Współpraca jednostek samorządu terytorialnego z podmiotami ekonomii społecznej w 2014 roku.

Transkrypt

1 Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie. Współpraca jednostek samorządu terytorialnego z podmiotami ekonomii społecznej w 2014 roku. Raport z III edycji badań.

2 Spis treści Wykaz używanych skrótów... 2 I. Najważniejsze wnioski z badania... 3 Współpraca JST z podmiotami ekonomii społecznej... 3 Wymiar dokumentacji strategicznej... 5 Inne formy współpracy samorządów z PES i mieszkańcami (inicjatywy lokalne, fundusz sołecki, klauzule społeczne) II. Metodologia i analiza wyników badania... 7 Schemat analizowanych obszarów... 7 Informacje o analizowanych jednostkach... 8 III. Wyniki badania... 9 III.1 Współpraca z PES... 9 III.2 Potencjał PES do współpracy w zakresie usług użyteczności publicznej III.3 Obszary współpracy JST i PES III.4 Podmioty ekonomii społecznej, z którymi współpracują małopolskie gminy i powiaty III.5 Zadowolenie z efektów współpracy z podmiotami ekonomii społecznej III.6 Formy współpracy JST i PES Formy współpracy z PES w gminach wiejskich Formy współpracy w gminach miejskich Formy współpracy w gminach miejsko-wiejskich Formy współpracy z PES w powiatach IV. Wymiar dokumentacji strategicznej IV.1 Strategia rozwiązywania problemów społecznych IV.2 Strategia rozwoju lokalnego IV.3 Roczny program współpracy z organizacjami pozarządowymi V. Inne formy współpracy samorządów lokalnych z PES i mieszkańcami V.2 Inicjatywa lokalna V.3 Fundusze sołeckie V.4 Klauzule społeczne w zamówieniach publicznych

3 WYKAZ UŻYWANYCH SKRÓTÓW CAWI wywiad przez Internet, prowadzony za pomocą udostępnienia respondentom kwestionariusza internetowego (Computer Assisted Web Interview) CIS centrum integracji społecznej ES sektor ekonomii społecznej JST jednostka samorządu terytorialnego KIS klub integracji społecznej NGO organizacje pozarządowe (non-governmental organisation) PES podmiot ekonomii społecznej PS przedsiębiorstwo społeczne ROPS Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie RPW roczny plan współpracy z organizacjami pozarządowymi SRL strategia rozwoju lokalnego ZAZ zakład aktywności zawodowej 2

4 W 2014 roku już po raz trzeci zrealizowane zostało badanie diagnozujące zakres współpracy jednostek samorządu terytorialnego z podmiotami ekonomii społecznej w Małopolsce. Badaniem objęto wszystkie jednostki samorządu terytorialnego na poziomie gmin i powiatów z terenu Małopolski. Wyniki badania przedstawione zostały w trzech rozdziałach. Pierwszy najbardziej obszerny koncentruje się na charakterystyce współpracy z PES. Opisane zostały w nim zagadnienia dotyczące m.in. typów podmiotów, z którymi współpraca jest nawiązywana, obszarów, w których ma miejsce, jej form oraz zadowolenia z efektów współpracy. Drugi rozdział dotyczy strategicznych działań w ramach organów samorządowych, takich jak opracowywanie planów współpracy czy uwzględnianie stosownych zapisów w dokumentach strategicznych jednostki. Ostatni rozdział odnosi się do innych form współpracy JST z PES i mieszkańcami, takich jak inicjatywy lokalne i fundusze sołeckie. Analizie poddany został również temat stosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych, znajomości ich zasad i powodów, dla których to narzędzie nie jest wykorzystywane w praktyce większości jednostek samorządowych. Szczegółowe wyniki badania poprzedzone zostały streszczeniem najważniejszych wniosków oraz kluczowymi informacjami w zakresie metodologii przeprowadzonego badania. W tym miejscu, serdecznie dziękujemy wszystkim gminom i powiatom, które zgodziły się wziąć udział w badaniu i przyczyniły się do budowania rzetelnego obrazu współpracy małopolskich jednostek samorządu terytorialnego z podmiotami ekonomii społecznej. I. Najważniejsze wnioski z badania Współpraca JST z podmiotami ekonomii społecznej Jak wynika z badań, większość jednostek samorządu terytorialnego w Małopolsce współpracowała w 2014 roku z przynajmniej jednym podmiotem ekonomii społecznej (94% badanych). W Małopolsce znajduje się jednak 10 JST, które nie podjęły współpracy z żadnym PES głównie z powodu braku podmiotów ES na danym terenie lub niechęć PES do współpracy z gminą. Potencjał lokalnych PES do świadczenia usług użyteczności publicznej: usługi opiekuńcze i opieka nad osobami zależnymi (np. dzieci, osoby starsze). Według opinii badanych gmin i powiatów, usługi opiekuńcze nad osobami zależnymi mogą być realizowane przez PES w 49 na 170 JST (29%). Relatywnie najwięcej PES świadczących usługi opiekuńcze znajduje się w powiatach i w gminach miejskich. usługi edukacyjne (np. organizacja kursów, szkoleń, prelekcji). W 40% JST w 2014 r. istniały PES zajmujące się działaniami edukacyjnymi. Największe natężenie tego typu PES znajduje się w gminach miejskich. 3

5 organizacja czasu wolnego (m. in. dla dzieci i osób starszych). W 71 % gmin i powiatów osoby odpowiedzialne za współpracę z organizacjami pozarządowymi znają tego typu organizacje. Relatywnie najmniej omawianych PES występuje w gminach wiejskich. działania na rzecz bezpieczeństwa (m. in. gaszenie pożarów, ratownictwo). W 48% gmin i powiatów znajduje się przynajmniej jedna organizacja, której działania dotyczą zapewnienia bezpieczeństwa mieszkańcom. wsparcie specjalistyczne (m. in. psychologiczne, prawne). Jak wynika z badań, w małopolskich gminach i powiatach tego typu PES znajdują się w 25% JST (głównie gminach miejskich i powiatach). dożywianie osób w trudnej sytuacji życiowej (np. klientów OPS). W 37% JST występują organizacje zajmujące się dożywianiem osób w trudnej sytuacji życiowej. W najlepszej sytuacji są gminy miejskie oraz gminy miejsko-wiejskie. poradnictwo i opieka medyczna. Jest to najrzadziej spotykany typ PES. Z wszystkich badanych gmin i powiatów tylko w 17% JST występuje przynajmniej jeden podmiot zajmujący się tego typu działalnością. Ponownie, w najlepszej sytuacji są powiaty i gminy miejskie, w których dwukrotnie częściej znajdują się PES świadczące tego typu usługi niż w gminach wiejskich i miejsko-wiejskich. W większości badanych JST znajdują się podmioty działające w obszarze sportu, turystyki i rekreacji i to z nimi współpracowało w 2014 roku najwięcej, bo aż 87% gmin i powiatów (149 badanych JST). Na drugim miejscu, pod względem liczebności JST współpracujących z PES, znajduje się obszar związany z kulturą i sztuką dokładnie 50% badanych gmin i powiatów współpracowało z tego typu organizacjami; na trzecim miejscu znajdują się gminy i powiaty współpracujące z PES w obszarze pomocy społecznej (42%, 72 JST). Kolejne obszary współpracy to: ochrona zdrowia - 36% gmin i powiatów współpracowało z PES w tym obszarze (62 jednostki) oraz edukacja i wychowanie - nieco mniej niż 1/3 gmin i powiatów kooperowała z PES w tej dziedzinie. Pozostałe obszary, takie jak: ochrona środowiska, animowanie działań lokalnych czy rynek pracy i aktywizacja zawodowa stanowią marginalne obszary współracy małopolskich gmin i powiatów. Najczęstsze formy współpracy jednostek samorządu terytorialnego z podmiotami ekonomii społecznej w 2014 to: Wzajemne informowanie się o planowanych działaniach (137 JST co stanowi 80% badanych JST); Wspieranie PES w realizacji zadań publicznych wraz z udzielaniem dotacji na finansowanie realizacji tych zadań (134 JST co stanowi 78% badanych JST); Udzielanie wsparcia lokalowego na preferencyjnych warunkach (95 JST co stanowi 55% badanych JST); Konsultacje projektów aktów normatywnych dotyczących sfery zadań publicznych w przypadku ich utworzenia przez właściwe jednostki samorządu terytorialnego (86 JST co stanowi 50%); 4

6 Konsultacje projektów dokumentów (aktów normatywnych) w dziedzinach dotyczących działalności statutowej tych organizacji (82 JST co stanowi 48%); Powierzanie PES realizacji zadań publicznych wraz z udzieleniem dotacji na finansowanie ich realizacji (76 JST co stanowi 44%). Pozostałe formy współpracy (inicjatywa lokalna, udzielanie pożyczek oraz gwarancji, umowy partnerskie i wspólne zespoły doradczo inicjatywne) są stosowane dużo rzadziej. Biorąc pod uwagę formę prawną podmiotów ekonomii społecznej, z którymi współpracowały w 2014 roku jednostki samorządu terytorialnego, można podzielić je na 3 grupy: PES, z którymi współpraca jest powszechna są to kluby sportowe -149 JST 1 oraz stowarzyszenia (inne niż kluby sportowe) JST, PES, z którymi współpracuje co trzecia lub co czwarta jednostka samorządu terytorialnego są to organizacje kościelne i związki wyznaniowe - 66 JST, stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego - 59 JST, warsztaty terapii zajęciowej - 55 JST, fundacje - 45 JST) PES, z którymi gminy i powiaty współpracują marginalnie: spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością działające nie dla zysku - 5 JST, zakłady aktywności zawodowej - 8 JST, centra integracji społecznej - 9 JST, kluby integracji społecznej - 16 JST, spółdzielnie socjalne - 20 JST). Powodem małego zasięgu współpracy JST z ostatnią kategorią PES jest zapewne ich niewielka ilość w regionie. Wymiar dokumentacji strategicznej Nadal ekonomia społeczna nie zajmuje godnego miejsca w strategiach rozwiązywania problemów społecznych większości gmin i powiatów. Zapisy o stosowaniu narzędzi ES w rozwiązywaniu problemów społecznych znajdują się w 40% JST (68 samorządów). Porównanie strategii w perspektywyie lat 2013 i 2014 nie pokazuje zmian poza jedną, że w roku 2014 zwiększyła się liczba JST posiadających aktualną strategię rozwiązywania problemów społecznych. Ekonomia społeczna jest postrzegana jako jeden z instrumentów rozwoju lokalnego w ok. 1/3 gmin i powiatów (60 JST). W tych gminach i powiatach wpisano ekonomię społeczną do strategii rozwoju lokalnego jako jeden z instrumentów służących rozwiązywaniu problemów lokalnych oraz pobudzaniu rozwoju lokalnego. Porównanie tego typu strategii z perspektywy badań w 2013 i 2014 roku napawa optymizmem. Zapisy o korzystaniu z rozwiązań, jakie dostarcza ekonomia społeczna w rozwoju lokalnym w roku 2014 pojawiły się częściej (wzrost z 49 do 60 JST). 1 Na to pytanie odpowiedziało 174 JST. 5

7 Ekonomia społeczna zdecydowanie najczęściej kojarzona jest w gminach i powiatach, jako przestrzeń do współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi i podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy o pożytku publicznym i o wolontariacie 2 jak wynika z badania, 85 % gmin i powiatów (146 JST) posiada zapisy o stosowaniu instrumentów ekonomii społecznej m.in. określające możliwość powierzania i/lub wspierania zadań publicznych do realizacji PES. Inne formy współpracy samorządów z PES i mieszkańcami (inicjatywy lokalne, fundusz sołecki, klauzule społeczne). W 54 z 172 gmin i powiatów (31% wszystkich JST) w 2014 roku zabezpieczono środki finansowe na realizację inicjatywy lokalnej. Relatywnie najwyższy odsetek takich JST występuje w gminach wiejskich (35%) oraz gminach miejsko-wiejskich (28%). Zarezerwowanie środków w budżecie na realizację inicjatywy lokalnej może świadczyć o otwartości samorządu na współpracę, drugim aspektem jest jednak ilość zrealizowanych inicjatyw i tu wyniki są bardzo złe działania udało się przeprowadzić w 14 JST czyli w nieco więcej niż w 8% badanych gmin i powiatów. W 2013 roku ta liczba była jeszcze mniejsza i wynosiła 11 JST. 61% z 161 gmin deklaruje, że w 2014 roku przeznaczyły pulę pieniędzy na fundusz sołecki. Analizując wyniki na przestrzeni lat 2013 i 2014 widać niewielki wzrost liczby wszystkich gmin, które w 2014 roku zabezpieczyły środki finansowe na fundusz sołecki w stosunku do roku 2013 (z 92 do 98). W 2014 roku w Małopolsce tylko 1 gmina z 172 JST, które odpowiedziały na pytanie o stosowanie klauzul społecznych, zdecydowała się na zastosowanie tego instrumentu w zlecanych przez siebie zamówieniach publicznych. Była to gmina wiejska, która podała, że zlecenie dotyczyło usług sprzątania oraz dożywiania dzieci i młodzieży. Głównymi powodami nie stosowania klauzul społecznych były: brak wiedzy, jak w praktyce stosować klauzule społeczne, niedostatecznie jasne przepisy, które powodowały obawy przed błędną interpretacją zasad wdrożenia klauzuli społecznej, brak wykonawców, którzy mogliby skorzystać z klauzul społecznych. W stosunku do poprzednich lat zmniejszyła się natomiast liczba gmin i powiatów, które przyznają, że pojęcie klauzuli społecznej nie było nam znane. 2 Kościelne osoby prawne i ich jednostki organizacyjne, spółdzielnie socjalne, spółki akcyjne, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i kluby sportowe przeznaczające całość dochodu na cele statutowe, stowarzyszenia JST. Ustawa o pożytku publicznym i o wolontariacie z dn.24 kwietnia 2003 z późn. zm. (Dz. U nr 96, poz. 873) 6

8 II. Metodologia i analiza wyników badania Badaniem objęte zostały kategorie podmiotów, które, zgodnie z koncepcją badania tworzą populację jednostek samorządu terytorialnego w Małopolsce, 182 gminy oraz 19 powiatów ziemskich. Badanie składało się z dwóch faz: 1. Samodzielnego wypełniania ankiety internetowej (CAWI) 2. Wypełniania ankiety internetowej (CAWI) wspomaganego kontaktami z pracownikami ROPS (dwukrotny kontakt). Obejmował on w szczególności: kontakty telefoniczne w celu zachęcenia do udziału w badaniu, ponowną wysyłkę zaproszeń oraz linków do ankiety z aplikacji, kontakty telefoniczne z jednostkami, które nie zakończyły wypełniania ankiety w celu uzupełniania brakujących odpowiedzi, kontakty telefoniczne z jednostkami, które nie rozpoczęły wypełniania ankiety w celu uzupełnienia wszystkich odpowiedzi. W badaniu wzięło udział 172 jednostek samorządu terytorialnego, w tym 157 gmin (86% wszystkich gmin) oraz 15 powiatów (79% tego typu jednostek). Łącznie w III edycji badania udało się pozyskać odpowiedzi od 85,6% populacji gminnych i powiatowych jednostek samorządu terytorialnego (JST). Schemat analizowanych obszarów Dla większej przejrzystości dokumentu, wyniki badania przedstawione zostały w podziale na 3 główne obszary badawcze. Podział ten odzwierciedla strukturę narzędzia wykorzystanego w procesie gromadzenia danych. Poniższy schemat prezentuje podział i kolejność analizy poszczególnych bloków. 7

9 Schemat 1. Obszary analizy badania. 1 Współpraca z PES i działania JST 2 Wymiar dokumentacji strategicznej JST 3 Inicjatywa lokalna, fundusz sołecki Klauzule społeczne w zamówieniach publicznych Źródło: Opracowanie własne. W związku z tym, że nie wszystkie badane JST wypełniły ankietę w całości, przy charakterystyce wyników odnośnie każdego z obszarów pod wykresem umieszczono liczbę podmiotów (N), które udzieliły odpowiedzi na dane pytanie. Przy podawaniu informacji o rozkładach odpowiedzi na poszczególne pytania zawarte w ankiecie, przyjęto zasady: podawanie liczebności oraz wartości procentowej przy charakteryzowaniu ogółem badanych podmiotów, w tabelach uwzględniających zróżnicowanie odpowiedzi wg. typu JST podawanie wartości liczbowej w przypadku nielicznych kategorii (gminy miejskie, powiaty), oraz wartości procentowej i liczbowej w przypadku kategorii bardziej licznych (gminy wiejskie i miejsko-wiejskie), np. W gminach miejskich 12 na 13 tego typu JST posiadało stosowne zapisy, w gminach miejsko-wiejskich 89% (32 na 35 JST), w gminach wiejskich 81% (88 na 110 JST), a w powiatach wszystkie poza jednym (14 z 15 JST). Informacje o analizowanych jednostkach Wśród 172 przebadanych jednostek samorządu terytorialnego większość stanowią gminy wiejskie (108). W próbie znalazło się także 36 gmin miejsko-wiejskie, 13 gmin miejskich oraz 15 jednostek powiatowych. 8

10 Wykres 1. Informacja o analizowanych jednostkach gmina wiejska gmina miejska gmina miejskowiejska powiat N=172 III. Wyniki badania III.1 Współpraca z PES W pierwszej części badania pytaliśmy gminy i powiaty o współpracę w ostatnim roku z co najmniej jednym podmiotem ekonomii społecznej (PES). W skład tej kategorii wchodziły podmioty wymienione poniżej. Podmioty ekonomii społecznej (PES) to: kluby sportowe, stowarzyszenia (poza klubami sportowymi), fundacje, stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego, organizacje kościelne i związki wyznaniowe, zakłady aktywności zawodowej, centra integracji społecznej, kluby integracji społecznej, warsztaty terapii zajęciowej, 9

11 Jak wynika z badań, większość jednostek samorządu terytorialnego w Małopolsce współpracowała w 2014 roku z przynajmniej jednym podmiotem ekonomii społecznej. Odpowiedzi twierdzącej udzieliło bowiem 162 gmin i powiatów co stanowi 94% badanych. W Małopolsce znajduje się jednak 10 JST, które nie podjęły współpracy z żadnym podmiotem społecznym w 2014 roku (8 gmin wiejskich, 1 gmina miejsko wiejska i 1 powiat). Wykres 2. Odsetek JST współpracujących w 2014 r. z PES. 10; 6% 162; 94% tak nie N=172 Jakie były powody, dla których 10 JST nie współpracowało z PES? Otóż najczęściej podawaną przyczyną był brak podmiotów na danym terenie na taki powód wskazało 8 JST - 6 gmin wiejskich, gmina miejsko-wiejska oraz, co może dziwić powiat. Dwie gminy wiejskie wskazały również na niechęć PES do współpracy z gminą, a jedna gmina wiejska na brak potencjału do kooperacji po stronie PES. 10

12 Wykres 3. Powody braku współpracy z PES w 2014 r. brak PES 8 niechęć PES do współpracy 2 brak potencjału PES N=10. Liczba odpowiedzi nie jest równa N gdyż można było podać klika powodów. Porównując pozom współpracy gmin i powiatów z podmiotami ekonomii społecznej na przestrzeni trzech kolejnych lat nie dostrzegamy znaczących różnic. Zdecydowana większość JST współpracuje z co najmniej jednym PES, przy czym co roku mały odsetek oscylujący między 4% a 7% nie podejmuje wspólnych działań z PES. Wykres 4. Poziom współpracy JST z PES w latach 2013 i , N= , N= tak nie nie wiem 2012, N= % 90% 92% 94% 96% 98% 100% III.2 Potencjał PES do współpracy w zakresie usług użyteczności publicznej Przedstawicieli organów gminnych i powiatowych zapytano o to, czy w ich gminie/powiecie w 2014 roku znajdowały się PES, które realizowały działania z zakresu użyteczności publicznej w następujących obszarach: 11

13 1. usługi opiekuńcze i opieka nad osobami zależnymi (np. dzieci, osoby starsze), 2. usługi edukacyjne (np. organizacja kursów, szkoleń, prelekcji), 3. organizacja czasu wolnego (m. in. dla dzieci i osób starszych), 4. działania na rzecz bezpieczeństwa (m. in. gaszenie pożarów, ratownictwo), 5. wsparcie specjalistyczne (m. in. psychologiczne, prawne), 6. poradnictwo i opieka medyczna, 7. dożywianie osób w trudnej sytuacji życiowej (np. klientów OPS). Według opinii badanych gmin i powiatów, usługi opiekuńcze nad osobami zależnymi mogą być zrealizowane przez PES tylko w co trzeciej JST. Tak twierdzi 49 na 170 JST (29%), które odpowiedziały na to pytanie. Ponad połowa badanych JST (55%, 94 jednostki) uważa, że na terenie gminy/ powiatu brak jest PES, które mogłyby świadczyć tego typu usługi. Co ciekawe, aż w 17 gminach/powiatach (16%) osoby wypełniające kwestionariusz (odpowiedzialne za współpracę z organizacjami pozarządowymi) nie wiedziały czy takie organizacje istnieją na ich terenie. Wykres 5. JST w których znajdują się PES realizujące usługi opiekuńcze. 27; 16% 49; 29% 94; 55% tak nie nie wiem N=170 Relatywnie najwięcej PES świadczących usługi opiekuńcze znajduje się w powiatach (w co trzecim), następnie w gminach miejskich (w 8 z 13). Widać dużą różnicę miedzy w/w JST a gminami miejsko-wiejskimi (w 25% czyli w 11 na 35 gminach istnieją PES o takim profilu) oraz gminami wiejskimi, gdzie tylko 19% posiada na swym terenie tego typu PES (20 na 107). 12

14 Wykres 6. Zależność między typem JST, a występowaniem PES świadczących usługi opiekuńcze. powiat gmina miejsko-wiejska tak gmina miejska nie nie wiem gmina wiejska % 20% 40% 60% 80% 100% N = 170 Porównując liczbę PES świadczących usługi opiekuńcze na przestrzeni dwóch ostatnich lat nie można mówić o znacznych różnicach, choć w 2013 r. w Małopolsce było nieco więcej JST tego typu niż w 2014 (o 5 JST więcej) 3. Wykres 7. Porównanie liczby PES świadczących usługi opiekuńcze w latach 2013 i , N= tak 2013, N= nie nie wiem 0% 20% 40% 60% 80% 100% Na pytanie czy w gminie/powiecie istnieją podmioty ekonomii społecznej działające w zakresie usług edukacyjnych (np. organizacji kursów, szkoleń, itd.) 40% JST odpowiedziało, że nie, dokładnie w takim odsetku występują gminy/powiaty, na terenie których występują PES zajmujące się działaniami edukacyjnymi. 20% gmin i powiatów nie ma wiedzy na temat takich organizacji. 3 Należy pamiętać o nierównej próbie badawczej w roku 2013 i

15 Wykres 8. JST w których znajdują się PES realizujące usługi edukacyjne. 34; 20% 69; 40% 68; 40% tak nie nie wiem N = 171 Największe natężenie PES, które mogą realizować usługi edukacyjne znajduje się w gminach miejskich, z których około połowa identyfikuje PES działające w tym obszarze. Pozostałe JST nie różnią się od siebie PES o profilu edukacyjnym znajdują się w ok 40% powiatów, gmin wiejskich i miejsko-wiejskich. Wykres 9. Zależność między typem JST, a występowaniem PES świadczących usługi edukacyjne. powiat gmina miejsko-wiejska tak gmina miejska nie nie wiem gmina wiejska % 20% 40% 60% 80% 100% N = 171 Porównanie natężenia występowania podmiotów ekonomii społecznej działających w zakresie usług edukacyjnych (np. organizacji kursów, szkoleń, itd.) w dwóch ostatnich latach pokazuje minimalny wzrost tego typu organizacji w 2014 r. (o 7 JST). 14

16 Wykres 10. Porównanie liczby PES świadczących usługi edukacyjne w latach 2013 i , N= tak 2013, N= nie nie wiem 0% 20% 40% 60% 80% 100% Z tegorocznych badań wynika, że z perspektywy osób odpowiedzialnych za współpracę z organizacjami pozarządowymi, najlepsze rozpoznanie i największą reprezentację na poziomie gmin i powiatów mają PES świadczące usługi z zakresu organizacji czasu wolnego dla dzieci, osób starszych, itd. W 71 % gmin i powiatów urzędnicy znają tego typu organizacje, w co piątej, jednak twierdzą, że nie ma tego typu podmiotów. Wciąż relatywnie duży odsetek 9% JST nie wie czy na ich terenie znajdują się PES zajmujące się organizacją czasu wolnego. Wykres 11. Liczba JST, w których znajdują się PES zajmujących się organizacją czasu wolnego. 15; 9% 34; 20% 122; 71% tak nie nie wiem N = 171 PES zajmujących się organizacją czasu wolego najwięcej występuje w gminach miejskich - 12 z 13 tego typu gmin deklaruje, że takie organizacje występują na ich terenie. W 30 na 36 gmin miejsko-wiejskich również występują tego typu podmioty. W powiatach PES zajmujące się organizacją wolnego czasu występują w 12 na 15 badanych JST. Relatywnie najmniej PES o omawianym charakterze występuje w gminach wiejskich (ok. 60% badanych JST czyli 68 na 107 gmin posiada na swoim terenie PES zajmujący się organizacją czasu wolnego), w 15% tego 15

17 typu JST brak wiedzy na temat funkcjonowania podmiotów działających na rzecz zagospodarowania wolnego czasu mieszkańców gminy. Wykres 12. Zależność między typem JST, a występowaniem PES świadczących usługi organizacji czasu wolnego. powiat gmina miejsko-wiejska tak gmina miejska nie nie wiem gmina wiejska % 20% 40% 60% 80% 100% N=171 Porównując w dwóch ostatnich latach natężenie występowania PES świadczących usługi z zakresu organizacji czasu wolnego możemy dostrzec minimalny wzrost tych podmiotów w badanych JST. Wykres 13. Porównanie liczby PES świadczących usługi organizacji czasu wolnego w latach 2013 i , N= tak nie 2013, N= nie wiem 0% 20% 40% 60% 80% 100% Obok PES zajmujących się organizacją wolnego czasu, najwięcej w badanych JST jest rozpoznanych organizacji dbających o bezpieczeństwo. Są to głownie ochotnicze straże pożarne. W 48% gmin i powiatów osoby odpowiedzialne za współpracę z organizacjami pozarządowymi znały na swym terenie przynajmniej jedną organizację, której działania dotyczyły bezpieczeństwa. W 39% jednostek samorządowych brak było takich organizacji, a w 13 % osoby wypełniające ankietę nie wiedziały o istnieniu tego typu podmiotów. 16

18 Wykres 14. Liczba JST, w których znajdują się PES zajmujące się bezpieczeństwem. 22; 13% 81; 48% 67; 39% tak nie nie wiem N = 170 PES zajmujące się zapewnieniem bezpieczeństwa dla swoich mieszkańców znajdują się relatywnie najczęściej w powiatach (w 10 na 15 tego typu JST). PES zajmujące się bezpieczeństwem są obecne w co drugiej gminie miejskiej oraz wiejskiej; najmniej licznie reprezentowane są w gminach miejsko-wiejskich (w 12 na 35 tego typu JST). Wykres 15. Zależność między typem JST, a występowaniem PES dbających o bezpieczeństwo. powiat gmina miejsko-wiejska tak gmina miejska nie nie wiem gmina wiejska % 20% 40% 60% 80% 100% N=170 Również w przypadku PES zajmujących się zapewnieniem bezpieczeństwa dla swoich mieszkańców nastąpił minimalny wzrost ich liczby na przestrzeni lat 2013 i 2014 (o 6 JST). 17

19 Wykres 16. Porównanie liczby PES zapewniających bezpieczeństwo w latach 2013 i , N= tak nie 2013, N= nie wiem 0% 20% 40% 60% 80% 100% W przypadku pytania o istnienie organizacji zajmujących się wsparciem specjalistycznym (m.in. psychologicznym, prawnym) w gminie/powiecie, najczęstsze odpowiedzi były przeczące (55%). W 25% JST istnieją tego typu podmioty, natomiast co piąta osoba odpowiedzialna za współpracę z organizacjami pozarządowymi nie miała rozeznania w tej dziedzinie. Wykres 17. Liczba JST, w których znajdują się PES zajmujące się wsparciem specjalistycznym. 34; 20% 42; 25% 94; 55% tak nie nie wiem N = 170 Porównując natężenie występowania organizacji zajmujących się wsparciem specjalistycznym (m.in. psychologicznym, prawnym) w zależności od typu JST widać, że relatywnie częściej znajdują się one na terenie powiatu i gmin miejskich (w ok. 2/5 powiatów i gmin miejskich). Najmniej tego typu PES znajduje się w gminach wiejskich i miejsko-wiejskich. 18

20 Wykres 18. Zależność między typem JST, a występowaniem PES świadczących wsparcie specjalistyczne. powiat gmina miejsko-wiejska tak gmina miejska nie nie wiem gmina wiejska % 20% 40% 60% 80% 100% N=170 Porównując natężenie występowania organizacji zajmujących się wsparciem specjalistycznym (m.in. psychologicznym, prawnym) w ostatnich dwóch latach dostrzec można minimalny spadek występowania takowych w gminach i powiatach (o 4 JST). Wykres 19. Porównanie liczby PES zajmujących się wsparciem specjalistycznym w latach 2013 i , N= tak nie 2013, N= nie wiem 0% 20% 40% 60% 80% 100% Najrzadziej spotykanym typem PES są takie, które świadczą opiekę medyczną i/lub zajmują się poradnictwem medycznym. Z wszystkich badanych gmin i powiatów tylko w 17% JST występuje przynajmniej jeden podmiot zajmujący się tego typu działalnością, w 61% JST brak jest takich organizacji. 22% gmin i powiatów nie posiada wiedzy, czy na ich terenie działają PES zajmujące się poradnictwem i opieką medyczną. 19

21 Wykres 20. Liczba JST, w których znajdują się PES zajmujące się opieką medyczną. 38; 22% 28; 17% 104; 61% tak nie nie wiem N = 170 Relatywnie najczęściej spotkać można organizacje zajmujące się opieką medyczną w gminach miejskich (w 5 na 13) i w powiatach ( w 5 na 15 tego typu JST). Najmniej omawianych PES znajduje się w gminach wiejskich (w co dziesiątej) i gminach miejsko-wiejskich (w co szóstej). Wykres 21. Zależność między typem JST, a występowaniem PES świadczących usługi opieki medycznej. powiat gmina miejsko-wiejska tak gmina miejska nie nie wiem gmina wiejska % 20% 40% 60% 80% 100% N=170 Porównując w dwóch ostatnich latach natężenie występowania PES zajmujących się opieką medyczną i/lub poradnictwem medycznym widać spadek liczby omawianych PES (z 33 do 28 JST). 20

22 Wykres 22. Porównanie liczby PES zajmujących się opieką medyczną w latach 2013 i , N= tak nie 2013, N= nie wiem 0% 20% 40% 60% 80% 100% Dożywianie osób w trudnej sytuacji życiowej to nisza, w której mogłyby zaistnieć nowe przedsiębiorstwa społeczne. Doświadczenie kilku spółdzielni socjalnych działających w gminach wiejskich w branży gastronomicznej, świadczących również usługi dożywiania klientów pomocy społecznej pokazuje, że jest to usługa potrzebna i dająca perspektywę finansowej rentowności. Jak wynika z tegorocznych badań, w 37% jednostek samorządu terytorialnego występują organizacje zajmujące się dożywianiem osób w trudnej sytuacji życiowej, jednak w 46% gmin i powiatów takich PES nie ma, a w 17% temat ten jest nierozpoznany. Wykres 23. Liczba JST, w których znajdują się PES zajmujące się dożywianiem osób w trudnej sytuacji życiowej. 29; 17% 62; 37% 79; 46% tak nie nie wiem N = 170 Jak w większości przypadków, tak i w tym, organizacje zajmujące się dożywianiem osób w trudnej sytuacji życiowej najczęściej znajdują się na terenach gmin miejskich (w 9 na 13). Tego typu podmioty znajdują się też w ok. co drugiej gminie miejsko-wiejskiej oraz w co trzecim 21

23 powiecie. Najmniej PES działających w obszarze dożywiania znajduje się w gminach wiejskich (w co czwartej). Wykres 24. Zależność między typem JST, a występowaniem PES świadczących usługi dożywiania osób w trudnej sytuacji życiowej. powiat gmina miejsko-wiejska tak gmina miejska nie nie wiem gmina wiejska % 50% 100% N=170 W obszarze dożywiania osób w trudnej sytuacji życiowej na przestrzeni dwóch ostatnich lat nie dostrzegamy wyraźnych zmian. Wykres 25. Porównanie liczby PES zajmujących się dożywianiem osób w trudnej sytuacji w latach 2013 i , N= tak nie 2013, N= nie wiem 0% 20% 40% 60% 80% 100% III.3 Obszary współpracy JST i PES Artykuł 4 Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z dnia 23 kwietnia 2003 roku z późn. zm. stanowi, że działalność pożytku publicznego odbywać się może poprzez zadania realizowane w 33 obszarach. Na potrzeby badań część z tych obszarów została wyłączona. Gminy i powiaty, które zaznaczyły, że współpracowały w 2014 roku przynajmniej z 22

24 jednym PES poproszono o zaznaczenie odpowiedzi 4, w jakich obszarach z wymienionych poniżej odbywała się ta współpraca: kultura i sztuka, sport, turystyka i rekreacja, edukacja i wychowanie, ochrona zdrowia, pomoc społeczna i socjalna, ochrona środowiska, rynek pracy, aktywizacja zawodowa, animowanie działań wspólnot lokalnych, działania sąsiedzkie inne, jakie (możliwość dopisania odpowiedzi). W większości badanych gmin i powiatów znajdują się podmioty działające w obszarze sportu, turystyki i rekreacji i to z nimi współpracowało w 2014 roku najwięcej, bo 87% czyli 149 badanych JST. Były to wszystkie gminy miejskie, 94% gmin miejsko-wiejskich (34 z 36), 83% gmin wiejskich (90 z 108) oraz 11 z 15tu powiatów. Na drugim miejscu pod względem liczebności JST współpracujących z PES, znajduje się obszar związany z kulturą i sztuką dokładnie 50% badanych gmin i powiatów posiada na swym terenie PES specjalizujące się w tej tematyce i w 2014 r. współpracowało z nimi. Największy odsetek JST współpracujących z PES w obszarze kultury i sztuki notujemy w powiatach (11 z 15 tego typu JST), następnie w gminach miejskich (9 z 13 tego typu JST), trzecie w kolejności są gminy miejsko-wiejskie 57%. Najmniejszy zakres współpracy w obszarze kultury i sztuki można zaobserwować w gminach wiejskich 46%. Pomoc społeczna to dziedzina, w której 72 gminy i 10 powiatów współpracuje z PES co stanowi 42% badanych JST. Najczęściej na współpracę w tym obszarze wskazują gminy miejskie (8 z 13 tego JST), następne w kolejności są powiaty (8 z 15 tego typu JST) i gminy miejsko-wiejskie 54%. Najrzadziej bo tylko w 37% współpracują z PES gminy wiejskie. W obszarze ochrony zdrowia z PES współpracowało 36% gmin i powiatów (62 jednostki). Relatywnie najczęściej współpracują w obszarze ochrony zdrowia gminy miejskie (8 z 13 tego typu JST) oraz powiaty (8 z 15 tego typu JST). W gminach miejsko-wiejskich obszar ten jest wskazywany w co drugiej jednostce, natomiast gminy wiejskie stosunkowo rzadko kooperują z PES w dziedzinie ochrony zdrowia (28%). Edukacja i wychowanie to obszary współpracy dla mniej niż 1/3 gmin i powiatów. W tych dziedzinach współpracują z PES głównie gminy miejskie (8 z 13 tego typu JST), powiaty (6 z 15 tego typu JST) i gminy miejsko-wiejskie 40%. W gminach wiejskich tylko co czwarta posiada partnera społecznego do współpracy w ramach obszaru: edukacja i wychowanie. 4 Można było zaznaczyć klika odpowiedzi. 23

25 Pozostałe dziedziny, takie jak: ochrona środowiska, animowanie działań lokalnych czy rynek pracy i aktywizacja zawodowa stanowią marginalne obszary zaznaczane przez badane JST, jako sfery współpracy z PES. Wykres 26. Obszary tematyczne współpracy gmin i powiatów z PES. sport, turystyka, rekreacja 149 kultura i sztuka 86 pomoc społeczna 72 ochrona zdrowia 62 edukacja i wychowanie 54 inne ochrona środowiska animowanie działań lokalnych rynek pracy, aktywizacja zawodowa N=162. Liczba odpowiedzi nie jest równa N, gdyż można było podać klika obszarów. 20 gmin i powiatów zaznaczyło też inne obszary współpracy z PES w 2014 r. Niemal wszystkie pokrywały się z wyżej wymienionymi, ale zawierały więcej szczegółów. Odpowiedzi, które mieszczą się w kategorii: a) ochrona zdrowia zawierały uszczegółowienie: przeciwdziałanie uzależnieniom (alkohol, narkomania), b) kultura i sztuka, zawierały uszczegółowienia: ochrona dóbr kultury i dziedzictwa narodowego, c) sport, turystyka i rekreacja, zawierały doprecyzowanie: organizacji wypoczynku dzieci i młodzieży, d) pomocy społecznej i socjalnej, zawierały dodatkowe informacje dla jakich grup były przeznaczone: działania na rzecz osób niepełnosprawnych, działalności na rzecz osób w wieku emerytalnym, wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, Ponadto został wskazany obszar związany z ochroną przeciwpożarową, porządkiem i bezpieczeństwem publicznym. III.4 Formy prawne PES, z którymi współpracują małopolskie gminy i powiaty 24

26 Podmioty ekonomii społecznej, z którymi współpracowały w 2014 roku jednostki samorządu terytorialnego można podzielić na 3 grupy ze względu na formę prawną te, z którymi współpraca jest powszechna, współpracuje z nimi zdecydowana większość badanych JST: kluby sportowe (149 JST) stowarzyszenia (inne niż kluby sportowe) (149 JST), podmioty, z którymi współpracuje co trzecia lub co czwarta terytorialnego: jednostka samorządu organizacje kościelne i związki wyznaniowe (66 JST) stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego (59 JST), warsztaty terapii zajęciowej (55 JST) fundacje (45 JST) oraz podmioty, z którymi gminy i powiaty współpracują marginalnie: spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością działające nie dla zysku (5 JST) zakłady aktywności zawodowej (8 JST) centra integracji społecznej (9 JST) kluby integracji społecznej (16 JST) spółdzielnie socjalne (20 JST). Powodem małego zasięgu współpracy JST z ostatnią kategorią PES jest zapewne ich niewielka ilość w regionie. Wykres 27. Rodzaje PES, z którymi współpracują małopolskie JST. stowarzyszenia kluby sportowe związki wyznaniowe stowarzysz JST WTZ fundacje spółdzielnie socjalne KIS CIS ZAZ sp z o.o N=174 25

27 III.5 Zadowolenie z efektów współpracy z podmiotami ekonomii społecznej. Kolejne zagadnienia poruszane w badaniu dotyczyły oceny zadowolenia z efektów współpracy z danymi typami PES. W przypadku współpracy z klubami sportowymi, zdecydowana większość JST była zadowolona lub raczej zadowolona z efektów wspólnych działań (83%). Ambiwalentne odczucia miało 8% JST (głównie gmin wiejskich i miejsko-wiejskich), natomiast negatywnie oceniła współpracę z klubami sportowymi 1 gmina wiejska. Z klubami sportowymi nie współpracowało 13 JST 3 powiaty, 6 gmin wiejskich i po 2 gminy miejsko-wiejskie i miejskie. Wykres 28. Ocena zadowolenia ze współpracy z klubami sportowymi. 1; 1% 13; 8% 13; 8% 135; 83% nie współpracowaliśmy ani zadowoleni ani niezadowoleni zadowoleni lub raczej zadowoleni niezadowoleni lub raczej niezadowoleni N = 162 W przypadku oceny efektów współpracy gmin i powiatów z pozostałymi stowarzyszeniami (poza klubami sportowymi) nie ma ani jednej gminy i powiatu, które byłby niezadowolone z efektów współpracy, 2% JST (4 gminy wiejskie) ocenia efekty ambiwalentnie. W 2014 roku nie współpracowało ze stowarzyszeniami 8% JST i były to głównie gminy wiejskie (10), dwie gminy miejsko-wiejskie i 1 gmina miejska. 26

28 Wykres 29. Ocena zadowolenia ze współpracy ze stowarzyszeniami. 4; 2% 13; 8% 145; 90% Nie współpracowaliśmy Ani zadowoleni, ani niezadowoleni Zadowoleni lub raczej zadowoleni N=162 Z fundacjami w 2014 roku nie współpracowało 66% JST czyli 106 gmin i powiatów. Były to głównie gminy wiejskie (tylko 27% z nich współpracowało z fundacjami w 2014r.). Spośród 30% JST, które współpracowały i były zadowolone większość stanowiły gminy miejskie i powiaty. Wśród 4% JST oceniających ambiwalentnie efekty współpracy z fundacjami znalazły się 3 gminy miejskie i 3 gminy miejsko-wiejskie. Jedynym niezadowolonym z efektów współpracy z fundacjami był powiat. Wykres 30. Ocena zadowolenia ze współpracy z fundacjami. 6; 4% 1; 0% 48; 30% 106; 66% Nie współpracowaliśmy Ani zadowoleni, ani niezadowoleni Zadowoleni lub raczej zadowoleni Niezadowoleni lub raczej niezadowoleni N=161 27

29 Ze stowarzyszeniami jednostek samorządu terytorialnego współpracowało 36% gmin i powiatów czyli 59 JST, w tym 32% była zadowolona lub raczej zadowolona z efektów współpracy. Najczęściej z tego typu stowarzyszeniami współpracowały gminy miejskie i powiaty. Najrzadziej ze stowarzyszeniami jednostek samorządu terytorialnego współpracowały gminy miejsko wiejskie (26,5%) oraz wiejskie 37%. Ambiwalentnie ocenia efekty tej współpracy 5 gmin wiejskich, jeden powiat i jedna gmina miejska. Wykres 31. Ocena zadowolenia ze współpracy ze stowarzyszeniami jednostek samorządu terytorialnego. 7; 4% 52; 32% 102; 64% Nie współpracowaliśmy Ani zadowoleni, ani niezadowoleni Zadowoleni lub raczej zadowoleni N=161 Ponad połowa (59%) gmin i powiatów nie współpracowała z organizacjami kościelnymi i związkami wyznaniowymi w 2014r. Z tego typu podmiotami współpracowało w sumie 41% JST (większość gmin miejskich, połowa powiatów i połowa gmin miejsko-wiejskich). W tej grupie 4% JST (4 gminy wiejskie, 1 gmina miejska i 2 gminy miejsko-wiejskie) miały ambiwalentne odczucia co do efektów współpracy z organizacjami kościelnymi. 28

30 Wykres 32. Ocena zadowolenia ze współpracy ze związkami wyznaniowymi. 7; 4% 59; 37% 95; 59% Nie współpracowaliśmy Ani zadowoleni, ani niezadowoleni Zadowoleni lub raczej zadowoleni N=161 Z zakładami aktywności zawodowej współpracowało w 2014 r. tylko 8 JST, z czego 2 były ambiwalentnie nastawione do oceny efektów tej współpracy (gmina wiejska i powiat); pozostałych 6 JST była zadowolona ze współpracy z ZAZami (3 gminy wiejskie, 1 miejska i 2 miejsko-wiejskie). 95% gmin i powiatów nie ma doświadczeń we współpracy z ZAZami. Wykres 33. Ocena zadowolenia ze współpracy z zakładami aktywności zawodowej. 6; 4% 2; 1% 153; 95% Nie współpracowaliśmy Ani zadowoleni, ani niezadowoleni Zadowoleni lub raczej zadowoleni N=161 W 2014 roku z centrami integracji społecznej współpracowało 9 JST czyli 5% badanych gmin i powiatów, pozostałe 95% JST nie miało okazji kooperować z tego typu podmiotami integracyjnymi. Zadowolenie ze współpracy deklarują po 2 gminy wiejskie, miejsko-wiejskie i 29

31 powiaty oraz jedna gmina miejska, natomiast ambiwalentne odczucia ma powiat i gmina wiejska. Wykres 34. Ocena zadowolenia ze współpracy z centrami integracji społecznej. 7; 4% 2; 1% 152; 95% Nie współpracowaliśmy Ani zadowoleni, ani niezadowoleni Zadowoleni lub raczej zadowoleni N= 161 Z klubami integracji społecznej w Małopolsce współpracowało 16 gmin i powiatów co stanowi 10% wszystkich badanych JST. Z tego typu podmiotami integracji społecznej współpracowała blisko 1/3 gmin miejskich (wszystkie zadowolone z efektów współpracy) co dziesiąta gmina miejsko wiejska. Najrzadziej z klubami integracji społecznej współpracowały powiaty w 2014 r. tylko jeden, który ambiwalentnie ocenił efekty tej współpracy. Wykres 35. Ocena zadowolenia ze współpracy z klubami integracji społecznej. 14; 9% 2; 1% 145; 90% Nie współpracowaliśmy Ani zadowoleni, ani niezadowoleni Zadowoleni lub raczej zadowoleni N =

32 Z warsztatami terapii zajęciowej współpracowała w 2014 roku nieco większa liczba gmin i powiatów 55 czyli 34% wszystkich badanych JST, z w tym 32% była zadowolona z kooperacji z WTZ. Analizując typy jednostek samorządowych najczęściej współpracujących z WTZ-ami na prowadzenie wybijają się powiaty, z których połowa odnotowuje i pozytywnie ocenia współpracę z warsztatami terapii zajęciowej, na drugim miejscu są gminy miejskie 5 z 13 współpracowało i pozytywnie ocenia efekty tej współpracy, 1/3 gmin-wiejskich podejmowała wspólne działania z WTZ ami (w tym cztery są ani zadowolone, ani niezadowolone z efektów) oraz 30% gmin miejsko-wiejskich, z których każda była zadowolona z efektów współpracy z WTZ. Wykres 36. Ocena zadowolenia ze współpracy z warsztatami terapii zajęciowej. 4; 2% 51; 32% 106; 66% Nie współpracowaliśmy Ani zadowoleni, ani niezadowoleni Zadowoleni lub raczej zadowoleni N=161 W przypadku spółdzielni socjalnych 20 JST (12%) odnotowało współpracę z tego typu podmiotem, przy czym 3 gminy wiejskie, jedna miejsko-wiejskie oraz jeden powiat miały mieszane odczucia (ani dobre, ani złe) co do efektów tej współpracy, pozostałe 15 gmin i powiatów było zadowolonych z efektów współpracy z lokalnie działającymi spółdzielniami socjalnymi. JST współpracujące ze spółdzielniami socjalnymi to: 6 gmin wiejskich, 3 miejskie, 4 miejsko-wiejskie i 2 powiaty. 31

33 Wykres 37. Ocena zadowolenia ze współpracy ze spółdzielniami socjalnymi. 15; 9% 5; 3% 141; 88% Nie współpracowaliśmy Ani zadowoleni, ani niezadowoleni Zadowoleni lub raczej zadowoleni N=161 Jak co roku, podmiotami ekonomii społecznej, z którymi najmniej JST ma okazje współpracować są spółki handlowe nie działające dla zysku (przeznaczające go w całości na rozwój przedsiębiorstwa społecznego bądź realizację celów społecznych). W 2014r. tylko 4 gminy i 1 powiat współpracowały ze sp. z o.o., w tym 2 gminy wiejskie i 1 miejsko-wiejska były zadowolone ze współpracy natomiast powiat i czwarta gmina wiejska oceniły efekty współpracy ambiwalentnie. Wykres 38. Ocena zadowolenia ze współpracy ze spółkami handlowymi działającymi nie dla zysku. 3; 2% 2; 1% 156; 97% Nie współpracowaliśmy Ani zadowoleni, ani niezadowoleni Zadowoleni lub raczej zadowoleni N=161 32

34 III.6 Formy współpracy JST i PES Współpraca jednostek samorządu terytorialnego z podmiotami ekonomii społecznej może odbywać się w różnych formach. Część z nich wymieniona jest w art. 5 Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie 5. Poniżej przedstawiamy wszystkie formy współpracy, o które pytaliśmy w 2014 roku gminy i powiaty. Możliwe było zaznaczenie kilku odpowiedzi z kafeterii: Powierzanie PES realizacji zadań publicznych wraz z udzieleniem dotacji na finansowanie ich realizacji; Wspieranie PES w realizacji zadań publicznych wraz z udzieleniem dotacji na finansowanie ich realizacji; Wzajemne informowanie się o planowanych kierunkach działalności; Konsultacje z PES projektów aktów normatywnych w dziedzinach dotyczących działalności statutowej tych organizacji; Konsultacje projektów aktów normatywnych dotyczących sfery zadań publicznych; Utworzenie/kontynuowanie prac wspólnych zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym, złożonych z przedstawicieli PES oraz przedstawicieli właściwych organów administracji publicznej; Umowy o wykonanie inicjatywy lokalnej ; Umowy partnerstwa w celu wspólnej realizacji projektów; Udzielanie wsparcia lokalowego na preferencyjnych warunkach (np. użytkowanie, najem lub dzierżawa w drodze bezprzetargowej lub po cenach niższych niż rynkowe); Udzielanie pożyczek, gwarancji, poręczeń organizacjom pozarządowym na realizację zadań w sferze pożytku publicznego. W Małopolsce współpraca jednostek samorządu terytorialnego z podmiotami ekonomii społecznej w 2014 roku najczęściej odbywała się w formach: Wzajemnego informowania się o planowanych działaniach (137 JST co stanowi 80% badanych JST); Wspierania PES w realizacji zadań publicznych wraz z udzielaniem dotacji na finansowanie realizacji tych zadań (134 JST co stanowi 78% badanych JST); Udzielania wsparcia lokalowego na preferencyjnych warunkach (95 JST co stanowi 55% badanych JST); Konsultacje projektów aktów normatywnych dotyczących sfery zadań publicznych (86 JST co stanowi 50%); Konsultacje projektów dokumentów (aktów normatywnych) w dziedzinach 5 z dnia 23 kwietnia 2003 roku z późn. zm. (Dz.U nr 96 poz. 873). 33

35 dotyczących działalności statutowej tych organizacji (82 JST co stanowi 48%); Powierzanie PES realizacji zadań publicznych wraz z udzieleniem dotacji na finansowanie ich realizacji (76 JST co stanowi 44%). Pozostałe formy współpracy (inicjatywa lokalna, udzielanie pożyczek oraz gwarancji, umowy partnerskie i wspólne zespoły doradczo inicjatywne) są stosowane dużo rzadziej. Szczegółowy wykaz JST współpracujących z PES w wymienionych obszarach znajduje się poniżej. Wykres 39. Realizowane formy współpracy JST z PES. informowanie się o planowanych kierunkach dzialan 137 wspieranie zadań publicznych 134 wsparcie lokalowe na preferencyjnych warunkach 95 konsultacje dokumentów dot. sfery zadan publicznych 86 konsultacje dokumentów w dziedzinach pokrewnych działalnosci PES 82 powierzanie zadań publicznych 76 zespoły doradcze 39 umowy partnerstwa 38 pożyczki 29 inicjatywy lokalne N = 172 Formy współpracy z PES w gminach wiejskich. Gminy wiejskie najczęściej współpracują w formie wspierania PES w realizacji zadań publicznych wraz z udzieleniem dotacji na sfinansowanie tych zadań (83,5 % gmin wiejskich współpracuje w tej formie z PES) oraz wzajemnego informowania się o planowanych kierunkach działalności (85% gmin). Ponad połowa gmin wiejskich udziela wsparcia 34

36 lokalowego na preferencyjnych warunkach (59% gmin) oraz konsultuje projekty aktów normatywnych w dziedzinach dotyczących działalności statutowej organizacji (53%). Pozostałe mechanizmy współpracy/wspierania PES są w gminach wiejskich zdecydowanie rzadziej wykorzystywane, a najmniejszym zainteresowaniem cieszy się inicjatywa lokalna (9% wskazań), następnie zespoły doradczo-konsultacyjne 17%, pożyczki na preferencyjnych warunkach 21%i umowy partnerskie 25%. Formy współpracy w gminach miejskich. Jak można się domyślać, gminy miejskie współpracują w większej liczbie form niż gminy wiejskie i miejsko - wiejskie. Największa różnica dotyczy prac wspólnych zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym ten typ współpracy występuje w 46% gmin miejskich (w gminach wiejskich 17,5% i miejsko-wiejskich 26,5%). Są jednak dwie formy współpracy rzadziej stosowane w gminach miejskich niż w pozostałych typach gmin są to pożyczki i umowy partnerskie, które w 2014r. realizowała tylko 1 gmina miejska. Formy współpracy w gminach miejsko-wiejskich. Gminy miejsko wiejskie w tegorocznym badaniu są zdecydowanie bardziej podobne w zakresie różnorodności i intensywności stosowanych form współpracy do gmin miejskich niż do gmin wiejskich, a w zakresie udzielania pożyczek czy podpisywania umów partnerskich były bardziej aktywne niż gminy miejskie (w badaniu z 2013 roku ten typ JST cechował znacznie mniejszy zakres form współpracy, bardziej upodabniając je do gmin wiejskich). Najczęstszą formą współpracy gmin miejsko-wiejskich było wspieranie zadań publicznych 94% (najlepszy wynik z wszystkich typów JST). Ten typ gminy ma też najwyższy wskaźnik powierzania zadań publicznych do realizacji PES 59% (gminy wiejskie 42%, miejskie 46%). Formy współpracy z PES w powiatach. Niemal wszystkie powiaty informują PES o planowanych kierunkach działalności. 64% tego typu JST powierza zadania publiczne do realizacji PES, wspiera PES w realizacji zadań publicznych oraz konsultuje akty prawne dot. zadań publicznych. Znaczące różnice między powiatem, a gminami to: nie udzielanie pożyczek, gwarancji przez powiaty dla PES (żaden powiat w 2014r. ich nie udzielił); rzadziej stosowane jest również wsparcie lokalowe na preferencyjnych warunkach (36%). Częściej natomiast niż w gminach wiejskich, miejskowiejskich i miejskich, powiaty współpracują realizując projekty partnerskie (36%) oraz organizując prace wspólnych zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym (50% powiatów). Porównując formy współpracy małopolskich gmin i powiatów na przestrzeni dwóch ostatnich lat nie widać znaczących różnic, zwłaszcza uwzględniając nierówną liczebność próby w badanych dwóch latach. W większość wyróżnionych form współpracy obserwujemy niewielki 35

37 spadek ich stosowania w JST w stosunku do roku Są jednak formy, które minimalnie częściej były realizowane w 2014 roku niż 2013 i są to najmniej popularne rodzaje współpracy, takie jak: inicjatywa lokalna, udzielanie pożyczek, gwarancji, poręczeń organizacjom pozarządowym na realizację zadań w sferze pożytku publicznego oraz umowy partnerstwa w celu wspólnej realizacji projektów. Wykres 40. Realizowane formy współpracy JST z PES w latach 2013 i informowanie się o planowanych kierunkach dzialan wspieranie zadań publicznych wsparcie lokalowe na preferencyjnych warunkach konsultacje dokumentów dot. sfery zadan publicznych konsultacje dokumentów w dziedzinach pokrewnych działalnosci PES powierzanie zadań publicznych rok 2014, N=172 rok 2013, N=168 zespoły doradcze umowy partnerstwa pożyczki inicjatywy lokalne

38 IV. Wymiar dokumentacji strategicznej Przedstawiciele jednostek samorządu terytorialnego zapytani zostali o to, czy w obowiązujących w 2014 roku dokumentach strategicznych znajdowały się zapisy o stosowaniu instrumentów ekonomii społecznej. Do wyszczególnionych dokumentów należały: Strategia rozwiązywania problemów społecznych; Strategia rozwoju lokalnego; Program współpracy z organizacjami pozarządowymi. IV.1 Strategia rozwiązywania problemów społecznych W 2014 roku 40% czyli 68 jednostek samorządu terytorialnego posiadała w swoich strategiach rozwiązywania problemów społecznych zapisy o stosowaniu instrumentów ekonomii społecznej. Należy zaznaczyć jednak, że liczba ta może być wyższa, gdyż przedstawiciele 53 gmin i powiatów nie mieli wiedzy na ten temat (31% odpowiedzi). Natomiast 24 JST (14%) nie posiadało zapisów odnośnie stosowania narzędzi ES w zakresie rozwiązywania problemów społecznych, a 26 JST (15%) nie posiadało aktualnej strategii rozwiązywania problemów społecznych. Wykres 41. Zapisy o stosowaniu instrumentów ekonomii społecznej w strategii rozwiązywania problemów społecznych. 24; 14% 68; 40% 53; 31% 26; 15% tak nie nie wiem brak aktualnej strategii N=171 37

39 Gminy wiejskie dysponujące aktualną strategią rozwiązywania problemów społecznych w 39% przypadków posiadały zapisy dotyczące narzędzi ES w polityce społecznej, gminy miejskie w większości (7 na 13 badanych) posiadały omawiane zapisy, a gminy miejsko-wiejskie w 42%. W powiatach dominującą kategorią odpowiedzi wybieranych przez pracowników odpowiedzialnych za współpracę z organizacjami społecznymi była odpowiedz nie wiem. Ekonomia społeczna, jako instrument pomocny w rozwiązywaniu problemów społecznych znajduje się w lokalnej strategii 4 z 15 powiatów. Porównując w latach zagadnienie związane ze stosowaniem zapisów o wykorzystaniu narzędzi ES w rozwiązywaniu problemów społecznych widać niewielkie zmiany, przede wszystkim w zakresie spadku JST nie posiadających aktualnej strategii rozwiązywania problemów społecznych (z 31 do 24). Nieco zmniejszyła się też liczba respondentów nie mających wiedzy na temat tego, czy w omawianym dokumencie znajdują się zapisy dotyczące stosowania instrumentów ekonomii społecznej (z 56 do 53 JST). Wykres 42. Zapisy o stosowaniu instrumentów ES w strategiach rozwiązywania problemów społecznych w latach 2013 i brak aktualnej strategii nie wiem nie tak , N= , N=179 IV.2 Strategia rozwoju lokalnego. Kolejnym dokumentem strategicznym, w którym na poziomie gminy i powiatu znajduje się przestrzeń do zastosowania instrumentów ekonomii społecznej jest strategia rozwoju lokalnego. Dlatego już po raz trzeci w monitoringu współpracy jednostek samorządu terytorialnego z podmiotami ekonomii społecznej pytaliśmy o to, czy uwzględniono zapisy o stosowaniu instrumentów ekonomii społecznej w planowaniu lokalnego rozwoju. W więcej niż 1/3 gmin i powiatów (60 JST) samorządy zastosowały narzędzia ES planując rozwój, w 19 38

40 przypadkach takich zapisów nie wprowadzono. Jak co roku, liczną kategorię stanowiły osoby odpowiedzialne za współpracę z podmiotami ekonomii społecznej, które nie posiadały wiedzy na ten temat (35% JST). Blisko co piąty samorząd lokalny nie posiadał też aktualnej strategii rozwoju lokalnego (19 JST). Wykres 43. Zapisy o stosowaniu instrumentów ekonomii społecznej w strategii rozwoju lokalnego. 32; 19% 60; 35% 60; 35% 19; 11% tak nie nie wiem brak takiej strategii N=171 Analizując wyniki dotyczące uwzględniania narzędzi ES w strategiach rozwoju lokalnego w podziale na typ jednostki samorządu terytorialnego nie widać znaczących różnic. Żaden z typów JST nie wybija się w poszczególnych kategoriach odpowiedzi, poza gminami miejskimi, które w dużej części nie posiadają aktualnej strategii rozwoju lokalnego (5 z 13). Największy odsetek JST posiadających zapisy o instrumentach ES w rozwoju lokalnym mają powiaty (blisko połowa), w gminach wiejskich odsetek ten wynosi 35%, w gminach miejsko - wiejskich 33%, a w gmin miejskich zapisy znajdują się w 4 z 13tu tego typu JST. Porównanie strategii rozwoju lokalnego z perspektywy badań w 2013 i 2014 roku napawa optymizmem. Zapisy o korzystaniu z rozwiązań, jakie dostarcza ekonomia społeczna w rozwoju lokalnym w roku 2014 pojawiły się dużo częściej (wzrost z 49 JST w roku 2013 do 60 JST w 2014 r.), równocześnie spadła liczba JST nie umieszczająca zapisów o ekonomii społecznej w swych dokumentach rozwoju lokalnego (z 32 do 19). Nieznacznie spadła liczba gmin i powiatów, w których osoby odpowiedzialne za współpracę z PES nie wiedziały czy w strategii rozwoju lokalnego znajdują się omawiane zapisy (z 66 do 60). Wyniki te mogą świadczyć o lekkim wzroście postrzegania ekonomii społecznej w kategoriach wpływu na rozwój lokalny. 39

41 Wykres 44. Zapisy o stosowaniu instrumentów ES w strategii rozwoju lokalnego w perspektywie porównawczej badań z 2013 r. i 2014 r. brak takiej strategii nie wiem nie tak , N= , N=179 IV.3 Roczny program współpracy z organizacjami pozarządowymi. Ekonomia społeczna zdecydowanie najczęściej kojarzona jest w gminach i powiatach, jako przestrzeń do współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi i podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy o pożytku publicznym i o wolontariacie 6 jak wynika z badania 85 % gmin i powiatów (146 JST) posiada zapisy określające możliwość powierzania i/lub wspierania zadań publicznych do realizacji PES. 6% gmin i powiatów (11 JST) nie posiada takich zapisów w programie, 5% respondentów (8 JST) nie posiada wiedzy na temat zapisów w rocznym programie współpracy, a 4% czyli 7 JST nie posiada aktualnego dokumentu, który jest nota bene obowiązkowy dla każdego JST. 6 Kościelne osoby prawne i ich jednostki organizacyjne, spółdzielnie socjalne, spółki akcyjne, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i kluby sportowe przeznaczające całość dochodu na cele statutowe, stowarzyszenia JST. Ustawa o pożytku publicznym i o wolontariacie z dn.24 kwietnia 2003 z późn. zm. (Dz. U nr 96, poz. 873) 40

42 Wykres 45. Zapisy o stosowaniu instrumentów ekonomii społecznej w programach współpracy z organizacjami pozarządowymi. 8; 5% 7; 4% 11; 6% 146; 85% tak nie nie wiem brak takiego programu N=172 W programach współpracy gmin i powiatów z organizacjami pozarządowymi w 2014 roku w zdecydowanej większości JST znajdowały się zapisy o stosowaniu instrumentów ekonomii społecznej. W gminach miejskich 12 na 13 tego typu JST posiadało stosowne zapisy, w gminach miejskowiejskich 89% (32 na 35 JST), w gminach wiejskich 81% (88 na 110 JST), a w powiatach wszystkie poza jednym (14 z 15 JST). Największy odsetek jednostek nie posiadających zapisów o ekonomii społecznej w rocznym programie współpracy z organizacjami pozarządowymi znajduje się w gminach wiejskich 7%, również w gminach wiejskich 6% nie ma aktualnego programu, a 5% nie wie czy takie zapisy się znajdują. Porównanie w latach daje podobne wyniki przy czym o cztery JST spadła liczba gmin i powiatów posiadających zapisy o powierzaniu i/lub wspieraniu zadań publicznych podmiotom ekonomii społecznej, minimalne różnice widać też analizując kategorie odpowiedzi brak aktualnego programu (wzrost z 6 do 7 JST nie posiadających dokumentu w 2014) oraz brak wiedzy nt. zapisów. Nieco zmniejszyła się natomiast liczba JST nie posiadających zapisów o możliwości powierzania i/lub wspierania realizacji zadań publicznych podmiotom ekonomii społecznej (z 16 do 11 JST w roku 2014). 41

43 Wykres 46. Zapisy o stosowaniu instrumentów ES w rocznym programie współpracy z NGO w perspektywie porównawczej badań z 2013 r. i 2014 r. brak takiego programu 7 6 nie wiem 8 7 nie tak , N= , N=179 V. Inne formy współpracy samorządów lokalnych z PES i mieszkańcami. V.2 Inicjatywa lokalna Pojęcie inicjatywy lokalnej zostało wprowadzone nowelizacją ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie w 2010 roku 7. Zgodnie z art. 2 pkt. 4 ustawy inicjatywa lokalna to forma współpracy jednostek samorządu terytorialnego z ich mieszkańcami, w celu wspólnego realizowania zadania publicznego na rzecz społeczności lokalnej. Co ważne, mieszkańcy mogą ją realizować bezpośrednio lub za pośrednictwem organizacji pozarządowych lub innych PES. 8 Inicjatywa lokalna jest zatem zupełnie czym innym niż zlecenie zadania publicznego do realizacji mieszkańcom/organizacjom pozarządowym w tym przypadku to gmina i mieszkańcy (samodzielnie lub za pośrednictwem organizacji) są współrealizatorami zadania publicznego. Dokumentem, w którym mogą zostać ujęte zapisy odnośnie realizacji inicjatywy lokalnej jest roczny i/lub wieloletni program współpracy z organizacjami pozarządowymi. W tym miejscu warto jednak zaznaczyć, że JST ma dwie możliwości finansowania inicjatywy lokalnej. Jeden z nich to wydzielenie z budżetu samorządu oddzielnej puli środków na zadania, 7 Dz.U Nr 96 poz. 873, USTAWA z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie 8 Czyli podmiotów wymienionych w art. 3 ust 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (patrz przypis nr 9) 42

44 które będą realizowane z mieszkańcami w ramach inicjatywy lokalnej, drugi polegający na tym, że środki na inicjatywę lokalną stanowią część budżetów poszczególnych komórek i jednostek organizacyjnych. Podejście takie oznacza, że wydatki danej jednostki będą mogły być realizowane również na realizację inicjatywy lokalnej. Osoby odpowiedzialne za współpracę z organizacjami zostały zapytane czy w 2014 roku zabezpieczono w gminie/powiecie środki finansowe na realizację inicjatywy lokalnej. W 54 gminach i powiatach (31% wszystkich JST) w 2014 roku zabezpieczono środki na realizację inicjatyw lokalnych, w 89 JST (52%) nie zarezerwowano odrębnej puli środków na ten cel. Duży odsetek osób odpowiedzialnych za współpracę z organizacjami pozarządowymi nie miał wiedzy na temat zabezpieczenia budżetu na realizacje inicjatywy lokalnej (17% czyli 29 badanych JST). Wykres 47. Zabezpieczenie w budżecie gminy/powiatu środków finansowych na realizację inicjatywy lokalnej. 29; 17% 54; 31% 89; 52% tak nie nie wiem N=172 Relatywnie najwyższy odsetek JST, które zadbały o środki na realizacje inicjatyw lokalnych występuje w gminach wiejskich (35%), jednak w 46% tego typu gmin puli takich środków nie wydzielono. Wysoki był też odsetek gmin, w których brak wiedzy na ten temat (19%). W gminach miejskich proporcja samorządów, które zarezerwowały środki na ten cel jest niższa 4 z 13 gmin przewidziała oddzielną pulę na wydatki związane z realizacją inicjatyw lokalnych. Zdecydowana większość bo 8 z 13 gmin miejskich nie zapewniła w 2014 roku środków na ten cel. Wśród gmin miejsko-wiejskich najliczniejszą kategorię stanowiły jednostki, które nie zarezerwowały środków na inicjatywę lokalną (53%). 28% zarezerwowało odrębny budżet na realizację inicjatywy lokalnej, a 19% respondentów nie znało odpowiedzi na to pytanie. 43

45 Zdecydowana większość powiatów (12 z 15) nie wydzieliła w 2014 r. puli środków dla inicjatyw lokalnych. Zarezerwowanie środków w budżecie na realizację inicjatywy lokalnej może świadczyć o otwartości samorządu na współpracę, drugim aspektem jest jednak ilość zrealizowanych inicjatyw i tu warto przypomnieć wcześniej opisane dane dotyczące liczby zrealizowanych inicjatyw lokalnych udało się je przeprowadzić w 14 JST czyli w nieco więcej niż w 8% badanych gmin i powiatów. W 2014 r. odnotować można nieco lepsze wyniki dotyczące myślenia o inicjatywie lokalnej w kategoriach finansowych czyli rezerwacji odpowiedniej puli w budżecie na ten cel. W 2014 r. nieco wzrosła liczba JST posiadających środki finansowe na inicjatywy lokalne (z 49 na 54 JST) oraz o 12 JST spadła liczba gmin i powiatów, które takiego zabezpieczenia finansowego nie poczyniły. Wykres 48. Liczba JST posiadających zabezpieczenie środków finansowych na realizację inicjatywy lokalnej w perspektywie porównawczej badań z 2013 r. i 2014 r. nie wiem nie tak , N= , =179 V.3 Fundusze sołeckie W Polsce podstawą dla funkcjonowania funduszy sołeckich jest Ustawa o funduszu sołeckim z dn. 20 lutego 2009 roku. Fundusz ten zasilany jest ze środków budżetowych gmin i służy realizacji zadań mających na celu poprawę warunków życia mieszkańców. Warto zaznaczyć, że dla części wydatków płynących z funduszu sołeckiego gminom przysługuje zwrot z budżetu 44

46 państwa w formie dotacji celowej. Powiaty, jako jednostki, które nie dysponują funduszami sołeckimi, nie odpowiadały na pytanie o zabezpieczenie w swoich budżetach środków na realizację tych funduszy. 61% z 161 gmin, które odpowiedziały na pytanie o rezerwację środków finansowych na realizację funduszy sołeckich, deklaruje, że w 2014 roku przeznaczyła pulę pieniędzy na ten cel, 30% gmin nie przewidziała odrębnej puli na realizację działań w ramach funduszu sołeckiego, a 14% przedstawicieli gminy nie miała wiedzy na ten temat. Wykres 49. Zabezpieczenie środków finansowych w budżecie gmin na realizację funduszu sołeckiego. 14; 9% 49; 30% 98; 61% tak nie nie wiem N=161 Sołectwa, jako jednostki organizacyjne gminy, tworzone są, co do zasady, na terenach gmin wiejskich lub miejsko-wiejskich. Jednak według art. 5 ust. 1 Ustawy o samorządzie terytorialnym 9 : Gmina może tworzyć jednostki pomocnicze: sołectwa oraz dzielnice, osiedla i inne. Oznacza to, że gmina miejska też może utworzyć jednostki pomocnicze w postaci sołectw, w praktyce jednak gminy miejskie jeśli tworzą jednostki pomocnicze to głównie dzielnice i/lub osiedla. Analizując kwestie związane z rezerwacją środków na poczet funduszy sołeckich w powiązaniu z typem JST dostrzec można, ze fundusze sołeckie są tworzone nieco częściej w gminach miejsko-wiejskich (69%) niż w gminach stricte wiejskich (62%), choć różnice te nie są znaczące. Natomiast w gminach miejskich jest to instrument wykorzystywany połowicznie - 6 z 12 tego typu jednostek nie dokonało rezerwacji środków finansowych na realizację funduszy sołeckich. 9 Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. Dz. U. Nr 16, poz

47 Analizując wyniki na przestrzeni lat 2013 i 2014 widać niewielki wzrost liczby wszystkich gmin, które w 2014 roku zabezpieczyły środki finansowe na fundusz sołecki w stosunku do roku 2013 (z 92 do 98) oraz spadek liczby gmin (o 10 tego typu JST), które nie zablokowały pieniędzy na ten cel. Wykres 50. Zabezpieczenie środków finansowych w budżecie gmin na realizację funduszu sołeckiego w perspektywie porównawczej z lat 2013 i nie wiem nie tak , N= , N=170 V.4 Klauzule społeczne w zamówieniach publicznych. Klauzule społeczne to wyłączenia od ogólnych zasad zamówień publicznych, do których muszą stosować się wszystkie organy administracji rządowej i samorządowej, stosowane ze względu na istotne cele społeczne. Od 2009 roku w Polsce obowiązują dwie klauzule społeczne. Pierwsza dotyczy wykonawców zatrudniających osoby niepełnosprawne (klauzula zastrzeżona), druga dotyczy osób zagrożonych wykluczeniem na rynku pracy. Znajomość i stosowanie tych klauzul przez JST opisane zostało w tej części raportu. W 2014 roku w Małopolsce tylko 1 ze 172 gmin i powiatów, które odpowiedziały na pytanie o stosowanie klauzul społecznych, zdecydowała się na zastosowanie tego instrumentu w zlecanych przez siebie zamówieniach publicznych. Była to gmina wiejska, która podała, że zlecenie dotyczyło usług sprzątania oraz dożywiania dzieci i młodzieży. Na pytanie o powody nie stosowania klauzul społecznych najczęściej wybieraną odpowiedzią był brak wiedzy, jak w praktyce stosować klauzule społeczne odpowiedz tą zaznaczyła co trzecia JST. Kłopot sprawiają również niedostatecznie jasne przepisy, które powodowały obawy przed błędną interpretacją zasad wdrożenia klauzuli społecznej (42 JST). Niemal takie same przeszkody w stosowaniu klauzul społecznych sprawia brak wykonawców, którzy mogliby z nich skorzystać (41 JST). W stosunku do poprzednich lat zmniejszyła się natomiast liczba gmin i powiatów, które przyznają, że pojęcie klauzuli społecznej nie było nam znane (29 JST). 46

48 Wykres 51. Powody nie stosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych. brak wiedzy jak w praktyce stosować KS 56 przepisy dot. KS nie były dostatecznie jasne brakowało wykonawców, którzy mogliby skorzystać z KS pojęcie klauzuli nie było nam znane 29 inne powody N=172. Suma odpowiedzi nie sumuje się do N W kategorii inne powody (8 JST) znalazły się takie odpowiedzi jak: brak potrzeb (dwa wskazania) brak dobrych praktyk zastosowania klauzul społecznych brak wskazań ze strony wydziału merytorycznego, znającego specyfikę i potrzeby zamawianych towarów/usług nie realizowaliśmy zadań w formie powierzania zadań (cyt.) stosowanie klauzul społecznych nie jest obowiązkowe (cyt.) w 2014 r. nie były zlecane usługi ani dostawy, które podlegałyby pod klauzulę (cyt.). Porównując w latach powody nie stosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych widać w 2014 r. wyraźny wzrost wskazań dotyczących niejasności przepisów (z 28 do 42 JST). Nieco zmalała liczba wskazań świadczących o tym, że pojęcie klauzul społecznych nie było w 2014 r. znane w JST (z 34 do 29). 47