Spis treści: Wykaz skrótów. Od Wydawcy. Rozdział 1. Uchylanie się od opodatkowania a Konstytucja RP Tomasz Nowak

Transkrypt

1 Opodatkowanie dochodów nieujawnionych. Praktyka postępowania podatkowego i odpowiedzialność karna skarbowa. Henryk Dzwonkowski, Michał Biskupski, Monika Bogucka, Jakub Marusik, Tomasz Nowak, Monika Zbrojewska, Zygmunt Zgierski Książka stanowi kompendium wiedzy o jednej z najczęściej ostatnio wykorzystywanych przez organy podatkowe procedur podatkowych. Procedura ma zastosowanie w przypadku uchylania się podatnika od opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, przez nieujawnienie rzeczywistego dochodu. Opracowanie stanowi rezultat pracy zespołu utworzonego specjalnie do jego napisania. Każdy z członków zespołu otrzymał zadanie napisania tej części, która stanowi jego specjalność teoretyczną, popartą wieloletnim doświadczeniem praktycznym. W książce często cytowane jest orzecznictwo sądowe oraz interpretacje organów podatkowych. Czytelnik dowie się z niej o aspektach prawnych opodatkowania dochodu nieujawnionego, począwszy od usytuowania tej procedury w systemie prawa podatkowego, przez powstawanie i wymiar zobowiązania, w tym postępowanie dowodowe, zabezpieczające, przedawnienie, włącznie z postępowaniem przed sądami administracyjnymi. Nie pominięto także postępowania karnego skarbowego. Publikacja może być przydatna nie tylko podatnikom, ale także pracownikom aparatu skarbowego oraz studentom prawa, administracji, finansów, zarządzania oraz dyscyplin pokrewnych. Powinna ona stanowić lekturę obowiązkową dla seminarzystów kierunków zajmujących się podatkami, postępowaniem administracyjnym i prawem karnym skarbowym. Na końcu opracowania zgromadzono wykaz kilkuset tez orzeczeń sądów administracyjnych i karnych w sprawach dotyczących opodatkowania dochodów nieujawnionych, pogrupowanych merytorycznie według przedmiotu i charakteru rozstrzygnięć. Spis treści: Wykaz skrótów Od Wydawcy Rozdział 1. Uchylanie się od opodatkowania a Konstytucja RP Tomasz Nowak Rozdział 2. Powstawanie dochodu i wymiar zobowiązań nieujawnionych Henryk Dzwonkowski 2.1. Realizacja zobowiązania podatkowego 2.2. Powstawanie stosunku prawnego obowiązku podatkowego i jego tworzywo 2.3. Wymiar zobowiązania podatkowego 2.4. Zwyczajny pierwotny wymiar zobowiązań podatkowych 2.5. Stosunek obowiązku do zobowiązania powstawanie obowiązku i wymiar zobowiązania 2.6. Deklaracje podatkowe pojęcie, rodzaje i charakter prawny 2.7. Podstawowe modele wymiaru oraz model wymiaru dochodów nieujawnionych 2.8. Elementy szacowania w opodatkowaniu dochodów nieujawnionych 2.9. Opodatkowanie dochodu nieujawnionego a inne metody wymiaru nadzwyczajnego i zastępczego Wnioski Rozdział 3. Wzorzec materialno-prawny opodatkowania dochodów nieujawnionych Tomasz Nowak 3.1. Pojęcie i znaczenie źródeł przychodów i tzw. źródła nieujawnionego Koncepcja źródeł przychodów Tzw. źródła nieujawnione

2 3.2. Wydatki i majątek jako zastępczy wzorzec ustalenia dochodu nieujawnionego podatnika Przesłanka wielkości poniesionych wydatków i wartości zgromadzonego mienia Okoliczności wskazujące na brak dochodów nieujawnionych Mienie zgromadzone w roku bieżącym Mienie zgromadzone w latach poprzednich Rozdział 4. Procedury i sposoby gromadzenia danych o poniesionych wydatkach i zgromadzonym mieniu oraz o źródłach ich pokrycia Tomasz Nowak 4.1. Zakres czynności sprawdzających w sprawie opodatkowania dochodów nieujawnionych 4.2. Niedopuszczalność kontroli podatkowej prowadzonej w sprawie opodatkowania dochodów nieujawnionych 4.3. Niedopuszczalność zastosowania opodatkowania dochodów nieujawnionych jako instrumentu kontroli podatkowej w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych 4.4. Wezwania podatnika do złożenia oświadczenia o sytuacji majątkowej, poniesionych wydatkach oraz źródłach ich finansowania Wezwanie poza procedurą Wezwanie w postępowaniu podatkowym Rozdział 5. Postępowanie w sprawie opodatkowania dochodów nieujawnionych Henryk Dzwonkowski, Tomasz Nowak, Jakub Marusik, Michał Biskupski 5.1. Wszczęcie postępowania w sprawie opodatkowania dochodów nieujawnionych Ogólne zasady wszczęcia postępowania podatkowego Forma prawna wszczęcia postępowania Elementy formalne postanowienia o wszczęciu postępowania Treść materialna postanowienia o wszczęciu postępowania w sprawie opodatkowania dochodów nieujawnionych Zawiadomienie stron o wszczęciu postępowania Skutek prawny wszczęcia postępowania Cechy szczególne wszczęcia postępowania w sprawie opodatkowania dochodów nieujawnionych Czynności i procedury poprzedzające wszczęcie postępowania podatkowego w sprawie opodatkowania dochodów nieujawnionych Wszczęcie postępowania a czynności sprawdzające Wszczęcie postępowania a kontrola podatkowa Podsumowanie 5.2. Ciężar dowodu w postępowaniu w sprawie opodatkowania dochodów nieujawnionych Wprowadzenie Zakres pojęcia ciężar dowodu Dopuszczalność stosowania w postępowaniu podatkowym reguł prawa cywilnego dotyczących ciężaru dowodu Charakter postępowania dowodowego w sprawie opodatkowania dochodów nieujawnionych Zagadnienia ogólne Konstrukcja przejęcia ciężaru dowodu Sytuacja prawna podatnika w postępowaniu dowodowym w przedmiocie wymiaru podatku od dochodów nieujawnionych 5.3. Postępowanie w sprawie opodatkowania dochodów nieujawnionych. Rodzaje dowodów Przedmiot postępowania dowodowego w sprawie opodatkowania dochodów nieujawnionych Charakterystyka ogólna postępowania dowodowego Naczelne zasady postępowania dowodowego Otwarty katalog dowodów Księgi podatkowe i deklaracje podatkowe jako dowód w postępowaniu w sprawie dochodów nieujawnionych Charakterystyka dowodów z uwzględnieniem kryterium przedmiotu dowodzenia Dowody w zakresie poniesionych przez podatnika wydatków oraz wartości mienia zgromadzonego w roku podatkowym Informacje podatkowe Informacje pochodzące od przedsiębiorców Informacje pochodzące od organów administracji publicznej Informacje udzielane przez sądy, komorników sądowych i notariuszy Akty notarialne jako dowód w postępowaniu w sprawie dochodów nieujawnionych Informacje od organów państw obcych Informacje z banków i innych instytucji finansowych

3 Zeznania podatkowe oraz materiały zebrane w toku postępowań podatkowych prowadzonych wobec podatników Zeznania roczne w podatku dochodowym od osób fizycznych Dane z akt podatników w sprawach o zwrot wydatków poniesionych na zakup materiałów budowlanych Dane z akt podatkowych w sprawach ulg w zapłacie podatków Materiały zgromadzone w toku kontroli podatkowej, czynności sprawdzających, postępowań karnych i karnych skarbowych Kontrola podatkowa Informacje zgromadzone w toku czynności sprawdzających Materiały przejęte z innych postępowań, w tym postępowań karnych i karnych skarbowych Oświadczenia majątkowe funkcjonariuszy publicznych i osób pełniących funkcje publiczne oraz osób wykonujących zawody zaufania publicznego Anonimy, donosy, publikacje prasowe Dowody w zakresie pokrycia dla poniesionych wydatków i zgromadzonego mienia w mieniu pochodzącym z przychodów opodatkowanych lub wolnych od opodatkowania Dowody na istnienie pokrycia w mieniu pochodzącym z przychodów uprzednio opodatkowanych Deklaracje podatkowe, zeznania roczne Decyzje wymiarowe Dowody na istnienie pokrycia w mieniu pochodzącym z przychodów wolnych od opodatkowania Pożyczki i darowizny Przychody z tytułu czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy Przychody z odpłatnego zbycia rzeczy i niektórych praw majątkowych Przychody z działalności rolniczej i leśnej Szacowanie jako metoda ustalania niektórych elementów konstrukcyjnych podstawy opodatkowania w trybie art. 20 ust. 3 PDOFizU Ustalenie stanu oszczędności podatnika z lat poprzednich Zeznania świadków Strona postępowania jako źródło dowodowe Uprawdopodobnienie jako środek zastępczy dowodzenia Dochody uzyskane za granicą Metoda proporcjonalnego odliczenia Metoda wyłączenia z progresją Częściowe zwolnienie dochodów z pracy oraz ze stypendium, uzyskanych za granicą Czynności organu podatkowego konieczne dla ustalenia stanu pokrycia wydatków w dochodach uzyskanych za granicą Dowodzenie faktu uzyskania dochodów za granicą 5.4. Ocena dowodów w postępowaniu w sprawie opodatkowania dochodów nieujawnionych Ocena wyjaśnień i wniosków dowodowych strony Przykłady oceny dowodów w postępowaniu w sprawie opodatkowania dochodów nieujawnionych Rozdział 6. Charakter prawny decyzji w sprawie opodatkowania dochodów nieujawnionych Henryk Dzwonkowski Rozdział 7. Przedawnienie opodatkowania dochodów nieujawnionych Henryk Dzwonkowski 7.1. Przesłanki przedawnienia w prawie podatkowym 7.2. Pojęcie przedawnienia podatkowego Przedawnienie cywilnoprawne a przedawnienie podatkowe Upływ czasu oraz działanie (zaniechanie) w instytucji przedawnienia Interpretacja przepisów o przedawnieniu w kontekście konwencji o powstawaniu zobowiązań z mocy prawa i z mocy decyzji Interpretacja przepisów o przedawnieniu w kontekście powstawania obowiązku i wymiaru zobowiązania 7.3. Konstrukcje przedawnienia opodatkowania dochodów nieujawnionych Przedawnienie prawa do pierwotnego wymiaru dochodu nieujawnionego Przedawnienie prawa korekty pierwotnej decyzji wymiarowej decyzją organu II instancji Charakter decyzji organu II instancji w postępowaniu wymiarowym Upływ terminu przedawnienia w toku postępowania odwoławczego Zapłata a przedawnienie prawa do wymiaru Przedawnienie wykonania pierwotnej decyzji wymiarowej Przedawnienie wznowienia postępowania wymiarowego i przedawnienie stwierdzenia nieważności wymiarowej Przedawnienie wymiaru nadpłaty

4 Przedawnienie (wygaśnięcie) prawa do zwrotu nadpłaty Rozdział 8. Zabezpieczenie wykonania zobowiązań podatkowych Monika Bogucka 8.1. Ogólne zasady zabezpieczenia zobowiązań podatkowych 8.2. Zabezpieczenie przedwymiarowe 8.3. Przesłanki i termin zabezpieczenia 8.4. Forma prawna zabezpieczenia 8.5. Przedmiot i zakres zabezpieczenia 8.6. Wygaśnięcie decyzji o zabezpieczeniu 8.7. Wykonanie decyzji o zabezpieczeniu 8.8. Hipoteka przymusowa Przedmiot hipoteki przymusowej Ustanowienie hipoteki przymusowej i skutki jej ustanowienia 8.9. Zastaw skarbowy Przedmiot i zakres zastawu skarbowego Powstanie zastawu skarbowego Rozdział 9. Postępowanie przed sądami administracyjnymi Zygmunt Zgierski 9.1. Działalność kontrolna sądów administracyjnych Termin do wniesienia skargi, braki formalne i fiskalne pisma wszczynającego postępowanie sądowoadministracyjne Tryb wnoszenia skargi, autokontrola 9.2. Postępowanie przed wojewódzkim sądem administracyjnym Orzeczenia sądów I instancji Postulat szybkości postępowania sądowoadministracyjnego 9.3. Postępowanie mediacyjne i uproszczone Postępowanie mediacyjne Postępowanie uproszczone 9.4. Skarga kasacyjna i orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego System kasacyjny Wymogi skargi kasacyjnej Przymus adwokacki Podstawy kasacyjne Orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego 9.5. Zażalenie Przedmiot zastrzeżenia Działalność orzecznicza referendarzy sądowych, środek nadzoru pozainstancyjnego 9.6. Prawo pomocy Rozdział 10. Odpowiedzialność karna skarbowa Monika Zbrojewska Uwagi ogólne Uchylanie się od opodatkowania Oszustwo podatkowe Odpowiedzialność podmiotów zbiorowych z tytułu nieujawnionych dochodów Ustawa z dnia r. Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z r. Nr 111, poz. 765 z późn. zm.) (wyciąg) Orzecznictwo i interpretacje w zakresie opodatkowania dochodów nieujawnionych oraz zagadnień towarzyszących

5 I. Opodatkowanie dochodów nieujawnionych a Konstytucja II. Opodatkowanie dochodów nieujawnionych a opodatkowanie na zasadach ogólnych III. Wzorzec materialny zobowiązania nieujawnionego IV. Kontrola w zakresie opodatkowania dochodów nieujawnionych V. Zasady postępowania dowodowego VI. Swobodna ocena dowodów VII. Tzw. ciężar dowodu w postępowaniu podatkowym VIII. Księgi i deklaracje podatkowe a opodatkowanie dochodów nieujawnionych IX. Akty notarialne, inne dokumenty urzędowe X. Informacje przekazywane przez banki i inne instytucje finansowe XI. Dowód w formie pisemnej XII. Materiały zgromadzone w innych postępowaniach XIII. Anonimy, donosy XIV. Zeznania świadków, opinie biegłych, oględziny XV. Wyjaśnienia i wnioski dowodowe strony XVI. Uprawdopodobnienie jako środek zastępczy dowodzenia XVII. Szacowanie elementów podstawy opodatkowania XVIII. Pożyczki, darowizny XIX. Przychody z tytułu czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy XX. Dochody uzyskane za granicą XXI. Zasady opodatkowania dochodów nieujawnionych w przypadku małżonków XXII. Przedawnienie XXIII. Postępowanie przed sądami administracyjnymi XXIV. Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne XXV. Orzecznictwo karnoskarbowe XXVI. Interpretacje prawa podatkowego

6