REWITALIZACJA AKTYWIZACJA lokalnych społeczności. regionplus.pl 1

Transkrypt

1 REWITALIZACJA AKTYWIZACJA lokalnych społeczności 1

2 SŁOWO REDAKTORA Rewitalizacja szansą na zmianę... 4 REWITALIZACJA AKTYWIZACJA lokalnych społeczności...6 Gmina Wielka Nieszawka...8 Europejski Kongres Samorządów...10 Pierwsze w Polsce zmagania bakterii z kreozotem...12 III Kongres EcoMetropolis...13 Rewitalizacja szansą dla miast...17 Dobre praktyki ze Szwecji...18 Z punktu widzenia praktyka...19 Potrafimy rewitalizować...20 Włocławska PWSZ...21 Synergia biznesu...22 Korzyści dla każdego PROW konkurencyjność, rozwój terenów wiejskich i ekologia Rower elektryczny Organizując III Międzynarodowy Kongres Ekologii Miast EcoMetropolis postanowiliśmy, by przewodnim tematem tegorocznego wydarzenia była REWITALIZACJA. Złożoność problematyki, prezentacja dobrych praktyk w tym zakresie, pozwoliła na zainteresowanie tematem wielu samorządowców z Polski. Dziś już wiemy, że głównym celem rewitalizacji nie jest jak się powszechnie uważa poprawa estetyki zdegradowanych obszarów miejskich i poprzemysłowych. Najważniejszym elementem działań rewitalizacyjnych jest przywrócenie życia społecznego i gospodarczego na danym terenie. Należy pamiętać, że podejmując kompleksowe działania rewitalizacyjne na rzecz obszarów zdegradowanych musimy do współpracy zaprosić lokalną społeczność. Obecnie Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju przygotowuje Narodowy Plan Rewitalizacji, którego zadaniem jest skoordynowanie lokalnych projektów rewitalizacji i nadanie im właściwego kierunku działań. Lokalne samorządy będą miały do zagospodarowania około 25 mld zł, z których większość to środki unijne na lata Dodatkowo wkład finansowy wniesie budżet państwa oraz budżety jednostek samorządu terytorialnego. W proces rewitalizacji będą mogły włączyć się również podmioty prywatne. Duże środki finansowe, duże potrzeby przeprowadźmy rewitalizację tak, by jej efekty były trwałe i widoczne. Stając się jednocześnie kołem zamachowym do rozwoju przedsiębiorczości i aktywizacji społecznej. wydawca: AGENCJA NICE Redakcja: ul. Wypoczynkowa 11, Bydgoszcz tel./fax www. redaktor naczelny: Piotr Szabelski, piotrszabelski@ sekretarz redakcji: Michał Grzybowski, mgrzybowski@ nakład egz. ISSN fot. okładka: Zrewitalizowana fabryka Izraela Poznańskiego w Łodzi Patron wydania: Za treœæ reklam redakcja nie ponosi odpowiedzialnoœci.

3 REWITALIZACJA Rewitalizacja szansą na zmianę Z Piotrem Popą rzecznikiem Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju rozmawia Michał Grzybowski. Trwają prace nad Ustawą o rewitalizacji. Co ustawa zmieni w działalności miast i gmin? Projektowana ustawa wprowadzi brakujące formalne ramy prawne dla prowadzenia procesów rewitalizacji oraz będzie zawierać szereg regulacji mających na celu stworzenie systemu zachęt do ich podejmowania. Wszystko to służy właściwemu rozumieniu, przygotowywaniu i prowadzeniu działań rewitalizacyjnych, a także ich upowszechnieniu. Bez zbudowania trwałego, przyjaznego systemu prowadzenia rewitalizacji w Polsce, procesy niszczenia miast będą w wielu miejscach trwać lub się pogłębiać. Rewitalizacja to kompleksowy proces rozłożony na lata. Brak trwałych podstaw prawnych i ułatwień oraz zachęt do jej prowadzenia stanowi barierę dla powszechności i trwałości działań ukierunkowanych na odnowę miast. Stąd też jednym z istotniejszych elementów ustawy jest uregulowanie kwestii dotyczących gminnych programów rewitalizacji. Będą one podstawowym narzędziem prowadzenia rewitalizacji na obszarach zdegradowanych, zapewniającym jej kompleksowość oraz działania w ścisłej współpracy ze społecznością lokalną (a także realizowanych przez nią samą). Jakie korzyści dla gmin wynikają z wprowadzenia Ustawy o rewitalizacji w życie? Będą one mogły podejmować skuteczniejsze działania na rzecz obszarów zdegradowanych. Skorzystają także z ułatwień i specjalnych rozwiązań. W projekcie zaproponowaliśmy możliwość ustanowienia na czas określony przez radę gminy (w drodze uchwały), Specjalnej Strefy Rewitalizacji (SSR) na obszarze zdegradowanym. To konkretne zachęty, ale i obowiązki dla podmiotów uczestniczących w procesie rewitalizacji, m.in. zapobiegające zdominowaniu danego obszaru przez jeden rodzaj działalności gospodarczej. Ważną rolę spełnią miejscowe plany rewitalizacji (szczególna forma miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego), na których gmina także będzie mogła oprzeć swoje działania planistyczno-budowlane oraz wprowadzić określone zachęty i obowiązki dla inwestorów. Czy ustawa nie zablokuje prowadzonych aktualnie w obszarach miejskich działań rewitalizacyjnych? Podstawowym założeniem dokumentu nie jest opóźnianie i utrudnianie już prowadzonych działań rewitalizacyjnych. Konstrukcja ustawy jest oparta na dobrowolnym i elastycznym (w zależności od lokalnych potrzeb) korzystaniu przez gminy z narzędzi ułatwiających i zwiększających skuteczność rewitalizacji. Skąd będą pochodziły środki finansowe na działania rewitalizacyjne? Podobnie jak w ostatnich latach, będą to przede wszystkim środki unijne. Dzięki ustawie, będą one jeszcze efektywniej wykorzystywane, a podejmowane z ich udziałem działania, lepiej dopasowane do tych finansowanych z innych źródeł. Należy zaznaczyć, że miasta i ich dzielnice wymagające rewitalizacji zostały wskazane jako tzw. obszary strategicznej interwencji, a więc te, które należy szczególnie wspierać z Funduszy Europejskich. Na rewitalizację chcemy przeznaczyć ok. 25 mld zł. Równie istotne co wielkość tych środków jest to, aby były one optymalnie i efektywnie zainwestowane. Środki będą pochodzić głównie z 16 programów regionalnych, zarządzanych przez urzędy marszałkowskie poszczególnych województw. Dostępne będą także w programach krajowych: Infrastruktura i Środowisko , Polska Wschodnia, Wiedza Edukacja Rozwój oraz Inteligentny Rozwój. Musimy pamiętać, że to prawdopodobnie ostatnie tak duże fundusze dla Polski z budżetu UE. Stąd konieczne jest prowadzenie działań mających na celu zwiększenie znaczenia środków krajowych (publicznych i prywatnych) w działaniach na rzecz rewitalizacji, a także zachęt dla podmiotów prywatnych do ich prowadzenia i inwestowania na obszarach zdegradowanych. Przyczynią się do tego zapisy projektowanej ustawy. By aplikować po środki finansowe przeznaczone na rewitalizację, gmina będzie musiała mieć przygotowaną dokumentację. Co jest wymagane? Podstawą do prowadzenia efektywnej rewitalizacji i skutecznego ubiegania się o wsparcie finansowe będzie dobry program rewitalizacji. Samorząd lokalny powinien wypracować, a potem wdrażać go we współpracy ze społecznością lokalną. Pomoże w tym m.in. Komitet Rewitalizacji opiniodawcze ciało, w skład którego wejdą przedstawiciele Zrewitalizowany teren przemysłowy Gliwice władz lokalnych oraz mieszkańców, właścicieli nieruchomości, biznesu etc. Jakie efekty rewitalizacji są oczekiwane przez ustawodawcę? Efektem ma być trwałe wyprowadzenie danego obszaru z sytuacji kryzysowej, co przełoży się na polepszenie jakości życia jego mieszkańców, zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej terenu, poprawę bezpieczeństwa, estetyki. Wiemy, że jest to proces długotrwały i wymagający konsekwencji władz samorządowych, a także skoordynowanych działań. Dlatego chcemy go wspierać dobrymi, elastycznymi rozwiązaniami prawnymi, ale także projektami pilotażowymi oraz publikacjami na ten temat. Zależy nam przede wszystkim na upowszechnieniu rewitalizacji jako kompleksowego sposobu na usuwanie barier rozwojowych na obszarach zaniedbanych lub borykających się z problemami strukturalnymi, a nie pojmowanie jej w kategoriach zmiany infrastrukturalnej. Chcemy też zwiększyć skalę tego typu działań w Polsce i włączyć w nie szerzej zarówno społeczność lokalną jak, i partnerów prywatnych i biznesowych. Dziękuję za rozmowę. 4 5

4 REWITALIZACJA REWITALIZACJA AKTYWIZACJA lokalnych społeczności W obecnej perspektywie unijnej na przeprowadzenie projektów rewitalizacyjnych w miastach i miasteczkach Polska otrzyma z funduszy europejskich około 25 mld złotych. Środki te nie będą jak dotychczas przeznaczone jedynie na poprawę estetyki obszarów zdegradowanych czy poprzemysłowych. Tym razem najważniejszym celem będzie zmiana jakości życia mieszkańców, a także przywrócenie przedsiębiorczości i życia gospodarczego na tych terenach. Manufaktura Lódź hotel, fot. Ludmiła Pilecka Aspekt społeczny jest kluczowym zagadnieniem przy tworzeniu planów rewitalizacyjnych w obecnym finansowaniu unijnym. Samorządy przygotowując plany rewitalizacyjne muszą uwzględniać współpracę z obywatelami. Wszelkie działania są ukierunkowane na aktywizację społeczną, wychodzenie z ubóstwa, poprawę dostępu do usług. Ważną kwestią związaną z tworzeniem i realizacją programów rewitalizacji miast jest współpraca różnych środowisk. Na każdym etapie przygotowywania planu rewitalizacji, powinna mieć miejsce współpraca z organizacjami pozarządowymi, przedsiębiorcami i lokalnymi mieszkańcami. Takie konsultacje społeczne pozwolą już we wczesnym etapie zaktywizować lokalną społeczność, a także właściwie określić jej potrzeby oraz znaleźć skuteczne metody rozwiązania istniejących problemów. Drugim aspektem, na który należy zwrócić uwagę przy tworzeniu planów rewitalizacyjnych, to kwestie związane z rozwojem gospodarczym. Wsparcie przedsiębiorczości i samozatrudnienia, wspieranie ekonomii społecznej, podejmowanie lokalnych inicjatyw na rzecz zatrudnienia, jest to niezbędne, by projekty rewitalizacji przyniosły długotrwałe efekty. Powstanie szerokiej sfery usług, drobnej przedsiębiorczości w rewitalizowanym obszarze, pozwoli zapobiec ponownemu popadnięciu w ruinę odremontowanej infrastrukturze. To również możliwość stworzenia nowych miejsc pracy dla okolicznej ludności, zapobiegając ponownemu wejściu w sferę bezrobocia i ubóstwa. Oczywiście, wprowadzenie przedsiębiorczości na zdegradowany obszar poddany rewitalizacji wymaga odpowiedniej diagnozy i znalezienia właściwych rozwiązań. Pozytywne zmiany, jakie zachodzą na obszarach zdegradowanych i poprzemysłowych, szczególnie położonych w strefach śródmiejskich, wskutek ich rewitalizacji przyczyniają się do powstania nowego ładu przestrzennego miasta. Po udzieleniu odpowiedzi na te dwa zagadnienia, można przystąpić do przygotowania planów rewitalizacji przestrzeni. W zakres rewitalizacji przestrzennej wchodzą zdegradowane obszary miejskie, poprzemysłowe, zdegradowane obszary zielone. W takich miejscach mogą powstać obiekty przeznaczone do pełnienia całkiem nowych funkcji, np. kulturalnych, rekreacyjnych, społecznych, gospodarczych. Ta równowaga celów społecznych i infrastrukturalnych wynika ze specyfiki problemów, z którymi borykają się polskie miasta. Kompleksowość projektów rewitalizacyjnych powinna uwzględniać następujące obszary: społeczny, gospodarczy, przestrzenny i kulturowy. Przygotowujący wnioski o dofinansowanie powinni pamiętać, że ta komplementarność jest nie tylko zalecana, ale wręcz wymagana. Flagowym przykładem rewitalizacji obszarów poprzemysłowych w Polsce, jest centrum handlowo-usługowe Manufaktura w Łodzi, które powstało na obszarze dawnej fabryki Poznańskiego. Dzięki przeprowadzonym działaniom miasto zyskało miejsce o nowych funkcjach, mieszkańcy miejsca pracy, teren do rekreacji i wypoczynku. Innym przykładem wartym uwagi, jest rewitalizacja terenów nadwodnych w Bydgoszczy. Konsekwentna polityka władz miasta rozpoczęta przez prezydenta Konstantego Dombrowicza, na początku pierwszej dekady XXI wieku, przywróciła miastu rzekę Brdę wraz z jej najbliższymi terenami. Sztandarowym przykładem jest odnowiona Wyspa Młyńska, która stała się nowym centrum miasta, chętnie odwiedzanym przez mieszkańców szukających ciszy i relaksu. Siła oddziaływania zrewitalizowanej wyspy zaczęła przekładać się na najbliższe otoczenie. Właściciele okolicznych kamienic zaczęli je odnawiać, znajdujące się tam punkty handlowe zaczęły się przekształcać w punkty gastronomiczne i usługowe. Na rzece pojawiły się kajaki, łodzie wiosłowe, motorówki, chętnie wypożyczane w okresie wiosenno-letnim przez mieszkańców. Większość imprez miejskich właśnie w tej okolicy znajduje swoje miejsce, ciesząc się olbrzymią popularnością wśród mieszkańców. Zdegradowana okolica Wenecji Bydgoskiej zaczyna być poszukiwanym adresem wśród przedsiębiorców, jak i osób chcących zamieszkać w bezpośredniej bliskości rzeki Brdy. To tylko dwa przykłady rewitalizacji zrealizowane w ostatnich latach w naszym kraju. Trudno byłoby dziś znaleźć miejsce, gdzie rewitalizacja nie została przeprowadzona. Tylko pytanie, na ile te zmiany wpłynęły na tkankę społeczną danego miasta czy gminy? A ten aspekt w nowej perspektywie unijnej jest najważniejszy. Może to być problem dla wielu lokalnych samorządów, którym łatwiej było wydać środki finansowe na rewitalizację np. rynku, niż pomyśleć o korzyściach społecznych płynących z jego odnowy. Powstająca w Ministerstwie Ustawa o rewitalizacji ma przygotować ramy prawne dla rewitalizacji w Polsce, których obecnie brakuje. Tworzone regulacje mają zachęcać lokalne samorządy do przeprowadzenia tego procesu. Projektowane zapisy porządkują dzisiejsze pojmowanie rewitalizacji. Nie ma to być jedynie remont, modernizacja czy odbudowa, według ustawodawcy ma to być kompleksowy i wielowymiarowy proces, którego głównym celem jest trwałe podniesienie jakości życia na obszarze zdegradowanym. Michał Grzybowski 6 7

5 Gmina Wielka Nieszawka Gminę Wielka Nieszawka można określić mianem gminy leśnej, ponieważ aż 55,4% obszaru zajmują lasy, stanowiące część Puszczy Bydgoskiej. Wliczając rozległe powierzchnie wrzosowisk, tereny zielone zajmują ponad 87% powierzchni gminy. Rzeźba terenu jest bardzo urozmaicona, występują tu największe w Polsce skupiska wydm śródlądowych. Ze względu na lesistość i znaczne zwydmienie, teren gminy jest obszarem chronionego krajobrazu, obfitym w zwierzynę i rzadkie gatunki roślin, z licznymi pomnikami i osobliwościami przyrody. Bogatą przeszłość gminy śledzić można od czasów prehistorycznych poprzez wczesnośredniowieczne osadnictwo słowiańskie i późniejszy gród w Nieszawie. W 1230 r. przybyli tu Krzyżacy, którzy zbudowali pierwszy krzyżacki zamek na ziemiach polskich. Na początku XVII w. w Małej i Wielkiej Nieszawce osiedlili się przybysze z Niderlandów, tzw. olendrzy, wyznania menonickiego i ewangelickego. Pozostały po nich domy mieszkalne, kaplica (obecnie kościół rzymskokatolicki) w Małej Nieszawce, zbór ewangelicki (obecnie budynek Urzędu Gminy) i cmentarz pomenonicki w Wielkiej Nieszawce. Biegnące przez tereny gminy trasy do Łodzi, Poznania, Bydgoszczy, Gdańska i Olsztyna oraz bezpośrednia bliskość Torunia sprzyjają rozwojowi usług i przemysłu. Na terenie gminy działa ok. 350 podmiotów gospodarczych. Dziedziną, która rozwija się coraz lepiej, jest turystyka. Przez teren gminy przebiega kilka interesujących szlaków turystycznych, pieszych (m.in. Szlak św. Jakuba) i rowerowych. Działają obiekty świadczące usługi hotelarskie oraz gospodarstwa agroturystyczne. Gmina posiada nowoczesną oczyszczalnię ścieków w pełni zabezpieczającą potrzeby mieszkańców, sieć kanalizacyjno-wodociągowa liczy ok. 200 km i 250 przepompowni. Dysponuje świetnie rozwiniętą infrastrukturą edukacyjną: dwie szkoły podstawowe i gimnazjum wyposażone są w sale gimnastyczne oraz boiska sportowe, a także nowoczesne sale dydaktyczne z pracowniami komputerowymi i tablicami interaktywnymi. Dzięki wsparciu Gmina Wielka Nieszawka zajmująca 216,3 km powierzchni, obejmuje swymi granicami 4 sołectwa i zamieszkuje ją ok osób. Gmina leży na południowym skraju powiatu toruńskiego, w centralnej części województwa kujawsko-pomorskiego, w bezpośrednim sąsiedztwie Torunia. Naturalną granicą północną gminy jest rzeka Wisła, zaś w jej zachodniej części płynie dolny odcinek Strugi Zielonej. finansowemu Wójta uczniowie klas III szkół podstawowych w ramach lekcji w-f korzystają z zajęć nauki pływania w CSiR Olender. Od 2008 r. działa przedszkole, a na terenie sołectw powstały nowoczesne place zabaw i siłownie zewnętrzne. Organizowane są różne formy zajęć sportowych dla mieszkańców ( Orlik 2012, siłownia, klub kolarski UKS Iskra ). Ośrodek Kultury prowadzi ciekawe zajęcia dla dzieci i młodzieży (muzyczna grupa Gama, grupa wokalno-taneczna Puls, młodzieżowa grupa wokalna Mixter ), a także seniorów (zespół Wspomnienie ). W Ośrodku działa biblioteka i pracownia komputerowa. Od kilku lat gmina realizuje duży program rozwoju infrastruktury gminnej, przy wsparciu pozyskanych środków zewnętrznych, polegający na budowie lub modernizacji dróg, chodników, zatok autobusowych, parkingów, ścieżek rowerowych, oświetlenia, sieci wodno- -kanalizacyjnej i gazowej, przejazdów kolejowych oraz wiaduktu kolejowego w ramach BiT City. W ramach programu ochrony środowiska gmina dofinansowała zakup i instalację 250 pomp ciepła do podgrzewania ciepłej wody użytkowej w domach mieszkańców. Jedną z największych inwestycji gminy, nie mających odpowiednika w skali gmin wiejskich w Polsce, jest oddane do użytku w sierpniu 2011 r. Centrum Sportu i Rekreacji Olender w Wielkiej Nieszawce. Obiekt został dostosowany do potrzeb ludzi w różnym wieku, w tym rodzin z małymi dziećmi i osób niepełnosprawnych. Składa się z kompleksu basenów: sportowego o wymiarach 12,5 na 25 m z sześcioma torami ze stanowiskami startowymi, ścianką do zawodów, tablicą wyników i trybuną dla 90 osób; rekreacyjnego z torami do nauki pływania, biczami wodnymi, gejzerami, podwodnymi leżankami i ławeczkami, sztuczną rzeką i jacuzzi; brodzików dla dzieci oraz 88-metrowej zjeżdżalni. W centrum znalazły się także: strefa saun z pięcioma saunami, biczami wodnymi oraz wypoczywalnią z podgrzewanymi leżankami; klub fitness i siłownia z zapleczem sanitarnym; SPA Orchidea; 4-torowa kręgielnia z klubem; strzelnica sportowo-ćwiczebna z 5 stanowiskami strzelniczymi; centrum konferencyjne oferujące nowoczesną salę konferencyjną o pow. 266 m, z możliwością podziału na mniejsze; kawiarnie, restauracja i trzygwiazdkowy hotel. W trosce o ochronę środowiska w wybudowanym kompleksie zastosowano proekologiczne rozwiązania i nowoczesne technologie. Obiekt w 80% ogrzewany jest z wykorzystaniem energii odnawialnej ciepła ziemi oraz energii słonecznej. Na terenie gminy powstaje Olęderski Park Etnograficzny, którego celem jest odtworzenie historycznego krajobrazu kulturowego nadwiślańskiej wsi olęderskiej z przełomu XIX i XX w. Docelowo w Parku znajdzie się 7 zabytków dużej architektury, tworzących razem 6 pełnych zagród. Gmina Wielka Nieszawka od wielu lat jest doceniana i nagradzana w różnych rankingach i konkursach za działania mające na celu poprawę jakości życia mieszkańców, m.in.: Złota Setka Samorządów 2005, III miejsce w rankingu Samorządowi Liderzy Funduszy Strukturalnych 2005, IV miejsce w rankingu Pisma Samorządu Terytorialnego Wspólnota : Sukces kadencji w kategorii gminy wiejskie, Złota Kareta Nowości 2011 w kategorii Przedsiębiorczość, Nagroda Marszałka Województwa Kujawsko- -Pomorskiego w kategorii Innowacyjne metody stosowane w zakresie rozwoju miast i rozwoju obszarów wiejskich, wyróżnienie Inwestor na Medal w konkursie Budowniczy Polskiego Sportu, 10 miejsce w Ogólnopolskim Wójt Gminy mgr inż. Kazimierz Kaczmarek, (od 16 sierpnia 1994 r.) Rankingu Zrównoważonego Rozwoju Jednostek Samorządu Terytorialnego 2012 w kategorii gmin wiejskich, nagroda Perły Samorządu 2012, wyróżnienie w Ogólnopolskim Konkursie Wawrzyn Polskiej Turystyki, nagroda w Ogólnopolskim Konkursie Sposób na sukces. Kluczem do sukcesu Gminy Wielka Nieszawka jest dalekosiężna wizja jej rozwoju i racjonalna gospodarka finansowa. Urząd Gminy w Wielkiej Nieszawce ul. Toruńska Cierpice tel fax wlkniesz@wielkanieszawka.lo.pl 8 9

6 Europejski Kongres Samorządów Hasłem przewodnim tegorocznej edycji Europejskiego Kongresu Samorządów było Europa Regionów Nowe Otwarcie. Pod tym wezwaniem odbyła się pierwszego dnia debata plenarna, w której wzięli udział: Jacek Majchrowski Prezydent Krakowa, Davit Narmania Mer Tbilisi, Zbigniew Jagiełło Prezes Banku PKO BP, Gudrun Mosler-Törnström Przewodnicząca Izby Regionów w Kongresie Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy oraz Markku Markkula Przewodniczący Europejskiego Komitetu Regionów, moderatorem dyskusji był Juliusz Braun Prezes Telewizji Polskiej. W swoich wypowiedziach paneliści podkreślali regionalny wymiar integracji europejskiej, który w ostatnim czasie nabiera jeszcze większego znaczenia. Zwracali uwagę na wagę finansowania unijnego w perspektywie budżetowej , gdyż dzięki tym środkom jest szansa na podniesienie jakości życia mieszkańców miast i regionów. Zdaniem Gudrun Mosler-Törnström, fundamentem rozwoju samorządności jest zapewnienie demokracji, przestrzegania prawa, wolności obywatelskich. Zaś Markku Markkula zaznaczył, że należy pogłębiać i przyspieszać współpracę między europejskimi regionami, tworzyć W Krakowie w dniach 4-5 maja, w nowo otwartym Centrum Kongresowym ICE Kraków miały miejsce obrady Europejskiego Kongresu Samorządów. Do królewskiego miasta zjechało ponad tysiąc z gości z Polski i Europy. Wśród uczestników było kilkudziesięciu prezydentów europejskich miast, kilkunastu ministrów i wiceministrów polskiego rządu, członkowie zarządów największych firm Europy Środkowej oraz setki wójtów, burmistrzów i starostów. Instytut Studiów Wschodnich organizator wydarzenia przygotował ponad 60 wydarzeń: bloków programowych, debat, wykładów i warsztatów podzielonych tematycznie na cztery ścieżki: finanse, gospodarka, innowacje i środowisko. partnerstwa i szukać innowacyjnych rozwiązań we współpracy z uniwersytetami oraz biznesem, bo to jest klucz do walki z bezrobociem. W ocenie Przewodniczącego Europejskiego Komitetu Regionów, rola samorządu ciągle się zmienia, kryzys spowodował bowiem tendencję do nacjonalizacji problemów gospodarczych. Zmiana zaczęła postępować od momentu, kiedy zniknęły granice państw. Coraz większe znaczenie samorządów wzrasta, także w wymiarze międzynarodowym. Znaczenie Europy regionalnej staje się kluczowe w kontekście podziału środków w nowej perspektywie finansowej UE na lata Silne miasta i regiony są przyszłością Europy zakończył Markku Markkula. Dzień pierwszy obrad Europejskiego Kongresu Samorządów zakończyła uroczysta gala Lider Samorządu 25-lecia, w której nagrodzono najlepszych samorządowców minionego ćwierćwiecza. Wyróżnienia przyznano w trzech fot. Wojciech Wandzel kategoriach: najlepszego wójta, burmistrza gminy miejsko-wiejskiej i miejskiej oraz prezydenta miasta na prawach powiatu. Konkurs został zorganizowany przez dziennik Rzeczpospolita i Instytut Studiów Wschodnich. Wśród kandydatów brani byli pod uwagę wójtowie, burmistrzowie i prezydenci, którzy co najmniej przez 4 kadencje pełnili swój urząd, a zarządzane przez nich JST mogły pochwalić się najlepszymi wynikami ekonomicznymi, ocenianymi na podstawie danych z Ministerstwa Finansów i Głównego Urzędu Statystycznego oraz najlepszym wykorzystaniem środków z Unii Europejskiej. fot. Wojciech Wandzel Tytuł Lidera Samorządu 25-lecia przypadł: Grzegorzowi Czapli wójtowi gminy Ożarowice, Waldemarowi Jerzemu Godlewskiemu burmistrzowi miasta i gminy Glinojeck oraz Tomaszowi Malepszemu prezydentowi Leszna w latach Podczas wielu debat i paneli kongresu rozmawiano na temat nowych modeli finansowania samorządów, problemów finansowania oświaty, ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych, efektywnego wykorzystania funduszy unijnych, innowacyjności na poziomie lokalnym czy rewitalizacji miast i regionów. Wśród uczestników i panelistów można było spotkać m.in.: Grzegorza Schetynę, fot. Wojciech Wandzel Ministra Spraw Zagranicznych i Vladimíra Mana, Wiceministra Środowiska Republiki Czeskiej; Joannę Kluzik- -Rostkowską, Minister Edukacji Narodowej; Krzysztofa Kwiatkowskiego, Prezesa Najwyższej Izby Kontroli; Denitsę Nikolovą, Wiceminister Rozwoju Regionalnego i Prac Publicznych Bułgarii; Pawła Orłowskiego, Podsekretarza Stanu z Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju. Europejski Kongres Samorządów odbył się w Krakowie po raz pierwszy. Wcześniej towarzyszył Forum Ekonomicznemu w Krynicy. Przypomnijmy, że rok 2015 jest rokiem samorządu terytorialnego w naszym kraju

7 REGION EKOLOGIA Pierwsze w Polsce zmagania bakterii z kreozotem W Solcu Kujawskim od 1876 do 2001 roku funkcjonowała nasycalnia drewna. Nigdy nie była to technologia przyjazna dla środowiska, ale gdy w 2008 r. miasto wykupiło z rąk prywatnych ten 16-hektarowy teren, były tu już tylko gruzy budynków, rowy po wykopanych zbiornikach, przewodach, torach itp. Wokół straszyły czarne, cuchnące hałdy zepchniętej ziemi, ale najgorsze było głębiej kreozot, czyli olej impregnacyjny, w wielu miejscach nasycił on cały grunt aż do wód podziemnych i wraz z nimi płynął do Wisły. Symbolem tego zdewastowanego miejsca był stojący, częściowo obcięty, czarny zbiornik z resztkami kreozotu. Trzeba było szybko ratować ten ważny, bo niemal centralnie położony, teren miasta. Po wcześniejszych badaniach sugerowano wykopanie i wywiezienie skażonego gruntu. Ale dokąd i kto to przyjmie? W wyniku innych testów (Omegatech Ramboll Polska) ustalono, że naturalnie występujące w tutejszej glebie mikroorganizmy, ale namnożone i zmotywowane, mogą w odpowiednio przygotowanym gruncie zniszczyć szkodliwe związki chemiczne. Są to głównie węglowodory pierścieniowe. Prawdą jest jednak, że bez specjalnej ingerencji węglowodory aromatyczne są bardzo trwałe i tkwiłyby tutaj w ziemi przez setki lat. W 2012 r. bazując na projekcie rekultywacji (Geo-Logik) Solec Kujawski uzyskał z WFOŚiGW (Program Infrastruktura i Środowisko z funduszy UE) promesę na dofinansowanie oczyszczania terenu po nasycalni metodą in-situ, czyli na miejscu, bez wywożenia skażonej ziemi. Przetarg wygrało konsorcjum kierowane przez firmę PROTE z Poznania. Od lipca 2013 r. trwają prace z ziemi odsiewane są gruz i inne odpady, a skażony grunt jest płukany w specjalnej kąpieli przy użyciu bardzo nietypowych koparek. Tak podczyszczony materiał jest formowany w poletka i długą pryzmę bioremediacyjną zaprojektowaną przy torach kolejowych. Tam od kilku miesięcy pracują bakterie glebowe, a w badaniach kontrolnych gleby już widać pozytywne efekty. Roboty ziemne i porządkowanie terenu (wraz z zakładaniem zieleni) potrwają do jesieni br. Przez następne miesiące na powierzchni będzie rosła trawa, krzewy i drzewa, a pod ziemią pożyteczne mikroorganizmy nadal będą dobijały resztki wrogich substancji. Przed odbiorem zakończonych robót ziemia i woda będą zbadane, czy obszar spełnia wymagane standardy. W niedalekiej przyszłości Urząd Miasta zamierza utworzyć tu tereny rekreacyjne wraz z obiektami sportowymi. Koszt całego zadania rekultywacji to niespełna 8,5 mln zł. Solec Kujawski jest pierwszym w Polsce miastem, które podjęło się oczyszczenia terenu po nasycalni podkładów kolejowych. Miesięcznik REGION PLUS już po raz trzeci zorganizował Międzynarodowy Kongres Ekologii Miast EcoMetropolis. Tematem przewodnim tegorocznej edycji była REWITALIZACJA. Miejscem obrad było Centrum Kongresowe Opery Nova. Tegoroczną problematyką ze względu na procedowaną obecnie Ustawę o rewitalizacji przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju najbardziej były zainteresowane środowiska samorządowe. Wśród uczestników Kongresu właśnie to środowisko było najliczniej reprezentowane. Prezydenci miast, burmistrzowie, wójtowie i starości, z dużym zainteresowaniem wsłuchiwali się w wygłaszane referaty, a następnie zadawali wiele, również kłopotliwych, pytań. Obok samorządowców, liczną grupę stanowili studenci wydziałów architektury, środowiska naukowe z regionu i Polski oraz osoby zainteresowane problematyką miejską. Dobór prelegentów umożliwił uczestnikom Kongresu poznanie problematyki procesu rewitalizacji i korzyści wynikające ze starań o przyjazną i funkcjonalną przestrzeń miejską. Wśród prelegentów znaleźli się teoretycy i praktycy zajmujący się rewitalizacją, w tym pracownicy fot. III Kongres EcoMetropolis naukowi Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy, Politechniki Łódzkiej, eksperci z Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju, Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Bydgoszczy, Stowarzyszenia Forum Rewitalizacji, Banku Gospodarstwa Krajowego SA, architekci. Tegoroczne obrady EcoMetropolis to nie tylko wymiana dobrych praktyk w zakresie rewitalizacji zdregradowanych obszarów miejskich, poprzemysłowych czy terenów zielonych, ale również możliwość poznania nowych rozwiązań finansowania w perspektywie budżetowej UE na lata W otwierającym Kongres wystąpieniu na temat: Rewitalizacja jako kluczowy element polityki miejskiej dyrektor Departamentu Polityki Przestrzennej Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju Rajmund Ryś zaprezentował przygotowanie ram prawnych do tworzonej Ustawy o rewitalizacji. Podkreślił wagę przygotowywanych rozwiązań administracyjnych i prawnych, które mają zachęcić samorząd lokalny do działań rewitalizacyjnych. Według nowej ustawy, rewitalizacja ma stanowić kompleksowy proces, którego głównym celem jest trwałe podniesienie jakości życia mieszkańców na obszarze zdegradowanym. Kolejnym prelegentem był Józef Neterowicz, Radca Ambasady Szwecji, który przedstawił: Rolę programów rewitalizacji w idei budowania dzielnic- -miast Symbio City na przykładzie terenów poprzemysłowych miast Malmö i Sztokholm, gdzie przeprowadzone rewitalizacje przyczyniły się do powstania w pełni samowystarczalnych energetycznie obszarów miejskich o wysokim stopniu zrównoważenia i wysokiej jakości życia mieszkańców. Barbara Kozłowska, ekspert Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju ds. funduszy unijnych, w prelekcji Rewitalizacja , 12 13

8 EKOLOGIA dokumenty, konkursy, perspektywy zaprezentowała kwestie rewitalizacji miast z punktu widzenia praktyka. Zaś dyrektor oddziału Banku Gospodarstwa Krajowego SA z Torunia Jacek Kamiński nakreślił możliwości finansowania projektów rewitalizacyjnych z inicjatywy Jessica. Inicjatywa ta umożliwia państwom członkowskim finansowanie trwałych inwestycji na obszarach miejskich. Finansowanie inwestycji odbywa się w formie instrumentów zwrotnych, dzięki czemu raz zainwestowane środki terenów zielonych czy cieków i zbiorników wodnych. Tę cześć Kongresu otworzył wykład: Rewitalizacja kilka uwag o pojęciu i praktyce działania, wygłoszony przez dr. hab. inż. arch. Jacka Wesołowskiego, z Instytutu Architektury i Urbanistyki Politechniki Łódzkiej, który przedstawił przykłady rewitalizacji śródmieść z Niemiec i Polski. Podniósł wagę opinii społecznej przy tworzeniu planów rewitalizacji określonych obszarów. Kolejny prelegent, Mirosław Nizio, z firmy NIZIO Design International, Rewitalizacja miejskich obszarów zieleni została omówiona przez Annę Karmienko z Wydziału Środowiska i Zieleni Urzędu Miasta Torunia. W wystąpieniu przedstawiła całą metodologię poprzedzającą działania rewitalizacyjne, od skatalogowania miejskich obszarów zieleni, uwzględniając obowiązujące plany zagospodarowania przestrzennego, przez przygotowanie projektów, po ich realizację. Reprezentant Wydziału Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska Uniwersytetu finansowe mogą być wielokrotnie wykorzystane. Po tych wystąpieniach miała miejsce gorąca dyskusja moderowana przez wiceprezesa Stowarzyszenia Forum Rewitalizacji Stanisława Wrońskiego, podczas której padło wiele pytań kierowanych przede wszystkim do przedstawiciela Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju. Były to zagadnienia odnoszące się do planowanych zapisów w tworzonej Ustawie o rewitalizacji, budzące obawy i niepokój wśród przybyłych samorządowców. Również duże zainteresowanie gości wywołały szwedzkie rozwiązania rewitalizacyjne i możliwości ich implementacji na grunt naszego kraju. W drugiej części Międzynarodowego Kongresu Ekologii Miast EcoMetropolis 2015, naukowcy i praktycy zaprezentowali prelekcje, w których można było zobaczyć skutecznie zrealizowane rewitalizacje zdegradowanych obszarów miejskich, poprzemysłowych, autor intrygującej rewitalizacji dawnej kopalni Julia w Wałbrzychu, w wystąpieniu na temat Wyzwania dla architekta związane z rewitalizacją obiektu poprzemysłowego podkreślił wagę procesu analiz rozpoczynając działania rewitalizacyjne. W Wałbrzychu mamy do czynienia z bardzo specyficznym obiektem, który został zrewitalizowany w połączeniu historii, przeszłości i teraźniejszości z nowym bytem, również pod względem ożywienia społecznego, kulturalnego dodał Mirosław Nizio. W referacie na temat Powrót do Śródmieścia Bydgoszczy rewitalizacja Starego Miasta dyrektor bydgoskiej Miejskiej Pracowni Urbanistycznej Anna Rembowicz-Dziekciowska, pokazała konsekwentną pracę nad przywróceniem znaczenia rzeki w życiu miasta i mieszkańców. Dziś rozwiązania bydgoskie są inspiracją dla innych miast w Polsce leżących na ciekami wodnymi. Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy dr inż. Jacek Cieściński, w prezentacji Bydgoszcz miastem zbiorników i cieków wodnych, podkreślił aspekt rewitalizacji akwenów śródlądowych jako możliwość rozwoju całej gałęzi przemysłu związanego z żeglugą transportową czy z turystyką. W ostatnim wystąpieniu pierwszego dnia Kongresu, pełnomocnik Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego ds. dróg wodnych Stanisław Wroński, opowiedział o korzyściach płynących z Rewitalizacji gospodarczego wykorzystania rzek. Przywrócenie żeglowności Dolnej Wisły na odcinku od Włocławka do Gdańska, to możliwość stworzenia kilku tysięcy miejsc pracy w hydroenergetyce, żegludze śródlądowej czy logistyce. To także czysta energia elektryczna, nowe przeprawy łączące dwa brzegi rzeki, nowe środki transportu ładunków wielkogabarytowych. Czy stać nas na niewykorzystanie tej szansy? Po interesujących wystąpieniach i prezentacjach dobrych praktyk rewitalizacyjnych, dyskusje uczestników przeniosły się z sali obrad w kuluary i trwały podczas uroczystej kolacji, przygotowanej przez organizatorów w Villi Secesja, mieszczącej się w zabytkowym budynku położonym tuż obok zrewitalizowanego bydgoskiego parku Kazimierza Wielkiego, w którym znajduje się odbudowana społecznie, historyczna fontanna POTOP. Następnego dnia uczestnicy Kongresu przenieśli się do wielokrotnie nagradzanej przez gremia architektoniczne, mieszczącej się na Wyspie Młyńskiej przystani Bydgoszcz. Dzień rozpoczął się wykładem na temat Zaufanie a droga do rewitalizacji o wyższości więzi społecznych nad kapitałem ludzkim, wygłoszonym przez dr. Tomasza Marcysiaka z Katedry Nauk Społecznych Wyższej Szkoły Bankowej w Toruniu. W swoim wystąpieniu zwrócił uwagę na istotę więzi społecznych w przygotowywanych procesach rewitalizacyjnych, na rzetelne informowanie przez urzędników społeczeństwa o planowanych działaniach i oczekiwanych efektach. Po wykładzie rozpoczęła się część studyjna, podczas której uczestnicy mogli się zapoznać z efektami rewitalizacji terenów nadwodnych położonych wzdłuż rzeki 14 15

9 EKOLOGIA Rewitalizacja szansą dla miast Brdy na odcinku śródmiejskim. Prezentacja rozpoczęła się na Wyspie Młyńskiej, a zakończyła na zrewitalizowanej barce LEMARA cumującej przy nabrzeżu Starego Miasta. W międzyczasie, każda z grup brała udział w rejsie tramwajem wodnym Słonecznik, korzystającym z energii słonecznej, na trasie: remontowana Śluza Miejska most Uniwersytecki. Tegoroczna edycja Kongresu Ekologii Miast EcoMetropolis 2015 pokazała, że problematyka rewitalizacji jest ważnym elementem zmian w miastach i nie tylko. REWITALIZACJA to nie tylko zespół działań urbanistycznych i planistycznych, to także działania, które w korzystny sposób poprawią jakość życia i zmienią społeczność zamieszkującą rewitalizowany obszar. Jak pokazał Kongres, wiele już w tym zakresie zostało zrobione, ale jeszcze więcej czeka na zrobienie w obecnej perspektywie unijnej III Międzynarodowy Kongres Miast EcoMetropolis 2015 odbył się w dniach maja 2015 roku w Bydgoszczy. Nad tegorocznymi obradami honorowy patronat objęła Komisja Europejska, Ministerstwo Środowiska, Ambasada Szwecji, Unia Metropolii Polskich, Towarzystwo Urbanistów Polskich oraz 13 marszałków województw. Wsparcia merytorycznego udzielił Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu. tekst H.Sz., fot. D.B. Tematem przewodnim III edycji Międzynarodowego Kongresu Ekologii Miast EcoMetropolis była REWITALIZACJA. Problematyka wydarzenia korespondowała z przygotowywaną przez Departament Polityki Przestrzennej Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju Ustawą o rewitalizacji. Założenia do ustawy zaprezentował Rajmund Ryś, dyrektor departamentu zajmującego się przygotowanie ram prawnych. Rozpoczynając swoje wystąpienie stwierdził, że podstawowym elementem mają być rozwiązania administracyjne i ramy prawne, z których kluczowym elementem jest projekt ustawy o rewitalizacji. Drugim elementem jest dofinansowanie, którego kluczem i rdzeniem są fundusze europejskie. Przygotowywana ustawa o rewitalizacji porządkuje obecny system prawny. Zapisy prawne i regulacje mają zachęcić samorządy do rozpoczęcia tego procesu. Dobrze przygotowana rewitalizacja powinna uwzględniać sferę społeczną, gospodarczą i przestrzenną. Do tej pory rewitalizacja kojarzona była z remontem lub modernizacją obiektu czy przestrzeni publicznej. Według nowej ustawy rewitalizacja ma stanowić kompleksowy proces, którego głównym celem jest trwałe podniesienie jakości życia mieszkańców na obszarze zdegradowanym. Dlatego podejmowane działania muszą być dopasowane do danego miejsca. Największy nacisk powinien być położony na aspekt społeczny rewitalizacji. Poprzez działania aktywizujące, edukujące oraz integrujące, lokalna społeczność powinna odzyskać podstawowe umiejętności społeczne, co pozwoli np. na skuteczny powrót na rynek pracy czy umiejętność uczestnictwa w sferze kultury. Jednym z istotniejszych elementów ustawy jest uregulowanie kwestii dotyczących gminnych programów rewitalizacji. Będą one podstawowym narzędziem prowadzenia rewitalizacji, zapewniającym jej kompleksowość oraz działania w ścisłej współpracy ze społecznością lokalną (a także realizowanych przez nią samą). Jego podstawą powinno być wyznaczenie Dyrektor Rajmund Ryś w trakcie udzielania wywiadu reporterce radia PiK w pierwszym dniu Kongresu 19 maja 2015 r., fot. D.B. obszarów wymagających działań oraz przedstawienie całościowej strategii ich prowadzenia. Innym rozwiązaniem wzmacniającym uczestnictwo mieszkańców w procesach rewitalizacji jest przewidziana w ustawie instytucja Komitetu Rewitalizacji, czyli forum opiniującego i doradczego, w skład którego wejdą przedstawiciele gminy i lokalnej społeczności. Komitet będzie współpracował z samorządem w czasie realizacji procesu rewitalizacji. Wprowadzenie w życie Ustawy o rewitalizacji umożliwi przywrócenie i utrwalenie ładu przestrzennego, zoptymalizuje gospodarowanie przestrzenią i zasobami środowiskowymi, pozwoli na głęboką przebudowę i adaptację zdegradowanych obiektów do pełnienia nowych funkcji, np. kulturalnych, rekreacyjnych, społecznych, gospodarczych oraz rekultywację terenów zdegradowanych na cele przyrodnicze. Na szeroko rozumiane działania rewitalizacyjne w latach zostanie przeznaczonych co najmniej 25 mld zł, z czego ok. 22 mld zł będzie pochodzić z programów unijnych, a ok. 3 mld ze środków budżetu państwa oraz budżetów samorządów

10 EKOLOGIA Podczas tegorocznego Kongresu Ekologii Miast EcoMetropolis 2015 zostały zaprezentowane dobre praktyki ze Szwecji. Swoim doświadczeniem z uczestnikami podzielił się Radca Ambasady Szwecji Józef Neterowicz. Przykłady skandynawskich rozwiązań ekologicznych i rewitalizacyjnych stanowią swoisty wzorzec z Sevre dla krajów wdrażających rozwiązania z tego zakresu. Z punktu widzenia przykładów, jak często mieszkańcy się nie mylą i wiedzą czego chcą, i dlaczego w tym miejscu warto zrobić tak, a nie inaczej, z wykorzystaniem czasami niewielkich środków, powiedziała Barbara Kozłowska. Implementacja innowacyjnych technologii w obszary miejskie w Polsce pozwoli na zmniejszenie emisji CO 2, zmniejszenie ruchu samochodowego oraz dokładniejszą selekcję śmieci. Takie rozwiązania już istnieją i nie wymagają wymyślenia, należy je tylko odpowiednio dostosować do uwarunkowań w Polsce mówi Józef Neterowicz. Jedynym problem jest brak stosownego ustawodawstwa lub spore opóźnienia w dostosowywaniu polskiego prawa do prawa unijnego, do istniejących rozwiązań technologicznych, dodaje. Ważna kwestią w ograniczaniu emisji CO 2 staje się energia odnawialna, jej wykorzystanie i płynące z tego korzyści. W Szwecji budowane nowe miasta czy dzielnice wyposażane są w technologie produkujące zieloną energię. Dzięki tym rozwiązaniom, każda szwedzka gmina produkuje, na swoje potrzeby, różne rodzaje paliw, wykorzystując surowce wtórne oraz wodę, wiatr i słońce. Panele solarne, ogniwa fotowoltaiczne, efektywne budownictwo, to kierunki w które zmierza Szwecja. Od roku 2020 każdy budynek musi być wybudowany w technologii pasywnej. W efekcie zastosowania najnowszych rozwiązań technologicznych nowo powstała część Malmö Western Harbour, jest całkowicie niezależna energetycznie Turning Torso Malmö Dobre praktyki ze Szwecji od pozostałej części miasta. Dzielnica, która kiedyś była zdegradowanym obszarem poprzemysłowym, dziś stała się miastem jutra wyposażonym we własne źródła energii, niezależny system przetwarzania odpadów, bardzo mały ruch uliczny i tysiące zadowolonych mieszkańców. System produkcji energii odnawialnej jest podłączony do sieci ciepłowniczej i energetycznej zasilania miasta Malmö. Powstały w nowej dzielnicy specjalny system studni głębinowych, pozwala na odzyskiwanie ciepła z wody podgrzewanej słońcem latem. Przy okazji produkowany chłód służy do klimatyzacji pomieszczeń. Natomiast w zimie woda, która ma temperaturę około 30 stopni pod ziemią, służy jako dolne źródło do pomp ciepła i w ten sposób cała dzielnica pozyskuje ciepło do ogrzewania mieszkań. Dodatkowo instalacja jest wspomagana ciepłem ze ścieków, które służy do podgrzewania wody użytkowej. W ten sposób mieszkańcy oszczędzają ogromne ilości energii elektrycznej. Kolejną kwestią jest zagospodarowanie frakcji biologicznej z odpadów komunalnych. W Szwecji wszystkie trafiają do biogazowni, które wytwarzają m.in. paliwo do autobusów miejskich. Reszta odpadów jest spalana i uzupełnia zapotrzebowanie na ciepło oraz energię powiedział Józef Neterowicz. Jak pokazało wystąpienie gościa z ambasady Szwecji, wiele rozwiązań znalazło już skuteczne zastosowanie w praktyce. Warto by polscy samorządowcy bliżej przyjrzeli się szwedzkim metodom, które pozwalają na zrównoważony rozwój obszarów miejskich. praktyka W trakcie III Międzynarodowego Kongresu Ekologii Miast, Pani Barbara Kozłowska, ekspert Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju ds. funduszy unijnych, przedstawiła przykłady modelowej rewitalizacji miast z punktu widzenia praktyka. Jako architekt przygotowywała wnioski i koordynowała duże projekty infrastrukturalne dla m.in. Muzeum Ordynariatu Polowego, Muzeum Warszawskiej Pragi czy piwnic staromiejskich w Warszawie. Prelegentka zwróciła uwagę, że tereny najbardziej przeznaczone do rewitalizacji, takie jak tereny poprzemysłowe, powojskowe czy pokolejowe są obszarami terra incognita, w których nie zachodzi wiele zmian. Najwięcej dzieje się w śródmieściach. Dlaczego? Bo znajdują się tam obiekty zabytkowe, wnioski są hybrydowe, co ułatwia pozyskiwanie środków z różnych źródeł. Czym właściwie jest rewitalizacja? Ma ona wiele definicji, ale wszystkie zmierzają do jednej. Według Barbary Kozłowskiej to aspekt społeczny, przestrzenny i gospodarczy powoduje, że dany teren można uznać za wyniszczony i gotowy do poddania rewitalizacji. Adresatem ustawy o rewitalizacji jest człowiek, mieszkańcy. To nie budynki, nie zdegradowane przestrzenie, tylko ludzie, którzy tam żyją i którzy tę przestrzeń wykorzystują akcentuje. Obojętne czy to będzie teren poprzemysłowy i my tam utworzymy nową instytucję, czy też będzie to osiedle mieszkaniowe, blokowisko czy stare miasto w jakimś mieście. Główną barierą w realizacji działań rewitalizacyjnych jest brak zrozumienia. Na przykład w ramach organizowanego na Śląsku konkursu na rewitalizację można było wymieniać nawierzchnię publicznej przestrzeni. Zaznaczono, że pożądany jest jakiś element wodny i wszyscy zdecydowali się na fontanny i sadzawki. W Warszawie było trochę inaczej. To jest mój ulubiony przykład z dotleniaczem Joanny Rajowskiej przy placu Grzybowskim, gdzie ludzie zrobili sobie sami sadzawkę, ale miasto uznało, że lepiej będzie to wybetonować i zrobić tam z prawdziwego zdarzenia sadzawkę miejsce z fontanną, gdzie można usiąść i dziś nikt tam nie siedzi. Jest wiele Akty prawne dotyczące rewitalizacji muszą być ze sobą kompatybilne, by rewitalizacja się udała. Niestety, obecnie obowiązujące prawo powoduje, że autorzy działań rewitalizacyjnych interpretują zapisy prawne w różny sposób, co jest groźne dla przedmiotu rewitalizacji. Aktualne działania rządu ukierunkowane są na wprowadzenie ładu w obowiązującym systemie prawnym. Weszła w życie ustawa krajobrazowa podpisana 15 maja 2015 roku przez prezydenta Bronisława Komorowskiego, która reguluje kwestie reklam wiszących na elewacjach czy zezwala na budowę wiatraków w określonej przestrzeni. Zostały podkreślone także pozytywne aspekty procedowanej ustawy rewitalizacyjnej. Rewitalizacja będzie mogła być zadaniem własnym gminy, a partycypacja społeczna ma być faktycznym działaniem, które ma wykraczać poza wymogi ustawowe. Podczas wystąpienia omówiony został również konkurs z Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna. Modelowa rewitalizacja miast. Dofinansowanie do konkursu będzie dotyczyło wielu ciekawych tematów, takich jak np. partycypacja społeczna, kształtowanie przestrzeni miejskiej czy mobilność miejska na obszarach zdegradowanych

11 REGION Potrafimy rewitalizować Od końca lat 90. Stare Miasto Bydgoszczy ulegało sukcesywnej degradacji. W okresie r., liczba mieszkańców Śródmieścia zmniejszyła się o 31,5%, narastała liczba pustostanów, wiele kamienic wymagało pilnego remontu. Pomimo tego, wyznaczone w przyjętym w 2009 r. Lokalnym Programie Rewitalizacji obszary wsparcia dla zabudowy mieszkaniowej nie uwzględniały Śródmieścia. W 2011 roku władze miasta Bydgoszczy stanęły więc przed problemem, jak bez wsparcia środków unijnych powstrzymać degradację Starego Miasta i niezwłocznie przystąpić do jego rewitalizacji. Dokument wskazujący kierunki przekształceń, został przyjęty przez Radę Miasta Bydgoszczy w styczniu Rozpoczęto działania, których celem jest wykreowanie indywidualnego charakteru bydgoskiej starówki i nadanie jej wymiaru przestrzeni twórczej, wypełnionej sztuką i współtworzonej przez artystów i mieszkańców. Działania te dotyczą poprawy jakości i estetyki przestrzeni publicznych, zmiany funkcji lokali użytkowych, wprowadzania elementów małej architektury i zieleni, eliminacji ruchu kołowego i parkowania, prowadzenia w przestrzeniach publicznych działań kreatywnych, poprawy bezpieczeństwa obszaru itd. Zagospodarowanie podwórek wnętrze kwartału Pod Blankami 6 w 2011 r. i 2014 r. Prowadzone od 2012 r. inwestycje w strefie Starego Miasta, związane są głównie z remontami istniejących ulic i budynków. Stosowane są preferencje w wynajmie lokali gminnych na funkcje związane z działalnością kreatywną i artystyczną, wykluczany jest handel używaną odzieżą. Coraz wyższe kwoty Eliminacja reklam (plan miejscowy), szyldy nawiązujące stylistyką do staromiejskiej architektury, 2012 r. konkurs na najlepszy szyld w mieście przeznaczane są na dotacje do remontów obiektów wpisanych do rejestru zabytków. Na czas przeprowadzanych remontów kamienic, obniżona została opłata za zajęcie pasa drogowego. Zdecydowano się również na bardziej restrykcyjne działania właścicielom 32 szczególnie zaniedbanych budynków wydano nakazy remontów. Sukcesywnie poprawiany jest stan bezpieczeństwa: instalowane są nowe kamery, modernizowany jest system łączności, organizowane są dodatkowe służby patrolowe policji. Równolegle poprawiana jest estetyka przestrzeni publicznych. Zgodnie z przyjętymi założeniami, elementy małej architektury nawiązują do tradycji i historii Bydgoszczy. W proces przekształceń włączają się właściciele nieruchomości, mieszkańcy, najemcy lokali i środowiska artystyczne. W uwalnianych od ruchu kołowego przestrzeniach publicznych lokalizowane są ogródki gastronomiczne, organizowane są koncerty, spektakle i performance, mające na celu przyciągnąć mieszkańców i turystów do strefy staromiejskiej. Pomimo upływu zaledwie 3 lat, przeobrażenia Starego Miasta Bydgoszczy następują na niespotykaną w okresie ostatnich 25 lat skalę. Zakres przeprowadzonych zmian nie daje jeszcze gwarancji ostatecznego sukcesu. Chociaż zatrzymany został proces degradacji i w sposób zauważalny zmienia się wizerunek i podnosi się atrakcyjność tej części miasta, mamy świadomość, iż jesteśmy dopiero na początku trudnego procesu rewitalizacji, a przed nami jeszcze wiele pracy. Anna Rembowicz-Dziekciowska Anna Rembowicz-Dziekciowska architekt i urbanista. Od 2011 roku, ponownie Dyrektor Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Bydgoszczy. Działalność jej skupia się przede wszystkim na przemianach urbanistycznych Bydgoszczy, związanych z odwracaniem się miasta ku rzece, wykorzystaniem terenów nadrzecznych dla utworzenia z nich głównej osi rekreacyjnej miasta Bydgoszczy, realizacją w sąsiedztwie rzeki atrakcyjnych przestrzeni publicznych (Wyspa Młyńska, bulwary nadrzeczne) połączeniem Starego Miasta i Starego Fordonu nadrzecznym ciągiem pieszo-rowerowym oraz rewitalizacją Starego Miasta i Starego Fordonu. Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa we Włocławku planuje w latach zbudować Centrum Nauk Technicznych i Nowoczesnych Technologii, które ma być wiodącym w województwie kujawsko-pomorskim ośrodkiem szkolnictwa zawodowego na poziomie wyższym, ściśle powiązanym z potrzebami regionu i regionalnymi przedsiębiorcami. Inwestycja wpisuje się w cele Strategii Rozwoju Województwa Kujawsko- -Pomorskiego plan modernizacji 2020+, w której wskazuje się na potrzebę utworzenia we Włocławku wiodącego w województwie ośrodka szkolenia zawodowego na poziomie wyższym, powiązanego z regionalnymi przedsiębiorcami. Inwestycja realizuje także plany rozwojowe miasta zawarte w Strategii Rozwoju miasta Włocławek 2020+, w której za jeden z celów strategicznych uznano tworzenie warunków do budowania kadr nowoczesnej gospodarki i ich wykorzystania. Ma być on osiągnięty poprzez realizację następujących celów operacyjnych: utworzenie ośrodka politechnicznego, utworzenie nowoczesnej bazy dla kształcenia zawodowego, stworzenie oferty edukacyjnej spójnej z potrzebami rynku pracy i zwiększenie umiejętności praktycznych absolwentów oraz promowanie nauk ścisłych na wszystkich poziomach kształcenia. Sam obiekt Centrum Nauk Technicznych i Nowoczesnych Technologii PWSZ we Włocławku będzie przykładem budownictwa z zastosowaniem najnowocześniejszych rozwiązań technologicznych, zwłaszcza w zakresie energooszczędności. Na powierzchni 6000 m, znajdą się m.in. zespoły pracowni Włocławska PWSZ dla regionalnej gospodarki i laboratoriów z dziedziny informatyki, fizyki, wytrzymałości materiałów, elektrotechniki i elektroniki, termodynamiki, metaloznawstwa, metrologii, obrabiarek, napędów i sterowania, automatyki i robotyki, hydrauliki i pneumatyki obrabiarek, grafiki inżynierskiej, centrum zarządzania informacją. Powstanie biblioteka uczelniana na powierzchni ponad 600 m 2 oraz strefa rekreacji studenta. Szacunkowa wartość inwestycji to ,00 zł. Centrum będzie prowadzić działalność w następujących obszarach: nowoczesne kształcenie na poziomie wyższym m.in. na kierunkach: informatyka, mechanika i budowa maszyn, automatyka i robotyka, energetyka, logistyka, inżynieria zarządzania, transfer wiedzy i technologii do przemysłu (interdyscyplinarne laboratoria, projekty badawcze i ekspertyzy we współpracy z regionalnymi przedsiębiorcami), realizacja idei uczenia się przez całe życie (Strefa Praktycznego Kształcenia Zawodowego, Centrum Doskonalenia i Certyfikacji Kadr Technicznych, Ośrodek Informacji Edukacyjnej z Biblioteką Multimedialną). Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa we Włocławku jest jedyną instytucją z Włocławka, która znalazła się w Kontrakcie Terytorialnym dla Województwa Kujawsko-Pomorskiego. W art. 6 pkt 2 wpisano Państwową Wyższą Szkołę Zawodową we Włocławku jako przedsięwzięcie priorytetowe zaliczone do kategorii przedsięwzięć warunkowych, którego realizacja jest uzależniona między innymi od dostępności środków finansowych vide Uchwała nr 230 Rady Ministrów z dnia 12 listopada 2014 r. w sprawie zatwierdzenia Kontraktu Terytorialnego dla Województwa Kujawsko-Pomorskiego (MP z 2014 r., poz. 1069). Wydano ze œrodków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu. 21

12 REGION Synergia biznesu Dzięki dostępowi do usług chmury obliczeniowej mają one szanse rozwoju biznesowego z wykorzystaniem całego potencjału Exea. Partnerzy toruńskiego Centrum zyskują np. wsparcie sprzedaży poprzez merytoryczną współpracę w działaniach marketingowych i public relations. Program partnerski Exea Data Center w Toruniu Niezależne badania i analizy rynku wykazują, że rozwiązanie to znajduje coraz większe zastosowanie w korporacjach, firmach i ważnych sektorach gospodarki, administracji, nauce, służbie zdrowia oraz organizacjach pozarządowych. Potencjał biznesowy współpracy z zewnętrznymi data center wynika z rekomendacji unijnych i rządowych. Nadal jednak wiele do zrobienia mają w Polsce małe i średnie przedsiębiorstwa. Exea stara się przekonać przedsiębiorców, że chmura obliczeniowa jest dla nich optymalnym rozwiązaniem. Od strony ekonomicznej technologia nie wymaga inwestowania. Firma zapewnia przedsiębiorcom dostęp do mocy obliczeniowych, w zależności od ich potrzeb. Polskie firmy IT są gotowe na zmiany aktywizujące branżowy rynek. Exea w Toruniu wychodzi naprzeciw tym trendom, systematycznie poszerzając sieć partnerów biznesowych. Podejmuje współpracę ze wszystkimi firmami branży IT. Dostęp do usług na różnym poziomie zależy od ich stopnia świadomości nt. potencjału biznesowego technologii Exea Data Center (TARR Centrum Innowacyjności Sp. z o. o. w Toruniu) to nowoczesne centrum przetwarzania danych. Oferuje wiele usług opartych na technologii chmury obliczeniowej. Ośrodek przetwarzania danych powstał w ramach projektu realizowanego przez Toruńską Agencję Rozwoju Regionalnego SA. Organizacja ta dysponuje dwudziestoletnim doświadczeniem we wdrażaniu przedsięwzięć biznesowych na światowym poziomie. Obecnie w Polsce, jak i na świecie, rośnie zainteresowanie technologią chmury obliczeniowej. cloud computing. Światowe tendencje wykazują, że za około 5 lat technologia chmurowa zdominuje całą branżę. Nasi partnerzy mają świadomość, że od momentu wejścia na rynek zależy ich pozycja biznesowa. Prawo pierwszeństwa zdobędą liderzy zmiany firmy mające doświadczenie oraz potencjał wiedzy niezbędnej do swobodnego korzystania z innowacyjnej technologii chmurowej mówi Elżbieta Zdrojewska, dyrektor handlowy w Exea. Jesteśmy otwarci na współpracę z partnerami zarówno w zakresie usług chmury obliczeniowej, wirtualnego data center, jak standardowej oferty typowej dla centrów przetwarzania danych kolokacji serwerów dodaje. Wyróżnikiem oferty Exea jest bezpieczeństwo przetwarzania danych w technologii chmury obliczeniowej czy partnerów korzystających z dedykowanej infrastruktury IT. Odpowiadając na potrzeby rynku, respektując obawy przedsiębiorców względem technologii chmurowych, inwestor zbudował Centrum spełniające najwyższe wymogi bezpieczeństwa infrastruktury. Rozwiązania w Exea bazują wyłącznie na własnej infrastrukturze, a zasoby chmurowe nie są rozproszone. Światowe standardy potwierdza branżowy certyfikat Tier III of Design Documents na całą infrastrukturę, przyznawany przez amerykański Uptime Institute. Rekomendacja ta gwarantuje ciągłość działania i dostępu do danych na poziomie SLA 99,982%. Toruńskie Centrum spełnia także wszelkie normy administracyjne i prawne wymagane w projektach publicznych. Standardy te coraz częściej uwzględniają również organizacje biznesowe podczas wyboru partnera. Rozszerzając ofertę rynkową stawiamy na proste i korzystne dla partnerów modele współpracy. Z doświadczenia wiemy, że sprzedaż nowoczesnych usług IT powinna opierać się na modelu doradztwa. Takie rozwiązanie dyktuje także konieczność obalania mitów towarzyszących technologii chmury obliczeniowej. Argumenty, które przemawiają za tym modelem są niepodważalne. Natomiast kluczowy pozostaje sposób ich przekazania dodaje dyrektor handlowy Exea Elżbieta Zdrojewska. Partnerzy mogą korzystać z cyklu ogólnopolskich szkoleń i warsztatów organizowanych pod hasłem Akademia Exea. Założenia programowo-organizacyjne wygenerowane zostały z twórczych relacji z krajowymi partnerami Centrum. W programie Akademii wyeksponowany jest problem efektywności sprzedaży usług IT. Wprawdzie krajowi klienci są świadomi konieczności rozwoju swoich zasobów IT, ale trzeba wiedzieć, że ciągle pojawia się wiele obaw związanych z cloud computingiem. Podczas wzajemnych relacji przekonujemy do korzystnego dla partnerów modelu outsourcingowego. Kładziemy nacisk na konieczność przejścia z modelu sprzedaży fizycznego sprzętu na usługi IT. Nasi trenerzy przekażą partnerom wiedzę, jak rozmawiać z klientami, aby pokazać im korzyści i przewagę usług nad sprzętem mówi Elżbieta Zdrojewska. Rosnące zainteresowanie ofertą Exea powoduje, że planowana jest jesienna edycja Akademii. Dotychczasowe relacje z rynkiem branży IT wykazują, że tematyka kolejnych szkoleń powinna być bardziej produktowa niż problemowa. Jedną z najważniejszych kwestii jest np. pytanie dotyczące warunków prawnych korzystania z chmury obliczeniowej dodaje. Współpraca z Exea niesie także wiele dodatkowych korzyści. Wsparcie rynku IT nie ogranicza się do edukowania partnerów. Toruńska Spółka realizuje także program wspierania startupów. W Centrum funkcjonuje inkubator otwarty na nowatorskie pomysły biznesowe z zakresu ITC. Prężnie działająca organizacja skupia obecnie 20 startupów. Elżbieta Zdrojewska, dyrektor handlowy Exea w Toruniu. Absolwentka Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UMK, dysponuje czternastoletnim doświadczeniem handlowym w branży IT. Specjalizuje się w biznesowym podejściu do informatyki. Zajmuje się optymalizacją kosztów przedsiębiorstw. Wspiera integratorów we wdrażaniu innowacyjnych technologii

13 SMART CITY Korzyści dla każdego Dynamiczny rozwój ośrodków miejskich powoduje wzrost zaludnienia. Obecnie miasta zajmują 2% powierzchni ziemi, a zamieszkuje w nich 54% światowej populacji. Szacuje się, że do 2045 roku liczba ta wzrośnie do 70%. Sprawia to, że miasta stają przed dużymi wyzwaniami, którym muszą sprostać. Wyzwania te, to zwiększające się zużycie energii i wody, zwiększenie zanieczyszczeń czy problemy związane z infrastrukturą miejską bądź transportem publicznym. Wychodząc naprzeciw, tworzy się rozwiązania oparte na inteligentnych systemach informatycznych, które pozwalają na bieżąco monitorować i konsolidować dane umożliwiając ich wykorzystanie w procesach decyzyjnych i zarządczych. Idea Smart City zyskuje coraz więcej zwolenników, bo inteligentne miasto to korzyści dla mieszkańców. Sprostanie powyższym wyzwaniom sprawi, że środowisko miejskie stanie się przyjazne dla mieszkańców, a na wszystkim zyska mieszkaniec i środowisko naturalne. Z Wiceprezesem Pionu Przemysłu Schneider Electric Ireneuszem Martyniukiem o inteligentnych rozwiązaniach rozmawiają Piotr Szabelski i Michał Grzybowski. Czym jest Smart Grid? Smart Grid to system pozwalający na inteligentne działania związane z dostarczaniem energii elektrycznej w sposób ekonomiczny i bezpieczny. Zastosowanie takich rozwiązań pozwoli również na zintegrowanie rozproszonych źródeł energii, w tym odnawialnej. Jest to związane z pojawieniem się na rynku prosumenta, który jest odbiorcą dysponującym źródłem energii przeznaczonym do zaspokajania własnych potrzeb i odprowadzającym powstałe nadwyżki energii do sieci elektroenergetycznej. Inteligentne sieci pozwolą również użytkownikowi końcowemu być nie tylko odbiorcą, ale też producentem energii. Zastosowanie inteligentnych sieci energetycznych w przemyśle oraz u indywidualnego odbiorcy pozwoli na zmniejszenie strat energii, jej bardziej optymalne wykorzystanie, poprawę wskaźników dyspozycyjności i w rezultacie zwiększy efektywność ekonomiczną po każdej ze stron. Jednocześnie pozwoli ograniczyć emisje gazów cieplarnianych, zoptymalizuje wykorzystanie surowców naturalnych, czy zapobiegnie degradacji środowiska. Po co nam rozwiązania Smart Grid? Obecnie widzimy zwiększającą się ilość i różnorodność źródeł wytwarzania energii. W efekcie rośnie stopień kompleksowości sieci energetycznych i dostarczanie oraz użytkowanie wyprodukowanej energii elektrycznej napotyka na wiele utrudnień. Z drugiej strony zapotrzebowanie na energię elektryczną stale rośnie, a dzisiejsze społeczeństwo nie może prawidłowo funkcjonować bez stałego dostępu do niej. W związku z tym coraz istotniejszy jest trend zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego oraz optymalizacji całości systemu. Budując sieci smart grid możemy lepiej wykorzystać aktualne zasoby energetyczne. Dodatkowo jesteśmy w stanie ograniczyć straty energii i mieć z tego tytułu wymierne oszczędności. Nie należy zapominać również o magazynach energii, które staną się niezbędnym elementem nowego systemu. Rozwiązania Smart Grid pozwalają również na szybsze dostosowywanie zmieniającego się popytu na energię elektryczną i jej podaż. Zastosowanie m.in. technologii Demand Response pozwala na zbilansowanie mocy potrzebnej podczas szczytowego zapotrzebowania danego dnia lub, co ważne, również w sytuacjach kryzysowych w oparciu o produkcję energii z dostępnych źródeł i kontrolowane odłączanie odbiorów niekrytycznych. Dodatkową zaletą tego sposobu zarządzania jest to, że system może czerpać energię ze źródeł odnawialnych, czyli wykorzystywać najczystszą energię, którą posiadamy na rynku. Ten sposób generacji zyskuje coraz większe znaczenie na światowym rynku i będzie rozwijać się dalej, również w Polsce. Możemy więc powiedzieć, że Smart Grid jest nam potrzebny również do tworzenia nowych sposobów wytwarzania energii. Smart Grid jest integralną częścią pojęcia Smart City. Gdzie w Polsce inteligentne sieci mają już swoje zastosowanie? Każda powstająca lub modernizowana w Polsce sieć energetyczna realizowana jest przy użyciu nowoczesnych rozwiązań, które sprawiają, że te sieci właśnie stają się inteligentne. Mówimy tu o różnego rodzaju podzespołach, które razem tworzą właśnie tę inteligentną sieć. Aktualnie elementy inteligentnych sieci spotyka się przede wszystkim w różnego rodzaju zakładach przemysłowych. W Polsce elementy inteligentnych sieci można spotkać w instalacjach PGE. Ważne jest jednak to, że jeśli nie przyśpieszymy procesów powstawania tych sieci, to powstanie problem z podłączeniem odnawialnych źródeł energii. Nieodłącznym elementem Smart Grid są systemy informatyczne, które pozwalają dzisiaj precyzyjnie monitorować sieci oraz zarządzać nimi właśnie w czasie rzeczywistym. Poza takimi funkcjami jak monitoring i zdalne sterowanie, nowe Zaawansowane Systemy Zarządzania Dystrybucją ADMS cały czas czuwają nad optymalną pracą sieci dystrybucyjnej, w tym również nad jej efektywnością energetyczną. Taki system pozwala monitorować, analizować i sugerować najlepsze rozwiązania. Wyobraźmy sobie sytuację, w której przyłączamy źródło energii odnawialnej do sieci. System ADMS analizuje wpływ nowego źródła na parametry zwarciowe sieci, rozpływy prądów i ewentualne przeciążenia. Następnie sugeruje przełączenia jakie należy wykonać, aby praca sieci była najbardziej efektywna. System ten może sugerować wprowadzenie odpowiednich zmian lub dokonać ich samodzielnie według wcześniej zaprogramowanych algorytmów. Powstaje wówczas układ, gdzie rozpływy prądów są optymalne, a straty ograniczone do minimum. Takie analizy powinny być przeprowadzane w sposób ciągły, gdyż źródła energii odnawialnej są niestabilne wartość dostarczanej przez nie energii zależy w dużym stopniu od zmiennych warunków pogodowych, wiatru czy nasłonecznienia. W tej chwili mówimy o sferze przemysłowej, ale docelowo inteligentne sieci mają funkcjonować w każdym domu. Jakie korzyści mają mieć użytkownicy tych indywidualnych inteligentnych sieci? Posiadając domowe źródła wytwarzania energii oraz będąc podłączonym do zewnętrznych sieci energetycznych zwiększa się dyspozycyjność i niezawodność dostaw energii. Ponadto bieżące monitorowanie zużycia energii elektrycznej, poprzez analizę źródeł poboru energii, pozwoli nam na optymalizację zarządzania całym domowym systemem energetycznym. Te działania de facto powinny wygenerować redukcję kosztów zużycia energii elektrycznej, co przełoży się bezpośrednio na oszczędności domowe. Jakie europejskie miasta zastosowały rozwiązania Smart Grid? Dynamiczny rozwój inteligentnych technologii przyczynia się do miejskiej rewolucji technologicznej. Trwająca koncentracja ludności w obszarach miejskich, rosnący niedobór zasobów, ma poważne konsekwencje dla mobilności, jakości powietrza, czy środowiska naturalnego. Dzisiaj firma Schneider Electric współpracuje z ponad 200 miastami w świecie, w których rozwijane są projekty inteligentnego zarządzania. W Europie najbardziej otwartym rynkiem na rozwiązania inteligentnych sieci jest Francja nasze systemy działają w takich miastach, jak Grenoble, Lyon czy Paryż. W Lyonie i Paryżu zrealizowaliśmy m.in. projekt rozwoju inteligentnych sieci, którego celem było rozpowszechnienie innowacyjnych rozwiązań typu smart grid i pokazanie ich wpływu na funkcjonowanie miasta. W wyniku projektu zainstalowanych zostało 1000 inteligentnych liczników w gospodarstwach domowych oraz 40 liczników w obiektach komercyjnych. Dodatkowo zainstalowane zostały specjalne boksy, których zadaniem było monitorowanie i optymalizacja zużycia energii elektrycznej. Wszystko to wraz z systemem informatycznym stworzyło jednolitą platformę energetyczną. Dzięki projektowi powstało rozwiązanie, które pozwoliło na obniżenie kosztów zużycia energii przy jednoczesnej poprawie jakości życia miasta. Z kolei w Barcelonie utworzyliśmy Center of Excellence centrum badawcze, które koncentruje się na zwiększaniu możliwości inteligentnych rozwiązań dla miast. Misją Centrum jest zbieranie wiedzy na temat inteligentnych rozwiązań w oparciu o doświadczenie, wyniki badań. Poprzez prowadzone badania będziemy mogli zaoferować rozwiązania, które będą miały jeszcze szerszy wpływ na sytuację ekonomiczną i społeczną mieszkańców, a także będą wspierać miasta w zrównoważonym rozwoju. Podsumowując rozmowę, jakie są kierunki rozwoju działalności Schneider Electric w Polsce? Na rynku polskim już są widoczne duże inwestycje w nowe bloki energetyczne w istniejących elektrowniach, inwestycje w źródła wykorzystujące zasoby odnawialne oraz projekty dywersyfikacji źródeł energii. Przełoży się to na inwestycje w sieci typu smart grid. Myślę, że ten sektor rynku należał będzie do jednego z bardziej dynamicznie rozwijających się w kolejnych latach. Firma Schneider Electric chce być w Polsce przede wszystkim partnerem technologicznym dla firm i doradcą dla samorządów. Równolegle prowadzimy szeroką działalność edukacyjną w naszym społeczeństwie. Jesteśmy jednym z autorów projektu Autobus Energetyczny, który jeździ po Polsce docierając do mieszkańców miast i wsi. W nim prezentujemy zagadnienia związane z możliwościami oszczędzania energii. Aktywnie promujemy ideę inteligentnych miast, gdzie większość naszych rozwiązań znajduje zastosowanie od efektywnych sieci energetycznych opartych na technologiach Smart Grid, automatyki budynkowej i zarządzania energią poprzez obszar zarządzania zakładami oraz sieciami wodno-kanalizacyjnymi. Schneider Electric jest również partnerem projektu Polskie Miasto Przyszłości, w którym uczestniczą takie firmy, jak Cisco, IBM, Philips, Samsung, Seventica, Swarco, Vulcan czy Young Digital Planet. Jest to otwarta platforma rozwiązań dla miast, oferująca komplementarne wobec siebie rozwiązania w kluczowych dla budowy inteligentnego miasta obszarach: bezpieczeństwo, transport, komunikacja i inteligentne systemy oświetlenia, edukacja, kontakt z mieszkańcem. Z drugiej strony możliwości oferowane w ramach projektu są unikatowym rozwiązaniem dla władz miejskich, które pozwolą im realizować ideę inteligentnego miasta w wybranych, najbardziej wymagających tego obszarach, z uwzględnieniem aktualnych możliwości inwestycyjnych

14 PROW konkurencyjność, rozwój terenów wiejskich i ekologia W dniu 12 grudnia 2014 r. Komisja Europejska zatwierdziła polską wersję Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Zgodnie z przepisami Unii Europejskiej, Program jest wkomponowany w całościowy system polityki rozwoju kraju, w szczególności poprzez mechanizm Umowy Partnerstwa. Umowa ta określa strategię wykorzystania środków unijnych na rzecz realizacji wspólnych dla UE celów określonych w unijnej strategii wzrostu Europa 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu z uwzględnieniem potrzeb rozwojowych danego państwa członkowskiego. Celem głównym PROW jest poprawa konkurencyjności rolnictwa, zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi i działania w dziedzinie klimatu oraz zrównoważony rozwój terytorialny obszarów wiejskich. Program będzie realizować wszystkie sześć priorytetów wyznaczonych dla unijnej polityki rozwoju obszarów wiejskich na lata , a mianowicie: 1. Ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich. 2. Poprawa konkurencyjności wszystkich rodzajów gospodarki rolnej i zwiększenie rentowności gospodarstw rolnych. 3. Poprawa organizacji łańcucha żywnościowego i promowanie zarządzania ryzykiem w rolnictwie. 4. Odtwarzanie, chronienie i wzmacnianie ekosystemów zależnych od rolnictwa i leśnictwa. 5. Wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu w sektorach: rolnym, spożywczym i leśnym. 6. Zwiększanie włączenia społecznego, ograniczanie ubóstwa i promowanie rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich. Łączne środki publiczne przeznaczone na realizację PROW wyniosą 13,5 mld euro, w tym: 8,6 mld euro z budżetu UE (EFRROW) i 4,9 mld euro wkładu krajowego. W ramach PROW będzie realizowanych łącznie 15 działań. Pomoc finansowa ze środków Programu będzie skierowana głównie do sektora rolnego. Sektor ten jest szczególnie istotny z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich i wymaga znacznego i odpowiednio ukierunkowanego wsparcia. Planowane w Programie instrumenty pomocy finansowej będą miały na celu przede wszystkim rozwój gospodarstw rolnych (Modernizacja gospodarstw rolnych, Restrukturyzacja małych gospodarstw rolnych, Premie dla młodych rolników, Płatności dla rolników przekazujących małe gospodarstwa rolne). Do dalszego rozwoju sektora rolnego i wzrostu jego konkurencyjności przyczynią się także takie instrumenty pomocy finansowej, jak: Transfer wiedzy i innowacji oraz Doradztwo rolnicze. Nowym instrumentem wspierającym wdrożenie innowacji w sektorze rolno- -spożywczym będzie działanie Współpraca. W ramach poprawy organizacji łańcucha żywnościowego przewiduje się wsparcie inwestycji związanych z przetwórstwem i marketingiem artykułów rolnych, dalszy rozwój grup i organizacji producentów oraz systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych. Ponadto, dla ułatwiania sprzedaży bezpośredniej artykułów rolnych, planuje się kontynuację wsparcia na rzecz budowy i modernizacji targowisk. Planowana jest kontynuacja wsparcia pozwalającego na odtwarzanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof naturalnych, jak również wprowadzenie nowego zakresu, którego celem będzie ochrona gospodarstw rolnych przed tego typu zdarzeniami. Nowym działaniem będzie Rolnictwo ekologiczne, którego celem jest wzrost rynkowej produkcji ekologicznej. Przedsięwzięcia z zakresu ochrony środowiska (w tym wody, gleb, krajobrazu) i zachowania bioróżnorodności będą finansowane w ramach działań rolno-środowiskowo- -klimatycznych i zalesień. Kontynuowane będą płatności na rzecz obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania. Wsparcie inwestycyjne w związku z realizacją celów środowiskowych otrzymają gospodarstwa położone na obszarach Natura 2000 i na obszarach narażonych na zanieczyszczenie wód azotanami pochodzenia rolniczego. W celu zapewnienia zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich kontynuowane będą działania przyczyniające się do rozwoju przedsiębiorczości, odnowy i rozwoju wsi, w tym w zakresie infrastruktury technicznej, które będą realizowane zarówno w ramach odrębnych działań, jak również poprzez działanie Leader. Kontynuacja wdrażania Lokalnych Strategii Rozwoju (Leader) wzmocni realizację oddolnych inicjatyw społeczności lokalnych. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie

15 Rower elektryczny jazda bez wysiłku Szybki, ekologiczny i wygodny środek transportu. Tak najkrócej można streścić zalety rowerów elektrycznych, które cieszą się coraz większym zainteresowaniem wśród miłośników jednośladów. Z Andrzejem Łotockim, menadżerem firmy Geobike, rozmawia Piotr Szabelski. Czy rower elektryczny to rower dla leniwych? Nie, to rower dla wszystkich. Zacznijmy od tego, że ten rower sam nie jeździ. Elektryczna przerzutka to po prostu wspomaganie. Włączamy ją na przykład po to, żeby łatwiej było wjechać pod górkę. Na płaskim terenie ta moc przełoży się na większą prędkość. Czyli to nie jest motorower, trzeba się również trochę wysilić? Tak, bez pracy naszych mięśni nie pojedziemy. Oczywiście są i tacy, którzy wsiadają na rower, by sprawdzić granice swojej wytrzymałości. Możliwość zaoszczędzenia połowy sił raczej ich nie przekona i wybiorą inny sprzęt. Są też rowerzyści, którzy wolą nieco mniejszy wysiłek, ale za to w dłuższym czasie i regularnie. Elektryczne wspomaganie można regulować i stopniowo je zmniejszać w miarę poprawy naszej kondycji. Wiele przygód z fitnessem kończyło się z powodu szybkiego zniechęcenia wysiłkiem a tutaj możemy dopasować jego stopień do naszych możliwości, do naszego stylu jazdy. Świadomym użytkownikom rower elektryczny pomaga przekraczać granice własnych możliwości. Przełamywać bariery kondycyjne czy ograniczenia sprawnościowe Skąd się bierze ta dodatkowa moc? Z baterii litowo-jonowej umieszczonej w kasecie pod bagażnikiem. Ładujemy ją normalnie, podłączając ładowarkę do gniazdka w domu lub w pracy. Po 3,5 godz. będzie pełna, można też podłączać ją na krótko, by uzupełnić zapas. W zależności od modelu roweru daje to od 40 nawet do 120 kilometrów zasięgu. Jeśli jedziemy na dłuższą wyprawę można zabrać drugą baterię do plecaka lub sakwy przy rowerze. Kilka kilogramów bagażu ekstra? To będą dodatkowe dwa kilogramy. A już wkrótce mogą pojawić się baterie ważące około kilograma. Jeszcze parę lat temu ważyły 4-6 kg, przez co łączna waga roweru elektrycznego wynosiła nawet 35 kilo. Teraz, w zależności od modelu, rower waży od 19 do 25 kilogramów. E-bike staje się coraz lżejszy i dzięki temu coraz popularniejszy. W których krajach e-bike jest najpopularniejszy? Największy rynek na świecie to Chiny. Co ciekawe, w ubiegłym roku sprzedano tam 60 milionów rowerów, w tym 32 miliony to rowery elektryczne. W Europie wraz z rosnącą popularnością rowerów (w 2013 sprzedano ich więcej niż samochodów) rośnie liczba użytkowników e-bikeów. W Niemczech stanowią już 15% wszystkich sprzedawanych rowerów. W Holandii pięć na sto rowerów zasilanych jest prądem. Stamtąd pochodzą też ciekawe statystyki mówiące o tym, że użytkownicy takich rowerów korzystali z nich częściej niż z tradycyjnych i pokonywali dwa razy więcej kilometrów. Na przykładzie Niemiec możemy też pokazać zmiany w strukturze wiekowej użytkowników. Początkowo przeważali tam starsi użytkownicy, powiedzmy w wieku emerytalnym, którzy doceniali komfort jazdy. Teraz bardzo szybko przybywa młodszych rowerzystów, na przykład takich, którzy potrzebują dobrze wyposażonych rowerów do jazdy górskiej z elektrycznym wspomaganiem. A jak to wygląda w Polsce? No cóż, rowerową potęgą to my nie jesteśmy. Rocznie sprzedaje się u nas milion rowerów. Rynek rowerów elektrycznych dopiero tu się rozkręca. Można szacować, że w tym milionie jest ich nie więcej niż jeden procent. Ale widzimy spory potencjał. Elektryka w rowerach nie jest chwilową modą, tylko po prostu kierunkiem rozwoju technologii. Sprzedaż elektryków w Polsce znacznie przyśpieszy, między innymi za naszą przyczyną. Zresztą potencjał i zalety tego produktu dostrzegamy nie tylko my. Udało nam się pozyskać do współpracy jako Partnera biznesowego Bank Ochrony Środowiska, który oferuje specjalny kredyt EKOpożyczkę na zakup rowerów elektrycznych GEOBIKE. Jaki macie pomysł na poszerzenie grupy potencjalnych klientów? Rower elektryczny to świetny zakup dla firmy. Istotne są kwestie ekologiczne i ekonomiczne. Zmniejszona emisja CO 2 oraz oszczędności na zużyciu paliwa. Poza tym taki zakup można wrzucić w koszty i odliczyć 23% VAT-u. Firma przyjazna rowerzystom zyskuje więc nie tylko wizerunkowo. Może w przyszłości choć część floty samochodowej zastąpi flota rowerowa? Takie firmy czy instytucje w Polsce już są. Rowery elektryczne GEO- BIKE wykorzystują w swojej pracy np. pracownicy Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Szczecin. Są też firmy wykorzystujące flotę rowerów elektrycznych na potrzeby prowadzonych kampanii marketingowych. Osobny segment naszej działalności stanowi produkcja dedykowana, jak w przypadku rowerów wyprodukowanych na zlecenie Subaru Polska. Rowery elektryczne stanowią uzupełnienie oferty koncernów motoryzacyjnych, ale także podkreślają ich zainteresowanie ekologią, innowacyjnością itp. Dlaczego pracownicy mieliby dojeżdżać akurat rowerem elektrycznym? Nawet w gorący dzień można dojechać do pracy i się nie zmęczyć. Często rezygnujemy z dojazdów do biura, bo nie mamy do dyspozycji pryszniców, by odświeżyć się po trasie. Pracownicy unikną więc stania w porannych korkach bez większego wysiłku. Poza tym zachodnie ubezpieczalnie wyliczyły, że pracownik dojeżdżający do pracy rowerem przebywa średnio o 2-3 dni krócej na zwolnieniach chorobowych. To na pewno jest ważny argument za takim zakupem. Podobno Waszymi rowerami zainteresowane są również służby mundurowe? Tak jest. Ze względu na swoje walory użytkowe rowery elektryczne stosowane są powszechnie w Europie, również jako zamiennik samochodu dla wojska i straży granicznej, policji, straży miejskiej i służb ochrony. Ułatwiają dostęp tam, gdzie niemożliwe jest zastosowanie innych środków transportu, zwiększają mobilność funkcjonariuszy, pozwalają na bezgłośne, szybkie przemieszczanie się w strefach ciszy. Doceniane są również w Polsce. Jeden z naszych modeli na targach MSPO w Kielcach otrzymał wyróżnienie Komendanta Głównego Policji. Nasze rowery testowała Policja i Straż Miejska, np. w Toruniu, Szczytnie, Gliwicach. Rowery elektryczne GEOBI- KE wspomagają już w pełnieniu służby, m.in. funkcjonariuszy Straży Miejskiej w Lublinie i Szczecinku. I na koniec proszę powiedzieć, co zrobić, by szybko nie stracić swojego elektrycznego roweru. W końcu to spory wydatek. Przyjmuje się, że na zabezpieczenia roweru powinno wydać się jakieś 5-10% jego wartości. Ale rower elektryczny można zabezpieczyć przed kradzieżą nie tylko porządnym łańcuchem. Powinniśmy też wyjmować z niego baterię. Bez niej taki rower będzie wybrakowany. Każdy rower opatrzony jest indywidualnym numerem, a bateria jest dedykowana dla konkretnego modelu e-bika. Jeśli złodziej będzie próbował dokupić u nas nową kradzież wyjdzie na jaw przy weryfikacji numeru ramy. Wprowadzamy też nowy model rowerów z baterią, która stanowi fragment ramy i jej brak będzie od razu widoczny. Dziękuję za rozmowę. Geobike to polska marka dedykowana tylko rowerom elektrycznym. Kolekcja GEOBIKE to ponad 20 różnych modeli rowerów elektrycznych. Od składanego roweru na kołach 16, poprzez różnej wielkości rowery miejskie, trekkingowe, szosowe, górskie aż po stylowe elektryczne cruizery. Wszystkie modele rowerów GEOBIKE posiadają wzmocnione aluminiowe ramy zaprojektowane specjalnie pod rowery elektryczne, wyposażone są w starannie dobrany osprzęt i podzespoły elektryczne oraz oparte na najnowocześniejszej i bezawaryjnej technologii litowo-jonowej. Rowery elektryczne GEOBIKE produkowane są przez zakłady posiadające certyfikaty kontroli jakości ISO Wszystkie modele GEOBIKE posiadają certyfikaty CE i badania na zgodność z normą europejską EN Dystrybucja rowerów elektrycznych GEOBIKE w Polsce prowadzona jest w oparciu o trzy Salony Firmowe oraz sieć ponad 70 Partnerskich Punktów Sprzedaży na terenie całego kraju. Rowery elektryczne GEOBIKE dostępne są również w krajach Beneluksu, Hiszpanii, Niemczech, Skandynawii i Wielkiej Brytanii. Rowery elektryczne GEOBIKE dostępne są zarówno w wersjach dedykowanych zwykłym użytkownikom, jak i w wersjach specjalnych przeznaczonych do wykorzystania przez różnego rodzaju służby. Pełna gama modeli rowerów elektrycznych Geobike dostępna jest na stronie

16 W roku 1990 rozpoczęliśmy drogę do tego, by to obywatele sami decydowali o sprawach, które ich dotyczą. W ten sposób zaczęła odradzać się w Polsce samorządność. Dziś trudno sobie bez niej wyobrazić w pełni demokratyczną Polskę, a reforma samorządowa uchodzi za jedną z najbardziej udanych w minionym ćwierćwieczu. Samorządy mają kluczowe znaczenie dla stabilizacji i rozwoju kraju. To one decydują o podnoszeniu jakości życia mieszkańców oraz świadczeniu usług publicznych. Sprawnie funkcjonujący samorząd to podstawa budowania zaufania obywateli. Rok 2015 to Rok Samorządności objęty specjalnym Patronatem Prezydenta RP. W kontekście tego jubileuszu przygotowaliśmy wydawnictwo prezentujące sukcesy i osiągnięcia lokalnych samorządów naszego kraju. Po udanej premierze publikacji SA- MORZĄD 25 lat sukcesu podczas Europejskiego Kongresu Samorządów 2015 w Krakowie i dużym zainteresowaniem z jakim się spotkała ze strony uczestników, podjęliśmy decyzję o kontynuowaniu prezentacji samorządów. Drugie wydanie poszerzy spektrum prezentacji zmian Polski w minionym ćwierćwieczu. Pokaże odważnie kreślone wizje rozwoju oraz ich realizacje. Ranga publikacji daje możliwość włączenia się w obchody 25-lecia samorządności i jednocześnie pozwoli na pozostawienie trwałego śladu we współczesnej historii. Publikacja zostanie przekazana do Biblioteki Narodowej w Warszawie, przez co w sposób trwały i niezapomniany pozostanie na stałe w zbiorach Rzeczpospolitej. Równolegle z publikacją uruchomiliśmy serwis internetowy gdzie prezentacja jest ogólnodostępna

17