Równowaga konkurencyjna w piłce nożnej

Transkrypt

1 FOOTBALL BUSINESS GROUP przy współpracy z SPORT & BUSINESS FOUNDATION wrzesień - październik 2007 Równowaga konkurencyjna w piłce nożnej

2 Spis treści 1.Wstęp Równowaga konkurencyjna wskaźniki Wskaźnik dominacji Wskaźnik koncentracji pięciu klubów C Wskaźnik koncentracji C podejście alternatywne Wskaźnik Herfindahla Wskaźniki równowagi konkurencyjnej porównanie Równowaga konkurencyjna w ligach europejskich Liga angielska Liga francuska Liga hiszpańska Liga niemiecka Liga włoska Liga polska Ligi europejskie porównanie wskaźnika C Ligi europejskie porównanie wskaźnika H Podsumowanie

3 1.Wstęp Równowaga konkurencyjna w ujęciu futbolowym istnieje wtedy, gdy w danych rozgrywkach ligowych każda z grających drużyn ma takie same szanse osiągnięcia sukcesu. W przypadku pojedynczego meczu oznacza to, że kluby stające naprzeciwko siebie mają 50 % szans na zwycięstwo. W rzeczywistości, stan taki jest bardzo trudny do osiągnięcia. W każdej lidze istnieją bowiem liczne dysproporcje między klubami, zarówno sportowe jak i organizacyjne, dzięki którym większość spotkań ma swojego faworyta. Według teoretycznego założenia idealna równowaga konkurencyjna, czyli taka, która zapewnia maksymalny poziom niepewności w kwestii rezultatu pojedynczego spotkania, a zarazem i całych rozgrywek, gwarantuje maksymalne zainteresowanie ze strony kibiców, mediów czy sponsorów. Konsekwencją takiego stanu są rosnące zyski generowane przez kluby oraz wzrost poziomu sportowego rozgrywek. Dlatego jak najwyższy poziom równowagi konkurencyjnej leży w interesie całej ligi. Niski poziom Równowaga konkurencyjna Wysoki poziom Zagrożenia: spadek atrakcyjności rozgrywek spadek zainteresowania kibiców, mediów i sponsorów wzrost dysproporcji między klubami wzrost dysproporcji między ligami bankructwa najsłabszych klubów powstanie ponadnarodowych super-lig zrzeszających najbogatsze kluby Szanse i korzyści: wzrost atrakcyjności rozgrywek maksymalizacja zainteresowania kibiców, mediów i sponsorów rosnące zyski klubów wzrost poziomu sportowego 3

4 2. Równowaga konkurencyjna wskaźniki Określenie poziomu równowagi konkurencyjnej danej ligi jest zadaniem trudnym. Istnieją jednak wskaźniki, które pozwalają do pewnego stopnia oszacować jej stopień. W poniższym rozdziale przyjrzymy się najważniejszym z nich. 2.1 Wskaźnik dominacji Najprostszym ze wskaźników jest tzw. dominacja. Polega on na określeniu liczby klubów, które w danym okresie zdobywały mistrzostwo danego kraju. Poniżej przedstawiamy porównanie wskaźnika dominacji dla najsilniejszych lig europejskich oraz ligi polskiej w ostatnich 10 sezonach. Kraj Mistrzowie ( ) Anglia Francja Hiszpania Niemcy Włochy Polska - Manchester United (5) - Chelsea Londyn (3) - Arsenal Londyn (2) - Olympique Lyon (6) - FC Nantes - AS Monaco - Girondins Bordeaux - RC Lens - Real Madryt (3) - FC Barcelona (4) - Valencia (2) - Deportivo La Coruna - Bayern Monachium (6) - Werder Brema - VfB Stuttgart - Borussia Dortmund - FC Kaiserslautern - Inter Mediolan (2) - AC Milan (3) - Juventus Turyn (3) - AS Roma - Lazio Rzym - Wisła Kraków (5) - Zagłębie Lubin - Legia Warszawa - Polonia Warszawa - ŁKS Łódź - Widzew Łódź Dominacja (max. 10)

5 W zestawieniu bardzo korzystnie przedstawia się liga polska, której dominacja wynosi 6. Na ostatnim miejscu klasyfikacji znalazła się liga angielska, w której przez 10 ostatnich lat mistrzostwo zdobywały tylko 3 kluby. Nasuwa się więc wniosek, że polska ekstraklasa jest bardziej konkurencyjna niż najsilniejsze europejskie ligi. Jednak miarodajność współczynnika dominacji jest dość niska, co każe traktować go z dużym dystansem. Bardziej wymierne rezultaty dają wskaźniki, które przedstawimy w kolejnych rozdziałach. 2.2 Wskaźnik koncentracji pięciu klubów C5 Wskaźnik koncentracji pięciu klubów, w skrócie C5, wyrażony jest przez stosunek punktów zdobytych przez 5 najlepszych klubów danej ligi w danym sezonie do sumy punktów wszystkich drużyn. C5 = suma punktów 5 najlepszych klubów suma punktów wszystkich klubów C 5 = 5 i = 1 s i Si - liczba punktów zdobytych przez klub i W praktyce, wskaźnik C5 mierzy nierównowagę między czołowymi 5 klubami ligi, a całą ligą. Jak łatwo obliczyć, przy 20 - zespołowej lidze wartość współczynnika C5 dla idealnej równowagi konkurencyjnej wynosi 0,25, oznacza to, że 5 klubów uzyskuje 25% wszystkich możliwych do zdobycia punktów. Aby móc porównywać współczynnik C5 między ligami 5

6 różniącymi się liczbą zespołów należy go skorygować. Korekta polega na przyrównaniu wartości C5 do wartości idealnej równowagi. C5 C5skorygowany = x 100 5/N N liczba zespołów w lidze Idealna równowaga konkurencyjna dla skorygowanego współczynnika C5 wynosi 100. Wszelkie odchylenia od stanu idealnego przyjmują wartości większe od Wskaźnik koncentracji C podejście alternatywne Współczynnik koncentracji (C) można dowolnie modyfikować zwiększając lub zmniejszając liczbę klubów bazowych, i podstawiając je do wzoru. Cn Cnskorygowany = x 100 n/n n liczba zespołów bazowych (najlepszych) N - liczba zespołów w lidze Warto zauważyć, że czym większa liczba zespołów bazowych, tym różnice pomiędzy wartościami równowagi konkurencyjnej danych lig będą mniejsze, jednak ich proporcje pozostaną podobne. 2.4 Wskaźnik Herfindahla Wskaźnik Herfindahla, w przeciwieństwie do współczynnika C dzięki potraktowaniu zdobyczy punktowej każdego z klubów indywidualnie, pozwala na oszacowanie nierównowagi między wszystkimi klubami danej ligi. H = N i = 1 2 s i Si - liczba punktów zdobytych przez klub i N liczba klubów w lidze 6

7 Jako, że zdobycz punktowa każdego klubu jest tu potraktowana osobno, wartość idealnej równowagi konkurencyjnej dla wskaźnika Herfindahla przy 20 zespołowej lidze wynosi 0,05. Podobnie jak w przypadku wskaźnika koncentracji C, aby móc porównywać wartości współczynnika Herfindahla między ligami różniącymi się ilością zespołów, należy go skorygować. Hskorygowany = x 100 1/N N liczba klubów w lidze H 2.4 Wskaźniki równowagi konkurencyjnej porównanie Wskaźnik Dominacja C5 C5skorygowany H Hskorygowany Własności Niska miarodajności Łatwe porównanie lig Bada nierównowagę między 5 najlepszymi klubami a pozostałymi Trudne porównanie lig o różnej liczbie klubów Bada nierównowagę między najlepszymi klubami a pozostałymi Łatwe porównanie lig o różnej liczbie klubów Bada nierównowagę między wszystkimi klubami w lidze Trudne porównanie lig o różnej liczbie klubów Bada nierównowagę między wszystkimi klubami w lidze Łatwe porównanie lig o różnej liczbie klubów Wartość dla idealnej równowagi konkurencyjnej Równa liczbie analizowanych sezonów 0, /N 100 7

8 3. Równowaga konkurencyjna w ligach europejskich W poniższym rozdziale porównujemy poziom równowagi konkurencyjnej dla wybranych lig europejskich korzystając z dwóch wskaźników: koncentracji 5 klubów (C5) oraz wskaźnika Herfindahla (H). Aby móc wiarygodnie porównać ligi posługujemy się skorygowanymi modelami współczynników. W badaniu wzięliśmy pod uwagę tylko I ligą danego kraju. 3.1 Liga angielska

9 3.2 Liga francuska Liga hiszpańska

10 3.4 Liga niemiecka Liga włoska

11 3.6 Liga polska Ligi europejskie porównanie wskaźnika C5 Według wskaźnika C5 największy poziom równowagi konkurencyjnej wśród porównywanych lig osiągnęła francuska Ligue 1. Największa nierównowaga w sezonie 2006/2007 panowała w ligach hiszpańskiej oraz 11

12 włoskiej, gdzie dystans między grupą pięciu najsilniejszych klubów, a pozostałymi drużynami jest okazał się dość duży. Bardzo dobrze w tym gronie prezentuje się Orange Ekstraklasa, która uplasowała się na równi z angielską Premiership. W praktyce powyższy ranking oznacza, że wg wskaźnika C5 I liga polska jest bardziej konkurencyjna niż najmocniejsze ligi Europy. Również, gdy przyjrzymy się wskaźnikowi C5 na przestrzeni ostatnich 5 sezonów, Orange Ekstraklasa prezentuje się bardzo korzystnie. W prawdzie jeszcze w sezonie 2002/2003 I liga polska była mniej konkurencyjna niż najsilniejsze europejskie ligi, jednak już w kolejnych sezonach sytuacja ta zmieniła. 12

13 3.8 Ligi europejskie porównanie wskaźnika H Podobnie jak w przypadku wskaźnika C, najbardziej konkurencyjna w sezonie 2006/2007 była francuska ekstraklasa. Tym razem słabiej wypadła liga polska, która pokonała tylko ligę włoską. 13

14 W perspektywie ostatnich 5 sezonów, równowaga konkurencyjna Orange Ekstraklasy wyraźnie się poprawiła. Zdecydowanym liderem jest Ligue 1, bardzo słabo natomiast po raz kolejny wypada Serie A. 14

15 4. Podsumowanie Z porównania wskaźników równowagi konkurencyjnej w najsilnieszych ligach Europy wynika, że najbardziej zrównoważoną sportowo ligą jest francuska Ligue 1. Najsłabiej natomiast wypada włoska Serie A. Jednym z powodów tak dużej nierównowagi, jaka panuje we Włoszech jest bez wątpienia system sprzedaży praw transmisyjnych, dzięki któremu każdy z klubów samodzielnie negocjuje umowę z wybraną stacją. W takiej sytuacji dysproporcja między najsilniejszymi, a najsłabszymi bardzo łatwo i szybko może wzrosnąć. Wynika z tego jasno, iż metoda podziału pieniędzy między kluby ma kluczowe znaczenie na jakość i rywalizację w rozgrywkach, a więc i na rónowagę konkurencyjną. Wniosek ten z pewnością warto wziąć pod rozwagę już w nabliższym czasie w kontekście polskiej ligi, którą czeka negocjacja nowych praw transmisyjnych. 15

16 Źródła: Competitive Balance in Football: Trends and Effects. Jonathan Mitchie i Christine Oughton, Football Governance Research Centre

17 Autorzy: Tomasz Frątczak Sebastian Miroński Redakcja: Football Business Group Sebastian Miroński mobile: s.mironski@sbf.pl Football Business Group Wszelkie Prawa Zastrzeżone 17