Chemioterapia z zastosowaniem GemCarbo

Transkrypt

1 GemCarbo chemotherapy: Polish Chemioterapia z zastosowaniem GemCarbo GemCarbo to rodzaj chemoterapii stosowany w leczeniu raka płuc, pęcherza, jajnika oraz niektórych typów raka piersi. Podane tutaj informacje najlepiej czytać w połączeniu z opracowanymi przez nas ogólnymi informacjami o chemioterapii oraz rodzaju nowotworu, na jaki cierpi dana osoba. Leki wchodzące w skład GemCarbo Nazwa GemCarbo pochodzi od dwóch leków, które są stosowane w tej terapii: gemcytabina (Gemzar ), karboplatyna. Podawanie GemCarbo Leczenie z zastosowaniem GemCarbo odbywa się na oddziale chemioterapeutycznym w trybie ambulatoryjnym lub podczas krótkiego pobytu w szpitalu. Lek podaje pielęgniarka specjalizująca się w chemioterapii. Podczas leczenia pacjent zazwyczaj odbywa wizyty u onkologa, pielęgniarki specjalizującej się w chemioterapii lub pielęgniarki specjalisty. W niniejszej publikacji to właśnie te osoby określamy mianem lekarza lub pielęgniarki. W przededniu lub w dniu podania leku pielęgniarka lub pracownik laboratorium pobiera od pacjenta próbkę krwi. Robi się to, aby sprawdzić, czy pacjent może przyjąć chemioterapię. Jego stan kontroluje również lekarz lub pielęgniarka. Pytają oni pacjenta o samopoczucie. Jeśli wyniki badania krwi w danym dniu są prawidłowe, farmaceuta przygotowuje leki chemioterapeutyczne. Pielęgniarka informuje pacjenta, kiedy leki będą gotowe.

2 Przed rozpoczęciem chemioterapii pielęgniarka podaje leki przeciwwymiotne (antyemetyczne) w postaci zastrzyku dożylnego lub tabletek. Leki te oraz środki chemioterapeutyczne są podawane w jeden z następujących sposobów: poprzez krótką, cienką rurkę wprowadzoną do żyły w ramieniu lub dłoni (kaniulę), poprzez cienką rurkę wprowadzoną podskórnie do żyły w klatce piersiowej (cewnik centralny), poprzez cienką rurkę poprowadzoną od żyły w ramieniu do żyły w klatce piersiowej (cewnik typu PICC). Pielęgniarka podaje kroplówkę (wlew dożylny) z gemcytabiną, która trwa około pół godziny. Następnie zostaje podana karboplatyna w postaci kroplówki rozłożonej na około minut. Zazwyczaj leki są podawane za pomocą pompki, co rozkłada w czasie wchłanianie się leków. Podczas podawania chemioterapii Podczas leczenia chemioterapeutycznego u niektórych pacjentów mogą występować następujące działania niepożądane: Reakcja alergiczna W rzadkich przypadkach GemCarbo może spowodować reakcję alergiczną podczas podawania. Pielęgniarka kontroluje stan pacjenta i w przypadku wystąpienia reakcji alergicznej pomaga szybko ją złagodzić. Niektóre z możliwych objawów reakcji alergicznej: wysypka, swędzenie, uderzenia gorąca, brak tchu, obrzęk twarzy lub ust, zawroty głowy, ból brzucha, pleców lub w klatce piersiowej, złe samopoczucie. W przypadku wystąpienia takich objawów należy natychmiast powiedzieć o nich pielęgniarce.

3 Objawy grypopodobne GemCarbo może powodować objawy grypopodobne takie jak: uczucie gorąca lub zimna, dreszcze, bóle głowy, ból stawów lub mięśni. Objawy te mogą wystąpić podczas podawania leku lub kilka godzin później. Pielęgniarka informuje pacjenta, jeśli istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia takich objawów. Może ona zalecić zażycie paracetamolu. Przyjmowanie dużej ilości płynów również może pomóc. Jeśli objawy te są silne lub nie ustępują po upływie 24 godzin, należy skontaktować się ze szpitalem. Ból wzdłuż żyły Jeśli wystąpi, należy natychmiast zgłosić to pielęgniarce. Obejrzy ona miejsce wkłucia i zwolni tempo podawania kroplówki, aby złagodzić ból. Schemat leczenia GemCarbo Chemioterapia jest podawana w serii kilku sesji (cykli) leczenia przez okres kilku miesięcy. Każdy cykl trwa 21 dni (trzy tygodnie): Pierwszego dnia podaje się gemcytabinę oraz karboplatynę. Ósmego dnia podaje się kroplówkę zawierającą tylko gemcytabinę. Później następuję przerwa trwająca 13 dni. Po zakończeniu 21-dniowego cyklu rozpoczyna się drugi cykl leczenia z zastosowaniem GemCarbo. Przebiega on dokładnie tak samo jak pierwszy cykl. Lekarz lub pielęgniarka informuje pacjenta o prawdopodobnej liczbie cykli. Powrót do domu Zanim pacjent wróci do domu, pielęgniarka lub farmaceuta przekazuje mu leki przeciwwymiotne (antyemetyczne). Pacjent może również otrzymać tabletki przeciwbiegunkowe, jeśli jest taka potrzeba. Należy przyjmować wszystkie tabletki ściśle według otrzymanych zaleceń.

4 Możliwe działania niepożądane GemCarbo Opisujemy tutaj najczęstsze działania niepożądane GemCarbo. Nie przedstawiamy natomiast działań, które są rzadko spotykane, a więc istnieje niewielkie prawdopodobieństwo ich wystąpienia. U pacjenta może pojawić się kilka opisanych tutaj działań niepożądanych, jednak bardzo mało prawdopodobne jest, że wystąpią u niego wszystkie. Należy zawsze poinformować lekarza lub pielęgniarkę o zaobserwowanych działaniach niepożądanych. Lekarz może przepisać leki, które pomagają złagodzić niektóre z nich. Niezwykle ważne jest, aby przyjmować leki dokładnie tak, jak wyjaśnił farmaceuta lub pielęgniarka. Dzięki temu istnieje wyższe prawdopodobieństwo ich większej skuteczności. Pielęgniarka udzieli pacjentowi informacji na temat łagodzenia skutków działań niepożądanych. Działania niepożądane zaczynają ustępować po zakończeniu leczenia. Poważne i zagrażające życiu działania niepożądane Niekiedy leki przeciwnowotworowe mogą wywołać bardzo poważne działania niepożądane, które w rzadkich przypadkach mogą zagrażać życiu. Onkolog lub pielęgniarka mogą wyjaśnić ryzyko wystąpienia takich działań niepożądanych. Kontakt ze szpitalem Pacjent otrzyma od pielęgniarki numery telefonów do szpitala. Jeśli poczuje się źle lub będzie potrzebować porady, może zadzwonić pod podane numery o dowolnej porze przez całą dobę. Należy zapisać te numery w telefonie lub trzymać je w bezpiecznym miejscu. Więcej informacji o leku Nie jesteśmy w stanie wymienić tutaj wszystkich możliwych działań niepożądanych opisywanego leku, szczególnie tych rzadszych. Więcej informacji na ten temat można znaleźć w elektronicznym kompendium leków (emc).

5 Często występujące działania niepożądane GemCarbo Ryzyko infekcji GemCarbo może obniżyć liczbę białych krwinek. Ma to negatywny wpływ na odporność i zwiększa podatność na infekcje. Pielęgniarka informuje, kiedy poziom białych krwinek będzie prawdopodobnie najniższy. Niski poziom białych krwinek nazywany jest neutropenią. Należy natychmiast skontaktować się ze szpitalem, dzwoniąc pod otrzymany numer telefonu, jeśli: temperatura ciała przekroczy 37,5 C (99,5 F) lub 38 C (100,4 F), w zależności od zaleceń podanych przez zespół chemioterapeutyczny, pacjent nagle poczuł się niedobrze, nawet mając normalną temperaturę, wystąpiły objawy infekcji takie jak przeziębienie, dreszcze, ból gardła, kaszel, biegunka lub potrzeba częstego oddawania moczu. Poziom białych krwinek zazwyczaj stopniowo wraca do normy przed kolejnym cyklem chemioterapii. Przed kontynuacją chemioterapii przeprowadza się badanie krwi. Jeśli poziom białych krwinek jest wciąż niski, lekarz może nieznacznie opóźnić podanie leków. Sinienie i krwawienie GemCarbo może zmniejszyć liczbę płytek krwi. Płytki krwi to komórki, które mają wpływ na krzepnięcie krwi. Należy zgłosić lekarzowi, jeśli występują siniaki lub krwawienia z nieznanej przyczyny. Mogą to być krwawienia z nosa, dziąseł, krwiste plamy lub wysypka na skórze. U niektórych osób może być potrzebna transfuzja płytek. Anemia (niski poziom czerwonych krwinek) GemCarbo może obniżyć liczbę czerwonych krwinek. Komórki te transportują tlen w organizmie. Jeśli jest ich mało, pacjent może czuć się zmęczony i mieć problemy z oddychaniem. Należy poinformować lekarza lub pielęgniarkę, jeśli taki problem występuje. Jeśli anemia jest silna, pacjent może potrzebować kroplówki uzupełniającej poziom czerwonych krwinek (transfuzji krwi). Nudności/wymioty Objawy te mogą wystąpić w ciągu kilku pierwszych dni po podaniu chemioterapii. Lekarz przepisuje leki przeciwwymiotne (antyemetyczne), aby zapobiec lub ograniczyć występowanie tych objawów. Leki te należy przyjmować ściśle według zaleceń pielęgniarki lub farmaceuty. Łatwiej jest zapobiegać nudnościom niż je leczyć.

6 Jeśli nadal występują nudności lub wymioty, należy jak najszybciej skontaktować się ze szpitalem. Personel medyczny może udzielić porad i przepisać inny lek przeciwwymiotny, który będzie skuteczniejszy. Brak apetytu Podczas leczenia pacjent może stracić apetyt. W przypadku problemów z przyjmowaniem pełnych posiłków należy często spożywać małe posiłki lub przekąski zamiast trzech posiłków dziennie. Nie należy martwić się w przypadku utraty apetytu trwającej jeden lub dwa dni. Jeśli apetyt nie wróci po kilku dniach, należy zgłosić ten fakt pielęgniarce lub dietetykowi. Mogą oni doradzić, jak wprowadzić do diety więcej kalorii i białka. Mogą także zaproponować pacjentowi odpowiednie suplementy lub napoje zastępujące posiłki. Środki takie przepisuje lekarz i można je kupić w aptece. Brak tchu Gemcytabina może powodować zmiany w płucach. Należy zawsze zgłosić lekarzowi następujące objawy: świszczący oddech, kaszel, gorączkę, brak tchu. Jeśli istniejące problemy z oddychaniem nasiliły się, również należy poinformować o tym lekarza. Jeśli okaże się to konieczne, pacjent może zostać skierowany na badania płuc. Zmęczenie Uczucie zmęczenia jest często występującym działaniem niepożądanym. Często nasila się ono pod koniec leczenia i utrzymuje przez kilka tygodni po jego zakończeniu. Należy nie przemęczać się i dużo odpoczywać. Warto też wykonywać łagodne ćwiczenia fizyczne, na przykład krótkie spacery. Jeśli zmęczenie wywołuje uczucie senności, nie należy prowadzić pojazdów ani obsługiwać maszyn. Zmiany skórne Chemioterapia może mieć wpływ na skórę. Lekarz lub pielęgniarka informuje pacjenta o tym, jakich zmian może się spodziewać. Jeśli skóra jest wysuszona, warto używać codziennie bezzapachowego kremu nawilżającego.

7 Wszelkie zmiany na skórze należy zawsze zgłosić lekarzowi lub pielęgniarce. Udzielą oni porady i mogą przepisać odpowiednie kremy lub leki. Wszelkie zmiany skórne są zazwyczaj tymczasowe i ustępują po zakończeniu leczenia. Gromadzenie się płynów (obrzęk) Niekiedy w nogach i okolicach kostek gromadzą się płyny i powodują opuchliznę. Objawy te określa się mianem obrzęku. Należy zgłosić lekarzowi lub pielęgniarce, jeśli zaobserwuje się gromadzenie się płynów. Opuchliznę nóg i kostek można zmniejszyć, jeśli położy się je wyżej na krześle lub poduszce. Opuchlizna zazwyczaj ustępuje po zakończeniu leczenia. Zmiany w funkcjonowaniu nerek i wątroby GemCarbo może wpłynąć na sposób funkcjonowania nerek i wątroby. Wpływ ten jest zazwyczaj łagodny i ustępuje po zakończeniu leczenia. Przed rozpoczęciem chemioterapii przeprowadza się badanie krwi, aby sprawdzić funkcjonowanie nerek i wątroby. Rzadziej występujące działania niepożądane GemCarbo Owrzodzenie jamy ustnej Pacjent może odczuwać ból w jamie ustnej i mogą pojawiać się tam owrzodzenia. Powoduje to zwiększoną podatność na infekcje jamy ustnej. Należy delikatnie myć zęby lub protezy dentystyczne rano, wieczorem i po posiłku, używając miękkiej lub przeznaczonej dla dzieci szczoteczki. Pielęgniarka może poprosić pacjenta o regularne przepłukiwanie ust lub stosowanie płynów do płukania jamy ustnej. Należy przestrzegać wszelkich wydanych zaleceń i przyjmować dużo płynów. W przypadku problemów dotyczących jamy ustnej należy skontaktować się z lekarzem lub pielęgniarką. Przepiszą oni leki, które zapobiegną lub wyleczą infekcje jamy ustnej i złagodzą wszelkie dolegliwości bólowe. Biegunka Lekarz może przepisać leki, które pomagają złagodzić biegunkę. Należy poinformować personel medyczny, jeśli objawy nasilają się lub nie ustępują. W przypadku biegunki należy przyjmować przynajmniej dwa litry (trzy i pół pinty) płynów dziennie. Zaparcia GemCarbo może powodować zaparcia. Aby spróbować temu zapobiec, należy pić przynajmniej dwa litry (trzy i pół pinty) płynów dziennie. Należy jeść więcej produktów zawierających błonnik, takich jak owoce, warzywa i pełnoziarnisty chleb. Regularne wykonywanie łagodnych ćwiczeń fizycznych również może pomóc.

8 Wypadanie włosów Włosy na głowie mogą się przerzedzić, ale całkowita ich utrata jest mało prawdopodobna. Zazwyczaj proces ten rozpoczyna się po pierwszym lub drugim cyklu chemioterapii. Niemalże zawsze utrata włosów jest tymczasowa i odrastają one po zakończeniu chemioterapii. Pielęgniarka udzieli porad na temat radzenia sobie z wypadaniem włosów. Drętwienie lub mrowienie w rękach lub stopach Takie objawy występują w wyniku oddziaływania karboplatyny na nerwy. Nazywa się to neuropatią obwodową. Pacjent może mieć także kłopoty przy zapinaniu guzików lub wykonywaniu innych czynności wymagających precyzji. W przypadku wystąpienia takich objawów należy powiedzieć o nich lekarzowi. Niekiedy w takiej sytuacji trzeba zmniejszyć dawkę leku. Objawy te zwykle powoli ustępują po zakończeniu terapii, jednak u niektórych osób mogą być nieodwracalne. Jeśli pacjenta to niepokoi, powinien porozmawiać o tym z lekarzem. Ważne jest, aby natychmiast poinformować lekarza lub pielęgniarkę, jeśli pacjent czuje się chory lub występują u niego silne działania niepożądane. Działania niepożądane obejmują również te, o których nie wspomnieliśmy w niniejszej publikacji. Inne informacje na temat GemCarbo Senność Gemcytabina może powodować senność. Należy zachować ostrożność, prowadząc lub obsługując maszyny po zażyciu leku. Ryzyko wystąpienia zakrzepu Rak zwiększa ryzyko wystąpienia zakrzepu krwi (zakrzepicy), a chemioterapia może to ryzyko dodatkowo potęgować. Zakrzep może powodować objawy takie jak: ból, zaczerwienienie oraz opuchliznę nóg, brak tchu, ból w klatce piersiowej. Należy natychmiast skontaktować się z lekarzem, jeśli wystąpią którekolwiek z tych objawów. Zakrzepy są groźne, jednak lekarz może zapisać leki rozrzedzające krew, które skutecznie je rozpuszczą. Lekarz lub pielęgniarka udzieli więcej informacji na ten temat.

9 Inne leki Niektóre leki, również takie, które można kupić w zwykłych sklepach lub aptekach, mogą być szkodliwe w połączeniu z chemioterapią. Należy poinformować lekarza, jeśli przyjmuje się inne leki, w tym wydawane bez recepty, preparaty uzupełniające czy leki ziołowe. Płodność GemCarbo może wpłynąć na płodność (zdolność do zajścia w ciążę lub spłodzenia dziecka). Jeśli pacjenta to niepokoi, powinien porozmawiać o tym z lekarzem lub pielęgniarką przed rozpoczęciem leczenia. Antykoncepcja Lekarz zaleci, aby kobieta nie zachodziła w ciążę, a mężczyzna nie zapładniał kobiety w trakcie leczenia. Zalecenia te wynikają z faktu, że leki chemioterapeutyczne mogą uszkodzić rozwijający się płód. Niezwykle ważne jest, aby w trakcie leczenia i przez kilka miesięcy po zakończeniu chemioterapii stosować skuteczną antykoncepcję. Można porozmawiać na ten temat z lekarzem lub pielęgniarką. Współżycie płciowe Jeśli do zbliżenia seksualnego dojdzie w pierwszych dniach po podaniu chemioterapii, należy użyć prezerwatywy. Pomaga ona chronić partnera w przypadku przeniknięcia leków chemioterapeutycznych do nasienia lub wydzieliny z pochwy. Zaburzenia cyklu miesiączkowego Chemioterapia powoduje czasami zatrzymanie pracy jajników. Miesiączki mogą stać się nieregularne, a nawet zaniknąć. U niektórych kobiet może to być tymczasowe, natomiast u innych skutek ten będzie trwały i nastąpi menopauza. Karmienie piersią Kobiety nie powinny karmić piersią w trakcie leczenia i przez kilka miesięcy po jego zakończeniu. Karmienie nie jest zalecane, gdyż leki chemioterapeutyczne mogą być obecne w mleku matki.

10 Leczenie z przyczyn nienowotworowych i leczenie dentystyczne Jeśli pacjent musi zgłosić się do szpitala z innej przyczyny niż nowotwór, zawsze należy poinformować lekarzy i pielęgniarki, że przechodzi on chemioterapię. Należy także przekazać im dane kontaktowe onkologa prowadzącego leczenie pacjenta. Warto porozmawiać z lekarzem onkologiem lub pielęgniarką, jeśli potrzebne jest leczenie dentystyczne. Zawsze należy poinformować stomatologa o przyjmowanej chemioterapii. Źródła i podziękowania Niniejsza publikacja opiera się na informacjach pozyskanych z licznych, rzetelnych źródeł, w tym elektronicznego kompendium leków (emc). Aby uzyskać dodatkowe informacje o źródłach, z których korzystamy, prosimy o kontakt. Niniejsze informacje zostały sprawdzone przez osobę zawodowo związaną z medycyną. Dziękujemy wszystkim osobom dotkniętym chorobą nowotworową, które sprawdziły niniejszy poradnik i pomogły przy jego tworzeniu. Ostatnia edycja tekstu: luty 2016 r. Następna zaplanowana edycja tekstu: 2018 r.