RPO III/06/LN. Pan Profesor Marek Safjan Prezes Trybunału Konstytucyjnego. Sygn. akt SK 16/06

Transkrypt

1 Warszawa, r. RZECZPOSPOLIT A POLSK A Rzecznik Pr aw O bywatelskich dr Janusz KOCHANOWSKI Warszawa Tel. centr Al. Solidarności 77 Fax RPO III/06/LN Pan Profesor Marek Safjan Prezes Trybunału Konstytucyjnego Sygn. akt SK 16/06 W związku z pismem z dnia 21 lutego 2006 r., działając na podstawie art. 51 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643; z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638; z 2001 r. Nr 98, poz oraz z 2005 r. Nr 169, poz. 1417) zgłaszam udział Rzecznika Praw Obywatelskich w postępowaniu w sprawie skargi konstytucyjnej Pani Grażyny G. i przedstawiam następujące stanowisko: Art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267) jest niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji. UZASADNIENIE 1. Wyrokiem z dnia 25 maja 2005 r. Sąd Okręgowy Sąd Pracy w Poznaniu oddalił apelację skarżącej od wyroku Sądu Rejonowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu z dnia 15 lutego 2005 r. w przedmiocie wyłączenia jej prawa do premii uznaniowej w okresie pobierania zasiłku chorobowego. W toku postępowania sądowego kwestią sporną była ocena, czy w zakresie przyznawanej skarżącej premii zachodziły przesłanki zastosowania art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o

2 2 świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267), zwanej dalej jako ustawa" lub ustawa zasiłkowa". Zaskarżony skargą konstytucyjną przepis art. 41 ust. 1 stanowi, że przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, jeżeli postanowienia układów zbiorowych pracy lub przepisy o wynagradzaniu nie przewidują zmniejszenia ich za okres pobierania zasiłku. W uzasadnieniu wyroku Sąd Okręgowy stwierdził, że w pozwanym zakładzie pracy przyznawano premię uznaniową, zaś obowiązujący w zakładzie pracy regulamin wynagradzania nie stanowi o tym, że premia nie podlega zmniejszeniu w okresie pobierania przez pracownika zasiłku chorobowego. Z zeznań jednego ze świadków oraz dokumentacji płacowej wynika, że w niektórych przypadkach pomimo przebywania pracownika na zwolnieniu lekarskim premie takie były przyznawane i wypłacane niektórym pracownikom. Ustalenia te były podstawą rozstrzygnięcia, że premia ta nie podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego skarżącej. Wyrok Sądu Okręgowego stanowi odzwierciedlenie przyjętej przez organy rentowe i sądy interpretacji treści art. 41 ust. 1 ustawy zasiłkowej, wedle której do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego wlicza się tylko te składniki wynagrodzenia, co do których z przepisów układów zbiorowych lub innych aktów normatywnych dotyczących wynagradzania wynika, że podlegają one zmniejszeniu lub zawieszeniu w okresie pobierania przez pracownika zasiłku chorobowego (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 2005 r. III UK 33/05, OSNP z 2005 r. Nr 23, poz. 382). 2. Ustawa zasiłkowa weszła w życie z dniem 1 września 1999 r. uchylając przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie chorobowy i macierzyństwa (Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 143 ze zm.). W art. 12 ust. 1 uchylonej ustawy przyjęto zasadę, że podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 6 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. W sytuacji, gdy wynagrodzenie ulega znacznemu wahaniu ze względu na charakter pracy lub zasady wynagradzania podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (art. 12 ust. 2). Zgodnie zaś z art. 13 pkt 2 tej ustawy Minister Pracy i Polityki Socjalnej został upoważniony do określenia, w drodze rozporządzenia, szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru i obliczania zasiłków z ubezpieczenia społecznego. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 14 lutego 1995 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru i doliczania zasiłków z ubezpieczenia społecznego (Dz.U. Nr 19, poz. 95 ze zm.) weszło w życie z dniem 1 marca 1995 r. 10 ust. 1 tego rozporządzenia stanowi, że przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, do których pracownik

3 3 zachowuje prawo w okresie pobierania zasiłku chorobowego w myśl postanowień układów zbiorowych pracy lub przepisów o wynagrodzeniu. Stosowanie przez organy rentowe i sądy przepisu 10 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej nie budziło wątpliwości. Przyjmowano, że przepis ten zawiera odstępstwo od reguły wyrażonej w art. 12 ust. 1 ustawy z 1974 r., polegające na wyłączeniu z podstawy wymiaru zasiłku chorobowego tych składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w myśl postanowień układów zbiorowych pracy lub przepisów o wynagrodzeniu w okresie korzystania z zasiłku chorobowego (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z 5 marca 1997 r., II UKN 15/97, OSNP z 1997 r. Nr 22, poz. 446). 3. Regulacje zawarte w aktualnie obowiązującym art. 41 ust. 1 oraz w poprzednio obowiązującym w 10 ust. 1 rozporządzenia z 1995 r. miały jednakowe uzasadnienie. Chodziło mianowicie o to, że jeżeli pracownik w okresie pobierania zasiłku chorobowego otrzyma dany składnik wynagrodzenia, to składnik ten nie może być uwzględniony w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego, gdyż oznaczałoby to pobieranie świadczenia w podwójnej wysokości z tytułu wynagrodzenia za pracę oraz z tytułu zasiłku chorobowego. Jednak treść art. 41 ust. 1 ustawy różni się od treści poprzednio regulującego te kwestie 10 ust. 1 rozporządzenia, choć większość regulacji tego rozporządzenia bez zmian redakcyjnych została przeniesiona do rozdziału 8 ustawy zasiłkowej regulującego zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego. Brzmienie tego przepisu uzależnia wliczanie składników wynagrodzenia do postawy wymiaru zasiłku chorobowego od treści postanowień układów zbiorowych pracy lub innych aktów normatywnych dotyczących wynagradzania, pomijając warunek, aby pracownik zachowywał prawo na podstawie postanowień układów zbiorowych pracy lub przepisów o wynagradzaniu do otrzymania takich składników wynagrodzenia w okresie pobierania zasiłku chorobowego. Redakcja art. 41 ust. 1 ustawy powoduje, że organy rentowe i sądy ograniczają się do badania obowiązujących przepisów o wynagrodzeniu i przyjmują zasadę, że do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego wlicza się tylko te składniki wynagrodzenia, co do których z przepisów układów zbiorowych pracy lub innych aktów normatywnych dotyczących wynagradzania wynika, że podlegają one zmniejszeniu lub zawieszeniu w okresie pobierania przez pracownika zasiłku chorobowego (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z 11 maja 2005 r., III UK 33/05, OSNP z 2005 r. Nr 23, poz. 382). Taka interpretacja art. 41 ust. 1 ustawy była też podstawą stanowiska zajętego przez Sąd Okręgowy Sąd Pracy w Poznaniu, który oddalając apelację skarżącej w sprawie wliczenia premii do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w uzasadnieniu wyroku z dnia 25 maja 2005 r. stwierdził, że w pozwanym zakładzie pracy przyznawano premię uznaniową, zaś obowiązujący regulamin wynagradzania nie stanowi o tym, że taka premia podlega zmniejszeniu w okresie pobierania przez pracownika zasiłku chorobowego.

4 4 4. Zaskarżony przepis będący podstawą rozstrzygnięcia sądowego w indywidualnej sprawie skarżącej narusza jej konstytucyjne prawo do zabezpieczenia społecznego na wypadek niezdolności do pracy ze względu na chorobę. Określone rozumienie tego przepisu przez organ rentowy i sądy rozpoznające sprawę było bowiem podstawą niekorzystnego dla skarżącej sposobu ustalenia wysokości zasiłku chorobowego poprzez nieuwzględnienie w jego podstawie wymiaru premii uznaniowej. W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich naruszenie przez ustawodawcę zwykłego prawa do równego i sprawiedliwego traktowania ubezpieczonych w zakresie konstytucyjnego prawa do zabezpieczenia społecznego w związku z niezdolnością do pracy spowodowaną chorobą może zostać ocenione przez Trybunał Konstytucyjny w trybie skargi konstytucyjnej. Ryzyko niezdolności do pracy objęte jest ochroną prawa do zabezpieczenia społecznego, o którym mowa w zdaniu pierwszym art. 67 ust. 1 Konstytucji. Zgodnie z tym przepisem obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. Ze zdania drugiego tego przepisu wynika, że określenie zakresu i form zabezpieczenia społecznego należy do ustawodawcy zwykłego. Realizacja prawa do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę odbywa się poprzez ustawę zasiłkową, która określa warunki nabywania i wysokość świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, przysługujących osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym określonym w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887 ze zm.). Wynikająca z ustawy zasiłkowej ubezpieczeniowa forma zabezpieczenia społecznego na wypadek ryzyka niezdolności do pracy spowodowanego chorobą nie może naruszać zasad równego i sprawiedliwego traktowania ubezpieczonych przy ustalaniu wysokości podstawy zasiłku chorobowego, którzy charakteryzują się wspólną cechą istotną z uwagi na ponoszenie takich samych kosztów tworzenia funduszu ubezpieczenia chorobowego. Zgodnie bowiem z zasadą wzajemności świadczeń ubezpieczony bierze udział w tworzeniu funduszu ubezpieczeniowego, z którego wypłacane są świadczenia. Oczekuje on, że w razie zajścia określonych zdarzeń, uniemożliwiających mu działalność zarobkową, uzyska określone przez prawo świadczenie. Na takie rozumienie zasady wzajemności w obowiązującym systemie ubezpieczeń społecznych wskazuje przykładowo wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 czerwca 1999 r. (K. 5/99, OTK ZU Nr 5/1999, poz. 100). Z zasadą wzajemności łączy się w ubezpieczeniach społecznych zasada proporcjonalności między wysokością wniesionych do funduszu ubezpieczeń społecznych składek a wysokością świadczeń, choć zasada proporcjonalności nie wyklucza ograniczenia wysokości świadczeń w porównaniu z rozpiętością wysokości zarobków i składek. I choć element wzajemności i proporcjonalności nie występuje tutaj w postaci ścisłej zależności wysokości świadczenia

5 5 od wysokości wniesionej składki, to wysokość świadczeń nie powinna jednak nadmiernie odbiegać od wkładu ubezpieczonego w tworzenie finansujących poszczególne rodzaje ryzyka funduszy ubezpieczeń społecznych. Z tego też względu przyjęto w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego stanowisko, że w polskim systemie ubezpieczeń społecznych zasada wzajemności składki i prawa do świadczenia nigdy nie była pojmowana w sposób absolutny. Uwaga ta dotyczy przede wszystkim zachowania proporcji między wysokością opłacanych składek a rozmiarem świadczenia. Nie zawsze więc istnieją proste zależności między prawem do świadczeń i ich wysokością, a okresem opłacania i rozmiarem składki (por. wyrok z 30 maja 2000 r., K. 37/98, OTK ZU Nr 4/2000, poz. 112). W doktrynie podkreśla się, że zasiłek chorobowy rządzi się ubezpieczeniową zasadą łagodzenia skutków ryzyka (a nie pełnej kompensacji szkody"), co osiąga się za pomocą dwóch zabiegów: normatywnego określenia podstawy wymiaru zasiłku oraz ustalenia stopy zasiłku w stosunku do podstawy wymiaru. Zasada ta wynika z dwóch założeń: prymatu wynagrodzenia za pracę wobec świadczenia ubezpieczeniowego i taniości ubezpieczenia (z możliwie niską składką) oraz, ze względów prewencyjnych, utrzymania udziału własnego (indywidualnego) w ponoszeniu skutków ryzyka, zwłaszcza, że sam ubezpieczony ma pewien wpływ na rozmiary chorobowego ryzyka (por. J. Jończyk, Prawo do zabezpieczenia społecznego, Zakamycze 2003, s. 208). Regułą jest, że miesięczny zasiłek chorobowy stanowi 80% podstawy wymiaru zasiłku (70% podstawy wymiaru za okres pobytu w szpitalu oraz 100% podstawy wymiaru, jeżeli niezdolność przypada w okresie ciąży, powstała w wypadku w drodze lub trwa ponad 90 dni od 91 dnia tej niezdolności). Stanowi o tym art. 11 ustawy zasiłkowej. Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłków chorobowych przysługujących ubezpieczonym będącym pracownikami określone zostały w art ustawy zasiłkowej. Z art. 36 ust. 1 tej ustawy wynika, że podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Definicję wynagrodzenia zawiera art. 3 pkt 3 ustawy. W myśl tego przepisu wynagrodzenie zostało zdefiniowane jako przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz ubezpieczenie chorobowe. Z kolei ta podstawa, poprzez odesłanie zawarte w art. 20 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, została normatywnie zdefiniowana w odniesieniu do pracowników w art. 18 ust. 1 i 2 tej ustawy jako przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych (por. też art. 4 pkt 9). Sięgając zatem za wskazanymi odesłaniami do art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), należy stwierdzić, że za wynagrodzenie jako podstawę wymiaru zasiłku chorobowego w

6 6 rozumieniu art. 36 ust. 1, a w konsekwencji także art. 41 ustawy zasiłkowej uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze, bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności wynagrodzenie zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty, niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych. Niezależnie zatem od charakterystyki prawnej składników wynagrodzenia podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne wynagrodzenie wypłacane za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (art. 36 ust. 1 ustawy). Dotyczy to również premii, nagród i innych składników wynagrodzenia, przysługujących za okresy miesięczne, kwartalne oraz roczne, które zostały pracownikowi wypłacone w okresie 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Na podstawie analizy powołanych wyżej przepisów można zatem stwierdzić, że podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wraz z premiami, nagrodami i dodatkami, które zostało pracownikowi wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Wynagrodzenie to wraz z premiami, nagrodami i dodatkami stanowi zarazem podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe. 5. Celem zasiłku chorobowego jest zastąpienie (w określonym proporcjonalnie rozmiarze) wszelkiego rodzaju wypłat pieniężnych uzyskiwanych ze stosunku pracy przed powstaniem niezdolności do pracy. Zasiłek chorobowy jest bowiem przyznawany w miejsce tych wypłat, które nie zostaną dokonane w okresie pobierania zasiłku. Uprawniony jest zatem wniosek, że skoro nie wszystkie składniki wynagrodzenia wchodzą do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, to również te same składniki wynagrodzenia powinny być wyłączone z podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe. Kwestie te reguluje 2 pkt 24 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (Dz.U. Nr 161, poz ze zm.). I tak z podstawy wymiaru składek przepis ten wyłącza składniki wynagrodzenia, do których pracownik ma prawo w okresie pobierania zasiłku chorobowego, w myśl postanowień układów zbiorowych pracy lub przepisów o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego zasiłku. Przepis ten zezwala na wyłączenie takich składników wynagrodzenia, które na podstawie przepisów o wynagradzaniu są wypłacane pracownikowi w okresie pobierania zasiłku chorobowego.

7 7 Brzmienie zaskarżonego art. 41 ust. 1 ustawy nie stanowi dokładnego odzwierciedlenia zasady wynikającej z 2 pkt 24 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Przepis ten, odsyłając do postanowień układów zbiorowych pracy, nakazuje nie uwzględniać przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego tych składników wynagrodzenia, które w okresie pobierania zasiłku chorobowego nie są zmniejszane. W redakcji tego przepisu pominięto zatem kluczową dla prawidłowego ustalania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przesłankę, aby składniki wynagrodzenia były wypłacane pracownikowi obok zasiłku chorobowego. Wbrew intencjom ustawodawcy, treść tego przepisu nie zapewnia realizacji założonego celu tej regulacji, którym było wyeliminowanie sytuacji, w której pracownik w okresie nieświadczenia pracy z powodu niezdolności do pracy otrzyma składnik wynagrodzenia, który jednocześnie zostanie uwzględniony w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego. 6. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego ukształtowało się stanowisko, że wszelkie odstępstwa od nakazu równego traktowania podmiotów podobnych muszą zawsze znajdować podstawę w odpowiednio przekonywujących argumentach. Argumenty te ujął Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu z 3 września 1996 r., sygn. K. 10/96 następująco: muszą one mieć: po pierwsze, charakter relewantny, a więc pozostawać w bezpośrednim związku z celem i zasadniczą treścią przepisów, w których zawarta jest kontrolowana norma oraz służyć realizacji tego celu i treści. Innymi słowy, wprowadzane zróżnicowania muszą mieć charakter racjonalnie uzasadniony. Nie wolno ich dokonywać według dowolnie ustalonego kryterium, po drugie, argumenty te muszą mieć charakter proporcjonalny, a więc waga interesu, któremu ma służyć różnicowanie sytuacji adresatów normy, musi pozostawać w odpowiedniej proporcji do wagi interesów, które zostaną naruszone w wyniku nierównego potraktowania podmiotów podobnych, po trzecie, argumenty te muszą pozostawać w jakimś związku z innymi wartościami, zasadami czy normami konstytucyjnymi, uzasadniającymi odmienne traktowanie podmiotów podobnych (...) jedną z takich zasad konstytucyjnych jest zasada sprawiedliwości społecznej, różnicowanie sytuacji prawnej podmiotów podobnych ma więc znacznie większe szanse uznania za zgodne z konstytucją, jeżeli pozostaje w zgodzie z zasadami sprawiedliwości społecznej lub służy urzeczywistnianiu tych zasad. Zostaje ono natomiast uznane za niekonstytucyjną dyskryminację (uprzywilejowanie), jeżeli nie znajduje podtrzymania w zasadzie sprawiedliwości społecznej. W tym sensie zasady równości wobec prawa i sprawiedliwości społecznej w znacznym stopniu nakładają się na siebie". (OTK w 1996 r., t. II, poz. 33, s ). Do tego poglądu nawiązują wyroki TK z 16 grudnia 1997 r., sygn. K 8/97 (OTK w 1997 r., poz. 30, s ) i z 13 kwietnia 1999 r., sygn. K. 36/98 (OTK ZU Nr 3/1999, poz. 40, s ). Trzeba podnieść, że w nowym systemie ubezpieczeń społecznych zasada równego traktowania ubezpieczonych została sformułowana wprost w sposób normatywy

8 8 w art. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W myśl tej zasady ustawa stoi na gruncie równego traktowania wszystkich ubezpieczonych bez względu na płeć, stan cywilny, stan rodzinny. Zasada ta dotyczy w szczególności warunków objęcia systemem ubezpieczeń społecznych, obowiązku opłacania i obliczania wysokości składek, obliczania wysokości świadczeń, okresu wypłaty świadczeń i zachowania prawa do świadczeń. Przy ustalaniu prawa do zasiłku chorobowego nie uwzględnia się sytuacji konkretnego świadczeniobiorcy i nie bada się okoliczności faktycznych, związanych z wypłatą poszczególnych składników wynagrodzenia w okresie pobierania prze niego zasiłku chorobowego. Wyłączną przesłanką ustalenia prawa do wypłaty danego składnika wynagrodzenia obok zasiłku chorobowego są odpowiednie przepisy o wynagradzaniu. Jeśli w przepisach tych nie sformułowano zasady zmniejszania poszczególnych składników wynagrodzenia w okresie pobierania zasiłku chorobowego, to ustalając podstawę wymiaru tego zasiłku nie uwzględnia się tych składników wynagrodzenia. Niekorzystne ustalanie podstawy wymiaru zasiłku chorobowego poprzez nieuwzględnianie w podstawie wymiaru tego zasiłku niektórych składników wynagrodzenia prowadzi do naruszenia zasady równego traktowania pracowników w okresie pobierania zasiłku chorobowego, którzy podczas 12 miesięcy poprzedzających miesiąc powstania niezdolności do pracy uzyskiwali takie samo wynagrodzenie, obejmujące jednakowe dodatkowe składniki wynagrodzenia. W lepszej sytuacji znajdą się pracownicy, którzy dany składnik wynagrodzenia otrzymają obok zasiłku chorobowego. Kwota świadczeń wypłaconych takim pracownikom za okres pobierania zasiłku dzięki temu, że obejmuje zasiłek chorobowy oraz dodatkowy składnik wynagrodzenia, odpowiadać będzie w odpowiedniej proporcji kwocie wynagrodzenia wraz z dodatkami, które były wypłacane takiemu pracownikowi w okresie poprzedzającym zachorowanie, stanowiąc zarazem podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe (w okresie 12 miesięcy poprzedzających zachowanie). W gorszej sytuacji znajdą się natomiast pracownicy, którym nie zostanie wypłacony dany składnik wynagrodzenia w okresie pobierania zasiłku chorobowego, ponieważ wysokość ich świadczeń w okresie choroby (pobierania zasiłku chorobowego) nie będzie odpowiadać w odpowiedniej proporcji wynagrodzeniu wraz z dodatkami, które jako przychód ze stosunku pracy stanowiły podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe. Takie zróżnicowanie uprawnień ubezpieczonych będących pracownikami do świadczeń pobieranych z tytułu zabezpieczenia społecznego ze względu na chorobę nie znajduje podtrzymania w zasadzie sprawiedliwości społecznej. W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich uzasadnia to zarzut naruszenia przez kwestionowany przepis zasad równości i sprawiedliwości społecznej przy korzystaniu z konstytucyjnego prawa do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę. Poza dyskusją jest możliwość kształtowania zasad wypłaty poszczególnych składników wynagrodzenia w okresie pobierania zasiłku chorobowego w przepisach o

9 9 wynagradzaniu. Nie można także kwestionować prawa pracodawcy do decydowania o przyznawaniu pracownikom dodatkowego składnika wynagrodzenia w postaci premii lub nagrody o charakterze uznaniowym, wypłacanego w okresie pobierania zasiłku chorobowego. Zgodnie z zasadami równości w prawie oraz sprawiedliwości społecznej w takiej sytuacji osobie, która w okresie pobierania zasiłku chorobowego nie otrzymała dodatkowego składnika wynagrodzenia powinno przysługiwać prawo do wliczenia takiego składnika wynagrodzenia do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego. Z tych względów wskazany przez skarżącą przepis art. 41 ust. 1 ustawy zasiłkowej jest w opinii Rzecznika Praw Obywatelskich niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji. / /