Farmacja. Przeziębienie. praktyczna. u pacjenta z astmą. najbardziej przeszkadza mi... co doskwiera farmaceutom w obowiązującym prawie

Transkrypt

1 PRAKTYCZNY MAGAZYN DLA FARMACEUTÓW Farmacja praktyczna POLPHARMA FARMACEUTOM Nr 10 (58) Październik 2012 Cena: 6,70 zł sonda najbardziej przeszkadza mi... co doskwiera farmaceutom w obowiązującym prawie zarządzanie czasem pracy sprawdź czy robisz to efektywnie TEMAT NUMERU leczenie infekcji w obrębie układu oddechowego u astmatyków wymaga szczególnej ostrożności Przeziębienie u pacjenta z astmą

2 NOWA wielkość opakowania Poltram Combo w konkurencyjnej cenie 60tabl. 30tabl. 20tabl. 10tabl. zapytaj Przedstawiciela Aptecznego o ofertę na Poltram Combo Poltram Combo (Tramadoli hydrochloridum + Paracetamolum). Skład i postać: 1 tabletka powlekana zawiera 37,5 mg chlorowodorku tramadolu i 325 mg paracetamolu. Wskazania: Objawowe leczenie bólu o umiarkowanym i dużym nasileniu. Zastosowanie leku należy ograniczyć do tych pacjentów z bólem o umiarkowanym i dużym nasileniu, którzy wymagają zastosowania połączenia tramadolu z paracetamolem. Dawkowanie i sposób podawania: Dorośli i młodzież ( 12 lat). Dawkę ustala się w zależności od stopnia nasilenia bólu oraz odpowiedzi pacjenta na lek. Początkowa zalecana dawka to 2 tabletki preparatu Poltram Combo. W razie potrzeby można przyjąć kolejne dawki, nie przekraczając 8 tabletek (co odpowiada 300 mg tramadolu i 2600 mg paracetamolu) na dobę. Odstęp pomiędzy dawkami nie powinien być krótszy niż 6 godzin. W żadnych okolicznościach Poltramu Combo nie należy stosować dłużej niż jest to bezwzględnie konieczne. Jeśli ze względu na rodzaj i ciężkość schorzenia niezbędne jest długotrwałe stosowanie preparatu, należy uważnie i regularnie obserwować pacjenta (z przerwami w stosowaniu, jeśli to możliwe) w celu wery kacji konieczności dalszego stosowania. Dzieci: Nie ustalono skuteczności i bezpieczeństwa stosowania Poltramu Combo u dzieci w wieku < 12 lat. Dlatego nie zaleca się stosowania preparatu w tej grupie wiekowej. Pacjenci w podeszłym wieku. Można podawać zwykle stosowane dawki, jednak pamiętać, że u ochotników > 75 lat okres półtrwania fazy wydalania po podaniu doustnym zwiększał się o 17%. U pacjentów > 75 lat zalecany odstęp pomiędzy podaniem dawek powinien być dłuższy niż 6 godz., ze względu na zawartość tramadolu. Ze względu na zawartość tramadolu nie należy stosować Poltramu Combo u pacjentów z ciężką niewydolnością nerek (klirens kreatyniny <10 ml/min). U pacjentów z umiarkowaną niewydolnością nerek (klirens kreatyniny ml/min), należy wydłużyć odstępy między kolejnymi dawkami do 12 godzin. Ponieważ na drodze hemodializy lub hemo ltracji tramadol jest usuwany bardzo powoli, podanie po dializie w celu utrzymania analgezji nie jest konieczne. U pacjentów z ciężką niewydolnością wątroby stosowanie preparatu Poltram Combo jest przeciwwskazane. U pacjentów z umiarkowanymi zaburzeniami czynności wątroby można rozważyć ostrożne stosowanie, pod warunkiem wydłużenia odstępów pomiędzy poszczególnymi dawkami. Sposób podawania: Doustnie. Tabletki należy połykać w całości, popijając wystarczającą ilością płynu. Nie należy tabletek łamać ani żuć. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na tramadol, paracetamol lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Ostre zatrucie alkoholem, lekami nasennymi, ośrodkowo działającymi lekami przeciwbólowymi, opioidami lub lekami psychotropowymi. Poltramu Combo nie wolno stosować u pacjentów, którzy zażywają lub w ciągu 2 tygodni poprzedzających leczenie zażywali inhibitory monoaminooksydazy (MAO). Ciężka niewydolność wątroby. Padaczka oporna na leczenie. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: W celu uniknięcia przypadkowego przedawkowania, pacjenta należy poinformować, aby nie przekraczał zalecanej dawki oraz nie stosował jednocześnie innych produktów leczniczych zawierających paracetamol (w tym sprzedawanych bez recepty) lub tramadol bez zgody lekarza. Nie należy stosować Poltramu Combo: u pacjentów z ciężką niewydolnością nerek (klirens kreatyniny <10 ml/min) oraz w przypadku ciężkiej niewydolności oddechowej. U pacjentów z ciężką niewydolnością wątroby stosowanie preparatu jest przeciwwskazane. Ryzyko przedawkowania paracetamolu jest większe u pacjentów z chorobą wątroby niespowodowaną marskością poalkoholową. U pacjentów z umiarkowanymi zaburzeniami czynności wątroby można rozważyć ostrożne stosowanie, pod warunkiem wydłużenia odstępów pomiędzy poszczególnymi dawkami. Tramadolu nie należy stosować w leczeniu uzależnienia od opioidów. Mimo że tramadol jest agonistą receptorów opioidowych, nie znosi on objawów odstawiennych. U pacjentów ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia drgawek lub przyjmujących równocześnie inne leki obniżające próg drgawkowy, szczególnie z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny, trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, neuroleptyki, ośrodkowo i miejscowo działające leki przeciwbólowe opisywano występowanie drgawek. Pacjenci z wyrównaną padaczką oraz osoby podatne na występowanie drgawek mogą być leczone tramadolem wyłącznie, gdy jest to bezwzględnie konieczne. Drgawki występowały u pacjentów otrzymujących tramadol w zalecanych dawkach. Ryzyko może się zwiększyć w przypadku przyjmowania dawek tramadolu większych niż zalecane. Nie należy stosować z opioidami o działaniu agonistyczno-antagonistycznym (nalbu na, buprenor na, pentazocyna). Poltram Combo powinien być stosowany ze szczególną ostrożnością u pacjentów: uzależnionych od opioidów, po urazach głowy, ze stanami drgawkowymi, z zaburzeniami dróg żółciowych, we wstrząsie, z zaburzeniami świadomości o niewyjaśnionej etiologii, z ośrodkowymi lub obwodowymi zaburzeniami oddechowymi, ze zwiększonym ciśnieniem wewnątrzczaszkowym. Przedawkowanie może mieć toksyczne działanie na wątrobę. W dawkach terapeutycznych tramadol może powodować objawy odstawienne. Rzadko obserwowano uzależnienie lub nadużywanie. Po nagłym odstawieniu mogą wystąpić objawy podobne do obserwowanych po odstawieniu opioidów. Zgodnie z doświadczeniem klinicznym uważa się, że objawów odstawienia można uniknąć poprzez stopniowe zmniejszenie dawki podczas odstawiania leku, szczególnie po długotrwałym okresie leczenia. W pojedynczej pracy opisano, że zastosowanie tramadolu podczas znieczulenia ogólnego en uranem i podtlenkiem azotu nasiliło wspomnienia śródoperacyjne. Do czasu wyjaśnienia powyższego działania należy unikać stosowania tramadolu podczas płytkiej narkozy. Działania niepożądane: Najczęstszymi działaniami niepożądanymi, zgłaszanymi u > 10% pacjentów podczas badań klinicznych były: nudności, zawroty głowy i senność. Poniżej wymienione działania niepożądane zostały przedstawione zgodnie z częstością występowania i klasy kacją układów i narządów. Zaburzenia psychiczne: często: splątanie, zmienność nastrojów (lęk, nerwowość, euforia), zaburzenia snu; niezbyt często: depresja, omamy, koszmary senne, niepamięć; rzadko: uzależnienie; bardzo rzadko: nadużywanie (w obserwacji po wprowadzeniu produktu leczniczego do obrotu). Zaburzenia układu nerwowego: bardzo często: zawroty głowy, senność; często: ból głowy, drżenie; niezbyt często: mimowolne skurcze mięśni, parestezje, szum w uszach; rzadko: ataksja, drgawki. Zaburzenia oka: rzadko: niewyraźne widzenie. Zaburzenia serca: niezbyt często: kołatania serca, tachykardia, zaburzenia rytmu serca. Zaburzenia naczyniowe: niezbyt często: nadciśnienie tętnicze. Zaburzenia układu oddechowego, klatki piersiowej i śródpiersia: niezbyt często: duszność. Zaburzenia żołądka i jelit: Bardzo często: nudności; często: wymioty, zaparcie, suchość w jamie ustnej, biegunka, ból brzucha, niestrawność, wzdęcia; niezbyt często: dysfagia, czarne stolce. Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych: niezbyt często: podwyższenie aktywności aminotransferaz. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: często: nadmierna potliwość, świąd; niezbyt często: reakcje skórne (np. wysypka, pokrzywka). Zaburzenia nerek i dróg moczowych: niezbyt często: albuminuria, zaburzenia mikcji (zaburzenia w oddawaniu moczu i zatrzymanie moczu). Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: niezbyt często: dreszcze, uderzenia gorąca, ból w klatce piersiowej. Mimo, iż w czasie badań klinicznych nie obserwowano niżej wymienionych działań niepożądanych, związanych ze stosowaniem tramadolu lub paracetamolu, nie można jednak wykluczyć ich wystąpienia. Tramadol: Niedociśnienie ortostatyczne, bradykardia, zapaść. Doświadczenie po wprowadzeniu produktu leczniczego do obrotu opisuje rzadkie przypadki zmian działania warfaryny, w tym wydłużenie czasu protrombinowego. Rzadko: reakcje nadwrażliwości ze strony układu oddechowego (na przykład duszność, skurcz oskrzeli, świszczący oddech, obrzęk naczynioruchowy) oraz ana laksja. Rzadko: zmiany apetytu, osłabienia narządu ruchu oraz zahamowanie oddychania. Mogą wystąpić zaburzenia psychiczne różniące się międzyosobniczo, co do nasilenia i rodzaju. Mogą to być zmiany nastroju (zwykle euforia, sporadycznie dysforia), zmiany aktywności (zwykle zmniejszenie, sporadycznie zwiększenie) oraz zmiany zdolności do percepcji poznawczej i zmysłowej (np. zachowania decyzyjne, zaburzenia postrzegania). Zgłaszano przypadki pogorszenia astmy, jednak nie ustalono związku przyczynowego. Po nagłym odstawieniu mogą wystąpić objawy podobne do obserwowanych po odstawieniu opioidów: pobudzenie, niepokój, nerwowość, bezsenność, hiperkineza, drżenia oraz zaburzenia żołądka i jelit. Inne działania niepożądane, które w rzadkich przypadkach występowały po nagłym odstawieniu tramadolu, to: napady paniki, silny niepokój, omamy, parestezje, dzwonienie w uszach i inne objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego. Paracetamol: Działania niepożądane występują rzadko, ale mogą wystąpić reakcje nadwrażliwości, w tym wysypka skórna. Istnieją doniesienia o występowaniu zaburzeń morfologii krwi, w tym trombocytopenii i agranulocytozy, które niekoniecznie mogły mieć związek ze stosowaniem paracetamolu. W kilku doniesieniach sugerowano możliwość wystąpienia hipoprotrombinemii podczas jednoczesnego stosowania z lekami z grupy warfaryny. W innych badaniach nie wykazano zmian czasu protrombinowego. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma S. A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu nr wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, Warszawa, tel ; fax Lek wydawany na podstawie recepty. CHPL: P-COM/067/

3 R E K L A M A spis treści Szanowni Państwo! Miło nam zakomunikować, że Naczelna Izba Aptekarska przyznała Farmacji Praktycznej zaszczytny tytuł Mecenasa Samorządu Aptekarskiego. Tym prestiżowym wyróżnieniem zostaliśmy uhonorowani podczas tegorocznej wrześniowej uroczystości Ogólnopolskiego Dnia Aptekarza. Samorząd, co podkreślił prezes NRA, dr Grzegorz Kucharewicz, docenił nasz miesięcznik za publikowanie rzetelnej i obiektywnej informacji, inspirujących i ciekawych komentarzy oraz za artykuły prowokujące do dyskusji. Przyznane wyróżnienie cieszy nas ogromnie i jednocześnie mocno zobowiązuje. Zawdzięczamy je bowiem Państwu naszym Czytelnikom, a to najwyższa forma wyróżnienia, jaka może spotkać czasopismo. Serdecznie za nie dziękujemy! Dołożymy wszelkich starań, by Farmacja Praktyczna sprostała Państwa oczekiwaniom. Chcemy być jak najbliżej Waszych obowiązków, trosk i problemów. Pragniemy, by postrzegali Państwo Farmację Praktyczną jako partnera służącego zawsze fachową pomocą i cenną radą w codziennej pracy. Tytuł Mecenasa Samorządu Aptekarskiego zawdzięczamy naszym Czytelnikom, a to najwyższa forma wyróżnienia, jaka może spotkać czasopismo mgr farm. Barbara Misiewicz-Jagielak Redaktor Merytoryczna Farmacji Praktycznej Farmacja Praktyczna Redaktor merytoryczna: Barbara Misiewicz-Jagielak Redaguje zespół: Dominika Bandurska, Lilianna Bartowska-Lewicka, Michał Borysiuk, Anna Cielemęcka, Marta Gawrylik, Justyna Grudniak, Monika Jasłowska, Magdalena Kochańska, Marcin Lewandowski, Barbara Misiewicz-Jagielak, Joanna Ordańska-Kucińska, Paulina Pol, Bożenna Płatos, Anna Robak-Reczek, Patryk Starak, Wiktor Zajchowski Aktualności 4 Informacje 8 Ciekawostki / gadżety apteki 10 RAport: ASTMA oskrzelowa światowy problem Na całym świecie z tą nieuleczalną chorobą zmaga się ponad 300 mln ludzi 12 Sonda: W codziennej pracy przeszkadza mi... Nasi Czytelnicy mówią o tym, co najbardziej doskwiera im w obowiązującym prawie? Prawo 14 zapytaj eksperta Opieka farmaceutyczna 18 od przeziębienia do astmy 21 rozwój dziecka a koncentracja 24 Psychologia: stresem można zarządzać Motor, który pobudza nas do działania, bywa również niebezpieczny. Prowadzenie apteki 27 apteki europy: Wielka Brytania 30 efektywne zarządzanie czasem pracy Nauka 32 wstęp do andropauzy Czym jest andropauza i jak farmaceuta może pomóc dotkniętemu nią pacjentowi? 34 polacy przestają ufać lekom homeopatycznym? DERMOKOSMETYKI 36 w jak wybielanie Życie jest piękne 40 Metamorfozy Z PIROLAM SZAMPON 42 zielnik apteczny 44 Wino: krzyk w douro, czyli rzecz o porto 46 przysmaki Karola Okrasy 48 kultura 50 krzyżówka Na zlecenie: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, Warszawa Wydawca: Valkea Media S.A., ul. Elbląska 15/17, Warszawa Redaktor naczelny: Łukasz Kuźmiński Dyrektor projektu: Tomasz Opiela Projekt graficzny: Adam Świderski farmacja praktyczna 10/2012 3

4 informacje Krwiodawców jak na lekarstwo W Polsce krew oddaje przeciętnie 31 osób na 1 tys. mieszkańców w Europie Zachodniej współczynnik ten jest dwukrotnie wyższy. Na szczęście, jak donosi Gazeta Wyborcza, ostatnie dane Narodowego Centrum Krwi są pocieszające wskazują na systematyczny wzrost donacji. Od stycznia do kwietnia br. wyniósł on 3,67 proc. w porównaniu do analogicznego okresu 2011 r. Jerzy Czubak, prezes Mazowieckiego Zarządu Okręgowego PCK w czasie lutowej gali PCK zwracał uwagę, że wśród honorowych dawców krwi w Mazowieckiem jest coraz więcej młodych ludzi. Ostatnio zwiększyła się liczba dawczyń. Kobiety stanowią już 40 proc. ogólnej liczby krwiodawców mówi portalowi Rynekzdrowia.pl Aleksandra Dyląg, za-ca kierownika Ośrodka Dawców Szpiku w Regionalnym Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Katowicach. źródło: Gazeta Wyborcza / Rynekzdrowia.pl już na Twoim tablecie! Uwaga! Złodzieje w aptece Do Zachodniopomorskiej Okręgowej Izby Aptekarskiej w Szczecinie wpłynęło ostrzeżenie od jednej z farmaceutek pracujących w Świnoujściu podaje serwis internetowy Głosu Szczecińskiego. Przestrzega ona przed wizytami w aptekach pary młodych ludzi. Mężczyzna rudy z kucykiem, wysoki, szczupły oraz dziewczyna włosy ciemne do ramion napisała w ostrzeżeniu farmaceutka. Robią w aptece duże zakupy i pod różnym pretekstem, na przykład, że nie mogą znaleźć recepty, a chcą wszystko mieć razem na rachunku, idą do samochodu rzekomo po kartę, zostawiając w aptece zakupy, obiecując, że zaraz wrócą. W oddanych przez nich reklamówkach są już puste opakowania po lekach zawierających substancje działające na układ nerwowy. Para pojawiła się też w Stargardzie Szczecińskim, w co najmniej dwóch aptekach. źródło: gs24.pl Dowody osobiste z wpisaną grupą krwi mogłyby ratować życie Poseł ze Zgierza wystąpił z inicjatywą, by informacja o grupie krwi była zapisana w każdym dowodzie osobistym i prawie jazdy donosi serwis Rynekzdrowia.pl. Zanim dowody osobiste przyjęły formę plastikowej karty, funkcjonowały w formie książeczki, w której można było zapisać oznaczenie grupy krwi. Wiele osób posiadało taką adnotację. Teraz ten pomysł wraca. Artur Dunin (PO) wystąpił z zapytaniem poselskim do ministra transportu, ministra spraw wewnętrznych oraz ministra zdrowia ws. umieszczenia oznaczenia grupy krwi w dowodzie osobistym lub w prawie jazdy, ewentualnie w obu tych dokumentach. Gdy liczy się każda minuta, tego typu informacja jest nieoceniona, bo w wielu przypadkach jest konieczna natychmiastowa operacja, podczas której potrzebna jest krew. Rozmawiałem z wieloma lekarzami z krwiodawstwa, którzy potwierdzają, że w przypadkach, gdzie liczy się czas, mogłoby to znakomicie przyspieszyć ratowanie życia przyznaje poseł. źródło: Rynekzdrowia.pl 4 farmacja praktyczna 10/2012

5 informacje Wrzesień przyniósł spadki na rynku Jak donosi serwis Rynekaptek.pl, pierwsze 17 dni września przyniosły ilościowe i wartościowe spadki sprzedaży w stosunku do analogicznego okresu poprzedniego roku wynika z monitoringu sprzedaży aptecznej poszczególnych leków wykonanego przez firmę PharmaExpert. Sprzedaż leków Rx wartościowo spada o 18,7%, ilościowo o 15,2%. Analogicznie wyniki dla leków OTC: -6,9%, -11,5% i dla suplementów: -9,0% i -11,2%. Narastająco od początku roku (w porównaniu do 2011 r.) do 17 września 2012 r., wartościowo rynek leków Rx spada o 9,9%. Rosną natomiast rynki leków OTC (o 1,6%) oraz suplementów diety (o 2,7%). Farmacja Praktyczna Mecenasem Samorządu Aptekarskiego W tym roku Farmacja Praktyczna wydawana przez firmę Polpharma otrzymała zaszczytny tytuł Mecenasa Samorządu Aptekarskiego. Pamiątkowy dyplom odebrała w trakcie wrześniowej uroczystości z Okazji Ogólnopolskiego Dnia Aptekarza Redaktor Merytoryczna magazynu, mgr farm. Barbara Misiewicz- Jagielak, która zaznaczyła, że nagroda od Czytelników jest najwyższym wyróżnieniem, jakie może otrzymać czasopismo. Jednocześnie zobowiązała się w imieniu całego zespołu redakcyjnego do dalszej stałej obecności w profesjonalnym życiu farmaceutów. Prezes NRA, dr Grzegorz Kucharewicz podziękował przy tej okazji Farmacji Praktycznej za rzetelną i obiektywną informację, inspirujące i ciekawe komentarze oraz za artykuły prowokujące do dyskusji. źródło: Rynekaptek.pl źródło: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o. Pobierz bezpłatnie najnowsze wydanie miesięcznika z Co lekarz miał na myśli? Zapraszamy wszystkich farmaceutów do wzięcia udziału w nowym konkursie Co lekarz miał na myśli?. Na stronie internetowej naszego magazynu (w zakładce: AKTUALNE KONKURSY) umieściliśmy autentyczną, nieczytelnie wypełnioną receptę. Jeśli uda się Państwu rozszyfrować znajdujące się na niej nazwy leków, prosimy przesłać je mailem (najpóźniej do 16 listopada 2012 r.) na adres naszej redakcji, za pośrednictwem naszej strony internetowej. Osoby, które prześlą do nas maila z prawidłowymi nazwami leków, mają szansę otrzymać nagrody ufundowane przez Polpharmę. Szczegóły zabawy na stronie: konkurs! Przepisują płatne recepty zamiast refundowanych Jak donosi serwis Rynekzdrowia.pl, 79 proc. lekarzy posiadających kontrakt z NFZ przepisuje pacjentom leki pełnopłatne zamiast refundowanych. Z sondażu przeprowadzonego przez wydawcę serwisu Medycyna Praktyczna wynika, że lekarze czynią tak w przypadkach, kiedy mają wątpliwości wobec wskazań rejestracyjnych leku refundowanego. By uniknąć kary w razie kontroli NFZ, wolą wybrać lek spoza listy refundacyjnej. 52 proc. lekarzy przyznało ankieterom, że nie byli w stanie zapoznać się ze wskazaniami do refundacji zawartymi w tzw. Charakterystykach Produktów Leczniczych oraz w obwieszczeniach refundacyjnych. Medycy uznali, że ilość dokumentacji do przeczytania i poziom jej skomplikowania po prostu przekracza możliwości czasowe lekarza przyjmującego i badającego pacjentów. źródło: Rynekzdrowia.pl / Medycyna Praktyczna farmacja praktyczna 10/2012 5

6 informacje Wykryj jaskrę ocal wzrok źródło: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o. Jaskra to jedna z najczęstszych przyczyn ślepoty na świecie, jednak nie zawsze musi do niej prowadzić. Wczesne wykrycie choroby ma kluczowe znaczenie dla skutecznego leczenia tylko regularne badania okulistyczne mogą uchronić nas przed utratą wzroku tyle osób zostało przebadanych w ramach akcji WYKRYJ JASKRĘ OCAL WZROK W pięciu miastach Polski, od marca do końca lipca br. przeprowadzany był program edukacyjny firmy Polpharma WYKRYJ JASKRĘ OCAL WZROK. W ramach akcji odbyły się pikniki zdrowotne w specjalnie przygotowanych centrach edukacyjnych. Program miał na celu edukację osób najbardziej zagrożonych wystąpie- łącznie 1351 osób. U 6% WZROK przebadanych zostało niem jaskry oraz przeprowadzenie bezpłatnych przesiewowych w trakcie badania przesiewowego. z nich podejrzewano jaskrę już badań okulistycznych. Patronat U 38% wykryto jaskrę podczas nad akcją objęła Sekcja Jaskry dalszych, bardziej szczegółowych badań, które również były Polskiego Towarzystwa Okulistycznego. realizowane bezpłatnie w ramach Wstępne wyniki programu przedstawiła prof. Marta Misiuk- pamiętać, że czas oczekiwania projektu. Oceniając akcję warto Hojło podczas II Międzynarodowej Konferencji na wizytę u okulisty w Polsce ok. 5-6 miesięcy. Okulistyka Kontrowersje, która odbyła się w połowie września br. Podyskutuj o tym na forum! w Karpaczu. Podczas akcji WYKRYJ JASKRĘ OCAL 6 farmacja praktyczna 10/2012

7 Pierwszy polski latanoprost Pierwszy polski latanoprost z tymololem Analogi prostaglandyn ze względu na wysoką skuteczność hipotensyjną są coraz częściej stosowane jako leki pierwszego wyboru w leczeniu jaskry otwartego kąta. 1 Stosowanie preparatów złożonych w porównaniu z lekami podawanymi oddzielnie: 1» poprawia compliance» zmniejsza ilość działań niepożądanych** Xaloptic (Latanoprostum). Skład i postać: 1 ml roztworu kropli do oczu zawiera 0,05 mg latanoprostu. Wskazania: Obniżenie podwyższonego ciśnienia wewnątrzgałkowego u pacjentów z jaskrą otwartego kąta oraz z nadciśnieniem wewnątrzgałkowym. Dawkowanie i sposób podawania: Przed podaniem kropli do oczu należy zdjąć soczewki kontaktowe; można je założyć z powrotem po 15 minutach. Zalecane dawkowanie u pacjentów dorosłych (w tym pacjentów w podeszłym wieku): Zalecane jest podawanie 1 kropli do oka lub obydwu oczu objętych procesem chorobowym raz na dobę. Optymalny efekt uzyskuje się podając latanoprost wieczorem. Nie należy podawać latanoprostu częściej niż raz na dobę, ponieważ stwierdzono, że częstsze podawanie zmniejsza działanie obniżające ciśnienie wewnątrzgałkowe. W przypadku pominięcia jednej dawki, należy kontynuować leczenie podając kolejną zaplanowaną dawkę. Tak jak w przypadku wszystkich kropli do oczu, w celu ograniczenia wchłaniania substancji czynnej do krwioobiegu, zaleca się uciśnięcie worka spojówkowego w przyśrodkowej części kąta szpary powiekowej (punktowy ucisk) przez minutę. Ucisk powinien nastąpić natychmiast po wkropleniu każdej kropli. Jeżeli stosowane są inne miejscowe leki okulistyczne, należy je podać po co najmniej 5-minutowej przerwie. Bezpieczeństwo i skuteczność stosowania preparatu u dzieci nie zostały ustalone. Dlatego nie zaleca się stosowania latanoprostu u dzieci. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na latanoprost lub którąkolwiek substancję pomocniczą. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: Latanoprost może stopniowo zmieniać kolor oka poprzez zwiększenie ilości brązowego pigmentu w tęczówce. Przed rozpoczęciem leczenia należy poinformować pacjentów o możliwości trwałej zmiany zabarwienia oka. Leczenie jednego oka może prowadzić do trwałej heterochromii. Zmiana koloru oka była obserwowana przede wszystkim u pacjentów o tęczówkach koloru mieszanego, np. niebiesko-brązowych, szaro-brązowych, żółto-brązowych i zielono-brązowych. Początek zmian ma miejsce przeważnie w czasie pierwszych 8 miesięcy leczenia, ale u niewielkiej grupy pacjentów może wystąpić później. W oparciu o wykonywane kolejno zdjęcia, efekt ten obserwowano u 30% pacjentów z grupy leczonych latanoprostem przez cztery lata w ramach badań klinicznych. Zmiana koloru tęczówki jest w większości przypadków nieznaczna i często niezauważalna klinicznie. Częstość jej występowania wśród pacjentów o tęczówkach koloru mieszanego wynosi od 7 do 85%, przy czym występuje najczęściej u osób z żółto-brązowym zabarwieniem tęczówki. U pacjentów z jednorodnym niebieskim zabarwieniem oczu nie obserwowano żadnych zmian, natomiast u pacjentów o oczach koloru szarego, zielonego lub brązowego zmiany obserwowane były wyjątkowo rzadko. Zmiana koloru jest związana ze zwiększeniem zawartości melaniny w melanocytach zrębu tęczówki i nie wiąże się ze wzrostem ilości melanocytów. Zazwyczaj brązowe zabarwienie wokół źrenicy rozprzestrzenia się koncentrycznie w kierunku obwodu tęczówki w leczonym oku, zdarza się jednak, że cała tęczówka lub jej część staje się bardziej brązowa. Po zaprzestaniu leczenia nie obserwuje się dalszego nasilania brązowej pigmentacji tęczówki. Do chwili obecnej, na podstawie przeprowadzonych badań klinicznych, nie dowiedziono, aby zmianie koloru tęczówki towarzyszyły inne objawy lub zmiany patologiczne. Znamiona ani plamki obecne na tęczówce przed leczeniem nie ulegają zmianom w czasie terapii. W badaniach klinicznych nie obserwowano odkładania się pigmentu w siatce włókien kolagenowych w kącie przesączania lub innych miejscach komory przedniej oka. W oparciu o pięcioletnie doświadczenie kliniczne nie stwierdzono żadnych negatywnych następstw zwiększonej pigmentacji tęczówki i leczenie latanoprostem może być kontynuowane w przypadku wystąpienia tego objawu. Pacjenci powinni być jednak regularnie badani i jeżeli stan kliniczny tego wymaga należy przerwać leczenie latanoprostem. Doświadczenie kliniczne dotyczące stosowania latanoprostu w jaskrze przewlekłej zamkniętego kąta, jaskrze z otwartym kątem u pacjentów z pseudofakią oraz jaskrze barwnikowej jest ograniczone. Brakuje obserwacji klinicznych dotyczących stosowania latanoprostu w jaskrze zapalnej i neowaskularnej, w stanach zapalnych oka lub jaskrze wrodzonej. Latanoprost nie wykazuje wpływu na źrenicę, bądź jest on nieznaczny, jednak nie ma doświadczeń związanych z ostrym atakiem jaskry z zamkniętym kątem. Należy zachować ostrożność podczas podawania preparatu w tych stanach chorobowych do czasu uzyskania większej ilości danych klinicznych. Dane z badań dotyczących stosowania latanoprostu w okresie okołooperacyjnym po usunięciu zaćmy są ograniczone. Należy zachować ostrożność stosując latanoprost u tych pacjentów. Należy zachować ostrożność podczas stosowania latanoprostu u pacjentów z afakią, pseudofakią z przerwaną tylną torebką soczewki lub soczewkami implantowanymi do komory przedniej oka, lub też u pacjentów z grupy ryzyka wystąpienia torbielowatej postaci obrzęku plamki. Latanoprost powinien być stosowany z zachowaniem ostrożności u pacjentów ze stwierdzonymi skłonnościami do występowania zapalenia tęczówki / zapalenia błony naczyniowej oka. Obecnie brak doświadczenia w zakresie stosowania latanoprostu u pacjentów z ciężką lub chwiejną astmą. Należy zatem zachować ostrożność w leczeniu tych pacjentów do czasu uzyskania wystarczających danych. Obserwowano zmianę zabarwienia skóry w okolicy okołooczodołowej, przy czym w większości przypadków objaw ten był zgłaszany przez pacjentów pochodzących z Japonii. Dane doświadczalne wskazują, że zmiana zabarwienia skóry w okolicy oczodołowej nie była trwała i w niektórych przypadkach ustępowała w trakcie dalszego leczenia latanoprostem. Latanoprost może stopniowo zmieniać rzęsy i włosy meszkowe w leczonym oku i otaczającej powierzchni; zmiany te obejmują zwiększenie długości, grubości, zabarwienia, ilości rzęs lub włosów i zmiany kierunku wyrastania rzęs. Zmiany w rzęsach są odwracalne po przerwaniu leczenia. Latanoprost krople do oczu, roztwór zawierają chlorek benzalkoniowy, który jest często używanym środkiem konserwującym w produktach okulistycznych. Chlorek benzalkoniowy powodował keratopatię punktowatą i (lub) toksyczną wrzodziejącą keratopatię. Pacjentów z zespołem suchego oka lub schorzeniami przebiegającymi z uszkodzeniem rogówki stosujących produkt Xaloptic często lub długotrwale, należy starannie monitorować. Działania niepożądane: Bardzo często ( 1/10): zwiększenie pigmentacji tęczówki; podrażnienie oka (w tym uczucie obecności ciała obcego w oku); zmiany w wyglądzie rzęs (ciemnienie, pogrubienie, wydłużenie, zwiększenie ilości). Często ( 1/100, <1/10): łagodne do umiarkowanego przekrwienie spojówek; przemijające punkcikowate ubytki nabłonka, w większości nie dające objawów; zapalenie brzegów powiek; ból oka. Niezbyt często ( 1/1000, <1/100): obrzęk powiek; wysypka. Rzadko ( 1/10 000, <1/1000): zapalenie tęczówki lub zapalenie błony naczyniowej oka; obrzęk plamki; objawowy obrzęk i ubytki rogówki; obrzęk okołooczodołowy; ciemnienie skóry powiek; miejscowe reakcje skórne na powiekach; zmiany kierunku wyrastania rzęs, co może powodować drażnienie oka; zwiększenie liczby, ciemnienie, pogrubienie i wydłużenie włosów meszkowych na powiece (obserwowane w większości przypadków w populacji japońskiej); pojawienie się podwójnego rzędu rzęs na otworach gruczołów tarczkowych (distichiasis); kołatanie serca; astma, zaostrzenie astmy, duszność; bóle głowy, zawroty głowy; bóle mięśni, bóle stawów. Bardzo rzadko (< 1/10 000): nasilenie istniejącej dusznicy bolesnej; ból w okolicy klatki piersiowej. Latanoprost może powodować zwiększenie pigmentacji tęczówki, najczęściej u pacjentów o tęczówkach mieszanego koloru (np. niebiesko-brązowych, szaro-brązowych, żółto-brązowych, zielono-brązowych). Jest to związane ze zwiększeniem zawartości melaniny w melanocytach zrębu tęczówki. U niektórych pacjentów zmiana koloru tęczówki może być trwała. W trakcie leczenia latanoprostem rzadko obserwowano obrzęk plamki. Objaw ten występował głównie u pacjentów z afakią, pseudofakią z przerwaną tylną torebką soczewki lub soczewkami implantowanymi do komory przedniej oka, jak również u pacjentów z grupy ryzyka wystąpienia obrzęku plamki (pacjenci z retinopatią cukrzycową i zamknięciem światła naczyń siatkówki). Nie można wykluczyć związku pomiędzy występowaniem niewyjaśnionego obrzęku plamki i stosowaniem latano prostu. Notowano rzadkie przypadki zapalenia tęczówki/zapalenia błony naczyniowej oka. W większości przypadków dotyczyło to pacjentów predysponowanych do występowania zapalenia tęczówki/ zapalenia błony naczyniowej oka. Notowano rzadkie przypadki występowania astmy, zaostrzenia astmy i duszności. Doświadczenie w zakresie stosowania latanoprostu u pacjentów z astmą jest ograniczone, natomiast nie wykazano wpływu latanoprostu na czynność układu oddechowego w trakcie badań przeprowadzonych na niewielkiej grupie pacjentów z umiarkowaną astmą otrzymujących niewielkie dawki preparatów steroidowych i niesteroidowych. Obecnie brak doświadczenia w zakresie stosowania latanoprostu u pacjentów z ciężką lub chwiejną astmą, należy zatem zachować ostrożność w leczeniu tych pacjentów do czasu uzyskania wystarczających danych. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma SA, ul. Pelplińska 19, Starogard Gdański. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu nr wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, Warszawa, tel , fax , Lek wydawany na podstawie recepty. Cena urzędowa detaliczna wynosi: 47,68 PLN. Kwota dopłaty ponoszonej przez pacjenta wynosi 3,20 PLN. ChPL: Xaloptic Combi (Latanoprostum, Timololum). Skład i postać: 1 ml roztworu kropli do oczu zawiera 50 mikrogramów latanoprostu oraz 6,8 mg maleinianu tymololu, co odpowiada 5 mg tymololu. Wskazania: Zmniejszenie podwyższonego ciśnienia wewnątrzgałkowego u pacjentów z jaskrą otwartego kąta oraz z nadciśnieniem wewnątrzgałkowym, u których jest niedostateczna odpowiedź na leczenie produktami beta-adrenolitycznymi lub analogami prostaglandyn. Dawkowanie i sposób podawania: Zalecane dawkowanie u pacjentów dorosłych (w tym pacjentów w podeszłym wieku): Zalecane jest podawanie 1 kropli do oka lub obydwu oczu objętych procesem chorobowym raz na dobę. W przypadku pominięcia jednej dawki, należy kontynuować leczenie podając kolejną zaplanowaną dawkę. Nie należy przekraczać dawki jednej kropli raz na dobę do oka lub obydwu oczu objętych procesem chorobowym. Przed podaniem kropli do oczu należy zdjąć soczewki kontaktowe; można je założyć z powrotem po 15 minutach. Jeżeli stosowane są inne miejscowe leki okulistyczne, należy je podać po co najmniej 5-minutowej przerwie. Bezpieczeństwo i skuteczność stosowania u dzieci i młodzieży nie zostały ustalone. Przeciwwskazania: Nadreaktywność oskrzeli, w tym astma oskrzelowa występującą obecnie lub w wywiadzie, ciężka przewlekła obturacyjna choroba płuc, bradykardia zatokowa, blok przedsionkowo-komorowy II lub III stopnia, jawna niewydolność serca, wstrząs kardiogenny, nadwrażliwość na substancje czynne lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: Tak jak inne miejscowo stosowane leki okulistyczne, substancje czynne kropli Xaloptic Combi mogą być wchłaniane ogólnoustrojowo. Składnik beta-adrenolityczny - tymolol może spowodować takie same działania niepożądane, jak w przypadku podawanych ogólnie leków blokujących receptory beta-adrenergiczne. Przed rozpoczęciem terapii tymololem należy odpowiednio leczyć niewydolność serca. Pacjentów z ciężką niewydolnością serca w wywiadzie należy obserwować pod kątem występowania oznak niewydolności serca oraz sprawdzać częstość tętna. Po zastosowaniu tymololu donoszono o występowaniu objawów ze strony układu oddechowego i układu krążenia, w tym zgonów w wyniku nagłego skurczu oskrzeli u pacjentów z astmą oraz, rzadko, zgonów w wyniku niewydolności serca. Beta-adrenolityki należy ostrożnie stosować u pacjentów narażonych na wystąpienie samoistnej hipoglikemii lub u chorych z chwiejną cukrzycą insulinozależną, ponieważ mogą one maskować objawy przedmiotowe i podmiotowe ostrej hipoglikemii. Beta-adrenolityki mogą również maskować objawy nadczynności tarczycy oraz spowodować nasilenie dławicy naczynioskurczowej (zespołu Prinzmetala), ciężkich zaburzeń krążenia obwodowego i centralnego oraz niedociśnienia. W trakcie leczenia inhibitorami receptorów betaadrenergicznych pacjenci z chorobą atopową w wywiadzie lub ciężkimi reakcjami anafi laktycznymi wywołanymi przez różne alergeny w wywiadzie mogą wykazywać brak odpowiedzi na dawki adrenaliny zwykle stosowane w leczeniu reakcji anafi laktycznych. Tymolol może wchodzić w interakcje z innymi produktami leczniczymi. Podawany jednocześnie z innym doustnym preparatem beta-adrenolitycznym, preparat Xaloptic Combi może prowadzić do nasilenia działania zmniejszającego ciśnienie wewnątrzgałkowe lub znanych działań związanych z ogólnoustrojową blokadą receptorów beta-adrenergicznych. Nie jest zalecane stosowanie dwóch miejscowo działających beta-adrenolityków lub dwóch miejscowo działających prostaglandyn. Latanoprost może stopniowo zmieniać kolor oka poprzez zwiększenie ilości brązowego pigmentu w tęczówce. Podobnie jak w przypadku latanoprostu u 16-20% pacjentów stosujących krople do oczu z latanoprostem i tymololem przez okres do jednego roku, zaobserwowano nasilenie pigmentacji w tęczówce (na podstawie dokumentacji fotografi cznej). Takie działanie obserwowane było przede wszystkim u pacjentów o tęczówkach koloru mieszanego, np. zielono-brązowych, żółto-brązowych, niebiesko-brązowych, szaro-brązowych, a zmiana koloru jest związana ze zwiększeniem zawartości melaniny w melanocytach zrębu tęczówki. Zazwyczaj brązowe zabarwienie wokół źrenicy rozprzestrzenia się koncentrycznie w kierunku obwodu tęczówki w leczonym oku, zdarza się jednak, że cała tęczówka lub jej część staje się bardziej brązowa. Podczas badań klinicznych u pacjentów z jednorodnym niebieskim, szarym, zielonym lub brązowym zabarwieniem oczu, leczonych przez dwa lata latanoprostem, zmiany takie obserwowane były wyjątkowo rzadko. Zmiana koloru tęczówki jest w większości przypadków nieznaczna i często niezauważalna klinicznie przez kilka miesięcy lub lat i nie dowiedziono, aby zmianie koloru tęczówki towarzyszyły inne objawy lub zmiany patologiczne. Po zaprzestaniu leczenia nie obserwuje się dalszego nasilania brązowej pigmentacji tęczówki, jednak zmiany koloru mogą być trwałe. Znamiona ani plamki obecne na tęczówce przed leczeniem nie ulegają zmianom w czasie terapii. W badaniach klinicznych nie obserwowano odkładania się pigmentu w siatce włókien kolagenowych w kącie przesączania lub innych miejscach komory przedniej oka. Pacjenci powinni być jednak regularnie badani i jeżeli dojdzie do zwiększenia pigmentacji tęczówki stan kliniczny tego wymaga należy przerwać leczenie. Przed rozpoczęciem leczenia należy poinformować pacjentów o możliwości trwałej zmiany zabarwienia oka. Leczenie jednego oka może prowadzić do trwałej heterochromii. Brak udokumentowanych doświadczeń dotyczących stosowania latanoprostu w jaskrze zapalnej i neowaskularnej, lub jaskrze przewlekłej zamkniętego kąta lub jaskrze wrodzonej, jaskrze z otwartym kątem u pacjentów z pseudofakią oraz jaskrze barwnikowej. Latanoprost nie wykazuje wpływu na źrenicę, bądź jest on nieznaczny, jednak nie ma doświadczeń dotyczących stosowania w ostrych atakach jaskry z zamkniętym kątem. Należy zachować ostrożność podczas podawania produktu w tych stanach chorobowych do czasu uzyskania większej ilości danych klinicznych. Podczas leczenia latanoprostem obserwowano wystąpienie obrzęku plamki, w tym także postaci torbielowatej. Należy zachować ostrożność podczas stosowania latanoprostu u pacjentów z afakią, pseudofakią z przerwaną tylną torebką soczewki oraz u pacjentów z grupy ryzyka wystąpienia torbielowatej postaci obrzęku plamki. Podczas stosowania środków hamujących wytwarzanie cieczy wodnistej (np. tymolol, acetazolamid) po zabiegach fi ltracyjnych opisywano przypadki odwarstwienia naczyniówki. Krople do oczu Xaloptic Combi zawierają benzalkoniowy chlorek, który jest często używanym środkiem konserwującym w produktach okulistycznych. Benzalkoniowy chlorek powodował keratopatię punktowatą i (lub) toksyczną wrzodziejącą keratopatię, podrażnienie oka oraz odbarwienie miękkich soczewek kontaktowych. Pacjentów z zespołem suchego oka lub schorzeniami przebiegającymi z uszkodzeniem rogówki stosujących produkt Xaloptic Combi często lub długotrwale, należy starannie monitorować. Soczewki kontaktowe mogą absorbować benzalkoniowy chlorek, z tego względu przed zastosowaniem preparatu Xaloptic Combi soczewki należy zdjąć i nie zakładać wcześniej niż po 15 minutach. Działania niepożądane: Najczęściej stwierdzanymi działaniami niepożądanymi po zastosowaniu latanoprostu były działania związane z narządem wzroku. Na podstawie danych uzyskanych z wydłużonej fazy pierwszoplanowych badań produktu złożonego zawierającego latanoprost i tymolol stwierdzono, że u 16-20% pacjentów stosujących krople do oczu z latanoprostem i tymololem wystąpiło zwiększenie pigmentacji tęczówki, niekiedy trwałe. W pięcioletnich badaniach u 33% pacjentów stosujących latanoprost zaobserwowano zmianę pigmentacji tęczówki. Inne działania niepożądane związane z okiem są zazwyczaj przemijające i występują przy podawaniu dawki leku. W przypadku tymololu najbardziej ciężkie działania niepożądane są z reguły ogólnoustrojowe, w tym bradykardia, arytmia, zastoinowa niewydolność serca, skurcz oskrzeli oraz reakcje alergiczne. Poniżej wymieniono działania niepożądane związane ze stosowaniem kropli do oczu zawierających latanoprost z tymololem, jakie odnotowano w badaniach klinicznych. Bardzo często ( 1/10): zwiększenie pigmentacji tęczówki. Często ( 1/100, <1/10): podrażnienie oka (w tym kłucie, pieczenie i świąd), ból oka. Niezbyt często ( 1/1000, <1/100): przekrwienie spojówek, zapalenie spojówek, niewyraźne widzenie, nadmierne łzawienie, zapalenie brzegów powiek, choroby rogówki; wysypka, świąd; bóle głowy. Dodatkowe działania niepożądane, jakie mogą wystąpić były obserwowane w badaniach klinicznych, pochodzą z raportów z rynku lub dostępnej literatury i są specyfi czne dla poszczególnych substancji czynnych preparatu. Dla latanoprostu są to: zawroty głowy. Zmiany w wyglądzie rzęs (wydłużenie, pogrubienie, ciemnienie, zwiększenie ilości), punkcikowate ubytki nabłonka, obrzęk okołooczodołowy, zapalenie tęczówki / zapalenie błony naczyniowej oka, obrzęk plamki (u pacjentów z afakią, pseudofakią z przerwaną tylną torebką soczewki, jak również u pacjentów z grupy ryzyka wystąpienia obrzęku plamki). Suchość oczu, zapalenie rogówki, obrzęk i ubytki rogówki, zmiany kierunku wyrastania rzęs, co może powodować drażnienie oka. Pogorszenie wcześniej istniejącej dławicy piersiowej, kołatanie serca. Astma, zaostrzenie astmy, duszność. Ciemnienie skóry powiek. Bóle stawów, bóle mięśni. Ból w okolicy klatki piersiowej. Dla tymololu są to: Objawy przedmiotowe i podmiotowe ogólnoustrojowej reakcji alergicznej, w tym obrzęk naczynioruchowy, pokrzywka, miejscowa lub uogólniona wysypka. Depresja, utrata pamięci, zmniejszone libido, bezsenność, koszmary nocne. Zawroty głowy, parestezje, niedokrwienie mózgu, udar mózgowo-naczyniowy, nasilenie objawów przedmiotowych i podmiotowych miastenii, omdlenie. Objawy podrażnienia oczu, w tym zapalenie rogówki, zmniejszenie wrażliwości rogówki, suchość oczu, zaburzenia widzenia łącznie ze zmianami refrakcji (w niektórych przypadkach spowodowane zaprzestaniem leczenia mającego na celu zwężenie źrenicy), podwójne widzenie, opadanie powiek, odwarstwienie naczyniówki (po zabiegu fi ltracyjnym). Szum w uszach.kołatanie serca, arytmia, bradykardia, zatrzymanie czynności serca, blok serca, zastoinowa niewydolność serca. Zmniejszone ciśnienie tętnicze krwi, objaw Raynauda, zimne dłonie i stopy. Skurcz oskrzeli (głównie u pacjentów z uprzednio występującymi stanami spastycznymi oskrzeli), duszność, kaszel. Nudności, biegunka, zaburzenia trawienia, suchość błony śluzowej jamy ustnej. Wypadanie włosów, łuszczyca, wysypka łuszczycopodobna lub zaostrzenie łuszczycy. Osłabienie/uczucie zmęczenia, ból w klatce piersiowej, obrzęk. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma SA, ul. Pelplińska 19, Starogard Gdański. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu nr wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, Warszawa, tel , fax , Lek wydawany na podstawie recepty. Cena urzędowa detaliczna wynosi: 48,29 PLN. Kwota dopłaty ponoszonej przez pacjenta wynosi: 3,81 PLN. ChPL: Terminology and guidelines for glaucoma. European Glaucoma Society. 3 rd Edition * Refundacja we wskazaniu: jaskra. Podana kwota to kwota dopłaty ponoszonej przez pacjenta. **Mniejsza ilość środków konserwujących. XAL-C/021/

8 ciekawostki / gadżety apteki Niskokaloryczny jogurt w walce z nadciśnieniem Wzbogacenie codziennej zdrowej diety o jogurt, najlepiej niskokaloryczny, może pomóc obniżyć ryzyko nadciśnienia tętniczego sugerują badania amerykańskie, na które powołuje się w swej publikacji Onet.pl. Zaprezentowano je na naukowych sesjach dotyczących nadciśnienia Amerykańskiego Towarzystwa Kardiologicznego (American Heart Association), które odbyły się we wrześniu br. w Waszyngtonie. Naukowcy z Tufts University w Bostonie przez 15 lat śledzili stan zdrowia ponad 2200 dorosłych osób, z których żadna nie miała początkowo nadciśnienia. Kilka razy w odstępach czasu wypełniały one ankiety na temat spożycia różnych pokarmów, w tym jogurtów. Okazało się, że badani, u których co najmniej 2 proc. dziennej dawki kalorii pochodziło z jogurtu byli o 31 proc. mniej narażeni na rozwój nadciśnienia niż osoby, które nie jadły go wcale. Według naukowców odpowiada to dziennie jednej trzeciej porcji jogurtu o masie 170 gram. źródło: Onet.pl By wykryć nowotwór, dentysta zapyta o seks Rak jamy ustnej dziesiątkuje ludzi. Zwykle jest za późno wykrywany, stąd pomysł, by do diagnozowania nowotworu włączyć stomatologów. Pacjenci muszą się więc przygotować na pytania dotyczące używek i seksu. O pomyśle brytyjskich specjalistów donosi serwis Zdrowie.dziennik.pl. Dentyści mają pomóc w diagnozowaniu raka jamy ustnej, który daje objawy na wargach, języku, dziąsłach, podniebieniu i błonie śluzowej policzków. Jak podaje dziennik Daily Mail, stomatolodzy będą nie tylko sprawdzali czy w jamie ustnej pacjentów nie ma objawów nowotworu, ale i szczegółowo odpytywali pacjentów o ich życie prywatne. Lekarzy będzie interesowała m.in. liczba partnerów w łóżku (czego skutkiem może być zakażenie HPV), ilość wypijanego alkoholu oraz palenie papierosów. Są to bowiem czynniki ryzyka rozwoju raka jamy ustnej. źródło: Zdrowie.dziennik.pl Nowa groźna choroba wykryta w Azji W Azji Południowo-Wschodniej pojawiła się nowa choroba. Zabija, ale nie jest zakaźna. Jej przyczyny na razie nie są znane donosi tygodnik Polityka. Zespół naukowców z USA, Tajlandii, Wielkiej Brytanii, Tajwanu i Brazylii opisał pod koniec sierpnia br. na łamach New England Journal of Medicine wyniki badań epidemiologicznych przeprowadzonych na ponad 200 pacjentach z Tajlandii i Tajwanu. Wszyscy wykazywali liczne i uporczywe zakażenia bakteryjne, grzybicze i pasożytnicze, charakterystyczne dla AIDS. Jednocześnie żaden nie był zarażony wirusem HIV. Nową chorobę nazwano AOIS Adult-Onset Immunodeficiency Syndrome, czyli zespół upośledzenia odporności u dorosłych. Podobieństwo objawów do AIDS szybko skłoniło naukowców do zbadania układu odpornościowego pacjentów. Okazało się, że większość chorych cierpiących na AOIS produkuje przeciwciała skierowane przeciwko własnemu białku o nazwie interferon gamma, które jest jednym z wielu białek z rodziny interferonów. Przeciwciała te, usuwając interferon gamma z organizmu, przecinają linię jego obrony przed licznymi zarazkami podobnie do wirusów HIV. Te ostatnie niszczą w organizmach chorych na AIDS limfocyty CD4, równie niezbędne do prawidłowego zadziałania odpowiedzi immunologicznej, jak interferon gamma. R E K L A M A źródło: Polityka 8 farmacja praktyczna 10/2012

9 ciekawostki / gadżety apteki Smoczek nie dla chłopców Do tej pory obwiniano go przede wszystkim o wady zgryzu. Okazuje się jednak, że ssanie uspokajacza może mieć w przyszłości poważne konsekwencje psychologiczne donosi serwis Zdrowie.dziennik.pl. Od lat Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zwraca uwagę na fakt, że maluchy, które ssą smoczek, mogą mieć problemy z prawidłowym ssaniem piersi, częściej łapać infekcje ucha oraz nabawić się wad zgryzu. Tymczasem psycholodzy z University of Wisconsin-Madison na łamach Basic and Applied Social Psychology dowodzą, że ssanie smoczka zaburza także rozwój emocjonalny chłopców. Uczeni zauważają, że niemowlęta uczą się zachowań społecznych obserwując mimikę otaczających je osób oraz odwzorowując różne wyrazy twarzy. Okazuje się, że chłopcy ssący smoczek gorzej się rozwijają. Natomiast u dziewczynek smoczek w ogóle nie zaburza tego rozwoju. źródło: Zdrowie.dziennik.pl Ergonomiczny fotel ukoi bóle pleców i szyi Badania dowodzą, że 80% pracowników biurowych ma problemy ze zdrowiem podaje serwis Fit.pl. Najczęściej dotyczą one bólów szyi i pleców, które dekoncentrują i sprawiają, że szybciej się męczymy. Fakt ten zainspirował do pracy szwedzką projektantkę mebli Monicę Förster, która wymyśliła pierwszy na świecie fotel dla kobiet o nazwie Lei. Dzięki fotelowi można siedzieć w biurze bez odczuwania dolegliwości kręgosłupa. Projekt powstał na podstawie badania, jak siedzą kobiety. Według badaczki Elien Wheatley ich potrzeba odciążenia mięśni w pozycji siedzącej znacznie różni się od męskiej. Krzesło Lei dostosowuje się do ruchów użytkownika. Innowacyjny design utrzymuje miednicę we właściwej pozycji, daje oparcie lędźwiowej części kręgosłupa i jego wgięciu. Skonstruowane przez Monicę Förster krzesło kosztuje 6 tys. koron (ok zł). źródło: Fit.pl / Monicaforster.se farmacja praktyczna 10/2012 9

10 raport Astma oskrzelowa światowy problem autor: dr n. med. Piotr Dąbrowiecki alergolog specjalista chorób wewnętrznych, Kierownik Oddziału Obserwacyjno-Diagnostycznego WIM, Prezes Polskiej Federacji Stowarzyszeń Chorych na Astmę, Alergię i POChP W Polsce już 4 mln osób ma objawy astmy. Na całym świecie z tą nieuleczalną chorobą zmaga się ponad 300 mln ludzi. Dolegliwość najczęściej rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie. Do 5. r.ż. 75% cierpiących na astmę ma już objawy choroby. Objawy te, z okresami remisji i zaostrzeń, trwają przez całe życie. Obecnie dzięki lekom długie życie. Leki, odpowiednia profilaktyka antyalergenowa, unikanie dymu tytoniowego to podstawa do uzyskania stanu, w którym astma nie przeszkadza w normalnym życiu Astmę oskrzelową podejrzewamy u osób, które odczuwają duszności z towarzyszącymi świstami i kaszlem. Często długotrwały kaszel jest jedynym objawem tej choroby szczególnie u dzieci. Objawy choroby są spowodowane stanem zapalnym oskrzeli, który powstał po kontakcie z uczulającymi alergenami lub jako wynik przewlekłych infekcji bakteryjnych czy wirusowych. Astmie towarzyszy nadreaktywność oskrzeli polegająca na ich wrażliwości na czynniki obojętne dla osób zdrowych. Kaszel, świsty i duszność mogą się pojawić po kontakcie z zimnym powietrzem, dymem tytoniowym, intensywnymi zapachami. Mogą je wyzwolić także silne emocje lub wysiłek fizyczny. Objawy astmy mogą mijać samoistnie i pojawiają się znowu po kontakcie z uczulającymi alergenami (najczęściej roztocza kurzu domowego, pyłki drzew, traw lub chwastów, zarodniki grzybów pleśniowych, sierści zwierząt domowych, niektóre leki, np. kwas acetylosalicylowy i inne niesterydowe liki przeciwzapalne lub pokarmy). Zaostrzenia choroby bywają także wywołane przez infekcje układu oddechowego, do których dochodzi zazwyczaj w sezonie jesienno-zimowym. Podział astmy oskrzelowej W zależności od wywiadu chorobowego, objawów klinicznych oraz w oparciu o badania dodatkowe, tj.: spirometria (badanie układu oddechowego polegające na wdychaniu i wydychaniu powietrza do specjalistycznego aparatu, który pokazuje, jak przepływa ono przez poszczególne partie układu oddechowego), testy alergiczne naskórkowe polegające na naniesieniu kropel alergenów na skórę i nakłuwaniu ich specjalnym lancetem, badania obecnych we krwi specyficznych dla alergii immunoglobulin, przeciwciał powstających w organizmie pod wpływem reakcji immunologicznej będącej wyrazem obrony przed alergenami, lekarz rozpoznaje astmę i jej rodzaj: alergiczna, niealergiczna, zawodowa. Astma alergiczna Objawy ujawniają się zwykle przed 30. r.ż., najczęściej w dzieciństwie. Często towarzyszą jej inne choroby alergiczne, tj.: atopowe zapalenie skóry, alergiczny nieżyt błony śluzowej nosa, zapalenie spojówek oczu. Początkowo ma charakter napadowy z okresami remisji objawów. Wyniki alergicznych testów skórnych są dodatnie, a w surowicy krwi można oznaczyć alergenowo swoiste przeciwciała IgE. Istotne znaczenie w leczeniu astmy alergicznej stanowi profilaktyka antyalergiczna. 10 farmacja praktyczna 10/2012

11 raport Astma niealergiczna Zaczyna się zwykle po 30. r.ż., ale coraz częściej chorują na nią dzieci. Pierwsze objawy pojawiają się po przebytym zakażeniu dróg oddechowych (wirusowym lub bakteryjnym). Początkowo ma charakter napadowy. Zbyt późno postawione rozpoznanie i zaniechanie leczenia przyczynowego powoduje utrwalenie objawów prowadzące do stałej duszności zaostrzającej się w trakcie infekcji dróg oddechowych. Wyniki testów alergicznych są negatywne. Chorym z astmą spowodowaną nadwrażliwością na kwas acetylosalicylowy i inne niesterydowe leki przeciwzapalne stawia się również rozpoznanie astmy niealergicznej. Co to jest alergen i alergia? Alergen to substancja w zasadzie nieszkodliwa, powodująca jednak u osób predysponowanych (uczulonych) alergiczną reakcję immunologiczną organizmu. Alergia to stan, w którym alergeny (np. pyłki roślin, pokarmy, odchody roztoczy, zarodniki pleśni, inne) wywołują reakcję obronną organizmu, co powoduje powstanie objawów i specyficznych dolegliwości, tj.: katar = alergiczny nieżyt nosa, łzawienie spojówek = alergiczne zapalenie błony śluzowej oka, kaszel, świsty przy oddychaniu, duszność = astma, swędzące zmiany skórne = zespół atopowego zapalenia skóry. Zaostrzenia choroby bywają także wywołane przez infekcje układu oddechowego, do których dochodzi zazwyczaj w sezonie jesienno-zimowym Jak prawidłowo leczyć astmę? Chory z rozpoznaną astmą oskrzelową powinien stosować sterydy wziewne, które zmniejszają stan zapalny w układzie oddechowym. Oprócz sterydów ważnymi lekami są b2 mimetyki leki rozszerzające oskrzela, uwalniające od objawów (zmniejszające uczucie duszności i kaszel). Współczesne leki sterydowe dostępne w postaci wziewnej są bardzo skuteczne i co ważne bezpieczne dla pacjentów. Działania niepożądane mogące wystąpić w trakcie terapii dotyczą jamy ustnej i gardła mogą wyrażać się chrypką lub grzybicą gardła (dlatego po zażyciu leku należy dokładnie wypłukać gardło). W Polsce jest około 4 mln astmatyków, większość z nich może nie mieć objawów choroby. Jeżeli chorzy mają objawy astmy w nocy lub codziennie, używają leki doraźnie znoszące duszność, świadczy to o niestabilnej chorobie i wymaga korekty leczenia. Podobnie jeśli aktywność fizyczna jest zaburzona lub badania czynnościowe płuc (PEF lub spirometria) wykazują zaburzenia w przepływie powietrza przez układ oddechowy, należy zwiększyć ilość leków. Pacjenci z astmą alergiczną powinni unikać szkodzących im alergenów, a jeśli to możliwe poddać się immunoterapii alergenowej (tzw. odczulaniu ), aby zmniejszyć reaktywność organizmu na alergeny, a przez to ograniczyć ilość objawów. Należy także stosować proste zabiegi zmniejszające narażenie na alergeny (szczegóły na stronie: Chorzy na astmę powinni bezwzględnie przestrzegać zakazu palenia tytoniu. To czynnik nieswoiście zwiększający nadreaktywność oskrzeli i aby skutecznie leczyć chorobę u palaczy trzeba stosować wielokrotnie większe dawki leków. Osoby palące, które nie są w stanie same rzucić palenia, powinny zwrócić się o pomoc do Poradni Leczenia Zespołu Uzależnienia od Tytoniu. Jak utrzymać kontrolę astmy na dobrym poziomie? Podstawą leczenia są leki wziewne, trzeba więc umieć je prawidłowo stosować. Niestety w polskich realiach ilość chorych poprawnie stosujących leki rzadko przekracza 50%. Nawet najlepszy lek niepoprawnie stosowany nie działa lub jego działanie jest niepełne. To wyzwanie dla farmaceuty. Być może warto zapytać chorego czy wie, jak prawidłowo zastosować inhalator. Przy niektórych aptekach działają miejsca edukacji chorych, gdzie mogą się oni dowiedzieć, jak unikać szkodliwych alergenów, jak prawidłowo stosować leki i co robić w trakcie zaostrzeń choroby. Leki, odpowiednia profilaktyka antyalergenowa, unikanie dymu tytoniowego, to podstawa do uzyskania stanu, w którym astma nie przeszkadza w normalnym życiu. Po dłuższym (kilkumiesięcznym) bezobjawowym okresie choroby lekarz podejmuje decyzję o czasowym odstawieniu leków. Należy jednak pamiętać, iż w przypadku, gdy objawy astmy nawrócą, powrót do odpowiedniej terapii jest niezbędny. Osobą inicjującą powrót terapii przewlekłej może być życzliwy farmaceuta widzący chorego kupującego kolejne leki rozszerzające oskrzela, preparaty znoszące objawy choroby, ale nie leczące stanu zapalnego u chorego na Podyskutuj o tym na forum! farmacja praktyczna 10/

12 sonda W codziennej pracy przeszkadza mi... oprac. mgr farm. Michał Mańka Uczestników naszej październikowej sondy postanowiliśmy zapytać, co najbardziej przeszkadza im w obowiązujących farmaceutów przepisach prawa? mgr farm. Justyna Perchel kierowniczka jednej ze starachowickich aptek Nielogiczny i przesadzony według mnie jest zapis dotyczący wyznaczania przez kierownika zastępcy na czas swojej nieobecności. Dotychczas funkcjonował przepis mówiący, że nieobecność powyżej 30 dni należy zgłaszać w formie pisemnej, natomiast aktualnie ten zapis zmienił się i nie określa czasu trwania absencji kierownika. Pracując w aptece czynnej przez 7 dni w tygodniu nie ma możliwości, bym była obecna codziennie. Problem w tym, że zastępca musi posiadać uprawnienia kierownicze, ale jednocześnie nie może być kierownikiem innej apteki. Interpretacje są różne, ale zapis jest kontrowersyjny i w efekcie należałoby zatrudniać w jednej aptece dwóch farmaceutów z uprawnieniami. W dużych ośrodkach akademickich może nie jest to problemem, ale na tzw. rubieżach są trudności ze znalezieniem magistra nawet na staż, nie mówiąc już o jakichkolwiek uprawnieniach. mgr farm. Beata Materka kierowniczka jednej z warszawskich aptek W codziennej pracy najbardziej doskwiera mi wprowadzanie na listy leków refundowanych preparatów, które jak się później okazuje są niedostępne w hurtowniach farmaceutycznych. Uważam, że Ministerstwo Zdrowia powinno egzekwować brak ich dostępności w hurtowniach. Wielu producentów ogranicza dostęp swoich leków przez hurtownie farmaceutyczne, stosując sprzedaż bezpośrednią, często powiązaną z zakupem dodatkowych produktów. mgr farm. Marian Witkowski kierownik jednej z warszawskich aptek Obecny stan prawny regulujący system refundacji leków w Polsce powoduje ciągłą degradację marży aptecznej. Obowiązek wydawania odpowiedników, który reguluje art. 44 UR, powoduje w efekcie zmianę podstawy limitu w grupach limitowych, a co za tym idzie rotację leku, którego cena zakupu netto stanowi podstawę limitu do niższych grup w tabeli marż. Dodatkowym elementem degradacyjnym są obwieszczenia wykazów produktów refundowanych ogłaszane co 2 miesiące, które mają bardzo zły wpływ na stany magazynowe produktów podlegających refundacji. Tak częste zmiany cen limitów produktów refundowanych powodują zaburzenia w ich rotacji oraz ordynacji lekarskiej. W efekcie produkty zalegają na stanach magazynowych do przeterminowania włącznie. Oba te mechanizmy powodują spadek marży aptecznej oraz straty w obrocie. Procesy te w długofalowym efekcie spowodują daleko idącą pauperyzację sytuacji finansowej aptek, do ich likwidacji włącznie. Ten stan rzeczy musi zostać powstrzymany poprzez zmianę zapisów ustawy refundacyjnej w zakresie mechanizmu wyliczania marży aptecznej oraz dostosowanie częstotliwości ogłaszania obwieszczeń do rzeczywistych potrzeb. mgr farm. Katarzyna Sławińska farmaceutka z Poznania Według mnie jedną z największych wad nowej ustawy refundacyjnej jest zakaz reklamy aptek. Jest on niekorzystny zarówno dla pacjentów, jak i farmaceutów. Pacjenci są obecnie pozbawieni możliwości wyboru zakupu najtańszego leku. Dochodzi do tego, że często przepłacają. Obok apteki, w której pracuję, trzy lata temu otworzyły się dwie inne (w tym jedna sieciowa), czego efektem było znaczne zmniejszenie ilości pacjentów przychodzących kiedyś stale do mojej placówki. Postanowiłam zainwestować w nowoczesną tablicę reklamową, wyświetlającą promocje leków OTC i suplementów diety, dzięki czemu mogłam się cieszyć powrotem części starych i napływem nowych pacjentów. Jednak nowelizacja ustawy refundacyjnej wymusiła na mnie rezygnację z dodatkowych form promocji tańszych leków, co spowodowało ponowny odpływ pacjentów do sąsiedniej apteki, w której oprócz części aptecznej jest również sekcja drogeryjna. Ci, którzy kupują artykuły chemiczne, przy okazji kupują również leki. W takim przypadku sąsiednia apteka prywatna nie ma szans na utrzymanie się. Nowa ustawa sprawiła, że wiele placówek prywatnych upada, a nowo powstałe sieciówki rosną w siłę. Tym bardziej, że posiadając część pomieszczenia z artykułami chemicznymi mogą reklamować swoją ofertę. 12 farmacja praktyczna 10/2012

13 sonda Przy płatności kartą za lek refundowany prowizja banku przewyższa zysk z jego sprzedaży mgr farm. Joanna Mierzejewska farmaceutka z Warszawy mgr farm. Andrzej Pakulski farmaceuta z Lublina Po wejściu w życie nowelizacji ustawy refundacyjnej zostały obniżone marże za leki, co skutkuje znacznym spadkiem obrotów polskich aptek. Zarabiają one o wiele mniej niż placówki w innych krajach Unii Europejskiej. Ceny leków są niższe, ale jeszcze niższa jest ich refundacja. Znam kilkoro farmaceutów, których sytuacja finansowa zmusiła do zamknięcia działalności. Na obniżce marż cierpią nie tylko aptekarze, ale również klienci, którzy za leki refundowane muszą teraz płacić więcej. mgr farm. Joanna Mierzejewska farmaceutka z Warszawy Zmiany w prawie farmaceutycznym są niepokojące. Źle się dzieje, skoro przy płatności kartą za zakup leku refundowanego prowizja banku przewyższa zysk ze sprzedaży leku. Do tego dochodzi zakaz reklamy aptek, który ogranicza ich konkurencyjność. Nowa ustawa nałożyła też znaczne ograniczenia na apteki internetowe. Mimo że strona www nie stanowi reklamy, to już wszelkie zachęty do zakupu danego produktu (np. wysyłanie newsletterów z promocjami, czy przekreślenie starej i umieszczenie obok nowej ceny) są już uważane za niezgodne z prawem. Fakt ten bardzo utrudnia prowadzenie e-apteki, która szybko okazuje się być nierentowna i wymusza na farmaceucie zawieszenie działalności w internecie. W ten sposób jeszcze bardziej ograniczany jest dostęp pacjentów do leków OTC i suplementów diety. mgr farm. Katarzyna Poleszak farmaceutka z Grudziądza Łatwiej byłoby powiedzieć, co nie doskwiera. Jest wiele niuansów i niedopowiedzeń, które każda z Izb Aptekarskich inaczej interpretuje. Na przykład, czy wydać 3 opakowania kropli (przy zapisie dawkowania D.S. 3x1 kropli) na receptę z przedłużoną datą realizacji? Interpretacje są różne: 1. Policzyć kropelki i wydać odpowiednią ilość na 1 miesiąc stosowania (inni mówią na 2 miesiące). 2. Krople oczne mają różną gęstość więc można wydać tylko 2 opakowania tak jak na recepcie bez podanego dawkowania. 3. Krople zwykle po otwarciu mają 1 miesiąc trwałości więc nie liczyć kropelek i wydać 1 opakowanie na 1 miesiąc stosowania (inni mówią na 2 miesiące), bo nie powinno interesować nas, jak lekarz rozdzielił 3-miesięczną terapię. Kolejny przypadek gdy brak odpłatności przy leku. Pacjent ubezpieczony z receptą na preparat zawierający lewotyroksynę. W świetle prawa należy wydać lek pacjentowi ze zniżką, z drugiej jednak strony wiemy, że zniżkę zapisuje w tym przypadku lekarz specjalista. Być może pacjent przedstawił lekarzowi odpowiednie zaświadczenie od lekarza specjalisty i powinien dostać lek ze zniżką, a może lekarz zapomniał wpisać odpłatności? Sprawa komplikuje się jeszcze bardziej, gdy ów problem zahaczy o dużo droższy lek. Przykład: recepta z pogotowia, pacjent ubezpieczony, zapisany preparat z dalteparyną i brak odpłatności. Następny przykład: zapisano 90 tabletek, mamy w aptece 3 opakowania po 30 tabletek. Teoretycznie można wydać, jeżeli limit 3 opakowań jest równy limitowi opakowania po 90 tabletek. Zwykle są jednak różnice o 1 grosz! Jeśli trafi do was pacjent z dwoma identycznymi receptami, każda na 60 tabl. leku i dawkowanie 1x1. Pacjent dostanie lek na więcej niż 3 miesiące kto za to odpowiada? Lekarz czy farmaceuta, jako ostatni organ kontrolujący? Jak wytłumaczyć pacjentowi, dlaczego ten sam lekarz raz zapisuje mu paski do glukometru na zniżkę R a, innym razem na 30%? Problemów takich jak ww. jest więcej. Jeszcze więcej interpretacji przepisów, przez co pojęcie farmaceutycznej dokładności powoli staje się Podyskutuj o tym na forum! farmacja praktyczna 10/

14 prawo Zapytaj eksperta Na pytania Czytelników naszego miesięcznika nadesłane do redakcji za pośrednictwem strony odpowiada Bartłomiej Kochlewski, adwokat specjalizujący się w prawie pracy i regulacjach dotyczących branży farmaceutycznej. Zgodnie z przepisami apteki są zobligowane do świadczenia usług w takich godzinach, które najlepiej zaspokajają potrzeby ludności Czy zgodna z prawem jest tzw. praca na zmianę, czyli jednego dnia od 8:00 do 16:00, a następnego od 12:00 do 20:00 i tak w kółko? Zgodnie z przepisami prawa farmaceutycznego apteki są zobligowane do świadczenia usług w takich godzinach, które najlepiej zaspokajają potrzeby ludności. Takie sformułowanie zapisów ustawy nakłada na apteki obowiązek długich godzin pracy, a tym samym konieczność zatrudniania pracowników na 2 zmiany. Zgodnie z art. 129 Kodeksu pracy, czas pracy poszczególnych pracowników nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin na tydzień. Ustalając czas pracy, pracodawca musi również uwzględnić fakt, że pracownika obowiązuje pięciodniowy tydzień pracy. Oznacza to zatem, że jeżeli pracownik nie pracuje więcej niż 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo, a praca na zmiany nie obejmuje godzin nocnych oraz uwzględnia co najmniej 11 godzin na odpoczynek, nie ma przeciwwskazań do takiego kształtowania jej czasu. Jeżeli rozkład pracy obejmuje niedziele i święta, pracownikom zapewnia się łączną liczbę dni wolnych w przyjętym okresie rozliczeniowym odpowiadającą co najmniej liczbie niedziel, świąt oraz dni wolnych w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy przypadających w tym okresie (art. 147 Kodeksu pracy). Czy kierownik apteki może skorzystać z usługi outsourcingu w zakresie archiwizacji recept, przy jednoczesnym zapewnieniu ich dostępności na czas kontroli prowadzonej przez NFZ? Zapisy ustawy Prawo farmaceutyczne przewidują, że recepty przechowywane są w aptece w sposób uporządkowany, pogrupowane według daty ich realizacji, w tym według podmiotu obowiązanego do refundacji. Sformułowany w ten sposób zapis ustawy wydaje się wykluczać outsourcing przy archiwizacji recept, gdyż zgodnie z literalnym brzmieniem przepisu recepty muszą być cały czas przechowywane w aptece nie tylko w okresie ich kontroli, ale przez okres 5 lat, licząc od końca roku, w którym zostały zrealizowane. Takie ukształtowanie przepisów powoduje ponadto, że outsourcing archiwizacji w standardowym rozumieniu jest wykluczony. Można by się zastanawiać natomiast nad zleceniem samego procesu porządkowania recept, ale jedynie na miejscu, w lokalu apteki. Chcę zarejestrować aptekę internetową, aby umożliwić pacjentom zamawianie leków OTC przez telefon i ich dowóz do domów. Strona internetowa potrzebna jest mi tylko do tego, aby spełnić wymogi sprzedaży wysyłkowej i umieścić na niej dane apteki oraz wymagane prawnie informacje. Czy istnienie apteki internetowej, która sprzedaje leki tylko na telefon, jest możliwe? Jakie informacje muszę umieścić na takiej stronie? 14 farmacja praktyczna 10/2012

15

16 prawo 16 farmacja praktyczna 10/2012

17 prawo Jak stanowi ustawa Prawo farmaceutyczne, dopuszcza się prowadzenie przez apteki ogólnodostępne i punkty apteczne wysyłkowej sprzedaży produktów leczniczych wydawanych bez przepisu lekarza. Przy czym przez sprzedaż wysyłkową rozumie się zarówno sprzedaż przez internet, telefon jak i faks. Z punktu widzenia ustawy nie ma znaczenia czy jest to sprzedaż telefoniczna, internetowa czy za pomocą faksu. Wspólnie określa się ją mianem wysyłkowej. Oznacza to, że można prowadzić sprzedaż tylko przez telefon. Aby rozpocząć działalność apteki prowadzącej sprzedaż wysyłkową, należy zgłosić do właściwego miejscowo wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego zamiar prowadzenia takiej sprzedaży nie później niż na 14 dni przed jej planowanym rozpoczęciem. W przypadku przyjmowania zamówień za pomocą formularza umieszczonego na stronie internetowej placówka dodatkowo zgłasza do właściwego miejscowo wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego dane dotyczące adresu strony internetowej oraz domeny, w której ta strona jest zarejestrowana. Informacje, które na pewno powinny się znaleźć na stronie, zostały zawarte w rozporządzeniu określającym zasady wysyłkowej sprzedaży leków OTC. Zgodnie z nim w ramach wysyłkowej sprzedaży produktów leczniczych placówka informuje o: nazwie, siedzibie przedsiębiorcy, adresie placówki oraz organie, który wydał zezwolenie na jej prowadzenie. Ponadto o numerze zezwolenia w postaci odnośnika w formacie PDF, cenie zamawianego produktu leczniczego, sposobie zapłaty, kosztach przesyłki oraz terminie i sposobie dostawy. Do tego o kosztach wynikających z korzystania ze środków porozumiewania się na odległość, jeżeli są one skalkulowane inaczej niż wedle normalnej taryfy, terminie, w jakim oferta lub informacja o cenie mają charakter wiążący, minimalnym okresie, na jaki ma być zawarta umowa o świadczenia ciągłe lub okresowe, wreszcie możliwości odstąpienia od umowy w terminie 10 dni od dnia dostawy produktu leczniczego, bez ponoszenia kosztów innych niż bezpośrednie koszty zwrotu. Jednocześnie trzeba zaznaczyć, że lokal placówki prowadzącej działalność w zakresie wysyłkowej sprzedaży produktów leczniczych musi posiadać miejsce wydzielone z izby ekspedycyjnej, pomieszczenia magazynowego lub komory przyjęć, przeznaczone do przygotowania produktu leczniczego do wysyłki. Prowadzę aptekę ogólnodostępną. W najbliższym czasie powstanie nowy budynek, do którego moja placówka zostanie przeniesiona. Będzie to tzw. dobudówka do istniejącego budynku, czyli adres będzie ten sam. Czy muszę wystąpić o nowe zezwolenie na prowadzenie apteki? Jeśli tak, to czy wystarczy tylko zmiana zezwolenia (wiąże się to ze zmniejszoną o połowę opłatą)? W chwili obecnej posiadam koncesję na prowadzenie apteki. Jak wynika z art. 37 ustawy Prawo farmaceutyczne, przedsiębiorca jest zobowiązany zgłaszać organowi zezwalającemu wszelkie zmiany danych określone w zezwoleniu. W przypadku apteki jedną z danych określonych w zezwoleniu są parametry lokalu, w którym prowadzona jest apteka. Oznacza to, że jeżeli zmieni się lokal, w którym prowadzona jest działalność, nawet jeżeli nie zmieni się jego adres, konieczne jest wystąpienie o zmianę w zezwoleniu. Do wniosku o zmianę zezwolenia należy dołączyć dokumenty, które wskazują na zakres zmian, jakie zaszły w porównaniu do stanu potwierdzonego dokumentacją dołączoną do wniosku o wydanie zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej. Wniosek o zmianę zezwolenia na prowadzenie apteki należy kierować do wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego. Zmiana zezwolenia to koszt połowy pięciokrotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę określonego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu. Przy czym urządzając aptekę w dobudówce należy pamiętać, że powierzchnia podstawowa apteki ogólnodostępnej nie może być mniejsza niż 80 mkw. Dopuszcza się, aby w aptekach ogólnodostępnych zlokalizowanych w miejscowościach liczących do 1500 mieszkańców oraz na terenach wiejskich powierzchnia podstawowa była nie mniejsza niż 60 mkw. Zmiana zezwolenia na prowadzenie apteki to koszt połowy 5-krotnego minimalnego wynagrodzenia za Podyskutuj o tym na forum! farmacja praktyczna 10/

18 opieka farmaceutyczna R E K L A M A Od przeziębienia do astmy autor: dr n. med. Katarzyna Wrotek specjalista chorób wewnętrznych, alergolog, członek Polskiego Towarzystwa Alergologicznego Sezonowe infekcje układu oddechowego mają niekorzystny wpływ na przebieg astmy. Leczenie popularnych przeziębień u osób z tym schorzeniem wymaga szczególnej ostrożności. Należy pamiętać, że nie wszystkie dostępne na rynku preparaty przeciwprzeziębieniowe można polecać chorym na astmę. Zasadnicze znaczenie ma także wywiad, który pozwala farmaceucie zorientować się, że ma do czynienia z pacjentem wymagającym szczególnego traktowania. Najskuteczniej zabezpieczyć się przed zaostrzeniem astmy w przebiegu infekcji układu oddechowego prowadząc zdrowy tryb życia Infekcje w obrębie układu oddechowego niewątpliwie wpływają na zwiększenie ryzyka zaostrzenia astmy. Najczęstszą przyczyną zakażeń są wirusy (wykazane u 50-70% chorych przyjętych do szpitala z powodu infekcyjnego zaostrzenia astmy). U dzieci wirusy odpowiadają nawet za 80% zaostrzeń astmy w przebiegu przeziębienia. Te często spotykane jako czynnik etiologiczny to rinowirusy (RV), syncytialne wirusy oddechowe (RSV) oraz wirusy grypy i paragrypy. Rinowirusy najczęściej atakują późną jesienią, syncytialne wirusy oddechowe zimą, a wirusy grypy późną zimą. Niestety każdym z tych wirusów można się zarazić również w innych porach roku, nie wymienionych jako typowe. Rzadziej przyczyną zaostrzeń astmy są zakażenia wywołane przez bakterie. Najlepiej udokumentowanym czynnikiem etiologicznym infekcji układu oddechowego są drobnoustroje atypowe Chlamydia pneumoniae i Mycoplasma pneumoniae. U osób chorujących jednocześnie na astmę i przewlekłe zapalenie zatok jako czynnik sprawczy przeziębienia i zaostrzenia mogą wystąpić Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae i Moraxella catarrhalis. Dlaczego popularne infekcje układu oddechowego zwane przeziębieniami mają tak niekorzystny wpływ na przebieg astmy? Po pierwsze uszkadzają w sposób bezpośredni nabłonek oddechowy. Po drugie nasilają stan zapalny toczący się przewlekle w ścianie oskrzeli i przyczyniają się do pogłębienia zmian anatomicznych (przerost mięśni gładkich, pogrubienie ściany oskrzeli, zwężenie dróg oddechowych). Po trzecie stymulują produkcję mediatorów zapalnych zwiększających przepuszczalność naczyń krwionośnych. Po czwarte zwiększają wrażliwość oskrzeli na niekorzystne działanie alergenów. Efektem końcowym jest pojawienie się duszności, nasilonego kaszlu, wydzieliny w drogach oddechowych. Chory szybko się męczy i słyszy często swój własny, świszczący oddech, a dodatkowo jeszcze dolegliwości związane z przeziębieniem. Najskuteczniej zabezpieczyć się przed zaostrzeniem astmy w przebiegu infekcji układu oddechowego prowadząc zdrowy tryb życia. Ludzie wyspani, stosujący zróżnicowaną dietę (bogatą w witaminy, minerały) oraz dbający o aktywność fizyczną mają zdecydowanie większą odporność i sprawniejszy układ immunologiczny niż ich rówieśnicy zasiadający po pracy przed telewizorem. W profilaktyce infekcji u chorych na astmę ważne jest również systematyczne leczenie kontrolujące 18 farmacja praktyczna 10/2012

19 Oxodil PPH (Formoteroli fumaras dihydricus). Skład i postać: 1 kapsułka twarda zawiera 12 μg formoterolu fumaranu dwuwodnego. Wskazania: Formoterol jest wskazany w leczeniu podtrzymującym astmy, w skojarzeniu z wziewnymi kortykosteroidami. Formoterol jest wskazany w łagodzeniu objawów obturacji dróg oddechowych oraz w zapobieganiu objawom wywołanym wysiłkiem u pacjentów z astmą, jeżeli nie uzyskano zadowalającej kontroli astmy za pomocą odpowiedniego leczenia kortykosteroidami. Formoterol jest również wskazany w leczeniu objawów obturacji dróg oddechowych u pacjentów z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP). Zaleca się, aby leczenie produktem rozpoczynał lekarz pulmonolog. Dawkowanie i sposób podawania: Do stosowania wziewnego wyłącznie u dorosłych. Konieczność stosowania większej niż zwykle dawki, częściej niż przez dwa dni w tygodniu, świadczy o tym, że stosowane leczenie astmy jest niewystarczające. Należy wówczas rozważyć zmianę sposobu leczenia podtrzymującego. Astma - zwykle stosowane dawkowanie w leczeniu podtrzymującym: 1 inhalacja raz lub dwa razy na dobę. U niektórych pacjentów może być konieczne stosowanie 2 inhalacji raz lub dwa razy na dobę. Zapobieganie obturacji dróg oddechowych wywołanej wysiłkiem: 1 inhalacja przed wysiłkiem. Regularnie stosowana dobowa dawka w leczeniu podtrzymującym nie powinna być większa niż 4 inhalacje. Maksymalna dawka dobowa wynosi 48 mikrogramów (4 kapsułki). POChP - zwykle stosowane dawkowanie w leczeniu podtrzymującym: 1 inhalacja raz lub dwa razy na dobę. Regularnie stosowana dawka dobowa w leczeniu podtrzymującym nie powinna być większa niż 2 inhalacje. W razie potrzeby, w celu złagodzenia objawów, można zastosować dodatkowe inhalacje, oprócz stosowanych regularnie, do maksymalnej dawki dobowej 4 inhalacji (łącznie z dawkami stosowanymi stale). Jednorazowo nie należy stosować więcej niż 2 inhalacje. W przypadku zamiany innego wziewnego produktu formoterolu na Oxodil PPH należy uwzględnić, że dostarczona dawka substancji czynnej, którą pacjent otrzymuje może ulec zmianie. Dlatego może być konieczne dostosowanie dawki. Specjalne grupy pacjentów: Jeśli stosuje się zwykle zalecane dawki nie jest konieczne dostosowanie dawki u pacjentów w podeszłym wieku. Brak danych na temat stosowania formoterolu u pacjentów z zaburzeniami czynności wątroby lub nerek. Dzieci: Nie zaleca się stosowania Oxodilu PPH u dzieci w wieku poniżej 18 lat ze względu na brak wystarczających danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania i skuteczności. Stosowanie inhalatora - Oxodil PPH jest przepływowym inhalatorem aktywowanym wdechem. Podczas inhalacji przez usta, substancja czynna przedostanie się z wdychanym powietrzem do dróg oddechowych. Ulotka dla pacjenta zawierająca instrukcję stosowania jest dołączona do każdego opakowania. Aby zapewnić właściwe stosowanie produktu leczniczego, lekarz lub pielęgniarka powinni pouczyć pacjenta, jak należy posługiwać się inhalatorem. Ważne jest, aby pacjenta poinformować o tym, że kapsułka z hypromelozy może ulec fragmentacji i w czasie inhalacji drobne części hypromelozy mogą dostać się do jamy ustnej lub gardła. Prawdopodobieństwo wystąpienia takiego przypadku zostanie ograniczone do minimum, gdy kapsułka nie będzie przekłuwana więcej niż raz. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na formoterol lub na laktozę jednowodną (która zawiera niewielkie ilości białek mleka). Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: Oxodilu PPH nie należy stosować jako leku pierwszego rzutu w leczeniu astmy (nie jest wystarczający). Pacjenci z astmą, wymagający systematycznego stosowania leku pobudzającego receptory β2-adrenergiczne, powinni także otrzymywać odpowiednie podtrzymujące leczenie przeciwzapalne kortykosteroidami. Pacjentom należy zalecić kontynuację leczenia przeciwzapalnego po rozpoczęciu stosowania Oxodilu PPH, nawet w przypadku złagodzenia objawów. Jeżeli objawy utrzymują się lub konieczne jest zwiększenie dawki leku pobudzającego receptory β2-adrenergiczne, to oznacza, że choroba zaostrza się i należy ponownie ocenić leczenie podtrzymujące. Chociaż Oxodil PPH może być dołączony do leczenia, kiedy stosowanie kortykosteroidów wziewnych nie zapewnia odpowiedniej kontroli objawów astmy, to nie należy rozpoczynać stosowania Oxodilu PPH u pacjentów podczas ostrego, ciężkiego zaostrzenia astmy lub jeśli nastąpiło znaczne pogorszenie lub zaostrzenie objawów astmy. Podczas leczenia Oxodilem PPH mogą wystąpić zaostrzenia i poważne działania niepożądane związane z astmą. Należy poinstruować pacjentów, aby w przypadku, gdy objawy astmy nie są dostatecznie kontrolowane lub nasilą się po rozpoczęciu stosowania Oxodilu PPH, kontynuowali leczenie, ale skontaktowali się z lekarzem. Kiedy objawy astmy pozostają pod kontrolą, można rozważyć stopniowe zmniejszanie dawki Oxodilu PPH. Dlatego ważne jest regularne kontrolowanie stanu pacjentów podczas zmniejszania stosowanych dawek. Należy stosować najmniejszą skuteczną dawkę Oxodilu PPH. Leczenie przeciwzapalne: Pacjenci z astmą, wymagający systematycznego stosowania leku pobudzającego receptory β2-adrenergiczne, powinni także regularnie otrzymywać odpowiednie dawki leków przeciwzapalnych (takich jak kortykosteroidy i (lub) u dzieci kromoglikan sodowy) podawanych wziewnie lub kortykosteroidów podawanych doustnie. W przypadku zalecenia stosowania formoterolu, należy ocenić, czy pacjenci otrzymują wystarczające leczenie przeciwzapalne. Pacjentom należy zalecić kontynuację leczenia przeciwzapalnego po rozpoczęciu stosowania formoterolu, nawet w przypadku złagodzenia objawów. Jeżeli objawy utrzymują się lub konieczne jest zwiększenie dawki formoterolu, to oznacza, że choroba zaostrza się i należy ponownie rozważyć sposób leczenia astmy. Stosując formoterol u pacjentów z niżej wymienionymi schorzeniami należy monitorować ich stan kliniczny i uwzględnić ograniczenia dotyczące dawkowania. Należy uważnie obserwować pacjentów z nadczynnością tarczycy, guzem chromochłonnym nadnercza, kardiomiopatią przerostową z zawężeniem drogi odpływu, podzastawkowym zwężeniem aorty nieznanego pochodzenia, ciężkim nadciśnieniem tętniczym, tętniakiem lub innymi ciężkimi chorobami układu sercowo-naczyniowego, np. chorobą niedokrwienną serca, zaburzeniami rytmu serca, zwłaszcza blokiem przedsionkowo-komorowym trzeciego stopnia, lub ciężką niewydolnością serca. Należy uważnie obserwować pacjentów z wydłużonym odstępem QTc (>0,44 s). Formoterol może wydłużać odstęp QTc. Ten produkt leczniczy zawiera laktozę. Pacjenci z rzadko występującą dziedziczną nietolerancją galaktozy, niedoborem laktazy (typu Lapp) lub zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy nie powinni stosować tego produktu leczniczego. Ze względu na działanie hiperglikemizujące leków pobudzających receptory β2-adrenergiczne, u pacjentów z cukrzycą zaleca się dokładne kontrolowanie stężenia glukozy we krwi (za pomocą dodatkowych badań). Hipokaliemia: Podczas stosowania leków pobudzających receptory β2-adrenergiczne może wystąpić ciężka hipokaliemia. Szczególną ostrożność zaleca się u pacjentów z ciężką astmą, u których ryzyko hipokaliemii jest zwiększone przez jednoczesną hipoksję i stosowane leki. W takich przypadkach zaleca się kontrolowanie stężenia potasu w surowicy krwi. Leczenie Oxodilem PPH może wywołać paradoksalny skurcz oskrzeli. Jeżeli to nastąpi, należy natychmiast przerwać podawanie Oxodilu PPH i zastosować inne leczenie. Nie należy stosować dawki większej niż maksymalna zalecana dawka Oxodilu PPH. Oxodilu PPH nie należy stosować w skojarzeniu z innymi długo działającymi lekami pobudzającymi receptory β2-adrenergiczne. Oxodil PPH nie jest produktem leczniczym identycznym z innymi produktami wziewnymi zawierającymi formoterol. Dlatego w przypadku zmiany uprzednio stosowanego innego wziewnego produktu formoterolu na Oxodil PPH, należy szczegółowo ocenić stan pacjenta. Testy antydopingowe: Stosowanie Oxodilu PPH może powodować dodatni wynik testów antydopingowych. Działania niepożądane: Działania niepożądane wymieniono w zależności od częstości występowania: Bardzo często ( 1/10); często ( 1/100 - <1/10); niezbyt często ( 1/ <1/100); rzadko ( 1/ <1/1000); bardzo rzadko ( 1/10 000); Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe, tkanki łącznej i kości: Często: drżenie; niezbyt często: skurcze mięśni, bóle mięśni. Zaburzenia serca: Często: kołatania serca, tachykardia; niezbyt często: arytmie. rzadko: migotanie przedsionków, częstoskurcz nadkomorowy, dodatkowe skurcze; bardzo rzadko (w tym pojedyncze doniesienia): dławica piersiowa, wydłużenie odstępu QTc, zmiany ciśnienia krwi (zmniejszenie lub zwiększenie). Zaburzenia metabolizmu i odżywiania: Rzadko: hipokaliemia; bardzo rzadko (w tym pojedyncze doniesienia): hiperglikemia. Podczas leczenia β2-mimetykami może dochodzić do zwiększenia stężenia insuliny, wolnych kwasów tłuszczowych, glicerolu i związków ketonowych we krwi. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: Rzadko: wysypka, pokrzywka, świąd; bardzo rzadko (w tym pojedyncze doniesienia): reakcje nadwrażliwości, obrzęk naczynioruchowy. Zaburzenia układu nerwowego: Często: bóle głowy; niezbyt często: zawroty głowy, niepokój, nerwowość, bezsenność, pobudzenie, niepokój ruchowy. Zaburzenia układu oddechowego, klatki piersiowej i śródpiersia: Niezbyt często: nasilenie skurczu oskrzeli. Zaburzenia żołądka i jelit: Rzadko: nudności. Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: Niezbyt często: podrażnienie jamy ustnej i gardła; rzadko: zaburzenia smaku. Inne: Rzadko: reakcje nadwrażliwości, takie jak: ciężkie niedociśnienie, pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy, świąd lub wysypka, obrzęk obwodowy. Laktoza jednowodna zawiera niewielkie ilości białek mleka i dlatego może wywoływać reakcje alergiczne. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma S.A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu nr wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, Warszawa, tel ; fax Lek wydawany na podstawie recepty. Cena urzędowa detaliczna wynosi: 61,70 PLN. Kwota dopłaty pacjenta wynosi: 3,20 PLN. ChPL: OXO-PPH/017/ * Na podstawie obwieszczenia Ministra Zdrowia z dnia 28 sierpnia 2012 r. w sprawie wykazu leków refundowanych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych na dzień 1 września 2012 r.

20 opieka farmaceutyczna Astmatycy z nadwrażliwością na niesteroidowe leki przeciwzapalne są szczególnie trudnymi do leczenia chorymi chorobę (wziewne glikokortykosteroidy, leki przeciwleukotrienowe). Leki te tłumią stan zapalny w oskrzelach, zmniejszając tym samym ich reaktywność na różne bodźce. Dobrze udokumentowana jest również ochronna rola szczepień przeciw grypie. Szczepionki powinny być wykonywane corocznie, najlepiej wczesną jesienią. Czasami jednak dojdzie do rozwoju infekcji i pacjent wybierze się do apteki po zestaw na bóle mięśni, gorączkę i kaszel. Czy farmaceuta może polecać leki przeciwprzeziębieniowe chorym na astmę? Tak, chociaż istnieje ryzyko, iż pacjent nie będzie chciał rozgłaszać, że choruje na astmę. Ale często pytania pośrednie są w stanie podpowiedzieć, że stoi przed nami chory wymagający szczególnego traktowania. Czy wszystkie leki dostępne jako tzw. leki przeciwprzeziębieniowe są bezpieczne dla chorego na astmę? Niestety nie. Duża grupa preparatów określana mianem niesteroidowe leki przeciwzapalne może wręcz pogorszyć przebieg astmy i nasilić zaostrzenie wywołane przez infekcję. Dlatego astmatycy powinni unikać takich leków jak: kwas acetylosalicylowy, ibuprofen, naproksen, ketoprofen, diklofenak, piroksykam, propyfenazon, noramidopiryna. Stosunkowo bezpieczny przez lata wydawał się środek nie należący do NLPZ, czyli paracetamol. Polecany był chorym na astmę i alergię jako lek przeciwbólowy i łagodzący objawy przeziębienia. W gabinetach lekarskich pojawiają się jednak chorzy reagujący dusznością również na ten lek. Dlatego zaleca się jako pierwszą dawkę przyjąć nie więcej niż 125 mg paracetamolu. Jeżeli nie pojawi się duszność ani kaszel, dawkę można zwiększyć do 1000 mg na dobę. Astmatycy z nadwrażliwością na niesteroidowe leki przeciwzapalne są szczególnie trudnymi do leczenia chorymi. Nie dość, że nie powinni zażywać popularnego w leczeniu przeziębienia kwasu acetylosalicylowego, to dodatkowo mogą reagować zaostrzeniem astmy na konserwanty, barwniki i substancje smakowe. Dlatego, w przypadku tej grupy, należy wnikliwie czytać etykiety leków. Bezpieczniejsze będą te preparaty, które nie zawierają: substancji smakowych, takich jak kwas sorbinowy i cynamonowy, barwników azowych (tartrazyna, erytrozyna), konserwantów (sulfaty, benzoesany, glutaminian sodu). Kolejną substancją dostępną bez recepty jest dekstrometorfan. Działa poprzez wpływ na ośrodkowy układ nerwowy. Polecany do tłumienia suchego kaszlu towarzyszącemu przeziębieniu, zapaleniu gardła czy krtani. Dostępny zarówno w postaci syropów, jak i tabletek, również jako składnik mieszanek z paracetamolem, u alergików i astmatyków potrafi być jednak niebezpieczny. Powoduje uwalnianie histaminy, co w łagodnych reakcjach objawia się świądem skóry, ale niestety może doprowadzić również do stanu zagrożenia życia, jakim jest wstrząs anafilaktyczny. Tłumienie odruchu obronnego, jakim jest kaszel w astmie, może być czynnikiem zwiększającym ryzyko zaostrzenia. Warto również odradzić pacjentowi choremu na astmę zakup olejków eterycznych, np. eukaliptusowego do inhalacji i oczyszczania dróg oddechowych. Mogą one spowodować skurcz oskrzeli, czyli napad duszności i zaostrzyć przebieg choroby. Bezpieczne są natomiast inhalacje z soli fizjologicznej w celu rozrzedzenia wydzieliny, poprawy ruchomości rzęsek w nabłonku oskrzelowym i skuteczniejszego oczyszczenia dróg oddechowych. Leki tolerowane dobrze przez zdecydowaną większość astmatyków to: salicylan choliny, salicylamid, benzydamina i chlorochina. Bezpieczne dla astmatyka leki na przeziębienie mają jeszcze jedną cechę wspólną. Nie wchodzą w interakcje z leczeniem wziewnym stosowanym przewlekle (glikokortykosterydy, leki rozszerzające oskrzela, leki przeciwleukotrienowe). Farmaceuta kierując się powyższymi informacjami może zatem polecić przeziębionemu astmatykowi paracetamol (najlepiej bez dodatku innych leków), podpowiadając zastosowanie połowy dawki na początek, czyli 250 mg paracetamolu na dawkę jednorazową. Następnie jeśli u pacjenta nie wystąpi duszność, dawkę będzie można zwiększyć do 500 mg. Do tego syropy nie zawierające dekstrometorfanu, inhalacje z soli fizjologicznej i nawilżające spreje do nosa. Pozostałe preparaty dostępne bez recepty po wnikliwej lekturze załączonej ulotki. A jeżeli na butelce syropu prawoślazowego widnieje napis nie stosować przy nadwrażliwości na składniki preparatu, w tym kwas benzoesowy, lepiej przeziębionym chorym na astmę tego syropu nie Podyskutuj o tym na forum! 20 farmacja praktyczna 10/2012