20 th International Conference OIL-GAS AGH 2009

Transkrypt

1 XX Międzynarodowa Konferencja 20 th International Conference OIL-GAS AGH 2009 Nowe metody i technologie w geologii naftowej, wiertnictwie, geoinżynierii, inżynierii złożowej i gazownictwie New Methods and Technologies in Petroleum Geology, Drilling, Geoengineering, Reservoir Engineering and Gas Engineering S BOOK ZBIÓR ABSTRAKTÓW Cracow, May, 2009

2 ORGANIZATORZY: Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu Fundacja WIERTNICTWO NAFTA GAZ, NAUKA I TRADYCJE WSPÓŁPRACA: Sekcja Wiertnictwa i Górnictwa Otworowego Komitetu Górnictwa PAN Stowarzyszenie Naukowo-Techniczne Inżynierów i Techników Przemysłu Naftowego i Gazowniczego Sekcja Polska SPE PATRONAT HONOROWY: Michał Szubski Prezes Zarządu PGNiG S.A. KOMITET ORGANIZACYJNY: Przewodniczący Stanisław Nagy Z-ca Przewodniczącego Jan Artymiuk Sekretarz Naukowy Sławomir Wysocki Sekretariat konferencji Elżbieta Lis Finanse konferencji Piotr Kosowski, Justyna Polańska Członkowie Zbigniew Sztymar KOMITET NAUKOWY Przewodniczący Jakub Siemek AGH Kraków CZŁONKOWIE KOMITETU NAUKOWEGO Petr Bujok VSB-TU Ostrava, Republika Czech, Piotr Czaja AGH Kraków, Marian Dolipski Silesian Technical University, Gliwice, Stanisław Dubiel AGH Kraków, Józef Dubiński GIG, Katowice, Dan Maniu Duse Lucian Blaga University of Sibiu, Rumunia, Andrzej Gonet AGH Kraków, Maciej Kaliski AGH Kraków, Antoni Kidybiński Central Mining Institute, Katowice, Jerzy Klich AGH Kraków, Zygmunt Kolenda AGH Kraków, Eustachy I. Krzyzanowski Ivano-Frankivskij Derzavnyj Technicznyj Uniwerstytet Niefty i Gazu, Ivano-Frankovsk, Ukraina, Henryk Marcak AGH Kraków, Jacek Matyszkiewicz AGH Kraków, Maciej Mazurkiewicz AGH Kraków, Stefan Miska University of Tulsa, Tulsa, USA, Eugeniusz Mokrzycki IGSMiE PAN, Kraków, Stanisław Nagy AGH Kraków, Jerzy Nawrocki PIG Warszawa, Roman Ney PAN, Warszawa, Andrzej Olajossy AGH Kraków, Andrzej Osiadacz Politechnika Warszawska, Warszawa, Tad W. Patzek University of Texas, Austin, USA, Jan Pinka Technical University of Kosice, Kosice, Słowacja, Krystian Probierz Politechnika Śląska, Gliwice, Józef Raczkowski Instytut Nafty i Gazu, Kraków, Janusz Roszkowski AGH Kraków, Stanisław Rychlicki AGH Kraków, Yuri M. Ter-Sarkisov Scientific-Research Institute of Natural Gases and Gas Technologies VNIIGAZ, Moscow, Rosja, Andrzej Siemaszko NPK, Warszawa, Dan Stefanescu Rom Gas, Medias, Rumunia, Stanisław Stryczek AGH Kraków, Wacław Trutwin IMG PAN Kraków, Kazimierz Twardowski AGH Kraków, Vlad Ulmanu Petroleum University of Ploesti, Ploesti, Rumunia, Yury F. Wasiuchkov, Moscow State Mining Univ. Russian Academy of Natural Sciences, Moscow, Rosja, Andrzej Wojtanowicz Luisiana State University, Baton Rouge, USA, Ludwik Zawisza AGH Kraków ADRES: XX Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna OIL-GAS AGH 2009 nt. Nowe metody i technologie w geologii naftowej, wiertnictwie, geoinżynierii, inżynierii złożowej i gazownictwie Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu, al. Mickiewicza 30, Kraków Tel.: , fax: , info@oil-gas.pl,

3 ORGANIZERS: AGH University of Science & Technology in Cracow Drilling & Oil-Gas Faculty Foundation WIERTNICTWO NAFTA GAZ, NAUKA I TRADYCJE COOPERATION: Drilling & Hole Mining Section of Mining Committee of Polish Academy of Science Society of Petroleum Engineers Poland Section in Cracow Polish Society of Petroleum Engineers in Cracow HONORARY PATRONAGE: Michał Szubski President of the Management Board of PGNiG ORGANIZING COMMITTEE: Chairman Stanisław Nagy, AGH Univ. of Sci. & Technology, Cracow, Poland Co-Chairman Jan Artymiuk, AGH Univ. of Sci. & Technology, Cracow, Poland Scientific Secretary Sławomir Wysocki AGH Univ. of Sci. & Technology, Cracow, Poland Organizing Secretary Elżbieta Lis, AGH Univ. of Sci. & Technology, Cracow, Poland, Poland Financial Secretary Justyna Polańska, Piotr Kosowski, AGH Univ. of Sci. & Technology, Cracow Members Zbigniew Sztymar, AGH Univ. of Sci. & Technology, Cracow SCIENTIFIC COMMITTEE: Chairman of Scientific Committee Jakub Siemek AGH UST Cracow, Poland MEMBERS OF SCIENTIFIC COMMITTEE Petr Bujok VSB-TU Ostrava, Czech Republic, Piotr Czaja AGH UST Cracow, Poland, Marian Dolipski Silesian Technical University, Gliwice, Poland, Stanisław Dubiel AGH UST Cracow, Poland, Józef Dubiński Central Mining Institute, Katowice, Poland, Dan Maniu Duse Lucian Blaga University of Sibiu, Romania, Andrzej Gonet AGH UST Cracow, Poland, Maciej Kaliski AGH UST Cracow, Poland, Antoni Kidybiński Central Mining Institute, Katowice, Poland, Jerzy Klich AGH UST Cracow, Poland, Zygmunt Kolenda AGH UST Cracow, Poland, Eustachy I. Krzyzanowski Ivano-Frankivskij Derzavnyj Technicznyj Uniwerstytet Niefty i Gazu, Ivano-Frankovsk, Ukraine, Henryk Marcak AGH UST Cracow, Poland, Jacek Matyszkiewicz AGH UST Cracow, Poland, Maciej Mazurkiewicz AGH UST Cracow, Poland, Stefan Miska University of Tulsa, Tulsa, USA, Eugeniusz Mokrzycki Mineral & Economy Research Institute of Polish Academy of Science, Cracow, Poland, Stanisław Nagy AGH UST Cracow, Poland, Jerzy Nawrocki Polish Geological Institute, Warsaw, Poland, Roman Ney Polish Academy of Science,Warsaw, Poland, Andrzej Olajossy AGH UST Cracow, Poland, Andrzej Osiadacz Technical University of Warsaw, Warsaw, Poland, Tad Patzek University of Texas, Austin, USA, Jan Pinka Technical University of Kosice, Kosice, Slovakia, Krystian Probierz Silesian Technical University, Gliwice, Poland, Józef Raczkowski Institute of Oil & Gas, Cracow, Poland, Janusz Roszkowski AGH UST Cracow, Poland, Stanisław Rychlicki AGH UST Cracow, Poland, Yuri M. Ter-Sarkisov Scientific-Research Institute of Natural Gases and Gas Technologies VNIIGAZ, Moscow, Russia, Andrzej Siemaszko National Contact Point, Warsaw, Poland, Dan Stefanescu Rom Gas, Medias, Romania, Stanisław Stryczek AGH UST Cracow, Poland, Wacław Trutwin Strata Mechanics Institute of Polish Academy of Science, Cracow, Poland, Kazimierz Twardowski AGH UST Cracow, Poland, Vlad Ulmanu Petroleum University of Ploesti, Ploesti, Romania, Yury F. Wasiuchkov, Moscow State Mining Univ. Russian Academy of Natural Sciences, Moscow, Russia, Andrzej Wojtanowicz Luisiana State University, Baton Rouge, USA, Ludwik Zawisza AGH UST Cracow, Poland ADDRESS: 20 th International Scientific & Technical Conference OIL-GAS AGH 2009 New methods and technology in the geology, drilling, geoengineering, reservoir engineering and gas engineering AGH University of Science & Technology in Cracow, Drilling & Oil-Gas Faculty, 30 Mickiewicza Ave, Cracow Phone: , fax: , info@oil-gas.pl,

4 Druk publikacji wykonano zgodnie z materiałami dostarczonymi przez Autorów po akceptacji recenzentów WYDAWCA: Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, Wydział Wiertnictwa-Nafty i Gazu, Al. Mickiewicza 30, Kraków TŁUMACZENIA: mgr Jolanta Lepiarczyk Skład: Scriptorium TEXTURA Druk i oprawa: Drukarnia Kolor Art s.c. ISBN

5 Spis abstraktów List of Abstracts Joanna Strzelec-Łobodzińska Główne elementy polityki energetycznej Polski w ciągu najbliższego dziesięciolecia ze szczególnym uwzględnieniem sektora gazu ziemnego i ropy naftowej The Main Issues of Polish Energy Policy in the next decade especially natural gas and oil sector Johnny Hartvig Olsen Development of a thin low permeability gas field with spiralling dual lateral horizontal wells Bjørn Utgard Why capture and store CO 2? Isabelle Czernichowski-Lauriol Climate change and the need for CO 2 geological storage Ainakul Yershina, Shakhbaz Yershin, Uzak Zhapbasbayev Termomechaniczna metoda oczyszczania obszaru skażonego ropą naftową Thermomechanical method of storehouse oil collection Karlygash Alibayeva, A.B. Kuljabekov, Madina S. Tungatarova, Aidarkhan Kaltayev Badanie procesu pozyskiwania uranu metodą ługowania in situ Study of uranium extraction process by the In-Situ leaching method Uzak Zhapbaspayev, Bakitzhan Assilbekov, Anatolii B. Zolotukhin Modelowanie filtracji płynu dwufazowego w złożu z silnie przepuszczalnym kolektorem Modeling of two phase fluid filtration in reservoir with high permeability collector Krzysztof Brudnik, Jerzy Przybyło, Bogumiła Winid Zmienność wydajności i chemizmu wycieku WIII-9 jako element oceny zagrożenia wodnego w Kopalni Soli Wieliczka Chemical and discharge changes of the WIII-9 leakage as an evaluation element of a risk of flooding Wieliczka Salt Mine Petr Bujok, Petr Němec, Jaroslav Němec, Pavel Konečný Oszacowanie możliwości geosekwestracji CO 2 w strukturach geologicznych na terenie Republiki Czech Evaluation of Possibilities of CO 2 Geosequestration in Geological Structures of the Czech Republic 5

6 Petr Bujok, Pavla Mikundová, Jiří Koziorek, Antonín Kunz Proces wdrożenia badań wymiany ciepła skał złożowych w małym badawczym poligonie na terenie VŠB-TU Ostrava Process of the Implementation of Research into a Rock Mass in the Locality of Small Research Polygon on the Premises of VŠB-Technical University of Ostrava Stanisław Dubiel, Jan Ziaja Analiza czasu trwania awarii i komplikacji w wierceniach naftowych Analysis of Time of Break-downs and Complications in Oil Drilling Stanisław Dubiel, Adam Zubrzycki Analiza warunków geologicznych oraz technologicznych pod kątem poza rurowych erupcji gazu ziemnego w rejonie Karpat i ich przedgórza External casing gas blow-outs the analysis of geological settings and technological drilling factors in the area of Flysch Carpathians and their foredeep Nicolay A. Dudlya, A.V. Popov, N.N. Telnih, E.G. Tsaplin Zastosowanie technologii iniekcyjnych do posadowienia konstrukcji naziemnych w trudnych warunkach geologicznych Application of injection technologies in the device of ground constructionsin different geological terms Dan-Maniu DUŞE, Carmen Sonia DUŞE Zapewnienie jakości edukacji w zakresie gazownictwa w Rumunii Quality assurance of the natural gases engineering education in Romania Jerzy Gasiński, Tomasz Kaczmarek Cyfrowa dokumentacja powykonawcza wierceń w układzie rejestracyjnym i analitycznym opracowana w PGE KWB Bełchatów S.A. Digital system of documentation of the completed drill works carried out by PGE KWB Bełchatów S.A. Ioan Dan Grigoras, Serban Nicolescu, Mihail Ionescu Analiza rekonstrukcji złoża naftowego z platformy moezyjskiej Rehabilitation analysis of a petroleum reservoir from the Moesian platform Peter Horbaj, Oľga Végsöová, Ján Pinka Możliwości wykorzystania biomasy do produkcji płynnego paliwa na Słowacji Possibilities of using biomass for producing liquid fuels in Slovakia Maciej Kaliski, Paweł Frączek Wybrane uwarunkowania zmiany energochłonności gospodarki w Polsce Selected factors influencing the changes in energy intensity in the Polish economy Maciej Kaliski, Zdzisław Jedynak Czynniki kształtujące ceny ropy naftowej w świecie w roku 2008 Factors shaping world s oil prices in

7 Aleksandra Lewkiewicz-Małysa, Bogumiła Winid Zależności między składnikami chemicznymi w wodach mineralnych antykliny iwonickiej Interrelations among chemical components of the Iwonicz Anticline mineral waters Mariusz Łaciak Ocena niepewności wyznaczania wyników statycznej symulacji sieci gazowych Uncertainty analysis in calculations using static simulations of natural gas network Josef Mazáč, Milan Mikoláš, Miroslav Kurka Możliwości określania pozycji górotworu skalnego w stropie złoża węgla w kopalni węgla brunatnego za pomocą prac wiertniczych About the Issue of Determination of Solid Rocks Position in the Coal Bed s Top Wall in Lignite Quarries Using Drilling Works Saltanbek Mukhambetzhanov, Talgatbek Kenzhebaev Przybliżone metody rozwiązywania problemów związanych z filtracją płynów z ośrodku porowatym The approximated methods of the solution of problems of the liquid filtration theory in porous environment Ján Pinka Rynek gazowy i rozwój technologii gazowych w Republice Słowacji do 2010 roku Gas market and development of gas technologies in Slovak Republic by 2010 Ján Pinka, Gabriel Wittenberger, Tomáš Brestovič Gazociąg Nabucco możliwe rozwiązanie zaopatrzenia Słowacji w gaz ziemny Nabucco gas pipeline possible solution of natural gas to the Slovak a Republic Vasyl Seredyuk, Maryan Psyuk Metoda zwiększania wydajności inhibitorów osadzania się asfaltenów, żywic i parafin The method for increasing the efficiency of asphalt-resin-paraffin deposits inhibitors Tadeusz Solecki Monitoring zawartości węglowodorów w wodzie podziemnej w otoczeniu stacji paliw płynnych zlokalizowanych w strefie ochronnej ujęcia wód podziemnych Monitoring of the hydrocarbons in groundwater in the area of well protection zone located close to the fuel station Roman Staszewski Bezpieczeństwo energetyczno-gazowe kraju w świetle polskiego prawa energetycznego Energy security in respect of Polish energy law Dan Paul Ştefănescu, Marcel Adrian Pitemu, Ioana Vlasin Wybrane zagadnienia zastosowania metod neutronowych do efektywniejszego szczerpania złoża gazu Some considerations regarding the neutronic methods applications in the mature gas field rehabilitation 7

8 Stanisław Stryczek, Rafał Wiśniowski, Andrzej Gonet, Wojciech Ferens Parametry reologiczne świeżych zaczynów uszczelniających w zależności od czasu ich sporządzenia Rheological parameters of fresh sealing slurries depending on the time of their preparation Stanisław Stryczek, Andrzej Gonet, Krzysztof Szerszeń Możliwości zastosowania DiWa-mix do prac geoinżynieryjnych Applicability of DiWa-mix to geoengineering works Joanna Stuglik Znaczenie spójności zarządzania strategicznego w przedsiębiorstwach sektora paliwowo-energetycznego ze strategią bezpieczeństwa energetycznego kraju The importance of coherence in the strategic management of the main companies of the fuel-energy sector of the Polish energy security strategy Mirosław Rzyczniak, Wacław Chrząszcz Nowoczesne elektroniczne ciśnieniomierze i termometry wgłębne do pomiarów w otworach wiertniczych Modern electronic downhole manometers and thermometers to applied for testing in wells Jan Artymiuk, Stanisław Bednarz Znaczenie pomiaru sił napinających w linach odciągowych masztu dla jego bezpiecznej eksploatacji Importance of guy wire ropes forces measurement for safe operation of mast Stanisław Stryczek, Andrzej Gonet, Rafał Wiśniowski, Mariusz Sadłos Wpływ koncentracji pyłów cementowych z Cementowni Rudniki na właściwości reologiczne zaczynów uszczelniających Influence of Rudniki cement dust concentration on rheological properties of sealing slurries Stanisław Stryczek, Andrzej Gonet, Przemysław Czapik Kształtowanie właściwości technologicznych zaczynów uszczelniających za pomocą pyłów cementowych Developing technological properties of sealing slurries with the use of cement dust Jan Ziaja, Wiktoria Molińska Stabilizacja ściany przewiertu horyzontalnego, jako czynnik determinujący jego wykonanie Stabilization of Horizontal Borehole Walls as a Factor Determining Its Performance Sławomir Wysocki, Danuta Bielewicz, Marta Wysocka Badania laboratoryjne nad zastosowaniem nowego kopolimeru kationowo-niejonowego do płuczek HDD Application of new cationic-nonionic copolymer in HDD muds laboratory research 8

9 Sławomir Wysocki, Danuta Bielewicz, Marta Wysocka Flokulacja suspensji ilastych i płuczek wiertniczych z zastosowaniem nowoopracowanych flokulantów kationowych Floculation of bentonite suspensions and drillig muds with new cationic floccluants using Ryszard Drożdżak, Kazimierz Twardowski Badania wodoprzepuszczalności gruntów spoistych w oparciu o metodę Kaczyńskiego Analysis of Water-permeability of Compact Ground by Using Kaczyński Method Stanisław Bednarz, Jan Artymiuk, Wiesław Lizończyk Problemy konstrukcji i eksploatacji sprzętu wiertniczego do wierceń małośrednicowych The issue of design and operation of drilling equipment for slimhole drilling. Zbigniew Fąfara, Piotr Mirkiewicz Badania laboratoryjne dyfuzji par węglowodorów w ośrodku gruntowym Laboratory Analyses of Diffusion of Hydrocarbon Vapour in Ground Medium Zbigniew Fąfara, Sławomir Szuflita Badania laboratoryjne adsorpcji wybranych substancji ropopochodnych na fazie stałej gruntu Laboratory Analyses of Adsorption of Selected Oil-products in the Solid Phase of the Ground Andrzej Gonet, Aleksandra Jamrozik, Witold Brylicki, Lucyna Czekaj Zagospodarowanie odpadów wiertniczych jako dodatku do zaczynów cementowych Drilling waste management as adds to cement slurries Jan Jewulski, Danuta Zagrajczuk Zastosowanie związków powierzchniowo czynnych dla selektywnej izolacji wody w zawodnionych odwiertach eksploatacyjnych Application of surfaceactive compounds for selective water insulation in watered production wells Davorin Matanović, Katarina Simon, Nediljka Gaurina-Međimurec, Borivoje Pašić, Matija Malnar Badanie zachowania pęczniejących pakerów Contribution in testing swelling packers behavior Witold Warowny, Maciej Lorenc Wykorzystanie zjawiska hydratacji gazów Utilization of gas hydrate formation Stanisław Wilk, Marek Galas, Marek Mijal Przebudowa gazociągów posadowionych w gruntach niestabilnych (grunty nawodnione, torfowiska, bagna) Reconstruction of gas pipelines located in unsteady grounds (heavily watered grounds, moors, marshlands) 9

10 Marcel A. Piteiu, Florinel Şuţoiu, Ana Maria Simescu , stulecie przemysłu gazowniczego w Rumunii , A Century of Gas Industry in Romania Duc Nguyen, Stefan Miska, Mengjiao Yu, Robert Mitchell Profile temperatur w otworach pionowych i kierunkowych zjawisko działania sił tarcia Temperature Profiles in Directional and Horizontal Wells The Effect of Drag Forces Anton Sroka, Krzysztof Tajduś Obliczanie osiadania powierzchni terenu przy eksploatacji złóż ropy i gazu Determination of surface subsidence above underground oil and gas exploitation Tomasz Bergier, Agnieszka Włodyka-Bergier Usuwanie BETX ze ścieków drogowych na oczyszczalniach hydrofitowych BETX removal from motorway runoff on constructed wetlands Argentina Tataru, Dan Paul Stefanescu, Bogdan Simescu Zastosowanie testów otworowych w celu potwierdzenia modelu złożowego stworzonego przy użyciu badań sejsmicznych Using Well Testing To Confirm The Suspected Reservoir Model By Seismic Investigations Dan Paul Stefănescu, Valentin Petrescu Nowe trendy przedsiębiorstw branży gazowniczej. Perspektywy wydobycia, magazynowania oraz konsumpcji gazu ziemnego Natural Gas Companys Trends and Perspectives in Production, Storage and Consumption of Natural Gas Łukasz Habera Metody doswiadczalne i teoretyczne wyznaczania minimalnego ciśnienia mieszania (minimium miscibility pressure) układu CO 2 ropa naftowa Empirical and theoretical methods of estimation of Oil/CO 2 minimum miscibility pressure Dariusz Knez Dobór dysz do zabiegów iniekcji strumieniowej Choise of jets for Jet-grouting Operations Dorota Polak, Katarzyna Kyć Prawne aspekty geologicznej sekwestracji dwutlenku węgla w Polsce The legal aspects of geologic sequestration of carbon dioxide in Poland Robert Rado, Jan Lubaś Optymalizacja procesu wiercenia narzędziami PDC o średnicy 8 ½ Optimizing the drilling process for the PDC drilling bits 8 ½ K. Simon, D. Matanović, Gaurina Međimurec N., Z. Krištafor, M. Malnar, B. Pašić1, I. Zelić Sterowanie trajektorią odwiertu GEOSTEERING GEOSTEERING 10

11 Czesława Ewa Ropa Modernizacja instalacji procesu technologicznego dla oczyszczania i skraplania CO 2 separowanego z wód mineralnych The modernization of installation for technological process of CO 2 purification and liquefaction separated from mineral water Sławomir Wysocki, Stanisław Dubiel, Marta Wysocka, Łukasz Boniecki, Daniel Dyndor Modyfikacja bentonitów biopolimerem PT pod kątem zastosowania w płuczkach do wierceń HDD Clay modifications with biopolymer PT for HDD muds Iouri Khilkevitch, Jan Marszałek Przekształcenie wyeksploatowanego złoża gazu Antonin w PMG MIKSTAT Adopting Exploited Reservoir Antonin For Underground Gas Storage Łukasz Klimkowski Wydajność eksploatacyjna podziemnego magazynu gazu ziemnego w kawernie solnej Deliverability of natural gas in salt cavern storage Jan Macuda, Adam Nodzeński, Ludwik Zawisza Desorpcja metanu z węgli brunatnych w aspekcie procesu uwalniania się gazu z węgla Desorption of methane from lignite coals in the aspect of processes of gas liberation Tadeusz W. Patzek Niekonwencjonalny Gaz Ziemny w Stanach Zjednoczonych Unconventional Gas in the U.S.A. Rafał Sedlaczek Charakterystyka zagrożeń związanych z transportowaniem i magazynowaniem skroplonego gazu ziemnego LNG Characterization of Hazards during Transport and Storing of Liquefied Natural Gas LNG Adam Wójcicki Realizacja Krajowego Programu Rozpoznanie formacji i struktur do bezpiecznego geologicznego składowania CO 2 wraz z ich planami monitorowania Realization of Polish National Programme Assessment of formations and structures for safe CO 2 geological storage, including monitoring plans Robert Derda, Surej Kumar Subbiah Integrating 3D Geomechanics Models with Real Time Wellbore Stability Monitoring Klaus Soffried Unconventional oil and gas resources Stanisław Radecki, Waldemar Wójcik Strategia PGNiG S.A. w aspekcie zwiększenia wydobycia i poprawienia bezpieczeństwa energetycznego Polski PGNiG s strategy of production increase and energy security of Poland 11

12 Vladyslav Kovalenko Influence of ultra fine grinding of cement agent and aggregate on strength parameters of a fine-grained concrete N.T., Danayev, D.Zh., S.T. Mukhambetzhanov Akhmed-Zaki Modelowanie numeryczne wpływu efektów temperaturowych na wypieranie ropy naftowej w otworach rozmieszonych pierścieniowo Numeral modelling of influencing of temperature effects to oil displacement for systems wells located in the ring Kalamkas Jiyembayeva, Natalia Pak, Karlygash Turegeldiyeva, Akhsn Mukhanov Peculiarities of well production gathering and treatment at Alibekmola Field, Kazakhstan Cezary Pokrzywniak Skuteczność nowych rozwiązań układów regeneracji glikolu w instalacjach osuszania gazu Efficiency of new solutions of glycol regeneration in the gas dehydratation systems Maciej Wójcikowski Badania laboratoryjne regeneracji glikolu dwuetylenowego (DEG) z zastosowaniem promieniowania mikrofalowego Laboratory research of DEG regeneration process with use of microwave technique Maciej Kaliski, Madina Sabyrova Metodyka szacowania ryzyka inwestycyjnego w przedsiębiorstwach zajmujących się eksploatacją ropy naftowej i gazu ziemnego The system methodical approach to the estimation of risks at activity planning of the oil and gas extracting enterprises Maciej Kaliski, Madina Sabyrova Problemy ekonomiczne zasobów naturalnych rejonu Morza Kaspijskiego Economic problems of power resources of the Caspian See Yu. F. Vasyuchkov Naukowe przesłanki zwiększenia współczynnika wydobycia metanu z pokładów węgla Scientific principles of intensive coalbed methane recovery 12

13 Joanna Strzelec-Łobodzińska Ministerstwo Gospodarki, Warszawa Główne elementy polityki energetycznej Polski w ciągu najbliższego dziesięciolecia ze szczególnym uwzględnieniem sektora gazu ziemnego i ropy naftowej The Main Issues of Polish Energy Policy in the next decade especially natural gas and oil sector W artykule przestawiono główne założenia wynikające z projektu Polityki energetycznej Polski do 2030 roku, ze szczególnym uwzględnieniem sektora gazu ziemnego i ropy naftowej. Zaprezentowano główne uwarunkowania gospodarki gazem ziemnym i ropą naftową w Polsce. Przedstawiono prognozę rozwoju energetycznego kraju do 2020 roku z uwzględnieniem znaczenia ropy naftowej i gazu ziemnego w bilansie energie pierwotnej. polityka energetyczna Polski gaz ziemny, ropa naftowa, gospodarka, Polska The main principles of Polish energy policy to 2030 project especially natural gas and oil sector are presented in the paper. It is presented main conditions of natural gas and oil economy in Poland. Moreover it is presented the Polish energy development prognosis to 2020 taking into consideration significance of oil and natural gas in balance of energy primary. Polish Energy Policy, natural gas, petroleum, economy, Poland 13

14 Johnny Hartvig Olsen Maersk Oil, Copenhagen Development of a thin low permeability gas field with spiralling dual lateral horizontal wells The Halfdan Northeast field is a thin gas accumulation with an effective permeability of about 1 md in the best parts, segmented by layers of extremely low permeability. The resulting productivity is relatively poor. To develop the tight chalk reservoir, a stepwise approach to field development has been applied. The first development phase in 2002 comprised three long reach horizontal wells drilled from the nearby Halfdan field, allowing early development of the gas utilising existing facilities. However, despite reservoir sections of 20,000 ft, production rates were disappointing. Two long dual lateral wells were drilled during the second development phase, showing that a doubling of the reservoir section could be achieved at 1.6 times the cost of a single lateral well, while productivity increased proportionally with reservoir exposure. The third development phase was planned with 6 dual and 3 single lateral wells, mainly covering the eastern part of the field. The wells were planned in a spiralling pattern, providing uniform coverage of a large area, compared to a traditional radiating well pattern. To date, 7 of the planned wells have been successfully drilled. As a result of several novel ideas to maximise reservoir exposure while minimising costs, the development of the thin Ekofisk reservoir in the Halfdan Northeast field is well underway and production in line with expectations. 14

15 Bjørn Utgard Bellona, Oslo Why capture and store CO 2? Global warming is one of the most serious challenges mankind is facing today. If no action is taken the consequences can be serious; there will be more flooding and droughts, hundreds of millions of humans will lose their natural water and food supply, and more than a quarter of the species on the earth can become extinct. The International Panel on Climate Change (IPCC) says that the greenhouse gas emissions should be reduced by as much as 85 percent by The good news is that the technologies to combat global warming do exist! This Bellona study documents how available and emerging technologies can reduce global emissions sufficiently to avoid the most dramatic consequences of global warming. 15

16 Isabelle Czernichowski-Lauriol CO 2 GeoNet / BRGM, Orlean, France Climate change and the need for CO 2 geological storage 1 Our world has been heavily dependent on fossil fuels since the start of the Industrial Age in the 1750s, so it is not surprising that the transformation of our society into one based on climate-friendly energy sources will take both time and money. What we need is a shortterm solution that will help reduce our dependence on fossil fuels by using them in a nonpolluting way as a first step, thus giving us the time needed to develop technologies and infrastructure for a renewable-energy future. One such option is to create a closed loop in the energy production system, whereby the carbon extracted from the ground originally in the form of gas, oil, and coal is returned back again in the form of CO 2. Interestingly, underground storage of CO 2 is not a human invention, but a totally natural, widespread phenomenon manifested by CO 2 reservoirs that have existed for thousands to millions of years. One such example is the series of eight natural CO 2 reservoirs in south-eastern France discovered during oil exploration in the 1960s. These and many other natural sites throughout the world prove that geological formations are able to store CO 2 efficiently and safely for extremely long periods of time. ( ) 1 Source: Climate change and the need for CO 2 geological storage [in: CO 2 GeoNet brochure: What does CO 2 geological storage really mean? ] Brochure designed by: Rob Arts, Stanley Beaubien, Tjirk Benedictus, Isabelle Czernichowski-Lauriol, Hubert Fabriol, Marie, Gastine, Ozgur Gundogan, Gary Kirby, Salvatore Lombardi, Franz May, Jonathan Pearce, Sergio Persoglia, Gijs Remmelts, Nick Riley, Mehran Sohrabi, Rowena Stead, Samuela Vercelli, Olga Vizika-Kavvadias 16

17 Ainakul Yershina 1, Shakhbaz Yershin 1, Uzak Zhapbasbayev 2 1 Kazakh state women s pedagogic university, Almaty, Kazakhstan; 2 Al-Farabi Kazakh National University, Almaty, Kazakhstan Termomechaniczna metoda oczyszczania obszaru skażonego ropą naftową Thermomechanical method of storehouse oil collection W ciągu kilkudziesięciu lat eksploatacji rurociągi stopniowo ulegają uszkodzeniom. Spowodowane jest to żrącym charakterem solanki przepływającej w dolnej części rury. Prowadzi to do awarii. Ropa wycieka z rurociągu i gromadzi się w naturalnych zagłębieniach terenu. Oczyszczanie takiego terenu jest bardzo ważną i trudną sprawą. Naukowcy z Kazachstanu opracowali i wprowadzili termomechaniczną metodę oczyszczania terenu z ropy naftowej. : magazynowanie ropy naftowej, metody termomechanicze During several years of exploitation the field pipelines are putting out of action. The reason on that is aggressive salt water which flows in bottom of a pipe. It results to emergency gap, when oil spills and accumulates in natural folds of area. That oil called storehouse oil and place where it accumulates is storehouse. There is a serious task to clear fields from storehouse oil. It is unable to extract it by excavator because of three conditions of oil: 1) consolidated, 2) adhesive, 3) waxy. In this case Kazakhstan scientists developed and introduce Thermomechanical method of storehouse oil collection for purification of storehouses from oil (already obtained patent on that method). oil accumulates, thermomechanical methods 17

18 Karlygash Alibayeva, A.B. Kuljabekov, Madina S. Tungatarova, Aidarkhan Kaltayev Al-Farabi Kazakh National University, Almaty, Kazakhstan Badanie procesu pozyskiwania uranu metodą ługowania in situ Study of uranium extraction process by the In-Situ leaching method W artykule przedstawiono metodę pozyskiwania minerałów za pomocą metody ługowania in situ. Metodę tę zastosowano do wydobycia złóż uranu, boru i innych minerałów o niskim stężeniu. Do opisu procesu ługowania ww. metodą w obrębie bloku produkcyjnego wykorzystano równanie ciśnienia hydrodynamicznego, prawo Darcy ego, równanie rozpuszczalności minerałów, wzory na roztwory oraz transport rozpuszczonych minerałów w warstwie. Rozważono rozmieszczenie otworów w układzie liniowym i sześciokątnym. Uzyskano trójwymiarowe pola ciśnienia hydrodynamicznego oraz prędkości w warstwie znajdującej się pod otworami oraz rozkład reagentów w warstwie, rozkład minerału w fazie stałej i płynnej. Przeanalizowano wpływ rozmieszczenia otworów na prędkość i czas wydobycia minerałów za pomocą metody ługowania in situ. wydobycie minerałów, modelowanie, uran In present work modeling of mineral extraction by the In-Situ Leaching (ISL) method is considered. The low concentration deposit of uranium, gold, boron and other minerals is mined by the In-Situ Leaching method. The hydrodynamic pressure equation, Darcy law, equation of mineral dissolution, equations of liquid solution and dissolved mineral transfer in layer are described the processes leaking in exploitation block in mining mineral by ISL method. The linear and hexagonal location of wells is considered. 3D fields of hydrodynamic pressure and velocity on layer under set of wells and the reagent distribution on layer, distribution of mineral in solid and fluid phase are obtained. The influence of wells location on rate and time of mineral extraction is investigated at the mining of mineral with ISL method. mineral extraction, modeling, uranium 18

19 Uzak Zhapbaspayev, 1 Bakitzhan Assilbekov 1, Anatolii B. Zolotukhin 2 1 Al-Farabi Kazakh National University; 2 I.M. Gubkin Russian State University of Oil and Gas Modelowanie filtracji płynu dwufazowego w złożu z silnie przepuszczalnym kolektorem Modeling of two phase fluid filtration in reservoir with high permeability collector W pracy rozważono przepływ wód dennych w złożu z silnie przepuszczanym kolektorem rozwierconym za pomocą wierceń radialnych. Przebadano zależność dynamiki procesu filtracji wód dennych wpływających do przepuszczalnego kolektora w zależności od właściwości warstw i płynów złożowych. Opracowanie matematycznego modelu filtracji płynu w zbiorniku z przepuszczalnym kolektorem oraz przeprowadzone obliczenia mają praktyczne znaczenie dla określenia skuteczności wierceń radialnych i oszacowania wydajności kolektora o dużej przepuszczalności. Zastosowano w praktyce niektóre wyniki numeryczne zaproponowanego uogólnionego modelu filtracji dwufazowego płynu z bloku o niskiej przepuszczalności do kolektora o wysokiej przepuszczalności. Przebadano wpływ anizotropii zbiornika na wodonośność otworu, czas przebicia wód dennych oraz dynamikę rozwoju powierzchni kontaktu woda- -ropa naftowa w warstwie nasyconej ropą. inżynieria złożowa, modelowanie, filtracja Bottom water flow in the layer with high permeability collector created by the radial drilling technology is considered. Dynamic of bottom water filtration to high permeability collector depending on properties of layer and layer fluid are investigated. Elaboration of mathematical model of fluid filtration in reservoir with high-permeability collector and calculations presents practical meaning for definition of radial drilling efficiency and estimation of flow rate to high permeability collector. Some numerical results of proposed generalized model of two phase fluid filtration from low permeability block to high permeability horizontal collector are implemented. Influence of reservoir anisotropy rate on well s water-bearing, bottom water breaking time and dynamic of water-oil surface development in oil saturated layer are studied. reservoir engineering, modeling, filtration 19

20 Krzysztof Brudnik 1, Jerzy Przybyło 1, Bogumiła Winid 2 1 Kopalnia Soli Wieliczka; 2 Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu, Kraków Zmienność wydajności i chemizmu wycieku WIII-9 jako element oceny zagrożenia wodnego w Kopalni Soli Wieliczka Chemical and discharge changes of the WIII-9 leakage as an evaluation element of a risk of flooding Wieliczka Salt Mine Wyciek WIII-9 zlokalizowany jest na III poziomie Kopalni Soli Wieliczka w poprzeczni Koerber w rejonie tzw. bunkra popiołowego, wybudowanego w okresie II wojny światowej lub zaraz po jej zakończeniu. Do bunkra sypano żużel z kopalnianej kotłowni, wykorzystując wykonane w tym celu trzy otwory z powierzchni. Żużel przewożono i lokowano w pobliskich wyrobiskach komorowych. W rejonie wylotów otworów rejestrowano od 1969 roku wykroplenia solanki. W roku 1987 przeprowadzono likwidację otworów popiołowych. Wydatek wycieku zmniejszył się, ale nadal istnieje dopływ w ilości około 0,1 l/min. Dopływ ujęty jest w dwóch rząpiach. Na podstawie obserwacji pomiarów jakościowych (zasolenia i zawartości jonów SO 4 2, Ca 2+, Mg 2+ ) i wydajności wycieku wykonywanych w ciągu kilkudziesięciu lat analizowano zmienność tego dopływu. Omówiono założenia projektu doszczelnienia otworów zsypowych mającego na celu likwidację zagrożenia wodnego tego rejonu. hydrogeologia, złoża soli, wycieki WIII-9 leak is located on the third level of Wieliczka Salt Mine in the Koerber crosswise gallery in the area of ash shelter which was built during the Second World War or just after its finished. Slag from local boiler room was stored in this shelter by the use of three boreholes from the surface Slag was carried and placed in the nearby chambers. In the area of boreholes droplet leakages were reported since In 1987 boreholes were liquidated. Leakage discharge was reduced but it still exists in amount of about 0,1 l/min. The inflow is intaken in two places. Changes of this leakage during the dozen years were analyzed on the basis of the qualitative observations (salinity and SO 4 2, Ca 2+, Mg 2+ contest) and leakage discharge. It was speak about the main assumption of pouring boreholes insulation due to reducing a risk of this area excavation flooding. The main assumption of pouring boreholes insulation was discussed due to reducing the risk of flooding the excavation sites in this area. hydrogeology, salt deposit, leaks 20