Sporządzanie dokumentów

Transkrypt

1 REFORMA 2012 Sporządzanie dokumentów dotyczących rozliczeń z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych Kwalifikacja A.65.3 Podręcznik do nauki zawodu TECHNIK RACHUNKOWOŚCI

2 EGZAMIN ZAWODOWY Podręcznik do nauki zawodu TECHNIK LOGISTYK TECHNIK EKONOMISTA TECHNIK HANDLOWIEC TECHNIK KSIĘGARSTWA SPRZEDAWCA EGZAMIN ZAWODOWY Podręcznik do nauki zawodu TECHNIK LOGISTYK TECHNIK EKONOMISTA TECHNIK RACHUNKOWOŚCI TECHNIK HANDLOWIEC TECHNIK HANDLOWIEC Podręcznik do nauki zawodu TECHNIK LOGISTYK TECHNIK LOGISTYK Podręcznik do nauki zawodu TECHNIK LOGISTYK TECHNIK LOGISTYK Podręcznik do nauki zawodu TECHNIK RACHUNKOWOŚCI TECHNIK LOGISTYK Podręcznik do nauki zawodu TECHNIK RACHUNKOWOŚCI TECHNIK RACHUNKOWOŚCI Podręcznik do nauki zawodu TECHNIK RACHUNKOWOŚCI Kształcimy zawodowo! Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne polecają publikacje do nauki zawodów: technik ekonomista, technik rachunkowości, technik logistyk, technik handlowiec i sprzedawca przygotowane zgodnie z NOWĄ PODSTAWĄ PROGRAMOWĄ. Podręczniki REFORMA 2012 REFORMA 2012 REFORMA 2012 REFORMA 2012 REFORMA 2012 REFORMA 2012 REFORMA 2012 Organizowanie i monitorowanie procesów transportowych Organizowanie środków technicznych w celu realizacji procesów transportowych Organizowanie i monitorowanie przepływu zasobów i informacji w jednostkach gospodarczych Organizowanie i monitorowanie przepływu zasobów i informacji w jednostkach administracyjnych Rozliczanie wynagrodzeń Rozliczanie podatków i innych danin publicznych Sporządzanie dokumentów dotyczących rozliczeń z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych Kwalifikacja A.31.1 Kwalifikacja A.31.2 Kwalifikacja A.32.1 Kwalifikacja A.32.2 Kwalifikacja A.65.1 Kwalifikacja A.65.2 Kwalifikacja A.65.3 Kwalifikacja A.31.1 Organizowanie i monitorowanie procesów transportowych Kwalifikacja A.31.2 Organizowanie środków technicznych w celu realizacji procesów transportowych Kwalifikacja A.32.1 Organizowanie i monitorowanie przepływu zasobów i informacji w jednostkach gospodarczych Kwalifikacja A.32.2 Organizowanie i monitorowanie przepływu zasobów i informacji w jednostkach administracyjnych Kwalifikacja A.65.1 Rozliczanie wynagrodzeń Kwalifikacja A.65.2 Rozliczanie podatków i innych danin publicznych Kwalifikacja A.65.3 Sporządzanie dokumentów dotyczących rozliczeń z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych Repetytoria i testy egzaminacyjne + TESTY + TESTY NOWA PODSTAWA PROGRAMOWA NOWA PODSTAWA PROGRAMOWA NOWA PODSTAWA PROGRAMOWA NOWA PODSTAWA PROGRAMOWA NOWA PODSTAWA PROGRAMOWA Testy i zadania praktyczne Egzamin zawodowy Testy i zadania praktyczne Egzamin zawodowy Testy i zadania praktyczne Egzamin zawodowy Testy i zadania praktyczne Egzamin zawodowy Testy i zadania praktyczne Egzamin zawodowy KWALIFIKACJA A.35 KWALIFIKACJA A.36 Kwalifikacja A.22 Kwalifikacja A.30 Kwalifikacja A.31 Kwalifikacja A.32 Kwalifikacja A.65 Kwalifikacja A.35 Repetytorium i testy egzaminacyjne. Technik ekonomista. Kwalifikacja A.36 Repetytorium i testy egzaminacyjne. Technik ekonomista. Technik rachunkowości Kwalifikacja A.22 Testy i zadania praktyczne. Egzamin zawodowy. Technik handlowiec Kwalifikacja A.30 Testy i zadania praktyczne. Egzamin zawodowy. Technik logistyk Kwalifikacja A.31 Testy i zadania praktyczne. Egzamin zawodowy. Technik logistyk Kwalifikacja A.32 Testy i zadania praktyczne. Egzamin zawodowy. Technik logistyk Kwalifikacja A.65 Testy i zadania praktyczne. Egzamin zawodowy. Technik rachunkowości Publikacje do praktycznej nauki zawodu PRAKTYCZNA NAUKA ZAWODU Pracownia sprzedaży Kwalifikacja A.18 Kwalifkacja A.18 Pracownia sprzedaży. Technik handlowiec, sprzedawca, technik księgarstwa NOWA PODSTAWA PROGRAMOWA PRAKTYCZNA NAUKA ZAWODU Pracownia rachunkowości firmy handlowej Kwalifikacja A.22 Kwalifkacja A.22 Pracownia rachunkowości firmy handlowej. Technik handlowiec NOWA PODSTAWA PROGRAMOWA Te i inne publikacje do nauki zawodów: technik ekonomista, technik rachunkowości, technik logistyk, technik administracji, technik handlowiec, sprzedawca (kwalifikacje A.35, A.36, A.30, A.31, A.32, A.68, A.18, A.22), można obejrzeć i kupić pod adresem sklep.wsip.pl

3 Szanowni Państwo, z przyjemnością przedstawiamy Państwu fragmenty nowego podręcznika, spełniającego wszystkie wymagania nowej podstawy programowej kształcenia zawodowego. Jest to publikacja gwarantująca skuteczne przygotowanie do egzaminów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie, napisana językiem zrozumiałym dla ucznia i wzbogacona o atrakcyjny materiał ilustracyjny. Prawdziwa nowość, warta Państwa uwagi. 1 września 2012 roku Ministerstwo Edukacji Narodowej rozpoczęło reformę szkolnictwa zawodowego, która wprowadziła nową klasyfikację zawodów oraz ich podział na kwalifikacje. Dla wszystkich wyodrębnionych zawodów przygotowano nowe podstawy programowe. Zmieniła się także formuła egzaminu zawodowego wprowadzono egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie. Uczniowie, kończący naukę w zasadniczej szkole zawodowej i technikum oraz słuchacze szkół policealnych, po zdaniu egzaminów pisemnego i praktycznego otrzymują dyplom potwierdzający kwalifikacje w zawodzie. Aby umożliwić Państwu zapoznanie się z naszym podręcznikiem, prezentujemy wykaz zawartych w nim treści oraz fragmenty wybranych rozdziałów. Wierzymy, że przygotowana przez nas oferta umożliwi Państwu efektywną pracę oraz pomoże w skutecznym przygotowaniu uczniów i słuchaczy do egzaminu zarówno w części pisemnej, jak i praktycznej. Branża ekonomiczna Zapraszamy do korzystania z naszego podręcznika. Z nami warto się uczyć! Artur Dzigański Szef Zespołu Szkolnictwa Zawodowego Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne

4 Kształcimy zawodowo! WSiP skuteczne przygotowanie do egzaminów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie Publikacje: zgodne z nową podstawą programową z aprobatą MEN opracowane w podziale na kwalifikacje napisane przez specjalistów i nauczycieli praktyków z dużą liczbą ćwiczeń, przykładów praktycznych, tabel i schematów z wyróżnieniem najważniejszych treści, rysunkami i ilustracjami ułatwiającymi zapamiętywanie

5 REFORMA 2012 Sporządzanie dokumentów dotyczących rozliczeń z ZUS Ewa Kawczyńska-Kiełbasa Kwalifikacja A.65.3 Podręcznik do nauki zawodu TECHNIK RACHUNKOWOŚCI

6 Podręcznik dopuszczony do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania i wpisany do wykazu podręczników przeznaczonych do kształcenia w zawodach na podstawie opinii rzeczoznawców: Typ szkoły: szkoła policealna. Zawód: technik rachunkowości. Kwalifikacja: A.65. Rozliczanie wynagrodzeń i danin publicznych. Część kwalifikacji: 3. Sporządzanie dokumentów dotyczących rozliczeń z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. Rok dopuszczenia: Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o. Warszawa 2015 Wydanie I (2015) Opracowanie merytoryczne i redakcyjne: Barbara Jaworska (redaktor koordynator) Julia Konkołowicz-Pniewska (redaktor merytoryczny) Agnieszka Wiąckowska (tłumaczenie podstawowych pojęć na jęz. ang.), Magdalena Wessel-Zasadzka (tłumaczenie podstawowych pojęć na jęz. niem.) Konsultacje: Wioletta Bień Redakcja językowa: Anna Rossa Redakcja techniczna: Anna Popiel Projekt okładki: Małgorzata Wójcicka Fotografia na okładce: (pity) Bartosz Zakrzewski/Shutterstock.com Fotoedycja: Agata Bażyńska Skład i łamanie: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Warszawa, Aleje Jerozolimskie 96 Tel.: Infolinia: Publikacja, którą nabyłeś/nabyłaś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał/przestrzegała praw, jakie im przysługują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A kopiując jej część, rób to jedynie na użytek osobisty. Szanujmy cudzą własność i prawo. Więcej na Polska Izba Książki

7 SPIS TREŚCI 5 Wstęp Ubezpieczenia społeczne i ich rozliczanie Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym Wybrane tytuły do ubezpieczeń społecznych Zbieg tytułów do ubezpieczeń społecznych Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne Ubezpieczenie zdrowotne i jego rozliczanie Zasady podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu Zasady rozliczania i opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne Składki na FP, FGŚP, FEP i ich rozliczanie Fundusz Pracy Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych Fundusz Emerytur Pomostowych Zasady zgłaszania do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego Zgłaszanie do ubezpieczeń społecznych Zgłaszanie do ubezpieczenia zdrowotnego Zasady wyrejestrowania z ubezpieczeń Wyrejestrowanie z ubezpieczeń społecznych Wyrejestrowanie z ubezpieczenia zdrowotnego Zmiana danych płatnika i ubezpieczonego Dokumentacja rozliczeniowa Raporty imienne Deklaracja rozliczeniowa Informacja dla osoby ubezpieczonej Dokumentacja zasiłkowa Dokumentacja zasiłku chorobowego Dokumentacja zasiłku opiekuńczego Dokumentacja świadczenia rehabilitacyjnego Dokumentacja zasiłku wyrównawczego Dokumentacja zasiłku macierzyńskiego Dokumentacja wypłat zasiłków przez uprawnionych pracodawców Dokumenty ewidencji zasiłkowej Naliczanie zasiłków Sprawdź swoje wiadomości i umiejętności Wykaz podstawowych pojęć w językach polskim, angielskim i niemieckim Literatura

8

9 WSTĘP 7 WSTĘP Podręcznik Sporządzanie dokumentów dotyczących rozliczeń z ZUS zawiera treści nauczania z zakresu kwalifikacji A.65.3, wyodrębnionej dla zawodu technik rachunkowości. Jest przeznaczony dla uczniów szkół policealnych. Podręcznik składa się z ośmiu rozdziałów dostosowanych do efektów kształcenia właściwych dla zawodu technik rachunkowości, w których przedstawiono m.in. takie zagadnienia, jak: zasady podlegania składkom na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Emerytur Pomostowych oraz zasady ich rozliczania, zasady zgłaszania do ubezpieczeń i wyrejestrowania z ubezpieczeń, zasady sporządzania dokumentacji rozliczeniowej z ZUS oraz dokumentowanie prawa do zasiłków. Po każdym podrozdziale zostały zamieszczone zadania teoretyczne i praktyczne, przeznaczone do samodzielnego rozwiązania. Zadania pomogą uczniom usystematyzować wiedzę i sprawdzić umiejętności praktyczne ukształtowane w trakcie procesu dydaktycznego. Po całym materiale nauczania zamieszczono test obejmujący 40 zadań oraz zadanie praktyczne, które ma strukturę zadania egzaminacyjnego. Treści teoretyczne podręcznika są poparte praktycznymi przykładami i wzorami dokumentów, dlatego mogą być pomocne również osobom już zatrudnionym na stanowiskach kadrowo-płacowych, ekonomicznych i administracyjnych. Podręcznik ma za zadanie przekazanie informacji, dzięki którym zostaną osiągnięte wymagane efekty kształcenia z kwalifikacji A.65.3 Sporządzanie dokumentów dotyczących rozliczeń z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. W poniższej tabeli kolejnym częściom podręcznika przypisano efekty, które dzięki nim będą realizowane. WYKAZ EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Numer rozdziału Numer tematu Temat 1 Ubezpieczenia społeczne i ich rozliczanie Realizowane efekty kształcenia/kwalifikacje 1 Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym A.65.1(7)1 5 2 Wybrane tytuły do ubezpieczeń społecznych A.65.1(7)1 5 3 Zbieg tytułów do ubezpieczeń społecznych A.65.1(7)1 5 4 Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne A.65.1(7)1 5 2 Ubezpieczenie zdrowotne i jego rozliczanie 1 Zasady podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu A.65.1(11)1 5, 2 Zasady rozliczania i opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne A.65.1(11)1 5,

10 8 WSTĘP Numer rozdziału Numer tematu Temat 3 Składki na FP, FGŚP, FEP i ich rozliczanie Realizowane efekty kształcenia/kwalifikacje 1 Fundusz Pracy A.65.3(5)1 4 2 Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych A.65.3(5)1 4 3 Fundusz Emerytur Pomostowych A.65.3(5)1 4 4 Zasady zgłaszania do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego 1 Zgłaszanie do ubezpieczeń społecznych A.65.3(1)1 2 Zgłaszanie do ubezpieczenia zdrowotnego A.65.3(1)2, 3 5 Zasady wyrejestrowania z ubezpieczeń 1 Wyrejestrowanie z ubezpieczeń społecznych A.65.3(1)4 2 Wyrejestrowanie z ubezpieczenia zdrowotnego A.65.3(1)4 3 Zmiana danych płatnika i ubezpieczonego A.65.3(1)5 8, 10, 11 6 Dokumentacja rozliczeniowa 1 Raporty imienne A.65.3(3)1 3, 5 2 Deklaracja rozliczeniowa A.65.3(3)4 3 Informacja dla osoby ubezpieczonej A.65.3(3)1 3, 5 7 Dokumentacja zasiłkowa 1 Dokumentacja zasiłku chorobowego A.65.3(4)1 5 2 Dokumentacja zasiłku opiekuńczego A.65.3(4)1 5 3 Dokumentacja świadczenia rehabilitacyjnego A.65.3(4)1 5 4 Dokumentacja zasiłku wyrównawczego A.65.3(4)1 5 5 Dokumentacja zasiłku macierzyńskiego A.65.3(4)1 5 8 Dokumentacja wypłat zasiłków przez uprawnionych pracodawców 1 Dokumenty ewidencji zasiłkowej A.65.3(4)1 5 2 Naliczanie zasiłków A.65.3(4)1 5

11 UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE I ICH ROZLICZANIE 9 1 Ubezpieczenia społeczne i ich rozliczanie ZAGADNIENIA Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym Wybrane tytuły do ubezpieczeń społecznych Zbieg tytułów do ubezpieczeń społecznych Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne 1.1. Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym Ubezpieczenia społeczne stanowią instrument polityki socjalnej państwa. Ich celem jest ochrona osób niezdolnych do pracy z powodu wieku lub choroby oraz ich rodzin. Genezą ubezpieczeń społecznych są kasy brackie, które powstały w XVI wieku na terenach śląskich. Stanowiły one formę samopomocy. Początkowo było tak, że górnicy i robotnicy składali do kasy brackiej (specjalnej skrzyni zamykanej na klucz) niewielką część swojej wypłaty. Zgromadzone środki miały wspomagać ubogich górników i robotników, którzy z powodu choroby nie mogli wykonywać pracy. W XIX wieku zaczęły powstawać przy kopalniach kasy lub spółki brackie tworzone ze składek pracowniczych oraz dotacji pracodawców. Członkowie kas korzystali z bezpłatnego leczenia, zasiłków chorobowych oraz rent inwalidzkich. Po ich śmierci rodziny otrzymywały zapomogę. Ze zgromadzonych środków budowane były także przychodnie lekarskie oraz szpitale. Na początku XX wieku ubezpieczenia społeczne stały się domeną państwa w większości krajów europejskich oraz Stanach Zjednoczonych. W Polsce pierwsze przepisy o ubezpieczeniach społecznych powstały w 1919 r., a spójny system ubezpieczeń społecznych w latach międzywojennych. Obecnie polski system ubezpieczeń społecznych obejmuje: ubezpieczenie emerytalne; ubezpieczenia rentowe; ubezpieczenie chorobowe (w razie choroby i macierzyństwa); ubezpieczenie wypadkowe (z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych). Przepisy Ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz z późn. zm.) regulują, jakiego rodzaju składkom ubezpieczony podlega na zasadzie obowiązku lub dobrowolności oraz którym nie podlega. Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym zawarto w tabeli 1.1. Symbole wymienione w tabeli oznaczają: O ubezpieczenie obowiązkowe; D ubezpieczenie dobrowolne; N na podstawie przepisów nie podlega określonemu ubezpieczeniu.

12 10 SPORZĄDZANIE DOKUMENTÓW DOTYCZĄCYCH ROZLICZEŃ Z ZUS Tabela 1.1. Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym Tytuł ubezpieczenia Rodzaj ubezpieczenia emerytalne rentowe chorobowe wypadkowe Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym Pracownik O O O O Od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania stosunku pracy Osoba wykonująca pracę nakładczą O O D N Od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy nakładczej do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia umowy Członek spółdzielni rolnej O O O O Od dnia rozpoczęcia wykonywania pracy na rzecz spółdzielni do dnia zakończenia jej wykonywania Osoba wykonująca umowę agencyjną, umowę zlecenia, umowę o świadczenie usług na zasadzie umów zlecenia O O D O Od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia umowy Osoba prowadząca działalność gospodarczą O O D O Od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu zawieszania działania na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej Osoba współpracująca O O D O Od dnia rozpoczęcia współpracy do dnia zakończenia współpracy Osoba prowadząca działalność gospodarczą w okresie zawieszenia D D N N Od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, przy czym nie wcześniej niż od dnia, w którym został złożony wniosek: do dnia odwołania wskazanego we wniosku przez ubezpieczonego do ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, za który nie opłacono w terminie składki należnej na te ubezpieczenia do dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom

13 UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE I ICH ROZLICZANIE 11 Poseł lub senator pobierający uposażenie O O N O Od dnia nabycia prawa do uposażenia do dnia utraty tego prawa Poseł do Parlamentu Europejskiego wybrany w RP D D N N Od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, przy czym nie wcześniej niż od dnia, w którym został złożony wniosek: do dnia odwołania wskazanego we wniosku przez ubezpieczonego do ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, za który nie opłacono w terminie składki należnej na te ubezpieczenia do dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom Stypendysta sportowy: jeżeli nie podlega ubezpieczeniom z innego tytułu, z wyłączeniem uczniów i studentów O O N O Od dnia spełnienia warunków do objęcia ubezpieczeniami społecznymi do dnia zaprzestania spełniania tych warunków Słuchacz Krajowej Szkoły Administracji Publicznej pobierający stypendium O O N O Od dnia uzyskania statusu słuchacza do dnia utraty tego statusu Osoba wykonująca odpłatnie pracę, na podstawie skierowania, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania O O D O Od dnia rozpoczęcia wykonywania pracy do dnia zakończenia wykonywania pracy Osoba pobierająca zasiłek dla bezrobotnych, świadczenie integracyjne, stypendium w czasie stażu, szkolenia, przygotowania zawodowego, skierowana przez Powiatowy Urząd Pracy (PUP), jeżeli nie podlega ubezpieczeniom z innego tytułu O O N N Od dnia nabycia prawa do zasiłku, świadczenia integracyjnego, stypendium do dnia utraty do nich prawa Osoba bezrobotna pobierająca stypendium O O N O

14 12 SPORZĄDZANIE DOKUMENTÓW DOTYCZĄCYCH ROZLICZEŃ Z ZUS Tabela 1.1. cd. Tytuł ubezpieczenia Rodzaj ubezpieczenia emerytalne rentowe chorobowe wypadkowe Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym Osoba pobierająca stypendium w czasie stażu, szkolenia, przygotowania zawodowego, skierowana przez inny podmiot niż PUP, jeżeli nie podlega ubezpieczeniom z innego tytułu Osoba pobierająca stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w czasie odbywania studiów podyplomowych, jeżeli nie podlega ubezpieczeniom z innego tytułu Osoba duchowna oraz alumni seminariów duchownych, nowicjusze, postulanci, junioryści od dnia ukończenia 25. roku życia Żołnierz niezawodowy pełniący służbę czynną wojskową (z wyjątkiem pełniących służbę kandydacką) Osoba odbywająca służbę zastępczą, jeżeli nie podlega ubezpieczeniom z innego tytułu O O N O Od dnia nabycia prawa do stypendium do dnia utraty prawa do niego O O N O O O D O Od dnia przyjęcia do stanu duchownego do dnia wystąpienia z tego stanu O O N N Od dnia powołania lub skierowania do tej służby do dnia zwolnienia z tej służby O O O O Funkcjonariusz Służby Celnej O O N O Od dnia nawiązania stosunku służbowego do dnia zwolnienia ze służby Osoba przebywająca na urlopie wychowawczym, bez ustalonego prawa do renty lub emerytury, jeżeli nie podlega ubezpieczeniom z innego tytułu Osoba pobierająca zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego O O N N Od dnia spełnienia warunków do objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi do dnia zaprzestania spełniania tych warunków O O N N

15 UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE I ICH ROZLICZANIE 13 Osoba pobierająca: świadczenie socjalne w okresie urlopu zasiłek socjalny na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego wynagrodzenie w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy Osoba pobierająca świadczenie szkoleniowe po ustaniu zatrudnienia Osoba rezygnująca z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem, rodzeństwem Osoba pobierająca świadczenie pielęgnacyjne lub od 1 stycznia 2013 r. specjalny zasiłek opiekuńczy Osoba podlegająca dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym O O N N Od dnia nabycia prawa do świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego, wynagrodzenia przysługującego w okresie świadczenia górniczego lub w okresie stypendium na przekwalifikowanie do dnia utraty tego prawa O O N N Od dnia nabycia prawa do świadczenia szkoleniowego do dnia utraty tego prawa O O N N Przez okres niezbędny do uzyskania okresu ubezpieczenia 25-letniego okresu ubezpieczenia (składkowego i nieskładkowego) z zastrzeżeniem art. 87, ust. 1b Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2009 r. nr 153, poz z późn. zm.) O O N N D D N N Od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, przy czym nie wcześniej niż od dnia, w którym został złożony wniosek: do dnia odwołania wskazanego we wniosku przez ubezpieczonego do ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, za który nie opłacono w terminie składki należnej na te ubezpieczenia do dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom Źródło: opracowanie na podstawie: Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu, ustalania podstawy wymiaru oraz rozliczania i opłacania składek na te ubezpieczenia oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Poradnik, ZUS, według stanu prawnego na 22 maja 2014 r.

16 14 SPORZĄDZANIE DOKUMENTÓW DOTYCZĄCYCH ROZLICZEŃ Z ZUS PRZYKŁAD Osoba fizyczna rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej 1 grudnia 2014 r. W dniu 5 grudnia 2014 r. zgłosiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) obowiązek podlegania wyłącznie składkom na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe). W styczniu 2015 r. ubezpieczony postanowił zgłosić się do dobrowolnych ubezpieczeń społecznych w zakresie ubezpieczenia chorobowego. W tym celu 5 stycznia 2015 r. dokonał wyrejestrowania obowiązku podlegania wyłącznie składkom na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i ponownego zarejestrowania do ubezpieczeń społecznych obowiązkowych (emerytalnego, rentowych, wypadkowego) i dobrowolnych (chorobowego), które miałyby obowiązywać zgodnie ze złożonym wnioskiem od 1 stycznia 2015 r. Ponowne zgłoszenie do ubezpieczeń obowiązkowych nastąpi od 1 stycznia 2015 r., natomiast zarejestrowanie do ubezpieczenia dobrowolnego (chorobowego) będzie obowiązywało od 5 stycznia 2015 r., tj. od daty złożenia wniosku. SPRAWDŹ SWOJĄ WIEDZĘ 1. Na podstawie przepisów Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zdefiniuj pojęcia: ubezpieczony, osoba współpracująca, ubezpieczenia społeczne. 2. Podaj przykładowe tytuły ubezpieczenia, które nakładają obowiązek podlegania składkom na wszystkie rodzaje ubezpieczeń społecznych. 3. Wymień przykładowe tytuły ubezpieczenia, które nakładają obowiązek podlegania tylko składkom na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. 4. Wymień przykładowe tytuły ubezpieczenia, które nie podlegają określonym składkom na ubezpieczenia społeczne. ZADANIA I ĆWICZENIA ZADANIE 1 Na podstawie poniższej tabeli ustal: obowiązek podlegania określonym rodzajom składek na ubezpieczenia społeczne, okres podlegania ubezpieczeniom społecznym. Zapisz swoje ustalenia w zeszycie według podanego wzoru. Tytuł ubezpieczenia Pracodawca podpisał z pracownikiem umowę o pracę na czas określony od 15 grudnia 2014 r. do 15 września 2015 r. Zlecający podpisał z własnym pracownikiem 10 grudnia 2014 r. umowę zlecenia na wykonanie prac porządkowych. Umowa będzie trwała do 31 grudnia 2014 r. Rodzaj ubezpieczenia emerytalne rentowe chorobowe wypadkowe Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym

17 UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE I ICH ROZLICZANIE 15 Tytuł ubezpieczenia Zlecający podpisał 10 grudnia 2014 r. umowę zlecenia na wykonanie prac porządkowych. Umowa będzie trwała do 31 grudnia 2014 r. Zleceniobiorca podlega innym tytułom, z których opłacane są składki na ubezpieczenia społeczne Osoba fizyczna rozpoczęła działalność gospodarczą z dniem 2 lutego 2015 r. We wniosku z dnia 6 lutego 2015 r. dokonała zgłoszenia do wszystkich ubezpieczeń społecznych Powyższa osoba w dniu 20 lutego 2015 r. dokonała zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych pełnoletniego syna, który pomaga przy prowadzeniu działalności gospodarczej i pozostaje w tym samym gospodarstwie domowym Zawodnik klubu sportowego otrzymuje od 1 marca 2015 r. stypendium sportowe za wybitne osiągnięcia sportowe; nie posiada innych tytułów ubezpieczeń społecznych Pracownik utracił pracę w dniu 30 marca 2015 r.; 1 kwietnia 2015 r. zarejestrował się w PUP jako osoba bezrobotna z prawem do zasiłku Rodzaj ubezpieczenia emerytalne rentowe chorobowe wypadkowe Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym 1.2. Wybrane tytuły do ubezpieczeń społecznych Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym dotyczące pracowników oraz osób wykonujących określone czynności na podstawie umów cywilnoprawnych zostały przedstawione w podręczniku poświęconym kwalifikacji A.65.1 Rozliczanie wynagrodzeń. W tej części podręcznika, dotyczącej kwalifikacji A.65.3 Sporządzanie dokumentów dotyczących rozliczeń z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, zostaną omówione zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Za osoby prowadzące działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniach społecznych uważa się: osoby prowadzące działalność gospodarczą na podstawie Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej; twórców i artystów;

18 16 SPORZĄDZANIE DOKUMENTÓW DOTYCZĄCYCH ROZLICZEŃ Z ZUS osoby prowadzące działalność w zakresie wolnego zawodu, w rozumieniu Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz Ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne; wspólników spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, jawnej, komandytowej, partnerskiej; osoby prowadzące publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół na podstawie przepisów o systemie oświaty. Działalność gospodarcza na podstawie Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej Osoba fizyczna rejestrująca działalność gospodarczą we wniosku CEIDG wskazuje datę rozpoczęcia działalności. Osoba ta podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności, nie wcześniej niż z dniem złożenia wniosku. Ubezpieczeniu chorobowemu podlega dobrowolnie od dowolnie wybranej przez siebie daty. Przepisy Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przewidują możliwość zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej na okres od 30 dni do 24 miesięcy pod warunkiem, że ubezpieczony nie zatrudnia pracowników. Okres zawieszenia działalności powoduje ustanie obowiązku ubezpieczeń społecznych od dnia zgłoszenia zawieszenia do dnia poprzedzającego wznowienie działalności. Przedsiębiorca w okresie zawieszenia może przystąpić dobrowolnie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Ubezpieczeniom chorobowemu i wypadkowemu przedsiębiorca nie podlega i nie może przystąpić do tych ubezpieczeń na zasadzie dobrowolności. Od daty wznowienia działalności przedsiębiorca podlega takim zasadom ubezpieczeń, jakie obowiązywały go przed dniem zawieszenia, tj. ponownie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym i wypadkowym, a dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu. Twórcy i artyści Twórcą jest osoba, która tworzy dzieła w zakresie architektury, architektury wnętrz, architektury krajobrazu, urbanistyki, literatury pięknej, sztuk plastycznych, muzyki, fotografiki, twórczości audiowizualnej, choreografii i lutnictwa artystycznego oraz sztuki ludowej, będące przedmiotem prawa autorskiego. Artystą jest osoba wykonująca zarobkowo działalność artystyczną w dziedzinie sztuki aktorskiej i estradowej, reżyserii teatralnej i estradowej, sztuki tanecznej i cyrkowej oraz w dziedzinie dyrygentury, wokalistyki, instrumentalistyki, kostiumografii, scenografii; w dziedzinie produkcji audiowizualnej artystami są: reżyserzy, scenarzyści, operatorzy obrazu i dźwięku, montażyści i kaskaderzy. Tytuł do objęcia ubezpieczeniami społecznymi powstaje wówczas, gdy twórcy i artyści wykonują działalność twórczą lub artystyczną oraz uzyskują z tego tytułu przychody. Nie dotyczy to sytuacji, w której twórcy i artyści wykonują działalność twórczą w ramach umowy o pracę. Podlegają wówczas ubezpieczeniom ze stosunku pracy. Praca twórcy lub artysty wiąże się z nieregularnością jej wykonywania. Jeżeli twórca przenosi prawa do swoich dzieł, ale nie prowadzi działalności gospodarczej, to znaczy, że w dłuższych okresach nie podlega ubezpieczeniom społecznym. W celu rozwiązania problemu przyszłych uprawnień do emerytury lub renty, twórca lub artysta może wystąpić z wnioskiem o uznanie działalności za twórczą lub artystyczną do Komisji do spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców, działającej przy ministrze właściwym do spraw kultury.