Uczestnicy procesu. dr Dagmara Gruszecka

Transkrypt

1 Uczestnicy procesu dr Dagmara Gruszecka

2 Pojęcia wstępne Szersze i węższe pojęcie uczestników procesu Uczestnicy procesu Węższe ujęcie Szersze ujęcie Podmioty stosunku karnoprocesowego, czyli sąd i strony. Każda osoba (fizyczna lub prawna), której rola została przewidziana w ustawie procesowej i dla której wynikają z ustawy odpowiednie uprawnienia i obowiązki procesowe. W tak ogólnym znaczeniu uczestnikami procesu są m.in. sąd, prezes sądu, oskarżyciel publiczny, oskarżony, świadek, biegły, a także np.. protokolant. Uczestnikiem jest każda osoba, która w procesie karnym spełnia funkcje wyznaczona jej przez prawo karne procesowe.

3 Pojęcia wstępne Podział uczestników postępowania organy procesowe, np. sąd, prokurator w post przygotowawczym pomocników procesowych organów procesowych, np. tłumacz, protokolant, także występujący w tej roli funkcjonariusze Policji lub innych organów, specjalista, mediator przedstawicieli ustawowych, np. rodzic małoletniego pokrzywdzonego reprezentanci stron procesowych, np. obrońca oskarżonego, pełnomocnik pokrzywdzonego czy oskarżyciela posiłkowego. rzeczników interesu społecznego - przedstawiciel społeczny uczestników występujących w roli tzw. źródeł dowodu, np. świadek, biegły strony procesowe Nie jest to podział rozłączny możliwa jest kumulacja ról.

4 Pojęcia wstępne Organ procesowy to organ państwowy, prowadzący postępowanie karne na określonym etapie procesu (art. 4, 10, 16). Ma on także prawo do wydawania decyzji procesowych, niezależnie od innych uprawnień, wyraźnie przyznanych mu przez prawo procesowe. Ze względu na stadia procesu, można organy procesowe podzielić: PROWADZĄCE POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE (prokurator, Policja i inne organy, np. Straż Graniczna) JURYSDYKCYJNE (sąd, prezes sądu, przewodniczący wydziału lub składu) WYKONAWCZE (sędzia penitencjarny, administracja zakładu karnego). W zależności od wagi spełnianych funkcji: organy nadzorujące(m.in. uprawnione do wydawania tzw. poleceń), które kierują procesem lub nadzorują post na określonym etapie procesowym, np. w postępowaniu przygotowawczym prokurator, z tym, że określone w ustawie czynności w tym postępowaniu przeprowadza sąd organy pomocnicze (współdziałające), które spełniają funkcje pomocnicze w stosunku do organu kierowniczego, jak np. Policja (art. 15), zobowiązane do wykonywania poleceń sądu lub prok. Art. 93.

5 Sąd Sąd nazwa sąd w znaczeniu procesowym oznacza zespół osób lub osobę, które wyposażone w atrybut niezawisłości powołane są do sprawowania wymiaru sprawiedliwości w imieniu państwa. Sąd w postępowaniu karnym pełni role: organu rozstrzygającego organu kontrolnego podejmuje czynności w toku post. przygotowawczego W post. przygotowawczym Sąd może podejmować lub podejmuje określone decyzje i czynności (art k.p.k.) np. wydanie postanowienia o tymczasowym aresztowaniu. W czynnościach sądu w post. przygotowawczym, które mają charakter incydentalny prokurator korzysta z praw strony. W post. sądowym Sąd jest dominus litis.

6 Sąd Prawo o ustroju sądów powszechnych z dnia 27 lipca 2001 r. tj. z dnia r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 133) Art Sądami powszechnymi są sądy rejonowe, sądy okręgowe oraz sądy apelacyjne. 2. Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości w zakresie nienależącym do sądów administracyjnych, sądów wojskowych oraz Sądu Najwyższego. 3. Sądy powszechne wykonują również inne zadania z zakresu ochrony prawnej, powierzone w drodze ustaw. Art. 2 [Zadania sędziów, referendarzy i asesorów sądowych] 1. Zadania z zakresu wymiaru sprawiedliwości wykonują sędziowie. 2. Zadania z zakresu ochrony prawnej, inne niż wymiar sprawiedliwości, wykonują w sądach referendarze sądowi i starsi referendarze sądowi. Ilekroć w przepisach jest mowa o referendarzach sądowych, rozumie się przez to także starszych referendarzy sądowych. 2a. Zadania, o których mowa w 2, mogą wykonywać sędziowie, jeżeli ich wykonywanie przez referendarzy sądowych nie jest możliwe. Art. 4 [Ławnicy] 1. W sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości obywatele biorą udział przez uczestnictwo ławników w rozpoznawaniu spraw przed sądami w pierwszej instancji, chyba że ustawy stanowią inaczej. 2. Przy rozstrzyganiu spraw ławnicy mają równe prawa z sędziami.

7 Sąd Rodzaje Sądów Trybunał Konstytucyjny, Trybunał Stanu Wymiar Sprawiedliwości RP Sąd Najwyższy Sądy Powszechne Sądy Administracyjny Sądy Rejonowe Sądy Okręgowe Sądy Apelacyjne Sądy Wojskowe

8 Zasady gwarancyjne wymiaru sprawiedliwości Sądy są niezależne i mają własną strukturę organizacyjną, są wolne od jakiegokolwiek podporządkowania władzy ustawodawczej lub władzy wykonawczej w zakresie orzekania. Zasada niezawisłości sędziowie w sprawowaniu swego urzędu podlegają tylko Konstytucji i ustawom. (art. 178 ust 1 KRP) Gwarantują to takie instytucje jak: nieusuwalność sędziów, immunitet sędziowski apolityczność. I gwarancje procesowe samodzielność jurysdykcyjna, nadrzędność sądu wobec stron jawność rozprawy, kolegialność orzekania, tajność narady i głosowania, obowiązek obiektywizmu (zasada, instytucja wyłączenia sędziego)

9 Zasady gwarancyjne wymiaru sprawiedliwości PRAWO OBYWATELA DO SĄDU Artykuł 6 EKPCz - Prawo do rzetelnego procesu sądowego 1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Artykuł 45 Konstytucji RP Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.

10 Zasady gwarancyjne wymiaru sprawiedliwości Art KRP Wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe. Sąd wyjątkowy lub tryb doraźny może być ustanowiony tylko na czas wojny. Art KRP Postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne. Ustrój i właściwość sądów oraz postępowanie przed sądami określają ustawy. Art KRP Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów.

11 Zasady gwarancyjne wymiaru sprawiedliwości zasada niezależności sądów Art. 173 KRP Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz. Art. 10 KRP Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej. Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały. zasada jurysdykcyjnej samodzielności sądu karnego Art. 8. k.p.k. [Zasada samodzielności jurysdykcyjnej] 1. Sąd karny rozstrzyga samodzielnie zagadnienia faktyczne i prawne oraz nie jest związany rozstrzygnięciem innego sądu lub organu. 2. Prawomocne rozstrzygnięcia sądu kształtujące prawo lub stosunek prawny są jednak wiążące. zasada niezawisłości sędziów która ma szereg gwarancji

12 Zasady gwarancyjne wymiaru sprawiedliwości - niezawisłość sędziowska Art Sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom. Sędziom zapewnia się warunki pracy i wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków. Sędzia nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z zasadami niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Art Sędziowie są powoływani przez Prezydenta Rzeczypospolitej, na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, na czas nieoznaczony. Art Sędziowie są nieusuwalni. Złożenie sędziego z urzędu, zawieszenie w urzędowaniu, przeniesienie do innej siedziby lub na inne stanowisko wbrew jego woli może nastąpić jedynie na mocy orzeczenia sądu i tylko w przypadkach określonych w ustawie. Sędzia może być przeniesiony w stan spoczynku na skutek uniemożliwiających mu sprawowanie jego urzędu choroby lub utraty sił. Tryb postępowania oraz sposób odwołania się do sądu określa ustawa. Ustawa określa granicę wieku, po osiągnięciu której sędziowie przechodzą w stan spoczynku. W razie zmiany ustroju sądów lub zmiany granic okręgów sądowych wolno sędziego przenosić do innego sądu lub w stan spoczynku z pozostawieniem mu pełnego uposażenia. Art Sędzia nie może być, bez uprzedniej zgody sądu określonego w ustawie, pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Sędzia nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa, jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się prezesa właściwego miejscowo sądu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.

13 Sąd Podstawowy warunek właściwego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości jest bezstronność sędziego. Jej zachowanie zapewnia instytucja wyłączenia sędziego. Instytucja ta spełnia trzy zasadnicze funkcje: zapewnia bezstronność orzekania, utwierdza zaufanie społeczne do bezstronności sądu pozwala na eliminację konfliktów w sumieniu sędziego

14 Sąd Prawo obywatela do niezawisłego i bezstronnego sądu Formy wyłączenia sędziego w sprawie: wyłączenie z mocy prawa iudex inhabilis, art. 40 k.p.k, wyłączenie sędziego podejrzanego o stronniczość dokonywane na podstawie decyzji sądu iudex suspectus art. 41 k.p.k. Inicjatywę ma strona, może też sam sędzia. Wniosek składa się przed rozpoczęciem przewodu sądowego. Trzy tryby: 1. na żądanie sędziego, 2. z urzędu, 3. na wniosek strony

15 Wyłączenie sędziego ex lege Wyłączenie ex lege: 1) ze względu na bezpośrednie zainteresowanie w sprawie lub 2) na stosunki łączące go ze stronami lub 3) ze względu na uprzednią procesową rolę, jaką spełniał w tej samej sprawie. Stronom w każdym stadium postępowania jurysdykcyjnego przysługuje prawo do wniosku powiadamiającego sąd o istnieniu przyczyny powodującej ten rodzaj wyłączenia. Obowiązek powiadomienia sądu o takiej przyczynie obciąża także sędziego podlegającego wyłączeniu z mocy prawa, który na piśmie składa stosowne oświadczenie (art. 42 k.p.k.) a także sąd działający z urzędu, jeżeli sędzia wyłączone z mocy prawa nie zamierza złożyć tego rodzaju oświadczenia. Wyłączenie sędziego od udziału w sprawie obejmuje: niemożność udziału w rozprawie głównej (lub odwoławczej), niemożność podejmowania wszelkich decyzji niemerytorycznych w danej sprawie, w tym również postanowień co do stosowania tymczasowego aresztowania (oraz innych środków zapobiegawczych), obejmuje też czynności przygotowawcze, które wykonuje prezes sądu.

16 Wyłączenie sędziego ex lege Art. 40 k.p.k. - sędzia jest z mocy prawa wyłączony od udziału w sprawie, jeżeli: sprawa dotyczy tego sędziego bezpośrednio jest małżonkiem strony lub pokrzywdzonego albo ich obrońcy, pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego, albo pozostaje we wspólnym pożyciu z jedną z tych osób jest krewnym lub powinowatym w linii prostej, a w linii bocznej aż do stopnia pomiędzy dziećmi rodzeństwa, albo jest związany z jedną z tych osób węzłem przysposobienia, opieki lub kurateli był świadkiem czynu, o który sprawa się toczy, albo w tej samej sprawie był przesłuchany w charakterze świadka lub występował jako biegły szkoda świadka.

17 Wyłączenie sędziego ex lege Art. 40 k.p.k. dalej brał udział w sprawie jako prokurator, obrońca, pełnomocnik, przedstawiciel ustawowy strony albo prowadził postępowanie przygotowawcze może się sugerować pierwszym spojrzeniem brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia lub wydał zaskarżone zarządzenie chodzi o sędziego który orzekał w niższej lub pierwszej instancji tzw. poziomej a teraz miałby orzekać w instancji odwoławczej Brał udział w wydaniu orzeczenia, które zostało uchylone. Brał udział w orzeczeniu, co do którego wniesiono sprzeciw prowadził mediację. Orzekanie przez sędziego wyłączonego ex lege bezwzględna przyczyna odwoławcza!!!! Art. 439 par. 1 pkt 1 k.p.k.

18 Wyłączenie sędziego iudex suspectus Wyłączenie sędziego na wniosek iudex suspectus Np. obiektywna wrogość, przyjaźń, niechęć, rozbieżność interesów, itd. Może być np. użycie przez sędziego na rozprawie lekceważących, ironicznych lub polemicznych form wypowiedzi, świadczących o tym, żę sędzia już z góry zajął zdecydowane stanowisko co do kwestii faktycznych. Wniosek o wyłączenie złożony przed rozpoczęciem przewodu sądowego, (chyba, że przyczyna wyłączenia powstała lub stała się stronie znana dopiero po rozpoczęciu tego przewodu) Sędzia, co do którego złożono taki wniosek z powodu stronniczości może złożyć do akt stosowne oświadczenie i powstrzymać się od dalszego udziału w sprawie. Sędzia ten musi jednak przedsięwziąć czynności niecierpiące zwłoki. Wydaje się postanowienie, na które nie przysługuje zażalenie. Gdy wniosek złożono na rozprawie, zarządza się przerwę.

19 Wyłączenie sędziego iudex suspectus Uchybienie art. 41 par. 1, w wypadku odmowy wyłączenia sędziego w tym trybie, podlega rozważeniu w płaszczyźnie względnego powodu apelacyjnego, orzeczenie ulega uchyleniu, jeżeli uchybienie mogło mieć wpływ na jego treść. Przepisy o wyłączeniu sędziów odpowiednio stosuje się do ławników oraz stosownie do znowelizowanego art. 44 do referendarzy sądowych! (o wyłączeniu referendarza sądowego orzeka sąd w składzie jednego sędziego).

20 Wyłączenie sędziego Tajemnica służbowa pr. o u.s.p. Art Sędzia jest obowiązany zachować w tajemnicy okoliczności sprawy, o których powziął wiadomość ze względu na swój urząd, poza jawną rozprawą sądową. 2. Obowiązek zachowania tajemnicy trwa także po ustaniu stosunku służbowego. 3. Obowiązek zachowania tajemnicy ustaje, gdy sędzia składa zeznania jako świadek przed sądem, chyba że ujawnienie tajemnicy zagraża dobru państwa albo takiemu ważnemu interesowi prywatnemu, który nie jest sprzeczny z celami wymiaru sprawiedliwości. W tych przypadkach od obowiązku zachowania tajemnicy może zwolnić sędziego Minister Sprawiedliwości. Przed przystąpieniem do pełnienia obowiązków sędzia zapoznaje się z przepisami o ochronie informacji niejawnych i składa oświadczenie o znajomości tych przepisów.

21 Właściwość Sądu Właściwość sądu uprawnienie sądu do rozpoznania sprawy ze względu na rodzaj przestępstwa (właściwość rzeczowa całościowe rozpoznanie sprawy w I instancji), położenie sądu (miejscowa) oraz ze względu na fazę postępowania (instancję) lub rodzaj wykonywanych czynności (właściwość funkcjonalna). Rodzaje właściwości: właściwość rzeczowa funkcjonalna (czynnościowa), w tym również do wydania wyroku łącznego. (przedmiotowa) miejscowa (terytorialna)

22 Właściwość Sądu Właściwość Rzeczowa Sąd rejonowy w I instancji Sądem właściwym w I instancji we wszystkich sprawach nieprzekazanych innym sądom jest sąd rejonowy, jako sąd położony najbliżej miejsca popełnienia przestępstwa, a zwykle także zamieszkania oskarżonego i zamieszkania świadków. - Art. 24 k.p.k. Sąd okręgowy w I instancji orzeka co do meritum w sprawach o: zbrodnie przewidziane w kodeksie karnym oraz w ust szczególnych, występki z art. 25 par. 1 pkt 2 oraz inne występki, które z mocy przepisu szczególnego należą do właściwości tego sądu

23 Właściwość Sądu Właściwość Rzeczowa O właściwości rzeczowej sądu decyduje czyn przestępny zarzucany oskarżonemu w akcie oskarżenia, niezależnie od dalszych jego modyfikacji w trakcie postępowania!!! Ale gdy kwalifikacja jest oczywiście błędna Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 9 stycznia 2013 r. V KK 382/12 1. O właściwości rzeczowej sądu w toku toczącego się postępowania sądowego decyduje kryterium obiektywne, to znaczy czyn przestępny popełniony przez oskarżonego, tak jak się on przedstawia w świetle okoliczności danej sprawy, a nie błędna jego kwalifikacja, przytoczona przez oskarżyciela w akcie oskarżenia. 2. Stwierdzenie swej niewłaściwości rzeczowej i przekazanie sprawy innemu sądowi do rozpoznania, szczególnie gdy wydanie takiej decyzji nie jest następstwem dokonywanych ocen prawnych dowodów, powinno mieć miejsce jedynie w oparciu o jednoznaczne i niewątpliwe okoliczności czynu. Naruszenie właściwości rzeczowej bezwzględna przyczyna odwoławcza (gdyby sąd powszechny orzekł w sprawie należącej do sądu szczególnego [np. wojskowego] albo odwrotnie wówczas takie uchybienie stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą skutkującą uchyleniem wyroku.)

24 Właściwość Sądu I. Najważniejsze kryterium miejsce popełnienia przestępstwa. Art. 31 k.p.k.: miejscowo właściwy do rozpoznania sprawy jest sąd, w którego okręgu popełniono przestępstwo. Jeśli na statku morskim lub powietrznym, a ww. zasada nie może mieć zastosowania sąd macierzysty portu statku. Jeśli przestępstwo popełniono w okręgu kilku sądów właściwy jest sąd, w którego okręgu wszczęto postępowanie przygotowawcze. (art k.p.k.) (reguła wyprzedzenia) II. Właściwość Miejscowa Gdy nie można ustalić miejsca popełnienia przestępstwa, właściwy jest sąd, w którego okręgu: ujawniono przestępstwo ujęto oskarżonego oskarżony przed popełnieniem przestępstwa stale mieszkał lub czasowo przebywał również zależnie od tego, w którym okręgu sądowym najpierw wszczęto postępowanie przygotowawcze. III. Ww. przepisy stosuje się odpowiednio, jeśli przestępstwo popełniono za granicą. Jeśli się nie da tak ustalić właściwości sąd właściwy dla dzielnicy Śródmieście gminy Warszawa - Centrum.

25 Właściwość Sądu Właściwość Miejscowa II AKz 50/12 - postanowienie SA Katowice z dnia Kryteria ustalenia właściwości miejscowej sądu I Podstawowym kryterium właściwości miejscowej sądu jest miejsce popełnienia przestępstwa. Zgodnie bowiem z art KPK miejscowo właściwy do rozpoznania sprawy jest sąd, w którego okręgu popełniono przestępstwo. Stosownie zaś do regulacji art KPK, jeżeli tę samą osobę oskarżono o kilka przestępstw, a sprawy należą do właściwości sądów tego samego rzędu, właściwy (miejscowo) jest sąd, w którego okręgu najpierw wszczęto postępowanie przygotowawcze. Z przepisu art KPK wynika, iż przedmiotem badania przy ustalaniu właściwości miejscowej sądu meriti są czyny, co do których wniesiono akt oskarżenia - oskarżono", a nie wszystkie czyny, które stanowiły przedmiot prowadzonego postępowania przygotowawczego pod tą samą sygnaturą. Koniecznym do ustalenia jest więc okręg, w którym wszczęto pierwotnie postępowanie w sprawie jednego z czynów zarzucanych oskarżonym w akcie oskarżenia.

26 Właściwość Sądu Właściwość Ruchoma Z łączności spraw karnych Z delegacji Z postulatu oszczędności procesu

27 Właściwość Sądu Właściwość z łączności spraw karnych Rodzaje łączności: podmiotowa tę samą osobę oskarżono o kilka przestępstw, a sprawy należą do właściwości różnych sądów tego samego rzędu art właściwy sądu, w którego okręgu najpierw wszczęto post. przygotowawcze. sądu wyższego rzędu. Szczególny rodzaj oskarżenie wzajemne ws. z oskarżenia prywatnego. Art. 497 przedmiotowa sprawą główną będzie sprawa głównego sprawcy, dodatkową podżegacza, pomocnika. art. 34 KPK mieszana podmiotowo-przedmiotowa. Jeśli zachodzą okoliczności utrudniające łączne rozpoznanie spraw, można wyłączyć i odrębnie rozpatrywać sprawy poszczególnych osób o poszczególne czyny. Właściwość na zasadach ogólnych. Uchylenie łączności postanowienie, brak zażalenia.

28 Właściwość Sądu Właściwość Ruchoma Art. 25 Tzw. właściwość ruchoma nadzwyczajna. Art. 25 par. 2. Sąd apelacyjny może na wniosek sądu rejonowego przekazać sądowi okręgowemu, jako sądowi pierwszej instancji, sprawę o każde przestępstwo, gdy przemawia za tym, szczególna waga lub zawiłość sprawy. Art. 11a przep wprow. k.p.k. Art. 37 Art. 43 Jeżeli rozpoznanie sprawy w sądzie miejscowo właściwym nie jest możliwe w terminie zabezpieczającym uniknięcie przedawnienia karalności przestepstwa na wniosek sądu właściwego SA może przekazać sprawę do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu. Z delegacji - SN może z inicjatywy właściwego sądu przekazać sprawę do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu, jeżeli wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości. Przekazanie może dotyczyć jedynie sprawy już zawisłej w sądzie. Jeśli wyłączywszy wszystkich sędziów sądu, sąd np. Sąd Rejonowy w Lublinie nie może orzekać sąd wyższego rzędu przekazuje sprawę innemu sądowi równorzędnemu. art. 43 kpk.

29 Właściwość Sądu Właściwość Ruchoma wynikająca z postulatu oszczędności procesu Art. 36 k.p.k. Art. 36 k.p.k. Sąd wyższego rzędu nad sadem właściwym może przekazać sprawę innemu sądowi równorzędnemu, jeżeli większość osób, które należy wezwać na rozprawę, zamieszkuje blisko tego sądu, a daleko od sądu właściwego.

30 Właściwość Sądu Właściwość Funkcjonalna Ustalanie właściwości funkcjonalnej polega na stwierdzeniu, czy sąd jest uprawniony do podejmowania czynności procesowych, zmierzających do rozstrzygnięcia innych niż rozpoznanie sprawy co do meritum w I instancji!!!! Najczęściej chodzi o środki odwoławcze, albo dokonanie szczególnej czynności proc np. zastrzeżonych dla sądu wyższego rzędu. Można wskazać najbardziej typowe czynności dla sądu rejonowego, okręgowego, apelacyjnego i SN.

31 Właściwość Sądu Właściwość funkcjonalna dla Sądu Rejonowego Sąd Rejonowy, o o o o o o poza uprawnieniem do orzekania w I instancji ws. o określone przestępstwa, rozpoznaje środki odwoławcze m.in. od rozstrzygnięć incydentalnych ws. o wykroczenia oraz zażalenia na zatrzymanie, stosuje tymczasowe aresztowanie w postępowaniu przygotowawczym na okres 3 miesięcy, a także przedłuża je na okres do 12 mies ws. należących do właściwości rzeczowej tego sądu; stosuje areszt porządkowy w postępowaniu przygotowawczym; orzeka w zakresie spraw należących do właściwości rzeczowej, o umieszczeniu oskarżonego w toku post przygotowawczego na obserwacji w zakładzie zamkniętym, rozpoznaje prośby o ułaskawienie w sprawach, w którym orzekał w I instancji, o wykonuje w I instancji wyroki po ich uprawomocnieniu, o o udziela pomocy prawnej innym sądom, a także sądom innych państw.

32 Właściwość Sądu Właściwość funkcjonalna dla Sądu Okręgowego Sąd okręgowy poza orzekaniem w I instancji o zbrodnie i inne poważne przestępstwa rozpoznaje środki odwoławcze (apelację i zażalenie) od orzeczeń i zarządzeń wydanych w I instancji przez są rejonowy, właściwość funkcjonalną tego sądu obejmuje nadto min. rozstrzyganie sporów o właściwość między sądami rejonowymi i przekazywanie sprawy do innego sądu rejonowego, wydawanie listu żelaznego, przedłużaniu tymczasowego aresztowania w postępowaniu przygotowawczym, łącznie do 12 miesięcy, orzekanie o odszkodowaniu za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie, orzekanie o wznowieniu prawomocnie zakończonego post., jeżeli zakończyło się ono orzeczeniem sądu rejonowego, opiniowanie wniosków państw obcych o wydanie osoby (ekstradycja).

33 Właściwość Sądu Właściwość funkcjonalna dla Sądu Apelacyjnego Sąd apelacyjny o o o rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń i zarządzeń wydanych w I instancji przez sąd okręgowy; rozstrzyga spory o właściwość między sądami okręgowymi jako sądami I instancji, orzeka o wznowieniu postępowania zakończonego prawomocnym orzeczeniem sądu okręgowego, o przedłuża w post. przygotowawczym w sprawach należących do właściwości rzeczowej sądów okręgowych i rejonowych tymczasowe aresztowania na okres ponad 12 miesięcy, a w post. sądowym na okres ponad 2 lat (jeżeli sąd nie wydał wyroku w I instancji).

34 Właściwość Sądu Właściwość funkcjonalna dla Sądu Najwyższego SN naczelny organ sądowy sprawujący nadzór judykacyjny. Rozpoznaje kasacje oraz środki odwoławcze i inne sprawy w wypadkach określonych w ustawie. Zadania w zakresie jednolitości orzecznictwa w sprawach karnych SN realizuje przez: wyjaśnianie przepisów prawnych, gdy przepisy te budzą wątpliwości w praktyce lub których stosowanie wywołało rozbieżności o rzecznictwie (tzw. rozstrzyganie abstrakcyjnych zagadnień prawnych) wyjaśnianie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawiedliwości rozpoznawanie kasacji rozpoznawanie zażaleń m.in. na zarządzenia prezesów sądów apelacyjnych orzekanie o właściwości z delegacji w trybie art. 37 k.p.k. rozpatrywanie wniosków o wznowienia postępowania sądowego zakończonego prawomocnie.

35 Właściwość Sądu Sąd Najwyższy c.d. Orzeczenia SN wiążą sądy niższe tylko w konkretnej sprawie. Uchwały pełnego składu SN, pełnego składu izby lub połączonych izb a także 7 sędziów, którym SN nada moc zasady prawnej, wpisywane są do księgi zasad prawnych i wiążą inne składy tego sądu.

36 Właściwość Sądu Sąd bada z urzędu swoją właściwość: w razie stwierdzenia właściwości nie wydaje postanowienia rozstrzygnięcie negatywne postanowienie o stwierdzeniu niewłaściwości i przekazaniu sprawy innemu sądowi (organowi) w razie stwierdzenia swej niewłaściwości przekazuje sprawę właściwemu sądowi bądź też przekazuje sprawę innemu organowi, nie czekają na stosowne wnioski. Na postanowienie o właściwości zażalenie. art. 35 k.p.k. Rozstrzygnięcie negatywne jest zaskarżalne przez strony!!! Sąd bada właściwość w toku całego procesu: w szczególności badanie to odbywa się: - W momencie wpłynięcia sprawy do sądu - W trakcie trwania postępowania w tym jednak przypadku obowiązek przekazania sprawy aktualizuje się w dwóch sytuacjach: a) Właściwy jest sąd wyższego rzędu b) Sąd stwierdza, że jest niewłaściwy, a z innego powodu zachodzi podstawa do odroczenia rozprawy Wyłączenie badania właściwości przez sąd: 1) sąd odwoławczy przekazał sądowi sprawę do ponownego rozpoznania, 2) sprawa została przekazana sądowi w wyniku zastosowania przepisów o właściwości z delegacji (art. 25 2, 36, 37, 43 KPK i 11a PWKPK), 3) sprawa została przekazana sądowi w wyniku rozstrzygnięcia sporu o właściwość albo na podstawie art. 39 KPK

37 Właściwość Sądu Spory o właściwość pozytywne lub negatywne Art. 38 k.p.k.: Spory o właściwość między sądami równorzędnymi rozstrzyga sąd wyższego rzędu, nad sądem, który pierwszy wszczął spór. Sąd który wszczął spór ten, który gdy dostał sprawę i uznał się niewłaściwym. W czasie trwania sporu oba sądy podejmują czynności niecierpiące zwłoki. 1) Wymóg równorzędności sądów wyłączenie możliwości zaistnienia sporów w pozostałym zakresie 2) Rozstrzygnięcie sporu przez sąd nadrzędny nad sądem, który wszczął spór 3) Możliwość zaistnienia sporu nie jest uzależniona od kontroli instancyjnej postanowienia o niewłaściwości sądu [Sąd wojskowy] Art. 39 k.p.k. Jeżeli sąd wojskowy przekaże sprawę sądowi powszechnemu lub nie przyjmie sprawy przekazanej mu przez sąd powszechny, sprawę rozpoznaje sąd powszechny.

38 Właściwość Sądu II AKz 585/10 post. SA Lublin z dnia Wiążący charakter orzeczenia sądu odwoławczego w kwestii właściwości rzeczowej Zgodnie z art KPK każdy sąd ma obowiązek badać z urzędu swoją właściwość, a w razie stwierdzenia niewłaściwości - przekazać sprawę właściwemu sądowi lub innemu organowi. Obowiązek ten nie dotyczy sytuacji, gdy w kwestii właściwości zapadło już uprzednio wiążące orzeczenie sądu odwoławczego, a nie zaistniały żadne nowe okoliczności faktyczne, które zmieniłyby podstawę tego orzeczenia. Orzeczenie sądu odwoławczego o przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania określonemu sądowi I instancji ma charakter bezwzględny, gdyż jest ono niezaskarżalne. ( ) Dlatego też rozstrzygnięcie sądu odwoławczego co do właściwości rzeczowej wiąże sąd I instancji, któremu sprawa została przekazana do rozpoznania. Stanowisko przeciwne oznaczałoby dopuszczalność zmiany wyroku sądu odwoławczego przy zastosowaniu instytucji z art. 35 KPK, mimo że - jak już wyżej wskazano - wyrok uchylający i przekazujący sprawę do ponownego rozpoznania zaskarżeniu nie podlega.

39 Właściwość Sądu a zmiana intertemporalna Reguła petryfikacji właściwości rzeczowej sądu, a zmiana intertemporalna Uchwała Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 19 grudnia 2007 r. I KZP 38/07 Teza Reguła petryfikacji właściwości sądu, która ma zastosowanie w związku z wejściem w życie przepisów ustawy z dnia 29 marca 2007 roku o zmianie ustawy o prokuraturze, ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 64, poz. 432 ze zm.), powoduje, że sąd właściwy rzeczowo do rozpoznania sprawy według przepisów obowiązujących przed zmianą stanu prawnego, zachowuje swą właściwość do zakończenia sprawy w danej instancji. Nie ulega także zmianie właściwość funkcjonalna sądu wyższego rzędu do rozpoznania środka odwoławczego.

40 Właściwość Sądu konsekwencje naruszenia Art. 439 par. 1 pkt. 3, 4 i 9 bezwzględna przyczyna odwoławcza: 1. Sąd rozpoznał sprawę oskarżonego, który nie podlegał orzecznictwu polskich sadów karnych. 2. Sąd powszechny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu szczególnego lub sąd szczeg. w sprawie należącej do właściwości sądu powszechnego. 3. Sąd niższego rzędu orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu wyższego rzędu. Inne naruszenia właściwości rzeczowej i naruszenie właściwości miejscowej co najwyżej względna przyczyna odwoławcza. Art. 35 KPK - Stwierdzenie niewłaściwości na rozprawie głównej 2. Jeżeli sąd na rozprawie głównej stwierdza, że: 1. nie jest właściwy miejscowo lub 2. właściwy jest sąd niższego rzędu, może przekazać sprawę innemu sądowi jedynie wtedy, gdy powstaje konieczność odroczenia rozprawy.

41 Organy postępowania przygotowawczego Art. 298 k.p.k. Organy właściwe 1. Postępowanie przygotowawcze prowadzi lub nadzoruje prokurator, a w zakresie przewidzianym w ustawie prowadzi je Policja. W wypadkach przewidzianych w ustawie uprawnienia Policji przysługują innym organom. 2. Określone w ustawie czynności w postępowaniu przygotowawczym przeprowadza sąd. A WTEDY.. art W czynnościach sądowych w postępowaniu przygotowawczym prokuratorowi przysługują prawa strony. Organy prowadzące postępowanie przygotowawcze: ŚLEDZTWO: - prowadzi je prokurator (art ); Art Śledztwo prowadzi prokurator. 2. Prokurator może powierzyć Policji przeprowadzenie śledztwa w całości lub w określonym zakresie albo dokonanie poszczególnych czynności śledztwa; w wypadkach określonych w art. 309 pkt 2 i 3 można powierzyć Policji jedynie dokonanie poszczególnych czynności śledztwa... (zob. jednak dalsze paragrafy przepisu!) DOCHODZENIE: -Policja, która jest klasycznym organem dochodzenia lub inne organy (art. 325a 1); -Prokurator prowadzi dochodzenie, jeżeli tak postanowi ze względu na wagę lub zawiłość sprawy (art in fine);

42 Organy postępowania przygotowawczego USTAWA O PROKURATURZE z dnia 20 czerwca 1985 r. tj. z dnia 14 października 2011 r. (Dz.U. Nr 270, poz. 1599) Art. 25 Osobiste prowadzenie 1. Prokurator, stosownie do przepisów ustaw, wszczyna i prowadzi postępowanie przygotowawcze albo zleca wszczęcie lub prowadzenie takiego postępowania innemu uprawnionemu organowi. 2. W toku postępowania przygotowawczego prokurator stosuje, w wypadkach przewidzianych w ustawach, środki zapobiegawcze wobec podejrzanych. Art. 26 Nadzór 1. Prokurator sprawuje nadzór nad postępowaniem przygotowawczym prowadzonym przez uprawniony do tego inny organ. Zarządzenia prokuratora w postępowaniu przygotowawczym są wiążące. 2. W razie niewykonania zarządzenia, o którym mowa w ust. 1, na żądanie prokuratora, przełożony winnego funkcjonariusza wszczyna przeciwko niemu postępowanie służbowe lub dyscyplinarne.

43 Organy postępowania przygotowawczego Prokurator PROKURATOR W POSTĘPOWANIU KARNYM: prowadzi śledztwo (art k.p.k.); może prowadzić dochodzenie, jeżeli postanowi o prowadzeniu w sprawie własnego dochodzenia ze względu na szczególną wagę lub zawiłość sprawy(art. 325a 1 k.p.k.); sprawuje nadzór nad postępowaniem przygotowawczym w zakresie, w jakim sam go nie prowadzi (art k.p.k); występuje w roli oskarżyciela publicznego przed wszystkimi sądami art k.p.k; w postępowaniu wykonawczym przed sądem jest stroną art. 21 k.k.w.

44 Organy postępowania przygotowawczego USTAWA O PROKURATURZE z dnia 20 czerwca 1985 r. Art Prokuraturę stanowią Prokurator Generalny oraz podlegli mu prokuratorzy powszechnych i wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury oraz prokuratorzy Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. 2. Prokurator Generalny jest naczelnym organem prokuratury. 3. Prokuratura jest organem ochrony prawnej. Zadaniem prokuratury jest strzeżenie praworządności oraz czuwanie nad ściganiem przestępstw Zadanie to Prokurator Generalny i podlegli mu prokuratorzy wykonują m.in. przez (art. 3 u.o.p.): 1) prowadzenie lub nadzorowanie postępowania przygotowawczego w sprawach karnych oraz sprawowanie funkcji oskarżyciela publicznego przed sądami; 2) wytaczanie powództw w sprawach karnych i cywilnych oraz składanie wniosków i udział w postępowaniu sądowym w sprawach cywilnych, ze stosunku pracy i ubezpieczeń społecznych, jeżeli tego wymaga ochrona praworządności, interesu społecznego, własności lub praw obywateli; 3) podejmowanie środków przewidzianych prawem, zmierzających do prawidłowego i jednolitego stosowania prawa w postępowaniu sądowym, administracyjnym, w sprawach o wykroczenia oraz w innych postępowaniach; 4) sprawowanie nadzoru nad wykonaniem postanowień o tymczasowym aresztowaniu oraz innych decyzji o pozbawieniu wolności; 5) współpracę z jednostkami naukowymi w zakresie prowadzenia badań dotyczących problematyki przestępczości, jej zwalczania i zapobiegania oraz kontroli; 7) koordynowanie działalności w zakresie ścigania przestępstw, prowadzonej przez inne organy państwowe

45 Organy postępowania przygotowawczego STRUKTURA PROKURATURY Prokurator Generalny Prokuratura Generalna Naczelny Prokurator Wojskowy Naczelna Prokuratura Wojskowa Dyrektor Głównej Komisji Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Prokurator Apelacyjny Prokuratura Apelacyjna Wojskowy Prokurator Okręgowy Wojskowa Prokuratura Okręgowa Prokurator Okręgowy Prokuratura Okręgowa Wojskowy Prokurator Garnizonowy Wojskowa Prokuratura Garnizonowa Prokurator Rejonowy Prokuratura Rejonowa

46 Organy postępowania przygotowawczego Trzy podstawowe zasady ustrojowe prokuratury: Substytucja Dewolucja Indyferencja Substytucja - art. 10 ust. 3 Ustawy o prokuraturze - prokurator przełożony ma prawo zlecić czynność prokuratorowi podwładnemu.. Dewolucja - prawo prokuratora przełożonego przejęcia do wykonania czynność prokuratora podwładnego 18 Regulaminu wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek prokuratur (Dz.U. z 1992, nr 38,poz. 163) Zasada indyferencji - jest wynikiem zasady jednolitości i niepodzielności prokuratury. Zgodnie z nią zmiana prokuratora w toku czynności nie pozbawia jej ważności, co zgodne jest z zasadą, iż prokurator zawsze reprezentuje prokuraturę w całości i prokuratura może posłużyć się do wykonywania jej zadań każdym prokuratorem

47 Organy postępowania przygotowawczego Poza tym ustrój i działanie prokuratury podlega następującym zasadom: Centralizmu i jednoosobowego kierownictwa Nominacji Hierarchicznego podporządkowania Centralizm i jednoosobowe kierownictwo wszyscy prokuratorzy na terenie całego kraju są podporządkowania naczelnemu organowi prokuratury. Art. 10 ust. o Prokuraturze - centralizm 1. Prokurator Generalny kieruje działalnością prokuratury osobiście bądź przez zastępców Prokuratora Generalnego, wydając zarządzenia, wytyczne i polecenia. 2. Akty, o których mowa w ust. 1, nie mogą dotyczyć treści czynności procesowych. 2a. Prokurator Generalny, a na obszarze swego działania również prokurator apelacyjny, okręgowy i wojskowy prokurator okręgowy, może zarządzić wizytację jednostki organizacyjnej prokuratury w celu kontroli realizacji ustawowych zadań przez tę jednostkę w określonym zakresie. 2b. Uprawnienia Prokuratora Generalnego wynikające z ustawy może również wykonywać upoważniony przez niego zastępca Prokuratora Generalnego. Art. 17 ust. o Prok. - jednoosobowe kierownictwo na czele każdej jednostki organizacyjnej prokuratury stoi organ jednoosobowy!!!

48 Organy postępowania przygotowawczego Zasada nominacji - Art. 10a - Powołanie na stanowisko Prokuratora Generalnego 1. Prokuratora Generalnego powołuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej nie później niż w ciągu trzech miesięcy przed upływem kadencji Prokuratora Generalnego albo w ciągu trzech miesięcy od jej wygaśnięcia spośród kandydatów zgłoszonych przez Krajową Radę Sądownictwa i Krajową Radę Prokuratury. Art Tryb powołania innych prokuratorów 1. Prokuratorów powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury oraz prokuratorów wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury powołuje Prokurator Generalny na wniosek Krajowej Rady Prokuratury. Prokuratora apelacyjnego, okręgowego i rejonowego powołuje Pr. G. Hierarchiczne podporządkowanie Wyrazem zasady hierarchicznego podporządkowania jest: - podporządkowanie prokuratorów niższego szczebla prokuratorom wyższego szczebla - wewnętrzne podporządkowanie prokuratorów danej prokuratury Prokurator nadrzędny (45 KPK) a bezpośrednio przełożony(17a UoPr)!

49 Organy postępowania przygotowawczego Tajemnica służbowa prokuratora Art. 48 ust. o Prok. 1. Prokurator jest obowiązany zachować w tajemnicy okoliczności sprawy, o których w postępowaniu przygotowawczym, a także poza jawną rozprawą sądową, powziął wiadomość ze względu na swoje stanowisko prokuratora. 2. Obowiązek zachowania tajemnicy trwa także po ustaniu stosunku służbowego. 3. Obowiązek zachowania tajemnicy ustaje, gdy prokurator składa zeznania jako świadek w postępowaniu przygotowawczym lub przed sądem, chyba że ujawnienie tajemnicy zagraża dobru Państwa albo takiemu ważnemu interesowi prywatnemu, który nie jest sprzeczny z celami wymiaru sprawiedliwości W takich wypadkach od obowiązku zachowania tajemnicy może zwolnić prokuratora Prokurator Generalny!!!!

50 Organy postępowania przygotowawczego Sygnalizacja prokuratorska Art. 19 k.p.k. (w post. jurysdykcyjnym uprawnienia do sygnalizacji ma Sąd) 1. W razie stwierdzenia w postępowaniu karnym poważnego uchybienia w działaniu instytucji państwowej, samorządowej lub społecznej, zwłaszcza gdy sprzyja ono popełnieniu przestępstwa w postępowaniu przygotowawczym prokurator, zawiadamia o tym uchybieniu organ powołany do nadzoru nad daną jednostką organizacyjną, zaś w razie potrzeby także organ kontroli. Policja powiadamia prokuratora o ujawnionych przez siebie uchybieniach. Zawiadamiając o uchybieniu, prokurator może zażądać nadesłania w wyznaczonym terminie wyjaśnień i podania środków podjętych w celu zapobieżenia takim uchybieniom w przyszłości ( 2.) W razie nieudzielenia wyjaśnień w wyznaczonym terminie można nałożyć na kierownika organu zobowiązanego do wyjaśnień karę pieniężną w wysokości do złotych ( 3) Na postanowienie o nałożeniu kary pieniężnej przysługuje zażalenie. Zażalenie na postanowienie prokuratora rozpoznaje sąd rejonowy, w którego okręgu toczy się postępowanie ( 4)

51 Organy postępowania przygotowawczego Sygnalizacja prokuratorska Z ust. o Prokuraturze Art W razie gdy postępowanie przygotowawcze ujawni istnienie okoliczności sprzyjających popełnianiu przestępstw lub utrudniających ich ujawnianie, prokurator kieruje wystąpienie do odpowiedniego organu. 2. W wystąpieniu prokurator może żądać również przeprowadzenia kontroli, a także wszczęcia przeciwko winnym postępowania w przedmiocie odpowiedzialności dyscyplinarnej, służbowej, materialnej lub innej przewidzianej w przepisach dotyczących stosunków pracy. w terminie 30 dni od daty otrzymania wystąpienia Organ, do którego zwrócił się prokurator, jest obowiązany zawiadomić prokuratora o podjętych środkach lub zajętym stanowisku bądź o sposobie zakończenia kontroli lub postępowania.

52 Organy postępowania przygotowawczego Sygnalizacja prokuratorska Z ust. o Prokuraturze Art. 28 UoPr - Przekazanie sprawy 1. W razie umorzenia postępowania przygotowawczego, prokurator może, stosownie do okoliczności, przesłać sprawę właściwemu organowi w celu wszczęcia postępowania: służbowego, dyscyplinarnego o wykroczenie albo w celu rozpatrzenia sprawy przez właściwą organizację społeczną lub zawodową. (Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w razie odmowy wszczęcia postępowania przygotowawczego, a także w razie skierowania sprawy do sądu z aktem oskarżenia. [ust. 2.])

53 Organy postępowania przygotowawczego Policja USTAWA O POLICJI z dnia 6 kwietnia 1990 r. Art. 1 umundurowana i uzbrojona formacja służąca społeczeństwu i przeznaczona do ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz do utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego. Zadania policji: 1) ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra; 2) ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym zapewnienie spokoju w miejscach publicznych oraz w środkach publicznego transportu i komunikacji publicznej, w ruchu drogowym i na wodach przeznaczonych do powszechnego korzystania; 3) inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi; 4) wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców; 5) nadzór nad specjalistycznymi uzbrojonymi formacjami ochronnymi w zakresie określonym w odrębnych przepisach; 6) kontrola przestrzegania przepisów porządkowych i administracyjnych związanych z działalnością publiczną lub obowiązujących w miejscach publicznych; 7) współdziałanie z policjami innych państw oraz ich organizacjami międzynarodowymi, a także z organami i instytucjami Unii Europejskiej na podstawie umów i porozumień międzynarodowych oraz odrębnych przepisów; 8) gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie informacji kryminalnych; 10) prowadzenie bazy danych zawierającej informacje o wynikach analizy kwasu dezoksyrybonukleinowego (DNA);

54 Organy postępowania przygotowawczego Policja Struktura policji Komendant Główny Policji Dyrektor Centralnego Biura Śledczego Komendant Stołeczny Policji Komendanci Wojewódzcy Policji Dyrektor Biura Spraw Wewnętrznych Komendanci Miejscy, Rejonowi i Powiatowi Policji Komendanci Komisariatów Policji

55 Organy postępowania przygotowawczego Policja Funkcjonariusze Policji zatrudnienie są w służbach: kryminalnej, prewencyjnej oraz wspomagającej działalność Policji w zakresie organizacyjnym, logistycznym i technicznym. wspomagająca prewencyjna Kryminalna + CBŚ Policjanci Centralnego Biura Śledczego Komendy Głównej Policji zwalczają zorganizowane grupy przestępcze, walczą z terrorem kryminalnym i przestępczością narkotykową.

56 Organy postępowania przygotowawczego Policja Art. 15 k.p.k. 1.Policja i inne organy w zakresie postępowania karnego wykonują polecenia sądu i prokuratora oraz prowadzą pod nadzorem prokuratora śledztwo lub dochodzenie w granicach określonych w ustawie. ( 2.Wszystkie instytucje państwowe i samorządowe są obowiązane w zakresie swego działania do udzielania pomocy organom prowadzącym postępowanie karne w terminie wyznaczonym przez te organy. 3.Osoby prawne lub jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej inne niż określone w 2, a także osoby fizyczne są obowiązane do udzielenia pomocy na wezwanie organów prowadzących postępowanie karne w zakresie i w terminie przez nie wyznaczonym, jeżeli bez tej pomocy przeprowadzenie czynności procesowej jest niemożliwe albo znacznie utrudnione.) Art. 14 ust. O Policji [Czynności służbowe Policji] 1. W granicach swych zadań Policja w celu rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw i wykroczeń wykonuje czynności: 1) operacyjno-rozpoznawcze, 2)dochodzeniowo-śledcze i 3) administracyjnoporządkowe. 2. Policja wykonuje również czynności na polecenie sądu, prokuratora, organów administracji państwowej i samorządu terytorialnego w zakresie, w jakim obowiązek ten został określony w odrębnych ustawach.

57 Organy postępowania przygotowawczego Art. 15 Ust. O Policji normuje uprawnienia Policji przy wykonywaniu powyżej określonych czynności (z art. 14 ustawy), Funkcjonariusze policji mają m.in. prawo: 1) legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości; 2) zatrzymywania osób (ust. 2, 2a i 3 art. 15 i art. 15a) 3) pobierania od osób wymazu ze śluzówki; pobierania materiału biologicznego ze zwłok ludzkich o nieustalonej tożsamości (ust. 3, 3a i 3b art. 15) 4) przeszukiwania osób i pomieszczeń w trybie i przypadkach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego i innych ustaw; 5) obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu z pomieszczeń przeznaczonych dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia, policyjnych izb dziecka, pokoi przejściowych oraz tymczasowych pomieszczeń przejściowych; 5) dokonywania kontroli osobistej, a także przeglądania zawartości bagaży i sprawdzania ładunku w portach i na dworcach oraz w środkach transportu lądowego, powietrznego i wodnego, w razie istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary; 6) obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych, a w przypadku czynności operacyjno-rozpoznawczych i administracyjno-porządkowych podejmowanych na podstawie ustawy - także i dźwięku towarzyszącego tym zdarzeniom; Pamiętaj!!! To są bardzo poważne ingerencje w prawa i wolności człowieka!!! I jako takie muszą podlegać ograniczeniom konstytucyjnym i ustawowym

58 Organy postępowania przygotowawczego Art. 16 [Środki przymusu bezpośredniego] 1. W przypadkach, o których mowa w art. 11 pkt 1-6 i 8-14 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz.U. poz. 628), policjanci mogą użyć środków przymusu bezpośredniego, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 1-13 i tej ustawy, lub wykorzystać te środki. 2. W przypadkach, o których mowa w art. 45 pkt 1 lit. a-c i e, pkt 2, 3 i pkt 4 lit. a i b oraz w art. 47 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, policjanci mogą użyć broni palnej lub ją wykorzystać. 3. Użycie i wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego i broni palnej oraz dokumentowanie tego użycia i wykorzystania odbywa się na zasadach określonych w ustawie z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej. Art. 18 [Użycie uzbrojonych oddziałów] Art. 14 ust. 4. Policja w celu realizacji ustawowych zadań może korzystać z danych o osobie, w tym również w formie zapisu elektronicznego, uzyskanych przez inne organy, służby i instytucje państwowe w wyniku wykonywania czynności operacyjnorozpoznawczych oraz przetwarzać je w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926, z późn. zm.), bez wiedzy i zgody osoby, której dane te dotyczą. Policjanci w toku wykonywania czynności służbowych mają obowiązek respektowania godności ludzkiej oraz przestrzegania i ochrony praw człowieka (art. 14 ust. 3 ustawy o Pol.)!!!!

59 Organy postępowania przygotowawczego Pomoc innych organów i instytucji Art. 15 k.p.k. 2. Wszystkie instytucje państwowe i samorządowe są obowiązane w zakresie swego działania do udzielania pomocy organom prowadzącym postępowanie karne w terminie wyznaczonym przez te organy. 3.Osoby prawne lub jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej inne niż określone w 2, a także osoby fizyczne są obowiązane do udzielenia pomocy na wezwanie organów prowadzących postępowanie karne w zakresie i w terminie przez nie wyznaczonym, jeżeli bez tej pomocy przeprowadzenie czynności procesowej jest niemożliwe albo znacznie utrudnione. Art. 14 ust. o Policji - Policja ma prawo: 6) żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych, organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego oraz jednostek gospodarczych prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej; wymienione instytucje, organy i jednostki obowiązane są, w zakresie swojego działania, do udzielenia tej pomocy, w zakresie obowiązujących przepisów prawa; 7) zwracania się o niezbędną pomoc do innych jednostek gospodarczych i organizacji społecznych, jak również zwracania się w nagłych wypadkach do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy, w ramach obowiązujących przepisów prawa;

60 Organy postępowania przygotowawczego PAMIĘTAJ CO DO ZASADY ŚELDZTWO PROWADZI PROKURATOR, A DOCHODZENIE POLICJA! OPRÓCZ TEGO MAMY RÓWNIEŻ INNE ORGANY POSTĘPOWANIA PRZYGOTOWAWCZEGO DOCHODZENIE BOWIEM MOGĄ PROWADZIĆ: -organy Straży Granicznej w sprawach o wymienione przestępstwa w ustawie o Straży Granicznej; - organy Służby Celnej -organy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w sprawach należących do zakresu jej właściwości (art. 5 ust. 1 ustawy o ABW oraz AW), ze względu na wagę takich czynów jednak prawie zawsze w takich sprawach prowadzi się śledztwo, chociażby konkretny czyn wyczerpywał tylko znamiona występku upoważniającego do prowadzenia dochodzenia (np. art. 256 kk); -organy Centralnego Biura Antykorupcyjnego w sprawach należących do jego właściwości; -- Żandarmeria Wojskowa Art. 312 k.p.k. Uprawnienia Policji przysługują także: 1) organom Straży Granicznej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Służby Celnej oraz Centralnego Biura Antykorupcyjnego oraz Żandarmerii Wojskowej w zakresie ich właściwości, 2) innym organom przewidzianym w przepisach szczególnych.

61 Organy postępowania przygotowawczego Organy uprawnione, obok Policji, na podstawie rozporządzenia wykonawczego Ministra Sprawiedliwości z 13 VI 2003 r. (Dz.U. Nr 108, poz z późno zm.), wydanego na podstawie art. 325d k.p.k. w sprawach o przestępstwa szczegółowo określone w tym rozporządzeniu. Są to: organy Inspekcji Handlowej, organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej, urzędy skarbowe i inspektorzy kontroli skarbowej, Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej; Uprawnienia Policji przysługują także na mocy przepisów szczególnych organom: wymienionym w ustawie z r. - Prawo łowieckie (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 127, poz. 1066), w ustawie z r. o lasach (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 12, poz. 59 ze zm.) [ straż leśna, straż łowiecka] w ustawie z r. o kontroli skarbowej (tekst jedn. Dz.U. z 2004 r. Nr 8, poz. 65) = Finansowe organy postępowania przygotowawczego

62 ... jakieś pytania?