CZWARTEK - ÓSMA RANO

Transkrypt

1 WIADOMOŚCI Z ULICY BIELSKIEJ NUMER 32/ R. CZWARTEK - ÓSMA RANO Król Staś spotykał się z zapraszanymi gośćmi na czwartkowych obiadach, tradycją środowiska lekarskiego w Cieszynie są ranne czwartkowe spotkania. Niestety frekwencja na nich nie jest zadowalająca. Populacja lekarzy wzrasta, liczba uczestników zebrań lekarskich spada. Co tydzień przygotowuje swój występ któryś z kolegów, aby mówić... dobrze gdy do 40 osób. Niektórzy koledzy, niektóre oddziały zaszczycają zebranie swą obecnością tylko w dniach własnych występów, w pozostałe czwartki zdarzają im się same nadzwyczajne sytuacje, które nie pozwalają wytypować nawet małej reprezentacji. Trochę lepiej jest na występach firm farmaceutycznych, gdzie sprawdza się pomysł króla Stasia, że warto kulturę wspierać gastronomią. Poprosiłem przeto kolegów ze Związku Zawodowego Lekarzy, aby pomogli mi w podjęciu decyzji, czy zebrania w ogóle kontynuować, a jeżeli tak to czy w takiej jak dotychczas formie itp. Nawiasem mówiąc już w przeszłości podejmowano próby podniesienia zainteresowania naszymi naukowymi spotkaniami. Przypomnę, że były lata, kiedy uczestnicy byli proszeni o punktowanie każdego wystąpienia i przyznawano nagrodę za najlepszy wykład roku. Ale karteczki z oceną oddawało zwykle 3-5 kolegów. Były lata, w których wszystkie tematy zebrań zostały wyłonione w drodze głosowania i 1.września było wiadomym i ogłoszonym o czym będzie mowa np. w pierwszy czwartek marca w następnym roku, a to po to, aby każdy miał czas przygotować się do dyskusji. Ale dyskusje nie stały się żywsze. Próbowano na wniosek większości robić zebrania po południu, ale nie poprawiło to frekwencji. Skłania to do smutnych refleksji. Podobnie jak mało powszechne w naszym środowisku ambicje publikacji doniesień kazuistycznych w prasie fachowej i niewielka ilość wykonanych prac doktorskich. Nasi koledzy z roku, którzy zostali w klinikach i pną się na coraz wyższe piętra naukowych tytułów, nie wszyscy górują nad każdym z nas talentem, ale od każdego z nas są ambitniejsi... zmusza ich do tego życie. Jaki jest sens takich zebrań... stawiam sobie takie pytanie. Racji jest kilka, pierwsza to korzyści odnoszone przez prelegenta. Musi jakiś kawałek wiedzy poznać, pokonać tremę wystąpienia i pomyśleć jak sprawę przedstawić, aby było interesująco. Nie każdy ma te ambicje, aby było interesująco, ale coraz więcej autorów ją ma. Już prawie nie zdarza się, aby prelegent siadł za stołem i odczytał szybko i niewyraźnie przepisany z książki rozdział. "Chwyciły" sposoby prezentacji wizualnej, w czym pomocną jest pracownia informatyczna. Doświadczenie własnego występu pozwoli większości autorów zabrać publicznie głos w dyskusji, gdy będą słuchaczami referatu na podobny temat, bez względu na autorytet prelegenta. A to już jest duża frajda, oczywiście pod warunkiem, że głos własny będzie mądry. Następną racją za tymi zebraniami jest okazja do bardzo pobieżnego choć dowiedzenie się przez słuchaczy o ważnych zagadnieniach spoza własnej specjalizacji, poznanie czym zajmują się koledzy z innych specjalności, czasem poznanie samych kolegów. Przeważnie nie ma wielkich różnic w wiedzy 2 specjalistów z tej samej dziedziny w zakresie ich "działki"... różnice dotyczą ilości wiedzy interdyscyplinarnej. Zebrania naukowe to także wielka okazja do wprowadzenia w świat naukowych posiedzeń młodych lekarzy, którzy dopiero co ukończyli studia i odbywają w naszych oddziałach swój staż. Ten ostatni powód winien stanowić motywację, aby poziom zebrań był wysoki. Może są wśród naszych stażystów przyszli profesorowie, jedną z praktyk wakacyjnych odbywał przed laty w Szpitalu Śląskim prof. Kokot. Dr A. Daszkiewicz zaproponował w imieniu Związku Zawodowego Lekarzy, aby przeprowadzić ankietę na temat przyszłości zebrań czwartkowych wśród lekarzy ZOZ-u. Pora zreferować jej rezultaty. Na 240 rozesłanych ankiet odpowiedziało 154 kolegów (64.2%), 74 z lecznictwa otwartego, 80 ze szpitali. Za tym, aby utrzymać cotygodniowy rytm zebrań, głosowało 58 kolegów (38%), za 2 zebraniami w miesiącu padło 76 głosów (50%), za jednym tylko spotkaniem w miesiącu 20 głosów (13%). Wydaje mi się, że choć wygrała opcja 2x / miesiąc, należy utrzymać rytm cotygodniowy i wierzyć, że koledzy, którzy chcą by zebrania odbywały się 2 x/ miesiąc, przyjdą na nie 2 razy w miesiącu, ci co 4 x przyjdą cztery razy, a to już dałoby frekwencję 96 osób na zebraniu, po odjęciu 10-20% na różne

2 przeszkody, przynajmniej 80. Dla takiej liczby słuchaczy warto przygotować wykład. Na pytanie, czy utrzymać zebrania w dotychczasowym dniu i porze, dwie trzecie odpowiedziało- tak. Głosy przeciwne rozdzieliły się na wszystkie dni tygodnia i na wszystkie możliwe pory, też po południu. Stosunkowo dużo osób życzyło sobie mieć zebranie w czwartek, ale o godz. 12 (6 osób) lub o godz.13 (też 6 osób). Pojawił się w kilku ankietach z lecznictwa otwartego postulat, aby czas spędzony na zebraniu traktować jako czas pracy. Oczywiście że tak, taką zasadę stosuje się przecież do lekarzy szpitalnych. Musi jednak obowiązywać reguła, że jest się albo na zebraniu albo w pracy... zainteresowani proszeni są o zmodyfikowanie swych rozkładów zajęć w DSP. Ważne przesłania pojawiły się w wielu ankietach w rubryce "uwagi". Szereg osób podkreślało, że nie można przekraczać czasu 60 minut, były głosy że 30 minut. Wniosek z tego, że prowadzący powinien rozpoczynać zebranie punkt 8 00 (bez względu na frekwencję) i kończyć punkt 9 00 (bez względu na to, czy prelegent skończył). Po kilku takich "wojskowych" decyzjach sytuacja zacznie się normalizować. Były głosy "nie czytać, przedstawiać rzecz zwięźlej". Podzielam je. Tu nie chodzi o wymiar sportowy osiągnięcia "wykład z pamięci", ale o to, że gdy się mówi a nie czyta, nie używa się długich zdań, trudnych terminów i pomija się niekonieczny balast, nie musi "wkuć" wykładu na pamięć. Prelegent może przecież posiłkować się dyspozycjami a najwygodniej ekranem, na który rzuca po kolei ważne informacje, co pomaga nie zapomnieć o kolejnych etapach wykładu. Co do tematyki pojawiały się głosy, że powinna ona być interdyscyplinarną, część głosów że kazuistyczną (... z tym można by się zgodzić, gdyby na kanwie przypadku podawano podstawową wiedzę na dany temat i na poziomie ogólnodostępnym). Sądzę, że powyższe odnosi się też do "tipów", krótkich informacji podawanych przez naszych młodszych kolegów. Dobór tipu powinien być nadzorowany przez ordynatora lub wytypowanego przezeń lekarza. Proszę zwrócić uwagę, że utytułowani prelegenci z klinik mówią o rzeczach podstawowych, nie popisują się swoją wiedzą. Nawiasem mówiąc kilka osób podkreślało w swych ankietach, aby częściej zapraszać wykładowców z zewnątrz naszego środowiska. Postulowano potrzebę informowania z miesięcznym wyprzedzeniem o tematyce zebrań czwartkowych, nie tylko posiedzeń PTL. Ktoś napisał, że można by to robić na łamach "Wiadomości z ul. Bielskiej" Mój głos w tej ankiecie. Za kontynuację i poziom czwartkowych zebrań naukowych powinniśmy czuć się odpowiedzialni wszyscy. To nie jest sprawa Dyrekcji. Ale, że wszyscy to najczęściej nikt, trzeba wybrać komitet redakcyjny zebrań czwartkowych. Powinien opracowywać tematykę spotkań i przydział tematów na prelegentów z co najmniej 2. miesięcznym wyprzedzeniem i zgodnie z życzeniem jednej z ankiet informować ogół o planowanym repertuarze. Bardzo namawiam do zabierania głosu w dyskusji (znając wcześniej temat można się do niego przygotować)- dopiero wtedy wartość zebrań będzie duża. Komitet redakcyjny powinien oceniać, czy wykład był dobry i albo pochwalić prelegenta, albo... nic nie mówić, co też będzie miało określone znaczenie. Mam następującą propozycję co do składu Komitetu Redakcyjnego. Niech utworzą go zastępcy ordynatorów. O inicjatywę pierwszego spotkania i przewodnictwo proszę p.dr. Kowalskiego. Dyrektor ZATRUCIE JADEM KIEłBASIANYM (botulizm) Do zatrucia jadem kiełbasianym dochodzi w wyniku spożycia pokarmu, w którym namnażały się i wytwarzały toksyny laseczki Clostridium botulinum. Zatrucie najczęściej następuje po spożyciu pokarmów konserwowanych, wędzonych, pakowanych w próżni lub puszkowanych. Jad kiełbasiany jest jedną z najsilniejszych znanych trucizn- dawka śmiertelna dla człowieka wynosi- 1-2µg. Clostridium botulinum można podzielić w zależności od typu antygenowego toksyny, którą wytwarza. Znanych jest 8 typów antygenowych (A-H) toksyny. Najczęściej zatrucia u człowieka wywołują typy A,Bi E. Rozróżniane są 4 postaci zatrucia jadem kiełbasianym: 1. Botulizm pokarmowy- zatrucie rozwija się po spożyciu pokarmu skażonego toksyną, 2. botulizm przyranny- toksyna jest uwalniana do krwi przez C. botulinum namnażające się w zakażonej ranie, 3. botulizm dziecięcy- najczęściej poniżej 6. miesiąca życia; toksyny są uwalniane przez laseczki kolonizujące przewód pokarmowy (po

3 spożyciu form przetrwalnikowych), 4. botulizm niesklasyfikowany- nie udaje się zidentyfikować źródła zatrucia. Toksyna botulinowa wywiera swoje działanie głównie przez blokowanie przewodnictwa nerwowo- mięśniowego we włóknach cholinergicznych na drodze zahamowania uwalniania acetylocholiny lub przez wiązanie acetylocholiny w szczelinie synaptycznej. Wrażliwość receptorów postsynaptycznych w złączu nerwowomięśniowym jest zachowana. Efektem klinicznym działania toksyny botulinowej są zaburzenia widzenia (brak koordynacji mięśni ocznych, podwójne widzenie), niemożność połykania, zaburzenia mowy. Objawy porażenia opuszkowego mają charakter postępujący i najczęściej zstępujący. Może dojść do osłabienia mięśni oddechowych (aż do całkowitego ich porażenia) i niewydolności oddechowej. Niewydolność oddechowa może być również wynikiem zalegania wydzieliny oskrzelowej z powodu niemożności skutecznego kaszlu wskutek niedowładu lub porażenia mięśni krtani. Upośledzone przewodnictwo cholinergiczne w autonomicznym układzie nerwowym powoduje zaparcia, zaleganie treści pokarmowej w żołądku i wymioty (zahamowanie perystaltyki), zatrzymanie moczu, zmniejszone wydzielanie śliny i łez. Dynamika rozwoju i nasilenie procesu chorobowego są różne. Niektórzy pacjenci z lekkim przebiegiem choroby nie wymagają pomocy lekarskiej, inni z postacią o piorunującym przebiegu umierają w ciągu 24 godzin. Pierwsze objawy mogą wystąpić po godzinach, chociaż okres inkubacji może wahać się od 4 godzin do 8 dni. Im wcześniej wystąpią pierwsze objawy, tym cięższy jest przebieg choroby. W leczeniu powinna być zastosowana jak najwcześniej surowica (antytoksyna) trójważna (A,B,E) drogą dożylną. Ma za zadanie zneutralizowanie krążącej, nie związanej jeszcze z układem nerwowym toksyny. W celu zwiększenia uwalniania acetylocholiny z zakończeń nerwowych jest stosowana guanidyna. Poza tymi dwoma lekami nie ma leczenia przyczynowego, jednak nie mniej istotne jest leczenie podtrzymujące. W razie wystąpienia niewydolności oddechowej stosowana jest intensywna fizykoterapia układu oddechowego, tlenoterapia, wentylacja mechaniczna. śmiertelność wynosi około 10%. W Oddziale Anestezji i Intensywnej Opieki Medycznej w Cieszynie, w latach , hospitalizowano 2 chorych z powodu zatrucia jadem kiełbasianym. Historia choroby pierwszego pacjenta została usunięta z archiwum, drugi był leczony w bieżącym roku. Pacjent 15-letni, przyjęty 30 kwietna 1996 r. o godz do oddziału laryngologicznego z powodu osłabienia, dyzartrii, dysfagii oraz narastającej suchości w jamie ustnej ze wstępnym rozpoznaniem Pharyngolaryngitis sicca. W wywiadzie 27 kwietnia pięciokrotne wymioty treścią pokarmową. Konsultacja neurologiczna: objawy oponowe ujemne; źrenice szerokie, równe, sztywne, bez reakcji na światło i nastawność; brak ruchów gałek ocznych do boków i ku nosowi. Odruchy podniebienne nieobecne, odruch gardłowy obecny. Kończyny górne i dolne: odruchy symetryczne, bez odruchów patologicznych. Dgn: Botulismus susp. Konsultacja lekarza chorób zakaźnych (m.in.). Podtrzymano podejrzenie Botulismus susp. Po konsultacji telefonicznej z Kliniką Chorób Zakaźnych zlecono podanie Botulism Antitoxic Trivalent (ABE), pobranie krwi do próby biologicznej. Rekonsultacja neurologiczna (18 00 ): bez zmian. Po konsultacji anestezjologicznej o godz , pacjent przeniesiony do OAiIT w celu monitorowania czynności krążenia. Pacjent stabilny krążeniowo (ASM 80-86/min, RR 105/70-120/70), oddechowo wydolny- saturacja SpO % przy podaży tlenu przez maskę twarzową. Z powodu dysfagii (krztuszenia się przy piciu) założono sondę żołądkową (płyny przez sondę). Włączono antybiotyk. W czasie dalszego leczenia zaszła konieczność wstrzymania żywienia przez sondę żołądkową, wdrożenia żywienia pozajelitowego przez cewnik do żyły centralnej, włączenia leków wzmagających perystaltykę przewodu pokarmowego, mukolityków. Stopniowo stan neurologiczny pacjenta ulegał poprawie. W 8.dobie przywrócono żywienie doustne (źrenice nadal sztywne, bez reakcji na światło i nastawność). W 11. dobie otrzymano wynik próby biologicznej potwierdzający obecność toksyny botulinowej typ B. Wywiad od pacjenta i jego rodziny, podobnie jak dochodzenie sanitarnoepidemiologiczne prowadzone przez Sanepid, nie pozwoliły na ustalenie źródła zakażenia. Rozpoznano niesklasyfikowane zatrucie jadem kiełbasianym typ B. W 14.dobie leczenia, 13 maja pacjent został wypisany do domu (objawy chorobowe cofały się z wyjątkiem rozszerzonych źrenic i

4 niewielkich zaburzeń widzenia z tym związanych). Andrzej Daszkiewicz Bibliografia: 1. Jawetz E. i wsp: Przegląd mikrobiologii lekarskiej, PZWL, Warszawa 1991, 2. The Merc Manual, 15th Edition, MSD, New York 1987, 3. Braunwald E. i wsp:harrison's Principles of Internal Medicine, Mc Graw- Hill Book Company, New York I Ogólnopolska Konferencja Położnych Radom 96 Pod hasłem : Położna promotorem zdrowia rodziny odbyła się w Radomiu I Ogólnopolska Konferencja Położnych, zorganizowana przez Naczelną Izbę Pielęgniarek i Położnych, Okręgową Izbę Pielęgniarek i Położnych w Radomiu, Zarząd Główny Sekcji Położnych PTG. Największym zainteresowaniem cieszyła się problematyka dotycząca nowoczesnego podejścia do rodzenia oraz ukierunkowania opieki okołoporodowej na potrzeby rodziny i wynikające z tego zadania dla położnej. Tradycyjne podejście do opieki okołoporodowej spotyka się coraz częściej z krytyką ze strony kobiet i nie znajduje akceptacji pracowników medycznych. Postulowany jest system opieki położniczej uwzględniający w większym stopniu potrzeby rodziny, chęć odbycia porodu naturalnego wśród bliskich osób. W ślad za deklaracją WHO i UNICEF szpitale położnicze, również nasz szpital, propagują akcję - Szpital przyjazny dziecku, której ideą jest 5. Brak dowodów na konieczność wykonywania cięć cesarskich po wcześniejszym cięciu cesarskim. W tych przypadkach, o ile możliwe jest udzielenie- w razie potrzeby-natychmiastowej pomocy operacyjnej, poród powinien odbywać się drogą naturalną (u nas też). 6. Elektroniczne monitorowanie płodu powinno być prowadzone tylko w przypadkach porodów wysokiego ryzyka. 7. Nie ma żadnych wskazań do przedporodowej lewatywy i golenia całej okolicy łonowej. Jeśli istnieje potrzeba opróżnienia jelita grubego, można wykonać to preparatem jednorazowego użytku ( płyn w jednorazowym aplikatorze, żel, czopek). Natomiast golenie w miejscu ewentualnego nacięcia krocza należy wykonać aparatem jednorazowego użytku. 8. Kobiety nie powinny być przymuszane do pozostania w pozycji ginekologicznej w żadnej z faz porodu. Powinny być zachęcane do wspólny pobyt matki i dziecka od porodu aż do momentu wypisania ze szpitala. Krajowy Zespół Konsultanta Medycznego w dziedzinie położnictwa i ginekologii opracował i zalecił następujące zasady: 1. Na psychologiczny komfort matki bardzo korzystny wpływ może mieć kontakt położnicy z wybranymi przez nią bliskimi osobami obecnymi podczas porodu i w okresie poporodowym. Kobiety i ich rodziny powinny być informowane o dostępie do szkół rodzenia, o możliwości odbywania porodów rodzinnych, o możliwości rodzenia w domu, o tym czym są odwiedziny w oddziale położniczym oraz jakie są kryteria kwalifikowania do porodu w domu. 2. Zdrowy noworodek musi przebywać z matką, jeśli stan zdrowia obojga na to pozwala. Żaden proces obserwacji zdrowego noworodka nie usprawiedliwia odseparowania go od matki. Należy umożliwić matce karmienie dziecka piersią na żądanie. 3. Zaleca się natychmiastowy początek karmienia piersią jeszcze przed opuszczeniem sali porodowej przez matkę. Gotowość do ssania jest największa u noworodka w pierwszych minutach po urodzeniu. Przystawienie dziecka do piersi po porodzie stanowi sygnał do prawidłowego wyzwolenia ssania i laktacji, do prawidłowego zwijania się macicy i wykształcenia prawidłowych więzi między matką i dzieckiem. Wyssana siara pobudza perystaltykę jelit noworodka i przyspiesza wydalanie smółki. 4. W żadnym rejonie geograficznym odsetek porodów zakończonych cięciem cesarskim nie powinien przekraczać 10-15% (u nas 8-10%). spacerowania w trakcie porodu i mieć wolny wybór pozycji rodzenia. 9. Rutynowe wykonanie nacięcia krocza nie jest usprawiedliwione. Bezwzględnie uzasadnione jest wtedy, gdy potrzebne jest szybkie ukończenie porodu i kiedy wykonuje się pochwowe zabiegi położnicze. 10. Indukcja porodu powinna być zarezerwowana dla szczególnych wskazań medycznych. 11. Nie zaleca się rutynowego podawania środków analgetycznych lub anestetycznych, a rezerwuje się je tylko dla przeciwdziałania komplikacjom porodowym. 12. Nie ma naukowego uzasadnienia dla rutynowego, wczesnego przebijania pęcherza płodowego. Było mi miło, słuchając o zasadach do których powinno stosować się współczesne położnictwo, stwierdzić, że są one w Cieszynie realizowane i to nie od dzisiaj. Przygotowanie

5 pary rodzącej do naturalnego porodu odbywa się w "Szkole dla Rodziców" prowadzonej przez personel oddziału i umożliwia się odbywanie porodów rodzinnie. W oddziale położniczym są odwiedziny, noworodek przebywa z matką od momentu przyjścia na świat aż do wypisu, dzieci karmione są piersią. Odsetek porodów kończonych cięciem cesarskim mieści się u nas między 8-10%. Położnice u których ustąpiły przyczyny, dla których poprzedni poród rozwiązywał się cięciem cesarskim, rodzą siłami natury. Nie są rutynowo podawane środki analgetyczne i anestetyczne (to jeden z warunków przyznawania tytułu "Szpitala Przyjaznego Dziecku", który mamy). Golenie ma miejsce tylko przy potrzebie nacięcia krocza i tylko w miejscu cięcia. Nie robi się rutynowo lewatyw. Nie indukuje się porodu ani nie przebija pęcherza płodowego, jeśli nie ma ku temu wskazań. Powszechne wprowadzenie tych zasad w życie pozwoli, że sale porodowe, oddziały położnicze i noworodkowe będą miejscem przyjaznym i matce i dziecku, a praca w tych oddziałach będzie dawać satysfakcję całemu personelowi medycznemu. Bogusława Cieślar ZAKAŻENIA SZPITALNE... CZY STAĆ NAS NA ICH LECZENIE? Współczesna medycyna, obok cudownych osiągnięć, pociąga za sobą ich skutki w postaci zmniejszonej odporności pacjentów na zakażenia. Niejednokrotnie, inwazyjne metody diagnostyczne, stosowanie leków cytostatycznych i immunosupresyjnych, antybiotykoterapia, radioterapia niosą groźbę zakażeń. Narasta przekonanie, że pobyt w szpitalu staje się coraz bardziej niebezpieczny dla zdrowia. Według amerykańskich analiz, co dziesiąty hospitalizowany pacjent choruje dodatkowo na infekcję szpitalną (zarejestrowaną lub nie). Zakażenia szpitalne stają się bardzo poważnym problemem medycznym, ekonomicznym i prawnym. Powodują cierpienie, ból, kalectwo, zmiany w programie życiowym pacjenta i jego rodziny oraz dodatkowe obciążenia finansowe. W myśleniu o infekcjach szpitalnych tkwi podstawowy błąd wynikający z niewłaściwej analizy kosztów i korzyści. Często środki przeznaczone na szeroko pojętą higienę szpitalną muszą ulec redukcji, ponieważ priorytet mają wydatki na leczenie, w tym nader często zakażeń szpitalnych, którym nie umiano zapobiec. Dlatego, jeżeli racje natury etycznej nie są dostatecznie przekonujące, co jest naganne, konieczne jest odwołanie się do zrozumienia ogromu strat, jakie zakażenia szpitalne przynoszą naszemu lecznictwu. Problemy finansowe nie stanowią jednak jedynej bariery w profilaktyce infekcji szpitalnych. Gdyby tak było, byłyby one zjawiskiem marginalnym w krajach bogatych, a tak nie jest. Walka z zakażeniami jest typowym działaniem zespołowym. Wymaga dostatecznej w tej dziedzinie wiedzy, współpracy całego personelu oraz pozbycia się nieodpowiednich, szkodliwych zachowań rutynowych. Konieczne jest wypracowanie pozytywnych nawyków higienicznych, zrozumienie wymagań sanitarnoepidemiologicznych oraz zmiana nastawienia wśród pracowników na wszystkich szczeblach struktury organizacyjnej służby zdrowia do problemów związanych z zakażeniami szpitalnymi. Odpowiadam na pytanie w tytule. Nie stać nas na leczenie zakażeń szpitalnych, może dlatego nas stać na im przeciwdziałanie. Sylwia Mazur K O N T R O L A N I K- u W CIESZYŃSKIM ZOZ-ie W okresie od br Delegatura Najwyższej Izby Kontroli w Katowicach przeprowadziła kontrolę Zespołu Opieki Zdrowotnej w Cieszynie. Tematyka kontroli obejmowała następujące zagadnienia: 1. Organizacja służb odpowiedzialnych za eksploatację, konserwację i remonty obiektów i urządzeń ZOZ, 2. stan, kompletność i sposób prowadzenia dokumentacji obiektów i urządzeń ZOZ, 3. formy wdrażania i sposób egzekwowania wymagań higieniczno- sanitarnych, 4. rzetelność i kompletność dokumentów opracowanych przez ZOZ i przedłożonych Wojewodzie w toku postępowania rejestracyjnego, 5. stan obiektów, pomieszczeń i urządzeń ZOZ z punktu widzenia zgodności z wymaganiami rozporządzeń Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej, 6. działania techniczne, organizacyjne i administracyjne ZOZ, mające na celu utrzymanie należytej sprawności technicznej i wartości użytkowej eksploatowanych obiektów i urządzeń.

6 Przedmiotem kontroli były więc głównie zagadnienia techniczno- ekonomiczne, tematy uboczne z punktu widzenia statutowej działalności naszej jednostki. Wykazane uchybienia (przykładowo brak realizacji zaleceń inspekcji sanitarnych, inspekcji pracy i straży p/poż czy też niedotrzymanie terminów kontroli stanu, prawności technicznej obiektów) mają z reguły podłoże ekonomiczne, spowodowane niedostateczną ilością środków finansowych. Wyniki kontroli omówione na naradzie w dniu r. oraz przedstawione w wystąpieniu pokontrolnym można uznać za zadowalające, pozytywnie oceniono szereg wykonanych działań dostosowawczych typu remonty, modernizacje i adaptacje budynków. Dyrektor Ds. Ekonomiczno-Administracyjnych BYŁ ZJAZD W CIESZYNIE Dwa lata temu pani docent Ewa Bażko z Zarządu Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego zaproponowała nam współudział w zorganizowaniu III Zjazdu PTU w Cieszynie. Poznaliśmy się na poprzednich zjazdach i kursach USG. Zaproszona kilka lat temu do Cieszyna poznała jego uroki, ludzi i możliwości. Stąd zrodził się pomysł. Podchwycił go początkowo dyrektor ZOZ-u proponując Fundację Zdrowia Śląska Cieszyńskiego jako organizatora. Zarząd w Warszawie oferty nie przyjął. Tak więc "mózg" pozostał w Warszawie, "ręce i nogi" w Cieszynie. Wyszliśmy od podstawowej zasady, żeby coś zrobić, trzeba nie tylko chcieć, ale i móc. Pomógł nam Cieszyn. Od małych firm, od pojedynczych znajomych po największe firmy i osobistości. Zdecydowana większość rozumiała ważność sprawy nie tylko w aspekcie diagnostyki ultrasonograficznej. Liczyła się możliwość zrobienia czegoś większego, bardziej prestiżowego w tym znanym ostatnio głównie z handlu -Cieszynie. Profesjonalne firmy organizujące sympozja czy zjazdy nie zawsze mogą być skuteczne w mniejszych ośrodkach. Są też bardzo drogie. Koszty organizowanych imprez w dużej mierze pokrywa uczestnik. Zjazd w Cieszynie miał być( z założenia środowisko młodych lekarzy) w miarę tani. I taki był. W cenie 100 zł pełnego uczestnictwa były: materiały zjazdowe, streszczenia, udział w sesjach, warsztatach szkoleniowych, wystawie sprzętu USG firm polskich i zagranicznych, firm wydawniczych i farmaceutycznych (ponad 40 firm),ponadto udział w uroczystym otwarciu w teatrze z koncertem Kałudi Kałudowa, pikniku na Górze Zamkowej (z piwem, grillem, wypiekami cukierniczymi i kapelami góralskimi). Dopisali uczestnicy, lekarze reprezentujący ponad 20 specjalizacji medycznych. 80% z nich to specjaliści I i II o, 106 z tytułem doktora nauk medycznych, 15 docentów, 12 profesorów. Reprezentowane były prawie wszystkie krajowe ośrodki akademickie, byli również koledzy i zza granicy. Codziennie przewijało się przez teren Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie ponad 1200 osób. Motel Orbis zorganizował specjalnie na okres Zjazdu dużą restaurację. 12 wynajętych autokarów sprawnie przewoziło 450 uczestników do domów wczasowych w Ustroniu. Pozostali skorzystali z bazy hotelowej miasta. W uroczystym otwarciu w Teatrze im. Adama Mickiewicza uczestniczyli m.in. prof.t.sławek- Rektor Uniwersytetu Śląskiego, prof. A.Kopoczek- Prorektor Filii w Cieszynie, dr J.Olbrycht- Burmistrz Cieszyna i dr Z.Odrzywołek- Lekarz Wojewódzki. Podczas uroczystości nadano 5 tytułów honorowych Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego zasłużonym dla medycyny (szczególnie diagnostyki USG) osobom z Polski, USA i Niemiec. Wykład inauguracyjny wygłosiła pani Marveen Craig z USA- autorka kilku podręczników o ultrasonografii. Tematem były aspekty etyczne i psychosocjalne diagnostyki USG. Np. w badaniu pacjentki ciężarnej nie możemy zapominać o płodzie jako pacjencie i wynikających z tego naszych zachowaniach, ocenach itd. Zjazd był, w zgodnej opinii uczestników, bardzo udany. Tak pod względem merytorycznym- zaprezentowano ponad 160 referatów i doniesień z coraz szerzej wykorzystywanej metody diagnostycznej- jak i ciekawie zorganizowanego czasu pozanaukowego. To dało nam, organizatorom, dużo satysfakcji z dobrze wykonanej pracy, zrobionej de facto - pro publico bono. Dziękujemy ordynatorom, dr. J.Karbowniczkowi i dr.g.łaskawcowi za dużą przychylność i umożliwienie aktywnego uczestnictwa lekarzom z ich oddziałów. Pomagali

7 nam kol.kol : St. Bochenek, U.Cienciała-Buczko, R.Gorczyca, D.Kostka, H.Kostka, M. Łaskawiec, M.Manowska, E.Sojka, G.Tatar oraz lekarze ze Szpitala Repty w Ustroniu kol.kol: Z.Bączek, A.Marzec, M.Szyszkowski wraz p.h.borkowską, J.Dawczyk i L.Kapiasem. Pragniemy podziękować również tym wszystkim kolegom z oddziałów, którzy musieli przejąć nasze obowiązki oddziałowe w czasie naszej nieobecności. Adam Paluch Zbigniew Eysymontt SYMPOZJUM ULTRASONOGRAFICZNE z przymrużeniem oka W środę i czwartek "ocierałem się" o wielki świat medyczny. Szczególnie podobały mi się wszystkie próby w teatrze. Nawieziono rzutników, projektor video, trzy ekrany... Pani Docent, szefowa całej imprezy (jestem pod jej wrażeniem) w sposób nieprzejednany, aczkolwiek bardzo kulturalny, egzekwowała od podwładnych- stuprocentowych mężczyzn- wcześniej postawione wymagania. Było czego posłuchać i na co popatrzeć. Ponieważ Pani Docent miała być gospodarzem (chyba gospodynią, ale to brzmi jakoś kuchennie) imprezy, więc trzeba było wszystko wyreżyserować. Jak wyjść, jak się obrócić, żeby nie tyłem do publiczności a równocześnie przodem do gości honorowych, czy stać czy usiąść na kanapie (scenografia w stylu "salonik"), a jeśli usiąść to kiedy wstać. Znalazł się reżyser, człowiek obyty ze sceną i artystami, znający wszelkie tajniki Wielkiej Estrady. Przeuroczy, szarmancki, nadskakujący z błyskotliwymi pomysłami na każdą sytuację. Tu powiesimy, tam zasłonimy, podświetlimy... jak się siada, jak się wręcza... A wręczano czarne, tajemnicze tuby... Widowisko było przepyszne. Pani Docent wypadła bardzo elegancko i nie popełniła żadnej gafy. Ma klasę. Drobnym niedociągnięciem było ustawienie mównicy w taki sposób, że mówcy niechcący stali tyłem podczas wygłaszania sentencji. Bardziej subtelni starali się przekręcać przynajmniej na początku każdego nowego akapitu, głowę za siebie, szukając rozpaczliwie zatopionej w zakamarkach saloniku Przewodniczącej. Najwięcej zabawy było z ekranami. Jeden olbrzymi (był dla projekcji video) stał za horyzontem, którego część w samym środku w pewnym momencie odsłaniała się wprawiając w oszołomienie wszystkich widzów. Bo kto mógł przypuszczać, że w teatrze będzie kino (dwa w jednym i to bez biletu). Dwa pozostałe ekrany zjeżdżały z góry, "rzucano" na nie przeźrocza aż z dwóch rzutników. Wszystko było dokładnie wymierzone, liny zaznaczone (ile podnieść, ile opuścić żeby trafić z obrazem),ludzie przeszkoleni jak ciągnąć liny. Trzeba było zainstalować specjalną lampkę na mównicy, aby prelegentka mogła czytać w ciemności. Wszystko zapięte na ostatni guzik. I oto leci impreza. Nadchodzi właśnie moment. Wszystko zadziałało sprawnie. Pani wchodzi na scenę, staje przy mównicy, zza kulis lisim skokiem wyskakuje dziewczyna z obsługi i jednym wprawnym ruchem zapala lampkę (w końcu anglojęzyczna prelegentka nie może wiedzieć, jak to się robi), zjeżdżają oba ekrany, zatrzymują się co do centymetra, powoli przygasa światło, na scenie panuje mrok, tylko błyszczy kanciastymi rysami oświecana wspomnianą lampką twarz czytającej referat. Zrobił się superklimat do poezji śpiewanej albo patetycznej recytacji. Z zapartym tchem wsłuchujemy się w każde angielskie słowo naukowego wywodu, z napięciem wpatrujemy się w ekrany czekając na kolorowe prezentacje... I tak trwa całe piętnaście minut. Pani prelegent spokojnie sobie kończy, zapalają się światła (budząc niektórych), pojawiają się oklaski... A w przerwie dowiadujemy się, że występująca...zapomniała przeźroczy! Wyliczenie czasowe wypadło również znakomicie. Zaplanowana godzina trwała dwie. Wielki Tenor musiał rozśpiewywać się dwa razy dłużej. Ale wszystko wypadło znakomicie a publiczność stawała (na baczność) aż dwa razy. Raz z powodów komercyjnych, gdy ogłoszono, że daruje im rachunek za koncert, a drugi to już na koniec- z wrażenia. Część ludzi w ogóle stała cały czas. Kilku wyszło i nie wróciło. Chyba nie żałowali, bowiem trafili na moment, gdy obsługa znanego w okolicy Motelu realizowała na korytarzach drugi spektakl pt. "Stoliczku nakryj się", który miał zaskoczyć widzów wychodzących na przerwę. Impreza była udana, o czym świadczyły roześmiane twarze uczestników podczas tzw. coctailu (nie wnikajmy czym spowodowane). Lubię wielkie imprezy Obserwator niezaangażowany

8 I N F O R M A C J E K A D R O W E W październiku rozpoczęli staż w naszym Szpitalu nowi lekarze - stażyści: 1. Robert Czyż - absolwent Śl AM, Katowice 2. Katarzyna Gibiec - abs. Śl AM, Zabrze 3. Przemysław Jasiński - abs. ŚL AM, Katowice 4. Arkadiusz Jośko - abs. Śl AM, Katowice 5. Jerzy Sikora - abs. Śl AM, Katowice 6. Joanna Swakoń - abs. Collegium Medicum, Kraków i nowi stomatolodzy - stażyści 1. Joanna Gojniczek - abs. Śl AM, Zabrze 2. Rafał Murański - abs. Śl AM, Zabrze 3. Tomasz Sitkiewicz - abs. AM, Łódź 4. Beata Szklinik - abs. Śl AM, Zabrze 5. Ignacy Żarnowiecki - abs. Śl AM, Zabrze Witamy w naszym Zespole. Z dniem 1 września, w wyniku konkursu. lek. Anna Ziajka- Paluch została powołana na stanowisko Ordynatora Oddziału Dermatologii. Życzymy powodzenia w tak trudnej i odpowiedzialnej pracy. Lek. Marian Suchodolski uzyskał specjalizację I 0 w zakresie chirurgii ogólnej, specjalizację I 0 w zakresie chorób wewnętrznych uzyskali lek. Zbigniew Kacperski i lek. Krystyna Dorda, specjalizację I 0 z medycyny nuklearnej uzyskał lek. Bronisław Walczysko Gratulujemy życząc dalszych osiągnięć. W październiku wręczono gratyfikacje za długoletnią pracę: za 35 lat pracy - 2 osobom za 30 lat pracy - 3 osobom za 25 lat pracy - 3 osobom za 20 lat pracy - 6 osobom Na emeryturę i rentę przeszli: 1. Helena Klajs - położna środow. PR nr 1 2. Alicja Faruga - piel. Por. Stomat. 3. Alicja Kurzok - hig. Higiena Szkolna 4. Zofia Chrapek - lek. PR Wisła 5. Urszula Cienciała - lek.stom. PR Ustroń 6. Joanna Toporek - st.insp. Dział Techniczny 7. Genowefa Kozieł - st.maszynistka. SON 8. Ewa Cieślar - st. piel. PR nr 1 9. Aniela Lipa - przyuczona piel. Interna III 10.Krystyna Kwiczala - salowa Laboratorium Dziękujemy odchodzącym za lata pracy z nami, życzymy pomyślności i wspaniałego zdrowia We wrześniu w Bielsku- Białej ukończyły kurs kwalifikacyjny dla pielęgniarek oddziałowych : 1. Danuta Chraścina- piel.oddziałowa Oddz. Neurologii 2. Maria Ferfecka - piel.oddziałowa OPD Cieszyn 3. Bożena Lipowska - piel.oddziałowa Sali Operacyjnej 4. Jolanta Podżorska - piel.oddziałowa Pediatrii 5. Grażyna Wojtyna - piel.oddziałowa Oddz. Zakaźnego Składamy gratulacje życząc powodzenia w pracy zawodowej. PÓŁ WIEKU PRACY ZAWODOWEJ DR. TADEUSZA JAROSZA W dniu 3. października przyszedł, jak przed laty, na czwartkowe zebranie lekarskie. W dniu swojego wielkiego jubileuszu- 50- lecia pracy zawodowej. Jak zawsze uśmiechnięty, strzygący oczyma spod krzaczastych, siwych brwi. Sylwetka i głos wysokiego rangą oficera, taką to właśnie kondycję prezentują często chirurdzy. Mimo kilku dramatycznych sytuacji zdrowotnych nie stracił nic ze swej atrakcyjności. Oprawą do uroczystego spotkania z szanownym Jubilatem był wykład lekarza chirurga z Trzyńca (operacje metodą laparoskopową). Na sali było dużo lekarzy lecz wielu z nich, od niedawna tu pracujących, nie za wiele słyszało o człowieku, który od 1950 roku uprawia sztukę chirurgiczną na tym terenie. Dlatego, po powitaniu dr. Tadeusza Jarosza oraz prelegenta, zwróciłem się do koleżanek i kolegów. Znam dr. Jarosza od 1956 r, kiedy zacząłem pracować w Szpitalu Śląskim. Był wówczas asystentem oddziału chirurgicznego, na czele którego stał dr Alfons Mackowski - ordynator i jednocześnie dyrektor Szpitala. Dr Mackowski był światłym człowiekiem, wszechstronnie i doskonale wyszkolonym, postępowym chirurgiem. Był dobrym nauczycielem dla swoich kilku asystentów: dr.

9 Pawła Rakowskiego, dr. Tadeusza Jarosza, dr. Romana Korbuta, dr. Leszka Tyrlika, dr. Mieczysława Kowalskiego i dr. Andrzeja Błacha. Była to "I Liga" tego Szpitala. Dopiero wiele lat później zaakceptowano amatorów sztuki chirurgicznej, a oddział został podzielony na 2 samodzielne. Do dnia dzisiejszego z wymienionych chirurgów pracują nadal : dr Kowalski, dr Tyrlik, dr Jarosz, który nie jest cieszyniakiem, ale dla tej Ziemi i jej mieszkańców oddał swoje umiejętności, długie lata pracy i coś więcej. Nasz Jubilat urodził się w dniu św.mikołaja 1920 r i może dlatego jest tyle dobroci w jego sercu. Na drugim krańcu Polski, na wschodnich rubieżach, leży Żyznów. Tam zaczęła się historia Jego życia. W tamtych rejonach przeżył okupację sowiecką i hitlerowską. Kontynuując po wojnie studia medyczne rozpoczął jednocześnie( w 1946 r) pracę jako laborant analityki w Szpitalu św. Łazarza w Krakowie. Kiedy w 1948 r. uzyskał absolutorium AM w Krakowie, został asystentem Sanatorium p/gruźliczego w Bystrej Śląskiej. W Cieszynie brakowało lekarzy, dr Jarosz przyjął propozycję i od 1950 r. został asystentem chirurgii ogólnej w Szpitalu Śląskim. Specjalizował się na I 0 w 1953 r, a na II 0 w 1960 r. Znaczącym wydarzeniem w cieszyńskiej chirurgii i w życiu dr. Jarosza był rok 1966, kiedy to został uznany za specjalistę w chirurgii dziecięcej i powołany na ordynatora jednego z oddziałów podzielonej chirurgii ogólnej. Jako jedyny w tym czasie specjalista chirurgii dziecięcej w Cieszynie zorganizował pierwszy w tym Szpitalu pododdział chirurgii dziecięcej, wydzielając w swoim oddziale część łóżek na ten cel. Był ordynatorem tych oddziałów przez 24 lata, aż do emerytury. Poza fachowością należy podkreślić mrówczą pracowitość i całkowite poświęcenie się swojemu zawodowi. Nawet wówczas, kiedy przybywało asystentów, dr Jarosz nie mógł żyć bez oddziału. Pokochał tę pracę prawie jak własną Żonę- Zofię, która nie zawsze potrafi pogodzić się z Jego pasją życiową. Jednak mimo wielu obowiązków nigdy nie okazuje zmęczenia, pośpiechu ani zdenerwowania. Znajduje też czas na życie rodzinne i towarzyskie spotkania, a w towarzystwie bywa dowcipny i może imponować wiedzą historyczną. Nasz Jubilat to nie przeszłość, ale teraźniejszość, pracuje przecież nadal. Codziennie oczekują na Niego pacjenci w poradni chirurgicznej, kiedyś przez Niego operowani i ci nieznani, którzy po raz pierwszy potrzebują Jego pomocy. Ceni sobie tę pracę dr Jarosz i dobrze ocenia ją nowy ordynator chirurgii ogólnej- dr Marek Gubała. Warto jeszcze wspomnieć, że kiedy w czasach monopartyjnych rządów próbowano różnych gier politycznych w placówkach służby zdrowia, dr Jarosz swoim autorytetem i sztuką dyplomacji potrafił sprytnie niweczyć ich zakusy dbając o czystość zawodu lekarza i pielęgniarki. Należy także pamiętać, że Jubilat był jednym z liczących się świadków w procesie beatyfikacji św. Sarkandra w Watykanie. Miało to związek z leczeniem operacyjnym ( przed wielu laty w Cieszynie) ciężko chorego księdza ze Skoczowa. 50 lat wzorowej pracy zawodowej dr. Tadeusza Jarosza to przykład do naśladowania. Za swoją pracę i zasługi dr Tadeusz Jarosz otrzymał wiele odznaczeń i wyróżnień. Ale myślę, że najbardziej sobie ceni wdzięczność i pamięć tych, którym przywracał zdrowie i ratował życie. Dzisiaj, niech ta laurka i kwiaty, to nasze gromkie "Sto lat", będą wyrazem naszego uznania, podziwu i głębokiego szacunku dla Ciebie Tadeuszu i Twojej 50 letniej pracy. Życzymy Ci dobrego zdrowia i wielu lat wśród nas. Janusz Karbowniczek Pani Longina Górska, położna z Poradni "K", została, decyzją Dyrektora Naczelnego ZOZ-u, nagodzona sumą 50 zł za zerwanie z nałogiem palenia papierosów. Premia to niewielka, ale osiągnięcie duże. Gratulacje! Takie sobie refleksje... KTO SIĘ BOI CZARNEGO KOTA? Od dawna miałam wieczne czarne pióro, którego używałam do pisania ważniejszych egzaminów, listów, podań... To było wyjątkowo szczęśliwe pióro. Miałam też szczęśliwy pierścionek, dzięki któremu pamiętam, wydarzyło się w moim życiu wiele wspaniałych rzeczy. Obowiązkowo łapałam się za guzik na widok kominiarza i zatrzymywałam samochód, gdy czarny kot przebiegł drogę. Minęły lata i dzisiaj nie jestem taka przesądna. Być może dlatego, że podczas studiów poznałam psychologię i z większym dystansem podchodzę do tych spraw.

10 Ludzie chętnie upatrują w różnych zdarzeniach (pożądanych i nie) rzekomo sprawczej siły przypadkowego zbiegu okoliczności. Gdybym znalazła rano czterolistną koniczynę, a wieczorem spotkałoby mnie coś wyjątkowego, to łatwo mogłabym uwierzyć w jej moc. Ale to przecież pojedyncze zdarzenie nie wpłynęłoby na moje przekonania. Chyba, że ktoś dostatecznie często, powtarzałby mi o szczęśliwych koniczynach. Wówczas znalezienie tej roślinki pociągłoby skojarzenie ze sobą faktów w łańcuch przyczynowo- skutkowy. A kiedy znajdę koniczynę i nic nie będzie się działo.. co wtedy? Zapomnę o tym znaku, bo okazał się mylny. Coś jednak jest w naturze człowieka, co sprzyja bezkrytycznemu poddawaniu się zabobonom, sennikom czy wróżbom. To coś każe nam zbierać dowody potwierdzające ich prawdziwość, odrzucać zaś dowody na fałszywość. Niekiedy ludzie stają się przesądni ponieważ, w głębi duszy potrzebują na wszystko magicznych wytłumaczeń. Widocznie niektórym z nas trudno myśleć o sobie i swoim losie w kategoriach odpowiedzialności za to, co nas spotyka. Czy nie lepiej zrzucić winę na czarnego kota? A kiedy zdamy egzamin... to przecież zasługa tego właśnie pióra, a nie mojej pracy, inteligencji i charakteru. To przecież zobowiązywałoby na przyszłość, podczas gdy wiara w magiczną moc pióra zawsze zostawia furtkę jakiemuś zrządzeniu losu. Część zabobonów musiała jednak powstać z powodów praktycznych, choć dzisiaj często niezrozumiałych, bo zapomnianych. Zbieraniu ziół towarzyszy niekiedy tajemniczy rytuał. Niektóre można zrywać tylko po przymrozkach w obfitej rosie, inne o północy, przy pełni księżyca... Nie jest to takie niemądre, przecież wpływ określonych czynników takich jak temperatura, wilgotność, światło musi mieć wpływ na właściwości roślin. W niektórych kulturach mężczyźni do dzisiaj nie wyruszą na polowanie bez rytualnej kąpieli nago w rzece. Wprawdzie towarzyszą temu modły do bogini łowów, ale tak naprawdę to świeżo obmyci myśliwi mniej pachną ludzkim potem, a przez to łatwiej mogą podejść do zwierzyny. Do dzisiaj prawie każdy z nas wykonuje wiele rozmaitych gestów bez zastanowienia; łapiemy się za guzik na widok kominiarza, nie zaczynamy ważnych spraw od poniedziałku, lubimy mieć przy sobie coś, co ma znaczenie talizmanu... A co na to "szkiełko i oko"? Myślenie magiczne jest jednym z elementów psychiki archaicznej, a ta odgrywa rolę u człowieka pierwotnego, w mitologii i baśniach, w twórczości artystycznej, w marzeniach sennych i w psychopatologii. Polega ono na niedostatecznym odróżnieniu cech przedmiotu (słowa, symbolu) od tego, co on reprezentuje oraz na łączeniu nieracjonalnymi związkami pewnych wydarzeń (np. przypadkowej utracie cennej rzeczy przypisuje się działanie przeznaczenia czyli nieokreślonej wszechpotężnej siły). Myślenie magiczne łączy się z myśleniem symbolicznym wyrażającym się przypisywaniem pewnym przedmiotom lub formom działania szczególnego znaczenia. Myślenie magiczne jest następstwem rzutowania własnych stanów uczuciowych na zewnątrz. Wiara w istnienie sił nadprzyrodzonych nasuwa człowiekowi pierwotnemu pomysł zjednywania sobie tych potęg za pomocą modłów, zamawiań, uroków, tajemniczych obrzędów czy talizmanów. Przesądy i zabobony są rozpowszechnione wśród ludów pierwotnych, ale spotykamy je również u ludzi cywilizowanych. Rozpowszechnienie tych zjawisk, ich pojawianie się samorzutnie i niezależnie od siebie w odległych środowiskach są możliwe tylko dlatego, że na dnie psychiki archaicznej leżą pewne dyspozycje i skłonności psychiczne. Nie byłoby czarów, gdyby nie było zabobonnego lęku. Z postępem cywilizacji i kultury zanikają te właściwości. Są one bowiem niewątpliwie wytworem wpływów wychowawczych, wszczepiających człowiekowi od najwcześniejszych lat dziecięcych wiarę w istnienie sił nadprzyrodzonych i w możliwość ich zażegnywania. W mitologii, baśniach i w pierwotnej twórczości artystycznej nadnaturalizm i magia stanowią częstokroć osnowę utworu. Myślę, że nie warto analizować zdarzeń irracjonalnych, życie i tak wszystko weryfikuje. Barbara Karnas Dziękuję dr. Robertowi Wojciechowskiemu za pomoc w opracowaniu tematu. W 30 numerze "Wiadomości..." drukowaliśmy wiersz Wisławy Szymborskiej " Miłość szczęśliwa". Mieliśmy dobry gust wybierając poezję Szymborskiej skoro niedużo później uznał Ją za wielką poetkę Komitet Literackiej Nagrody

11 Nobla. Dziś drukujemy jeden z piękniejszych wierszy Szymborskiej. Gawęda o miłości Ziemi Ojczystej Bez tej miłości można żyć, mieć serce suche jak orzeszek, malutki los naparstkiem pić z dala od zgryzot i pocieszeń, na własną miarę znać nadzieję, w mroku kryjówkę sobie uwić, o blasku próchna mówić "dnieje", o blasku słońca nic nie mówić. ziemia ojczysta pod stopami. Nie będę ptakiem wypłoszonym ani jak puste gniazdo po nim. Wisława Szymborska *************************************** Zespół Redakcji : W.Mak, Barbara Karnas-Greń, Zbigniew Wisełka. Adres: ZOZ, ul. Bielska 4, Cieszyn Jakiej miłości brakło im, że są jak okno wypalone, rozbite szkło, rozwiany dym, jak drzewo z nagła powalone, które za płytko wrosło w ziemię, któremu wyrwał wiatr korzenie i jeszcze żyje cząstkę czasu, ale już traci swe zielenie i już nie szumi w chórze lasu? Ziemio ojczysta, ziemio jasna, nie będę powalonym drzewem. Codziennie mocniej w ciebie wrastam radością, smutkiem, dumą, gniewem. Nie będę jak zerwana nić. Odrzucam pustobrzmiące słowa. Można nie kochać cię- i żyć, ale nie można owocować. Ta dawność jej w głębokich warstwach... Czasem pośrodku drogi stanę: może nieznanych pieśni garstka w skrzyni żelazem nabijanej, a może dzban, a może łuk jeszcze się w łonie ziemi grzeje, może pradawny domu próg ten, którym wkroczyliśmy w dzieje? Stąd idę myślą w przyszłe wieki, wyobrażenia nowe składam. Kamień leżący na dnie rzeki oglądam i kształt jego badam. Z tego kamienia rzeźbiarz przyszły wyrzeźbi głowę rówieśnika. Ten kamień leży w nurcie Wisły, a w nim potomna twarz ukryta. By na tej twarzy spokój był i dobroć, i rozumny uśmiech, naród mój nie żałuje sił, walczy i tworzy, i nie uśnie. Pierścienie świetlnych lat nad nami,