MAJDANEK MIEJSCE PAMIĘCI I MUZEUM INFORMATOR
|
|
- Juliusz Kaźmierczak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1
2 MAJDANEK MIEJSCE PAMIĘCI I MUZEUM INFORMATOR LUBLIN 2014
3
4 SPIS TREŚCI Konzentrationslager Lublin Pierwsze na świecie muzeum martyrologiczne Trudne początki Krajobraz historyczny Majdanka Upamiętnienia Muzeum dziś W magazynie zbiorów Zbiory historyczne Zbiory artystyczne Archiwum: przeszłość w 180 metrach bieżących akt Specjalistyczny księgozbiór biblioteki Ekspozycja muzealna Wystawy czasowe Konserwacja reliktów obozowych Badanie dziejów KL Lublin i problematyki muzealnej Działalność wydawnicza Edukacja muzealna Dni Majdanka coroczne spotkania z przeszłością Oddziały Państwowego Muzeum na Majdanku Jak zwiedzać Majdanek? Przewodnicy Godziny otwarcia Muzeum Informacje praktyczne Plan zwiedzania
5 IV pole więźniarskie, fotografia lotnicza, sierpień 1944 Ogrodzenie pól więźniarskich, 1944
6 5 KONZENTRATIONSLAGER LUBLIN Państwowe Muzeum na Majdanku zostało utworzone na terenie byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego (Konzentrationslager Lublin KL Lublin), który funkcjonował na obrzeżach Lublina od października 1941 roku do lipca 1944 roku. W tym czasie przeszło przez niego około 150 tysięcy osób, z których blisko 80 tysięcy poniosło śmierć. Spośród obozów działających podczas II wojny światowej na terenie Niemiec i krajów okupowanych Majdanek wyróżniał się nie tylko lokalizacją (przy ruchliwej drodze łączącej Lublin z Chełmem i Zamościem), ale i wielością funkcji, jakie spełniał. Majdanek był bowiem rezerwuarem taniej siły roboczej, obozem koncentracyjnym dla więźniów pochodzących z blisko 30 państw, ośrodkiem zagłady Żydów, obozem karno przejściowym dla ludności wiejskiej z Lubelszczyzny, a także miejscem straceń osób przywożonych tu z więzienia na Zamku Lubelskim. Majdanek zostanie przechowany jako muzeum pamiątek ludzkiego cierpienia i widoczny znak popełnionych przez Niemców zbrodni [...]. Andrzej Witos przewodniczący Polsko-Sowieckiej Komisji do Zbadania Zbrodni Niemieckich Popełnionych na Majdanku, 12 września 1944 Puszka po cyklonie B Tablica ostrzegawcza na zewnętrznym ogrodzeniu, 1944
7 6 Warunki, w jakich żyli więźniowie, były bardzo prymitywne. Baraki mieszkalne nie dawały skutecznej ochrony przed zimnem, a przez dłuższy czas funkcjonowania obozu nie posiadały urządzeń sanitarnych. Sytuację pogarszał głód, choroby i mordercza praca. Więźniom towarzyszyło nieustanne poczucie zagrożenia życia. Umierali oni w następstwie tragicznych warunków bytowych i chorób, słabi i chorzy byli mordowani przez załogę SS. Żydów poddawano selekcjom, w wyniku których część z nich zgładzono w komorach gazowych. Tragiczna historia obozu na Majdanku dobiegła końca 22 lipca 1944 roku, kiedy załoga niemiecka opuściła go w obawie przed zbliżającymi się wojskami radzieckimi. Wraz z nią odszedł ostatni transport więźniów do Auschwitz. Uciekający w pośpiechu Niemcy próbowali zatrzeć ślady swoich działań. W ogniu stanął budynek krematorium, a dokumenty z kancelarii obozowej zakopano, wcześniej starając się je spalić. Kiedy następnego dnia na teren obozu wkroczyła Armia Czerwona, znajdowało się w nim jeszcze około 1000 radzieckich jeńców wojennych. Wkrótce w poobozowych barakach zorganizowano obóz NKWD dla żołnierzy Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich. Przetrzymywano tutaj także jeńców niemieckich, a część terenu przekształcono w koszary. Na przełomie lipca i sierpnia 1944 roku na Majdanek tłumnie przychodzili mieszkańcy Lublina i rodziny pomordowanych. W sierpniu 1944 roku rozpoczęły się prace Polsko-Sowieckiej Komisji do Zbadania Zbrodni Niemieckich Popełnionych na Majdanku. Transport wysiedlonych z Zamojszczyzny w drodze na Majdanek, lipiec 1943
8 7 Więźniowie pracujący przy budowie dróg, 1943 Strażnik przy bramie wjazdowej, 1943
9 8
10 9 PIERWSZE NA ŚWIECIE MUZEUM MARTYRO- LOGICZNE Inicjatywa utworzenia muzeum na terenie byłego obozu koncentracyjnego pojawiła się w Lublinie już w niespełna miesiąc po jego likwidacji. Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego zaakceptował ten pomysł i 17 października 1944 roku powołał specjalną komisję odpowiedzialną za stworzenie instytucji muzealnej, która rozpoczęła funkcjonowanie na początku listopada tego samego roku. Na Majdanku powstało więc pierwsze na świecie muzeum martyrologiczne dok u ment ują ce wydarzenia związane z II wojną światową. Metalowy identyfikator z numerem obozowym, znaleziony na terenie Majdanka Mieszkańcy Lublina oglądają Majdanek. Na pierwszym planie spalone krematorium, w głębi panorama miasta, lipiec 1944
11 10 TRUDNE POCZĄTKI Art. 1. Tereny byłego hitlerowskiego obozu koncentracyjnego na Majdanku wraz z wszelkimi znajdującymi się tam zabudowaniami i urządzeniami zachowuje się po wsze czasy jako Pomnik Męczeństwa Narodu Polskiego i innych Narodów. Ustawa z dnia 2 lipca 1947 roku o upamiętnieniu męczeństwa Narodu Polskiego i innych Narodów na Majdanku Remont jednej z wież wartowniczych, 1946 Jednym z zadań Państwowego Muzeum na Majdanku (PMM) było zabezpieczenie dowodów zbrodni popełnionych w obozie. Kiedy jednak zapadła decyzja o utworzeniu Muzeum, wiele poobozowych obiektów było już zniszczonych. Powołanie do życia placówki nie zatrzymało masowej grabieży, jakiej dopuszczało się stacjonujące tutaj wojsko i ludność cywilna. Najwięcej szkód wyrządzili żołnierze. Niektóre z drewnianych obiektów rozbierali na opał, inne elementy wyposażenia obozu sprzedawali za bezcen. Początkowo w dyspozycji wojska znajdował się cały teren obozu poza jednym barakiem i krematorium przekazanym na rzecz tworzącego się Muzeum. Większość jednostek wojskowych opuściła Majdanek jesienią 1945 roku, ale ostatnie z nich zajmowały teren poobozowych magazynów budowlanych aż do 14 grudnia 1949 roku. 2 lipca 1947 roku Sejm RP uchwalił ustawę, na mocy której PMM uzyskało status prawny. Obecnie Muzeum jest instytucją państwową, podległą Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Obchody Tygodnia Majdanka, 1948
12 11 Pierwsi pracownicy Muzeum. Wśród nich dyrektor Stanisław Brodziak (drugi od prawej), 1945 Plakat Tygodnia Majdanka z informacją o zbiórce pieniędzy na budowę Muzeum, wrzesień 1945 Grupa polskich żołnierzy na drodze między V polem a krematorium, sierpień 1944
13 12 Poszliśmy i my sprawdzić, czy te opowiadane potworności o uśmiercaniu ludzi gazem nie są przypadkiem przesadzone. Okazało się, że nie tylko nie były przesadzone, ale nie oddawały ogromu grozy, bo komora, duża jak hala warsztatowa, zdolna była uśmiercać w ciągu paru minut setki ludzi [...]. Przy niej stanowisko dla esesmana z judaszem pozwalającym bezpiecznie obserwować konanie wpędzonych tam nagich ludzi. Tu i ówdzie etykiety z puszek: Cyklon, Giftgas! Cyangehalt 1500g. Tadeusz Perkowki, świadek budowy Majdanka oraz jego likwidacji w 1944 roku Fragment zalesionego I pola (po prawej) i przedpole obozu więźniarskiego, połowa lat 50. XX wieku KRAJOBRAZ HISTORYCZNY MAJDANKA Pierwsza koncepcja urządzenia Muzeum powstała w 1949 roku. Baraki więźniarskie pozostawiono tylko na III polu. Zachowano także łaźnie, komory gazowe i krematoria. Baraki magazynowe i warsztaty miały służyć celom ekspozycyjnym, a zabudowania komendantury i koszar SS przeznaczono na obiekty biurowe i administracyjne Muzeum. Na pozostałych czterech polach więźniarskich zasadzono las dębowy, symbolizujący święty gaj prasłowiański. Do realizacji tego planu przystąpiono w 1949 roku. Jednak po kilkunastu latach coraz bardziej rozrastające się drzewa zaczęły przysłaniać zabudowę obozu i neutralizować tragizm miejsca, a ich korzenie niszczyły podłogi baraków i instalacje sanitarne. W latach 60. XX wieku przygotowano nową koncepcję zagospodarowania przestrzennego Majdanka, której autorem jest lubelski architekt inż. Romuald Dylewski. Zakładała ona wykarczowanie drzew i krzewów oraz zachowanie autentycznego charakteru miejsca. Obiekty historyczne przeszły gruntowną konserwację, a część ogrodzenia pól więźniarskich zrekonstruowano. W późniejszym okresie oddano do użytku pawilon usługowy dla turystów oraz budynek administracyjny, mieszczący m.in. magazyn zbiorów, archiwum i bibliotekę. Ta koncepcja ukształtowała w głównej mierze współczesny krajobraz historyczny Majdanka. Jego centralną część stanowią pozostałości obozu więźniarskiego, otoczone podwójnym ogrodzeniem z drutu kolczastego i wieżami strażniczymi. O tragizmie obozowego życia przypominają drewniane baraki jednego z pól więźniarskich oraz ustawione do nich prostopadle magazyny i warsztaty.
14 13 Budynkiem o wyjątkowej wartości historycznej i wymowie jest bunkier komór gazowych. Są to jedne z nielicznych zachowanych tego typu urządzeń w Europie. Ich charakter jest unikatowy także dlatego, że były one przystosowane do eksterminacji zarówno przy użyciu cyklonu B, jak i tlenku węgla. Kolejnym wymownym symbolem nazistowskich zbrodni jest tzw. nowe krematorium, usytuowane bezpośrednio za V polem więźniarskim. W budynku składającym się pierwotnie z 12 pomieszczeń zachowały się m.in. piece krematoryjne oraz stół sekcyjny, służący do ograbiania zwłok. Na terenie Muzeum, na tzw. I międzypolu, znajduje się również barak, w którym zlokalizowane było wcześniejsze krematorium. Bunkier komór gazowych Za V polem więźniarskim oczom osób odwiedzających Majdanek ukazuje się kolejne świadectwo eksterminacyjnej polityki nazistów. W wykopanych tam rowach egzekucyjnych podczas akcji o kryptonimie Erntefest [Dożynki] 3 listopada 1943 roku rozstrzelano ponad 18 tysięcy żydowskich więźniów Majdanka i obozów pracy w Lublinie. Wydarzenie to było ostatnim rozdziałem Akcji Reinhardt zmierzającej do zagłady Żydów w Generalnym Gubernatorstwie. Krematorium za V polem Rowy egzekucyjne
15 14 Kolumna Trzech Orłów, lipiec 1944
16 15 UPAMIĘTNIENIA Ustawa z 2 lipca 1947 roku nadała terenowi byłego obozu koncentracyjnego na Majdanku miano Pomnika Męczeństwa Narodu Polskiego i innych Narodów. Pamięć o dramatycznych wydarzeniach związanych z jego funkcjonowaniem, pragnienie oddania hołdu zmarłym i pomordowanym oraz potrzeba uwypuklenia przesłania miejsca sprawiły, że na przestrzeni dziesięcioleci powstawały tutaj różne formy upamiętnień. KOLUMNA TRZECH ORŁÓW Pierwsze upamiętnienie ofiar KL Lublin powstało jeszcze podczas funkcjonowania obozu. W maju 1943 roku pod pretekstem ozdabiania pól więźniarskich polscy więźniowie polityczni postawili na placu apelowym III pola betonową kolumnę zwieńczoną zrywającymi się do lotu orłami. Potajemnie umieścili w podstawie kolumny prochy pomordowanych. Załoga obozu była przekonana, że pomnik symbolizuje niemieckie godło. Ptakom nadałem formę pół-gołębi, pół-orłów. Gołębie to symbol niewinności duszy, orły narodowy i zwycięstwa. Związałem ptaki w symbolu zwycięstwa, a upostaciowiłem je jako Trójcę: Mężczyzna, Kobieta i Dziecię ze stopami wpartymi w glob ziemski, nad którym roztaczają pieczę. Albin Maria Boniecki, więzień Majdanka, twórca Kolumny Trzech Orłów
17 16 KOPIEC Z PROCHAMI POMORDOWANYCH Poświęcenie kopca, 1947 Po likwidacji obozu w wielu miejscach na jego terenie znajdowały się prochy i kości pomordowanych. W maju 1947 roku w ramach czynu społecznego ze szczątków ludzkich usypano kopiec-kurhan. W przedsięwzięciu brała udział młodzież szkolna, wojsko, zakłady pracy i organizacje społeczne, a o pomoc do wiernych apelował ówczesny biskup lubelski ks. Stefan Wyszyński. W ciągu kilku miesięcy udało się zebrać 1300 metrów sześciennych ziemi przemieszanej z prochami. Kopiec pełnił funkcję upamiętnienia ofiar obozu do końca lat 60. XX wieku. Wtedy prochy złożono pod kopułą nowo wybudowanego Mauzoleum, gdzie spoczywają do dziś. Kopiec, przełom lat 50. i 60. XX wieku
18 POMNIK WALKI I MĘCZEŃSTWA 17 Wobec próśb byłych więźniów, uznających dotychczasowe formy upamiętnienia za zbyt skromne, w 1967 roku ogłoszono konkurs powszechny na pomnik ku czci ofiar obozu zagłady na Majdanku. Cieszył się on olbrzymim zainteresowaniem wśród twórców z całego kraju. Do realizacji wybrano projekt Wiktora Tołkina i Janusza Dembka. Dwa lata później zakończyła się budowa pomnika, przy której było zaangażowanych około 200 osób. Jego odsłonięcie zgromadziło ponad stutysięczny tłum, a władze państwowe reprezentował premier rządu PRL Józef Cyrankiewicz. Pomnik Walki i Męczeństwa to monumentalny kompleks pomnikowy składający się z trzech elementów, które niosą wiele symbolicznych treści. W świat obozowy wprowadza odwiedzających Pomnik Brama, który nawiązuje do Bramy Piekieł z Boskiej komedii Dantego Alighieri. Od Bramy prowadzi Droga Hołdu i Pamięci. Jej początkowy odcinek ma formę głębokiego wąwozu, a na jej przeciwległym krańcu znajduje się Mauzoleum. Ma ono formę kopuły wspartej na trzech kolumnach. Na fryzie wyrzeźbiono napis Los nasz dla was przestrogą cytat z wiersza Requiem Franciszka Fenikowskiego. Niechaj moment ten po wsze czasy, kiedy nie będzie już ani nas, ani naszych dzieci, wnuków i prawnuków, kiedy żyć będą na ziemiach Polski, Europy i świata ludzie wolni, ludzie szlachetni, ludzie braterstwem człowieczym złączeni daje świadectwo przeszłości i stanowi symbol wiecznej pamięci, wiecznej chwały i czci dla tych, co ponieśli na ziemi obozowej Majdanka męczeńską śmierć z rąk hitlerowskich ludobójców. Fragment aktu erekcyjnego pod Pomnik Walki i Męczeństwa odczytany przez Danutę Brzosko-Mędryk, więźniarkę Majdanka Mauzoleum
19 18 Przy Pomniku Walki i Męczeństwa hołd ofiarom Majdanka składali przywódcy religijni i państwowi z całego świata. Dziś jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych składników panoramy Lublina, a Pomnik Brama jest elementem logo Państwowego Muzeum na Majdanku używanym od 2007 roku. Wiktor Tołkin podpisuje album do wystawy Jeśli ludzie zamilkną, głazy wołać będą. Pomnik ku czci ofiar Majdanka, 2009
20 19
21 20 SHRINE MIEJSCE PAMIĘCI BEZIMIENNEJ OFIARY Popatrzcie na więźniarskie pola... w tej świeżej, soczystej trawie nie dojrzycie tamtej obozowej gołej ziemi udeptanej tysiącami stóp. [...] Nie dojrzycie tego, co myśmy widzieli codziennego bohaterstwa w pokonywaniu terroru, w walce o zachowanie człowieczeństwa. Dlatego prosimy Was nie tylko o pamięć o niewinnych ofiarach, ale o szacunek i uznanie dla tych, których tu osadzono za udział w polskim podziemiu i którzy w nieludzkich warunkach obozowych nie poddawali się uzbrojonemu przeciwnikowi. W 1999 roku, w 55. rocznicę likwidacji obozu, z inicjatywy byłych więźniów Majdanka w jednym z baraków otwarto instalację artystyczną Shrine [Świątynia]. Wystawa łącząca elementy rzeźbiarskie, graficzne i muzyczne, oddaje hołd wszystkim ofiarom Majdanka. Umieszczono na niej 52 kule symbolizujące 52 narodowości więźniów KL Lublin, którzy ginęli tutaj niezależnie od wyznawanej religii. Autorem instalacji jest Tadeusz Mysłowski, zaś oprawę muzyczną przygotował Zbigniew Bargielski. Przesłanie byłych więźniów w 60. rocznicę wyzwolenia obozu koncentracyjnego na Majdanku, 23 lipca 2004 Instalacja artystyczna Shrine
22 21
23 22 MUZEUM DZIŚ Misją Muzeum jest kultywowanie pamięci i rozwijanie edukacji historycznej o okupacji niemieckiej Lubelszczyzny podczas II wojny światowej. Muzeum zajmuje obszar niemal 90 ha. Zlokalizowane są na nim obiekty historyczne oraz infrastruktura służąca zwiedzającym, badaczom i uczestnikom projektów edukacyjnych. Nad rozwojem instytucji oraz zapewnieniem jej prawidłowego funkcjonowania czuwa 10 działów. Oddziałami Państwowego Muzeum na Majdanku są muzea byłych obozów zagłady Akcji Reinhardt w Bełżcu i Sobiborze. Cele Muzeum realizowane są głównie przez upamiętnianie ofiar niemieckiego obozu koncentracyjnego na Majdanku oraz obozów zagłady w Bełżcu i Sobiborze, a także zabezpieczanie obiektów i ich udostępnianie. Magazyn zbiorów archiwalnych Zabudowa III pola więźniarskiego część ekspozycji historycznej Muzeum Gromadzone przez instytucję zbiory stanowią bazę źródłową do badań naukowych, są opracowywane i upowszechniane. Temu ostatniemu służy organizacja wystaw i uroczystości upamiętniających, działalność wydawnicza, projekty edukacyjne i udział w sesjach naukowych. Archiwum PMM otwarte jest dla historyków, byłych więźniów i ich rodzin, uczestników organizowanych przez Muzeum przedsięwzięć edukacyjnych.
24 23 W MAGAZYNIE ZBIORÓW Muzealne magazyny gromadzą autentyczne przedmioty pochodzące z obozu koncentracyjnego na Majdanku oraz prace artystyczne o tematyce martyrologicznej i antytotalitarnej powstałe po 1945 roku. Są one prezentowane zwiedzającym na wystawie stałej oraz w trakcie przygotowywanych przez Muzeum wystaw czasowych. Przedmioty znalezione na terenie obozu
25 24 ZBIORY HISTORYCZNE Nieocenioną wartość dokumentalną posiadają relikty przejęte przez Muzeum po likwidacji obozu, a także artefakty znajdowane na jego terenie podczas prac budowlanych i badań archeologicznych. Spośród blisko 300 tysięcy tego typu eksponatów zdecydowaną większość stanowi kolekcja obuwia więźniarskiego. Liczy ona 280 tysięcy sztuk butów należących do ofiar Majdanka i innych obozów działających w ramach Akcji Reinhardt. Do tej kategorii zbiorów należą też inne prywatne rzeczy więźniów zabrane im po przybyciu do obozu, a więc szczoteczki do zębów, klucze, walizki, okulary, przybory do golenia, modlitewniki czy zabawki. Czapka więźniarska z wyszytą literą M Różaniec wykonany z chleba Samochód-popielniczka wykonany z piaskowca przez jednego z więźniów obozu w 1943 roku Zwitki Tory znalezione na terenie obozu po jego likwidacji
26 25 Lalka krakowianka przywieziona do obozu Modlitewnik Muzeum gromadzi także przedmioty obrazujące dzień powszedni w obozie, m.in. odzież i obuwie obozowe, blaszki z numerami, prycze, kubki, miski i tablice ostrzegawcze. O działalności artystycznej, jaka rozwijała się w obozie, świadczą natomiast wykonywane przez więźniów papierośnice, rysunki czy biżuteria. Osobne kategorie stanowią relikty związane z terrorem i uśmiercaniem więźniów puszki po cyklonie B, pejcze, piece krematoryjne, podwozia samochodów, a także eksploatacją zwłok urny na prochy, włosy, protezy dentystyczne. Liczba eksponatów stale rośnie. Uzupełniają je dary od byłych więźniów oraz ich rodzin. Kubek metalowy
27 26 ZBIORY ARTYSTYCZNE Najstarsze spośród prac artystycznych gromadzonych w PMM powstały jeszcze w okresie funkcjonowania obozu i zostały wykonane przez więźniów. To głównie rysunki i akwarele na papierze oraz rzeźby. Ich największym walorem jest autentyzm i dokumentalizm przedstawiają sceny widziane oczami świadków. Tworzone były w pośpiechu, często na skrawku papieru, więc nie zawsze prezentowały wysoki poziom artystyczny. Zupełnie odmienny charakter mają natomiast prace powstałe po wojnie. Sztuka była samoobroną przed bezbronnym poddaniem się człowieka. Sztuka jest uzmysłowieniem tego, co w nas samych wymaga wyzwolenia. Sztuka to zamiana życia w obraz. Józef Szajna były więzień KL Auschwitz i KL Buchenwald, uczestnik Międzynarodowego Triennale Sztuki na Majdanku, autor pracy Klatka z cyklu Inżynieria genetyczna IV, 1991 Epitafium Tadeusza Banasia, 1986 Zorganizowane przez Muzeum w latach 60. XX wieku ogólnopolskie wystawy artystyczne Przeciw wojnie stały się impulsem do stworzenia kolekcji dzieł sztuki współczesnej o tematyce martyrologicznej i antywojennej. Najciekawsze i nagradzane prace odkupowano od artystów albo były one przekazywane do Muzeum w formie darów. Najwięcej dzieł sztuki trafiło do zasobów PMM w ramach Międzynarodowego Triennale Sztuki, które w 1985 Rysunek Karola Lindera z 1944 roku przedstawiający eksterminację więźniów w obozie na Majdanku
28 27 Praca Skończmy z masowym zabijaniem Onisima Colta z Rumunii prezentowana na VI Międzynarodowym Triennale Sztuki Majdanek, 2000 roku zastąpiło organizowane wcześniej wystawy artystyczne o charakterze krajowym. Kolekcja dzieł sztuki współczesnej liczy dziś blisko 7 tysięcy prac z zakresu malarstwa, grafiki, plakatu, fotografii, rzeźby, medalierstwa i sztuki ludowej. Wśród nich znajdują się prace twórców znanych w świecie, jak chociażby Józefa Szajny, Tomasza Kawiaka czy Leszka Mądzika. Dużą część kolekcji stanowią też muzealia, wydane przez PMM w związku z uroczystościami rocznicowymi i wystawami, np. medale okolicznościowe. Grand Prix VI Międzynarodowego Triennale Sztuki Majdanek - Bunkier b II Pawła Warchoła, 2000
29 28 ARCHIWUM: PRZESZŁOŚĆ W 180 METRACH BIEŻĄCYCH AKT Nadpalone, znajdowane pod warstwą ziemi, wśród gruzowisk po barakach i na śmietnikach, szczątki akt komendantury obozowej były pierwszymi dokumentami w zbiorach Archiwum PMM. Jednym z najważniejszych dokumentów z okresu funkcjonowania obozu jest niekompletna księga zmarłych więźniów z 1942 roku, w której odnotowano około 7 tysięcy nazwisk. Wkrótce uzupełniła je korespondencja dotycząca zakupu cyklonu B i handlu włosami więźniów, na którą w rozbitym samochodzie na jednej z ulic Lublina natknął się lubelski naukowiec Roman Szewczyk. Początkowo skromne zbiory Muzeum uzupełniono w wyniku kwerend w polskich i zagranicznych archiwach. W efekcie wieloletnich starań PMM pozyskało fotokopie dokumentów wywiezionych do Związku Radzieckiego. Liczne oryginalne dokumenty obozowe przekazali byli więźniowie i ich rodziny. Są to głównie grypsy, zawiadomienia o śmierci, zwolnienia z obozu, potwierdzenia odbioru paczek. Dokumenty należące do zasobu archiwalnego PMM podzielić można na kilka grup. Najcenniejszą grupę stanowią akta administracji obozu, które w dużej mierze zostały zniszczone przez okupanta. Zachowały się m.in. niektóre zarządzenia i rozkazy komendantury, akta personalne kilkunastu osadzonych, wykazy dowódców i podoficerów oraz meldunki o stanie liczbowym więźniów. Ważne dla zbadania dziejów KL Lublin są także materiały wytworzone poza obozem, ale bezpośrednio z nim związane. Należą do nich akta Centralnego Zarządu Budowlanego SS w Lublinie, Polskiego Czerwonego Krzyża czy prywatne dokumenty
30 29 więźniów. Ich uzupełnieniem są ankiety, zeznania i wspomnienia byłych więźniów gromadzone w Archiwum od 1944 roku. Szczególnie dużo napłynęło ich w wyniku organizowanych przez Muzeum konkursów na pamiętniki. Poza relacjami pisanymi w Archiwum PMM znajdują się także ich zapisy audio i wideo. Są one nie tylko pomocą dla badaczy, ale także elementem wielu projektów edukacyjnych. Dziś na półkach muzealnego Archiwum przechowuje się ok. 180 metrów bieżących akt, w tym 18 metrów bieżących oryginalnych dokumentów poobozowych. Zbiory te są sukcesywnie digitalizowane, co umożliwia ich upowszechnianie. Służy temu pracownia wyposażona w nowoczesny sprzęt do cyfryzacji zbiorów. Poza materiałami archiwalnymi dotyczącymi KL Lublin Archiwum gromadzi akta dokumentujące działalność Muzeum. Archiwum PMM udziela także informacji o byłych więźniach. Rocznie wpływa do niego średnio 200 takich zapytań. W tym celu zainteresowani mogą skorzystać także z internetowej bazy Indeks więźniów KL Lublin udostępnionej na eu. Gromadzi ona dane ponad 56 tysięcy więźniów Majdanka. Niestety po pobycie wielu osadzonych w KL Lublin nie pozostał żaden ślad. Dokument tożsamości Icka Boksenbauma uprawniający do pobytu w getcie na Majdanie Tatarskim Akta zawierają blisko: 270 tysięcy klatek mikrofilmów, 5,5 tysiąca zdjęć, 500 nagrań audio i tyle samo wideo. Prace nad digitalizacją zbiorów
31 30
32 31
33 32 SPECJALISTYCZNY KSIĘGOZBIÓR BIBLIOTEKI Muzealna biblioteka posiada zbiory liczące ponad 16 tysięcy woluminów. Zapoczątkowały ją nazistowskie publikacje propagujące założenia narodowego socjalizmu wydane w Trzeciej Rzeszy w latach i pozostawione na terenie Majdanka przez załogę obozową. Główną część zasobu stanowią specjalistyczne czasopisma, a także książki poświęcone historii, edukacji i muzealnictwu. Bogaty dział tworzą prace na temat różnych obozów: koncentracyjnych, zagłady, jenieckich i innych. Należą do niego systematycznie gromadzone publikacje dotyczące obozu na Majdanku, począwszy od tych, które pojawiły się jeszcze w czasie trwania wojny. Zasoby biblioteki na bieżąco uzupełniane są o najnowsze wydawnictwa, poświęcone głównie tematyce wojennej i okupacyjnej. Wyszukiwanie potrzebnych publikacji w zbiorach bibliotecznych ułatwia katalog on-line, który dostępny jest na stronie internetowej Muzeum.
34 33 EKSPOZYCJA MUZEALNA Losom mężczyzn, kobiet i dzieci osadzonych w obozie koncentracyjnym na Majdanku poświęcona jest wystawa historyczna Więźniowie Majdanka. Prezentowane są na niej relikty obozowe pasiaki, narzędzia eksterminacji, przedmioty artystyczne wykonane przez więźniów czy przywiezione przez nich rzeczy osobiste. Na ekspozycji można także obejrzeć i wysłuchać relacji więźniów. Wystawę historyczną uzupełnia ekspozycja plenerowa. Jej centralnym elementem są szklane tablice z komentarzami historycznymi. Zainstalowano je wewnątrz obiektów poobozowych (łaźnie, bunkier z komorami gazowymi, baraki mieszkalne na III polu, krematorium) oraz wzdłuż trasy zwiedzania. Te ostatnie tworzą ścieżkę historyczną zatytułowaną Konzentrationslager Lublin Rozpoczyna się ona u stóp Pomnika Bramy, a kończy przy Mauzoleum. Opisuje najważniejsze obiekty i miejsca związane z historią obozu oraz przedstawia ich wygląd w czasie istnienia KL Lublin lub tuż po jego likwidacji. Istotne aspekty funkcjonowania obozu oraz przełomowe wydarzenia z historii Majdanka dokumentują tablice z relacjami świadków więźniów KL Lublin i członków załogi SS. Znajdującym się na ekspozycji reliktom obozowym towarzyszą tabliczki z komentarzem historycznym.
35 34
36 35 Fragment wystawy Więźniowie Majdanka urządzonej w baraku nr 62
37 36 W jednym z baraków zobaczyć można wizualizację topografii Majdanka. Trójwymiarową makietę obozu uzupełnia projekcja zdjęć archiwalnych ilustrująca jego zabudowę w okresie wojny. W specjalnie zaprojektowanych gablotach ustawionych w baraku nr 52 eksponowane jest obuwie należące do ofiar Akcji Reinhardt, które zginęły także w innych obozach. Wystawa uświadamia skalę zbrodni dokonywanych w obozach śmierci. Warunki panujące w KL Lublin przybliża z kolei ekspozycja w barakach III pola więźniarskiego. Mizerna konstrukcja budynków, brak okien i prycze z siennikami przypominają o prymitywnych warunkach, w jakich musieli bytować więźniowie.
38 37
39 38
40 39
41 40 WYSTAWY CZASOWE Wystawy czasowe prezentowane w Państwowym Muzeum na Majdanku mają charakter ekspozycji dokumentalnych i artystycznych. Celem każdej z nich jest przybliżenie problematyki II wojny światowej oraz okupacji na Lubelszczyźnie. Ukazując nieudostępniane na co dzień zbiory muzealne, stanowią one uzupełnienie ekspozycji stałej. Uroczyste otwarcie ekspozycji Jan Paweł II na Majdanku zorganizowanej w 20. rocznicę wizyty papieża w Lublinie, 2007 Pierwsza wystawa Majdanek w plastyce powstała jeszcze w listopadzie 1944 roku. Tworzyły ją cykle rysunków przedstawiających różne aspekty życia obozowego. Wykonał je tuż po likwidacji obozu radziecki malarz Zinowij Tołkaczew. Wystawa Oskarżenie Polacy więzieni na Majdanku w listach swoich bliskich, 2011 Szczególnym wydarzeniem w kalendarzu działalności PMM była organizacja artystycznych wystaw konkursowych nazwanych Międzynarodowe Triennale Sztuki Majdanek. Odbywały się one w latach , a obejmowały grafikę, rysunek, fotografię i technikę wideo. Ranga wystawy i jej międzynarodowy charakter sprawiły, że cieszyła się ona olbrzymim zainteresowaniem artystów i zwiedzających. Do siedmiu edycji triennale zgłoszono blisko 15 tysięcy prac artystów pochodzących z ponad 70 państw. Wernisaż wystawy Majdanek w rysunkach Karola Lindera, 2011 Od kilku lat Muzeum skupia się przede wszystkim na urządzaniu wystaw czasowych, które prezentują zbiory historyczne i działalność instytucji. Przykładem mogą być ekspozycje zatytułowane Listy z Majdanka. KL Lublin w świetle grypsów ; Dowody zbrodni depozyty pamięci. Konserwacja przedmiotów i dokumentów z obozu koncentracyjnego na Majdanku czy wystawa plenerowa na temat genezy, budowy i symboliki Pomnika Walki i Męczeństwa.
42 Performance artystyczny Nobuhiko Utsumi w ramach VI Międzynarodowego Triennale Sztuki Majdanek, Regularnie udostępniane są także plenerowe wystawy specjalne poświęcone historii Majdanka i polityce okupacyjnej. Przykładem może być otwarta w 2012 roku ekspozycja Przybyli do getta... Odeszli w nieznane..., przygotowana dla upamiętnienia 70. rocznicy Akcji Reinhardt zagłady Żydów w okupowanej przez Niemców Polsce.
43
44 Multimedialna wystawa czasowa poświęcona wysiedleńcom z Zamojszczyny prezentowana w baraku nr 62
45 44 KONSERWACJA RELIKTÓW OBOZOWYCH Opieką konserwatorską objęte są pomniki zlokalizowane na terenie Majdanka, a także obiekty nieruchome należące do infrastruktury obozowej. W przeważającej części jest to zabudowa drewniana. Do dziś przetrwały m.in. 22 baraki mieszkalne, 15 baraków mieszczących warsztaty i magazyny, 17 wieżyczek strażniczych, 2 baraki łaźni, kwatery nadzorczyń obozu kobiecego, krematorium za V polem oraz tzw. stare krematorium. Książki pocztowe z kancelarii obozu koncentracyjnego na Majdanku po konserwacji Na obszarze Muzeum znajdują się 2 obiekty murowane (bunkier komór gazowych i tzw. biały domek) oraz blisko 90 ruin. Z czasów funkcjonowania obozu pochodzą również ciągi dróg i chodniki. Prace konserwatorskie przy Kolumnie Trzech Orłów. Replika kapitelu autorstwa Witolda Marcewicza Na bieżąco konserwowane są archiwalia. Wymagają one szczególnej opieki, bo stan, w jakim znajdowała się większość z nich, uniemożliwiał ich udostępnianie. Najważniejsze dokumenty poddane w ostatnim czasie konserwacji to stany dzienne obozu z 1943 roku, kartoteka pieniężna więźniów i Dziennik Marylki znaleziony na Majdanku dziennik pisany w marcu i kwietniu 1943 roku, jedno z nielicznych bezpośrednich świadectw Zagłady. W ciągu kilku ostatnich lat zakonserwowano m.in. książki, modlitewniki i zabawki przywiezione do obozu oraz naszywki bagażowe i więźniarskie pasiaki. Dezynfekcji poddano prawie wszystkie eksponaty z najliczniejszej grupy muzealiów około 266 tysięcy więźniarskich butów cywilnych.
46 45
47 46 BADANIE DZIEJÓW KL LUBLIN I PROBLEMATYKI MUZEALNEJ Jednym z najważniejszych ustaleń ostatnich lat jest oszacowanie liczby ofiar obozu na podstawie nowo odkrytych źródeł. Funkcjonujące wcześniej bilanse strat osobowych były zdecydowanie zawyżone. Przez wiele lat istnienia Muzeum na Majdanku zdołało stworzyć pokaźną bazę źródłową do badań naukowych. Składają się na nią dokumenty, relikty obozowe i zbiory biblioteczne. Liczne kwerendy przeprowadzane zarówno w instytucjach krajowych, jak i zagranicznych dopełniają obrazu dziejów KL Lublin i uzupełniają zgromadzone dotąd informacje. Badania historyków Muzeum koncentrują się głównie na tematach związanych z historią obozu koncentracyjnego na Majdanku, polityką hitlerowską na okupowanych ziemiach polskich, a zwłaszcza na Lubelszczyźnie, w tym historią obozów zagłady w Bełżcu i Sobiborze. Pracownicy Muzeum podejmują się także badań nad problematyką muzealną, zwłaszcza działalnością edukacyjną. Stoisko PMM na Lubelskich Targach Książki organizowanych przez Wojewódzką Bibliotekę Publiczną. W ramach targów rozstrzygany jest konkurs na Książkę Roku. Muzeum dwukrotnie zdobyło ten tytuł w 2010 i 2014 roku Dużym osiągnięciem PMM jest pogłębiona współpraca z naukowcami z polskich i zagranicznych instytucji badawczych. Okazję ku temu stwarzają liczne konferencje i spotkania, podróże studyjne oraz projekty międzynarodowe, w których biorą udział pracownicy PMM. Efekty wspólnych działań widać chociażby w publikacjach wydawanych nakładem PMM, gdzie zamieszczane są artykuły autorów z innych ośrodków, a także w wydawnictwach ukazujących się za granicą. Niektóre publikacje pracowników są dostępne on-line na stronie internetowej Muzeum.
MAJDANEK MIEJSCE PAMIĘCI I MUZEUM INFORMATOR
MAJDANEK MIEJSCE PAMIĘCI I MUZEUM INFORMATOR Lublin 2012 SPIS TREŚCI 4 8 10 12 14 Konzentrationslager Lublin Pierwsze na świecie muzeum martyrologiczne Trudne początki Krajobraz historyczny Majdanka Upamiętnienia
Bardziej szczegółowoSTATUT MUZEUM GROSS-ROSEN W ROGOŹNICY
W uzgodnieniu Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Załącznik do Uchwały Nr XLVIII/1623/14 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 27 marca 2014 r. STATUT MUZEUM GROSS-ROSEN W ROGOŹNICY Rozdział
Bardziej szczegółowoMajdanek Państwowe Muzeum na Majdanku
Majdanek Państwowe Muzeum na Majdanku Historia Niemiecki obóz koncentracyjny KL Lublin, tak brzmiała jego oficjalna nazwa położony w granicach Generalnego Gubernatorstwa [G.G] funkcjonował w okresie II
Bardziej szczegółowoMINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO. Warszawa, dnia 29 czerwca 2018 r. Poz. 44. z dnia 29 czerwca 2018 r.
DZIENNIK URZĘDOWY MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO Warszawa, dnia 29 czerwca 2018 r. Poz. 44 Z A R Z Ą D Z E N I E M I N I S T R A K U L T U R Y I D Z I E D Z I C T WA N A R O D O W E G O 1) z
Bardziej szczegółowoMINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO. Warszawa, dnia 16 grudnia 2015 r. Poz. 59 ZARZĄDZENIE MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO 1)
DZIENNIK URZĘDOWY MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO Warszawa, dnia 16 grudnia 2015 r. Poz. 59 ZARZĄDZENIE MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO 1) z dnia 16 grudnia 2015 r. w sprawie nadania
Bardziej szczegółowoSztutowo Muzeum Stutthof
Sztutowo Muzeum Stutthof Historia Pierwsi więźniowie przybyli do niemieckiego obozu pod Sztutowem 2 września 1939 r. Do 30 września 1941 r. obóz nosił nazwę "Zivillager Stutthof". Termin "KL Stutthof"
Bardziej szczegółowoOFERTA WYDAWNICZA PAŃSTWOWEGO MUZEUM NA MAJDANKU
OFERTA WYDAWNICZA PAŃSTWOWEGO MUZEUM NA MAJDANKU Obóz zagłady w Bełżcu w relacjach ocalonych i zeznaniach polskich świadków, red. Dariusz Libionka, Lublin 2013, 272 s., cena: 30,00 zł Publikacja jest pierwszym
Bardziej szczegółowoMINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO. Warszawa, dnia 23 kwietnia 2018 r. Poz. 22. z dnia 23 kwietnia 2018 r.
DZIENNIK URZĘDOWY MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO Warszawa, dnia 23 kwietnia 2018 r. Poz. 22 Z A R Z Ą D Z E N I E M I N I S T R A K U L T U R Y I D Z I E D Z I C T WA N A R O D O W E G O 1)
Bardziej szczegółowoStatut samorządowej instytucji kultury pn.: Muzeum Treblinka. Niemiecki nazistowski obóz zagłady i obóz pracy ( )
Załącznik do uchwały nr 58/18 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 22 maja 2018 r. Statut samorządowej instytucji kultury pn.: Muzeum Treblinka. Niemiecki nazistowski obóz zagłady i obóz pracy (1941-1944)
Bardziej szczegółowoMuzeum Auschwitz-Birkenau
Muzeum Auschwitz-Birkenau W kwietniu 1940 roku na rozkaz naczelnego dowódcy SS Heinricha Himlera rozpoczęto budowę obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu - Zasolu, przy wykorzystaniu istniejących tam już
Bardziej szczegółowoZamość Rotunda Muzeum Martyrologii Zamojszczyzny
Zamość Historia Miejsce upamiętnienia zbrodni niemieckich w dawnej działobitni twierdzy zamojskiej, zwanej Rotundą, przy ul. Męczenników Rotundy [na lewo za Bramą Szczebrzeską [ul. Szczebrzeska]. Po kampanii
Bardziej szczegółowom-w-michniowie.html , 00:14 ACZCIONKA ŚREDNIA ACZCIONKA
Martyrologia wsi polskich (nowy) http://martyrologiawsipolskich.pl/mws/mauzoleum-w-michniowie/o-muzeum/54016,o-muzeu m-w-michniowie.html 2018-12-11, 00:14 Strona główna O Muzeum O Muzeum w Michniowie O
Bardziej szczegółowoPañstwowe Muzeum na Majdanku. Oferta Edukacyjna
Pañstwowe Muzeum na Majdanku Oferta Edukacyjna Lublin 2009 Wprowadzenie Zajêcia edukacyjne organizowane w Pañstwowym Muzeum na Majdanku Lekcje muzealne Dzieñ studyjny Zwiedzanie z aktywnym udzia³em m³odzie
Bardziej szczegółowo.htit\ f -i**- J OŚRODEK BRAMA GRODZKA
.htit\ f -i**- J OŚRODEK BRAMA GRODZKA TEATR NN Historia jednego życia Miejsce, które widać na sąsiedniej fotografii znajduje się w samym centrum Lublina. Nie wyróżnia się niczym szczególnym i nie zwraca
Bardziej szczegółowoAgnieszka Daniłkiewicz studentka historii Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach. Wolontariat w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau
Agnieszka Daniłkiewicz studentka historii Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach Wolontariat w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau W 1939 r. zachodnie obszary Polski zostały wcielone do
Bardziej szczegółowoCZEGO NIE MOGLIŚMY WYKRZYCZEĆ ŚWIATU
DZIAŁANIA EDUKACYJNE WOKÓŁ WYSTAWY STAŁEJ CZEGO NIE MOGLIŚMY WYKRZYCZEĆ ŚWIATU WWW.ONEGSZABAT.ORG WWW.JHI.PL DZIAŁANIA EDUKACYJNE WOKÓŁ WYSTAWY STAŁEJ 1. CZĘŚĆ Oprowadzanie po wystawie Czego nie mogliśmy
Bardziej szczegółowoDZIENNIK URZĘDOWY MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO. Warszawa, dnia 21 lutego 2013 r. Pozycja 8 ZARZĄDZENIE
DZIENNIK URZĘDOWY MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO Warszawa, dnia 21 lutego 2013 r. Pozycja 8 ZARZĄDZENIE MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO 1) z dnia 19 lutego 2013 r. w sprawie nadania
Bardziej szczegółowoNiech śmierć tak nieludzka nie powtórzy się więcej ". 74 rocznica spalenia więźniów Radogoszcza
28-06-19 1/7 powtórzy się więcej ". 74 rocznica spalenia więźniów Radogoszcza 19.01.2019 16:17 Katarzyna Zielińska / BPKSiT kategoria: Tożsamość i tradycja 19 stycznia Łódź wspomina tragedię więzienia
Bardziej szczegółowoRÓŻNE ASPEKTY HISTORII KL AUSCHWITZ ARCHITEKTURA ZBRODNI SEMINARIUM AKADEMICKIE MIĘDZYNARODOWE CENTRUM EDUKACJI O AUSCHWITZ I HOLOKAUŚCIE PROGRAM
P a ń s t w o w e M u z e u m Auschwitz Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau ul. Więźniów Oświęcimia 20, 32-603 Oświęcim www.auschwitz.org Birkenau S t a t e M u s e u m RÓŻNE ASPEKTY HISTORII KL AUSCHWITZ
Bardziej szczegółowoSTATUT MUZEUM GROSS-ROSEN w ROGOZNICY. Rozdział I Postanowienia ogólne
Data publikacji : 19.02.2010 W uzgodnieniu Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Załącznik do Uchwały Nr LX/913/2006 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 26 października 2006 r. STATUT MUZEUM
Bardziej szczegółowoCześć ich pamięci! Rocznica spalenia więźniów Radogoszcza i zakończenia okupacji niemieckiej w Łodzi
23-06-19 1/6 więźniów Radogoszcza i zakończenia okupacji niemieckiej w Łodzi 19.01.2018 19:22 Andrzej Janecki / BPKSiT kategoria: Tożsamość i tradycja Łodzianie wspomnieli tragiczne wydarzenia, które rozegrały
Bardziej szczegółowoGeneza holocaustu. Przygotowywanie Żydów do wywozu do obozu zagłady
1 Geneza holocaustu W ramach Szkoły Dialogu nauczyciele z ZS-P w Dobrej znacznie wybiegają ponad podstawę programową i próbują uczniom przybliżyć dramat narodu żydowskiego podczas II wojny światowej. Szeroko
Bardziej szczegółowoAKCJA SPOŁECZNO-EDUKACYJNA ŻONKILE 19 IV 1943 ROCZNICA POWSTANIA W GETCIE WARSZAWSKIM
19 IV 1943 ROCZNICA POWSTANIA W GETCIE WARSZAWSKIM GETTO WARSZAWSKIE I POWSTANIE W GETCIE WARSZAWSKIM Utworzenie getta: W 1940 r. Niemcy ogrodzili murem część centrum Warszawy i stłoczyli tam prawie pół
Bardziej szczegółowoI Obchody Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu na Lubelszczyźnie
I Obchody Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu na Lubelszczyźnie 27-28, 30-31 stycznia, 1 lutego 2019 r. Pod patronatem Marszałka Województwa Lubelskiego Jarosława Stawiarskiego 27, 30-31
Bardziej szczegółowoWielkopolanie w obozie karnośledczym. w Żabikowie KARTY PRACY
Wielkopolanie w obozie karnośledczym w Żabikowie KARTY PRACY Karta Pracy 1 Reichsgau Wartheland Kraj Warty Karta Pracy 2 Dokument potwierdzający przejęcie Poznania przez wojsko niemieckie (10 września
Bardziej szczegółowo100-LECIE ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI specjalna oferta edukacyjna
100-LECIE ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI specjalna oferta edukacyjna Zapraszamy do zapoznania się z ofertą edukacyjną Oddziałów Muzeum Podlaskiego w Białymstoku przygotowaną z okazji obchodów 100-lecia odzyskania
Bardziej szczegółowoŁódź Muzeum Tradycji Niepodległościowych Oddział Radogoszcz
Łódź Muzeum Tradycji Niepodległościowych Oddział Radogoszcz Historia Muzeum mieści się w dawnej fabryce Samuela Abbego u zbiegu ulic Sowińskiego i Zgierskiej. W okresie okupacji niemieckiej znajdowało
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA ARCHITEKTONICZNO-KRAJOBRAZOWA MIEJSCA PAMIĘCI NA TERENIE BYŁEGO NIEMIECKIEGO NAZISTOWSKIEGO OBOZU ZAGŁADY W SOBIBORZE
KONCEPCJA ARCHITEKTONICZNO-KRAJOBRAZOWA MIEJSCA PAMIĘCI NA TERENIE BYŁEGO NIEMIECKIEGO NAZISTOWSKIEGO OBOZU ZAGŁADY W SOBIBORZE Pierwszym, co uderza po przybyciu do Sobiboru, jest kontrast pomiędzy symbolicznym
Bardziej szczegółowoNasze 100 dni dla Niepodległej
Nasze 100 dni dla Niepodległej W terminie od 3 września 2018 roku do 9 grudnia 2018 roku w Specjalnym Ośrodku Szkolno- Wychowawczym w Zamościu realizowana była innowacja pedagogiczna Nasze 100 dni dla
Bardziej szczegółowoObchody 73. rocznicy likwidacji Litzmannstadt Getto
20-09-17 1/10 Litzmannstadt Getto 29.08.2017 16:38 Agnieszka Łuczak / BPKSiT kategoria: Tożsamość i tradycja Miasto Modlitwy za zmarłych, którzy zginęli w getcie i obozach zagłady, a następnie Marsz Pamięci
Bardziej szczegółowoPROJEKT EDUKACYJNY MELITSER JIDN JOM KIPPUR PAMIĘC O ŻYDACH Z MIELCA. Realizowany w. Zespole Szkół Technicznych. w Mielcu
PROJEKT EDUKACYJNY MELITSER JIDN JOM KIPPUR PAMIĘC O ŻYDACH Z MIELCA Realizowany w Zespole Szkół Technicznych w Mielcu MIELEC, 2014 NASZE DZIAŁANIA W RAMACH PROEJKTU MELITSER JIDN JOM KIPPUR (PAMIĘĆ O
Bardziej szczegółowoI. Czynności organizacyjne. Podanie częściowego tematu: Z wizytą w. II. Zagadka-odczytuję
Klasa VId Język polski Scenariusz lekcji języka polskiego w klasie VId SCENARIUSZ LEKCJI Temat: Z wizytą w muzeum Cel ogólny Doskonalenie słownictwa związanego z muzeami.. Cele operacyjne UCZEŃ: Posiada
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR LXXV/848/10 RADY MIASTA OŚWIĘCIM. z dnia 27 października 2010 r.
UCHWAŁA NR LXXV/848/10 RADY MIASTA OŚWIĘCIM z dnia 27 października 2010 r. w sprawie organizacji na terenie miasta Oświęcim obchodów świąt narodowych oraz innych rocznic i świąt. Na podstawie art. 18 ust.
Bardziej szczegółowoCzas Cele Temat Metody Materiały
Aleksandra Kalisz, Instytut Historii Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Konspekt dnia studyjnego w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau "Dyskryminacja, prześladowanie,
Bardziej szczegółowoNarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych - 14 czerwca
Narodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych - 14 czerwca Zespół Szkół Zawodowych im. R. Mielczarskiego w Katowicach 40-870 Katowice, al. B. Krzywoustego 13 e-mail:
Bardziej szczegółowoświatowej na terenach Galicji. Wszyscy uczestnicy zapalili na cześć poległych bohaterów symboliczne znicze przy kaplicy cmentarnej.
Wycieczka klas 2 A i 2 D Gimnazjum Nr 2 im. Mikołaja Kopernika w Tarnowie w dniu 26 września 2014 roku - - Dąbrowa Tarnowska - cmentarz I wojny światowej nr 248 i Ośrodek Spotkania Kultur Park Historyczny
Bardziej szczegółowoAuschwitz historia, pamięć i edukacja Nauczanie o Holokauście w autentycznym miejscu pamięci
DZIEŃ PIERWSZY Auschwitz historia, pamięć i edukacja Nauczanie o Holokauście w autentycznym miejscu pamięci Europejskie seminarium dla nauczycieli Kraków Auschwitz-Birkenau 7-13 października 2007 Niedziela,
Bardziej szczegółowoNiemiecka dokumentacja fotograficzna zbrodni katyńskiej
Nr 3/2016 06 04 16 Niemiecka dokumentacja fotograficzna zbrodni katyńskiej Autor: Stanisław Żerko (IZ) W nocy z 12 na 13 kwietnia 1943 r. rozgłośnie niemieckie poinformowały o odnalezieniu w Katyniu na
Bardziej szczegółowoNajczęściej zadawane pytania (FAQ)
Najczęściej zadawane pytania (FAQ) Czy Miejsce Pamięci jest autentycznym miejscem historycznym? Czy Hitler i Himmer brali udział w Konferencji w Wannsee? Czy na Konferencji w Wannsee zapadła uchwała dotycząca
Bardziej szczegółowoBiałystok, dnia 9 grudnia 2016 r. Poz UCHWAŁA NR XXVII/441/16 RADY MIASTA BIAŁYSTOK. z dnia 28 listopada 2016 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO Białystok, dnia 9 grudnia 2016 r. Poz. 4690 UCHWAŁA NR XXVII/441/16 RADY MIASTA BIAŁYSTOK z dnia 28 listopada 2016 r. w sprawie nadania statutu Muzeum Pamięci
Bardziej szczegółowoOpole, dnia 29 grudnia 2017 r. Poz UCHWAŁA NR XXXVI/397/2017 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO. z dnia 19 grudnia 2017 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO Opole, dnia 29 grudnia 2017 r. Poz. 3337 UCHWAŁA NR XXXVI/397/2017 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO z dnia 19 grudnia 2017 r. w sprawie nadania statutu Centralnemu
Bardziej szczegółowoEksterminacja wsi. Martyrologia wsi polskich (nowy) DUŻA ACZCIONKA ŚREDNIA ACZCIONKA
Martyrologia wsi polskich (nowy) http://martyrologiawsipolskich.pl/mws/zbiory/multimedia/galeria-zdjec/54283,eksterminacjawsi.html 2018-12-21, 05:32 Strona główna Galeria zdjęć Eksterminacja wsi Eksterminacja
Bardziej szczegółowoCentrum Edukacyjne IPN Przystanek Historia w Kielcach ul. Warszawska 5 tel
Centrum Edukacyjne IPN Przystanek Historia w Kielcach ul. Warszawska 5 tel. 696 826 381 LUTY 2016 WYDARZENIA OTWARTE WYSTAWY Armia Krajowa 1939 1945 Wystawa w przestępny sposób ukazuje dzieje organizacji
Bardziej szczegółowo1 Symbolika Auschwitz na tle sporów wokół muzeum Łukasz Razowski
1 2 Spis treści Wstęp 6 Rozdział I: Historia sporów o symbole religijne w byłym obozie Auschwitz 14 1.1. Kalendarium sporów wokół byłego obozu Auschwitz-Birkenau 14 1.2. Wizyta papieża Jana Pawła II w
Bardziej szczegółowoWarszawa Muzeum Więzienia Pawiak
Warszawa Muzeum Więzienia Pawiak Historia Znajduje się w miejscu więzienia zbudowanego w latach 1830-1835 przez władze carskie między ul. Dzielną, Pawią i Ostrożną [później Więzienną]. Kompleks zabudowań
Bardziej szczegółowoOgólnopolski Konkurs Aktywny zuch, harcerz i uczeń w szkole II edycja r r. KARTA PRACY nr 2b
Ogólnopolski Konkurs Aktywny zuch, harcerz i uczeń w szkole II edycja 19.01. 2016 r. - 19.06. 2016 r. KARTA PRACY nr 2b ZADANIE 2 - Mapa pamięci o miejscach i bohaterach stworzenie mapki z zaznaczeniem
Bardziej szczegółowoAUSCHWITZ MOJA ZIEMIA HISTORIA I PAMIĘĆ PO SZEŚĆDZIESIĘCIU LATACH PROGRAM EDUKACYJNY DLA NAUCZYCIELI I UCZNIÓW
AUSCHWITZ MOJA ZIEMIA HISTORIA I PAMIĘĆ PO SZEŚĆDZIESIĘCIU LATACH PROGRAM EDUKACYJNY DLA NAUCZYCIELI I UCZNIÓW W POSZUKIWANIU SKRADZIONEGO DOMU PROJEKT 2006 ORGANIZATORZY: MCEAH, PANSTWOWE MUZEUM AUSCHWITZ-BIRKENAU
Bardziej szczegółowoScenariusz zajęć dla uczniów gimnazjum OKUPACJA NIEMIECKA ZIEM POLSKICH
Scenariusz zajęć dla uczniów gimnazjum OKUPACJA NIEMIECKA ZIEM POLSKICH Wykorzystanie programu multimedialnego Historia Świata i Polski 1914-1948, Wojny światowe mgr Maria Kosterkiewicz Gimnazjum nr 12
Bardziej szczegółowoMałgorzata Grabowska Katarzyna Panius Łukasz Kępski Malte Mansholt. Potulice jedno miejsce, dwie pamięci. Przewodnik po Miejscu Pamięci Potulice
Małgorzata Grabowska Katarzyna Panius Łukasz Kępski Malte Mansholt Potulice jedno miejsce, dwie pamięci Przewodnik po Miejscu Pamięci Potulice Oldenburg Toruń 2009 1. Hitlerowski kompleks obozowy Potulice
Bardziej szczegółowomusimy zatem wiedzieć policzyć dokładnie zawołać po imieniu opatrzyć na drogę Zbigniew Herbert
IDEA Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego służy pogłębieniu refleksji nad polskim doświadczeniem konfrontacji z dwoma totalitaryzmami nazistowskim i komunistycznym. Został powołany
Bardziej szczegółowoDigitalizacja zbiorów bibliotek publicznych problemy, szanse, perspektywy
Digitalizacja zbiorów bibliotek publicznych problemy, szanse, perspektywy Charakterystyka zbiorów regionalnych Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie digitalizowanych
Bardziej szczegółowoMUZEUM NARODOWE W KRAKOWIE- GMACH GŁÓWNY. Fot: http://culture.pl/pl/miejsce/muzeum-narodowe-w-krakowie
MUZEUM NARODOWE W KRAKOWIE- GMACH GŁÓWNY Fot: http://culture.pl/pl/miejsce/muzeum-narodowe-w-krakowie Kilka słów na temat Muzeum Narodowego w Krakowie Muzeum jest największą instytucją muzealną w Polsce
Bardziej szczegółowoMuzeum Emigracji otwarte w Gdyni
Muzeum Emigracji otwarte w Gdyni 16 maja 2015 w historycznym budynku Dworca Morskiego w Gdyni, z którego tysiące Polaków wypłynęło w świat, otwarte zostało jedno z najnowocześniejszych muzeów w Polsce.
Bardziej szczegółowoUczestnicy VII Międzynarodowej Szkoły Letniej Nauczanie o Holokauście Uniwersytet Jagielloński, 2-8 lipca 2012
Uczestnicy VII Międzynarodowej Szkoły Letniej Nauczanie o Holokauście Uniwersytet Jagielloński, 2-8 lipca 2012 Wykłady i warsztaty, Zamek w Przegorzałach Fot. 1 Fot. 2 Praca podczas warsztatów. Fot. 3
Bardziej szczegółowoCentrum Edukacyjne IPN Przystanek Historia w Kielcach ul. Warszawska 5 tel
Centrum Edukacyjne IPN Przystanek Historia w Kielcach ul. Warszawska 5 tel. 696 826 381 WRZESIEŃ 2017 WYDARZENIA OTWARTE WYSTAWY Kaźń profesorów lwowskich. Wzgórza Wuleckie 1941 Wystawa przedstawia wydarzenia
Bardziej szczegółowoRegulamin Muzeum Regionalnego w Bobolicach
Regulamin Muzeum Regionalnego w Bobolicach I Postanowienia ogólne 1 Muzeum Regionalne w Bobolicach, zwane dalej Muzeum działa na podstawie Uchwały Nr XXVI/252/12 Rady Miejskiej w Bobolicach z dnia 15 marca
Bardziej szczegółowoFot. 1 Stacja Radegast obecnie oddział Muzeum Tradycji Niepodległościowych
STACJA RADEGAST Na początku października otrzymaliśmy zaproszenie do wzięcia udziału w spotkaniu organizowanym przez Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi, upamiętniającym 75 rocznicę deportacji Żydów
Bardziej szczegółowoImprezy organizowane przez MiPBP w Ropczycach w latach 2011 i 2012 w związku z obchodami 650-lecia nadania praw miejskich Ropczycom
Imprezy organizowane przez MiPBP w Ropczycach w latach 2011 i w związku z obchodami 650-lecia nadania praw miejskich Ropczycom Lp. Rodzaj imprezy Tytuł Termin Adresaci Frekwencja Uwagi 1. Konferencja 1.
Bardziej szczegółowoMuzeum Romantyzmu w Opinogórze SKOROWIDZ EDUKACYJNY
Muzeum Romantyzmu w Opinogórze SKOROWIDZ EDUKACYJNY Rok szkolny 2014/2015 Zapraszamy do zapoznania się z ofertą edukacyjną Muzeum Romantyzmu w Opinogórze. Zawiera ona propozycje lekcji muzealnych, warsztatów
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XXVIII/261/16 RADY MIASTA PUŁAWY. z dnia 27 października 2016 r.
UCHWAŁA NR XXVIII/261/16 RADY MIASTA PUŁAWY z dnia 27 października 2016 r. w sprawie utworzenia muzeum miejskiego w Puławach pod nazwą Muzeum Czartoryskich w Puławach Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 9,
Bardziej szczegółowoHistorisch-technisches Informationszentrum.
1 Historisch-technisches Informationszentrum. Wojskowy Ośrodek Badawczy w Peenemünde był w latach 1936-1945 jednym z najbardziej nowoczesnych ośrodków technologii na świecie. W październiku 1942 roku udało
Bardziej szczegółowoRegulamin Muzeum Sue Ryder w Warszawie
W uzgodnieniu: Załącznik do uchwały Nr 11 z Zarządu Fundacji Sue Ryder 8 września 2010 r. 8 września 2010 Regulamin Muzeum Sue Ryder w Warszawie ROZDZIAŁ I POSTANOWIENIA OGÓLNE 1 Muzeum Sue Ryder w Warszawie,
Bardziej szczegółowo8 grudnia 1941 roku do niemieckiego ośrodka zagłady w Kulmhof (Chełmno nad Nerem) przybył pierwszy transport więźniów.
Pamięć.pl - portal edukacyjny IPN Źródło: http://www.pamiec.pl/pa/kalendarium-1/13081,8-grudnia-1941-roku-do-niemieckiego-osrodka-zaglady-w-kulmhof-chelmnonad-nerem-.html Wygenerowano: Wtorek, 5 lipca
Bardziej szczegółowoSzanowni Mieszkańcy Krzczonowic!
Szanowni Mieszkańcy Krzczonowic! W związku ze zbliżającą się 70. rocznicą wybuchu II wojny światowej ( 1 września 2009 r. ) grupa byłych i obecnych mieszkańców naszej wsi w składzie: 1. Krzysztof Granat
Bardziej szczegółowoUDOSTĘPNIENIE ZBIORÓW MUZEALNYCH ZAMKU KRÓLEWSKIEGO W WARSZAWIE MUZEUM
UDOSTĘPNIENIE ZBIORÓW MUZEALNYCH ZAMKU KRÓLEWSKIEGO W WARSZAWIE MUZEUM Projekt Digitalizacja i udostępnienie zbiorów Zamku Królewskiego w Warszawie Muzeum Udostępnienie zbiorów Zamku Królewskiego w Warszawie
Bardziej szczegółowoStatut Muzeum Budownictwa Ludowego Parku Etnograficznego w Olsztynku
W uzgodnieniu: Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Załącznik do Uchwały Nr XXXV/701/14 Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 25 marca 2014 r. Statut Muzeum Budownictwa Ludowego Parku Etnograficznego
Bardziej szczegółowoW środę 1 października 2014r. wybraliśmy się na wycieczkę do Muzeum Stutthof w Sztutowie. Wzięło w niej udział razem około 55 uczniów z naszej klasy
W środę 1 października 2014r. wybraliśmy się na wycieczkę do Muzeum Stutthof w Sztutowie. Wzięło w niej udział razem około 55 uczniów z naszej klasy i klasy 3D, nasz wychowawca, nauczyciel historii pan
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XXX/269/16 RADY MIASTA PUŁAWY. z dnia 14 listopada 2016 r. w sprawie utworzenia muzeum w Puławach pod nazwą Muzeum Czartoryskich w Puławach
UCHWAŁA NR XXX/269/16 RADY MIASTA PUŁAWY z dnia 14 listopada 2016 r. w sprawie utworzenia muzeum w Puławach pod nazwą Muzeum Czartoryskich w Puławach Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 9, art. 9 ust. 1 ustawy
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE NR 1782/2003 PREZYDENTA MIASTA KRAKOWA Z DNIA 12 grudnia 2003 r.
ZARZĄDZENIE NR 1782/2003 PREZYDENTA MIASTA KRAKOWA Z DNIA 12 grudnia 2003 r. w sprawie przyjęcia projektu uchwały Rady Miasta Krakowa w sprawie budowy pomnika upamiętniającego 60 rocznicę masowej rzezi
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZKI KONKURS ILUSTRATORSKI DO DZIEŁ LITERATURY POLSKIEJ KLASYCZNEJ I WSPÓŁCZESNEJ
WOJEWÓDZKI KONKURS ILUSTRATORSKI Wspaniała literatura polska, szczególnie współczesna, obfituje w dzieła, które pozbawione są rycin. Chcemy aby poprzez ten konkurs młodzi ludzie rozbudzali swoją wyobraźnię,
Bardziej szczegółowoUchwała Nr XLIV/300/09 Rady Miasta Kościerzyna z dnia 29 kwietnia 2009 r.
Uchwała Nr XLIV/300/09 Rady Miasta Kościerzyna z dnia 29 kwietnia 2009 r. w sprawie powołania oddziału Muzeum Ziemi Kościerskiej w Kościerzynie pod nazwą Muzeum Kolejnictwa w Kościerzynie i nadania statutu
Bardziej szczegółowoFundacja Pro Memoria Problemy współczesności
Problemy współczesności Obecnie przeżywamy okres, w którym ludzkość znalazła się w stadium dotychczas nieznanych, wielkich problemów cywilizacyjnych. Jesteśmy świadkami nagromadzenia się przeróżnych trudności,
Bardziej szczegółowo8. edycja konkursu Sprzączki i guziki z orzełkiem ze rdzy (na prace konkursowe czekamy do 30 czerwca 2017)
Pamięć.pl - portal edukacyjny IPN Źródło: http://pamiec.pl/pa/edukacja/konkursy/ogolnopolskie/sprzaczki-i-guziki-z-or/16990,8-edycja-konkursu-sprzaczki-i-guziki-z-o rzelkiem-ze-rdzy-na-prace-konkursowe-cze.html
Bardziej szczegółowoOFERTA EDUKACYJNA. Muzeum Solca im. Księcia Przemysła. w Solcu Kujawskim
Muzeum Solca im. Księcia Przemysła w Solcu Kujawskim OFERTA EDUKACYJNA 2016 QUEST Odkrywamy Solec Kujawski Wyposażenie żołnierza polskiego z września 1939 roku Jak działa Muzeum? Świat bez prądu Lekcja
Bardziej szczegółowoHARMONOGRAM PRZEDSIĘWZIĘĆ PATRIOTYCZNYCH W MAŁOPOLSCE W 2015 ROKU
HARMONOGRAM PRZEDSIĘWZIĘĆ PATRIOTYCZNYCH W MAŁOPOLSCE W 05 ROKU STYCZEŃ 70 rocznica wyzwolenia hitlerowskiego obozu w Płaszowie 5.0 teren byłego obozu w Płaszowie Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów
Bardziej szczegółowo- o dotacji przeznaczonej na kapitał wieczysty Fundacji Auschwitz- Birkenau.
SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI kadencja Druk nr 4462 Warszawa, 7 lipca 2011 r. Pan Grzegorz Schetyna Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej
Bardziej szczegółowoMUZEUM DLA PRZEDSZKOLAKA
MUZEUM DLA PRZEDSZKOLAKA - projekt zajęć muzealnych dla dzieci w wieku przedszkolnym zgodny z założeniami Podstawy programowej wychowania przedszkolnego dla przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach
Bardziej szczegółowoZastosowanie e-podręczników w procesie nauczania i uczenia się
Zastosowanie e-podręczników w procesie nauczania i uczenia się www.epodreczniki.pl epodreczniki.pl platforma edukacyjna dostęp dla każdego i bez granic dostęp na każdym urządzeniu na różne systemy operacyjne
Bardziej szczegółowoNadwiślański Oddział Straży Granicznej
Nadwiślański Oddział Straży Granicznej Źródło: http://www.nadwislanski.strazgraniczna.pl/wis/aktualnosci/24195,inauguracja-wystawy-pt-powstanie-warszawskie -w-medalierstwie.html Wygenerowano: Środa, 1
Bardziej szczegółowoROK HISTORII NAJNOWSZEJ w Zespole Szkół im A. Mickiewicza w Bielsku Podlaskim
ROK HISTORII NAJNOWSZEJ w Zespole Szkół im A. Mickiewicza w Bielsku Podlaskim Konkurs Nasi bliscy, nasze dzieje, nasza pamięć - straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką Ministerstwo Edukacji
Bardziej szczegółowoProjekty z PNWM - Polsko Niemieckiej Współpracy Młodzieży 2013 rok
Projekty z PNWM - Polsko Niemieckiej Współpracy Młodzieży 2013 rok Do KG OHP w Warszawie złożono 2 wnioski Podróże do miejsc pamięci, które stanowią wartościową formę poznawania Historii II Wojny Światowej,
Bardziej szczegółowoNowy mural w Śródmieściu!
Nowy mural w Śródmieściu! Nowy mural zajął ścianę budynku przy ulicy Obrońców Wybrzeża. Wspólna inicjatywa Muzeum Miasta Gdyni, Traffic Design i artysty Patryka Hardzieja przyniosła w Śródmieściu grafikę,
Bardziej szczegółowoWiadomości. Pożegnaliśmy "Muzeum na kółkach"
Wiadomości Poniedziałek, 27 marca 2017 Pożegnaliśmy "Muzeum na kółkach" Wizyta mobilnej wystawy w naszym mieście spotkała się z dużym zainteresowaniem gorliczan oraz turystów. Prócz sukcesu frekwencyjnego,
Bardziej szczegółowoNa krawędzi pamięci rzecz o zagładzie kutnowskich Żydów
Patronat Honorowy: Na krawędzi pamięci rzecz o zagładzie kutnowskich Żydów Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Kutnowskiej zaprasza na obchody, upamiętniające 75. rocznicę utworzenia przez Niemców w Kutnie, getta
Bardziej szczegółowoPlan obchodów rocznic, dziedzictwa, tradycji i pamięci narodowej na rok 2012 na terenie miasta Katowice
Plan obchodów rocznic, dziedzictwa, tradycji i pamięci narodowej na rok 2012 na terenie miasta Katowice Data Miejsce obchodów Forma obchodów 4 kwietnia Szkoła Policji Posadzenie Dębów Pamięci i odsłonięcie
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XXXV/371/2013 RADY MIEJSKIEJ W KOZIENICACH. z dnia 26 września 2013 r.
UCHWAŁA NR XXXV/371/2013 RADY MIEJSKIEJ W KOZIENICACH z dnia 26 września 2013 r. w sprawie nadania imienia Muzeum Regionalnemu w Kozienicach i nadania nowego statutu Na podstawie art. 18 ust. 2, pkt. 9,
Bardziej szczegółowoS T A T U T Muzeum Narodowego w Warszawie
Załącznik do zarządzenia Nr 11 Ministra Kultury z dnia 14 maja 2003 r. S T A T U T Muzeum Narodowego w Warszawie Rozdział I Postanowienia ogólne 1. Muzeum Narodowe w Warszawie, zwane dalej Muzeum, powstało
Bardziej szczegółowoOpis wystawy W 90-tą rocznicę Powstania Wielkopolskiego Grupa Leszno
Głównym celem wystawy, zgodnie z koncepcją dr. Eugeniusza Śliwińskiego (Muzeum Okręgowe w Lesznie) i Barbary Ratajewskiej (Archiwum Państwowe w Lesznie) jest ukazanie przyczyn i okoliczności zrywu powstańczego,
Bardziej szczegółowoMUZEUM CO TO TAKIEGO?
MUZEUM CO TO TAKIEGO? Anita Broda, Alicja Mironiuk Nikolska Stowarzyszenie Pracownia Etnograficzna 2013, Warszawa Muzeum Nazwa muzeum pochodzi od greckiego słowa s museion czyli świątynia Muz. Jest to
Bardziej szczegółowoDZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO Katowice, dnia 10 lutego 2014 r. Poz. 758 UCHWAŁA NR XLVI/450/2014 RADY MIEJSKIEJ BĘDZINA z dnia 29 stycznia 2014 r. w sprawie nadania statutu Muzeum Zagłębia w
Bardziej szczegółowoŚWIADOMOŚĆ ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRZYSZŁOŚĆ MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA EDUKACYJNA PAŃSTWOWE MUZEUM AUSCHWITZ-BIRKENAU 4-5 LIPCA 2017.
ŚWIADOMOŚĆ ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRZYSZŁOŚĆ MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA EDUKACYJNA PAŃSTWOWE MUZEUM AUSCHWITZ-BIRKENAU 4-5 LIPCA 2017 wersja robocza Założenie konferencji: Wiedza, którą otrzymaliśmy od Świadków
Bardziej szczegółowoPlan pracy biblioteki szkolnej Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka w Kleszczowie 2016/2017
Plan pracy biblioteki szkolnej Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka w Kleszczowie 2016/2017 Ilona Paciorek Renata Frach Joanna Mądrzyk Cele: 1. Upowszechnianie czytelnictwa, rozwijanie kompetencji czytelniczych
Bardziej szczegółowoUchwała Nr XXVII/191/2012 Rady Miejskiej w Suchej Beskidzkiej. z dnia 28 grudnia 2012 r.
Uchwała Nr XXVII/191/2012 Rady Miejskiej w Suchej Beskidzkiej z dnia 28 grudnia 2012 r. w sprawie: zmiany Statutu Muzeum Miejskiego Suchej Beskidzkiej. Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. h ustawy z
Bardziej szczegółowo70. rocznica zakończenia II Wojny Światowej
70. rocznica zakończenia II Wojny Światowej, 11/05/2015 13:45, autor: Redakcja Bielawa Podobnie jak w całym kraju, tak i w Bielawie, 8 maja odbyły się obchody upamiętniające 70. rocznicę zakończenia II
Bardziej szczegółowoWystawa plenerowa Powstała, by żyć w 100. rocznicę odzyskania niepodległości Warszawa, 29 maja 20 czerwca 2018
Moja Niepodległa https://mojaniepodlegla.pl/mn/aktualnosci/4234,wystawa-plenerowa-powstala-by-zyc-w-100-rocznice-odzyskania -niepodleglosci-warsz.html 2019-07-19, 23:16 żyć w 100. rocznicę odzyskania niepodległości
Bardziej szczegółowoDał Polsce wolność, granice, moc i szacunek PROJEKT EDUKACYJNY ZREALIZOWANY PRZEZ SZKOLNY KLUB HISTORYCZNY W SZKOLE PODSTAWOWEJ W KAMIONCE MAŁEJ
Dał Polsce wolność, granice, moc i szacunek PROJEKT EDUKACYJNY ZREALIZOWANY PRZEZ SZKOLNY KLUB HISTORYCZNY W SZKOLE PODSTAWOWEJ W KAMIONCE MAŁEJ 12 maja 2015 roku minęła 80. rocznica śmierci Józefa Piłsudskiego.
Bardziej szczegółowoPaździernik - listopad - Ossolińscy na Podlasiu (wystawa)
Październik - listopad - Ossolińscy na Podlasiu (wystawa) Ossolińscy na Podlasiu. Okruchy wspomnień to tytuł wystawy, która jest czynna od 27 października w Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w
Bardziej szczegółowoPaździernik - listopad - Ossolińscy na Podlasiu (wystawa)
Październik - listopad - Ossolińscy na Podlasiu (wystawa) Ossolińscy na Podlasiu. Okruchy wspomnień to tytuł wystawy, która jest czynna od 27 października w Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR LXXX/2055/2014 RADY MIASTA STOŁECZNEGO WARSZAWY z dnia 3 kwietnia 2014 r.
UCHWAŁA NR LXXX/2055/2014 RADY MIASTA STOŁECZNEGO WARSZAWY z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie zmiany nazwy i statutu Muzeum Historycznego m. st. Warszawy Na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca
Bardziej szczegółowo