Z okazji rocznicy wybuchu II wojny światowej często podkreśla się, jak bardzo ciepły był to wrzesień. Czy aby na pewno był on aż tak niezwykły?

Transkrypt

1 Ciepły wrzesień (aktualizacja) 1939? Z okazji rocznicy wybuchu II wojny światowej często podkreśla się, jak bardzo ciepły był to wrzesień. Czy aby na pewno był on aż tak niezwykły? Na niektórych blogach możemy przeczytać wręcz: Z roku na rok wrzesień staje się miesiącem coraz mniej letnim. W 1939 r. miesiąc ten był jednym z najcieplejszych w historii pomiarów. Temperatury przez dwie pierwsze dekady przekraczały w cieniu 25 stopni i panowała susza.( ) W istocie cały wrzesień w Polsce (w jej obecnych granicach) zapisał się raczej temperaturami w pobliżu normy średnia anomalia w stosunku do wielolecia wyniosła zaledwie C.

2 W części województw wrzesień ten charakteryzował się wręcz temperaturami poniżej średniej. Cieplej było na wschodzie kraju, ale też bez szaleństw. Dodatkowo należy zauważyć, że anomalie dla Białegostoku i Suwałk są interpolowane (wartości te pojawiły się w Atlasie Klimatologicznym dla lat ) i najprawdopodobniej zawyżone, na co wskazują dane zza naszej wschodniej granicy wg danych dla położonego nieopodal Suwałk Lazdijai anomalia września 1939 wyniosła tu -0.1 C, w Mińsku -0.5 C. W istocie wszystkie dane dla wschodniej części Polski wydają się być zawyżone w okresie od sierpnia 1939 do listopada 1939 (również od sierpnia są interpolowane). Jednocześnie dane dla Siedlec są skrajnie zaniżone od listopada 1939 do marca 1940 (zostały usunięte z serii). Można nawet spróbować wyjaśnić taki stan rzeczy wyjątkowo zimną III dekadą września. Pamiętajmy, że po 17 września sytuacja Polski stała się rozpaczliwa. Nie wiem jak (i czy w ogóle) w obliczu radzieckiej i niemieckiej agresji prowadzone

3 były pomiary meteorologiczne, ani czym kierowali się autorzy dokonanych interpolacji. Jeśli danych z zimnej III dekady września 39 brakowało, mogło to wpłynąć na zawyżenie podanej średniej temperatury miesięcznej. Zignorowanie danych z Suwałk i Białegostoku obniżeniem anomalii września 1939 do C. skutkuje Przebieg temperatury: Jelenia Góra Wrocław Nadarzyce Elbląg Wyjątkowo ciepły wrzesień pojawił się za to osiem lat później. Wrzesień 1947 był trzecim najcieplejszym wrześniem w serii (po 1999 i 2006). W województwach lubuskim i dolnośląskim wrzesień 1947 był rekordowo ciepły, miejscami jego średnia temperatura przekroczyła 18.0 C. Poniżej: wrzesień 1947 we Wrocławiu.

4 Aktualizacja: Przebieg temperatur dobowych na stacji Praga-Klementinum w

5 1939 i 1947:

6 Jezioro Aralskie (2) Poniżej parę grafik ilustrujących zmiany klimatyczne, najprawdopodobniej związane z wyschnięciem Jeziora Aralskiego. Źródło: Small et al Powyżej: Obszar poddany analizie. Pokazano linie brzegową jeziora z 1961 i Oznaczono główne stacje i wyrysowano izotermy lipca 1961 (interpolowane).

7 Zmiany średniej temperatury w maju, lipcu i styczniu.

8 Cykl roczny lokalnych zmian temperatury na Wyspie Barsakelmes (a) oraz na stacji położonej 150km na wschód od linii brzegowej z 1960 (b). Dolny wykres przedstawia zmiany amplitud dobowych. Więcej informacji w artykule. Kolejna ciekawa praca: do pobrania tutaj. Autorzy korzystają z modelu numerycznego, by sprawdzić jakie będą efekty zaniku Jeziora Aralskiego na temperatury letnie. Zgodnie z tym, co można przypuszczać, wychodzi znaczne ocieplenie w porze letniej.

9 Sierpień i lato 2014 w Polsce Ostatni miesiąc klimatologicznego lata dobiegł końca, pora więc na podsumowania. Sierpień rozpoczął się pogodą upalną, szczególnie w północnej i północno-wschodniej części naszego kraju. Szczególnie upalnie było 3 i 4 sierpnia, kiedy miejscami temperatura maksymalna przekroczyła 35 C.

10 Temperatura maksymalna 3 sierpnia 2014, autor: Jarek Lewandowski.

11 Analiza DWD, 3 sierpnia 12UTC.

12 Autor: Krzysztof Sławiński. W tych dniach najwyższą temperaturę notowano w Ustce (+35.4 C). Spośród posterunków meteorologicznych cieplej było w Kmiecinie (+35.7 C). W kolejnych dniach upał stopniowo wycofywał się za nasze wschodnie granice. 4 sierpnia bardzo upalnie było już tylko na północno-wschodnich krańcach naszego kraju.

13 Temperatura maksymalna 4 sierpnia 2014, autor: Jarek Lewandowski. Miejscami sporo w tych dniach popadało, lokalnie sumy dobowe opadu wzrosły do około 100mm.

14 Źródło: limanowa.in.

15 W dniach 6-8 sierpnia temperatury znacznie się obniżyły, chociaż przekraczały 25 C. Cieplej zrobiło się ponownie 9 sierpnia, kiedy miejscami temperatura przekroczyła 30 C. Temperatura maksymalna 9 sierpnia, autor: Jarek Lewandowski. Pogoda ostatecznie zaczęła się zmieniać na dobre 11 sierpnia, za sprawą niżu z centrum nad północną częścią Morza Północnego.

16 Źródło: sat24.com.

17 Analiza DWD, 11 sierpnia 12UTC.

18 Autor: Krzysztof Sławiński. Po tym dniu stopniowo się ochładzało. 14 sierpnia temperatury maksymalne nie osiągnęły już pułapu 25 C, miejscami notowano poniżej 20 C, nieco cieplej było 18 i 19 sierpnia, kiedy temperatura wzrosła do C (Tarnów). Bardzo chłodno zrobiło się z kolei 21 sierpnia, szczególnie w południowowschodniej części kraju.

19 Temperatura maksymalna 21 sierpnia. Autor: Jarek Lewandowski.

20 Analiza DWD, 21 sierpnia 12UTC. Niskie temperatury 21 sierpnia spowodowane były wysokim zachmurzeniem i opadami deszczu związanymi z płytkim niżem, którego centrum znajdowało się nieopodal naszych południowowschodnich granic. Chłodno było również 24 sierpnia, a 25 rano temperatury minimalne spadły miejscami do około 2 C.

21 Temperatura minimalna 25 sierpnia, autor: Jarek Lewandowski.

22 Temperatura maksymalna 26 sierpnia. Autor: Jarek Lewandowski. Ostatecznie wysokie temperatury, przekraczające 25 C powróciły jeszcze na sam koniec miesiąca. Analiza GFS Wg analizy GFS anomalia temperatury w Polsce (w stosunku do wielolecia ) osiągnęła C, jest to wartość o 0.1 C niższa, niż wynika z danych pomiarowych.

23 Globalny rozkład temperatury przedstawiał się następująco:

24 Tradycyjnie prognozę CFS z ostatniego dnia lipca można uznać za udaną tylko w niektórych miejscach naszej planety. Europa raczej do nich nie należała.

25

26

27 Dane obserwacyjne Anomalia temperatury w sierpniu 2014, uśredniona do obszaru całego kraju, wyniosła C w stosunku do okresu referencyjnego (-0.30 C w stosunku do okresu ). Był to więc miesiąc lekko ciepły w stosunku do używanego tu okresu referencyjnego, ale w stosunku do ostatniego trzydziestolecia był to już miesiąc z temperaturami lekko poniżej średniej. Należy zauważyć, że na taką, a nie inną średnią temperaturę sierpnia mocno wpłynęły wysokie temperatury panujące w pierwszej dekadzie miesiąca. Pozostałe dwie dekady były raczej chłodne. Od razu uprzedzam liczenie mediany z średnich dobowych temperatur to wyjątkowo kiepski pomysł, szczególnie w miesiącach zimowych.

28 Jak widać, sierpień najchłodniejszy okazał się w południowozachodniej części kraju. Tam średnie temperatury miesięczne były poniżej średniej z lat (Zielona Góra, Zgorzelec, Śnieżka). Nieco chłodniejszy od bieżącego sierpień (+0.43 C) wystąpił w Rozkład anomalii był wtedy podobny do tegorocznego.

29 Jeszcze chłodniej było w 2005 (+0.09 C).

30 Jednak ostatni chłodny w stosunku do lat sierpień wystąpił w 1998 (-0.59 C).

31 Zimno było również w 1993 (-0.66 C).

32 Być może ciężko w to uwierzyć, ale w latach tylko te dwa sierpnie charakteryzowały się średnią temperaturą niższą od tej z lat Bardzo zimno było za to w 1987 (-1.79 C).

33 W latach tylko dwa sierpnie były chłodniejsze od tego z Był to sierpień 1902 (-1.84 C)

34 oraz 1940 (-1.99 C)

35 Szczególnie w przypadku sierpnia 1940 można mieć wątpliwości co do jednorodności danych. Wydaje się jednak, że faktycznie częściowo na Dolnym Śląsku i Śląsku (Zgorzelec, Wrocław, Katowice) było nieco cieplej, niż np. na Ziemi Lubuskiej. Najchłodniejsze sierpnie występowały jednak przed W 1885 anomalia temperatury uśredniona dla całej Polski spadła do C.

36 Warto tu wspomnieć, że wyjątkowy chłód widoczny na mapie na krańcach północno-wschodnich, związany jest z wyjątkowo niską anomalią tego sierpnia w Wilnie. Wartość około -6 C widnieje zarówno w bazach GHCN, CRU jak i w Pamiętniku Fizyograficznym z 1916 roku, trudno ją więc jednoznacznie odrzucić. Moim zdaniem jest ona jednak błędna. Nie wpływa to jednak znacząco na wyliczoną średnią Polski. Odrzucenie wartości z Wilna podwyższa ją jedynie o 0.05 C. Jeszcze zimniej (-2.71 C) było w sierpniu 1864:

37 Zaś najzimniejszy sierpień w całej serii (rozszerzonej do 1781) wystąpił w 1833: C.

38 Średnia temperatura spadła wtedy do 14.2 C na stacji WrocławObserwatorium (Bryś 2010), 14.0 C było w Warszawie (Lorenc 2000). W bazach danych figuruje wartość 12.7 C z Orzysza, w Tylży było 13.2 C. Jeżeli chodzi o sierpnie ciepłe, to jak już wspomniano w latach niemal wszystkie przekraczały średnią z lat Najcieplejsze sierpnie ostatnich lat to sierpień 2010 (+2.01 C):

39 Znacznie cieplej (+3.34 C) było w 2002:

40 Sierpień 1992 był zaś najcieplejszy w latach (+3.77 C).

41 Wg wczesnych pomiarów instrumentalnych, pierwsza dekada XIX wieku charakteryzowała się bardzo ciepłymi sierpniami. Ciężko ocenić, na ile te wartości są prawidłowe, ale fakt faktem na wszystkich stacjach sierpień 1807 okazał się być ekstremalnie ciepły. Nawet w Gdańsku jego średnia temperatura dobijała do 22.0 C (podano 21.8 C). Wg rekonstrukcji H. Lorenc dla Warszawy otrzymano wartość C, Bryś podaje dla Wrocławia C. Około C było prawdopodobnie w Berlinie. Przy Budapeszcie widnieje wartość C. O ile wartość dla Wrocławia wydaje się nieco zawyżona, o tyle z pewnością był to najcieplejszy sierpień w całej serii jego odchylenie to C.

42 (brak izolinii jest wynikiem braku danych w domenie ale nie na obszarze Polski). W serii pojawia się jeszcze jeden wyjątkowy sierpień 1781 (+4.26 C). Wydaje się jednak ona być przeszacowana dzięki pojedynczej wartości z Warszawy (+5.1 C). Stacje na około naszego kraju charakteryzowały się tego sierpnia anomaliami od +2.9 C (Praga, Budapeszt) po 3.7 C (Wilno). W trzydziestoleciu sierpień był przeciętnie o 0.71 C cieplejszy od tego z lat Można debatować na ile jest to wynik rzeczywisty czy przypadkiem nie wystąpiły tu jakieś niehomogeniczności. W tym samym czasie cieplejszy od normy był również lipiec (+0.35 C), czerwiec charakteryzował się średnimi poniżej tych z lat (-0.27 C). Średnia temperatura roczna w latach była przeciętnie o 0.75 C niższa, niż w latach

43 Kwantylowa termiczna (okres bazowy ) charakterystyka

44 Bazując na kwantylowej charakterystyce termicznej, tegoroczny sierpień należy uznać za normalny.

45 Jedynie w województwach podkarpackim i lubelskim sierpień zapisał się jako ciepły. W województwach warmińsko-mazurskim, pomorskim i podlaskim był to sierpień lekko ciepły, na pozostałym obszarze normalny. CFSv2 Prognoza CFSv2 na wrzesień (z 31 sierpnia).

46 Lato 2014 w Polsce Tegoroczne lato może budzić wiele mieszanych uczuć. Pod względem średniej anomalii w stosunku do wielolecia było ono ciepłe z odchyleniem C. Tak naprawdę bardzo ciepły był jedynie lipiec z anomalią znacznie przekraczającą +3 C. Czerwiec był lekko poniżej średniej, odczuwany był zapewne jako jeszcze chłodniejszy. Sierpień, mimo dodatniej anomalii ciepły był tylko do dnia miesiąca, a pozostałe dni były raczej chłodne wpłynęło to na odczuwalne skrócenie lata. W ogólnym odczuciu lato to mogło się jawić jako nieszczególne.

47 W ostatnich latach zimne sezony letnie nie występowały. Średnia anomalia lata w okresie to C ( = C). Ostatnie lato lekko poniżej średniej to lato 1996 (-0.03 C).

48 Znacznie chłodniejsze lato wystąpiło w 1993 (-0.84 C).

49 W latach powojennych wyjątkowo (-1.22 C) i 1962 (-1.29 C). chłodne były lata 1978

50

51 W latach najchłodniejszym latem było lato 1923 z anomalia równą C.

52 Najzimniejszym latem w całej serii było lato 1844 (-2.31 C).

53 W przypadku lat ciepłych skupię się tylko na tych najcieplejszych. W latach bez wątpienia najcieplejsze było lat 1992 z anomalią C.

54 Jest wysoce prawdopodobne, że cieplejszym od lata 1992 było lato 1811 z wyliczoną anomalią C.

55 Jak już wspomniano wcześniej, niektóre miesiące letnie były bardzo ciepłe w pierwszych 30 latach serii ( ). Te ciepłe lata zakończyły się właśnie w Po tym okresie odnotowano dość silne ochłodzenie, rzędu 0.6 C. W latach średnia temperatura lata była niższa od tej z wielolecia przeciętnie o 0.3 C, zaś w latach anomalia ta wynosiła C. Podobnego wahnięcia nie widać w średnich anomaliach rocznych. Dla okresu jest to C, zaś dla okresu C. Tu spadek temperatury był dość niewielki. Kwantylowa charakterystyka termiczna lata 2014 (okres bazowy )

56 Poniżej: jedenastoletnia średnia ruchoma anomalia temperatury lata w Polsce (w odniesieniu do wielolecia ).

57