Gmina Zielona Góra Gemeinde Zielona Góra Commune of Zielona Góra. Oœwiata. Kultura. ii Kultura. Education and Culture. Bildung und Kultur

Transkrypt

1 Gmina Zielona Góra Gemeinde Zielona Góra Commune of Zielona Góra Oœwiata Bildung und Kultur Education and Culture ii Kultura Kultura PaŸdziernik / Oktober / October 2005

2 Publikacja zosta³a zrealizowana w ramach projektu Uczmy siê yæ razem - edukacja na pograniczu polsko-niemieckim, dofinansowanego ze œrodków pomocowych Unii Europejskiej programu Phare CBC w ramach projektów Euroregionu Sprewa - Nysa - Bóbr. Diese Publikation wird im Rahmen des Projektes Lassen uns lernen zusammen zu leben - Bildung auf dem deutsch-polnischen Grenzegbiet durchgeführt und aus den Mitteln des Programms Phare CBC der Europäischen Union im Rahmen der Euroregionalen Projekte der Euroregion Spree - Neiße - Bober gefördert. The publication was prepared within the scope of project We should learn to live together - education on the Polish-German border, financed from the EU assistance resources of the program Phare CBC within the scope of the projects Euroregion Sprewa - Nysa - Bóbr. Zeszyt nr Gminy Zielona Góra / Heft Nr Gemeinde Zielona Góra / Publication no of the Commune of Zielona Góra Copyright by Urz¹d Gminy Zielona Góra / Gemeindeamt Zielona Góra / Commune Office of Zielona Góra, 2005 Redakcja / Redaktion / Edition Witold Towpik Opracowanie redakcyjne na podstawie materia³ów dostarczonych przez: / Redaktionelle Bearbeitung der zugestellten Materialien / Editing based on the materials delivered by: Anna Fediuk, Edyta Kosowska-Pallasch, Waldemar Dejnega, Dariusz Fórmanek, Jolanta Jasiñska, Ma³gorzata Rudowicz, Przemys³aw Grabiec, Urszula Juszczak, El bieta Januszewska Fotografie / Bildnachweis / Photographs Przemys³aw Grabiec Wydawca / Herausgeber / Publisher Urz¹d Gminy Zielona Góra / Gemeindeamt Zielona Góra / Commune Office of Zielona Góra ul. Sienkiewicza 9, Zielona Góra, Polen / Poland Projekt ok³adki / Umschlaggestalltung / Cover design Studio Myœli Twórczej / Studio für Schöpferischen Gedanken / Creative Thinking Studio smteb@poczta.fm Sk³ad komputerowy, druk i oprawa / Computersatz, Druck und Gestaltung / Typesetting, printing and cover Agencja Reklamowa / Werbungsagentur / Advertising Agency GRAF MEDIA grafmedia@post.pl

3 Niniejszy dokument powsta³ przy wsparciu finansowym Unii Europejskiej. Wy³¹czn¹ odpowiedzialnoœæ za treœæ niniejszego dokumentu ponosi Urz¹d Gminy Zielona Góra i w adnym razie nie mo e ona byæ uto samiana z oficjalnym stanowiskiem Unii Europejskiej. Das nachstehende Domument ist zum Teil aus den Fördernmitteln der EU entstanden. Für den Inhalt des Dokuments ist das Gemeindeamt in Zielona Góra verantwortlich. Der Inhalt darf mit der offiziellen Stellung der EU nicht gleichgesetzt werden. The present document was prepared based on the EU financial support. The Commune of Zielona Góra is exclusively responsible for the content of the document and it cannot refer to the official opinion of the EU. Spis treœci Zarys historii Oœwiaty w Gminie Zielona Góra w latach Placówki Oœwiatowe i Kulturalne Gminy Zielona Góra Publiczna Szko³a Podstawowa w Drzonkowie Publiczna Szko³a Podstawowa im. mjra Henryka Sucharskiego w Ochli Publiczna Szko³a Podstawowa im. Jana Brzechwy w Przylepie Publiczna Szko³a Podstawowa im. W³adys³awa Broniewskiego w Starym Kisielinie Publiczna Szko³a Podstawowa w Zawadzie Publiczne Gimnazjum w Drzonkowie Publiczne Gimnazjum im. Króla Boles³awa Chrobrego w Przylepie Gminne Przedszkole Publiczne z siedzib¹ w Przylepie Gminna Biblioteka Publiczna z siedzib¹ w Zawadzie Inhaltsverzeichnis Bildung in der Gemeinde Zielona Góra in den Jahren historischer Abriss... 5 Bildungsund Kulturzentren der Gemeinde Zielona Góra Die Öffentliche Grundschule in Drzonków Die Major Henryk Sucharski Öffentliche Grundschule in Ochla Die Jan Brzechwa Öffentliche Grundschule in Przylep Die W³adys³aw Broniewski Öffentliche Grundschule in Stary Kisielin Die Öffentliche Grundschule in Zawada Das Öffentliche Gymnasium in Drzonków Das König Boles³aw Chrobry Öffentliche Gymnasium in Przylep Die Geschichte des Öffentlichen Gemeindekindergartens mit Sitz in Przylep Die Öffentliche Gemeindebibliothek mit Sitz in Zawada Content History of Education in the Commune of Zielona Góra Education and Cultural Institutions of the Commune of Zielona Góra Primary School in Drzonków The major Henryk Sucharski Primary School in Ochla The Jan Brzechwa Primary School in Przylep The W³adys³aw Broniewski Primary School in Stary Kisielin Primary School in Zawada Grammar School in Drzonków The King Boleslau the Brave Grammar School in Przylep Commune Kindergarten in Przylep Commune Public Library in Zawada... 38

4 2 Okazją do wydania niniejszej publikacji jest 60 lat historii oświaty i kultury na ziemiach wchodzących w skład obecnej Gminy Zielona Góra oraz obchodzona w sposób szczególny uroczystość Dnia Edukacji Narodowej. Jak wykazał autor, oświata przeżywała swoje wzloty i upadki, ale była zawsze jedną z najważniejszych dziedzin życia gminy. To szkoła skupiała wokół siebie lokalne społeczności, to ona pobudzała je do współnego działania, wyzwalała inicjatywę. Wielu z nas ma jeszcze dziś we wdzięcznej pamięci nazwiska wspaniałych nauczycieli, ważne daty, ważne wydarzenia. Jest rok Polska szkoła, także i nasza, musi przystosować się do realizacji coraz to nowych i trudniejszych zadań, uczyć i wychowywać w nowej rzeczywistości społecznej i politycznej, kształcić coraz większą liczbę dzieci na coraz wyższym poziomie. Chyba dobrze się stało, że znacząca rola w tym procesie przypadła polskim samorządom. Cieszy więc fakt, że chcąc wykorzystać daną nam szansę współdecydowania o losie naszych dzieci, potrafimy zdobyć się na kolejne oświatowe inwestycje, wprowadzać naukę języków obcych, zajęcia pozalekcyjne, otwierać się szeroko na współpracę z sąsiadami zza Odry, budować programy wzbogacające ofertę edukacyjną. Trzeba wierzyć, że wysiłek wszystkich działających na rzecz oświaty i kultury mieszkańców gminy, nauczycieli i pracowników szkół i bibliotek zostanie nagrodzony uśmiechem dziecka - mądrością i dostatkiem kolejnych pokoleń. Mariusz Zalewski Wójt Gminy Zielona Góra Zielona Góra, 14 października 2005 roku Der Anlass zu dieser Publikation ist das 60.Jubiläum der Bildung und Kultur der Gemeinde Zielona Góra in ihrer heutigen Gestalt und der Nationalbildungsfeiertag, der in diesem Jahr besonders festlich begehen wird. Nach dem Verfasser hatte die Bildung gute und schlechte Zeiten. Trotzt dem, war sie einer der wichtigsten Bereichen im Leben der Gemeinde. Die Schule versammelte um sich Gemeindeeinwohner, regte zur größerer Wirkung an und entfaltete die Initiative.Viele von uns bringen in Erinnerung die Namen von hervorragenden Lehrern, wichtige Daten und Ereignisse. Wir haben das Jahr Polnische Schulen und unsere Gemeindeschulen zugleich müssen neue, immer mehr schwierige Aufgaben lösen, lehren und erziehen in einer neuen sozialen und politischen Situation, mehr Kinder auf immer höherem Niveau bilden. Es ist schön, dass der Bildungsprozess und ihre erzieherische Rolle der polnischen Selbstverwaltung zugefallen ist. Erfreulich ist es auch, dass wir diese Chance haben, über das Schicksal unserer Kinder entscheiden zu können. Dadurch entstehen neue Bildungsinitiativen wie: mehr Fremdsprachensprachenunterricht in der Schule, außerunterrichtliche Stunden, Entwicklung der deutsch-polnischen Zusammenarbeit und Erstellung von neuen Bildungsprogrammen. Man soll glauben, dass die Bemühungen der für Bildung und Kultur mitwirkenden Gemeindeeinwohner, Lehrer, Schulmitarbeiter und Bibliothekare mit dem Kinderlächeln, der Klugheit und dem Wohlstand nächster Generationen belohnt werden. Mariusz Zalewski Gemeindevorsteher Zielona Góra Zielona Góra, den 14. Oktober 2005 The reason of issuing the publication is 60 years of history and culture of the land now part of the Commune of Zielona Góra and celebrated in the special way National Education day. As the author has presented the school has had its ups and downs but it has always been one of the most important aspects of the commune life. The school has grouped local communities and encouraged initiatives. Many of us still remember the names of great teachers, important dates and events. It is 2005 now. Polish school and as well as our school needs to be ready to face new and more difficult tasks, teach and educate in new social and political reality, educate more and more children at higher level. Therefore it seems to be good that local governments can play significant role in this process. It is encouraging that in order to take the chance of co-deciding about the future of our children we can start new education investments, organise foreign languages lessons, or extra curriculum classes, establish cooperation with our neighbours from the other part of the river Odra, create programs supporting our education offer. We should believe that the effort of all people supporting education and culture including the residents of commune, teachers and school and libraries staff will be awarded by the smile of our children-wisdom and prosperity of the future generations. Mariusz Zalewski Commune Head of Zielona Góra 14 th October 2005 Zarys historii Oœwiaty w Gminie Zielona Góra w latach

5 3 Zarys historii Oœwiaty w Gminie Zielona Góra w latach Ś więto Edukacji Narodowej ma szczególny charakter dla ludzi zamieszkujących obecnie Dolny Śląsk, Warmię i Mazury oraz Pomorze. Święto przypomina nam o tym, że 60 lat temu zorganizowano na tych terenach polskie szkolnictwo. W czasie, gdy dymiły jeszcze wojenne zgliszcza, nauczyciele - pionierzy przybywający z różnych części Polski, nie bacząc na ogromne trudności, podjęli równolegle do tworzenia administracji organizację polskiego szkolnictwa. Początki szkolnictwa wiążą się nierozerwalnie z procesem organizacji administracji polskiej w Zielonej Górze oraz osadnictwem. Pierwsze miesiące 1945 r. były bardzo trudne dla Polaków przybywających na te tereny. Po zdobyciu miasta przez Armię Czerwoną 14 lutego 1945 r. władza spoczywała w rękach komendantury wojennej, która powołała nawet niemiecki zarząd miejski z burmistrzem Fritzem Laubem. Miasto i powiat leżały wówczas w obrębie administracyjnym Dolnego Śląska. Polaków w mieście było wówczas bardzo niewielu, a większość z nich powracająca z Niemiec zatrzymywała się w nim na krótko. Pierwszym zwiastunem Polski była grupa organizacyjna Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów z inż. Paszyńskim na czele, która przybyła do Zielonej Góry 8 maja 1945 r. Do zadań grupy należało lustrowanie i zabezpieczanie mienia poniemieckiego oraz przygotowywanie warunków dla przyszłego osadnictwa. Rządy administracji niemieckiej popieranej przez komendanta radzieckiego skończyły się dopiero 4 czerwca 1945 r. W tym właśnie dniu Pełnomocnik Rządu na Okręg Dolnego Śląska nadał nominację Pełnomocnika Obwodu nr 20 w Zielonej Górze Janowi Klementowskiemu. Dwa dni później Pełnomocnik Rządu zezwolił na zorganizowanie zarządu miejskiego z burmistrzem Tomaszem Sobkowiakiem. Na ratuszu wywieszono biało - czerwoną flagę, która informowała wszystkich, że miasto jest polskie. 15 czerwca zaczęli napływać coraz częściej osadnicy z poznańskiego i innych regionów Polski. Zielona Góra i okoliczne wsie były bardzo atrakcyjne dla przybyszów, gdyż pomimo słabych ziem nie dotknęła ich wojenna pożoga i leżały na skrzyżowaniu ważnych szlaków drogowych i kolejowych. Osadnictwo hamował jednak problem pozostającej na tym terenie ludności niemieckiej. Aby zwiększyć chłonność osadniczą podjęto decyzję o wysiedleniu Niemców z Zielonej Góry. Miało to miejsce w dniach czerwca 1945 r. Zaczęły przybywać transporty osadników z kresów Rzeczpospolitej, które kierowano przede wszystkim na wieś. Na dzień 2 sierpnia 1945 roku przedstawiało się to następująco: Wieś Rodzin Ilość Procent osiedlonych osób zasiedlenia Ochla % Łężyca % Krępa % Stary Kisielin % Nowy Kisielin % Racula % Zawada % Utworzenie Urzędu Pełnomocnika wpłynęło na utworzenie administracji powiatowej oraz Wiejskich Gmin Zbiorowych. W powstałych gminach wybierano wójtów, a na wsiach sołtysów. Zielona Góra i powiat były w granicach województwa poznańskiego, zgodnie z Uchwałą Rady Ministrów z 7 lipca 1945 r. Wioski dzisiejszej Gminy Zielona Góra leżały na terenie aż 6 różnych gmin: Płoty, Czerwieńsk, Racula, Zawada, Świdnica, Broniszów. W związku ze zbliżającymi się we wrześniu 1945 r. wyborami postanowiono na szczeblu wojewódzkim o tym, aby jak najprędzej ruszyła jak największa ilość szkół. Oświata w Polsce na przełomie 1944 i 1945 r. miała już podłoże prawne. W Manifeście PKWN z 22 lipca 1944 r. można wyczytać:... z najważniejszych zadań w przyszłej Polsce będzie odbudowa szkolnictwa i zapewnienie bezpłatnego nauczania na wszystkich szczeblach. Na podstawie manifestu został wydany 11 sierpnia 1945 roku okólnik Ministra Oświaty w sprawie powołania Powiatowych i Gminnych Komisji Oświatowych. Powołano Gminne Komisje Oświatowe, które miały następujące zadania: a) stawianie wniosków do budżetu i opiniowanie preliminarzy budżetowych, b) kontrola finansów przeznaczonych na oświatę, c) opiniowanie wszystkich spraw szkolnych, d) badanie potrzeb szkół, e) zapewnienie opieki sanitarno - higienicznej, f) kierowanie instytucjami oświatowymi takimi jak: biblioteki, świetlice i boiska. Pierwszy rok szkolny w powojennej Polsce na Ziemi Lubuskiej, mimo wielu trudności, rozpoczęto 1 września 1945 roku dzięki zaangażowaniu władz oświatowych. Bildung in der Gemeinde Zielona Góra in den Jahren historischer Abriss History of Education in the Commune of Zielona Góra

6 4 Sytuację w oświacie uporządkowano z chwilą powołania 16 sierpnia 1945 r. Inspektoratu Szkolnego Zielonogórskiego przy ul. Chrobrego. Inspektorat założył i kierował nim Feliks Tworzydło, tzw. Tymczasowy Organizator Szkół. Początki działania tego organu były bardzo trudne, szczególnie jeśli chodzi o wykwalifikowaną kadrę. Problemem również było tworzenie sieci szkół, tworzenie Gminnych Komisji Oświatowych, realizacja obowiązku szkolnego, likwidacja skutków wojny w nauczaniu - analfabetyzmu. Wszystkie te działania spowodowały, że w powiecie nauczanie rozpoczęto na jesień 1945 roku. Stan szkół we wsiach dzisiejszej Gminy Zielona Góra przedstawiał się następująco: Wieś Szkoła Uczniów Ilość Ilość Pionierzy przed 1945 r. na dzień r. klas nauczycieli Łężyca ewangelicka 53 IV 1 Józef Przybylski 2 nauczycieli Przylep ewangelicka 117 IV 3 Anna Semeńczuk 2 nauczycieli Kazimiera Konewska Racula ewangelicka Nina Gabiś 2 nauczycieli 68 IV 2 Mikołaj Leluk katolicka 1 nauczyciel Nowy Kisielin ewangelicka 56 IV 1 Maria Szemetiłło 2 nauczycieli Stary Kisielin ewangelicka 107 V 3 Mieczysław Barański 2 nauczycieli Jakub Warchoł Maria Gerlach Drzonków ewangelicka 62 II 1 Antoni Pawłowski 2 nauczycieli Zatonie ewangelicka 55 IV 1 Helena Henke 2 nauczycieli Stefania Peltz Zawada ewangelicka 143 IV 2 Maria Langer 2 nauczycieli Ochla ewangelicka 189 VII 5 Bogusława Błyskosz 3 nauczycieli Józef Bombicki Wanda Kochan Krępa ewangelicka spalona - dzieci przeniesione do Zawady 2 nauczycieli Sucha katolicka nieczynna - dzieci przeniesione do Drzonkowa 1 nauczyciel Na dzień 1 grudnia 1945 r. w inspektoracie funkcjonowało 35 szkół. Przeważały placówki z jednym bądź dwoma nauczycielami. Jedynie szkoła powszechna w Ochli była jedyną pełną szkołą wiejską w powiecie i była prowadzona przez 5 nauczycieli: Bogusławę Błyskosz (kierownik), Józefa Bombickiego, Wandę Kochan, Marię Haupe i Jana Czajkowskiego. W styczniu 1946 r. w inspektoracie funkcjonowało już 39 szkół, w których uczyło się 3516 uczniów. Etatów nauczycielskich było wówczas w powiecie zielonogórskim 110. W tym miejscu należy dodać, że osiedlonych wówczas było w powiecie 21 tys. Osadników, co stanowiło około 31% stanu zaludnienia sprzed 1945 r. Druga wizytacja z Kuratorium Okręgu Szkolnego z lutego 1947 r. donosiła w protokole, że 100% dzieci w inspektoracie zielonogórskim jest objętych obowiązkiem szkolnym. Uwagi wizytatora mgra Stanisława Lończaka dotyczyły także szkół podmiejskich, jak np. Łężycy, w której 1 grudnia 1946 r. zamknięto szkołę, gdyż nauczyciel dojeżdżający z Zielonej Góry zrezygnował z pracy na wsi. Adnotacja ta dotyczyła także szkoły w Zawadzie, gdzie 147 uczniów uczyło się w dwóch izbach lekcyjnych oraz placówki w Zatoniu, gdzie zalecano przydział jednego etatu nauczycielskiego w związku z dużą odległością, jaka dzieliła tę wieś od najbliższej szkoły pełnej (7 klas). Gminne placówki oświatowe pracowały w 1947 r. normalnym trybem, realizując zadania szkolne i inne zalecenia inspektoratu. Do największych mankamentów należało zaliczyć przede wszystkim brak dostatecznej liczby nauczycieli, sal lekcyjnych oraz pomocy naukowych. Szkoły oprócz realizacji zadań programowych uczestniczyły także w licznych akcjach, np. zalesianiu, żniwach czy też siewu zbóż. Należy dodać, że placówki te posiadały także grunty orne oraz inwentarz żywy. Proces tworzenia gminnego szkolnictwa można ogólnie zamknąć w roku 1948, kiedy to ustabilizowała się liczba uczniów i etatów nauczycielskich. W tym także roku powstały we wszystkich niemal wsiach punkty biblioteczne i świetlice. W Przylepie, Nowym i Starym Kisielinie oraz w Krępie powstały pierwsze Gminne Przedszkola. W okresie tym, kończącym niejako proces tworzenia oświaty w gminie, szkoły przedstawiały się następująco: Zarys historii Oœwiaty w Gminie Zielona Góra w latach

7 Szkoła Ilość Ilość Zakres Ilość izb Kierownik uczniów nauczycieli szkoły lekcyjnych Drzonków 52 1 IV 2 Antoni Pawłowski Nowy Kisielin 55 1 IV 2 Maria Szemetiłło Stary Kisielin VI 3 Mieczysław Barański Racula 95 3 V 3 Mikołaj Leluk Zatonie 42 2 IV 2 Helena Henke Łężyca 68 1 IV 2 Józef Przybylski Zawada VI 5 Maria Langer Ochla VII 5 Jan Czajkowski Przylep VII 4 Należy obiektywnie stwierdzić, że szkoła w latach odegrała ogromną rolę na terenie gminy. Zlikwidowała przede wszystkim zaległości w nauce wśród dzieci oraz rozpoczęła edukację dorosłych. Szkoły w ferworze walki politycznej i partyjnej o władzę w Gminnych Radach Narodowych stały się pierwszym organem repolonizującym te ziemie. Działalność oświatowa zintegrowała także osadników z Wielkopolski, Wileńszczyzny, Polesia i Wołynia, którzy prezentowali różne kultury i poglądy na ówczesną rzeczywistość. O ludziach, którzy kładli podwaliny pod współczesną oświatę należy pamiętać w dzisiejszych czasach jako o niestrudzonych pionierach - nauczycielach, którym dobro dzieci i kraju leżało na sercu. Obecna sytuacja oświatowa w Gminie Zielona Góra jest ustabilizowana i ukształtowała się w latach , w których Rada Gminy ustaliła ostatecznie Obwody Szkolne oraz w znaczący sposób poprawiono warunki pracy nauczycieli i nauki uczniów. Wybudowano wówczas i oddano do użytku dwie nowoczesne szkoły podstawowe w Drzonkowie w 1996 roku oraz w Przylepie w 1997 roku. W okresie tym przeprowadzono także remonty kapitalne placówek oświatowych w Ochli, Zawadzie i Starym Kisielinie. Ówczesne władze gminy, biorąc pod uwagę stan obiektów szkolnych i ich rozmieszczenie, jak również prognozy dotyczące w przyszłości liczby uczniów, wprowadziły w 1995 r. istotne zmiany w funkcjonowaniu 8 szkół podstawowych. Wówczas uchwała Rady Gminy Zielona Góra podporządkowała organizacyjnie szkołę w Łężycy Szkole Podstawowej w Przylepie, tworząc z niej filię. Także szkoła w Nowym Kisielinie stała się filią placówki w Starym Kisielinie, a szkoła w Zatoniu filią Szkoły w Drzonkowie. Zmiany organizacyjne oświaty przeprowadzone przez gminę w 1995 roku dotyczyły też przedszkoli. Utworzono wówczas Gminne Przedszkole Publiczne z siedzibą w Przylepie, któremu podporządkowano organizacyjnie przedszkola w Starym Kisielinie, Raculi, Ochli, Nowym Kisielinie i Zawadzie. Na sesji, która odbyła się 17 maja 1996 roku, Rada Gminy podjęła uchwałę w sprawie sieci publicznych szkół podstawowych oraz ich obwodów. Uchwała ta była dalszym ciągiem reformy oświatowej w gminie, która miała za zadanie bardziej efektywne wykorzystanie bazy lokalowej szkół oraz etatów nauczycieli. Wiązało się to z zasadniczą zmianą obwodów szkolnych. Ostatnie analizy organizacyjne sieci szkół gminnych odbyły się w 1999 roku i były związane z ogólnopolską reformą oświaty i powstaniem gimnazjów. W chwili obecnej na obszarze gminy funkcjonuje 5 szkół podstawowych w Drzonkowie, Ochli, Starym Kisielinie, Przylepie i Zawadzie oraz 2 gimnazja umiejscowione w Drzonkowie i Przylepie. Zmiany organizacyjne szkół oraz zdecydowana poprawa bazy placówek szkolnych sprawiły, iż oświata gminna oferuje obecnie edukację na wysokim poziomie. 5 Bildung in der Gemeinde Zielona Góra in den Jahren historischer Abriss D er Nationalbildungsfeiertag hat eine besondere Bedeutung für die Einwohner der Regionen: Dolny Śląsk, Warmia, Mazury und Pomorze. Der Feiertag erinnert daran, dass vor 60 Jahren auf diesen Gebieten die Bildungszentren entstanden. Als noch die Kriegsbrandstätte frisch waren, versuchten die aus verschiedenen Gebieten Polens eingetroffenen Pionierlehrer, parallel zur Verwaltungs- organisation polnische Einheiten für Bildung zu schaffen. Der Anfang der polnischen Verwaltung und des Bildungswesens in Zielona Góra war eng mit der Ansiedlung des Gebietes verbunden. Die ersten Monate 1945 waren für die ersten polnischen Ansiedler besonders schwierig. Als die Rote Armee am 15. Februar 1945 die Stadt eroberte, gehörte die Macht der Kriegskommandantur, die sogar Bildung in der Gemeinde Zielona Góra in den Jahren historischer Abriss History of Education in the Commune of Zielona Góra

8 6 einen deutschen Stadtvorstand mit dem Bürgermeister Fritz Laub berufen hatte. Die Stadt und der Kreis lagen damals noch in Dolny Śląsk. Es gab wenig von polnischen Bürgern auf diesem Gebiet. Für die meisten, die aus Deutschland zurückkamen, war die Stadt nur ein Zwischenpunkt auf dem Weg nach Hause. Der erste Vorbote Polens war die Organisationsgruppe des Wirtschaftskomitees des Ministerrates mit Ing. Paszyński, die am 8. Mai 1945 nach Zielona Góra kam. Zu den Aufgaben der Gruppe gehörte u.a. die Revision und Sicherung des ehemals deutschen Eigentums sowie die Vorbereitung der Bedingungen für die kommenden Ansiedler. Die von dem russischen Kommandanten unterstütze deutsche Verwaltung funktionierte bis zum 4. Juni An diesem Tag (4. Juni) der Regierungsbevollmächtigte für Dolny Śląsk hatte Herrn Jan Klementowski eine Vollmacht für den Kreis Nr. 20 verliehen. Zwei Tage danach stimmte der Regierungsbevollmächtigte die Berufung eines Stadtvorstandes mit dem Bürgermeister Tomasz Sobkowiak zu. Im Rathaus wurde die weiß-rote Fahne herausgehängt. Zielona Góra gehörte Polen. Am 15. Juni begannen die ersten Ansiedler aus dem Gebiet um Poznań und anderen Teilen Polens zu kommen. Zielona Góra und die Umgebung waren sehr attraktiv. Trotzt schwacher Bodequalität, lagen die Gebiete an einem wichtigen Verkehrsknotenpunkt, darüber hinaus wurden sie von den Kriegshandlungen nicht angefasst. Die Ansiedlung wurde aber durch die gebliebenen Autochthonen gehemmt. Um das Ansiedlungsprozess zu beschleunigen, wurden die deutschen Bürger laut Beschlusses ausgesiedelt. Dies fand vom 22 bis 24 Juni 1945 statt. Viele Ansiedlertransporte kamen aus Ostpolen direkt die in Dörfer. Am 2. August 1945 hatten wir folgende Situation: Dorf Ansiedler- Personen Ansiedlung Familienstand in % Ochla % Łężyca % Krępa % Stary Kisielin % Nowy Kisielin % Racula % Zawada % Die Entstehung eines Amtes des Bevollmächtigten hatte einen Einfluss auf die Schaffung einer Kreisverwaltung und eines Dorfgemeindeverbandes. In den entstandenen Gemeinden wurden Gemeindevorsteher und in Dörfern Dorfvorsteher gewählt. Zielona Góra und der Kreis lagen laut Beschlusses des Ministerrates vom 7. Juli 1945 im Gebiet der Woiwodschaft Poznań. Die Dörfer der heutigen Gemeinde Zielona Góra lagen in 6 verschiedenen Gemeinden zwar: Płoty, Czerwieńsk, Racula, Zawada, Świdnica, Broniszów. In Zusammenhang mit dem kommenden Wahltermin im September 1945 wurde auf dem Woiwodschaftsebene beschlossen kurzfristig so viel Schulen wie möglich zu gründen. Das Bildungswesen hatte in den Jahren 1944 und 1945 schon die Rechtgrundlagen. In Manifest PKWN vom 22. Juli 1944 lesen wir:... die wichtigsten Aufgaben des zukünftigen Staates ist der Wiederaufbau des polnischen Bildungswesens und die Sicherung der kostenlosen Ausbildung auf allen Ebenen. Gemäß Manifestes wurde am 11. August 1945 ein Rundschreiben des Ministers für Bildung in Sache der Berufung eines Kreis- und Gemeindeausschusses für Bildung veröffentlicht. Die berufenen Kreis- und Gemeindeausschüsse hatten folgende Aufgaben: a) Antragstellen zur Budgetabstimmung und Beurteilung eines Staatsvoranschlages b) Überwachung der Finanzmittel fürs Bildungswesen c) Schulangelegenheiten und ihre Beurteilung d) Untersuchung des Schulbedarfs e) Gesundheitsbedingungen f) Leitung von Bildungsinstitutionen: Bibliotheken, Kulturräume, Sportspielplätze. Trotzt vielen Schwierigkeiten und dank dem Engagement des Bildungsausschusses wurde das erste Schuljahr im Gebiet des Lebuser Landes am 1. September 1945 eröffnet. Die Situation des Bildungswesens hatte sich am 16. August 1945 stabilisiert. Die berufene Bildunginsspektorat hatte den Sitz in Zielona Gora an der Chrobrego Straße. Die Einheit gründete Herr Feliks Tworzydło der vorübergehende Schulenorganisator. Die Anfangsphase der Tätigkeit des Organs war sehr schwierig. Es gab wenig qualifizierte Lehrer und andere Probleme wie: Gründung eines Netzes von Schulen, Berufung eines Gemeindebildungausschusses, Schulpflichtverordnung, Analphabetentumsbeseitigungsmaßnahmen. Diese Aufgaben mobilisierten zur Entstehung einer Schule. Im Herbst 1945 waren im Kreis Zielona Góra die Schulen tätig. Der Schulenzahl in Dörfern der heutigen Gemeinde Zielona Góra stellte sich wie folgt vor: Zarys historii Oœwiaty w Gminie Zielona Góra w latach

9 7 Dorf Schule Schülerzahl Klassenzahl Lehrerzahl Pioniere vor 1945 zum Łężyca evangelisch 53 IV 1 Józef Przybylski 2 Lehrer Przylep evangelisch 117 IV 3 Anna Semeńczuk 2 Lehrer Kazimiera Konewska Racula evangelisch Nina Gabiś 2 Lehrer 68 IV 2 Mikołaj Leluk katholisch 1 Lehrer Nowy Kisielin evangelisch 56 IV 1 Maria Szemetiłło 2 Lehrer Stary Kisielin evangelisch 107 V 3 Mieczysław Barański 2 Lehrer Jakub Warchoł Maria Gerlach Drzonków evangelisch 62 II 1 Antoni Pawłowski 2 Lehrer Zatonie evangelisch 55 IV 1 Helena Henke 2 Lehrer Stefania Peltz Zawada evangelisch 143 IV 2 Maria Langer 2 Lehrer Ochla evangelisch 189 VII 5 Bogusława Błyskosz 3 Lehrer Józef Bombicki Wanda Kochan Krępa evangelisch Lehrergebrandt - Schüler nach Zawada versetzt 2 Lehrer Sucha katholisch nicht tätig - Schüler nach Drzonków versetzt 1 Lehrer Am 1. Dezember 1945 funktionierten im Inspektorat 35 Schulen. Die meisten verfügten über einem oder drei Lehrer. Die Volkschule in Ochla war die einzige mit 5 Lehrern: Bogusława Błyskosz (Schulleiterin), Józef Bombicki, Wanda Kochan, Maria Haupe i Jan Czajkowski. Im Januar 1946 gab es 39 Schulen, die Schüler besuchten und der Kreis Zielona Góra verfügte über 110 Lehrerstellen. Es ist zu betonen, dass es im Kreis schon damals ca. 21 Tausend Ansiedler gab, was 31% des Bevölkerungstandes vor 1945 machte. Der zweite Besuch vom Kuratorium im Schulkreis im Februar 1946 berichtete schon, dass 100% Kinder schulpflichtig ist. Der Prüfer Mag. Stanisław Lończyk merkte auch die Dorfschulen wie in Łężyca, die ab 1. Januar 1946 geschlossen wurde. Der Grund: ein Lehrer aus Zielona Góra verzichtete auf die Arbeit im Dorf. Solch ein Vermerk betraf die Schule in Zawada, wo 147 Kinder in zwei Klassenzimmer ihren Unterricht bekamen und in Zatoń, wo nur eine Lehrstelle empfohlen wurde in Hinsicht auf eine ziemlich größere Entfernung des Dorfes von der nächsten Schule (mit 7 Klassenstufen). Die Gemeindeschulen arbeiteten im Jahre 1947 normal und führten die Schulaufgaben und andere Empfehlungen des Inpektorates aus. Zu den größten Schwächen gehörten damals: kleine Lehreranzahl, zu wenig Klassenzimmer, zu wenig Lehrwerkzeuge. Die Schulen realisierten ihre Programmaufgeben und zugleich nahmen an Bewaldungsaktionen, Ernten, Saat teil. Das Schaffungsprozess eines Gemeindebildungssystems wurde 1948 abgeschlossen. Damals hatte sich die Schülerund Lehreranzahl stabilisiert entstanden in fast allen Dörfern Bibliothekenstandorte und Kulturräume. In Przylep, Nowy Kisielin, Stary Kisielin und in Krępa wurden die Gemeindekindergarten gegründet. In der Endphase dieses Prozesses gab es in der Gemeinde folgende Schulen: Schule Schüler Lehrerzahl Stufen Klassen- Schulleiter zahl zimmerzahl Drzonków 52 1 IV 2 Antoni Pawłowski Nowy Kisielin 55 1 IV 2 Maria Szemetiłło Stary Kisielin VI 3 Mieczysław Barański Racula 95 3 V 3 Mikołaj Leluk Zatonie 42 2 IV 2 Helena Henke Łężyca 68 1 IV 2 Józef Przybylski Zawada VI 5 Maria Langer Ochla VII 5 Jan Czajkowski Przylep VII 4 Bildung in der Gemeinde Zielona Góra in den Jahren historischer Abriss History of Education in the Commune of Zielona Góra

10 8 Es ist objektiv festzustellen, dass die Schule im Gebiet der Gemeinde in den Jahren eine große Rolle gespielt hatte. Vor allem wurden alle Lernrückstände von den Kindern nachgeholt und die Erwaschnen begannen zu lernen. Die Schule war in der Zeit des politischen Kampfes und des Parteikampfes um die Macht in Nationalgemeinderaten eine Einheit, das zur Polonisierung des Gebietes beitrug. Die Bildungsaufgaben und die Bildungstätigkeit integrierten auch den Ansiedler aus Wielkopolska, Wileńszczyna, Polesie und Wołyń, die zu anderen Kulturkreisen gehörten und andere Ansichten repräsentierten. Die Leute, die damals eine Basis für das Bildungswesen schufen, sollte man Pioniere und hervorragende Lehrer nennen. Vor allem lag ihnen am Herzen die Kinderausbildung. Die heutige Bildungssituation in der Gemeinde Zielona Góra ist stabil und wurde in den Jahren gestaltet. In diesen Jahren wurden von dem Gemeinderat entgültig die Schulkreise festgelegt. Die Lehr- und Lernbedingungen haben sich wesentlich verbessert. Damals entstanden zwei große moderne Grundschulegebäude in Drzonków 1996 und Przylep Die Schulgebäude in Ochla, Zawada und Stary Kisielin wurden gründlich renoviert. Die damalige Gemeindebehörde führte 1995, in Hinsicht auf die kommende Reform, wesentliche Änderungen in 8 Schulen durch. Laut Beschlusses des Gemeinderates Zielona Góra unterordnete er die Schule in Łężyca der Grundschule in Przylep. die Schule in Łężyca ist eine Filiale der Schule in Przylep. Auch die Schule in Nowy Kisielin ist eine Filiale der Schule in Stary Kisielin und die in Zatonie, eine Filiale der Schule in Drzonków. Die 1995 durchgeführte Reorganisierung betraf auch die Kindergarten. Es entstand damals ein Öffentlicher Gemeindekindergarten mit Sitz in Przylep, dem die Kindergarten in Stary Kisielin, Racula, Ochla, Nowy Kisielin und Zawada unterordnet wurden. Während der Sitzung am 17. Mai 1996 fasste der Gemeinderat einen Beschluss über ein Netz von Öffentlichen Grundschulen und dessen Bezirke. Der obige Beschluss ist eine Fortsetzung der Schulreform, die zum Ziel hatte, die bestehende Lehrstellenund Schulgebäudebasis zu nutzen. Dies war auch mit der Änderung der Schulbezirke verbunden. Die Angelegenheit des Schulnetzes wurde 1999 während der Schulreform analysiert. Zur Zeit funktionieren im Gemeindegebiet 5 Grundschulen in Drzonków, Ochla, Stary Kisielin, Przylep und Zawada und 2 Gymnasien in Drzonków und Przylep. Die Reorganisierung der Schulen sowie eine wesentliche Verbesserung der Schulensituation verursachten, dass das Bildungsangebot in der Gemeinde auf einem hohen Niveau steht. History of Education in the Commune of Zielona Góra N ational Education Day should be of particular significance to people inhabiting Lower Silesia, Varmia, Masuria and Pomerania. The day reminds us that 60 years ago Polish educational system was established in the area. During the time of post-war conflagration, pioneering teachers, arriving from all corners of Poland, undertook, with no regard to mounting problems, organising education as well as establishing Polish administration. The early days of the educational system are related to the settlement issues and the proces of organising Polish administration in Zielona Góra. The months that followed the Second World War were very difficult for Polish people who came to that area. The Red Army, having conquered the town on 14 th February 1945, left the power in the hands of local military headquarters which even appointed a German town council with Fritz Laube as mayor. The town and its poviat were then situated on the administrative territory of Lower Silesia. There were very few Polish people there at the time, and the majority of those coming back from Germany stayed there only for a short time. The first herald of Poland in the area was an organising group of the Economic Committee of the Board of Ministers, headed by engineer Paszyński, which arrived in Zielona Góra on 8 th May Its main aims were looking after and protecting the property left behind by Germans and preparing favourable conditions for prospective settlement. The rule of German administration supported by the Russian commander ended on 4 th June On that very day Jan Klementowski was nominated No. 20 District Commissioner by a Government Commissioner. Two days later permission was granted by the Government Commissioner to elect the town council headed by mayor Tomasz Sobkowiak. A white and red Zarys historii Oœwiaty w Gminie Zielona Góra w latach

11 9 flag was hung from the town hall, a clear sign that the town was Polish. On 15th June settlers from Poznań and other regions of Poland began to appear more frequently. Zielona Góra with its surrounding villages was very attractive to the newcomers - in spite of its rather poor soil, it was not seriously damaged during the war and it lay at a crossroads of important roads and railroads. The settlement was hampered by the problem of German people that still remained in the area. To increase settlement rate, a decision was finally made to expel Germans from Zielona Góra, which took place from 22 nd to 24 th June Transports of settlers from Polish Eastern Borderland started and were directed mainly into the country. On 2 nd August 1945 the situation was as follows: Village No. settled No. % of families of people of settlement Ochla % Łężyca % Krępa % Stary Kisielin % Nowy Kisielin % Racula % Zawada % Establishing the office of the Commissioner influenced the creation of poviat administration and the emergence of Village Collective Municipalities. In such municipalities commune administrators were appointed and village heads in villages. Zielona Góra and its poviat belonged to Poznańskie Voivodeship in accordance with the Act of the Council of Ministers of 7 th July The villages of contemporary Zielona Góra municipality belonged to as many as 6 different municipalities, namely: Płoty, Czerwieńsk, Racula, Zawada, Świdnica, Broniszów. With the advent of September 1945 elections, it was agreed at the voivodeship level that the largest possible number of schools should be initiated. The Educational System in Poland at the turn of 1944 and 1945 already had its legal basis. Manifesto of the Polish Committee of National Liberation of 22 nd July 1944 reads: One of the most important tasks in future Poland shall be reconstructing the school system and ensuring free education at all levels. Based on the Manifesto, a circular on poviat and municipal educational committees was issued by the Minister of Education on 11 th August Municipal Educational Commissions were established with the following aims in mind: a) to suggest budgetary motions and approve budget preliminaries b) to control finances spent on education c) to assess all school-related matters d) to research school needs e) to ensure sanitary and hygienic care f) to manage educational institutions such as libraries, day rooms, pitches The first school-year in postwar Poland in Lubuskie District was inaugurated, in spite of many difficulties, on 1 st September mainly due to involvement of educational authorities. Educational situation was made more orderly with the creation of Zielona Góra School Inspectorate in Chrobrego Street on 16 th August It was founded and managed by Feliks Tworzydło, known as Interim School Planter. The early days of the institution were very difficult as there were very few qualified members of staff. There were other problems such as creating a network of schools, Municipal Educational Committees, fulfilling educational duties and fighting one of the most notorious results of war - illiteracy. All those activities resulted in resuming education in the poviat in autumn of The state of schools in the villages of contemporary Zielona Góra municipality was as follows: Village School before No. of students Number Number Pioneers 1945 on r. of classrooms of teachers Łężyca Evangelic Lutheran 2 teachers 53 IV 1 Józef Przybylski Przylep Evangelic Lutheran 117 IV 3 Anna Semeńczuk 2 teachers Kazimiera Konewska Racula Evangelic Lutheran 2 teachers Nina Gabiś Catholic 1 teacher 68 IV 2 Mikołaj Leluk Nowy Kisielin Evangelic Lutheran 2 teachers 56 IV 1 Maria Szemetiłło Stary Kisielin Evangelic Lutheran 107 V 3 Mieczysław Barański 2 teachers Jakub Warchoł Maria Gerlach Drzonków Evangelic Lutheran 2 teachers 62 II 1 Antoni Pawłowski Zatonie Evangelic Lutheran 55 IV 1 Helena Henke 2 teachers Stefania Peltz Zawada Evangelic Lutheran 2 teachers 143 IV 2 Maria Langer Ochla Evangelic Lutheran 189 VII 5 Bogusława Błyskosz 3 teachers Józef Bombicki Wanda Kochan Krępa Evangelic Lutheran 2 teachers down - children transferred to Zawada Sucha Catholic 1 teacher closed down - children transferred to Drzonków Bildung in der Gemeinde Zielona Góra in den Jahren historischer Abriss History of Education in the Commune of Zielona Góra

12 10 On 1 st December 1945 there were 35 schools in the inspectorate. The majority of them were schools with one or two teachers. The public school in Ochla was the only village school in the poviat that offered full primary education and was staffed by 5 teachers: Bogusława Błyskosz (headmaster), Józef Bombicki, Wanda Kochan, Maria Haupe and Jan Czajkowski. In January 1946 there were already 39 schools in the inspectorate, educating 3,516 pupils. There were 110 full time teaching positions in Zielona Góra poviat. It should be added that that there were 21,000 settlers, which corresponded to approximately 31% of the population from before The second inspection carried out by the Local Education Authority in February 1947 stated in its report that 100% of children in Zielona Góra inspectorate were schooled. Inspector Stanisław Lończak, M.A., also commented on the situation of suburban schools, like the one in Łężyca, where the school was closed down on 1st December 1946 because the teacher commuting from Zielona Góra resigned from his village post. There was also a note about the school in Zawada where 147 students learnt in two classrooms and in Zatonie, where one full time teaching position was recommended due to a large distance from the nearest full school (7-grade one). Municipal educational institutions in 1947 worked at their usual pace fulfilling school duties and recommendations of the inspectorate. The main disadvantages were the scarcity of teachers, classrooms and educational aids. The schools, apart from following their curricular tasks, took part in numerous activities such as: forestation, harvests or sowings. It should be added that they themselves possessed arable land and livestock. The process of municipal education development was nearly complete in 1948 when the numbers of pupils and teaching positions were settled. In that year library and daytime facilities were created in most of the villages. In Przylep, Nowy and Stary Kisielin and Krępa first municipal kindergartens were opened. In that period, concluding the process of creating education in the municipality, the schools were as follows: School Number Number Scope Number Headmaster(mistress) of students of teachers of the school of classrooms Drzonków 52 1 IV 2 Antoni Pawłowski Nowy Kisielin 55 1 IV 2 Maria Szemetiłło Stary Kisielin VI 3 Mieczysław Barański Racula 95 3 V 3 Mikołaj Leluk Zatonie 42 2 IV 2 Helena Henke Łężyca 68 1 IV 2 Józef Przybylski Zawada VI 5 Maria Langer Ochla VII 5 Jan Czajkowski Przylep VII 4 It should be noted that school was of immense importance in the years of Educational deficiencies in children were alleviated and schooling of adults began. Schools, deeply involved in political and party struggle for power in Municipal National Councils were a major factor in re-polonising the area. Educational activity united settlers from Great Poland, Vilnus, Polesie and Volyn who represented varying cultures and worldviews. The people who laid down educational cornerstones should be remembered even now as untiring pioneers - teachers whose only heart's desire was the love of their pupils and their country. Current educational situation in Zielona Góra municipality is stable and was shaped in the years of At that time school districts were finally established by the Municipal Council and the conditions of teachers' work and students' training were improved. Two new, modern schools were built and opened at that time in Drzonków (1996) and Przylep (1997). In that period overhaul repair of educational facilities in Ochla, Zawada and Stary Kiesielin was undertaken. In 1995 municipal authorities, considering the condition of school facilities and their arrangement as well as estimates concerning the future number of students, introduced significant changes in the operating of 8 primary schools. The Regulation of Municipal Council of Zielona Góra subjected the school in Łężyca to Primary School in Przylep as its branch. The school in Nowy Kisielin became a branch of the Stary Kisielin school and the school in Zatonie, a branch of Drzonków school. Organisational changes in the educational system carried out by the municipality in 1995 concerned also kindergartens. Municipal Public Kindergarten was created in Przylep, which was organisationally subject to kindergartens in Stary Kisielin, Racula, Ochla, Nowy Kisielin and Zawada. At the session which took place on 17th May 1996 the Municipal Council passed a resolution on the network of public primary schools and their districts. The resolution was a continuation of the educational reform in the municipality whose aim was a more effective use of school facilities and teacher's positions. It was connected with a radical change in school districts. Latests organisational analyses of the municipal school network were carried out in 1999 and were a result of a national reform of education and the introduction of grammar schools (Pol. gimnazja). At the moment there are five schools in the municipal area: Drzonków, Ochla, Stary Kisielin, Przylep and Zawada and two grammar schools located in Drzonków and Przylep. Organisational changes and significant improvement of school facilities have made it possible for municipal schooling system to offer high-quality education. Zarys historii Oœwiaty w Gminie Zielona Góra w latach

13 11 Lekcja jêzyka angielskiego / Englischunterricht / English lesson Szkolne autobusy / Schulbusse / School buses Gimnastyka œródlekcyjna / eine Zwischenpausegymnastik / Gymnastics between lessons Zajêcia w klasie integracyjnej / Unterricht der Integrationsklasse / Picture of integration classroom Publiczna Szko³a Podstawowa w Drzonkowie / Öffentliche Grundschule in Drzonków / Primary School in Drzonków Bildungs- und Kulturzentren der Gemeinde Zielona Góra Education and Cultural Institutions of the Commune of Zielona Góra

14 12 Zajêcia w klasie nauczania pocz¹tkowego / Anfangsstufeunterricht / Elementary education lesson Zajêcia wychowania fizycznego dziewcz¹t klasy VI / Sportunterricht, Mädchen der 6. Klasse / Physical Education, girls class VI Œwietlica socjoterapeutyczna Na Wzgórzu / Soziotherapeutischer Kulturraum Na Wzgórzu ( Auf dem Hügel ) / Sociotherapeutic room Na Wzgórzu Tablica Patrona Szko³y / Gedenktafel des Schulpatrons / School patron board Publiczna Szko³a Podstawowa im. mjra Henryka Sucharskiego w Ochli / Die Major Henryk Sucharski Öffentliche Grundschule in Ochla / The major Henryk Sucharski Primary School in Ochla Placówki Oœwiatowe i Kulturalne Gminy Zielona Góra

15 13 Hol g³ówny szko³y / Schulhauptvorraum / Main school hall Va na lekcji plastyki / Kunsterziehung - Klasse Va / Va pupils-fine arts lesson ¹cznik z sal¹ gimnastyczn¹ / Verbindungsraum zur Sporthalle / Connection with the gymnasium IIIb w swojej klasie / Die Klasse IIIb in ihrem Klassenraum / IIIb pupils in their own classroom Publiczna Szko³a Podstawowa im. Jana Brzechwy w Przylepie / Die Jan Brzechwa Öffentliche Grundschule in Przylep / The Jan Brzechwa Primary School in Przylep Bildungs- und Kulturzentren der Gemeinde Zielona Góra Education and Cultural Institutions of the Commune of Zielona Góra

16 14 Szkolny ogród dendrologiczny / Dendrologischer Schulgarten / School dendrological garden Lekcja przyrody / Naturgeschichtskundeunterricht / Nature lesson Zajêcia w klasie nauczania pocz¹tkowego / Anfangsstufeunterricht / Primary education lesson Korytarz szkolny / Schulvorraum / School hall Publiczna Szko³a Podstawowa im. W³adys³awa Broniewskiego w Starym Kisielinie / Die W³adys³aw Broniewski Öffentliche Grundschule in Stary Kisielin / The W³adys³aw Broniewski Primary School in Stary Kisielin Placówki Oœwiatowe i Kulturalne Gminy Zielona Góra

17 15 Publiczna Szko³a Podstawowa w Drzonkowie H istoria Publicznej Szkoły Podstawowej w Drzonkowie sięga 1945 r. W tym okresie mieszkańcy wsi wraz z sołtysem Janem Strzępkiem rozpoczęli starania o powołanie nauczyciela, w celu jej uruchomienia. 8 października 1945 r. dzieci rozpoczęły naukę. Najnowsze dzieje szkoły sięgają 1993 r. Zgodnie z Uchwałą Rady Gminy z dnia 7 grudnia 1993 r. została rozwiązana Szkoła Podstawowa w Raculi. Uczniowie wraz z nauczycielami, w kwietniu 1994 r. zostali przeniesieni do nowego budynku w Drzonkowie. W 1995 roku pięcioklasowa szkoła w Zatoniu stała się punktem filialnym Szkoły Podstawowej w Drzonkowie. W roku szkolnym 1996/1997 uczniowie z Zatonia rozpoczęli naukę w nowym budynku szkolnym w Drzonkowie. Nastapiła też zmiana rejonizacji szkół. Do Drzonkowa dowożeni byli również uczniowie z Jarogniewic, Kiełpina i Barcikowic. Publiczna Szkoła Podstawowa w Drzonkowie była pełną ośmioklasową placówką, do której uczęszczały dzieci na dwóch poziomach edukacyjnych I-III i IV-VIII, funkcjonowały też dwa oddziały przedszkolne. Dyrektorem szkoły był wówczas Mariusz Zalewski, a wicedyrektorem Hanna Zrobczyńska - Łuczak. W 1999 r. nastąpiła zmiana dyrektora szkoły. Została nim Anna Fediuk, która kieruje placówką do dnia dzisiejszego. W związku z wejściem w życie reformy oświatowej w części budynku zorganizowano Publiczne Gimnazjum. Od roku 2001/2002 placówka kształci uczniów klas I-VI. Kontynuowane są tradycje szkoły. Jednoczenie sukcesywnie wzbogacana jest oferta edukacyjna. Obecnie Publiczna Szkoła Podstawowa w Drzonkowie to nowoczesna placówka oświatowa wychodząca naprzeciw oczekiwaniom uczniów i rodziców. Uczęszczają do niej dzieci z Drzonkowa, Raculi oraz przyległych wsi: Barcikowic, Marzęcina, Zatonia, Suchej i Ługowa. Atutem szkoły są klasy integracyjne, do których uczęszczają dzieci z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Wszystkie działania szkoły wynikają z rozpoznawania lokalnych potrzeb oraz możliwości, służących wielostronnemu rozwojowi wsi. Publiczna Szkoła Podstawowa w Drzonkowie na dzień 24 czerwca 2005 roku liczyła 370 uczniów i 18 oddziałów. W szkole zatrudnionych jest 38 nauczycieli. Ponad 80% kadry posiada kwalifikacje do nauczania dwóch przedmiotów i kwalifikacje specjalistyczne (oligofrenopedagogika, surdologopedia, terapia pedagogiczna). Wśród nauczycieli 14 legitymuje się stopniem awansu nauczyciela dyplomowanego, 21 mianowanego, 3 kontraktowego. Szkoła położona jest na pograniczu Raculi i Drzonkowa. Jest nowoczesnym, dobrze wyposażonym budynkiem, dostosowanym do potrzeb osób niepełnosprawnych. W szkole jest 12 sal lekcyjnych, świetlica szkolna, pracownia komputerowa, gabinet pedagoga, logopedy szkolnego, terapii pedagogicznej oraz pielęgniarki. Rokrocznie udoskonalana jest baza dydaktyczna. Systematycznie uzupełniane i powiększane są zbiory biblioteczne oraz pomoce dydaktyczne. W szkole aktywnie działa Rada Szkoły, włączając się we wszystkie działania na jej terenie. Uczniów reprezentuje Samorząd Uczniowski. Dba o ich prawa i obowiązki, organizuje wiele ciekawych imprez i uroczystości, podejmuje współpracę z innymi szkołami z terenu gminy. Z jego inicjatywy m.in. samorządy uczniowskie rokrocznie spotykają się podczas Gminnego Forum Samorządów Uczniowskich, dzieląc się własnymi pomysłami i doświadczeniami. Szkoła oferuje szeroki wachlarz zajęć pozalekcyjnych. Prowadzone są kółka przedmiotowe: języka polskiego, języka angielskiego, matematyczne, ortograficzne, przyrodnicze, informatyczne, komunikacyjne, artystyczne (teatralne, chór, plastyczne) oraz sportowe (tenis stołowy). Publiczna Szkoła Podstawowa w Drzonkowie jest prężnie rozwijającą się placówką. Podejmowane są różnorodne działania służące wszechstronnemu rozwojowi wszystkich uczniów zarówno zdolnych, jak i z problemami edukacyjnymi. Staramy się zapewnić wszystkim uczniom możliwość doskonalenia własnych umiejętności i rozwijania zainteresowań, m.in. poprzez organizację wielu różnorodnych zajęć pozalekcyjnych. Dużym osiągnięciem szkoły jest udział i wysokie lokaty uczniów w wielu konkursach oraz uczestnictwo w zawodach sportowych. W roku szkolnym 2004/2005 na 189 uczniów klas IV - VI, 55 stało się laureatami lub finalistami konkursów, turniejów i olimpiad na szczeblu gminnym, powiatowym lub wojewódzkim. Na terenie szkoły działa kółko teatralne Sowizdrzałki - dwukrotny laureat Wojewódzkich Przeglądów Teatralnych, a także chór szkolny - reprezentant szkoły w różnorodnych imprezach pozaszkolnych. Do największych osiągnięć szkoły w roku szkolnym 2004/2005 można zaliczyć: wojewódzki konkurs matematyczny - laureat i finalista, ogólnopolski konkurs matematyczny Kangur - laureat I miejsce, wojewódzki konkurs historyczny - 3 finalistów, wojewódzki konkurs plastyczny Młodzież przeciw uzależnieniom - laureat, wojewódzki konkurs plastyczny Ponad sto lat lotu człowieka - laureat, wojewódzki konkurs plastyczny Honorowy dawca krwi - Bildungs- und Kulturzentren der Gemeinde Zielona Góra Education and Cultural Institutions of the Commune of Zielona Góra

18 16 I i II miejsce, XV Wojewódzkie spotkania grup jasełkowych i kolędniczych - laureat, Wojewódzkie spotkania teatrów dziecięcych Lubuska Gala Teatralna - laureat. W szkole istnieje 5 klas integracyjnych na obu poziomach kształcenia. We wszystkich klasach zajęcia prowadzone są przez dwóch nauczycieli. Dzieci otoczone są wszechstronną, dostosowaną do indywidualnych potrzeb opieką (uczęszczają na zajęcia rewalidacyjne, logopedyczne, terapii pedagogicznej, z pedagogiem szkolnym). Nauczyciele traktują każdego ucznia jako odrębna jednostkę, uznając jej indywidualność. Integracja stała się nieodłącznym elementem PSP w Drzonkowie. Absolwentom szkoły nie jest obca wrażliwość na potrzeby innych oraz niesienie pomocy potrzebującym. Ponadto dzięki wielu staraniom placówka została dostosowana architektonicznie do potrzeb dzieci poruszających się na wózkach. Szkoła nawiązała i rozwija również współpracę z wieloma instytucjami, osobami, które świadczą pomoc socjalną dla naszych uczniów. Wszelkie podjęte, planowane i systematycznie realizowane zadania opiekuńcze mają na celu zaspokojenie potrzeb uczniów z rodzin niewydolnych wychowawczo, patologicznych, a także tych, które z powodu utraty pracy straciły źródło utrzymania. Na terenie szkoły działa świetlica szkolna oraz świetlica socjoterapeutyczna,,gniazdo. Szkoła cieszy się dużym zaufaniem w środowisku lokalnym. Systematycznie poszukuje sponsorów i otrzymuje pomoc materialną, nagrody w konkursach, poczęstunki podczas imprez, itd. Współpracujemy ściśle z sołtysami wsi, nadleśnictwem, kościołem i różnorodnymi organizacjami. Rokrocznie organizowane są wspólnie z Radą Szkoły festyny rodzinne, które cieszą się bardzo dużą popularnością. Dostosowując budynek i wyposażenie szkoły do osób niepełnosprawnych wybudowano podjazd, zmodernizowano i dostosowano dwie toalety, zakupiono schodołaz oraz wózek inwalidzki. Obecnie w trakcie budowy znajduje się sala gimnastyczna oraz kompleks boisk sportowych. Kurzfassung Die Öffentliche Grundschule in Drzonków D ie Geschichte der Öffentlichen Grundschule in Drzonków geht auf das Jahr 1945 zurück. Die Einwohner und der Dorfvorsteher Jan Strzępek bemühten sich sehr schell um die Berufung eines Lehrers und schon am 8. Oktober 1945 begannen die Kinder die Schule zu besuchen. Die Schule liegt am Rande zwei Dörfer Racula und Drzonków. Das heutige Schulgebäude ist modern, gut ausgestattet und den behinderten Schülern angepasst. Ihr Vorteil liegt daran, dass sie über 5 Integrationsklassen auf allen Ebenen verfügt. Die Kinder werden von zwei Lehrern unterrichtet. Sie haben in der Schule eine recht gute und individuell angepasste Fachbetreuung. (Revalidationsunterricht, eine logopädische, und pädagogische Therapie stehen den Schülern zur Verfügung). Der Schulrat ist sehr aktiv in seiner Tätigkeit. Die Schüler sind durch die Schülerselbstverwaltung vertreten. Sie kümmert sich um ihre Rechte und Pflichten, organisiert interessante Veranstaltungen und Feier, arbeitet mit anderen Schulen aus der Umgebung zusammen. Aus ihrer Initiative wird jedes Jahr ein Forum für Schülerselbstverwaltungen veranstaltet, wo die Erfahrungen und Ideen über der Tätigkeit und Handlungsweise ausgetauscht werden. Die Öffentliche Grundschule in Drzonków ist eine sich rasch entwickelnde Schule. Hier werden unterschiedliche Aktionen zwecks einer vielseitigen Entwicklung aller sowohl begabten als auch Schüler mit Problemen unternommen. Wir versuchen allen Kindern die Selbstentwicklung zu sichern und ihre Hobbys durch zusätzlichen Unterricht zu vertiefen. Zu den wichtigsten Ergebnissen im Schuljahr 2004/2005 gehören folgende Beispiele: Mathematik Regionalwettbewerb Lubuskie Woiwodschaft - Preisträger und Finalist; Mathematik Gesamtpolnisches Wettbewerb Känguru - Preisträger, I Platz; Geschichte Wettbewerb Lubuskie Woiwodschaft - 3 Finalisten; Kunst Wettbewerb Kunstbereich Jugend gegen Abhängigkeiten - Preisträger; Kunst Wettbewerb - Über 100 Jahre Fluggeschichte Preisträger; Kunst Wettbewerb - Blutspender I- er und II- er Platz; Das XV. Treffen von Krippen - und Weihnachtsumzugsgruppen - Preisträger; Treffen der Kindertheater - Lebuser Theatergala - Preisträger. Die Schule hat mit vielen Institutionen und Personen Kontakte aufgenommen und arbeitet mit ihnen im Bereich Sozialhilfe zusammen. Die unternommenen, geplanten und systematisch ausgeführten Betreuungsaufgaben haben ein Ziel die Bedürfnisse der Kinder aus den erziehungsschwachen, und pathologischen sowie Arbeitslosenfamilien zu befriedigen. In der Schule gibt es ein Kulturraum und ein Therapieraum Nest, wo unsere Schüler die Hilfe bekommen. Placówki Oœwiatowe i Kulturalne Gminy Zielona Góra

19 17 Summary Primary School in Drzonków T he history of the Primary School in Drzonków dates back to 1945 when the residents of the village together with the village head Jan Strzępek wanted to find the teacher in order to establish the school. On 8 th October 1945 the children started their education. The school is located between the villages of Racula and Drzonków. This is modern well equipped building adjusted to the needs of the disabled children. The school can be proud of integration classes attended by children with different disabilities. There are 5 integration classes on both levels of education. In all classes the children are taught by two teachers. The children are under comprehensive care appropriate to their needs (participate in revalidation, speech therapy pedagogic therapy and classes organised by the school pedagogue). The School Council is actively involved in all local school actions. The pupils are represented by the Student Council. It takes care of their rights and obligations, organises many interesting events cooperates with many schools from the commune area. Following its initiative, the Student Council meet every year at the Commune Forum of Student Council sharing own ideas and experience. The Primary School in Drzonków is a vigorously developing institution. It undertakes many actions to encourage comprehensive development of all pupils both clever and with education problems. We try to offer all students the possibility to develop own skills and interests among other by organising many extra curriculum classes. The most significant achievements in the school year 2004/2005 are: regional Mathematics competition - laureate and finalist, Polish nation-wide Mathematics competition Kangur - laureate I place, regional History competition-3 finalists, regional Art competition Young people against addictions - laureate, regional Art competition More than one hundred years of flights - laureate, regional Art competition Volunteer blood donor I and II place, XV regional meetings of Nativity plays group - laureate, Regional meetings of children Theatres Lubuskie Theatre Gala - laureate. The school established and has developed cooperation with many institutions, people rendering social help for our pupils. All started, planned and regularly developed caring tasks intend to satisfy the needs of pupils from education problem families, pathological families and those that lost financial support because of unemployment. Moreover, the school offers common room and sociotherapeutic help for our pupils. Publiczna Szko³a Podstawowa im. mjra Henryka Sucharskiego w Ochli P ierwszy budynek szkolny powstał w Ochli w 1880 r. Uczyło się w nim około 200 uczniów. W 1934 r. wybudowano drugi budynek szkolny (stara część obecnej szkoły). Źródłem informacji o początkach naszej szkoły na Ziemiach Odzyskanych była pierwsza kronika Szkoły Powszechnej w Jerzmanowie (obecna Ochla) z 1945 roku, prowadzona przez jej kierownika panią Bogusławę Błyskosz. Pierwsza po II wojnie światowej inauguracja roku szkolnego siedmioklasowej Szkoły Powszechnej odbyła się 5 listopada 1945 r. w Jerzmanowie. W połowie października 1945 r. do pomocy w organizacji szkoły powołano Komitet Rodzicielski. 16 grudnia 1945 r. założona zostało przez instruktora z Zielonej Góry drużyna harcerska, a we wrześniu 1946 r. miejscowe koło PCK. Rok szkolny 1947/1948 młodzież rozpoczęła już w miejscowości Ochla. Nazwę przyjęto od pobliskiej rzeki. 15 października 1965 r. dokonano wyboru Komitetu Budowy Nowej Szkoły w Ochli. Inicjatywę podjęto z uwagi na brak pomieszczeń w starej szkole w związku z jej reorganizacją z siedmioklasowej w ośmioklasową. Nowa szkoła, której uroczyste otwarcie odbyło się 21 maja 1972 r., otrzymała imię mjra Henryka Sucharskiego. Od 1 września 1999 r. Publiczna Szkoła Podstawowa w Ochli jest szkołą sześcioklasową. Do szkoły uczęszczają dzieci z obwodu szkoły, który tworzą następujące miejscowości: Ochla, Jeleniów, Kiełpin, Duże i Małe Barcikowice, Jarogniewice. Składa się ona z dwóch części: starego Bildungs- und Kulturzentren der Gemeinde Zielona Góra Education and Cultural Institutions of the Commune of Zielona Góra

20 18 i nowego budynku szkoły, w których mieści się 7 sal lekcyjnych, pracownia komputerowa, biblioteka, świetlica szkolna i terapeutyczna, salka gimnastyczna. Uczniowie mogą korzystać z boiska i placu zabaw, porad pedagoga i pielęgniarki. W ramach lekcji wychowania fizycznego uczniowie wyjeżdżają szkolnym autobusem na basen do Drzonkowa. Mogą uczestniczyć w zajęciach pozalekcyjnych: kółko taneczne, sportowe, teatralne, matematyczne, przyrodnicze, plastyczne, PCK, muzyczne i historyczne. Raz w miesiącu odbywają się koncerty Lubuskiego Biura Koncertowego oraz liczne przedstawienia teatralne. Dostęp do autobusu szkolnego umożliwia organizowanie wycieczek szkolnych, biwaków, wyjazdów do kina, teatru. Do stałych imprez szkolnych należą m.in. apele z okazji Dnia Edukacji Narodowej, Święta Niepodległości, uroczyste Pasowanie na ucznia, Pasowanie na Czytelnika biblioteki Szkolnej, Dzień Sportu oraz Dzień Ziemi. W roku szkolnym 2004/2005 w placówce było zatrudnionych 20 nauczycieli: 18 z wyższym wykształceniem, 1 po ukończeniu Studium Nauczycielskiego i 1 z wykształceniem średnim pedagogicznym. W szkole zatrudnionych było 5 pracowników administracji i obsługi. W danym roku szkolnym uczęszczało do szkoły 156 uczniów. Szkoła współpracuje ze środowiskiem lokalnym, m.in. z Radą Sołecką i Miejscowym Oddziałem Caritas, z OSP w Ochli, z Leśnictwem w Kiełpinie i Nadleśnictwem w Zielonej Górze, ze Stowarzyszeniami Kreator i Trzeźwość z Zielonej Góry oraz z Klubem Pomocy Potrzebującym Grono w Ochli, działającym przy Towarzystwie Integracji Społecznej. W ramach współpracy, którą posiada wieś Ochla z byłymi mieszkańcami, obecnie zamieszkującymi w miejscowości Peitz, uczniowie mieli możliwość występowania dla gości z Niemiec oraz wyjeżdżali na zawody sportowe i występy artystyczne zagranicę. Szkoła w swojej historii ma również znakomitych absolwentów, którymi może się poszczycić: Eugeniusz Uglik - były Wójt Gminy Zielona Góra, obecnie Radny Powiatu Zielonogórskiego; Witold Towpik - były Dyrektor PSP w Ochli, obecnie Dyrektor PG w Przylepie - doktor nauk humanistycznych; Antoni Uglik - ksiądz; Kazimierz Terlikowski - ksiądz; Edward Bondar - lekarz; Jan Krzystyniak - żużlowiec. Obecnie dyrektorem szkoły jest Edyta Kosowska - Pallasch. Na koniec warto zaznaczyć, iż szkoła znajduje się w centrum wsi i stanowi miejsce spotkań oraz integracji lokalnej społeczności. Prowadzone zajęcia szkolne, jak równiż pozalekcyjne sprzyjają rozwojowi dzieci i młodzieży, a wraz z nim całej miejscowości. Kurzfassung Die Major Henryk Sucharski Öffentliche Grundschule in Ochla D as erste Schulgebäude in Ochla entstand Damals besuchten die Schule 200 Kinder. Im Jahr 1934 wurde ein zweites Schulgebäude gebaut (das alte Teil der heutigen Schule). Die Auskunftsquelle über den Anfang der Schule auf den Wiedergewonnenen Gebieten Polens war die erste Chronik der Volksschule in Jerzmanów (heute Ochla). Die Chronik schrieb die damalige Schulleiterin Bronisława Błykosz. Nach dem Zweiten Weltkrieg fand am 5. November 1945 in Jerzmanów die erste feierliche Eröffnung der Volksschule statt. Mitte Oktober 1945 wurde ein Elternkomitee berufen, das bei der Eröffnung der Schule half. Am 16. Dezember 1945 wurde von einem Instruktoren aus Zielona Góra eine Skautengruppe und im September 1946 eine Abteilung des Polnischen Roten Kreuzes gegründet. Das Schuljahr 1947/1948 fang schon in Ochla an. Der Name des Dorfes stammt vom Namen des Flusses. Am 15. Oktober 1965 wurde ein Komitee für Bau einer neuen Schule in Ochla berufen. Die Schulgröße und die Reorganisierung des Schulsystems von 7 auf 8 Klassenebene entschieden über den Bau eines neuen Gebäudes. Die neue Schule, die am 21. Mai 1972 feierlich eröffnet worden ist, hat den Namen Major Henryk Sucharski bekommen. Die Schule besteht aus zwei Teilen: einem alten und einem neuen Gebäude mit 7 Klassenräumen, einem Computerarbeitsraum, einer Bibliothek, einem Kulturraum, einem Therapieraum, einer kleinen Sporthalle. Den Schülern stehen ein Sportplatz und ein Spielplatz zur Verfügen. Sie können auch den Rat des Schulpädagogen und der Krankenschwester holen. Im Rahmen des Sportunterrichts werden die Kinder mit dem Schulbus nach Drzonków zum Schwimmunterricht gebracht. Sie können auch an ausserunterrichtlichen Unterricht teilnehmen. Es gibt Tanz-, Sport-, Theater-, Mathematik-, Naturwissenschaft-, Kunst-, Rotes Kreuz,- Musik - und Geschichtezirkel. Ein Mal im Monat veranstaltet das Lebuser Büro für Konzertveranstaltung Musikkonzerte und Theaterspektakel. Die Schüler können mit dem Schulbus in die Schulausflüge, Feldlager, ins Theater oder ins Kino leichter zu kommen. Zu den regelmäßigen Veranstaltungen gehören u.a.: Apell zum Nationaledukationsfeiertag, Unabhängigkeitsfeiertag, feierlicher Schülerschlag, feierlicher Bibliothekleserschlag, Tag des Sports, Tag der Erde Im Rahmen der Zusammenarbeit haben die Schüler mit den ehemaligen Placówki Oœwiatowe i Kulturalne Gminy Zielona Góra