MARZEC 2011 ISSN

Transkrypt

1 WYDANIE SPECJALNE MARZEC 2011 ISSN UNIA EUROPEJSKA EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO

2 Program konferencji czwartek, 17 marca 2011 Hotel Novotel, ul. Marszałkowska 94/ Rejestracja uczestników Otwarcie Konferencji Alicja Adamczak, Prezes, Urząd Patentowy RP, Warszawa, Polska Lidia Adamska, Członek Zarządu, Giełda Papierów Wartościowych, Warszawa, Polska Binying Wang, Zastępca Dyrektora Generalnego, Światowa Organizacja Własności Intelektualnej, Genewa, Szwajcaria Wystąpienia okolicznościowe Waldemar Pawlak, Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Gospodarki, Polska Christian Archambeau, Zastępca Prezesa, Urząd ds. Harmonizacji Rynku Wewnętrznego, Alicante, Hiszpania Wręczenie medali WIPO Award for Innovative Enterprises Przerwa kawowa Temat 1: Znaczenie wzornictwa w innowacyjnej gospodarce Moderator: Ewa Okoń-Horodyńska Uczestnicy panelu: Mi-Young Han, Li Yuguang, Susanne Äs Sivborg, Zuzanna Skalska, Lena Ekelund, Zdzisław Sobierajski, Paulina Kordos, Paulina Tumiel Lunch Temat 2: Krajowe, regionalne i międzynarodowe strategie wykorzystania wzornictwa Moderator: Ewa Gołębiowska Uczestnicy panelu: Patrycja Zielińska, Beata Bochińska, Wojciech Lubawski, Ludmila Celisova, Pitaccolo Bartolomei, Marek Cecuła Przerwa kawowa Temat 3: Od wzoru do sukcesu w biznesie Moderator: Józef Mrozek Uczestnicy panelu: Ewa Mańkiewicz-Cudny, Katarzyna Laskowska, Dawid Korzekwa, Marek Jankowski, Andrzej Tomasz Rudkiewicz, Jakub Rudkiewicz, Bartosz Piotrowski, Marcin Buszewski, Andrzej Śmiałek Koktajl piątek, 18 marca 2011 Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie, ul. Książęca Recepcja Temat 4: Znaczenie wzornictwa w działalności firm i przedsiębiorstw Moderator: Lidia Adamska Uczestnicy panelu: Ewa Czekała, Mariola Belina-Prażmowska, Iwona Wtorkowska, Joanna Szymańska-Bulska Przerwa kawowa Temat 5: Kobiety projektantki i ich rola w innowacyjnej gospodarce Moderator: Wiktor Jędrzejec Uczestnicy panelu: Justyna Lauer, Marzena Wolińska, Alina Adamczak, Leszek Mellibruda, Irmina Aksamitowska-Szadkowska Lunch Temat 6: Jak promować i wdrażać wzornictwo Moderator: Weronika Rochacka Uczestnicy panelu: Katarzyna Rzehak, Anna Pietrzyk-Simone, Marlena Misiurska-Marczak, Justyna Smolec Przerwa kawowa Temat 7: Ochrona prawna wzornictwa Moderator: Alicja Adamczak Uczestnicy panelu: Marie-Paule Rizo, Krystyna Szczepanowska-Kozłowska, Joanna Sieńczyło-Chlabicz, Edyta Demby-Siwek Podsumowanie dyskusji i wnioski Alicja Adamczak, Lidia Adamska Koktajl

3 Szanowni Państwo, Introduction T egoroczna IV edycja dorocznej międzynarodowej konferencji Innowacyjność i kreatywność kobiet w nauce i biznesie na rzecz wzrostu gospodarczego zorganizowana została pod hasłem Wzornictwo w innowacyjnej gospodarce. Podejmując tę tematykę Urząd Patentowy RP wraz z licznym gronem współorganizatorów pragnie zwrócić uwagę na coraz bardziej znaczące osiągnięcia oraz duży potencjał kobiet w zakresie projektowania wyrobów użytkowych. Zagadnienia szeroko pojętego wzornictwa są także bardzo istotne dla licznych środowisk przedsiębiorczych kobiet prowadzących z powodzeniem własne firmy lub rozważających podjęcie działalności biznesowej. M ając na względzie powyższe czynniki organizatorzy konferencji zaprosili do udziału wiele wybitnych ekspertek i ekspertów specjalizujących się w problematyce związanej z wykorzystywaniem wzornictwa przemysłowego w gospodarce i jego znaczeniem w rozwoju innowacyjnej gospodarki w Polsce i na świecie, ze szczególnym uwzględnieniem roli kobiet jako twórców i odbiorców nowoczesnego designu. Tematyka obrad obejmuje także prawną ochronę wzornictwa jako przedmiotu własności przemysłowej oraz kwestie związane z procesem edukacji projektantów i poszerzaniem świadomości społecznej w zakresie gospodarczej roli wzornictwa przemysłowego. O bardzo dużym znaczeniu wzornictwa w perspektywie rozwoju zawodowego kobiet świadczy m.in. bardzo duży odsetek (blisko 90 proc.) kobiet wśród absolwentów kierunków studiów kształcących projektantów sztuki użytkowej. Fakt ten dowodzi, że publiczne podjęcie tematyki wzornictwa w kontekście kobiecej przedsiębiorczości i rozwoju zawodowego odpowiada na istotne potrzeby społeczne wyrażające się m.in. dużą aktywnością różnorodnych instytucji, organizacji i podmiotów działających w obszarze wzornictwa pod kierownictwem i z bardzo znaczącym udziałem kobiet, pragnących realizować swoje aspiracje zawodowe oraz rozwijać przedsięwzięcia biznesowe. P ragnę jednocześnie wyrazić przekonanie, że zorganizowana w Polsce międzynarodowa konferencja poświęcona istotnej problematyce innowacyjnego wzornictwa przemysłowego przyczyni się do sformułowania propozycji działań ukierunkowanych na dalsze zwiększanie roli aktywnych i utalentowanych kobiet w procesie rozwoju innowacyjnej gospodarki. Prezes Urzędu Patentowego RP dr Alicja Adamczak D esign in Innovative Economy is the theme of the fourth edition of an international conference in the series Innovation and Creativity of Women in Science and Business for Economic Development. Focusing on the above subject, the Patent Office of the Republic of Poland together with a large team of coorganizers wishes to point to a big potential as well as significant achievements of women in the area of design of everyday objects. Issues connected with design, in a broad sense, are also very important for many enterprising women of different business backgrounds, who run their own businesses or consider commencing business activity. W ith that in mind, the organizers of the conference invited to the participation in the event eminent experts on the issues connected with design and its importance for the development of innovative economy in Poland and abroad, concentrating in particular on the role of women both as creators and recipients of modern design. The theme of the conference includes also the legal protection of design as a type of industrial property, as well as issues referring to training of designers and raising social awareness in the area of the role of design in economy. A n increasing importance of design for the prospect of professional development of women can be proved by, among others, a very high percentage of women among university graduates of functional art design faculties. The above fact confirms that a public discussion on the issues of design in the context of entrepreneurship of women and their professional development meets the vital social needs. These needs manifest themselves through, among others, the activity of various institutions, organizations and entities active in the area of design, which are managed by and with considerable participation of women who are determined to fulfill their professional ambitions and build business enterprises. I t is also my sincere conviction that the international conference organized in Poland and devoted to the subject of innovative design will contribute to formulating clear suggestions on the steps to be taken towards enhancing the role of active and talented women in the process of the development of innovative economy. President of the Patent Office of the Republic of Poland Dr Alicja Adamczak Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP 1

4 Spis treści Czym jest design?... 2 Znak rozpoznawczy DESIGN... 6 To nie jest lifting Tworzenie marki narodowej jest procesem Chopin i jego ustawa Jedyny taki Zamek w Polsce! Przedstawiamy się: kwartalnik 2+3D lat stałej współpracy Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu z przemysłem Prawa autorskie projektantów we współpracy z firmami i instytucjami Jaki jest fiński design? Konieczność budowy strategii ochrony Ochrona wzorów przemysłowych w prawie polskim a wymogi dyrektywy 98/71/WE protokół rozbieżności Nowość i indywidualny charakter wzoru przemysłowego jako przesłanki ochrony wzorów przemysłowych doktryna i orzecznictwo Brak indywidualnego charakteru jako podstawa unieważnienia wzoru przemysłowego Procedura dokonywania zgłoszeń wzorów przemysłowych Jak przygotować zgłoszenie wzoru przemysłowego Wokół wzorów w sprawach spornych Design sposób na rozwój Czym jest design? P onieważ nie istnieje jedna ogólnie przyjęta definicja designu termin ten staje się coraz bardziej wszechstronny i powszechnie stosowany. W języku angielskim design oznacza nie tylko projektowanie czy proces kreowania, ale także wynik tego procesu. Polskim odpowiednikiem tego pojęcia jest wzornictwo, które często utożsamia się ze sztuką użytkową. W aspekcie gospodarczym design stanowi jedną z ważniejszych faz tworzenia produktu, mającą duże znaczenie ekonomiczne oraz oddziałującą na atrakcyjność i konkurencyjność danego produktu. Design ma na celu określenie wartości formalnych produktu takich jak jego cechy zewnętrzne, spójność oraz funkcjonalność. Wzornictwo (design), zgodnie z definicją przyjętą przez International Council of Societies of Industrial Design (ICSID), jest działalnością twórczą, mającą na celu uzyskanie określonych cech przedmiotów, procesów, usług oraz ich relacji w całościowych cyklach istnienia życia produktów lub usług. Wzornictwo jest głównym czynnikiem innowacyjnego humanizowania technologii, jak też kluczowym czynnikiem wymiany kulturalnej i gospodarczej. Wzornictwo dąży do odkrywania i oceny powiązań strukturalnych, organizacyjnych, funkcjonalnych, ekspresyjnych i gospodarczych Sektor kreatywny Według danych UNCTAD zawartych w Creative Economy Report 2008 sektor designu jest najważniejszym wśród sektorów kreatywnych, gdyż generuje blisko 50 proc. ich przychodów w gospodarce światowej. Eksport wzornictwa na świecie osiąga $119,706 mln, podczas gdy eksport ze wszystkich przemysłów kreatywnych wynosi $227,451 mln. Design posiada silne powiązania z działaniami w sferze rynkowo-badawczej, decyzyjno-menedżerskiej, badawczo-projektowej (w tym B+R), wdrożeniowo-wytwórczej, logistyczno-rynkowej oraz promocyjno-reklamowej. Jest swoistym nośnikiem informacji pomiędzy tymi dziedzinami, zaś jego adresatami są praktycznie wszystkie sektory gospodarki. Dzięki wsparciu między innymi sektorów B+R, sektor designu stwarza możliwości tworzenia nowych produktów oraz idei w instytucjach otoczenia biznesu. Rozwój sektorów kreatywnych, w tym sektora designu, przyczynił się do stopniowej przemiany i rozszerzenia pojęć innowacyjność i kreatywność. Kreatywność nie odnosi się już jedynie do działalności kulturowej, w szczególności artystycznej, ale stanowi podstawę i niezbędny element powstania każdej innowacji. Natomiast termin innowacja przestał być zarezerwowany tylko dla produktów (głównie przemysłowych) oraz usług i jest także stosowany w odniesieniu do dóbr o dużym ładunku artystycznym. Coraz silniejsze oddziaływanie kreatywności na procesy ekonomiczne dostrzegła Komisja Europejska traktując kreatywność jako kluczowy element w procesie stymulowania innowacyjności w krajach członkowskich. Design a innowacyjność i rozwój przedsiębiorstw Jedną z bardziej dostrzegalnych oraz docenianych grup zawodowych przemysłu kreatywnego jest grupa projektantów. Działalność projektowa przekłada się w bezpośredni sposób na sukces komercyjny wielu wytwórców. Według badań BEDA (The Bureau of European Design Associations) ponad 447 tys. Projektantów w Europie generuje roczny przychód przekraczający 36 mld. Zastosowanie designu w procesie produkcyjnym jest innowacją samą w sobie. Odgrywając główna rolę w procesie projektowania oraz powstawania produktu, design ma realny wpływ na wzrost innowacyjności przedsiębiorstw. Design może w znacznym stopniu zwiększyć wartość rynkową produktu a poprzez wpływ na sposób produkcji wyrobu także wydajność procesu produkcyjnego, a w konsekwencji dochodowość. Zwiększenie nakładów na działania innowacyjne w tym pro- 2 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne

5 jektowe, prowadzi do rozwoju przedsiębiorstwa, oraz umocnienia jego pozycji rynkowej poprzez wprowadzenie nowatorskich lub unowocześnionych produktów. Przedsiębiorstwa inwestujące w design osiągają wyższe zyski w krótszym czasie. Blisko 80 proc. firm stosujących wzornictwo odnotowało wzrost sprzedaży od 20 do 40 proc. Poprawiła się także ich efektywność dzięki oszczędnościom w zakresie materiałów, magazynowania oraz transportu. Współpraca z projektantami poprawia pozycję przedsiębiorstwa na rynku, gdyż szacuje się, iż jego udział w rynku rośnie o ok. 6,3 proc. Przykładem jest Nowa Zelandia gdzie 67 proc. eksporterów uznało design jako kluczowy czynnik sukcesu gospodarczego i w przypadku 80 proc. badanych firm, wzornictwo zwiększyło wartość firmy. Analiza wskaźników korelacji liniowej Pearsona dla krajów członkowskich UE wykazała, iż większość wskaźników opisujących kreatywność i design jest pozytywnie i wysoko skorelowanych z miernikami opisującymi innowacyjność w Europejskim Rankingu Innowacyjności a tym samym z syntetycznym wskaźnikiem innowacyjności. Oznacza to, iż kraje, które osiągają lepsze wyniki w kreatywności i wzornictwie, mogą poszczycić się także lepszymi rezultatami w dziedzinie innowacji. Design Creativity and Innovation: A Scoreboard Approach jest jednym z badań w którym podjęto próby pomiaru kreatywności oraz designu na poziomie krajowym. Osiągnięcia krajów pod względem kreatywności oraz designu zbadano za pomocą wskaźników cząstkowych, dających początek wskaźnikom złożonym, które to wykorzystano do zbadania związku z osiągnięciami w zakresie innowacyjności opisanej danymi z European Innovation Scoreboard EIS (Europejski Ranking Innowacyjności). W skaźniki utworzyły model łączący kreatywność, design i innowacyjność. Pierwszy element tego modelu tzw. klimat kreatywny uzależniony jest od systemu edukacji, gotowości ludzi do wyrażania swoich pomysłów oraz otwartości społeczeństwa na kulturę innych krajów. W klimacie sprzyjającym kreatywności powstają nowe idee, co z kolei przyczynia się do umacniania sektora kreatywnego, wyższego poziomu kreatywności w badaniach i rozwoju, a także większej aktywności w zakresie wzornictwa. Tzw. klimat kreatywny ma bezpośredni wpływ na szerzenie działań kreatywnych, w tym projektowych. Współdziałanie sektora kreatywnego z sektorem B+R owocuje rozwojem działań twórczych, powstawaniem nowych produktów, a tym samym wzrostem konkurencyjności w sferze wzornictwa. Stosowanie oraz rozwój designu prowadzi do wzrostu innowacyjności, co pociąga za sobą zwiększenie liczby jednostek innowacyjnych, wzrost wyników ekonomicznych oraz nakładów środków finansowych na wspieranie innowacji. Co z gospodarką? W gospodarce opartej na wiedzy design postrzegany jest jako jeden z nowoczesnych stymulatorów rozwoju. Udowodnić można, że wykorzystanie ogromnego potencjału gospodarczego, jakim jest sektor designu może przyczynić się do rozwoju państw słabiej rozwiniętych i zwiększyć innowacyjność i konkurencyjność gospodarki tych krajów oraz poszczególnych regionów. Nie jest przypadkiem, że miejsca w pierwszej dziesiątce pod względem konkurencyjności i rozwoju gospodarki zajmują państwa przodujące w wykorzystywaniu wzornictwa przemysłowego, takie jak Wielka Brytania ($ PKB per capita) - europejski lider pod względem liczebności projektantów (185 tys.) oraz przychodów z przemysłów kreatywnych ( mln ), Niemcy ($ PKB per capita) czy Włochy ($ PKB per capita). Ponadto takie kraje, jak Finlandia, Irlandia, Hiszpania, Dania i Wielka Brytania mają rozwinięte krajowe polityki wzornictwa i zainwestowały w design jako środek do produkcji unikalnych i globalnie konkurencyjnych produktów i usług czyniąc go motorem wzrostu krajowej konkurencyjności. Aby jednak w pełni móc korzystać z potencjału, jakim jest design, należy rozpocząć od szerzenia wiedzy oraz świadomości na temat zakresu wpływu tego sektora na gospodarkę. Badania w skali europejskiej pozwalają stwierdzić, że obroty sektora branż kreatywnych w 2003 roku przekroczyły 654 mld euro, zaś udział tego sektora w PKB Unii Europejskiej wyniósł 2,6 proc. i jego tempo wzrostu było wyższe niż w pozostałych sektorach gospodarki. Łączny przyrost wartości dodanej tego sektora w latach wyniósł 19,7 proc. W 2004 roku w sektorze branż kreatywnych w Europie pracowało nie mniej niż 5,8 mln osób, co stanowiło 3,1 proc. ogólnej liczby zatrudnionych. Z naszego podwórka Szacunki The Bureau of European Design Associations (BEDA) wskazują, iż w Polsce pracuje około 6 tysięcy projektantów różnych specjalności, a obroty przemysłu kreatywnego wynoszą w przybliżeniu 57 mln, co stanowi zaledwie 0,02 proc. PKB. W Polsce świadomość znaczenia działalności projektantów oraz designu jako czynnika w tworzeniu innowacji produktowych i procesowych rośnie, ale jest wciąż niewystarczająca. Polska jednak przejawia duży potencjał projektowy, o czym świadczą osiągnięcia polskich projektantów na arenie międzynarodowej. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) pod koniec II kwartału 2010 r. w Polsce działało łącznie 6187 podmiotów związanych z designem. Liczba tych podmiotów wykazuje duże zróżnicowanie terytorialne, które uwarunkowane jest głównie poziomem rozwoju gospodarczego poszczególnych województw. Najwięcej podmiotów działa na terenie województwa Mazowieckiego (1477), zaś na kolejnych miejscach plasują się województwa: Wielkopolskie (627), Małopolskie (560) oraz Śląskie (522) [dane GUS pozyskane roku]. O niskiej pozycji Polski w stosunku do innych krajów europejskich donosi badanie Design, Creativity and Innovation: A Scoreboard Approach. Średni indeks DCI dla 27 krajów Unii Europejskiej wyniósł 0,485. Polska, podobnie jak inne kraje, które wstąpiły do Wspólnoty w ostatnim dziesięcioleciu, osiągnęły wyniki poniżej średniej unijnej. Polska zajęła jedną z ostatnich pozycji osiągając indeks DCI zaledwie na poziomie 0,233, czyli poniżej połowy średniej unijnej. Indeks niższy od Polski uzyskała tylko Bułgaria i Rumunia. Na drugim biegunie rankingu znajdują się wysoko rozwinięte kraje Europy Zachodniej, wśród których przoduje Dania (0,788), Szwecja (0,751) i Holandia (0,731). W krajach tych tradycje stosowania wzornictwa są dłuższe, co przekłada się na znacznie wyższy poziom rozwoju sektora design. Czy warto inwestować? Polski sektor designu wymaga wielu nakładów, także finansowych, aby zmniejszyć dystans w stosunku do rozwoju sektorów kreatywnych w krajach bardziej rozwiniętych. Pożądane i wręcz niezbędne są wszelkiego rodzaju narzę- Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP 3

6 dzia wspierające i promujące rozwój tego sektora. Wzorem większości krajów europejskich w Polsce powstają Centra Wzornictwa, których głównym zadaniem jest aktywna promocja oraz wykorzystanie potencjału projektantów i artystów do pobudzenia rozwoju gospodarczego regionu. Innym celem Centrów jest edukacja społeczeństwa oraz szerzenie świadomości znaczenia sektora designu w przemyśle i gospodarce. Do najbardziej znanych należą m.in.: Instytut Wzornictwa Przemysłowego (IWP) oraz Śląski Zamek Sztuki i Przedsiębiorczości. Niestety mimo tworzących się nowych inicjatyw, ilość placówek promujących design jest wciąż niewystarczająca. Wsparcie sektora designu stwarza szanse na wzrost znaczenia polskiego wzornictwa, poprawę konkurencyjności oraz innowacyjności nie tylko polskich przedsiębiorstw, lecz całej gospodarki a także na wprowadzenie skoordynowanej strategii rozwoju designu. Rozwój tego sektora przyczyniłby się do wzrostu ilości produktów innowacyjnych, a tym samym patentów. To z kolei stworzyłoby polskiej gospodarce możliwość wzrostu inwestycji oraz napływu inwestorów zagranicznych i pomogłoby w budowaniu nowoczesnego wizerunku polskiej gospodarki. Paulina Tumiel Bibliografia: Bocheńska B., Palczewska I., Diagnoza stanu wzornictwa, Raport opracowany na zlecenie Ministerstwa Kultury i dziedzictwa Narodowego, jako jeden z Raportów o Stanie Kultury, Instytut Wzornictwa Przemysłowego, Warszawa Bocheńska B., Palczewska I., Putkiewicz A., Analiza aplikacji wzornictwa przemysłowego w polskich przedsiębiorstwach, Instytut Wzornictwa Przemysłowego, Warszawa Economy of Culture in Europe, DG Education and Culture, European Commission, Bruksela Hollanders H., van Cruysen1 A., Design, Creativity and Innovation: A Scoreboard Approach, Pro Inno Europe Inno Metrics, Mackiewicz M., Michorowska B., Śliwka A., Analiza potrzeb i rozwoju sektorów kreatywnych, ECORYS Research and Consulting, Warszawa Mały Rocznik Statystyczny 2010, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa Design: the way to develop The essence of design As there is no single, generally accepted definition of the term design, it becomes increasingly extensive and widely applied. In English, the word design on the one hand means designing or creating, and on the other hand the result of such process. The Polish counterpart of this term, wzornictwo, is often associated with functional art. In economic terms, design is one of the major phases of manufacturing process. This phase is of real economic significance and affects the attractiveness and competitiveness of a given product. The aim of a design is to determine formal values of a product, such as its external features, integrity and functionality. According to the definition of the International Council of Societies of Industrial Design (ICSID) design: is a creative activity whose aim is to establish the multi-faceted qualities of objects, processes, services and their systems in whole life cycles. Therefore, design is the central factor of innovative humanisation of technologies and the crucial factor of cultural and economic exchange. Design seeks to discover and assess structural, organisational, functional, expressive and economic relationships. The creative sector According to UNCTAD data presented in Creative Economy Report 2008, the design sector is the most important among the creative sectors, as it generates nearly 50 percent of their revenues in world economy. World export of design amounts to million US dollars, whereas export from all the creative industries stands at million US dollars. Design has strong links with actions taken in the fields of market and research, management and decision-making, research and planning (including R&D), implementation and production, market and logistics, as well as publicity and advertising. It is a unique carrier of information between these fields and targets virtually at all sectors of economy. The support of, inter alia, R&D sectors makes it possible for the design sector to create new products and ideas within business-related institutions. Development of creative sectors, the design sector included, has contributed to gradual evolution and extension of the notions of innovation and creativity. Creativity no longer relates solely to cultural activity, and artistic one in particular, but provides basis for and is essential element of development of any innovation. Meanwhile, the term innovation is no longer a sole attribute of (mainly industrial) products and services but has been applied to goods of high artistic content. The Commission has noted the increasing impact of creativity on economic processes as central element of the innovation stimulation process in Member States. Design vs. innovation and enterprise development Designers are among the more recognised and appreciated professionals of the creative industry. Design work directly translates into commercial success of numerous manufacturers. According to research carried out by BEDA (Bureau of European Design Associations), over 447 thousand designers in Europe generate the annual revenue exceeding 36 billion Euros. Use of design in production is innovation in itself. Design plays the main role in the designing process and product development, thus having real impact on the increase of innovativeness of enterprises. Design may considerably increase the market value of products and production efficiency by affecting the method of product manufacture. Increase of outlay on innovation, including design measures, results in enterprise development and enhancement of its market position by introducing innovative or modernised products. Enterprises investing in design obtain higher profits in shorter time. Nearly 80 percent of companies applying designs have noted the percent increase in sales. Their efficiency improved also due to savings in the field of materials, storage and transport. Cooperation with designers enhances the position of enterprises on the market as their market share is estimated to increase by approximately 6.3 percent. New Zealand is an example, as 67 percent of its exporters consider design a central factor determining economic success and 80 percent of the responding companies report that design has increased their value. Analysis of Pearson s Linear Correlation Coefficients for the EU Member States demonstrates that the majority of creativity and design indicators is positively and highly correlated with the European Innovation Scoreboard measures describing innovation, and thus with the synthetic innovation indicator. This means that countries achieving better results in creativity and design can show better results in innovation as well. 4 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne

7 Design Creativity and Innovation: A Scoreboard Approach is one of the studies attempting to measure creativity and design on the national level. Country achievements in terms of creativity and design were measured by means of partial indicators, providing basis for detailed indicators, used in turn to study the relation with achievements in innovation, described by the European Innovation Scoreboard (EIS) data. The indicators formed the model combining creativity, design and innovation. The first element of the model, the so called creative climate, depends on the system of education, people s inclination for expressing their ideas and social openness to the culture of other countries. The pro-innovation climate involves the production of new ideas, which in turn contributes to enhancement of the creative sector, higher creativity level in research and development, as well as increased initiative in the field of design. The creative climate directly affects the spreading of creative measures, including the design ones. Cooperation of the creative and the R&D sectors results in development of creative measures and of new products, and thus in the increase of competitiveness in the field of design. Design application and development result in the increase of innovation, which causes increase of the number of innovative units, economic results and financial outlays on innovation support. What about the economy? Knowledge-based economy recognizes design as one of the modern development incentives. It can be proved that the use of vast economic potential of the design sector may contribute to the development of lagging countries and increase innovation and economy competitiveness of these countries and the respective regions. It is no coincidence that countries playing a leading role in the application of industrial design are among the top ten in terms of competitiveness and economic development. These countries include Great Britain (with 43,401 US dollars GDP per capita) European leader in terms of the number of designers (185 thousand) and revenues on creative industries (16,700 million Euros), Germany (with 44,519 US dollar GDP per capita) and Italy (with 38,455 US dollars GDP per capita). Moreover, countries like Finland, Ireland, Spain, Denmark and Great Britain have implemented comprehensive national design policies and invested in design as a means of production of unique and globally competitive products and services, thus making it a driving force behind the increase of state competitiveness. Yet to be able to fully use the potential of design, one should begin with disseminating knowledge and awareness of the scope of impact of this sector on the economy. Europe-wide research allows for the conclusion that the turnover of creative businesses sector in 2003 exceeded 654 billion Euros and the share of this sector in the EU GDP was 2.6 percent, while its rate of increase was higher than in other sectors of economy. Added value of this sector increased altogether by 19.7 percent between 1999 and There were no less than 5.8 million persons employed in the creative businesses sector in Europe in 2004, which corresponds to 3.1 percent of total workforce. Our own home turf According to the estimations of the Bureau of European Design Associations (BEDA), Poland employs approximately 6 thousand designers of various specialties and the turnover of the creative industry is about 57 million Euros, i.e. only 0.02 percent of GDP. The awareness of significance of what designers do and of design as a factor of creating product and process innovation has increased in Poland, yet it is insufficient. Still, Poland demonstrates high design potential, which is reflected by worldwide achievements of Polish designers. Data of the Central Statistical Office (CSO) demonstrate that the total of 6,187 design-related businesses were active in Poland at the end of second quarter of The number of these businesses varies from region to region, which can be attributable mainly to the level of economic development of the respective voivodeships. Mazowieckie Voivodeship has the largest number of such businesses (1477) and is followed by Wielkopolskie (627), Małopolskie (560) and Śląskie Voivodeship (522) [CSO data for ]. Low position of Poland, as compared to other European states, is reported by the study entitled Design, Creativity and Innovation: A Scoreboard Approach. The average DCI index for the 27 EU Member States was The results of Poland, similarly to results of other countries acceding the Community in the last decade, are below the EU average. Poland occupies one of the lowest positions, with the DCI index at only 0.233, i.e. below the middle of the EU average. Only the indices of Bulgaria and Romania are lower than that of Poland. The opposite ranking positions are occupied by highly developed Western European states, with Denmark (0.788), Sweden (0.751) and the Netherlands (0.731) on leading positions. The said countries have used design for a longer time, which translates into considerably higher level of development of the design sector. Is it desirable to invest? The Polish design sector requires considerable outlays, including financial ones, in order to decrease the distance from development of creative sectors of the more developed states. Any kind of tools supporting and promoting the development of this sector are desirable and even necessary. Following the example of the majority of European states, Poland sets up Design Centres primarily aimed at active promotion and use of potential of designers and artists in order to stimulate regional economic development. The Centres also target at educating the society and increasing awareness of industrial and economic significance of the design sector. The mostly recognized Centres include Institute of Industrial Design and the Silesian Castle of Art and Enterprise in Cieszyn. Unfortunately, despite the development of new initiatives, the number of design promoting units is insufficient. Support for the design sector creates opportunities of increasing the significance of Polish design, improving competitiveness and innovation of both Polish enterprises and the whole economy, as well as of introducing a coordinated design development strategy. The development of this sector would contribute to the increase of quantity of innovative products, and thus of the very patents. This in turn would facilitate investment development for the Polish economy and influx of foreign investors, and would assist in developing a modern image of the Polish economy. Paulina Tumiel Bibliography: Bocheńska B., Palczewska I., Diagnoza stanu wzornictwa, Report ordered by the Ministry of Culture and National Heritage; one of the Reports on Culture, Instytut Wzornictwa Przemysłowego, Warsaw Bocheńska B., Palczewska I., Putkiewicz A., Analiza aplikacji wzornictwa przemysłowego w polskich przedsiębiorstwach, Instytut Wzornictwa Przemysłowego, Warsaw Economy of Culture in Europe, DG Education and Culture, European Commission, Brussels Hollanders H., van Cruysen A., Design, Creativity and Innovation: A Scoreboard Approach, Pro Inno Europe Inno Metrics, Mackiewicz M., Michorowska B., Śliwka A., Analiza potrzeb i rozwoju sektorów kreatywnych, ECORYS Research and Consulting, Warsaw Concise Statistical Yearbook 2010, Central Statistical Office, Warsaw Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP 5

8 WIPO Award for Innovative Enterprises Znak rozpoznawczy DESIGN Rozmowa z Beatą Bochińską, Prezesem Instytutu Wzornictwa Przemysłowego S.A. Czy zdaniem Pani Prezes, w polskiej gospodarce, która od ponad 20 lat przechodzi głębokie zmiany systemowe i strukturalne, mamy dostateczną świadomość znaczenia wzornictwa dla rozwoju gospodarczego? Polskie firmy mają coraz większą świadomość znaczenia wzornictwa dla rozwoju gospodarczego. Wiedzą już, jakie możliwości daje współpraca z projektantem. Każdy producent przecież chce, by jego produkt i usługa były kupowane, a klienci wybierają w określonej kategorii cenowej produkty i usługi lepiej zaprojektowane i nie chodzi tutaj tylko o wygląd zewnętrzny i opakowanie. Wzornictwo to przecież nie tylko wygląd czy funkcjonalność, to także niskie koszty i wysoka efektywność produkcji, dystrybucji lub serwisu, Jedna z licznych wystaw w IWP ta prezentowała szwedzki design to także projektowanie zadowolenia i lojalności użytkownika. Ale o tym wie już znacznie mniej firm, a jeszcze mniej ma kompetencje i zasoby, by w ten sposób wzornictwo wykorzystać. Firmy nie potrafią jeszcze profesjonalnie zarządzać procesem wzornictwa. Nie wiedzą, jak napisać brief, mają problemy we współpracy ze studiami zewnętrznymi. Projekt bywa wybierany przez dyrektora marketingu lub prezesa, którzy kierują się własnym poczuciem estetyki oraz lekceważą uwarunkowania i potrzeby zmieniającego się rynku. Wielu przedsiębiorców jest dopiero na początku drogi i powinno zacząć od drobnych kroków: pozyskania wiedzy gdzie i jak szukać projektanta, co i jak u niego zamawiać, jak ocenić koszty, które wiążą się z wprowadzeniem produktu do sprzedaży. Wzornictwo przemysłowe jest jedną z najtańszych metod wprowadzania innowacyjności w produktach. Trzeba tylko mieć zaplanowany proces współpracy z projektantami i stworzyć system, który będzie umiał ich wykorzystać. W Polsce przemysł kreatywny generuje tylko 1% PKB, rośnie z szybkością 6% rocznie i zatrudnia 230 tys. osób. Mamy więc w tym obszarze spory potencjał rozwojowy. Strategia inwestowania we wzornictwo jest jednym z priorytetów Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka z łączną kwotą dofinansowania na poziomie powyżej miliarda euro do 2013 roku. Czy można pozytywnie oceniać dokonania polskiego designu, jego potencjał, a przede wszystkim wzajemne relacje wzornictwa i przemysłu w ostatnich latach? Tak, dowodzą tego wyniki badania 300 krajowych firm, przeprowadzone przez IWP na zlecenie Ministerstwa Gospodarki w 2007 r. Większość firm (60%) uważa wzornictwo za skuteczne narzędzie konkurencji rynkowej. Zdecydowana większość (80%) jest zdania, że inwestycje we wzornictwo opłacają się, a jedna czwarta wskazuje nawet, że cena dobrze zaprojektowanego produktu może wzrosnąć od 20 do 40%. Aż dla 76% przedsiębiorców wzornictwo jest kluczowe dla rozwoju firmy, zaś 60% twierdzi, że stosowanie wzornictwa oznacza poprawę satysfakcji konsumenta i poprawę wizerunku firmy. Powyższe badania wskazują, iż wzornictwo nie ogranicza się już tylko do stylizacji wyglądu przedmiotu, ale obejmuje także całość zagadnień związanych z funkcjonalnością, eksploatacją, a także kosztem produkcji, transportu i utylizacji po zakończeniu użytkowania. O tym, że inwestycja we wzornictwo opłaca się, świadczy też coraz więcej przykładów polskich marek, z powodzeniem konkurujących zarówno na lokalnym, jak i globalnym rynku. Jakie przykłady polskiego designu i jego realizacje w przemyśle są szczególnym dowodem na to, że dobre wzornictwo rzeczywiście jest nie tylko opłacalne, ale buduje markę i prestiż firmy, w istotny sposób kształtuje jego pozycję na rynku? 6 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne

9 WIPO Award for Innovative Enterprises Dobrym przykładem polskiego designu i jego realizacji w polskim przemyśle jest firma PRO- FIm, która współpracuje na stałe z pięcioma projektantami wzornictwa. Dzięki temu jej własne wzory wyróżnia dobre wyczucie harmonii pomiędzy funkcjonalnością, ergonomią i estetyką produktu. Proponowane rozwiązania, oszczędne materiałowo, wpisują się w światowe trendy wzornicze w zakresie projektowania mebli biurowych. Firma ta stale inwestuje w infrastrukturę i zaplecze projektowe, laboratoryjne, co pozwala jej sprostać wymaganiom zewnętrznych kontrahentów. Jednym z jej ostatnich sukcesów jest mposition krzesło do pracy z komputerem w pozycji siedzącoleżącej, wspólne dzieło z Instytutem Wzornictwa Przemysłowego (koncepcja i wyniki badań ergonomicznych) oraz wyłonionym w konkursie Studiem 1:1 (projekt) zaprezentowane podczas światowych finałów największego na świecie konkursu technologicznego Imagine Cup 2010, który miał miejsce w lipcu 2010 r. w Warszawie. Nowoczesny mebel zapewnia optymalne warunki do wielogodzinnej pracy w pozycji ułatwiającej koncentrację, w dowolnym miejscu w biurze, w domu, w przestrzeni publicznej. Jest to nie tylko innowacyjny produkt, zaprojektowany zgodnie z najnowszymi badaniami ergonomicznymi, ale przede wszystkim nowa filozofia pracy. Innym, dobrym przykładem mogą być ubiegłoroczni finaliści konkursu Dobry Wzór, organizowanego przez IWP od 1993 r. Zelmer znany Prezes Beata Bochińska podczas dyskusji na wernisażu Wartość dodana Wystawa w IWP (luty 2011) pod tytułem One Euro Design producent i eksporter artykułów AGD utrzymuje relacje z około 30 firmami projektowymi, przy czym każdego roku współpracuje z 12 studiami projektowymi. Firma ma dobrze zdefiniowany proces rozwoju nowego produktu, a każdy projekt powstaje w oparciu o ścisłe wytyczne opracowane wewnątrz firmy (brief projektowy). Efektem tych starań jest między innymi nagrodzona w konkursie sokowirówka. Dbałość o design jest znakiem rozpoznawczym firmy Meble Vox, należącej do czołówki producentów i eksporterów mebli w Polsce. Kolekcja mebli multisensorycznych Mee jest projektem przemyślanym pod każdym względem: bezpieczeństwa, ergonomii, funkcjonalności i potrzeb użytkowników zarówno dzieci, jak i rodziców. Meble, obok swoich podstawowych funkcji, pełnią też rolę zabawek, wzbogacają środowisko i otoczenie dziecka, stymulują rozwój jego funkcji poznawczych i psychomotorycznych. Znaczenie dobrego wzornictwa dla umocnienia pozycji rynkowej doceniają także dystrybutorzy. Leroy Merlin, jedna z największych globalnych sieci handlowych oferujących materiały budowlane, artykuły wykończeniowe i dekoracyjne, podjęła współpracę z Instytutem Wzornictwa Przemysłowego, projektantami oraz kilkudziesięcioma producentami pragnącymi wdrożyć kilkaset swoich produktów przy fachowym wsparciu doradców i projektantów. Jak scharakteryzowałaby Pani rolę Instytutu Wzornictwa Przemysłowego firmy rynkowej (posiadającego status jednostki naukowej i centrum badawczo-rozwojowego) w naszej gospodarce dziś, gdy priorytetem staje się dążenie do innowacyjnej gospodarki, którą nie sposób wyobrazić sobie bez dobrego wzornictwa, o czym świadczy przykład najlepiej rozwiniętych gospodarek świata? IWP ma już ponad sześćdziesięcioletnie doświadczenie w dziedzinie upowszechniania wzornictwa i rozwoju nowego produktu, a jego rola zmieniała się wraz z przemianami zachodzącymi w gospodarce, a nawet, powiedziałabym, wyprzedzała te zmiany. Naszym celem jest upowszechnienie zastosowania wzornictwa przemysłowego we wszystkich etapach życia produktu i pobudzenie przemysłu kreatywnego do generowania znacznie większego niż obecnie wkładu w PKB. Instytut Wzornictwa Przemysłowego jest jedyną w kraju firmą o statusie jednostki naukowej systemowo zajmującą się wzornictwem. Działalność Instytutu ukierunkowana na poszerzenie wiedzy w zakresie kreowania i wdrażania innowacji produktowej, przy wykorzystaniu profesjonalnego designu, mieści się w priorytetach rządowych programów związanych z włączeniem się Polski w budowanie globalnej gospodarki opartej na wiedzy (GOW) oraz z działaniami wspierającymi innowacyjność w polskich przedsiębiorstwach. Koncentrujemy się na trzech głównych obszarach: promocji i upowszechnianiu wzornictwa, badaniach i rozwoju oraz edukacji. Instytut jest strategicznym doradcą przedsiębiorstw, administracji publicznej i projektantów w zakresie rozwoju wzornictwa, jego zastosowań i podnoszenia efektywności rynkowej; metodyki wprowadzania nowych produktów wzorniczych na rynek; audytu produktów i procesu zarządzania wzornictwem; tworzenia strategii rozwoju przedsiębiorstw, organizacji i instytucji, miast i regionów w obszarze biznesów kre- Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP 7

10 WIPO Award for Innovative Enterprises atywnych. Pośredniczy i ułatwia współpracę pomiędzy projektantami i przedsiębiorstwami, prowadzi badania w obszarze wzornictwa, w tym ergonomii i rozwoju nowego produktu; organizuje krajowe i międzynarodowe wystawy, konferencje, konkursy i wydarzenia promujące wzornictwo, dostarcza fachowej wiedzy (własna biblioteka w tym on-line). Jakie zadania realizuje Instytut jako wiodąca instytucja polskiego wzornictwa, jakie działania podejmuje, żeby proces pozyskiwania dobrego designu przez polskie przedsiębiorstwa, w tym małe i średnie, stał się bardziej efektywny, a z drugiej strony żeby zarówno wśród nich, jak i kadry menedżerskiej, a także naszych elit politycznych, gospodarczych, rosła świadomość znaczenia designu dla rozwoju gospodarczego, innowacyjności produkcji oraz wyższego standardu i jakości życia? Od wielu lat doradzamy firmom, jak wykorzystać design dla ulepszenia produktów, poprawy pozycji konkurencyjnej na rynku i budowania marki. Poza indywidualnymi projektami dla naszych klientów, w 2008 r. uruchomiliśmy jeden z większych w skali światowej programów doradczych zarządzania wzornictwem ZSZ Zaprojektuj Swój Zysk finansowany ze środków unijnych. Jego celem jest wprowadzenie podstawowych kompetencji w obszarze inwestycji we wzornictwo w 550 polskich firmach. Program dostarcza specjalistycznej wiedzy, metodologii i praktycznych rozwiązań, dzięki którym przedsiębiorstwa i projektanci dowiadują się, jak skutecznie tworzyć innowacyjne wzorniczo produkty i zarządzać wprowadzaniem ich na rynek. Budujemy jednocześnie sieć współpracy z ośrodkami i instytucjami gospodarczymi, akademickimi, inkubatorami przedsiębiorczości, ośrodkami transferu technologii, parkami naukowo-technologicznymi oraz organizacjami międzynarodowymi, tworząc trwałe otoczenie biznesowe wspierające innowacje w przedsiębiorstwach poprzez wzornictwo. Od 1993 r. organizujemy prestiżowy konkurs Dobry Wzór pod patronatem Ministerstwa Gospodarki. Jest to coroczny program monitorowania wzornictwa produktów na polskim rynku, który od 2009 r. obejmuje również wzornictwo usług oraz e-usług. Wystawa prac laureatów w naszej siedzibie przy ul. Świętojerskiej, odwiedzana tłumnie przez publiczność, spełnia też rolę edukacyjną, której znaczenia dla kształtowania dobrego smaku konsumentów i producentów w oparciu o prezentowane wzorce, nie można przecenić. Podobnie jest w trakcie Gdynia Design Days czyli międzynarodowego programu realizowanego z samorządem Gdyni, popularyzującego design krajów nadbałtyckich. Tutaj swoje miejsce odnajdzie projektant, przedsiębiorca, mieszkaniec Trójmiasta oraz turysta. Formuła wydarzenia to: wystawy, prezentacje, warsztaty projektowania dla dzieci i młodzieży, warsztaty dla młodych projektantów i dla przedsiębiorców. Przedsiębiorcy mają możliwość spotkania z projektantami, a designerzy kontakt z odbiorcą adresatem ich twórczości. Swoje szczególne miejsce mają początkujący projektanci, a doświadczone studia dzielą się swoją wiedzą i doświadczeniem. Dla młodych, przedsiębiorczych projektantów wzornictwa przemysłowego, gotowych podjąć Siedziba IWP w Warszawie Zdjęcie: Jakub Kozik profesjonalną współpracę z przedsiębiorcami, realizujemy od 2008 r. program stypendialny Young Design pod patronatem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Biznesowa Kapituła ocenia w tym unikalnym Konkursie potencjał rynkowy młodych projektantów i to jemu przyznaje nagrodę a nie projektowi. Główną nagrodą w konkursie jest stypendium im. prof. Wandy Telakowskiej w wysokości 20 tys. złotych oraz m.in. staż w prestiżowym studiu projektowym i szkolenia podnoszące kwalifikacje zawodowe. Współdziałamy z firmą Microsoft Polska oraz Ministerstwem Gospodarki przy organizacji konkursu Imagine Cup, którego finał światowy odbył się w ubiegłym roku w Polsce, co jest naszym wielkim sukcesem. Jest to największy międzynarodowy konkurs dla studentów związany z nowymi technologiami, tworzący niepowtarzalną kombinację kreatywności młodych programistów i wartości dodanej, jaką jest design. Od października 2008 r. wspólnie z SGH prowadzimy podyplomowe studium z zakresu design management, Projektowanie wzornicze w zarządzaniu rozwojem nowego produktu dla absolwentów kierunków ekonomicznych i wzorniczych zamierzających specjalizować się w zawodzie managera produktu w przedsiębiorstwach. Ten kierunek kształcenia dotychczas nie istniał, a jak wynika z przeprowadzonych przez IWP w 2007 r. badań aplikacji wzornictwa w polskich przedsiębiorstwach, pojawia się wyraźna potrzeba wykształcenia specjalistów w dziedzinie zarządzania nowym produktem wzorniczym. W tym roku uruchomiliśmy platformę e-learningową, która pozwoli na wykształcenie świadomych potencjału wzornictwa szefów produktów w polskich firmach. Platforma dostępna jest na portalu wystarczy z niej skorzystać. Poprzez takie między innymi działania tworzymy podatny grunt dla zakorzenienia się wzornictwa przemysłowego w naszej gospodarce, aby było lokomotywą jej rozwoju, jak to jest w innych krajach. Rozmawiała: Anna Szymańska Zdjęcia: IWP 8 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne

11 WIPO Award for Innovative Enterprises Identification DESIGN Interview with Beata Bochińska, President of the Institute of Industrial Design Co. Ltd. Do you think that we are sufficiently aware of how important design is to the economic development, taking into account that Polish economy has been undergoing major systemic and structural transformations for more than 20 years? Polish companies are more and more aware of the importance of design to the economic development. They already know what kinds of opportunities arise from the co-operation with a designer. After all, every producer wants his products and services to be purchased and customers choose the products and services, within a certain price limit, which are best designed, and it is not only the external appearance and packaging that counts. Design is more than just appearance or functionality. It is also low cost and high efficiency of production, distribution or service, as well as designing satisfaction and loyalty of users. However, a considerably few companies are aware of this and still fewer have the competence and resources to use design in that way. Companies cannot yet professionally manage the design process. They do not know how to write a brief and they find the co-operation with external studios troublesome. Projects are often chosen by the marketing director or a president whose decisions are governed by their own sense of beauty and who disregard the conditions and needs of a changing market. Many entrepreneurs are only at the beginning of their way and should start with small steps they should gain knowledge of where and how to look for a designer, what and how to order, and how to estimate the costs related to the product s launching. Industrial design is one of the cheapest methods of introducing innovativeness to products. It is only necessary to plan the co-operation process with designers and to develop a system in which it will be possible to use their skills. Creative industry in Poland generates only 1 percent of GDP. It grows by 6 percent annually and employs 230 thousand persons. Therefore, there is a considerable development potential in this area. The strategy of investing in design is one of the priorities of the Operational Programme Innovative Economy. The subsidies within this programme amount to more than one billion Euros up to Can we positively assess the achievements of the Polish design, its potential and, most of all, the interactions between the design and industry in the recent years? Yes, we can. It is proved by the results of a survey commissioned by the Ministry of Economy and carried out in 2007 by the Institute of Industrial Design on 300 Polish companies. Most companies (60 percent) consider design to be an effective tool of market competition. The vast majority of the sample (80 percent) believes that investing in design is profitable and one fourth of the sample even points out that the price of a well-designed product can increase by 20 to 40 percent. For as many as 76 percent of entrepreneurs design is crucial for the company s development, whereas 60 percent of them claim that using design translates into higher consumer satisfaction and improved image of the company. The abovementioned survey shows that design is no longer limited solely to the stylisation of the object s appearance but it also encompasses all the issues concerning the functionality, exploitation, as well as cost of production, transport and recycling once the product s usage is ended. The fact that investing in design is profitable can be proved also by a growing number of Polish brands, successfully competing on both Polish and global markets. Could you give us some examples of the Polish design and its industrial implementation which particularly prove that good design is not only profitable but also builds the company s reputation and prestige, and substantially influences its position on the market? A good example of the Polish design and its implementation in the Polish industry is the PROFIm company co-operating permanently with five designers. Its own designs are characterised by good harmony between the product s functionality, ergonomics and aesthetics. Its proposed solutions, marked by economical usage of materials, follow the global design trends in the field of the office furniture design. The company constantly invests in its infrastructure, as well as the design and laboratory facilities, which allows it to satisfy the requirements of external clients. One of its recent achievements is mposi- TION a computer chair on which the person is partly sitting and partly lying. It was created jointly by the Institute of Industrial Design (concept and results of ergonomic studies) and Studio 1:1 which won a competition (project). The chair was presented during the world finals of the world s biggest technological competition Imagine Cup 2010, held in July 2010 in Warsaw. This modern piece of furniture assures optimal conditions for working for many hours in a position facilitating concentration in any place in the office, at home or in the public space. It is not only an innovative product, designed according to the latest ergonomic studies, but above all a new philosophy of working. Another good example can be the finalists of the last year Good Design competition, which has been organised by the Institute of Industrial Design since Zelmer a well-known producer and exporter of household goods has business relations with about 30 design companies, and co-operates each year with 12 design studios. The company has a well defined new product development process and each project is developed according to the company s strict internal guidelines (project brief). These efforts resulted in creating, among others, the juice extractor that was awarded in the competition. Great attention to design characterises the Meble Vox company, one of the leading Polish furniture producers and exporters. The Mee multisensory furniture collection is a well-thought-out project as far as the security, ergonomics, functionality and the needs of the users, both children and adults, are concerned. The furniture, apart from its basic functions, serves also as toys, enriches the child s environment and surrounding and stimulates the development of its cognitive and psychomotor functions. Also distributors appreciate the fact that good design is important to strengthening one s position on the market. Leroy Merlin, one of the biggest global retail chains offering building materials, as well as finishing and decorative articles, has started to co-operate with the Institute of Industrial Design, designers and several dozen producers wishing to implement their several hundred products with professional support from advisors and designers. How would you describe the role of the Institute of Industrial Design, a market company (having the status of a scientific unit Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP 9

12 WIPO Award for Innovative Enterprises and a research and development centre), in our today s economy when the priority is striving for the innovative economy, which is hard to achieve without good design as shown by the example of the best-developed world economies? The Institute of Industrial Design has sixtyyear experience in popularising design and new product developments. Its role was changing along with the transformations in the economy and I would even say that it was ahead of those changes. Our goal is to popularise industrial design application at all stages of the product s life cycle and to stimulate creative industry to generate a much higher contribution to GDP. The Institute of Industrial Design is the only company in Poland having the status of a scientific unit statutorily dealing with design. The activity of the Institute, targeted at broadening the knowledge in the field of creating and implementing product innovations with the use of professional design is in line with governmental priorities of the programmes concerning the involvement of Poland in the development of the global knowledge-based economy (KBE) and the actions supporting innovativeness in Polish enterprises. We concentrate on three main issues: design promotion and popularisation, research and development, and education. The Institute is a strategic advisor to enterprises, public administration authorities and designers in the field of design development, its applications and increasing market efficiency; methodology of placing new design products on the market; auditing design products and the design management process; creating the development strategies for enterprises, organisations and institutions, towns and regions in the field of creative business. It acts as an intermediary and facilitates the co-operation between designers and enterprises, conducts research in the area of design, including ergonomics and new product development; organises national and international exhibitions, conferences, competitions and events promoting design, and provides professional knowledge (has its own library, including on-line library). What tasks are carried out by the Institute as a leading institution of the Polish design? What actions are taken by the Institute in order to make the process of acquiring good design by Polish enterprises, including small and medium-sized ones, more efficient? On the other hand, what is done to increase among these enterprises and their management staff, as well as among our political and economic elites the awareness of the importance of design to the economic development, production innovativeness and higher standard and quality of living? For many years we have been advising companies on how to use design to improve products, enhance the company s competitive position on the market and create the company s good reputation. Apart from individual projects for our clients, in 2008 we started one of the biggest design management advisory programmes in the world entitled DYP Design Your Profit financed by the EU funds. Its goal is to introduce in 550 Polish companies basic competence in the area of investing in design. The programme provides specialist knowledge, methodology and practical solutions, thanks to which enterprises and designers learn how to create efficiently innovative design products and manage their marketing. At the same time, we are building a co-operation network with economic centres and institutions, universities, business incubators, technology transfer centres, science and technology parks and international organisations, forming a durable business environment supporting innovation in enterprises through design. Since 1993 we have been organising the prestigious Good Design competition under the auspices of the Ministry of Economy. It is an annual programme of monitoring product design on the Polish market, encompassing since 2009 also service and e-service design. The exhibition of awarded works in our seat in Świętojerska Street in Warsaw, visited by a huge audience, has also an educative role. Its significance for creating good taste of consumers and producers on the basis of the presented standards cannot be overestimated. A similar function is served by the Gdynia Design Days, which is an international programme implemented together with the local self-government of Gdynia and popularising the Baltic States design. This is the right place for the designers, entrepreneurs, Tri-City residents and tourists. This event includes exhibitions, presentations, design workshops for children and youth and workshops for young designers and entrepreneurs. Entrepreneurs have an opportunity to meet the designers and the designers have contact with the customers addressees of their work. Special attention is paid to beginner designers, whereas experienced studios share their knowledge and experience. Since 2008 under the auspices of the Ministry of Culture and National Heritage we have been conducting the scholarship programme Young Design for young, resourceful industrial designers ready to start professional co-operation with entrepreneurs. In this unique Competition the Business Award Committee assesses the market potential of the young designers and the award is granted to this potential and not the projects. The main prize in the competition is the Professor Wanda Telakowska scholarship amounting to 20 thousand zlotys and, among others, a traineeship in a prestigious design studio and trainings raising professional qualifications. We co-operate with the Microsoft Poland company and the Ministry of Economy on the organisation of the Imagine Cup competition, whose last year final was held in Poland. We consider it our huge success since it is the biggest international competition for students related to new technologies, creating a unique combination of young programmers creativity and the added value in the form of design. Since October 2008, together with the Warsaw School of Economics, we have been conducting postgraduate studies in design management entitled Product design in new product development management. These studies are addressed at the graduates of the studies in economics and design planning who wish to become product managers in enterprises. This was the first study of this kind in Poland and as appears from the survey on design application in Polish enterprises conducted by the Institute of Industrial Design in 2007, there was a clear need to educate specialists in the field of new design product management. This year we have introduced an e-learning platform which will make it possible to educate product managers in Polish companies who will be aware of the design potential. The platform is available at www. zsz.com.pl ready to be used. By means of these kinds of activities we create favourable conditions for the industrial design to become deeply ingrained in our economy, so that it becomes the driving force behind its development, as it is the case in other countries. Interview conducted by: Anna Szymańska 10 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne

13 WIPO Award for Innovative Enterprises To nie jest lifting Rozmowa z Wojciechem Lubawskim Prezydentem Kielc Nie ulega wątpliwości Kielce zmieniają szaty i twarz : reprezentacyjny deptak miasta ul. Sienkiewicza, Aleja Sław, świeżo odremontowany pasaż spacerowohandlowy z pięknym Placem Artystów, nowe muzea, do tego prężne Kieleckie Centrum Kultury, Baza Zbożowa czyli kolejny ośrodek kultury, powstające Design Centrum, Kielecki Park Technologiczny współpracujący z Instytutem Wzornictwa Przemysłowego, coraz bardziej znaczące na polskiej mapie targowej Targi Kielce S.A., w tym Targi Mody i Wzornictwa Kielce Street Fashion, porozumienie instytucji i uczelni kieleckich na rzecz rozwoju działalności wzorniczej w Kielcach Na zdjęciu Prezydent m. Kielce W. Lubawski To tylko niektóre z przykładów na to, że widoczne tzw. gołym okiem zmiany w Kielcach nie są zwykłym liftingiem, ale dowodem świadczącym o istotnej zmianie podejścia, nowej filozofii zarządzania i rządzenia miastem. Z inicjatywy Pana powstała nie tylko Aleja Sław, ale przede wszystkim moim zdaniem podstawa wszelkich działań służących zmianie wizerunku miasta Lokalny program rewitalizacji obszarów miejskich, poprzemysłowych i powojskowych w mieście Kielce. To z pewnością będzie proces, choć już widoczne efekty są zaskakujące i bardzo optymistyczne. Panie Prezydencie, dlaczego zdecydował Pan o tym, że Kielce muszą zmienić twarz? We współczesnym świecie globalizacji tylko coś, co będzie wyjątkowe będzie nas wyróżniało na tle innych. Daje szansę na sukces i rozwój. Parking Centrum Według badań opinia o Kielcach w Polsce nie jest jednoznacznie pozytywna. Składa się na to wiele czynników zarówno historycznych jak i aktualnych, które w wielu statystykach cywilizacyjnych lokują Kielce w dole tabeli. Jeżeli chcemy tę opinię zmienić, musimy w zdecydowany sposób postawić na te wartości, które dadzą nam szansę na zmianę wizerunku. W perspektywie czasu przełoży się to również na mentalność, sposób myślenia i życia mieszkańców miasta. Czy Pana zdaniem design, w szerokim jego rozumieniu, jest tym sposobem czy też narzędziem, który uruchomia też pewne procesy społeczne i ekonomiczne, a nawet integracyjne, bo wpływając na kondycję ekonomiczną miasta, regionu, działa także i na lokalną społeczność. Wyzwala w ludziach dobre emocje, to, co jest w nich najbardziej wartościowe, co powoduje, że stają się dumni z tego, że mieszkają, żyją w mieście, regionie, który jest miejscem do życia a nie do przeżycia, bardziej się z nim identyfikują. W efekcie łatwiej chyba rozwiązywać różne problemy lokalnych społeczności. Rozwój gospodarczy jest najbardziej pożądanym przez społeczeństwa. Jest taki obszar tego rozwoju, który nie jest uciążliwy i nie stwarza tylu cywilizacyjnych problemów. To jest właśnie wzornictwo przemysłowe. Kierunek bardzo przyszłościowy, dający satysfakcję i będący wyzwaniem dla ludzi biznesu i sztuki. Działania nasze idą w kilku kierunkach równolegle. I tak: 1. politycznym zarówno miasto Kielce jak i Zarząd Województwa Świętokrzyskiego Wzornictwo przemysłowe przyjęło za jeden z głównych kierunków działania. 2. edukacyjnym nasze dwie publiczne uczelnie zadeklarowały udział w rozwoju design poprzez kształcenie kierunkowe. Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP 11

14 WIPO Award for Innovative Enterprises Odmieniona nowoczesna ul. Sienkiewicza z Uniwersytet na Wydziale Sztuki uruchomił kierunek Wzornictwo. z Politechnika Świętokrzyska w ramach kierunku Architektura promuje elementy zdobiące przestrzeń miejską. z na uczelni prywatnej Wyższej Szkole Handlowej funkcjonuje kierunek Wzornictwo przemysłowe. z Liceum Sztuk Plastycznych w Kielcach deklaruje również aktywność w tym obszarze. W ośrodku Baza Zbożowa (jest to miejsce integracji organizacji i stowarzyszeń pozarządowych związanych ze sztuką) istnieje Szkoła wypalania porcelany, Pracownie projektantów mody, Pracownie grafiki komputerowej. Działający tam twórcy zapowiadają również montowanie pieców do wypalania szkła. 3. biznesowym w Kielcach powstaje inwestycja za blisko 90 mln. zł. tj. Kielecki Park Technologiczny i Inkubator Przedsiębiorczości. Laboratorium Design to uzupełnienie oferty Kieleckiego Parku Technologicznego (KPT), w którym swoje miejsce znajdą zarówno firmy w fazie start-up, jak i w fazie ekspansji rozwojowej. 4. wystawienniczym W br. oddamy do eksploatacji Design Centrum Kielce ośrodek współczesnego wzornictwa w odremontowanym historycznym obiekcie Zespole Obiektów Powięziennych. Będzie to instytucja międzynarodowa promująca design, zmierzająca do pobudzenia kreatywności i innowacyjności w jego teoretycznym i praktycznym zastosowaniu. DCK pragnie skupić wokół siebie najlepszych projektantów i studentów z kraju i zagranicy, by przez wspólną działalność wnieść nowe spojrzenie na dzisiejsze wzornictwo i jego dynamiczny rozwój. Ofensywnie rozwijające się Targi Kielce S.A. planują również od 2012 roku organizować cykliczne imprezy targowe pn. wzornictwo przemysłowe. Co Pana zdaniem jest ważniejsze, gdy powstaje wizja zmian program takich zmian, poczucie społecznej akceptacji, wsparcie instytucji, środowisk czy poszczególnych ludzi niezbędnych dla ich realizacji czy pieniądze. Czy tworząc ambitny program zmian w Kielcach, bo tak można o nim mówić, myślał Pan a skąd weźmiemy na to fundusze? To jest inwestycja. Jeżeli wszystko pójdzie zgodnie z projektem, zainwestowane pieniądze zwrócą się kilkakrotnie. Planowane jest utworzenie Klastra Wzornictwa w powiązaniu z Kieleckim Parkiem Aleja Sław na Skwerze Szarych Szeregów w pięknej jesiennej aurze Technologicznym, Uniwersytetem oraz kieleckimi instytucjami kultury. Istnieje możliwość sfinansowania przedsięwzięcia z funduszy UE tj. Programu Rozwój Polski Wschodniej lub Programu Innowacyjna Gospodarka. Budującym jest fakt społecznego poparcia naszych działań. Wszystkie media kieleckie informują o tych przedsięwzięciach i są one powszechnie postrzegane jako dające nadzieję na rozwój miasta. Dowodem na to jest niewątpliwy sukces Imprezy OFF Fashion, która corocznie skupia ponad 300 entuzjastów mody. Czy jest Pan przekonany, że program odnowy Kielc, w którym design ma odegrać istotną rolę, oprócz zmiany image miasta przyczyni się do tego, że Kielce staną się innowacyjnym, nowoczesnym miastem, niemniej atrakcyjnym niż Warszawa i Kraków, Kielecki Inkubator Technologiczny z satysfakcjonującą mieszkańców (i nie tylko) infrastrukturą gospodarczą i kulturalną? Design jest szansą na sukces, którego zazdrościć będą nam Warszawa i Kraków. Dobry polski silny ośrodek wzornictwa jest szansą dla naszego krajowego przemysłu. To u nas mogą zapadać decyzje o wzorach i trendach w wyglądzie produktów. We współczesnym świecie, gdzie rozstrzygającym o sukcesie komercyjnym będzie wygląd tego, co firmy chcą sprzedać. Reasumując : Chcesz odnieść sukces? Przyjedź do Kielc! Dziękuję za rozmowę. Życzymy powodzenia! Rozmawiała: Anna Szymańska Zdjęcia: Andrzej Młynarczyk 12 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne

15 WIPO Award for Innovative Enterprises It is not a lifting Interview with the President of Kielce Wojciech Lubawski There is no doubt that city of Kielce is changing its image: representative pedestrian zone of Sienkiewicz Street, the Walk of Fame, recently renovated shopping arcade with the beautiful Artists Square, new museums and, on top of this, actively working Kielce Centre of Culture, Baza Zbożowa which is another cultural centre, emerging Design Centre, Kielce Technology Park cooperating with the Institute of Industrial Design, and more and more significant in Poland Targi Kielce S. A., including Fashion and Design Fair Kielce Street Fashion, the agreement of institutions and universities of Kielce for the development of design in Kielce Those are only some of the examples showing that the changes that can be spotted with the naked eye are not just a lifting but a proof of a significant change in the approach and of a new philosophy of managing and governing the city. You have initiated not only the creation of the Walk of Fame but also the implementation of Local programme of regeneration of urban, post-industrial and post-military areas in the city of Kielce which, in my opinion, creates the basis for any activities aiming at changing the image of the city. This process will certainly last for some time although the already visible effects are surprising and very optimistic. Mr President, why did you decide that city of Kielce has to change its face? In the contemporary globalised world only uniqueness can differentiate us from others, giving us the opportunity to develop and achieve a success. According to surveys, the opinion about Kielce is not explicitly positive. This is due to a number of both historic and current factors which place Kielce in many civilisation statistics at the bottom of the tables. If we want to change that opinion, we have to decisively go for those values which will make it possible for us to change our image. In the future it will also translate into the change of mentality, way of thinking and living of our town s residents. Do you think that design, in a broad sense, is the way or the tool that can initiate certain social, economic and even integration processes since it influences not only the economic condition of the town and region but also of the local community? It triggers positive emotions in people, their most valuable part thanks to which they become proud of living in the town and region which is a place to live and not just to survive. They identify themselves more with it. Consequently, it is probably easier to solve various problems of local communities. The economic development is what is most desired by the societies. There is an area of that development which is not troublesome and does not pose so many civilisation problems. That area is industrial design. This is a very promising direction and a source of satisfaction and a challenge for businessmen and artists. Our activities are going simultaneously in several directions, namely: 1. The political direction both Kielce and the Board of the Świętokrzyskie Voivodeship have taken the Industrial Design as one of the main directions of their activity. 2. The educational direction our two public universities have declared their intention to participate in the design development by offering studies in this field. z The University has created new Design studies at the Faculty of Art. z The Kielce University of Technology promotes urban design within the Architectural studies. z At the private Kielce School of Trade there are studies on Industrial design. z The public Fine Arts High School in Kielce also declares it is active in this area. In the Baza Zbożowa (Cereal Base) centre (a place integrating nongovernmental organisations and associations dealing with art) there are: School of firing porcelain, Fashion design studios and Computer graphics studios. The artists working in the centre say they are also going to install glass melting furnaces. 3. The business direction a new project for nearly 90 million zlotys is being carried-out in Kielce, namely the Kielce Technology Park and Business Incubator. The Laboratory of Design complements the offer of the Kielce Technology Park which is the right place for both start-up companies as well as companies at the development stage. 4. The exhibition direction this year the Kielce Design Centre is going to be put into operation a modern design centre in a renovated historic building of the Former Prison Complex. It is going to be an international institution promoting design and aiming at stimulating creativity and innovation in its theoretical and practical application. The Centre wants to attract the best Polish and foreign designers and students in order to contribute, through joint activities, a new look at the current design and its dynamic growth. The rapidly developing Kielce Trade Fairs plan also to organise since 2012 cyclic industrial design fairs. Which of the following do you consider vital when it comes to introducing changes programme of such alterations, support of institutions, milieus and particular people indispensable for their implementation, social approval or, maybe, it s all about money? When coming up with so ambitious a plan of totally new image of Kielce - because ambitious it is has a question of funding ever crossed your mind? We bear it in mind that this is an investment. Then, if everything goes according to our plan, the ROI will be very high. Design Cluster to be established jointly with the Kielce Technology Park, University and the cultural institutions in Kielce is scheduled. The whole undertaking is eligible for UE funding, under European Regional Development Fund or Operational Programme - Innovative Economy. As for the social approval of our activities- to put it bluntly- it s more than reassuring. All local media keep on promulgating the information about our projects, which is generally perceived promising in the context of Kielce development by its dwellers. Take for example the bewildering success of OFE Fashion Event, which attracts more than 300 fashion lovers on an annual basis. Programme of Kielce revitalization relies heavily on the role of design. Would you agree that the former will not only create new image of Kielce but also make it as innovative, modern and by no means less appealing than Warsaw or Cracow? Do you think that in a foreseeable future Kielce will be able to offer economic and cultural infrastructure both satisfying and inspiring to its inhabitants and guests? Design has the potential of making Kielce so successful that both Warsaw and Cracow will have no choice but to envy us. Dynamic and successful centre of design in Poland is bound to create a whole spectrum of opportunities for the national industry. It is we who can set the trends in the field of product design. Today, commercial success depends heavily on the design of products. Needless to say, if you want to achieve success, then come to Kielce! Thank you for the interview and lots of success! Interviewer: Anna Szymańska Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP 13

16 Marki renomowane a narodowy branding Tworzenie marki narodowej jest procesem Silna marka kraju niesie za sobą niezliczone korzyści zarówno społeczne, jak i gospodarcze dla jego mieszkańców. Fakt, że niektóre kraje czerpią korzyści z tego, jak są postrzegane, mobilizuje pozostałe państwa do budowania i umacniania swoich marek. Branding narodowy jest właśnie procesem tworzenia silnej marki narodowej. Polega on na promowaniu kraju po to, aby stworzyć czytelny, pozytywny wizerunek państwa zarówno w oczach jego mieszkańców, jak i za granicą. Niewątpliwie budowanie wizerunku państwa jest procesem żmudnym. Zniechęcający może być fakt, że nie zawsze ma się wpływ na czynniki, które przekładają się na postrzeganiu kraju. Aby odnieść sukces w budowaniu marki narodowej, konieczna jest jednak długofalowa strategia rządowa, obejmująca m.in. tworzenie warunków prawnych przyjaznych rozwojowi przedsiębiorstw, promowanie wysokich standardów jakościowych, jak również promowanie zrzeszania się przedsiębiorców dla tworzenia wspólnego, silniej oddziałującego, wizerunku. Dostrzegając wyzwania, które stoją przed krajami rozwijającymi się, Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (WIPO) podjęła pracę nad sporządzeniem raportu z badania na temat rozwoju brandingu narodowego w krajach Europy Środkowo-Wschodniej i Azji. Celem tego badania jest opracowanie najskuteczniejszych metod kreowania marki narodowej w tym regionie. Niewątpliwie proponowana strategia brandingu narodowego prowadzonego w oparciu o oznaczenia geograficzne i znaki towarowe sprawdziła się już na Zachodzie. Aby taka strategia mogła przynieść efekty i u nas, konieczne jest jednak istnienie w kraju silnych, renomowanych marek zdolnych do wytworzenia pozytywnego przekazu w oderwaniu od towarów i usług, z którymi marki te są związane. Niezwykle ważna jest więc promocja własności przemysłowej wśród przedsiębiorców. Szczególnie pomocna w tym kontekście może okazać się działalność organizacji wspierających własność przemysłową wśród małych i średnich przedsiębiorstw. Konieczne jest bowiem zarówno budowanie świadomości potencjalnej wartości przedmiotów własności przemysłowej, jak również pomoc finansowo-organizacyjna w zakresie kształtowania wizerunku tworzonych marek. Silna marka narodowa zbudowana jest zwykle w oparciu o jakieś konkretne dobro, cechę danego kraju, która może rzeczywiście przyciągnąć odbiorców i na stałe utrwalić się w ich świadomości w kontekście danego kraju. Na początku tworzenia wizerunku kraju należy więc ocenić, co może być szczególnie interesującego w tym konkretnym państwie, co może przyciągnąć odbiorców i odróżnić kraj od innych. W założeniu bowiem już sama nazwa danego państwa powinna kojarzyć się jakąś pozytywną cechą, jak np. Szwajcaria z precyzją, pewnością i dokładnością. Powiedzenie chodzić jak w szwajcarskim zegarku uświadamia nam jak dużą rolę w postrzeganiu kraju pełni suma pozytywnych skojarzeń związanych z markami konkretnych prywatnych podmiotów. Kształtowanie marki państwa rządzi się w pewnym zakresie tymi samymi regułami, co kształtowanie każdej innej marki. Nie należy więc zapominać o określeniu docelowej grupy odbiorów. Tak jak w przypadku każdego rodzaju promocji, dla osiągnięcia najlepszych rezultatów w brandingu narodowym ważne jest ustalenie, kogo chcemy przyciągnąć oraz jakie ta grupa odbiorców ma oczekiwania i potrzeby. Należy przeprowadzić badania rynku, ocenić poziom konkurencji, sporządzić plan promocji. Pomocne może być również utworzenie narodowego znaku towarowego. Może być to zupełnie nowe oznaczenie lub może odwoływać się ono do kształtów i kolorów kojarzonych już z danym państwem. Przykładem takich znaków mogą być np.: Podobną funkcję mogą również spełniać flagi państw szczególnie te najbardziej charakterystyczne takie, jak szwajcarska. Ważne jest, żeby zachęcać przedsiębiorców do używania swoich znaków towarowych wspólnie ze znakami narodowymi. W szczególności odnosi 14 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne

17 się to do producentów już rozpoznawalnych na świecie oraz tych dobrze się zapowiadających. Dobrym przykładem takiego współdziałania jest Szwajcaria np.: Siła reklamowa znaków renomowanych oderwana jest od towarów czy usług, które były nimi pierwotnie oznaczane. Takie znaki są zdolne do promowania krajów, same bowiem generują pozytywne skojarzenia. Te pozytywne skojarzenia związane z danym produktem czy usługą z czasem mogą natomiast w świadomości odbiorców zostać przeniesione na znak narodowy, który samodzielnie uzyska znaczącą wartość w oczach odbiorców. Szczególnie dużo uwagi kształtowaniu marki narodowej poświęca Szwajcaria. Badania dowiodły, że znaczny procent konsumentów jest w stanie zapłacić więcej za produkt tylko dlatego, że jest on szwajcarski. Z tej przyczyny w tym kraju powstaje regulacja prawna, która nakazuje, aby wszystkie towary opatrywane oznaczeniem Swiss made lub podobnym miały odpowiedni procent rzeczywistego szwajcarskiego pochodzenia. Procent ten różni się w zależności od tego, czy chodzi o produkty naturalne, naturalne przetworzone, czy też przemysłowe. Waha się jednak w granicach proc. Nie będzie to pierwsza tego typu regulacja w Szwajcarii. Od lat bowiem obowiązuje rozporządzenie, które szczegółowo określa warunki nakładania napisu Swiss made na szwajcarskie zegarki. Trzeba jednak zapracować na to, aby samo pochodzenie produktu z danego państwa świadczyło o jego atrakcyjności. Z pewnością procesowi tworzenia marki narodowej sprzyja promocja kraju przez globalnie renomowane marki, rozpoznawalne oznaczenia geograficzne, czy też działania związków producentów zmierzające do stworzenia pozytywnego wizerunku towarów z określonego źródła pochodzenia. Z czasem samo pochodzenie staje się najlepszą reklamą towarów i usług. Przekonać się o tym można na przykładach szwajcarskich banków, zegarków czy włoskich butów. Budowanie marki narodowej jest procesem długotrwałym, który jednak z czasem zapewnia wymierne korzyści. Dobrym przykładem na to, jak przedsiębiorcy korzystają z wypracowanego przez innych wizerunku miejsca pochodzenia, jest kampania reklamowa banku Nordea. Reklama ta odwołuje się do pozytywnych skojarzeń, które odbiorcy mają ze Skandynawią tj. prostoty, praktyczności i nowoczesności. Na tym przykładzie wyraźnie widać, Szwajcarię za świadomość tego stanu rzeczy i za wprowadzenie regulacji prawnych ustanawiających warunki legalnego wskazywania szwajcarskiego pochodzenia towarów. Na gruncie przepisów obowiązujących w naszym kraju, Konwencja Paryska o ochronie własności przemysłowej oraz Ustawa Prawo własności przemysłowej wydają się stwarzać częściową możliwość kontroli, My w Skandynawii lubimy proste rozwiązania. Jeżeli jeździmy autem to Vo wolno jeździmy, bo mandaty są wysokie. Jeżeli używamy komórek to No noooo wiadomo jakich. Meble kupujemy w I i skręcamy je sobie w domu. Jeśli chodzi o bank to wybór jest jeszcze prostszy Nordea Bank czy podmioty prywatne właściwie kształtują wizerunek naszego kraju. Regulacje te uzależniają bowiem możliwość korzystania z nazwy państwa i jego barw w znakach towarowych od zezwolenia właże marki uznane na rynku budują wizerunek miejsca, z którego pochodzą. Prawo własności przemysłowej może wnieść znaczący wkład w budowanie marki narodowej. Dostarcza ono bowiem instrumentów prawnych, które zapewniają szeroką ochronę markom renomowanym. Nie bez znaczenia jest również możliwość ochrony znaków wspólnych i wspólnych znaków gwarancyjnych. Instytucje te mogą bowiem okazać się bardzo przydatne dla różnego rodzaju zrzeszeń producenckich, które wspólnymi nakładami kształtują wizerunek różnych branż. Na koniec należy jednak podkreślić, że na wizerunek kraju wpływają nie tylko pozytywne wrażenia pozostawiane w świadomości odbiorów przez dobre, krajowe towary, czy usługi. Niemniej silne zapisuje się bowiem w pamięci przekaz negatywny. Należy więc docenić ściwego organu. Problem ze stosowaniem tej regulacji polega jednak na tym, że brak jest organu powołanego do udzielania takich zezwoleń. W efekcie zgodnie z brzmieniem przepisów naszej ustawy znaki zawierające m.in. nazwę lub skrót nazwy naszego kraju nie powinny być rejestrowane. Praktyka jednak pokazuje, że zgłaszającym niejednokrotnie udaje się uzyskać prawa ochronne na znaki zawierające nazwę Polska, pomimo braku odpowiedniej zgody. Taki stan rzeczy może pozbawić władze naszego kraju rzeczywistej kontroli nad kształtowaniem się marki narodowej. De lege ferenda należy wnioskować, aby wspomniana luka prawna, jak najszybciej została wyeliminowana. Należy rozważyć, czy i jak w tym zakresie można by było wykorzystać sprawdzone regulacje zagraniczne. Marta Chylińska Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP 15

18 Reputable brands vs. national branding National branding is a process A strong national brand brings multitude of both social and economic benefits for residents of a given state. The fact that some states enjoy benefits of the way they are perceived encourages other states to build and strengthen their own brands. National branding is precisely the creation of a strong national brand. It covers state promotion in order to build a clear positive image of a state at home and abroad. State image development is undoubtedly a laborious process. The fact that one cannot always influence the factors creating the image of a state may be discouraging. To achieve a success in national branding a long-term governmental strategy, covering, among others, the creation of legal conditions supporting enterprise development, promotion of high quality standards and of entrepreneur associations to create a strong common image is absolutely necessary. The World Intellectual Property Organization (WIPO) spotted these challenges facing developing states and initiated works on the report of a study on national branding development in the countries of the East-Central Europe and Asia. The study aims at development of the most effective methods of creating national branding in the region. The suggested national branding strategy based on geographical indications and trademarks has undoubtedly proved successful in the West. For this strategy to be effective in our country as well, there must be strong reputable brands which are able to send a positive message independently of the goods and services they are related to. It is thus crucial to promote industrial property among entrepreneurs and activity of organisations supporting industrial property among small and medium-sized enterprises may be particularly useful in this regard. It is necessary both to develop awareness of the potential value of industrial property objects and to provide financial and organisational assistance in the area of creating images of the brands in the process of development. Strong national brand is usually based on a specific quality, characteristic feature of the state, which may actually attract consumers and become part of their awareness in the context of given states. Therefore, the work on the creation of a state image should start with the reflection on what could be of particular interest about the state, what could attract customers and distinguish the state from others. It is assumed that the name of a given state itself should be associated with some positive feature, e.g. Switzerland with precision, reliability and accuracy. The saying that something is running like in Swiss watch, i.e. like clockwork, makes one realise how significant for the state image are all the positive associations with brands relating to specific private entities. In this respect national branding is governed by the same rules as these concerning developing any other brand. Therefore, determination of a target group should not be sidelined. As with any type of promotion, for national branding to achieve the best results, it is important to determine the target group we want to attract and the group s expectations and needs. One should carry out market research, evaluate competition level and draw up publicity plan. Creation of national trademark may be of aid, too. The trademark may be completely new or may relate to shapes and colours associated with a given state. See the following examples: National flags may fulfil a similar function, in particular the most distinctive ones, e.g. Swiss. It is important to encourage entrepreneurs to use their trademarks in connection with national brands. This relates in particular to producers who have already earned worldwide recognition and those with good prospects for the future. Switzerland serves a good example of such a combination: Advertising potential of reputable brands is independent of goods and services which were originally associated with the brands. Such brands have a potential to promote states as they themselves generate positive associations. The positive associations with the selected products and services may in time be transferred in the minds of customers into a national brand which will in itself be highly valued by the customers. Switzerland recognises national branding as a very important issue. Studies have proved that a significant percentage of consumers are willing to pay more for a product just because it comes from Switzerland. Consequently, Switzerland has introduced a legal provision demanding that all the goods bearing the mark Swiss made or similar have adequate percentage of actual Swiss origin. The percentage varies depending on whether the products are natural, natural processed or industrial. However, it ranges from 60 to 80 percent. It is not the first provision of this kind in Switzerland. A regulation determining the detailed conditions of marking the Swiss watches with the inscription Swiss made has been in force for years. However, a lot of effort must be taken to make the very origin of the product a value and attraction for customers. National branding is undoubtedly supported by the fact that a state is promoted by globally reputable brands, recognised geographical indications and actions taken by producer associations with the aim to create positive images of goods of specific origins. Over time the very origin becomes the best advertisement for goods and services, like in the case of Swiss banks and watches and Italian shoes. National branding is a long-term process, which brings substantial benefits over time. The ad- My w Skandynawii lubimy proste rozwiązania. [We Scandinavians like simple solutions.] Jeżeli jeździmy autem to Vo wolno jeździmy, bo mandaty są wysokie. [word-play associating Volvo with avoiding excess speed] Jeżeli używany komórek to No noooo wiadomo jakich. [word-play based on the same sounding of words Nokia and Polish well.] Meble kupujemy w I i skręcamy je sobie w domu. [word-play based on the same sounding of IKEA and Polish and.] Jeśli chodzi o bank to wybór jest jeszcze prostszy Nordea Bank [As for banks, the choice is even simpler Nordea Bank] 16 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne

19 vertising campaign of Nordea Bank serves as a good example of the way entrepreneurs use the already existing image of a place of origin. The advertisement triggers positive associations with Scandinavia among customers, i.e. simplicity, practicality and modernity. The example clearly shows that reputable brands enhance the image of the place of origin. Industrial property law may significantly contribute to national branding. It provides legal instruments ensuring extensive protection of reputable brands. Possibility to protect collective marks and collective guarantee marks is equally important, since these institutions may turn out particularly useful to various producer associations who influence the image of individual businesses in a common effort. Finally, it should be pointed out that the image of a state is not only affected by positive associations in the minds of customers with high-quality national goods and services but also by negative messages. For that reason, Switzerland should be appreciated for realising that and for introducing legal provisions setting the conditions for legal indication of Swiss origin of goods. As for provisions in force in Poland, the Paris Convention for the Protection of Industrial Property and the Industrial Property Law seem, to some extent, to make it possible to monitor whether private entities properly develop the national brand of our country. The above provisions refer to a competent authority of a given country for the decisions concerning the possibility of the use of the name and colours of the state in trademarks. However, there is a problem in applying these provisions as there are no competent authority with the power to issue such decisions. Consequently, pursuant to the provisions of the Industrial Property Law, trademarks containing, inter alia, the name or abbreviated name of Poland shall not be registered. In practice, however, applicants often obtain protection for trademarks containing the name of Poland, despite the lack of adequate decision. Such a situation may deprive the Polish authorities of actual control over national branding. De lege ferenda, elimination of the aforementioned legal loophole should be promptly suggested. It should also be considered whether and to what extent the successful foreign provisions could be applied. Marta Chylińska Chopin Mural na warszawskiej Tamce i jego ustawa Do Urzędu Patentowego RP trafiło dotąd blisko 100 zgłoszeń zawierających w treści wizerunek lub nazwisko Chopina. W przypadku zgłoszeń chopinowskich znaków towarowych UP RP wymaga przedstawienia zgody Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina R ok 2010 stanowił istotną datę dla kultury polskiej z uwagi na przypadającą dwusetną rocznicę urodzin Fryderyka Chopina. Praktycznie codziennie środki masowego przekazu donosiły o wydarzeniach poświęconych Wielkiemu Polskiemu Kompozytorowi. Można wspomnieć niektóre z nich. W centrum Warszawy, na Tamce, powstały dwa ponad trzystumetrowe malowidła ścienne (murale) poświęcone Chopinowi, przygotowane przez polskich artystów. W dniach od 22 lutego do 1 marca 2010 roku (dwie oficjalne daty urodzin kompozytora) odbył się najdłuższy dotychczas na świecie koncert chopinowski. Szczególną oprawę zyskał coroczny 6. Międzynarodowy Festiwal Muzyczny Chopin i jego Europa. Istotnym momentem w trakcie obchodów było otwarcie w Warszawie Muzeum im. Fryderyka Chopina, jednej z najnowocześniejszych placówek muzealnych w Europie. Rok chopinowski został dostrzeżony także na świecie. Znany wokalista Bobby McFerrin przygotował specjalny program oparty na repertuarze składającym się z utworów Chopina. W Szanghaju, podczas wystawy EXPO, zaprezentowany został spektakl Rock loves Chopin (Rock kocha Chopina), widowi- sko w wykonaniu najznamienitszych polskich muzyków z oprawą baletową i multimedialną, przedstawiające postać Chopina w klasycznej, jazzowej i rockowej oprawie. Znak towarowy Chopin? Z uwagi na miniony rok warto wspomnieć o związkach Chopina z Urzędem Patentowym RP. Wynikają one z ustawy o ochronie dziedzictwa Fryderyka Chopina przyjętej przez Sejm blisko dekadę temu. Przyczyny przyjęcia tej regulacji były szeroko komen- Wydanie specjalne KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP 17

20 towane w prasie podczas prac nad ustawą i niedługo po jej uchwaleniu. Zadecydowała sprawa udzielenia producentowi napojów alkoholowych przez Towarzystwo im. Fryderyka Chopina (TIFC) zgody na uzyskanie prawa wyłącznego do znaku towarowego zawierającego w treści nazwisko kompozytora. Trzeba zaznaczyć, że ustawa chopinowska jest aktem prawnym szczególnego rodzaju nie znajdującym odpowiednika w Europie i prawdopodobnie na świecie. Z ałożeniem ustawy było stworzenie mechanizmów, które z jednej strony zapewniłyby materialne zabezpieczenie i promocję spuścizny kulturowej po Wielkim Polskim Kompozytorze, a równolegle pozwoliłyby państwu eliminować deprecjonujące Chopina przypadki użycia w obrocie symboli z nim związanych. Na podstawie art. 1 ustawy chopinowskiej utwory Fryderyka Chopina i przedmioty z nim związane zostały określone jako dobro ogólnonarodowe podlegające szczególnej ochronie. Przepis ten stanowi dalej, że nazwisko Wielkiego Polskiego Kompozytora i jego wizerunek są chronione odpowiednio na zasadach dotyczących dóbr osobistych. Ustawodawca zastrzegł, że ochrona przedmiotowych dóbr osobistych następuje w przypadkach korzystania z nich w sposób przynoszący ujmę. Utworzony został Narodowy Instytut Fryderyka Chopina (NIFC), który jest instytucją ściśle powiązaną ze strukturami państwowymi (nadzór nad nim sprawuje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego). NIFC, na mocy porozumienia zawartego z ministrem, wykonuje obowiązki wymienione w ustawie, czyli dba między innymi o to, żeby dobra ogólnonarodowe nazwisko i wizerunek Chopina były odpowiednio chronione. N azwisko i wizerunek kompozytora są powszechnie znane, a jego utwory kojarzone z wyrafinowaną muzyką klasyczną, preludiami, walcami i mazurkami. Tym samym stanowią wręcz idealny materiał dla stworzenia mocnego i rozpoznawalnego znaku towarowego. Nie dziwi zatem fakt, że przedsiębiorcy w Polsce decydują się na sygnowanie swoich towarów lub usług oznaczeniami zawierającymi w treści nazwisko lub wizerunek Chopina. Mając na uwadze zabezpieczenie swoich praw dokonują często zgłoszeń takich znaków towarowych do Urzędu Patentowego RP (dotychczas do UP RP trafiło blisko 100 takich zgłoszeń). Z rejestru znaków towarowych prowadzonego przez polski Urząd Patentowy wynika, że chronione są chopinowskie znaki towarowe przeznaczone do oznaczania między innymi napojów alkoholowych, czekolady i wyrobów czekoladowych, wody kolońskiej, toaletowej lub zapachowej, papieru, czasopism i książek, a także usług reklamowych oraz organizowania konkursów pianistycznych. Przykład zarejestrowanego znaku towarowego UPRP i OHIM a NIFC Wejście w życie ustawy o ochronie dziedzictwa Fryderyka Chopina wymogło na Urzędzie Patentowym RP stworzenie odpowiedniej praktyki zapewniającej wypełnienie postanowień ustawy. Obecnie kwestia dotyczy zasadniczo zgłoszeń znaków towarowych, jednak nie można wykluczyć, że w przyszłości pojawią się także zgłoszenia wzorów przemysłowych zdobionych nazwiskiem lub wizerunkiem Chopina. W przypadku zgłoszeń chopinowskich znaków towarowych UP RP wymaga przestawienia zgody Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina. Jej brak powoduje wydanie decyzji negatywnej. Czasami NIFC odmawia udzielenia takiej zgody, czego przykładem było odrzucenie wniosku producenta krawatów, który nazwiskiem Chopina chciał oznaczać swoje wyroby. Instytut argumentował, że za życia kompozytora w powszechnym użyciu nie stosowano krawatów. Innym razem brak zgody może wynikać z zaniedbania zgłaszającego. Tym samym NIFC współdecyduje niejako o udzieleniu prawa ochronnego na znak towarowy. Ochrona przewidziana na gruncie przedmiotowej ustawy i praktyka Urzędu Patentowego RP jest zasadna. Wzmacnia ona bowiem pozycję UP RP wobec zgłaszających znaki towarowe zawierające w treści nazwisko lub wizerunek Chopina. Można hipotetycznie bowiem wyobrazić sobie próbę zgłoszenia znaku towarowego stanowiącego nazwisko lub wizerunek kompozytora i przeznaczonego do oznaczania papieru toaletowego. W takim przypadku istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że NIFC nie wyda zgody, a tym samym Urząd Patentowy RP, zgodnie z praktyką i obowiązującymi przepisami, odmówi udzielenia prawa wyłącznego. N iepokojący może być fakt, że Urząd Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (OHIM) nie wymaga zgody NIFC. Ustawa o ochronie dziedzictwa Fryderyka Chopina obowiązuje co prawda na terytorium Polski, jednak odpowiednia interpretacja przepisów unijnych daje podstawę, ażeby OHIM przyjął praktykę analogiczną do praktyki UP RP. Pozostaje mieć nadzieję, że eksperci Urzędu w Alicante nie dopuszczą do rejestracji ewentualnego zgłoszenia wspólnotowego znaku towarowego zawierającego w treści nazwisko lub wizerunek Chopina i przeznaczonego do sygnowania papieru toaletowego. Taki przykład może wydawać się absurdalny, jednak obserwując występujące trendy, takiego scenariusza nie można wykluczyć (o przypadku udzielenia wyłączności na znak towarowy przedstawiający postać i nazwisko Napoleona Bonaparte dla oznaczania papieru toaletowego w ubiegłym roku informowała w fachowym czasopiśmie M. Kilimiris, rzecznik patentowy z Grecji). Michał Kruk (w niniejszym artykule zostały wykorzystane fragmenty tekstu W 200. rocznicę urodzin Wielkiego Polskiego Kompozytora o ochronie jego dóbr osobistych autorstwa M. Kruka opublikowanego w miesięczniku Palestra ) 18 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Wydanie specjalne