(86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: , PCT/FR95/01418

Transkrypt

1 R Z E C Z PO SPO L IT A PO LSK A (21) Numer zgłoszenia: (22) Data zgłoszenia: (86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: , PCT/FR95/01418 (51) IntCl6: F42B 10/02 U rząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego: , W096/13697, PCT Gazette nr 21/96 (54)Amunicja do broni małego, średniego i dużego kalibru (30) Pierwszeństwo: ,FR, ( 7 3 ) Uprawniony z patentu: Sauvestre Jean-Claude, Saint-Doulchard, FR (43) Zgłoszenie ogłoszono: BU P 21/96 (72) Twórca wynalazku: Jean-Claude Sauvestre, Saint-Doulchard, FR (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: W UP 12/99 (74) Pełnomocnik: Szalkiewicz Tadeusz, PATPOL Spółka z 0.0. (57)1. Amunicja do broni małego, średniego i dużego kalibru, zawierająca podpocisk ze stabilizatorem, połączonym z wyrzutnią przy wylocie lufy, przy czym jednostka ta jest, co najmniej częściowo zamknięta w obudowie, która, dodatkowo, zawiera gniazdo zapłonowe i ładunek miotający, znamienna tym, że ma niezdejmowalną z podpocisku (2) wyrzutnię (10), która jest zamontowana na podpocisku (2) równolegle do wzdłużnej osi podpocisku (2) przemieszczając się suwliwie po podpocisku (2). Fig. 1

2 Amunicja do broni małego, średniego i dużego kalibru Zastrzeżenia patentowe 1. Amunicja do broni małego, średniego i dużego kalibru, zawierająca podpocisk ze stabilizatorem, połączonym z wyrzutnią przy wylocie lufy, przy czym jednostka ta jest, co najmniej częściowo zamknięta w obudowie, która, dodatkowo, zawiera gniazdo zapłonowe i ładunek miotający, znamienna tym, że ma niezdejmowalną z podpocisku (2) wyrzutnię (10), która jest zamontowana na podpocisku (2) równolegle do wzdłużnej osi podpocisku (2) przemieszczając się suwliwie po podpocisku (2). 2. Amunicja, według zastrz. 1, znamienna tym, że stosunek masy wyrzutni (10) do podpocisku (2) zawiera się pomiędzy 2:1 a 8:1. 3. Amunicja, według zastrz. 1, znamienna tym, że wyrzutnia (10) jest utworzona przez część obrotową zawierającą dwa koncentryczne otwory (11 i 12). 4. Amunicja, według zastrz. 3, znamienna tym, że średnica przedniego otworu (11) jest większa niż otworu tylnego (12). 5. Amunicja, według zastrz. 1, znamienna tym, że wyrzutnia (10) ma zespół przesuwający wyrzutnię (10) na podpocisku (2) na odcinku pomiędzy 1 /4 a 3/4 długości podpocisku (2). 6. Amunicja, według zastrz. 1, znamienna tym, że wyrzutnia (10) zawiera zewnętrzną osłonę (31) z materiału o wysokiej wytrzymałości. 7. Amunicja, według zastrz. 1, znamienna tym, że wyrzutnia (10) zawiera część przednią (25) i część tylną (26) w formie pierścienia, który jest wyposażony w ramię. 8. Amunicja, według zastrz. 1, znamienna tym, że wyrzutnia (10) jest zbudowana z koncentrycznych rurowych części (59 i 66). 9. Amunicja, według zastrz. 8, znamienna tym, że część zewnętrzna (66) wyrzutni (10) zawiera co najmniej dwie rozłączalne części, które są symetryczne względem podłużnej osi wyrzutni (10). 10. Amunicja, według zastrz. 8, znamienna tym, że dysze (63), odprowadzające powietrze z wnętrza wyrzutni (10) na zewnątrz wyrzutni (10), usytuowane są w ściance wewnętrznej części (59) wyrzutni (10). 11. Amunicja, według zastrz. 1, znamienna tym, że podpocisk (2) zawiera płytkę naciskającą (7), która jest integralna ze stabilizatorem (6). 12. Amunicja, według zastrz. 11, znamienna tym, że płytka naciskająca (7) zawiera uszczelkę, która jest utworzona przez wargę elastyczną (8) usytuowaną na obrzeżach płytki naciskającej (7). 13. Amunicja, według zastrz. 11 albo 12, znamienna tym, że płytka naciskająca (7) zawiera pierścieniową i toroidalną uszczelkę (38) na swojej zewnętrznej powierzchni. 14. Amunicja, według zastrz. 1, znamienna tym, że stabilizator (6) jest zamontowany suwliwie na podpocisku (2), równolegle do wzdłużnej osi podpocisku (2). * * * Przedmiotem wynalazku jest amunicja do broni małego, średniego i dużego kalibru, a zwłaszcza kula myśliwska o teleskopowym naboju, typu zawierającego podpocisk połączony z wyrzutnią, wprawiany w ruch za pomocą systemu napędowego. Amunicja typu strzałkowego jest znana w dziedzinie wojskowości i sportu, przy tym, na przykład, zgłoszenie patentowe nr FR-A opisuje amunicję myśliwską zawierającą podkalibrowy pocisk stabilizowany brzechwowo połączony z koszulką wyrzutni. Jest ona wytwarzana z materiału, który może rozpadać się, gdy amunicja opuszcza lufę, a rozpraszające się fragmenty stwarzają w ten sposób zagrożenie bezpieczeństwa użytkownika. Co więcej, naciski wyrzucające stosowane w tym rozwiązaniu powodują, iż podpocisk jest bar-

3 dzo krótki, zaś stosunek L/D (długość pocisku/średnica korpusu podpocisku) nie może przekraczać 2,5, co zmniejsza równowagę energii pod wpływem uderzenia. Zgłoszenie patentowe nr FR-A dotyczy amunicji sportowej zawierającej pocisk utworzony przez wewnętrzny element, przednią i boczne ścianki przykryte elementem zewnętrznym w formie tulei. Wewnętrzny element metalowy zawiera głowicę o kształcie neutralizującym, która jest integralna z tylnym nabojem, dzięki której możliwe jest przesunięcie kurka w celu zwiększenia efektu neutralizowania pocisku w czasie uderzania. Element zewnętrzny, jednakże pozostaje przymocowany do wewnętrznego elementu przez cały tor pocisku; przy tym niemożliwe jest, aby był on zespolony z wyrzutnią taką jak stosowana w kulkach nabojowych i stąd nie może zapewniać takich samych korzyści. Zasada wyrzucająca tego pocisku jest także typu naciskowego, a stosunek L/D nie może przekraczać około 3, co daje w rezultacie słabą siłę przy uderzeniu w cel. Wadami tego typu pocisku jest to, że wytwarza on silny aerodynamiczny opór i jest podatny na boczny wiatr. Takie pociski także posiadają pewną skłonność do rykoszetu od przeszkód takich jak pnie drzew. Zgłoszenie patentowe nr FR-A opisuje amunicję typu strzałkowego, to znaczy zawierającą podpocisk, który jest stabilizowany brzechwowo i połączony z odłączalną koszulką typu odciągnięcie-nacisk, której działanie zapewnia prowadzenie i szczelność przejścia amunicji w lufie. Podpocisk posiada zwężający się kształt i jest wytwarzany z materiału o dużej gęstości, co nadaje mu znaczną energię powierzchniową w czasie uderzenia. Ta cecha, jednakże, posiada wadę, jaką jest częste powodowanie jedynie lekkiego ranienia zwierzyny, przy czym możliwe jest w rzeczywistości przejście podpocisku przez miękką zewnętrzną skórę zwierzyny bez wchodzenia w część twardą. Co więcej, możliwe jest przenoszenie pocisku na znaczną odległość, jeżeli cel został chybiony, dzięki jego dobrej stabilności w utrzymywaniu swego toru, co może potem stwarzać zagrożenie dla osób w sąsiedztwie. Zgłoszenie patentowe nr FR-A opisuje amunicję także zawierającą pocisk typu strzałkowego, którego wyrzucenie jest typu naciskowego. Podpocisk, który jest połączony z koszulką, jest stabilizowany za pomocą brzechw, które są zamontowane tak, aby przesuwały się po korpusie podpocisku, w ten sposób zapewniając zwiększenie długości, a stosunek L/D jest rzędu 3,5. Jednakże równowaga energii tego typu amunicji pozostaje niewystarczająca, a dokładność strzału na zwykłą odległość nie zawsze jest zadowalająca, jak to dotyczy, w dodatku, wszystkich amunicji wykorzystujących wyrzucanie typu naciskowego. Wszystkie pociski opisane w wyżej wymienionych patentach zawierają jednoczęściowy system wyrzucający lub system wyrzucający o złożonej konstrukcji, wytwarzany zasadniczo z tworzywa sztucznego, które posiada wadę, jaką stanowi fakt, że wobec pewnych pocisków, takich jak te ze zgłoszenia nr FR-A , posiada on małą gęstość, co daje w efekcie małą siłę zatrzymania w zwierzynie. W przypadku innych pocisków, system wyrzucania o złożonej konstrukcji, odłączalny przy wylocie z broni, jak to ma miejsce w patencie nr FR-A , pociąga za sobą zasadniczą utratę energii. Celem niniejszego wynalazku jest amunicja typu strzałkowego, zawierająca podpocisk połączony z wyrzutnia przy ujściu broni. Jednostka utworzona przez podpocisk i wyrzutnię jest zamknięta, przynajmniej częściowo, w obudowie, która, dodatkowo, zawiera gniazdo zapłonowe oraz ładunek miotający. Amunicja ta posiada charakterystyczne cechy, które umożliwiają zapobieganie wadom wyżej wspomnianych pocisków, oraz może być ona stosowana, w szczególności, w broni myśliwskiej małego, średniego i dużego kalibru, gwintowanej lub niegwintowanej, oraz w broni do ćwiczeń wojskowych. Amunicja, według niniejszego wynalazku, do broni małego, średniego i dużego kalibru, zawierająca podpocisk, ze stabilizatorem, połączonym z wyrzutnią przy wylocie z lufy, przy czym jednostka ta jest co najmniej częściowo zamknięta w obudowie, która dodatkowo zawiera gniazdo zapłonowe i ładunek miotający, wyróżnia się tym, że ma niezdejmowalną z podpocisku wyrzutnię, która jest zamontowana na podpocisku równolegle do wzdłużnej osi podpocisku i suwliwie przemieszcza się po podpocisku. Stosunek masy wyrzutni do podpocisku zawiera się pomiędzy 2:1 a 8:1.

4 Zgodnie z niniejszym wynalazkiem, amunicja zawiera wyrzutnię utworzoną przez część obrotową zawierającą dwa koncentryczne otwory, przy czym średnica przedniego otworu jest korzystnie większa niż średnica tylnego otworu. Zgodnie z korzystnym przykładem wykonania niniejszego wynalazku, możliwe jest przesunięcie wyrzutni na odległość od 1/4 do 3/4 długości podpocisku, przy czym wyrzutnia zawiera zewnętrzną osłonę z materiału o wysokiej wytrzymałości. Ponadto wyrzutnia zawiera część przednią i część tylną w formie pierścienia, który jest wyposażony w ramię. Wyrzutnia jest zbudowana z dwóch koncentrycznych części, z których część zewnętrzna wyrzutni zawiera co najmniej dwie rozłączalne części, które są symetryczne względem podłużnej osi wyrzutni. W ściance wewnętrznej części wyrzutni usytuowane są dysze odprowadzające powietrze z wnętrza wyrzutni na zewnątrz wyrzutni. Podpocisk zawiera płytkę naciskającą, która jest integralna ze stabilizatorem, przy czym płytka naciskająca zawiera uszczelkę, która jest utworzona przez wargę elastyczną usytuowaną na obrzeżach płytki naciskającej. Płytka naciskająca na swej zewnętrznej powierzchni ma pierścieniową i toroidalną uszczelkę. Ponadto amunicja charakteryzuje się tym, że stabilizator jest zamontowany suwliwie na podpocisku, równolegle do wzdłużnej osi podpocisku. Przedmiot wynalazku zostanie uwidoczniony w przykładach wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia schemat przekroju kompletnego zestawu pocisku zawierającego całą kulę zgodną z niniejszym wynalazkiem, utworzoną przez nabój i ładowaną wyrzutnię, razem z gniazdem zapłonowym i ładunkiem miotającym, fig. 2 - podłużny przekrój całej kuli według fig. 1 w pozycji użycia, fig. 3 - schemat przekroju innej wersji przedniej części wyrzutni według fig. 1, fig. 4 - schemat przekroju jeszcze innej wersji wykonania przedniej części wyrzutni, fig. 5 - schemat przekroju podpocisku zawierającego stabilizator brzechwowy, fig. 6 - widok z przodu zestawu brzechw według fig. 5, fig. 7 - schemat przekroju podłużnego innej wersji suwliwego stabilizatora, fig. 8 - schemat przekroju innej wersji amunicji zgodnie z niniejszym wynalazkiem, przystosowanej do broni o gwintowanej lufie, fig. 9 - schemat przekroju całek kuli zgodnie z niniejszym wynalazkiem, zawierającej wyrzutnię złożoną z dwóch koncentrycznych części, przystosowaną do broni dużego kalibru, fig. 10 i 11 przedstawiają inną wersję kuli z fig. 9. Przedstawione przykłady wykonania amunicji według niniejszego wynalazku pokazane na tych figurach dotyczą amunicji sportowej lub amunicji małego kalibru, ale oczywiste jest, że mogą być one przystosowane do amunicji ćwiczebnej bez odchodzenia od zakresu niniejszego wynalazku. Jak pokazano na fig. 1, zestaw pocisku C zawiera kompletną kulę 1 oraz gniazdo zapłonowe D zawierające ładunek miotający P, który w tym przypadku, stanowi proch standardowego typu. Kompletna kula 1 zawiera dwa składniki: podpocisk 2 i ładowaną wyrzutnię 10, która przesuwa się po korpusie podpocisku 2. Gdy kula znajduje się w pozycji, w której jest częściowo wprowadzona do osłony, przed odpalaniem, wyrzutnia 10 znajduje się w wycofanej pozycji, jak to pokazano na fig. 1. Po odpaleniu i w momencie, gdy tylko opuści ona lufę broni, kula jest w locie, w pozycji użycia pokazanej na fig. 2. Jak pokazano na fig. 2, podpocisk 2 zawiera: a) korpus naboju 3 z materiału twardego, zawierający stożkową głowicę 4 na przedzie i okrągłe wgłębienia 5 na końcu; b) stabilizator 6, korzystnie wytwarzany z tworzywa sztucznego, który zawiera płytkę naciskającą 7 integralną z uszczelką utworzono przez wargę 8, oraz korpus stabilizatora 9. Ładowana wyrzutnia 10 jest częścią obrotową ze stopu ołowiu zawierającą dwa koncentryczne otwory o różnych średnicach, przy czym średnica przedniego otworu 11 jest większa niż tylnego otworu 12. Kształt stożkowej głowicy 4 korpusu 3 podnaboju 2 jest taki, aby pozwalała ona na dobrą styczność uderzeniową naboju 2 w celu, oraz przenikała w materię z bardzo dużą siłą neutralizującą. Zewnętrzna średnica stożkowej głowicy 4 jest większa niż średnica części środkowej 13 korpusu naboju 3.

5 Środkowa część 13 posiada kształt cylindryczny. Tylna część korpusu naboju 3 zawiera okrągłe wgłębienia 5, które współpracują z dopełniającymi układami 14 przewidzianymi w korpusie stabilizatora 9. Płytka napierająca 7, obejmująca uszczelkę wargową 8 z materiału odkształcalnego i korpus stabilizatora 9, zapewnia mechaniczne zachowanie ładowanej wyrzutni 10 na poziomie powierzchni 15 płytki naciskającej 7 i powierzchni 16 ładowanej wyrzutni 10 podczas fazy napędowej kompletnej kuli 1, szczelność gazu miotającego pomiędzy kompletną kulą 1 a lufą broni, dzięki uszczelce wargowej 8 z materiału odkształcalnego, oraz prowadzenie kompletnej kuli 1 podczas fazy wyrzucania. W połowie kurka, zewnętrzna średnica a uszczelki wargowej 8 jest większa niż średnica lufy broni o kilka dziesiętnych milimetra. Szczelność jest ponadto zwiększona podczas fazy wyrzucania przez ciśnienie p wywierane przez gaz miotający na wewnętrzną powierzchnię 17 uszczelki wargowej 8. Korpus stabilizatora 9 posiada, w jego tylnym regionie, kształt stożkowy 18, który ułatwia przenikanie kompletnej kuli 1 do utwardzonej osłony zawierającej proch miotający P. Dopełniające układy 14, które są przewidziane na korpusie stabilizatora 9, współpracują z wgłębieniami 5 przewidzianymi w korpusie naboju 3 w celu zapewnienia blokowania jednostki utworzonej przez korpus naboju 3 i stabilizator 6. Na swoim torze, stabilizator 6 pełni istotną rolę przez zapewnianie stabilności kompletnej kuli 1 aż do celu. Aerodynamiczne składowe, które oddziaływują na ten stabilizator są znaczne podczas lotu kompletnej kuli 1. Mechaniczne zachowanie stabilizatora 6 podczas tej fazy lotu jest zapewnione przez kombinację wgłębień 5 w korpusie naboju 3 i dopełniających układów 14 w korpusie stabilizatora 9. Zewnętrzna cześć ładowanej wyrzutni 10 zawiera część cylindryczną 19, której średnica b jest bardzo niewiele niniejsza niż średnica broni, oraz część ostrołukową 20, której kształt jest związany z właściwościami lotnymi i efektami pożądanymi jeśli chodzi o przenikanie kompletnej kuli 1 do celu. Część cylindryczna 19 zawiera, w swoim tylnym obszarze, wgłębienie 21, które pozwala na obciśnięcie kołnierza obudowy po osłonięciu. Wewnętrzna cześć ładowanej wyrzutni 10 zawiera dwa cylindryczne i koncentryczne otwory. Średnica tylnego otworu 12 jest mniejsza niż średnica przedniego otworu 11. Połączenie pomiędzy tymi dwoma otworami zawiera ramię 22, które umożliwia zapewnienie przedniego blokowania w ruchu postępowym ładowanej wyrzutni 10 z głowicą stożkową 4 korpusu naboju 3. Przedni otwór 11, posiadający średnicę większą niż średnica tylnego otworu 12, zawiera, w swojej przedniej części, wewnętrzny skos 23, którego wymiary są związane z właściwościami końcowego efektu pożądanego dla kompletnej kuli 1. Pierścieniowe luzy kilku dziesiętnych milimetra są przewidziane pomiędzy tylnym otworem 12 ładowanej wyrzutni 10 a środkową częścią 13 korpusu naboju 3, oraz pomiędzy przednim otworem 11 a głowicą 4 korpusu naboju 3. Te pierścieniowe luzy pozwalają na swobodne suwanie się ładowanej wyrzutni 10 na odcinku 1. W pozycji w połowie kurka, przed odpaleniem, odległość 1 jest równa 0, przy czym tylna powierzchnia 16 ładowanej wyrzutni 10 styka się z powierzchnią 15 płytki naciskającej 7. Praca kuli przedstawionej na fig. 2 jest następująca. Przy rozpoczęciu strzału, oraz podczas narastania ciśnienia, ma miejsce rozciskanie osłony z wgłębienia 21 ładowanej wyrzutni 10. Podczas fazy odrzutu kompletnej kuli, ładowana wyrzutnia 10, podczas zapewniania prowadzenia kuli w lufie broni, styka się z płytką naciskającą 7 stabilizatora 6 powierzchnią 15 płytki naciskającej 7 i powierzchnią 16 wyrzutni 10. Całkowita szczelność dla gazu miotającego jest zapewniona przez uszczelkę wargową 8, która jest integralna z płytką naciskającą 7. Kompletna kula 1 jest więc w swojej wycofanej pozycji. Podczas opuszczania lufy broni, ładowana wyrzutnia 10, swobodna w ruchu postępowym, przesuwa się w kierunku przodu korpusu 13 podpocisku 2, i opiera się o głowicę stożkową 4 podpocisku 2. To przemieszczenie jest pokazane jako długość 1 na fig. 2. Ten ruch przesuwny jest osiągany dzięki różnicy aerodynamicznego oporu podpocisku 2 i ładowanej wyrzutni 10, przy czym aerodynamiczny opór wyrzutni 10 jest mniejszy niż podpocisku 2.

6 Zgodnie z tym, kompletna kula 1 znajduje się teraz w pozycji użycia, a podpocisk 2 jest prowadzony przez ładowaną wyrzutnię 10 przez cały tor, aż do celu. Pozycja użycia kuli na jej torze umożliwia uzyskanie wyjątkowej stabilności kuli przez zwiększenie granicy stabilności określonej przez odległość oddzielającą środek sił aerodynamicznych i środek grawitacji używanej kompletnej kuli. Proces uderzenia w cel zachodzi w dwóch fazach, jak to opisano poniżej. W fazie pierwszej, ładowana wyrzutnia 10 uderza najpierw w cel przednią powierzchnią z całkowitą energią kompletnej kuli 1. W tym dokładnie momencie, trzy zjawiska mają miejsce w porządku chronologicznym: a - ma miejsce pierwszy efekt neutralizowania, jako rezultat zwiększonej powierzchniowej energii kinetycznej (1/2 m x V2: pierścieniowy przedni przekrój ładowanej wyrzutni 10), który pozwala na wytworzenie znacznej fali uderzeniowej, której towarzyszy rozdarcie i zranienie; b - drugi efekt neutralizujący osiągany jest przez stopniowe rozpadanie się ładowanej wyrzutni 10; c - uwolnienie podpocisku 2. Podczas fazy uderzeniowej w cel przez ładowaną wyrzutnię 10, dąży ona do przesuwania się w kierunku tyłu korpusu 13 podpocisku 2, w ten sposób uwalniając podpocisk 2 z całą siła kompletnej kuli 1. W drugiej fazie, podpocisk 2, którego uwolnienie nie pochłonęło praktycznie żadnej energii, uderza w cel z całą swoją energią. Ceł stał się mniej twardy w rezultacie działania ładowanej wyrzutni 10 podczas pierwszej fazy, jest więc możliwe wejście podpocisku 2 w cel z całą jego energią. Siła naboju umożliwia rozbicie twardych części celu, zasadniczo w efekcie bardzo wysokiej powierzchniowej energii kinetycznej podpocisku 2 (1/2 m x V2/ maksymalny przedni przekrój korpusu naboju) oraz siły neutralizującej stożkowej głowicy 4 podpocisku 2. Jako, że podpocisk 2 był bardzo stabilny podczas uderzenia, kinetyczna energia powierzchniowa dostarczona przez ów nabój do celu pozostaje jednorodna i bardzo wysoka. Doskonała stabilność podpocisku 2 podczas uderzenia umożliwia zapobieganie psuciu dziczyzny zwierzyny, w przypadku kuli myśliwskiej. Ogranicza także tendencję do rykoszetu, na przykład od pni drzew. W efekcie tego procesu uderzenia w dwóch fazach, możliwe jest uzyskanie bardzo wysokich powierzchniowych energii kinetycznych względem ładowanej wyrzutni 10 i podpocisku 2, stąd wytwarzając fale uderzeniowe zapewniające rozpad ładowanej wyrzutni 10, która jest niezbędna, gdy kompletna kula uderza w miękką część celu. Figura 3 przestawia przykład wykonania ładowanej wyrzutni 24 zgodnie z niniejszym wynalazkiem, która zawiera przedmą część 25 z ołowiu lub stopu, oraz część tylną 26 w formie pierścienia, który jest wyposażony w ramię i zawiera dopełniające układy 27, które współpracują z wgłębieniami 28 przewidzianymi w przedniej części 25. Ten przykład wykonania ma być szczególnie użyteczny przy odpalaniu kul bardzo wysokim stopniu przyspieszania podczas fazy wyrzucania, umożliwiając zapewnienie doskonałego mechanicznego zachowania. Inny przykład wykonania ładowanej wyrzutni jest przedstawiony na fig, 4, na której wyrzutnia 29 jest także utworzona przez dwie części: część przednią 30 ze stopu, oraz część tylną 31, która zabezpiecza część zewnętrzną 32 oraz tylną części przedniej 30. Ta część tylna 31 jest wyposażona we wgłębienie 34 w celu umożliwienia obciśnięcia kołnierza osłony. Ten przykład wykonania umożliwia zapobieganie zaczopowaniu lub ołowiowaniu lufy broni podczas fazy wyrzucania i ułatwienie kontrolowania końcowego efektu pożądanego odnośnie celu. Zgodnie z inną wersją (nie zilustrowaną), część tylna może przykrywać większą część ostrołuku części przedniej. Figura 5 przedstawia stabilizator 35 utworzony przez cztery brzechwy 36, płytkę naciskającą 37, wsporcze złącze toroidalne 38, które jest wbudowane w okrągłe wgłębienie 39, oraz korpus stabilizatora 40 z tworzywa sztucznego. Stabilizator 35 jest integralny z korpusem naboju 41 dzięki okrągłym wgłębieniom 42, które współpracują z dopełniającymi układami 43. Cztery brzechwy 36 są lepiej pokazane na fig. 6.

7 Ten przykład wykonania jest szczególnie użyteczny w celu zwiększenia siły nośnej kompletnej kuli na jej torze i w celu zwiększenia rozpiętości prowadzenia kuli podczas fazy odrzutu. Zgodnie z prostą wersją, stabilizator 35 może być ograniczony przez płytkę naciskającą 37, która jest dopełniona wzdłuż jej obrzeży przez złącze toroidalne 38. Ta odmiana umożliwia zredukowanie objętości zajętej przez stabilizator przeznaczonej na proch miotający, gdy kompletna kula znajduje się na miejscu w obudowie. Figura 7 przedstawia kompletną kulę zgodnie z niniejszym wynalazkiem, w wycofanej pozycji. Ta kompletna kula jest utworzona przez ładowaną wyrzutnię 44 wyposażoną w czepiec balistyczny 45, nabój 46 i stabilizator 47 o swobodnym ruchu postępowym po naboju 46. Czepiec balistyczny 45 pozwala na redukcję aerodynamicznego oporu kuli, gdy jest ona w locie i ulepszoną kontrolę eksplozji ładowanej wyrzutni 44 w czasie uderzenia w cel. Nabój 46 zawiera stożkową głowicę na swoich dwóch krańcach z przodu i z tyłu. Wyrzutnia 44, razem z jej czepcem 45, oraz stabilizator 47 są pokazane linią ciągłą w pozycji wycofanej, oraz linią przerywaną w pozycji użycia. W wycofanej pozycji, stabilizator 47 jest oddzielony od tylnej głowicy stożkowej na odległość n, podczas gdy wyrzutnia 44 może przesuwać się po korpusie naboju 46 na odcinku m. Na początku toru oraz dzięki różnicy w aerodynamicznym oporze, kompletna kula funkcjonuje wzdłuż długości, która jest równa m + n, stabilizator 47 natomiast przechodzi w stan spoczynku na tylnej głowicy stożkowej, a ładowana wyrzutnia 44 opiera się na przedniej głowicy stożkowej naboju 46. Liczne odmiany amunicji zgodnie z niniejszym wynalazkiem, lepiej przystosowane do szczególnych zastosowań, są opisane w poniższych przykładach. Przykład 1. Kompletna kula pokazana na fig. 8 jest stosowana przy odpalaniu kul z luf o dużym gwintowaniu, podczas gdy kompletna kula pokazana w poprzednich figurach jest stosowana zasadniczo przy odpalaniu z broni o gładkich otworach lub lekko gwintowanych. Kompletna kula 48 pokazana na fig. 8 jest stabilizowana przez stabilizator 49. Ładowana wyrzutnia 50 jest utworzona przez jej część przednią 51 ze stopu, oraz jej część tylną 52 ze stopu twardego, takiego jak mosiądz. Część tylna 52 zawiera ramię 53 i wgłębienie 54, w którym pierścień 55 z tworzywa sztucznego współpracuje z pierścieniowym luzem j wynoszącym pomiędzy 0,1 mm a kilka dziesiętnych milimetra. Pierścień 55 jest zamontowany dla swobodnego obrotu, ale jest blokowany w ruchu postępowym, oraz zawiera obciskane wgłębienie 56, w które jest wpasowany, w części tylnej, kołnierz 57 i osłona 58. Wspomniany pierścień posiada zewnętrzną średnicę f od trony wlotu od wgłębienia 56 większą niż o około 0,1 mm do około 0,3 mm niż dolna średnica g wgłębień gwintowych lufy T broni. Zewnętrzne średnice k stabilizatora 49 i ładowanej wyrzutni 50 są nieznacznie mniejsze niż wewnętrzna średnica r lufy broni, przy czym różnica jest mniejsza niż 0,1 mm. Zasada działania urządzenia jest jak następuje. Gdy ciśnienie narasta, ma miejsce rozciskanie. Pierścień 55 przyjmuje gwint lufy broni i stąd obraca się z szybkością obrotu na jaka pozwala ów gwint. W tym samym czasie, zapewnia on dobrą szczelność kompletnej kuli 48 względem gazu miotającego. Podczas ruchu, wspomniany pierścień prowadzi całą kulę 48 z małym obrotem, po prostu przez tarcie. Opuszczając lufę, pierścień 55 pęka pod wpływem siły odśrodkowej i jednocześnie cała kula 48 rozpoczyna ruch użytkowy. To urządzenie pozwala więc na uwolnienie się od szybkości obrotu narzucanej przez mocno gwintowaną lufę, zachowując wyżej opisane zalety Przykład 2. W tym przykładzie, ładowana wyrzutnia zawiera przednią dyszę centralną, która jest połączona z pierścieniowymi dyszami, których kanalizują przepływ powietrza, zgodnie z przykładem wykonania opisanym w francuskim zgłoszeniu patentowym nr Kompletna kula przedstawiona na fig. 9 jest przystosowana do odpalania z broni o stosunkowo dużym kalibrze i zawiera ładowaną wyrzutnię zawierającą dwa składniki: składnik wewnętrzny i zewnętrzny. Wewnętrzna ładowana wyrzutnia 59 jest podobna do tej z poprzedniego przykładu, i może przesuwać się wzdłuż korpusu 60 naboju 61. Zawiera ona centralną dyszę 62, która

8 jest otwarta do przodu i łączy się z czterema pierścieniowymi dyszami 63, które przechodzą przez ściankę wewnętrznej ładowanej wyrzutni. Cylindryczna zewnętrzna część zawiera szereg okrągłych wgłębień 64, które współpracują z dopełniającymi układami 65 zewnętrznej wyrzutni 66. Ta zewnętrzna wyrzutnia 66 zawiera dwa składniki, które są umieszczone naprzeciwko siebie i współpracują z okrągłymi wgłębieniami 64 wewnętrznej ładowanej wyrzutni 59. Zewnętrzna wyrzutnia 66 z technicznego tworzywa sztucznego, zawiera okrągłe dekompresyjne wgłębienia 67 na swoich obrzeżach, oraz wewnętrzny stożek 68 na swojej przedniej części. Średnica s przodu stabilizatora 69 naboju jest taka sama, jak średnica kalibru broni. Kompletny pocisk 70 jest utworzony przez nabój 61 z jego stabilizatorem 69, wewnętrzną ładowaną wyrzutnię 59 i zewnętrzną wyrzutnię 66. Podczas fazy wyrzucania, kompletny pocisk 70 znajduje się w pozycji pokazanej na fig. 9, a następnie po opuszczeniu lufy broni, składniki zewnętrznej wyrzutni 66 odłączają się od wewnętrznej wyrzutni 59 pod wpływem sił aerodynamicznych działających na stożek 68 i przez pierścieniowe dysze 63, które łączą się dyszą centralną 62. W tym samym czasie, wewnętrzna ładowana wyrzutnia 59 przesuwa się do przodu, po korpusie 60 naboju 61, oraz opiera się o stożkową głowicę strzałki. Składniki zewnętrzne wyrzutni 66, które odłączyły się, opadają na średnią odległość 30 m z maksymalnym odchyleniem 7 m w stosunku do płaszczyzny odpalania. Zgodnie z inną wersją przykładu wykonania, która jest przystosowana, w szczególności, do broni posiadających lufy o małej średnicy, wewnętrzna ładowana wyrzutnia 59 znajduje się przy wylocie broni, a zewnętrzna wyrzutnia 66 jest pomijana. Inne składniki pozostają niezmienione. Przykład 3. Figura 10 przedstawia inną kulę zgodną z niniejszym wynalazkiem, w pozycji wycofanej, sposób, w jaki jest ona umieszczona w obudowie i podczas fazy wyrzucania W kuli przedstawionej na fig. 10, kompletna kula 71 zawiera strzałkę, stabilizator i ładowaną wyrzutnię zawierającą wewnętrzny składnik i zewnętrzny składnik, jak w przykładzie poprzednim. Wewnętrzna ładowana wyrzutnia 72 zawiera przedni składnik 73 i tylny składnik 74. Średnica przedniego składnika 73 wyrzutni jest większa niż średnica tylnego składnika 74, ale mniejsza niż kaliber broni. Te dwa składniki 73 i 74 są połączone za pomocą łopatek 75, które ograniczają pierścieniowe dysze. Zewnętrzna wyrzutnia 76, która znajduje się zasadniczo przy wylocie broni, jest z technicznego tworzywa sztucznego i jest utworzona z dwóch składników, które są symetryczne względem osi kuli, umieszczone naprzeciwko siebie, jak w przykładzie poprzednim. Zewnętrzny składnik 76 i wewnętrzny ładowany składnik 72 współpracują przy pomocy dopełniających układów i wgłębień, jak w przykładzie poprzednim. Wgłębienia dekompresyjne są przewidziane na zewnętrznej powierzchni zewnętrznej wyrzutni 76. Stabilizator 77 jest także wytwarzany z tworzywa sztucznego, a jego zewnętrzna średnica jest odróżnialnie mniejsza niż kaliber broni. Jest on dopełniany przez pierścieniową uszczelkę 78 zawierającą dwa elastyczne dziobki, które umożliwiają zapewnienie całkowitej szczelności kompletnej kuli 71 względem gazów miotających podczas fazy wyrzucania. Po opuszczeniu lufy broni, dwa składniki zewnętrznej wyrzutni 76 odłączają się od wewnętrznej ładowanej wyrzutni 72, a ona sama przesuwa się po korpusie naboju 79 i opiera się na stożkowej głowicy naboju 80. w tym samym czasie, uszczelka 78 jest odłączana od stabilizatora 77. Przykład 4. Ten przykład stanowi przykład wykonania, który jest podobny do przykładu 3, ale w którym przedni składnik wyrzutni i stabilizator znajdują się przy wylocie broni. Dzięki swojemu elastycznemu dziobkowi 83, stabilizator 81, przy wlocie z broni, zapewnia szczelność kompletnej kuli 82 podczas fazy wyrzucania. Zewnętrzna średnica przedniego składnika 84 ładowanej wyrzutni 85 jest bardzo nieznacznie mniejsza niż kaliber broni. Zewnętrzna wyrzutnia 86 z technicznego tworzywa sztucznego zawiera dwa składniki, które są umieszczone naprzeciwko siebie i są symetryczne względem podłużnej osi kuli. Gdy kula znajduje się w wycofanej pozycji, jak pokazano na fig. 11, zewnętrzna wyrzutnia 86 jest blokowana pomiędzy stabilizatorem 81, a tylną krawędzią przedniego składnika 84 ładowanej wyrzutni 85.

9 Według tej samej procedury, którą opisano powyżej, po opuszczeniu lufy broni, składniki tworzące zewnętrzną wyrzutnię 86 odłączają się od ładowanej wyrzutni 85, a ona ma przesuwa się po korpusie naboju 87. W takim przykładzie wykonania, masa ładowanej wyrzutni może wynosić około 20g, podczas gdy masa naboju wynosi około 5 g, a zewnętrznej wyrzutni z tworzywa sztucznego około 2 g. Całkowita długość kompletnej kuli wynosi około 42 mm w wycofanej pozycji oraz 60 mm w pozycji użycia. Przykład wykonania tego typu umożliwia uzyskiwanie, w normalnych warunkach użytkowania, energii kinetycznej względem kuli, mierzonej podczas opuszczania lufy broni, około 3445 J, oraz powierzchniowej energii kinetycznej przy uderzeniu w cel około 35 J/mm. Zgodnie z inną wersją przykładu wykonania, zewnętrzna wyrzutnia 86 może być przewidziana jako integralna ze stabilizatorem 81, w ten sposób tworząc wyrzutnię - pędnik ze stopu tworzyw sztucznych, która jest połączona z nabojem i pozostaje z nim integralna na całym torze. Zgodnie z korzystnym przykładem wykonania, amunicja zgodna z niniejszym wynalazkiem zawiera płytkę naciskającą, która może być integralna z brzechwą. W uproszczonym przykładzie wykonania, płytka naciskająca może służyć jako stabilizator. Płytka naciskająca jest integralna z korpusem podpocisku i jest korzystnie umieszczona nieco od strony wlotu od tylnego krańca podpocisku. Zamierzone jest zapewnienie zachowania mechanicznego wyrzutni podczas fazy odrzutu kuli oraz szczelność gazów miotających pomiędzy kompletną kulą a lufą broni. Ta szczelność może zostać ulepszona za pomocą uszczelki umieszczonej na zewnętrznej powierzchni płytki naciskającej. Zgodnie z jednym z przykładów wykonania, uszczelka ta jest utworzona przez elastyczny dziobek na obrzeżach płytki naciskającej ku jej tyłowi. Szczelność może być dalej wzmocniona, na przykład, przez pierścieniową lub toroidalną uszczelkę przewidzianą na zewnętrznej powierzchni płytki naciskającej. Płytka naciskająca także umożliwia prowadzenie kompletnej kuli podczas fazy wyrzucania Co więcej, nieco stożkowa postać stabilizatora lub elastycznego uszczelniającego dziobka, ułatwia zamykanie naboju. W swojej najbardziej uproszczonej postaci, stabilizator zawiera jedynie płytkę naciskającą uzupełnioną przez uszczelkę. Płytka naciskająca może być wytwarzana z tworzywa sztucznego i może, korzystnie, zawierać stabilizator, przy tym te dwa składniki, to znaczy płytka naciskająca i stabilizator, zgodnie tworzą jedynie pojedynczą część. Uszczegóławiając, wyrzutnia jest utworzona przez tuleję, która może przesuwać się podłużnie po korpusie podpocisku, pomiędzy pozycją odrzutową a pozycją wysuniętą, a w tej ostatniej pozycji całkowita długość kompletnej kuli jest zasadniczo dłuższa. W konsekwencji, zapewnione jest, w szczególności, ulepszenie stabilności kompletnej kuli (podpocisku i wyrzutni) na jej torze, przy wynikającej z tego ulepszonej dokładności strzału. Stąd, długość całej kuli, w pozycji użycia, może przekraczać około 50 do 60% długości całej kuli w wycofanej pozycji. Co więcej, zgodnie z niniejszym wynalazkiem, masa wyrzutni jest większa niż podpocisku, przy czym stosunek masy wyrzutni do masy podpocisku znajduje się pomiędzy 2:1 a 8:1, zaś korzystnie pomiędzy 2,5:1 a 6:1. Dzięki temu szczególnemu układowi, wyrzutnia amunicji zgodnie z niniejszym wynalazkiem stanowi wyrzutnię ładowaną, która dostarcza kompletną kulę, utworzoną przez wyrzutnię i podpocisk (lub strzałkę), o ulepszonej skuteczności, co zostanie opisane poniżej. Skuteczność kuli biegnącej do celu może być zwiększona ponadto przez dostarczenie wyrzutni, która może rozpadać się pod wpływem gwałtownego uderzenia, na przykład dzięki użyciu materiału posiadającego odpowiednią wytrzymałość lub przez dostarczenie początków punktów rozpadu w ściance tulei wyrzutni. Wyrzutnia ładowana może być wytworzona z materiału posiadającego stosunkowo znaczną gęstość, na przykład ołów lub stop metali, lub nawet stop mieszanki metaloorganicznej. Podpocisk jest wytwarzany z materiału o dużej wytrzymałości, na przykład mosiądzu.

10 Zgodnie z innym przykładem wykonania niniejszego wynalazku, możliwe jest przykrycie całej lub części wyrzutni materiałem posiadającym odpowiedni skład lub odpowiednie właściwości mechaniczne, lub też utworzenie wyrzutni w dwóch częściach z różnych materiałów. Zgodnie z tym, wyrzutnia może zawierać zewnętrzną osłonę z materiału posiadającego większą wytrzymałość, na przykład z ołowiu lub stopu tworzyw sztucznych utwardzalnych. Ten przykład wykonania uniemożliwa zaczopowanie się lub ołowiowanie lufy broni podczas fazy wyrzucania oraz umożliwia kontrolowanie, bardziej dokładne, końcowego efektu trafienia w cel. Wytwarzanie wyrzutni zawierającej dwie części, na przykład tylną i wewnętrzną część w formie pierścienia przesuwającego się po podpocisku, wytwarzanych z materiału o wysokiej wytrzymałości, takiego jak mosiądz, oraz przednią i zewnętrzną część wytwarzane z ołowiu lub stopu ołowiu, jest bardzo dobrze przystosowane do przypadku strzału kulą o bardzo wysokim przyspieszeniu podczas fazy wyrzucania, poprzez zapewnienie doskonałego mechanicznego zachowania przedniej części wyrzutni. Przednia część wyrzutni ma kształt, który jest przystosowany do dawania pożądanego efektu. Może być ona osłonięta przez czepiec balistyczny, który umożliwia zredukowanie aerodynamicznego oporu kuli w locie oraz kontrolowanie częściowej eksplozji wyrzutni w czasie uderzenia w cel. Zgodnie z jeszcze innym przykładem wykonania zgodnym z niniejszym wynalazkiem, stabilizator jest zamontowany tak, aby przesuwał się wzdłużnie po tylnej części korpusu podpocisku. Przed odpaleniem oraz podczas fazy wyrzucania, stabilizator znajduje się w wysuniętej pozycji, przy tylnym krańcu wyrzutni. Przy opuszczaniu lufy broni, przenoszony jest on na pozycję odrzutu, naprzeciwko ogranicznika przewidzianego przy tylnym końcu podpocisku, przez tarcie przesuwu dzięki różnicy w aerodynamicznym oporze. Stabilizator i płytka napierająca mogą być ze stopu tworzyw sztucznych posiadających odpowiedni opór mechaniczny i małą gęstość. Zgodnie z inną wersją wykonania niniejszego wynalazku, przesuwna wyrzutnia jest wytwarzana w dwóch koncentrycznych rurowych częściach, z których wewnętrzna część pozostaje integralna z podpociskiem od fazy wyrzucania do uderzenia w cel, podczas gdy zewnętrzna część może się oddzielić. Z tego powodu, zewnętrzna część wyrzutni jest korzystnie wytwarzana z przynajmniej dwóch odłączalnych części, które są symetryczne względem podłużnej osi wyrzutni, rozłączających się przy opuszczaniu wylotu lufy broni. Szczególnie w przypadku wyrzutni zawierającej dwie koncentryczne rurowe części, może być korzystne zapewnienie pierścieniowych dysz, które przechodzą przez ściankę wewnętrznej części wyrzutni w jej przedniej części, która wystaje poza głowicę naboju, gdy kompletna kula znajduje się w pozycji użycia. Działanie tych dysz dotyczy, w szczególności, kanalizowania powietrza z wnętrza głównej dyszy, która jest przewidziana w osi wyrzutni, w kierunku zewnętrza oraz ułatwiania rozdzielania składników tworzących rozłączalną zewnętrzną wyrzutnię. Ten przykład wykonania zawierający wyrzutnię złożoną z dwóch części jest najbardziej użyteczny w przypadku stosowania amunicji zgodnej z niniejszym wynalazkiem, w broni o stosunkowo dużym kalibrze, w celu utrzymywania kuli o stosunkowo małej zewnętrznej średnicy, mniejszej niż kaliber broni. Amunicja zgodna z niniejszym wynalazkiem posiada taką zaletę, że może być stosowna w broni wszystkich kalibrów, o gładkich otworach lufowych lub innych, lub posiadających lufę gwintowaną, zarówno w zakresie broni sportowej, jak i broni do ćwiczeń wojskowych. Co więcej, amunicja zgodna z niniejszym wynalazkiem, gdy stosowana jest do polowań, posiada liczne zalety względem znanej amunicji, a szczegółowiej: ponieważ wyrzutnia nie jest odłączalna, nie wystąpi żadne wyrzucenie składnika, które mogłoby nastąpić z wyrzutni lub systemu uszczelniania; pozwala ona na użycie całej energii pocisku i stąd zwiększa siłę zatrzymania zwierzyny; zapewnia, przy identycznym ciśnieniu odpalania, optymalną początkową prędkość dzięki minimalnemu zajęciu miejsca przeznaczonego na proch przez system stabilizacyjny pocisku; pozwala na uzyskanie bardzo wysokiej stabilności pocisku na jego torze poprzez zwiększanie marginesu stabilności dzięki teleskopowemu montowaniu naboju/ładowanej wyrzutni; zapewnia doskonałą dokładność odpalania, szczególnie dalekiego zasięgu.

11 Co więcej, amunicja według niniejszego wynalazku posiada ulepszoną skuteczność i doskonałą siłę neutralizującą, ponieważ wyrzutnia może rozpadać się w sposób kontrolowany w miękkich obszarach zwierzyny, podczas gdy podpocisk (strzałka) z twardego materiału, który wytwarza bardzo wysoką energię powierzchniową, może uderzać w twarde części szkieletu zwierzyny, bez psucia dziczyzny, dzięki doskonałej stabilności naboju podczas uderzania. Ostatecznie, zaobserwowana została mała tendencja amunicji zgodnej z niniejszym wynalazkiem do rykoszetowania i to, dodatkowo, może być zapewnione przez znacznie zredukowaną masę ołowiu względem standardowej amunicji. Możliwe jest zastosowanie tej samej kuli dla tego samego typu broni sportowej, na przykład pistoletów posiadających kaliber 12, 16 i 20, lub przy równie dobrym odpalaniu, w tej samej broni, a szczegółowiej, w pistoletach i karabinach, które mają gładkie otwory lub lekko gwintowane, amunicji zgodnej z niniejszym wynalazkiem równie dobrze jak amunicji standardowej typu krótkiego strzału.

12 Fig. 5 F ig. 6 F ig. 7 Fig. 8

13 Fig F ig. 10 Fig. 11

14 Fig. 1 1 Fig. 2 Fig. 3 Fig. 4 Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 70 egz. Cena 4,00 zł.