Majowe wybory do Parlamentu Europejskiego pod wieloma

Transkrypt

1 2014 / 5 Analiza Konrad Niklewicz Sposób na wyborcę Europejskie partie polityczne szukają nowego sposobu, żeby dotrzeć ze swoim przekazem do wyborców. Formuła Spitzenkandidaten czyli liderów list zastosowana po raz pierwszy w tegorocznych wyborach do Parlamentu Europejskiego, wydaje się być bardzo obiecująca. Majowe wybory do Parlamentu Europejskiego pod wieloma względami różniły się od poprzednich. Po raz pierwszy w głosowaniu brali udział obywatele aż 28 państw członkowskich; w porównaniu z wcześniejszymi wyborami wyjątkowo dużo mandatów zebrały partie określające się jako eurosceptyczne lub wprost kontestujące samo istnienie Unii Europejskiej 1. Celem niniejszej publikacji nie jest jednak analiza wyników ugrupowań antyeuropejskich, ale zbadanie innego, bezprecedensowego aspektu europarlamentarnej kampanii. Oto bowiem w tych wyborach po raz pierwszy została wykorzysta formuła Spitzenkandidaten (liderów politycznych lub tłumacząc dosłownie kandydatów czołowych) przez europejskie grupy polityczne, w tym zwłaszcza trzy największe frakcje: EPL (Europejską Partię Ludową), ALDE (Porozumienie Liberałów i Demokratów na rzecz Europy) oraz PES Socjaliści i Demokraci (PES). Wprowadzenie tej formuły miało służyć trzem powiązanym ze sobą celom: 1) zwiększeniu dotarcia do wyborców z przekazem formułowanym przez grupy polityczne, dzięki temu, że ta formuła kampanii łatwiej docierała do mediów, zwłaszcza telewizji; 1 Oficjalne wyniki wyborów na stronie Parlamentu Europejskiego: Results of the 2014 European elections, (dostęp dnia 1 października 2014).

2 2) wyjaśnieniu wyborcom znaczenia wyborów do Parlamentu Europejskiego i jednocześnie przedstawieniu i wyjaśnieniu kluczowych propozycji politycznych dla wspólnoty europejskiej, formułowanych przez największe partie; 3) zwiększeniu demokratycznej legitymacji instytucji unijnych poprzez przekonanie wyborców, że to od ich decyzji wyborczych zależy obsada kluczowych stanowisk w unijnych instytucjach. Nauki politologiczne oraz public relations od dziesięcioleci zajmowały się wpływem personalizacji polityki na wyniki wyborcze i (mówiąc bardziej ogólnie) na wydarzenia polityczne. Zwłaszcza dwie teorie z zakresu public relations i politologii mogą być uznane za podstawowy kontekst teoretyczny tej analizy. Pierwszą z nich jest hipoteza porządku dziennego, sformułowana przez Maxa McCombsa 2, drugą zaś koncepcja personalizacji polityki 3. Obie teorie, czytane razem, wskazują, że skuteczność polityków w docieraniu do wyborców ze swoim przekazem i (przez to) wpływaniu na ich poglądy zależy od tego, czy politycy będą w stanie przebić się w mediach masowych. A szanse na to rosną właśnie dzięki spersonalizowaniu kampanii. Wyniki prowadzonych ostatnio badań (między innymi badania New Sources of Cohesion Policy Paper, opublikowanego w 2014 roku 4 ) potwierdzają, że w społeczeństwach europejskich panuje przekonanie o niedostatecznym poziomie wiedzy (poczuciu bycia poinformowanym ) w obszarze integracji europejskiej. Zaledwie 40 procent uczestników sondażu zrealizowanego w siedmiu wybranych krajach Unii Europejskiej (Bułgaria, Czechy, Finlandia, Hiszpania, Grecja, Niemcy, Polska) uważa, że informacje dotyczące Unii Europejskiej są łatwo dostępne w mediach. Tylko co czwarta osoba ankietowana w tym badaniu uważa, że przekazywane w mediach informacje dotyczące UE 2 Max McCombs, Extending our theoretical maps: Psychology of agenda setting, Central European Journal of Communication 2010, No 5, s Zob.: Bogusława Dobek-Ostrowska, Komunikowanie polityczne i publiczne, PWN, Warszawa 2006, s New Sources of Cohesion Policy Paper, The Europeans perceptions of the crisis, DemosEUROPA i in., Warszawa 2014, s. 7 8, /uploads/2014/04/nsc_paper_-_europeans_perception_of_the_crisis_ pdf (dostęp dnia 8 lipca 2014). 2

3 są łatwe do zrozumienia, a jeszcze mniej respondentów (15 procent) uważało te informacje za kompletne. Przeprowadzone przez konsorcjum think tanków badanie odpowiedziało też na dodatkowe pytanie: gdzie obywatele poszukują informacji o Unii Europejskiej? Okazuje się, że przede wszystkim w telewizji (85 procent wskazań) i prasie (75 procent). Co ciekawe, na trzecim miejscu znalazły się portale internetowe prowadzone przez instytucje unijne, które wyprzedziły tak zwane media społecznościowe. Stan ten utrzymuje się pomimo działań podejmowanych zarówno przez instytucje europejskie, jak i rządy oraz organizacje pozarządowe. Mając na uwadze ten fakt, zrozumiała staje się podjęta przez europejskie grupy polityczne próba skuteczniejszego dotarcia do mieszkańców Unii Europejskiej wyborców w odbywających się pod koniec maja 2014 roku wyborach do Parlamentu Europejskiego. Najważniejszym elementem tego nowego podejścia do kampanii wyborczej było wykorzystanie formuły Spitzenkandidaten liderów politycznych wystawianych przez partie polityczne jako ich oficjalnych kandydatów na stanowisko szefa Komisji Europejskiej. Rozpatrując koncepcję Spitzenkandidaten z perspektywy teorii public relations (komunikacji publicznej), można stwierdzić, że formuła ta była kluczowym elementem komunikowania politycznego rozumianego jako proces autonomiczny wobec procesu podejmowania decyzji politycznych 5, choć zarazem z tym procesem powiązany. Spitzenkandidaten mieli zrealizować trzy zazębiające się ze sobą cele: po pierwsze, ułatwić europejskim grupom politycznym dotarcie ze swoim przekazem do wyborców poprzez bardziej efektywną obecność w środkach masowego przekazu; po drugie, ułatwić wyjaśnienie roli wyborów do Parlamentu Europejskiego oraz istoty politycznych koncepcji dla Unii; po trzecie, pomóc przekonać obywateli (wyborców), że to ich głosy decydują o obsadzie kluczowego stanowiska w systemie instytucjonalnym Unii Europejskiej, co w konsekwencji wzmocniłoby postrzeganą przez obywateli demokratyczną legitymację instytucji unijnych. Najważniejszym elementem tego nowego podejścia do kampanii wyborczej było wykorzystanie formuły Spitzenkandidaten liderów politycznych wystawianych przez partie polityczne jako ich oficjalnych kandydatów na stanowisko szefa Komisji Europejskiej. 5 Zob.: Jan Garlicki, Komunikowanie polityczne od kampanii wyborczej do kampanii permanentnej, Studia Politologiczne 2010, vol

4 Uprawnione wydaje się stwierdzenie, że we wcześniejszych kampaniach wyborczych do Parlamentu Europejskiego istniejące grupy polityczne starały się realizować wszystkie wyżej wymienione cele wykorzystywały jednak inne narzędzia. Decyzja europejskich grup politycznych (EPL, PES, ALDE) o spersonalizowaniu kampanii do Parlamentu Europejskiego, opartej o jednego lidera (liderkę), może więc być traktowana jako nowy element zarówno w warstwie politologicznej, jak i teorii komunikacji politycznej (politycznego public relations). Formuła Spitzenkandidaten wydaje się być pierwszą podjętą przez europejskie partie polityczne obecne w kampanii wyborczej do Parlamentu Europejskiego próbą praktycznej realizacji koncepcji personalizacji politycznej w wymiarze instytucjonalnym, medialnym i behawioralnym (zachowań wyborczych). W przypadku personalizacji instytucjonalnej mówimy o przyjęciu przez instytucje polityczne takich zasad, mechanizmów i procedur, które podkreślałyby wagę indywidualnych polityków, przywódców lub wąskich grup partyjnych aktywistów. To oczywiście ma wpływ na personalizację medialną (czyli na skoncentrowanie uwagi mediów na wybranych politykach). Jak zauważa Bogusława Dobek-Ostrowska, ta personalizacja medialna jest szczególnie zauważana w czasie wyborów. W myśl tej koncepcji nacisk na kandydata, nie na ugrupowanie rozumiane jako całość, ma dać jeden efekt: wyborcy, zwłaszcza ci, którzy nie identyfikują się z żadną partią, przy podejmowaniu decyzji politycznych na pierwsze miejsce wysuwają (w swoim rozumowaniu) kandydata, a dopiero na drugie organizację polityczną 6. Prowadzone przez Spitzenkandidaten działania były zarazem zgodne z opisywanym w literaturze modelem publicznej działalności informacyjnej 7, ale także można było odnaleźć w nich elementy modelu komunikowania dwustronnego asymetrycznego, tak jak definiował je między innymi James Grunig. O asymetrycznej dwukierunkowości świadczą przede wszystkim podejmowane przez Spitzenkandidaten próby nawiązania kontaktu z ich kluczową publicznością, czyli wyborcami, na przykład poprzez czaty internetowe, Nacisk na kandydata, nie na ugrupowanie rozumiane jako całość, ma dać jeden efekt. 6 Bogusława Dobek-Ostrowska, Komunikowanie polityczne i publiczne, op. cit., s Zob.: Krystyna Wojcik, Public Relations. Wiarygodny dialog z otoczeniem, Placet, Warszawa 2009, s

5 takie jak ten zorganizowany 26 kwietnia w czasie wizyty kandydata EPL Jean-Claude a Junckera w Niemczech 8. Analiza komunikacyjnego, a zarazem politologicznego znaczenia formuły, w której europejskie partie polityczne idą do wyborów z wyłonionymi liderami kandydatami na szefa Komisji Europejskiej została zawarta w dokumentach Komisji Europejskiej. W komunikacie przekazanym Parlamentowi Europejskiemu 9 Komisja konstatowała, że traktat lizboński wzmacnia demokratyczne fundamenty Unii i zwiększa rolę obywateli UE jako aktywnych uczestników życia politycznego w UE, ustanawiając silny związek między obywatelami, ich prawami politycznymi i życiem demokratycznym Unii. Komisja wyraziła w swoim komunikacie przekonanie, że obywatele UE są świadomi znaczenia wyborów do Parlamentu Europejskiego i wiedzą, że jest to środek umożliwiający im udział w życiu demokratycznym Unii. Nie zdają sobie jednak sprawy z tego, jaki wpływ mają te wybory na ich życie codzienne, ani nie znają opcji politycznych, na które mogą głosować, co negatywnie wpływa na frekwencję w wyborach europejskich. Komunikat Komisji Europejskiej stwierdzał też, że większa widoczność europejskich partii politycznych w całym procesie wyborczym (od początku kampanii do głosowania) doprowadzi do pogłębienia zaufania wyborców do tego procesu. Co najważniejsze jednak, Komisja Europejska stwierdziła w swoim komunikacie, że Przewodniczący Komisji jest symbolicznym przywódcą unijnej władzy wykonawczej, więc powinien być wybierany w ramach przejrzystego procesu. W trakcie procesu wyborczego każda partia polityczna powinna zatem ujawnić, kto jest jej kandydatem na przewodniczącego Komisji [ ]. Gdyby europejskie i krajowe partie polityczne przedstawiały swoich kandydatów na stanowisko przewodniczącego Komisji oraz ich odnośne programy w kontekście wyborów europejskich, uwidoczniłoby to konkretną zależność pomiędzy indywi- 8 The Juncker for President Campaign arrives in Braunschweig, Germany for a CDU campaign event, Campaign Highlights, 26 kwietnia 2014, juncker-president-campaign-arrives-braunschweig-germany-cdu-campaign-event (dostęp dnia 10 lipca 2014). 9 Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Przygotowanie do wyborów europejskich w 2014 r.: dalsze usprawnienie demokratycznego i skutecznego sposobu przeprowadzania wyborów, Komisja Europejska, 12 marca 2013, eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=com:2013:0126:fin:pl:pdf (dostęp dnia 18 lipca 2014). 5

6 dualnym głosem obywatela oddanym na danego kandydata do Parlamentu Europejskiego a kandydaturą na przewodniczącego Komisji wspieraną przez partię, z ramienia której startuje osoba, na którą obywatel oddał głos. Dzięki temu obywatele mogliby łatwiej zrozumieć, którego kandydata na przewodniczącego Komisji ostatecznie wspierają, głosując w wyborach. Sytuacja ta zwiększyłaby zarówno legitymację przewodniczącego Komisji, jak i w szerszym kontekście legitymację demokratyczną całego procesu decyzyjnego UE. Komisja Europejska zwróciła też uwagę na pozytywny efekt profrekwencyjny. Komunikat Komisji powołał się bowiem na doświadczenia z kampanii wyborczych w Stanach Zjednoczonych: w latach, w których jednocześnie odbywają się wybory do Kongresu i wybory prezydenckie, frekwencja wyborcza jest wyższa właśnie ze względu na personalizację kampanii. Analizując formułę Spitzenkandidaten od strony politologicznej, warto zauważyć, że choć zastosowana po raz pierwszy wiosną 2014 roku, jest to koncepcja, dla której podstawy polityczne zostały położone znacznie wcześniej. Przykładowo, już w 2002 roku Europejska Partia Ludowa w dokumencie przyjętym na swoim kongresie programowy w Estoril (Portugalia) stwierdziła, że kandydat na przewodniczącego Komisji Europejskiej powinien być przedstawiony Parlamentowi Europejskiemu przez Radę Europejską, z uwzględnieniem wyniku wyborów europejskich 10. Podobnie brzmiące zapisy znalazły się też w tekście projektu traktatu ustanawiającego Konstytucję Europejską, przyjętego przez Konwent i Konferencję Międzyrządową. Choć Konstytucja Europejska nie została przyjęta, treść jej zapisów w tym zakresie została przeniesiona do traktatu lizbońskiego, który wszedł w życie. Jego artykuł 17 (7) stwierdza: Uwzględniając wybory do Parlamentu Europejskiego [podkreśl. aut.] i po przeprowadzeniu stosownych konsultacji, Rada Europejska, stanowiąc większością kwalifikowaną, przedstawia Parlamentowi Europejskiemu kandydata na funkcję przewodniczącego Komisji 11. Opierając się na podstawie prawnej traktatu lizbońskiego, we wrześniu 2012 roku ówczesny przewodniczący Komisji Europejskiej José Manuel Barroso zaproponował w swoim wystąpieniu w Parlamencie 10 EPP Group in the European Parliament, A Constitution for a Strong Europe Congress Document, 22 października 2002, (dostęp dnia 17 lipca 2014). 11 Traktat o Unii Europejskiej, Dz. U /30. 6

7 Europejskim wypełnienie zapisów traktatu lizbońskiego w taki sposób, by Europejskie Partie Polityczne wystawiły swoich kandydatów na szefa Komisji Europejskiej już w wyborach w 2014 roku. Jak podkreślił Barroso, będzie to decydujący krok w kierunku tego, by jeszcze bardziej uświadomić obywatelom możliwość, jaką dają te wybory, by opowiedzieć się za Europą. Wzywam partie polityczne do podjęcia tego zobowiązania, a tym samym do dalszej europeizacji tych europejskich wyborów 12. W ślad za apelem Barroso Parlament Europejski 22 listopada 2012 roku przyjął rezolucję, w której stwierdził, że wzywa europejskie partie polityczne do mianowania kandydatów na przewodniczącego Komisji i oczekuje od tych kandydatów, że odegrają oni wiodącą rolę w kampanii wyborczej do Parlamentu, w szczególności przez osobiste przedstawianie swoich programów we wszystkich państwach członkowskich Unii; podkreśla znaczenie, jakie ma zwiększenie politycznej legitymacji zarówno Parlamentu, jak i Komisji dzięki bardziej bezpośredniemu powiązaniu wyborów do Parlamentu i wyboru nowego składu Komisji z głosem oddanym przez wyborców 13. Jako pierwsza swojego kandydata na szefa Komisji Europejskiej, będącego zarazem współliderem kampanii wyborczej, wybrała frakcja ALDE: 1 lutego 2014 roku, na kongresie ALDE, został nim Guy Verhofstadt. Trzeba jednak zaznaczyć, że w kwestii kierowania kampanią wyborczą ALDE zdecydowała się na model podwójnego kierownictwa: oprócz Verhofstadta na lidera kampanii wybrano również Ollego Rehna 14. W przypadku Spitzenkandidaten PES formalna decyzja o nominacji Martina Schulza zapadła 1 marca 2014 roku na kongresie wyborczym PES w Rzymie José Manuel Durão Barroso, Orędzie o stanie Unii w 2012 r., Europa.eu, 12 września 2012, (dostęp dnia 17 lipca 2014). 13 Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 22 listopada 2012 r. w sprawie wyborów do Parlamentu Europejskiego w 2014 r., Parlament Europejski, 22 listopada 2012, (dostęp dnia 18 lipca 2014). 14 Guy Verhofstadt and Olli Rehn to lead election campaign for European Liberals, Alliance of Liberals and Democrats for Europe/Party, 1 lutego 2014, eu/en/press-releases/guy-verhofstadt-and-olli-rehn-lead-election-campaign-europeanliberals (dostęp dnia 18 lipca 2014). 15 European Socialists Elect Martin Schulz as Candidate for Commission President, PES. eu, 1 marca 2014, candidate_for_commission_president (dostęp dnia 18 lipca 2014). 7

8 Z kolei EPL swojego lidera kampanii wybrała 7 marca 2014 roku, także na kongresie wyborczym, zorganizowanym w Dublinie 16. Zasadnicza część kampanii wyborczej Spitzenkandidaten rozpoczęła się w pierwszych dniach kwietnia 2014 roku, przy czym najbardziej aktywnie zaangażowani w nią byli kandydaci trzech największych partii europejskich: EPL, PES i ALDE. Ze względu na ograniczenia niniejszego referatu analiza kampanii zostanie zawężona do kandydatów wyżej wymienionych grup politycznych. Kampania była prowadzona za pomocą tradycyjnych narzędzi, z widocznym naciskiem na spotkania z wyborcami, organizowane w ramach europejskiego tournée kandydatów, kampanii prowadzonej w internecie, zwłaszcza w mediach społecznościowych, oraz przede wszystkim w debatach telewizyjnych. W kwietniu i maju odbyło się dziewięć debat telewizyjnych pomiędzy Spitzenkandidaten, w różnych konfiguracjach: 1) 9 kwietnia 2014 roku debatę Jean-Claude a Junckera i Martina Schulza w Brukseli zorganizowała stacja France24; 2) 10 kwietnia debatę Jean-Claude a Junckera, Guya Verhofstadta i Joségo Bové przeprowadziły w Brukseli stacje RTBF i TV5Monde; 3) 28 kwietnia w Maastricht odbyła się debata Jean-Claude a Junckera, Martina Schulza, Guya Verhofstadta oraz Ski Keller, której organizatorem była stacja Euronews; 4) 29 kwietnia w Brukseli odbyła się debata Jean-Claude a Junckera, Martina Schulza, Guya Verhofstadta oraz Ski Keller, zorganizowana przez sieć EURANET; 5) 8 maja telewizje ZDF i ORF zorganizowały debatę Jean-Claude a Junckera i Martina Schulza w Berlinie; 6) 9 maja we Florencji odbyła się zorganizowana przez stację RAI debata Jean-Claude a Junckera, Martina Schulza, Guya Verhofstadta oraz Joségo Bové; 7) 13 maja w Paryżu odbyła się debata Jean-Claude a Junckera i Martina Schulza, zorganizowana przez stację LCI; Kampania była prowadzona za pomocą tradycyjnych narzędzi, z widocznym naciskiem na spotkania z wyborcami. 16 Jean-Claude Juncker elected as EPP candidate for President of the European Commission, EPP.eu, 7 marca 2014, (dostęp dnia 18 lipca 2014). 8

9 8) 15 maja w Brukseli odbyła się debata Jean-Claude a Junckera, Martina Schulza, Guya Verhofstadta, Ski Keller i Alexisa Tsiprasa, zorganizowana przez Eurowizję; 9) 20 maja w Hamburgu przeprowadzono finalną debatę Jean-Claude a Junckera i Martina Schulza, której organizatorem była stacja ARD. Zarówno w debatach telewizyjnych, jak i w materiałach wyborczych dystrybuowanych przez sztaby Spitzenkandidaten, zasadniczy nacisk był kładziony na przedstawianie propozycji kandydatów dla całej Unii Europejskiej, ich europejskich programów, adresujących wyzwania wspólne dla UE jako całości, a nie dla poszczególnych państw członkowskich. Ze względu na prowadzenie kampanii jednocześnie w wielu krajach UE jej przekaz merytoryczny musiał być uniwersalny dla wszystkich potencjalnych wyborców. Przykładowo, Jean-Claude Juncker mówił, zarówno w debatach, jak i w swoich materiałach wyborczych, o priorytetach dla Europy: umieszczeniu działań na rzecz wzrostu gospodarczego w agendzie Komisji Europejskiej, tworzeniu europejskiej Unii Energetycznej, zawarciu porozumienia handlowego ze Stanami Zjednoczonymi, pogłębieniu reformy unii walutowej. Trzeba odnotować, że ostatnim głoszonym przez Junckera priorytetem było znalezienie odpowiedzi na brytyjskie niepokoje związane z członkostwem Wielkiej Brytanii w UE 17. Jean-Claude Juncker mówił, zarówno w debatach, jak i w swoich materiałach wyborczych, o priorytetach dla Europy Oceniając z tej perspektywy, formuła kampanii Spitzenkandidaten może być uznana za formę informowania opinii publicznej w państwach UE o najważniejszych wyzwaniach, przed którymi stoi europejska wspólnota. Przynajmniej z założenia kampania Spitzenkandidaten przyczyniała się do zwiększenia poziomu wiedzy wśród Europejczyków. Kampania wyborcza trzech Spitzenkandidaten (Juncker, Schulz i Verhofstadt) objęła również Polskę. Trzej wymienieni kandydaci przyjechali do Polski i uczestniczyli w wydarzeniach kampanijnych organizowanych bądź współorganizowanych przez polskie partie polityczne zasiadające w ich grupach politycznych. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że w Polsce nie transmitowano żadnej z debat Spitzenkandidaten, telewizje nie podjęły się też organizacji polskiej debaty. Formuła kampanii Spitzenkandidaten może być uznana za formę informowania opinii publicznej w państwach UE o najważniejszych wyzwaniach 17 Jean-Claude Juncker, My priorities, EPP.eu, (dostęp dnia 12 sierpnia 2014). 9

10 Analogicznie obecność Spitzenkandidaten w mediach internetowych najprawdopodobniej nie miała dużego znaczenia w procesie decydowania przez polskich wyborców o udzieleniu poparcia. Z przeprowadzonego przez CBOS badania 18 wynika, że w trakcie kampanii wyborczej zaledwie 10 procent badanych przeglądało strony internetowe partii politycznych lub kandydatów startujących w wyborach; niewiele więcej, bo 13 procent, oglądało umieszczone w internecie materiały wideo o tematyce wyborczej (na przykład wywiady z politykami), zaś zaledwie 5 procent czytało blogi o tematyce politycznej. Śladowa liczba wyborców aktywnie zaangażowała się w kampanię wyborczą przy pomocy narzędzi internetowych: zaledwie 1 procent zachęcało w internecie innych użytkowników do głosowania w wyborach lub poparcia jakiejś partii czy kandydata. Na odnotowanie zasługuje też fakt, że w Polsce kampania wyborcza do Parlamentu Europejskiego w 2014 roku wiązała się z relatywnie niskim poczuciem poinformowania wśród wyborców. Jak wynika z badania CBOS, zaledwie 11 procent badanych deklarowało, że w trakcie kampanii dużo dowiedzieli się o kandydatach startujących w ich okręgu wyborczym; blisko połowa uczestników ankiety (48 procent) uzyskała w trakcie kampanii niewiele informacji o kandydatach, a 39 procent nie dowiedziało się niczego 19. Do oceny skuteczności formuły Spitzenkandidaten bez wątpienia potrzebne są dalsze badania. Na tym etapie można posiłkować się analizą publikacji i komentarzy mediów europejskich. Zwraca uwagę, że dość ostrożnie komentowały one efekt debat Spitzenkandidaten. Jak zauważył portal EUobserver 20, finalna debata kandydatów była emitowana w 49 kanałach telewizji w całej Europie, zarazem jednak w większości krajów nie cieszyła się dużą oglądalnością (w większości przypadków nie przekraczając poziomu pół miliona widzów). To, zdaniem komentatora portalu EUobserver, mogło świadczyć o umiarkowanym zainteresowaniu debatami (i samymi Spitzenkandidaten) w europejskiej opinii publicznej. 18 Odbiór kampanii wyborczej i aktywność polityczna w internecie, Komunikat z badań CBOS 2014, nr 97, (dostęp dnia 10 sierpnia 2014). 19 Ibidem. Badanie przeprowadzono metodą wywiadów bezpośrednich (face-to-face) wspomaganych komputerowo (CAPI) w dniach 5 11 czerwca 2014 roku na liczącej 1044 osoby reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski. 20 Benjamin Fox, The Spitzenkandidaten this time was it different, EUobserver, 26 maja 2014, (dostęp dnia 11 lipca 2014). 10

11 Komentarz EUobservera podkreślał jednak, że sam eksperyment był bardzo ciekawy. Użycie przez europejskie media słowa eksperyment jest symptomatyczne. Abstrahując od jej skuteczności (w rozumieniu faktycznego dotarcia do wyborców), już na tym etapie uprawnione wydaje się stwierdzenie, że formuła Spitzenkandidaten była wiarygodną próbą, podjętą przez główne europejskie grupy polityczne, dotarcia do obywateli UE z przekazem skoncentrowanym na sprawach europejskich, unijnych. Ze względu na swoją istotę, zgodnie z teoriami porządku dnia i personalizacji polityki, ta kampania miała większe szanse na bycie zauważoną, odnotowaną. Innymi słowy, europejskie frakcje polityczne w sposób naturalny połączyły realizację swoich celów politycznych z próbą edukowania, informowania europejskiej opinii publicznej w obszarze tematyki unijnej. Spitzenkandidaten była wiarygodną próbą, podjętą przez główne europejskie grupy polityczne, dotarcia do obywateli UE z przekazem skoncentrowanym na sprawach europejskich, unijnych. 11

12 Bibliografia Bogusława Dobek-Ostrowska, Komunikowanie polityczne i publiczne, PWN, Warszawa Jan Garlicki, Komunikowanie polityczne od kampanii wyborczej do kampanii permanentnej, Studia Politologiczne 2010, vol. 16. Max McCombs, Extending our theoretical maps: Psychology of agenda setting, Central European Journal of Communication 2010, No 5. Krystyna Wojcik, Public Relations. Wiarygodny dialog z otoczeniem, Placet, Warszawa Strony i źródła internetowe José Manuel Durão Barroso, Orędzie o stanie Unii w 2012 r., Europa.eu, 12 września 2012, pl.htm. EPP Group in the European Parliament, A Constitution for a Strong Europe Congress Document, 22 października 2002, eu/press/peve02/eve30_en.asp. European Socialists Elect Martin Schulz as Candidate for Commission President, PES.eu, 1 marca 2014, Benjamin Fox, The Spitzenkandidaten this time was it different, EUobserver, 26 maja 2014, Guy Verhofstadt and Olli Rehn to lead election campaign for European Liberals, Alliance of Liberals and Democrats for Europe/Party, 1 lutego 2014, Jean-Claude Juncker, My priorities, EPP.eu, my-priorities. Jean-Claude Juncker elected as EPP candidate for President of the European Commission, EPP.eu, 7 marca 2014, The Juncker for President Campaign arrives in Braunschweig, Germany for a CDU campaign event, Campaign Highlights, 26 kwietnia 2014, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Przygotowa- 12

13 nie do wyborów europejskich w 2014 r.: dalsze usprawnienie demokratycznego i skutecznego sposobu przeprowadzania wyborów, Komisja Europejska, 12 marca 2013, Serv.do?uri=COM:2013:0126:FIN:PL:PDF. New Sources of Cohesion Policy Paper, The Europeans perceptions of the crisis, DemosEUROPA i in., Warszawa 2014, perception_of_the_crisis_ pdf. Odbiór kampanii wyborczej i aktywność polityczna w internecie, Komunikat z badań CBOS 2014, nr 97, L/2014/K_097_14.PDF. Results of the 2014 European elections, Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 22 listopada 2012 r. w sprawie wyborów do Parlamentu Europejskiego w 2014 r., Parlament Europejski, 22 listopada 2012, do?pubref=-//ep//text+ta+p7-ta doc+xml+v0//pl. Akty prawne Traktat o Unii Europejskiej, Dz. U /30. ul. Wiejska 12 lok Warszawa tel biuro@instytutobywatelski.pl 13