Ubóstwo energetyczne. Walka z ubóstwem energetycznym jest nowym priorytetem społecznym Czas na przeciwdziałanie!

Transkrypt

1 Ubóstwo energetyczne Walka z ubóstwem energetycznym jest nowym priorytetem społecznym Czas na przeciwdziałanie!

2 Europejski Komitet Ekonomiczno Społeczny (EKES) EKES jest organem doradczym Unii Europejskiej. Założony w 1957 r., zapewnia fachowe doradztwo Komisji Europejskiej, Radzie UE, Parlamentowi. 344 członków: pracodawcy, pracobiorcy, organizacje społeczne Opinia w sprawie ubóstwa energetycznego w kontekście liberalizacji i kryzysu gospodarczego. Przyjęta przez EKES lipca 2010 opinia rozpoznawcza - sprawozdawca generalny: Sergio Santillán Cabeza

3 Jak określić ubóstwo energetyczne Ubóstwo energetyczne dotyczy nie tylko sektora energii, ale ma wpływ na inne sektory, takie jak ochrona zdrowia, konsumpcja i budownictwo mieszkaniowe. Ubóstwo energetyczne to sytuacja, w której występuje problem lub niemożność utrzymania odpowiedniej temperatury gospodarstwa domowego bądź korzystania z innych niezbędnych usług energetycznych po rozsądnych cenach. Odpowiednia temperatura? Definicja Światowej Organizacji Zdrowia, według której za komfortową można uznać temperaturę 21ºC w pokoju dziennym i 18ºC w pozostałych pokojach

4

5 Czynniki decydujące o ubóstwie energetycznym Dochody Cena energii Zapotrzebowanie na energię: rodzaj energii, charakter (stan) budynku, kto mieszka, styl życia, klimat.)

6 Wielka Brytania 2009r. 21% ogółu gospodarstw domowych = 5.5 miliona uznano za ubogie energetycznie, w tym 4.5 mln w stopniu wyższym zagrożonych (zależnie od struktury mieszkańców). W Anglii do tej kategorii zaliczono 70 gospodarstw mln w tym 5.0 zagrożonych W mln status ubóstwa; 1.5 zagrożonych Różnice metodologiczne pomiędzy Anglią, Szkocją, Walią, Irlandią Płn rożne instytucje dostarczają danych Różne wyniki badań: np. w liczbie zalegających z opłatami rachunków w UK (od 0% do 5%) Annual Report on fuel poverty Statistics

7 UK - przeciwdziałanie Uruchomienie programów rządowych (strategicznych i pomocowych) 2001 Monitorowanie problemu: Annual Report on fuel poverty Statistics np.:2010, 20011; podręczniki metodologiczne Działania regionalne i lokalne władze samorządowe i organizacje społeczne: współpraca instytucji, szkolenia pracowników, identyfikacja potrzeb, zasiłki, porady Przedsiębiorstwa energetyczne Utworzenie Centrum Badań Ubóstwa Energetycznego; działalność

8 Belgia; Francja, Hiszpania Belgia 14.5% = gospodarstw określiło się jako niemogące ogrzać domostw Francja 6.2% = 1.59 mln gospodarstw Hiszpania 9% = 1.36 mln /50% nie ma systemu ogrzewania Polska 40,3% gospodarstw domowych (inne metodologia badań)

9 UE - rozpoznaje problem (?) Grupa robocza Europejskiego Partnerstwa na rzecz Energii i Środowiska EPEE wydaje raport Good practices experienced in Belgium, Spain, France, Italy and United Kingdom to tackle fuel poverty: ceny energii (np. poprzez wprowadzanie taryf socjalnych); jakość budynków (np. poprzez poprawę efektywności energetycznej budownictwa socjalnego i prywatnego); niski poziom dochodów (np. poprzez udzielanie wsparcia finansowego). środki korygujące łagodzące skutki ubóstwa energetycznego np. zakaz odłączania energii w krytycznych momentach rodzinom znajdującym się w trudnym położeniu

10 UE 50 milionów osób dotkniętych ubóstwem energetycznym niemożność utrzymania odpowiedniej temperatury pomieszczenia mieszkalnego (21% w UE-27, Eurostat), odsetek ludności, który zalega ze spłatą rachunków (7% w UE-27 w 2007 r.) liczba lokali mieszkalnych, w których występują przecieki, pęknięcia lub inne usterki wpływające na stan budynku (18% w UE-25 w 2007 r., badanie UE-SILC 2007 r.)

11 Kogo dotyka ubóstwo energetyczne Osoby powyżej 65 lat, Osoby samotnie wychowujące dzieci, Osoby bezrobotne lub pobierające zasiłki społeczne. Osoby mieszkujące w budynkach o nieodpowiedniej izolacji termicznej (przeważnie o niskich dochodach) dziesięć z 27 państw członkowskich oferuje odbiorcom znajdującym się w trudnej sytuacji taryfy socjalne, a jedynie w ośmiu państwach członkowskich termin odbiorca wrażliwy jest powszechnie stosowany

12 Opinia EKES kryzys Kryzys gospodarczy przekłada się na 23 mln bezrobotnych Europejski plan naprawy gospodarczej przyjęty pod koniec 2008 r. nie przyniósł spodziewanych rezultatów. Środki ekonomiczne, podejmowane celu obniżenia wysokiego poziomu zadłużenia i deficytu publicznego wpływają na poziom świadczeń społecznych (np. emerytur i zasiłków dla bezrobotnych) i na usługi publiczne wysoki poziom koncentracji podaży na rynku hurtowym gazu (w 10 państwach członkowskich trzech głównych dostawców kontroluje ok 90% rynku gazu), na rynku energii elektrycznej (w tym wypadku w 14 państwach członkowskich trzej główni dostawcy mają ponad 80% udział w rynku)

13 Opinia EKES cd. rynek energetyczny Utworzenie prawdziwego rynku energii opartego na współpracy między państwami. (III pakiet energetyczny) Tak- dla liberalizacji jeśli sprzyja decentralizacji i zróżnicowaniu źródeł energii Liberalizacja rynku energetyki powinna być środkiem do obniżenie cen i zagwarantowania dostaw, poprawy jakości usług, rozszerzenia oferty i jej przystosowania do potrzeb konsumentów ogólnie, a zwłaszcza do potrzeb odbiorców znajdujących się w trudnej sytuacji

14 EKES: Działania na skalę europejską w zakresie ubóstwa energetycznego Zwalczanie ubóstwa energetycznego jest nowym priorytetem społecznym Każde państwo członkowskie działające w zakresie ustanowionych ram kompetencyjnych (krajowych, regionalnych lub lokalnych) jest odpowiedzialne za rozwiązanie problemu ubóstwa energetycznego. Unia Europejska stanowi prawo i posiada kompetencje w zakresie polityki energetycznej, ma wpływ bezpośredni lub pośredni na kwestię ubóstwa energetycznego w państwach członkowskich. EKES potwierdza potrzebę uznania gwarancji świadczenia usługi publicznej, ochrony grup społecznych znajdujących się w trudnej sytuacji ekonomicznej i zagrożonych ubóstwem energetycznym, na przykład poprzez zakaz odłączania od sieci w krytycznych momentach, Potrzeba spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej oraz rozsądnych i przejrzystych cen, które można by porównywać między różnymi dostawcami

15 Opinia EKES decentralizacja rynku EKES podkreśla korzyści, jakie może przynieść odbiorcom znajdującym się w najtrudniejszym położeniu, zdecentralizowane wytwarzanie energii, które: dzięki instalacji mniejszych jednostek pozwala na wytwarzanie energii bliżej ośrodków jej zużycia w wioskach i miastach, zmniejszając przy tym straty związane z transportem wspiera produkcję energii ze źródeł odnawialnych; sprzyja rozwojowi technologicznemu; oferuje możliwość tworzenia miejsc pracy i uzupełnia scentralizowane wytwarzanie energii.

16 Rekomendacje EKES Przyjęcie wspólnej i ogólnej definicji ubóstwa energetycznego Harmonizacja istniejących danych statystycznych Przyjęcie przez Eurostat i urzędy statystyczne państw członkowskich jednolite metodologie statystyczne Wskazane byłoby utworzenie Europejskiego Centrum Monitorowania Ubóstwa Energetycznego Przy opracowywaniu propozycji w zakresie polityki energetycznej uwzględniać kwestię ubóstwa energetycznego. Wdrażanie środków poprawiających charakterystykę energetyczną budynków prywatnych i lokali mieszkalnych, Państwa członkowskie powinny w miarę możliwości rozważyć wprowadzenie środków wsparcia w/w zakresie. Zdecentralizowana produkcja energii może przyczynić się w określonych przypadkach do realizacji celów ograniczających skalę ubóstwa energetycznego

17 Dziękuje za uwagę Krzysztof Kamieniecki Instytut na rzecz Ekorozwoju Warszawa