Materiały Szkliste

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Materiały Szkliste"

Transkrypt

1 Materiały Szkliste Materiały amorficzne (bezpostaciowe) - materiały nie wykazujące periodycznej budowy krystalicznej. Materiały takie są układami nietrwałymi termodynamicznie powstającymi w warunkach uniemożliwiających krystalizację. Przykłady materiałów amorficznych: żele naturalne - opale (SiO 2 nh 2 O), bezpostaciowa uwodniona krzemionka powstająca w warunkach hydrotermalnych lub w szkieletach organizmów żywych; kamienie półszlachetne: opal mleczny, hialit, chryzopraz, ziemia okrzemkowa, żel syntetyczne - produkty reakcji wytrącania z roztworów; naturalne materiały powstałe przez transformację struktur krystalicznych - minerały metamiktowe, wysokie zdefektowanie struktury do efektu bezpostaciowego wskutek działania promieniowania naturalnego (monacyt CePO 4 ); syntetyczne materiały powstałe przez transformację struktur krystalicznych - substancje z rozkładu termicznego krzemianów (metakaolinit); Szkło - substancja stała przechodząca stopniowo bez krystalizacji (i w sposób odwracalny) ze stanu ciekłego do stałego, tzn. takiego w którym ich lepkość jest większa od Pa s. Szkła wykazują specyficzne uporządkowanie bliskiego zasięgu. Jest to definicja mająca znaczenie historyczne. Obecnie do szkieł zaliczamy także substancje, które w toku powstawania nie przechodzą przez fazę ciekłą - na przykład otrzymywane metodą zol-żel, czy drogą osadzania z fazy gazowej. 1

2 Warunki powstawania szkła Szkło nie posiada temperatury krystalizacji jedynie przedział temperatur transformacji T g, w którym stopniowo przechodzi ze stanu ciekłego w stały. Warunki powstawania szkła Wykres C-T-P (T-T-T) Czas (Time) Temperatura (Temperature) Przmian (Transformation) Wykresy tego typu określają warunki kinetyczne przejścia przemiany fazowej. Parametrem decydującym o charakterze przemiany jest krytyczna prędkość chłodzenia: ΔT Tliq Tg Vkryt Δtm Δtm Warunki powstawania szkła 2

3 Warunki powstawania szkła Praktycznie każdą substancję można przeprowadzić w stan amorficzny stosując odpowiednio dużą szybkość chłodzenia Substancja V kryt [K/s] szkło sodowe 4.8 krzemionka metale Substancje szkłotwórcze Substancje tworzące szkła powinny posiadać wysoką lepkość w stanie stopionym blisko temperatury topnienia; Są to substancje tworzące duże zespoły atomów (jonów) o kształtach nieizomerycznych jak: łańcuchy, wydłużone cząstki itp.; Substancje te charakteryzują się niską liczbą koordynacyjną czemu sprzyja typ wiązania atomowego; Główne grupy substancji szkłotwórczych, tj. tworzących szkła w warunkach normalnych: A. Pierwiastki: S, Se, Te, As, C, B, Si, P; B. Tlenki: SiO 2, B 2 O 3, P 2 O 5, GeO 2, As 2 O 5 ; C. Związki z grupą hydroksylową: alkohole, gliceryna; D. Polimery organiczne; Szkło krzemionkowe Podstawowym tlenkiem szkłotwórczym jest SiO 2 Jednostką strukturalną szkła krzemionkowego, podobnie jak krzemianów jest tetraedr [SiO 4 ] -4, który w zależności od stosunku O:Si w substancji może tworzyć drogą kondensacji struktury złożone: pierścieniowe, łańcuchowe, wstęgowe, warstwowe, szkieletowe; Dla stopów ubogich w tlen (O:Si 2) w czasie chłodzenia może nastąpić tworzenie przestrzennego wiązania sieci tetraedrów tzw. więźby szkła; 3

4 Modele budowy szkła 1. Model Zachariasena - struktura szkła krzemionkowego stanowi ciągły szkielet (więźba), powstający przez statystycznie nieuporządkowane powiązanie ze sobą czworościanów [SiO 4 ] 4-, jednostki strukturalne połączone są ze sobą przypadkowo. 2. Model Lebiediewa - teoria krystalitowa, szkło składa się z bardzo drobnych krystalitów, o wielkości 1,5 2 nm, połączonych ze sobą poprzez obszary o luźniejszym upakowaniu (pustki) w sposób przypadkowy. 3. Model Görlicha model domenowy, w więźbie istnieją niewielkie obszary uporządkowane połączone ze sobą w sposób ciągły; Modele budowy szkła 1. Model Zachariasena - struktura szkła krzemionkowego stanowi ciągły szkielet (więźba), powstający przez statystycznie nieuporządkowane powiązanie ze sobą czworościanów [SiO 4 ] 4-, jednostki strukturalne połączone są ze sobą przypadkowo. 2. Model Lebiediewa - teoria krystalitowa, szkło składa się z bardzo drobnych krystalitów, o wielkości 1,5 2 nm, połączonych ze sobą poprzez obszary o luźniejszym upakowaniu (pustki) w sposób przypadkowy. 3. Model Görlicha model domenowy, w więźbie istnieją niewielkie obszary uporządkowane połączone ze sobą w sposób ciągły; Rzeczywista budowa szkieł A. Tlenki szkłotwórcze: tlenki Si, B, Ge, P, As, Zn; tworzą więźbę szkła B. Tlenki modyfikujące: tlenki Na, K, Ca, Mg; zrywają wiązania między elementami więźby osłabiając ją, wysycają lokalne niedobory ładunku lokując się w lukach więźby, łączą fragmenty więźby gdy nie jest ona w pełni przestrzennie spolimeryzowana; C. Tlenki pośrednie: Al, Pb, Ti, Zn, Cd, Be, Zr; w stanie czystym nie tworzą szkła natomiast nabierają własności szkłotwórczych w obecności innych tlenków, zastępują jony więźby modyfikując właściwości szkieł; D. Barwniki: tlenki metali przejściowych, metale szlachetne; tworzą centra barwne w szkle 4

5 Rzeczywista budowa szkieł A. Tlenki szkłotwórcze: tlenki Si, B, Ge, P, As, Zn; tworzą więźbę szkła B. Tlenki modyfikujące: tlenki Na, K, Ca, Mg; zrywają wiązania między elementami więźby osłabiając ją, wysycają lokalne niedobory ładunku lokując się w lukach więźby, łączą fragmenty więźby gdy nie jest ona w pełni przestrzennie spolimeryzowana; C. Tlenki pośrednie: Al, Pb, Ti, Zn, Cd, Be, Zr; w stanie czystym nie tworzą szkła natomiast nabierają własności szkłotwórczych w obecności innych tlenków, zastępują jony więźby modyfikując właściwości szkieł; D. Barwniki: tlenki metali przejściowych, metale szlachetne; tworzą centra barwne w szkle Historia szkieł ceramicznych Szkła naturalne - obsydian (skała wylewna), fulguryt (kwarc stopiony uderzeniem pioruna), tektyt (szkło powstałe na skutek uderzenia); ok lat p.n.e., opisy budowy pieców i technologii, pismo obrazkowe na glinianych tabliczkach, Mezopotamia; ok p.n.e., barwienie szkła, Kaukaz, ok p.n.e., huty szkła w dolnym Egipcie, barwienie szkła tlenkami Cu, Fe, Mn; ok. 630 p.n.e., zapisy technologii szkła (podręcznik), Asyria; ok. 250 p.n.e., odkrycie metody dmuchania szkła, Fenicja; I wiek, rozwój przemysłu szklarskiego w imperium rzymskim; 79 r., opis produkcji szkła (Pliniusz Starszy); 100 r., odlewanie szkła w formach; 591 r., pierwsze szyby okienne w budynkach sakralnych; 1180 r., pierwsze szyby w domach mieszkalnych; Historia szkieł ceramicznych 1453 r., rozwój ośrodka w Wenecji (Murano); 1834 r., szkło kwarcowe i pierwsze teorie dotyczące jego budowy; 1859 r. pierwszy półautomat do produkcji butelek; 1925 r., produkcja szyb metodą Pittsburgh; 1967 r., produkcja szyb metodą Pilkingtona; 1970 r., produkcja włókien optycznych; 1983 r., technologia zol-żel; 5

6 Etapy produkcji szkła: Przygotowanie surowców Zestawianie surowców Topienie masy Formowanie wyrobów Odprężanie Obróbka końcowa Kontrola jakości Dystrybucja I. Surowce Surowce stosowane do produkcji szkła są w większości pochodzenia mineralnego (piasek, wapień, dolomit, anhydryt, chromit itp.) oraz produktami przemysłu chemicznego (soda). Używa się także, częściowo, stłuczki szklanej - odpad produkcyjny po rozdrobnieniu i/lub stłuczka obca (surowiec wtórny) po procesie oczyszczania na linii mycia i uszlachetniania. Typowy zestaw szkła sodowo-wapniowego: SiO 2-75% (piasek szklarski) CaO - 10% ( wapno, węglan wapnia) Na 2 O - 15% (soda) barwniki - < 0,2%( tlenki metali przejściowych) II. Przygotowanie zestawu Zestawienie zestawu szklarskiego polega na odważeniu według receptury odpowiednio dobranych i przygotowanych surowców. Proces sporządzania zestawu odbywa się w ruchu ciągłym.. Sporządzanie zestawów (odważanie, transport do mieszarki, mieszanie) jest sterowane automatycznie. III. Transport i zasyp zestawu do wanny Z mieszarki zestaw szklarski transportowany jest systemem taśmociągów do zbiorników przypiecowych. 6

7 IV. Topienie szkła Topienie szkła polega na stopieniu zestawu szklarskiego, klarowaniu i oraz studzeniu wytopionej masy do temperatury wyrobowej. Proces ten przebiega jednocześnie, lecz w różnych częściach wanny szklarskiej. Fazy topienia szkła: podgrzewanie zestawu szklarskiego, przemiany surowców i topienie szkła, proces klarowania szkła ok C, ujednorodnienie chemiczne i termiczne szkła. IV. Topienie szkła IV. Topienie szkła 7

8 IV. Topienie szkła IV. Topienie szkła V. Formowanie szkła Masa szklarska dzięki możliwości ciągłej regulacji lepkości od stanu cieczy do ciała sztywnego można formować metodami formowania plastycznego (jak metale) tj. przez odlewanie, ciągnienie, walcowanie, wyciąganie, tłoczenie itp. Lepkość [dpas] Metoda formowania szkła 10 2 topienie Metoda formowania zależy od lepkości materiału tj. od temperatury zróżnicowanej dla każdego gatunku szkła odlewanie 10 3 dmuchanie ręczne automaty kroplowe, 10 4 walcowanie, ciągnienie 10 8 gięcie 10 9 spiekanie początek mięknięcia temperatura pokojowa 8

9 V. Formowanie szkła walcowanie V. Formowanie szkła ciągnienie, metoda Fourcault a V. Formowanie szkła ciągnienie, metoda Pilkingtona 9

10 V. Formowanie szkła prasowanie V. Formowanie szkła wydmuchiwanie automatyczne V. Formowanie szkła prasowanie + wydmuchiwanie 10

11 V. Formowanie szkła wydmuchiwanie ręczne V. Odprężanie Proces odprężania przebiega w odprężarkach gazowych i elektrycznych. Zadaniem tego procesu jest usunięcie naprężeń wewnętrznych w wyrobach. W odprężarce wyroby zostają podgrzane do górnej granicy odprężania, przetrzymane w tej temperaturze, a następnie rozpoczyna się proces powolnego schładzania. V. Zdobienie kolorowanie szkła proszkami, cięcie, szlifowanie, polerowanie, zatapianie obrzeży, natryskiwanie farbami ceramicznymi, ręczne malowanie farbami, zdobieniem kalkomanią, chemiczne matowanie wyrobów, piaskowanie, zdobienie laserowe, 11

12 Właściwości szkieł ceramicznych izotropia budowy i właściwości, możliwość modyfikacji składów i właściwości (addytywność właściwości), łatwość formowania kształtów, tanie i dostępne surowce, właściwości mechaniczne właściwości optyczne transparentność, specyficzne właściwości: optyczne, twardość, kruchość, inne bezpieczne dla środowiska (recykling) Zastosowanie szkieł ceramicznych opakowania butelki, słoiki, materiały budowlane szyby, szkło piankowe termoizolacyjne, włókniny izolacyjne, cegły szklane, płytki, szkła optycznie aktywne światłowody wielordzeniowe, planarne i in., wzmacniacze optyczne, lasery dużej mocy, szkła optycznie nieliniowe włókna fotoniczne dla tomografii optycznej, mikroskopii konfokalnej, komputerów kwantowych, na lasery tunelowe, szkła techniczne witryfikacyjne przetwarzanie odpadów oraz immobilizacja odpadów radioaktywnych i toksycznych, filtry, sorbenty, biokatalizatory dla oczyszczalni ścieków, szkła bioaktywne implanty chirurgiczne, nośniki leków, szkliste ekologiczne nawozy ogrodnicze, energetyka niekonwencionalna kolektory słoneczne, podłoża ogniw fotowoltaicznych, filtry optycznie aktywne, Szkła metaliczne Ze względu na dużą ruchliwość elementów stopu metale wykazują naturalną zdolność do krystalizacji, nie tworzą faz bezpostaciowych; Dla uzyskania metalu w stanie szklistym konieczne są bardzo duże szybkości chłodzenia v > C/s; Obecnie opracowane techniki otrzymywania szkieł metalicznych dotyczą tylko niektórych typów stopów metalicznych: - stopy ze składnikiem metalu przejściowego (50Cu50Zr, 60Ni40Nb), - stopy metal - półmetal (80Pd-20Si, 40Fe40Ni14P6B), 12

13 Wytwarzanie szkieł metalicznych Właściwości szkieł metalicznych wysoka wytrzymałość i odporność, kruchość, brak plastyczności, wysoka twardość, wysoka elastyczność, dobra odporność chemiczna, miękkość magnetyczna, wąska pętla histerezy magnetycznej, wysoka rezystancja lub czasami nadprzewodnictwo, Zastosowanie szkieł metalicznych rdzenie transformatorów wysokich mocy, kriotermometry, sensory magnetorezystancyjne, pojemniki na odpady nuklearne, magnesy nadprzewodzące, protetyka, 13

14 Polimery szkliste Polimery zbudowane są z dużych elementów (łańcuchów) i wykazują naturalną skłonność do tworzenia stanu szklistego. Możliwe jest częściowe lokalne uporządkowanie struktury, częściowa krystalizacja. Stopień krystaliczności osiąga 90% (obszary krystaliczne, sferolity). Częściowo skrystalizowane polimery są nieprzeźroczyste cechują się wyższą temperaturą topienia i wytrzymałością. Materiały węglowe Materiały otrzymywane drogą pirolizy substancji organicznych. Procesy takie mogą prowadzić do otrzymywania materiałów o zmiennej budowie - od form bezpostaciowych do krystalicznych. Krystalizacja materiałów węglowych wymaga wysokich temperatur w zakresie o C. Materiały otrzymywane ze związków organicznych w niższych temperaturach maja budowę pośrednią związaną ze strukturą wyjściowego prekursora. Materiały węglowe sadza węgiel pirolityczny węgiel szklisty 14

15 15

Nauka o Materiałach Wykład III Materiały amorficzne, szkła Jerzy Lis

Nauka o Materiałach Wykład III Materiały amorficzne, szkła Jerzy Lis Wykład III Materiały amorficzne, szkła Jerzy Lis Treść wykładu: 1. Materiały amorficzne i szkła. 2. Warunki otrzymywania szkieł. 3. Substancje szkłotwórcze. 4. Szkła ceramiczne na przykładzie szkieł krzemianowych.

Bardziej szczegółowo

Wykład III: Materiały amorficzne, szkła. JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych

Wykład III: Materiały amorficzne, szkła. JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Wykład III: Materiały amorficzne, szkła JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Treść wykładu: 1. Materiały amorficzne i szkła 2. Warunki otrzymywania

Bardziej szczegółowo

30/01/2018. Wykład III: Materiały amorficzne, szkła. Treść wykładu: Materiały amorficzne i szkła

30/01/2018. Wykład III: Materiały amorficzne, szkła. Treść wykładu: Materiały amorficzne i szkła Wykład III: Materiały amorficzne, szkła JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Technologii Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Treść wykładu: 1. Materiały amorficzne i szkła 2. Warunki

Bardziej szczegółowo

Analiza strukturalna materiałów Ćwiczenie 4

Analiza strukturalna materiałów Ćwiczenie 4 Akademia Górniczo Hutnicza Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Chemii Krzemianów i Związków Wielkocząsteczkowych Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Kierunek studiów: Technologia chemiczna

Bardziej szczegółowo

w_08 Chemia mineralnych materiałów budowlanych c.d. Chemia metali budowlanych

w_08 Chemia mineralnych materiałów budowlanych c.d. Chemia metali budowlanych w_08 Chemia mineralnych materiałów budowlanych c.d. Chemia metali budowlanych Spoiwa krzemianowe Kompozyty krzemianowe (silikatowe) kity, zaprawy, farby szkło wodne Na 2 SiO 3 + 2H 2 O H 2 SiO 3 +

Bardziej szczegółowo

Szkła. Forma i odlewy ze szkła kwarcowego wykonane w starożytnym Egipcie (około roku 2500 p.n.e.)

Szkła. Forma i odlewy ze szkła kwarcowego wykonane w starożytnym Egipcie (około roku 2500 p.n.e.) Szkła metaliczne Szkła cdn.gemrockauctions.com/uploads/images/275000-279999/276152/276152_1338954219.jpg American Association for the Advancement of Science Grot ze szkła wulkanicznego obsydianu (epoka

Bardziej szczegółowo

Technologie wytwarzania metali. Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe

Technologie wytwarzania metali. Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe Technologie wytwarzania metali Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW Krzepnięcie - przemiana fazy

Bardziej szczegółowo

Technologie wytwarzania metali. Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe

Technologie wytwarzania metali. Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe Technologie wytwarzania metali Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW Krzepnięcie - przemiana fazy

Bardziej szczegółowo

Technologie wytwarzania. Opracował Dr inż. Stanisław Rymkiewicz KIM WM PG

Technologie wytwarzania. Opracował Dr inż. Stanisław Rymkiewicz KIM WM PG Technologie wytwarzania Opracował Dr inż. Stanisław Rymkiewicz KIM WM PG Technologie wytwarzania Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki

Bardziej szczegółowo

opal Szkło naturalne

opal Szkło naturalne opal Szkło naturalne Szkło naturalne Obsydian szybko ochłodzona lawa; Szkło naturalne Fulguryt, strzałka piorunowa, piorunowiec, rurka, pręt kwarcowy powstały z piasku lub skały, stopionych od uderzenia

Bardziej szczegółowo

Czym się różni ciecz od ciała stałego?

Czym się różni ciecz od ciała stałego? Szkła Czym się różni ciecz od ciała stałego? gęstość Czy szkło to ciecz czy ciało stałe? Szkło powstaje w procesie chłodzenia cieczy. Czy szkło to ciecz przechłodzona? kryształ szkło ciecz przechłodzona

Bardziej szczegółowo

KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Krzepnięcie przemiana fazy ciekłej w fazę stałą Krystalizacja przemiana

Bardziej szczegółowo

SZKŁO LABORATORYJNE. SZKŁO LABORATORYJNE (wg składu chemicznego): Szkło sodowo - wapniowe (laboratoryjne zwykłe)

SZKŁO LABORATORYJNE. SZKŁO LABORATORYJNE (wg składu chemicznego): Szkło sodowo - wapniowe (laboratoryjne zwykłe) SZKŁO LABORATORYJNE SZKŁO LABORATORYJNE (wg składu chemicznego): Szkło sodowo - wapniowe (laboratoryjne zwykłe) To połączenie tlenków: 13 20% tlenków alkalicznych, 6 12% tlenków grupy RO, 0,5 6% Al 2O

Bardziej szczegółowo

Szkła specjalne Strukturalne warunki tworzenia się szkła Wykład 2. Ryszard J. Barczyński, Materiały edukacyjne do użytku wewnętrznego

Szkła specjalne Strukturalne warunki tworzenia się szkła Wykład 2. Ryszard J. Barczyński, Materiały edukacyjne do użytku wewnętrznego Szkła specjalne Strukturalne warunki tworzenia się szkła Wykład 2 Ryszard J. Barczyński, 2017-2018 Materiały edukacyjne do użytku wewnętrznego Teoria poszukiwana... Nie ma jeszcze w pełni satysfakcjonującej

Bardziej szczegółowo

PL B1. AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA IM. STANISŁAWA STASZICA, Kraków, PL BUP 21/10. MARCIN ŚRODA, Kraków, PL

PL B1. AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA IM. STANISŁAWA STASZICA, Kraków, PL BUP 21/10. MARCIN ŚRODA, Kraków, PL RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 212156 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 387737 (51) Int.Cl. C03C 1/00 (2006.01) B09B 3/00 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data

Bardziej szczegółowo

STRUKTURA STOPÓW CHARAKTERYSTYKA FAZ. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

STRUKTURA STOPÓW CHARAKTERYSTYKA FAZ. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego STRUKTURA STOPÓW CHARAKTERYSTYKA FAZ Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Stop tworzywo składające się z metalu stanowiącego osnowę, do którego

Bardziej szczegółowo

BUDOWA STOPÓW METALI

BUDOWA STOPÓW METALI BUDOWA STOPÓW METALI Stopy metali Substancje wieloskładnikowe, w których co najmniej jeden składnik jest metalem, wykazujące charakter metaliczny. Składnikami stopów mogą być pierwiastki lub substancje

Bardziej szczegółowo

STRUKTURA STOPÓW UKŁADY RÓWNOWAGI FAZOWEJ. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

STRUKTURA STOPÓW UKŁADY RÓWNOWAGI FAZOWEJ. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego STRUKTURA STOPÓW UKŁADY RÓWNOWAGI FAZOWEJ Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Wykresy układów równowagi faz stopowych Ilustrują skład fazowy

Bardziej szczegółowo

Teorie budowy szkieł. Nieuporządkowanej więźby ciągłej

Teorie budowy szkieł. Nieuporządkowanej więźby ciągłej SZKŁO BUDOWLANE Teorie budowy szkieł Krystalitowa Nieuporządkowanej więźby ciągłej CZWOROŚCIAN SiO4 Z czego zrobić szkło stosując przemysłową technologię topienia i przechłodzenia stopu Surowce szkłotwórcze

Bardziej szczegółowo

Drewno. Zalety: Wady:

Drewno. Zalety: Wady: Drewno Drewno to naturalny surowiec w pełni odnawialny. Dzięki racjonalnej gospodarce leśnej w Polsce zwiększają się nie tylko zasoby drewna, lecz także powierzchnia lasów. łatwość w obróbce, lekkość i

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁOZNAWSTWO. dr hab. inż. Joanna Hucińska Katedra Inżynierii Materiałowej Pok. 128 (budynek Żelbetu )

MATERIAŁOZNAWSTWO. dr hab. inż. Joanna Hucińska Katedra Inżynierii Materiałowej Pok. 128 (budynek Żelbetu ) MATERIAŁOZNAWSTWO dr hab. inż. Joanna Hucińska Katedra Inżynierii Materiałowej Pok. 128 (budynek Żelbetu ) jhucinsk@pg.gda.pl MATERIAŁOZNAWSTWO dziedzina nauki stosowanej obejmująca badania zależności

Bardziej szczegółowo

Szkła specjalne Przejście szkliste i jego termodynamika Wykład 5. Ryszard J. Barczyński, 2017 Materiały edukacyjne do użytku wewnętrznego

Szkła specjalne Przejście szkliste i jego termodynamika Wykład 5. Ryszard J. Barczyński, 2017 Materiały edukacyjne do użytku wewnętrznego Szkła specjalne Przejście szkliste i jego termodynamika Wykład 5 Ryszard J. Barczyński, 2017 Materiały edukacyjne do użytku wewnętrznego Czy przejście szkliste jest termodynamicznym przejściem fazowym?

Bardziej szczegółowo

Materiały budowlane - systematyka i uwarunkowania właściwości użytkowych

Materiały budowlane - systematyka i uwarunkowania właściwości użytkowych Materiały budowlane - systematyka i uwarunkowania właściwości użytkowych Kompozyty Większość materiałów budowlanych to materiały złożone tzw. KOMPOZYTY składające się z co najmniej dwóch składników występujących

Bardziej szczegółowo

forma studiów: studia stacjonarne Liczba godzin/tydzień: 2W, 1L PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

forma studiów: studia stacjonarne Liczba godzin/tydzień: 2W, 1L PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu MATERIAŁY SZKLISTE I SZKLANOKRYSTALICZNE Glass and glass-ceramic materials Kierunek: Inżynieria materiałowa Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy Rodzaj zajęć: Wyk. Lab. Poziom studiów: studia

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2018 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2018 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Układ graficzny CKE 2017 Nazwa kwalifikacji: Organizacja procesów wytwarzania wyrobów ze szkła Oznaczenie kwalifikacji: A.47

Bardziej szczegółowo

Szkło. T g szkła używanego w oknach katedr wynosi ok. 600 C, a czas relaksacji sięga lat. FIZYKA 3 MICHAŁ MARZANTOWICZ

Szkło. T g szkła używanego w oknach katedr wynosi ok. 600 C, a czas relaksacji sięga lat. FIZYKA 3 MICHAŁ MARZANTOWICZ Szkło Przechłodzona ciecz, w której ruchy uległy zamrożeniu Tzw. przejście szkliste: czas potrzebny na zmianę konfiguracji cząsteczek (czas relaksacji) jest rzędu minut lub dłuższy T g szkła używanego

Bardziej szczegółowo

Leon Murawski, Katedra Fizyki Ciała Stałego Wydział Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej

Leon Murawski, Katedra Fizyki Ciała Stałego Wydział Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej Nanomateriałów Leon Murawski, Katedra Fizyki Ciała Stałego Wydział Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej POLITECHNIKA GDAŃSKA Centrum Zawansowanych Technologii Pomorze ul. Al. Zwycięstwa 27 80-233

Bardziej szczegółowo

PL B1. Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica,Kraków,PL BUP 15/06

PL B1. Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica,Kraków,PL BUP 15/06 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 198350 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 372230 (22) Data zgłoszenia: 13.01.2005 (51) Int.Cl. C04B 28/20 (2006.01)

Bardziej szczegółowo

MIKROSKOPIA METALOGRAFICZNA

MIKROSKOPIA METALOGRAFICZNA MIKROSKOPIA METALOGRAFICZNA WYKŁAD 3 Stopy żelazo - węgiel dr inż. Michał Szociński Spis zagadnień Ogólna charakterystyka żelaza Alotropowe odmiany żelaza Układ równowagi fazowej Fe Fe 3 C Przemiany podczas

Bardziej szczegółowo

WyŜsza Szkoła InŜynierii Dentystycznej im. prof. Meissnera

WyŜsza Szkoła InŜynierii Dentystycznej im. prof. Meissnera WyŜsza Szkoła InŜynierii Dentystycznej im. prof. Meissnera ANALIZA POŁĄCZENIA WARSTW CERAMICZNYCH Z PODBUDOWĄ METALOWĄ Promotor: Prof. zw. dr hab. n. tech. MACIEJ HAJDUGA Tadeusz Zdziech CEL PRACY Celem

Bardziej szczegółowo

Nowoczesne metody metalurgii proszków. Dr inż. Hanna Smoleńska Materiały edukacyjne DO UŻYTKU WEWNĘTRZNEGO Część III

Nowoczesne metody metalurgii proszków. Dr inż. Hanna Smoleńska Materiały edukacyjne DO UŻYTKU WEWNĘTRZNEGO Część III Nowoczesne metody metalurgii proszków Dr inż. Hanna Smoleńska Materiały edukacyjne DO UŻYTKU WEWNĘTRZNEGO Część III Metal injection moulding (MIM)- formowanie wtryskowe Metoda ta pozwala na wytwarzanie

Bardziej szczegółowo

Pytania do egzaminu inżynierskiego, PWSZ Głogów, Przeróbka Plastyczna

Pytania do egzaminu inżynierskiego, PWSZ Głogów, Przeróbka Plastyczna Pytania do egzaminu inżynierskiego, PWSZ Głogów, Przeróbka Plastyczna 1. Badania własności materiałów i próby technologiczne 2. Stany naprężenia, kierunki, składowe stanu naprężenia 3. Porównywanie stanów

Bardziej szczegółowo

Materiały Reaktorowe. Właściwości mechaniczne

Materiały Reaktorowe. Właściwości mechaniczne Materiały Reaktorowe Właściwości mechaniczne Naprężenie i odkształcenie F A 0 l i l 0 l 0 l l 0 a. naprężenie rozciągające b. naprężenie ściskające c. naprężenie ścinające d. Naprężenie torsyjne Naprężenie

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁOZNAWSTWO Wydział Mechaniczny, Mechatronika, sem. I. dr inż. Hanna Smoleńska

MATERIAŁOZNAWSTWO Wydział Mechaniczny, Mechatronika, sem. I. dr inż. Hanna Smoleńska MATERIAŁOZNAWSTWO Wydział Mechaniczny, Mechatronika, sem. I dr inż. Hanna Smoleńska UKŁADY RÓWNOWAGI FAZOWEJ Równowaga termodynamiczna pojęcie stosowane w termodynamice. Oznacza stan, w którym makroskopowe

Bardziej szczegółowo

Samopropagująca synteza spaleniowa

Samopropagująca synteza spaleniowa Samopropagująca synteza spaleniowa Inne zastosowania nauki o spalaniu Dyfuzja gazów w płomieniu Zachowanie płynnych paliw i aerozoli; Rozprzestrzenianie się płomieni wzdłuż powierzchni Synteza spaleniowa

Bardziej szczegółowo

SUROWCE I RECYKLING. Wykład 8

SUROWCE I RECYKLING. Wykład 8 SUROWCE I RECYKLING Wykład 8 WYBRANE NIEMETALICZNE SUROWCE MINERALNE surowce krzemionkowe, tj. zasobne w SiO 2, surowce ilaste, surowce glinowe, glinokrzemianowe i zawierające alkalia, surowce wapniowe,

Bardziej szczegółowo

KIERUNKI ROZWOJU TECHNOLOGII PRODUKCJI KRUSZYW LEKKICH W WYROBY

KIERUNKI ROZWOJU TECHNOLOGII PRODUKCJI KRUSZYW LEKKICH W WYROBY KIERUNKI ROZWOJU TECHNOLOGII PRODUKCJI KRUSZYW LEKKICH W WYROBY POZNAŃ 17.10.2014 Jarosław Stankiewicz PLAN PREZENTACJI 1.KRUSZYWA LEKKIE INFORMACJE WSTĘPNE 2.KRUSZYWA LEKKIE WG TECHNOLOGII IMBIGS 3.ZASTOSOWANIE

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2019 CZĘŚĆ PISEMNA

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2019 CZĘŚĆ PISEMNA Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Układ graficzny CKE 2018 Nazwa kwalifikacji: Organizacja procesów wytwarzania wyrobów ze szkła Oznaczenie kwalifikacji: 47 Wersja

Bardziej szczegółowo

Politechnika Gdańska, Inżynieria Biomedyczna. Przedmiot: BIOMATERIAŁY. Metody pasywacji powierzchni biomateriałów. Dr inż. Agnieszka Ossowska

Politechnika Gdańska, Inżynieria Biomedyczna. Przedmiot: BIOMATERIAŁY. Metody pasywacji powierzchni biomateriałów. Dr inż. Agnieszka Ossowska BIOMATERIAŁY Metody pasywacji powierzchni biomateriałów Dr inż. Agnieszka Ossowska Gdańsk 2010 Korozja -Zagadnienia Podstawowe Korozja to proces niszczenia materiałów, wywołany poprzez czynniki środowiskowe,

Bardziej szczegółowo

Katalog odpadów dopuszczonych do składowania z uwzględnieniem cen i opłaty środowiskowej obowiązujący od dnia 16 stycznia 2013 r.

Katalog odpadów dopuszczonych do składowania z uwzględnieniem cen i opłaty środowiskowej obowiązujący od dnia 16 stycznia 2013 r. Katalog odpadów dopuszczonych do składowania z uwzględnieniem cen i opłaty środowiskowej obowiązujący od dnia 16 stycznia 2013 r. Lp. Kod odpadu Rodzaj odpadu Cena netto z opłatą Podatek VAT % Cena brutto

Bardziej szczegółowo

INŻYNIERIA MATERIAŁOWA w elektronice

INŻYNIERIA MATERIAŁOWA w elektronice Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Politechniki Wrocławskiej... INŻYNIERIA MATERIAŁOWA w elektronice... Dr hab. inż. JAN FELBA Profesor nadzwyczajny PWr 1 PROGRAM WYKŁADU Struktura materiałów

Bardziej szczegółowo

SZKŁO, ciało bezpostaciowe o właściwościach mech. zbliżonych do ciała stałego, powstałe w wyniku przechłodzenia stopionych surowców, gł. miner. i in.

SZKŁO, ciało bezpostaciowe o właściwościach mech. zbliżonych do ciała stałego, powstałe w wyniku przechłodzenia stopionych surowców, gł. miner. i in. Szkła SZKŁO, ciało bezpostaciowe o właściwościach mech. zbliżonych do ciała stałego, powstałe w wyniku przechłodzenia stopionych surowców, gł. miner. i in. surowców nieorg., bez krystalizacji składników.

Bardziej szczegółowo

Temat 9. Nauka o materiałach. Kompozyty i materiały ceramiczne

Temat 9. Nauka o materiałach. Kompozyty i materiały ceramiczne Temat 9 Nauka o materiałach Kompozyty i materiały ceramiczne Kompozyty budowa Kompozyty DEFINICJA Kompozyt jest to materiał utworzony z co najmniej dwóch komponentów (faz) o różnych właściwościach w taki

Bardziej szczegółowo

Technologie Materiałów Budowlanych Wykład 8. Szkło budowlane

Technologie Materiałów Budowlanych Wykład 8. Szkło budowlane Technologie Materiałów Budowlanych Wykład 8 Szkło budowlane Szkło Szkło według normy ASTM-162 (1983) szkło zdefiniowane jest jako nieorganiczny materiał, który został schłodzony do stanu stałego bez krystalizacji.

Bardziej szczegółowo

OBRÓBKA CIEPLNA STOPÓW ŻELAZA. Cz. I. Wyżarzanie

OBRÓBKA CIEPLNA STOPÓW ŻELAZA. Cz. I. Wyżarzanie OBRÓBKA CIEPLNA STOPÓW ŻELAZA Cz. I. Wyżarzanie Przemiany przy nagrzewaniu i powolnym chłodzeniu stali A 3 A cm A 1 Przykład nagrzewania stali eutektoidalnej (~0,8 % C) Po przekroczeniu temperatury A 1

Bardziej szczegółowo

30/01/2018. Wykład VI: Proszki, włókna, warstwy. Nauka o Materiałach. Treść wykładu:

30/01/2018. Wykład VI: Proszki, włókna, warstwy. Nauka o Materiałach. Treść wykładu: Wykład VI: Proszki, włókna, warstwy JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Nauka o Materiałach Właściwości materiałów zależą także od formy występowania

Bardziej szczegółowo

Wykład VI: Proszki, włókna, warstwy. JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych

Wykład VI: Proszki, włókna, warstwy. JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Wykład VI: Proszki, włókna, warstwy JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Nauka o Materiałach Właściwości materiałów zależą także od formy występowania

Bardziej szczegółowo

WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE PLASTYCZNOŚĆ. Zmiany makroskopowe. Zmiany makroskopowe

WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE PLASTYCZNOŚĆ. Zmiany makroskopowe. Zmiany makroskopowe WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE PLASTYCZNOŚĆ Zmiany makroskopowe Zmiany makroskopowe R e = R 0.2 - umowna granica plastyczności (0.2% odkształcenia trwałego); R m - wytrzymałość na rozciąganie (plastyczne); 1

Bardziej szczegółowo

Bioszkła do wypełniania ubytków kostnych

Bioszkła do wypełniania ubytków kostnych Bioszkła do wypełniania ubytków kostnych mgr inż. Lidia Ciołek Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych Zakład Bioceramiki Projekt współfinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego i Budżetu Państwa

Bardziej szczegółowo

EDF POLSKA R&D EDF EKOSERWIS

EDF POLSKA R&D EDF EKOSERWIS EDF POLSKA R&D EDF EKOSERWIS SYNTEZA MATERIAŁÓW AKTYWOWANYCH ALKALICZNIE NA BAZIE POPIOŁÓW LOTNYCH BARTOSZ SARAPATA XXIII Konferencja POPIOŁY Z ENERGETYKI ZAKOPANE, 2016-10-20 SYNTEZA GEOPOLIMERÓW NA BAZIE

Bardziej szczegółowo

Technologia ceramiki: -zaawansowanej -ogniotrwałej Jerzy Lis, Dariusz Kata Katedra Technologii Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych

Technologia ceramiki: -zaawansowanej -ogniotrwałej Jerzy Lis, Dariusz Kata Katedra Technologii Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Technologia szkła i ceramiki Technologia ceramiki: -zaawansowanej -ogniotrwałej Jerzy Lis, Dariusz Kata Katedra Technologii Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych PODSTAWOWE IMANENTNE WŁAŚCIWOŚCI TWORZYW

Bardziej szczegółowo

Zespół Szkół Samochodowych

Zespół Szkół Samochodowych Zespół Szkół Samochodowych Podstawy Konstrukcji Maszyn Materiały Konstrukcyjne i Eksploatacyjne Temat: OTRZYMYWANIE STOPÓW ŻELAZA Z WĘGLEM. 2016-01-24 1 1. Stopy metali. 2. Odmiany alotropowe żelaza. 3.

Bardziej szczegółowo

1. Przedmiot chemii Orbital, typy orbitali Związki wodoru z innym pierwiastkami

1. Przedmiot chemii Orbital, typy orbitali Związki wodoru z innym pierwiastkami 1. Przedmiot chemii Orbital, typy orbitali Związki wodoru z innym pierwiastkami 2. Stechiometria. Prawa stechiometrii Roztwory buforowe Węglowce - budowa elektronowa. Ogólna charakterystyka 3. Mikro- i

Bardziej szczegółowo

Materiałoznawstwo optyczne CERAMIKA OPTYCZNA

Materiałoznawstwo optyczne CERAMIKA OPTYCZNA Materiałoznawstwo optyczne CERAMIKA OPTYCZNA Szkło optyczne i fotoniczne, A. Szwedowski, R. Romaniuk, WNT, 2009 POLIKRYSZTAŁY - ciała stałe o drobnoziarnistej strukturze, które są złożone z wielkiej liczby

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁOZNAWSTWO. Prof. dr hab. inż. Andrzej Zieliński Katedra Inżynierii Materiałowej Pok. 204

MATERIAŁOZNAWSTWO. Prof. dr hab. inż. Andrzej Zieliński Katedra Inżynierii Materiałowej Pok. 204 MATERIAŁOZNAWSTWO Prof. dr hab. inż. Andrzej Zieliński Katedra Inżynierii Materiałowej Pok. 204 PODRĘCZNIKI Leszek A. Dobrzański: Podstawy nauki o materiałach i metaloznawstwo K. Prowans: Materiałoznawstwo

Bardziej szczegółowo

Wykład 9 Wprowadzenie do krystalochemii

Wykład 9 Wprowadzenie do krystalochemii Wykład 9 Wprowadzenie do krystalochemii 1. Krystalografia a krystalochemia. 2. Prawa krystalochemii 3. Sieć krystaliczna i pozycje atomów 4. Bliskie i dalekie uporządkowanie. 5. Kryształ a cząsteczka.

Bardziej szczegółowo

UNIWERSYTET MARII CURIE-SKŁODOWSKIEJ W LUBLINIE

UNIWERSYTET MARII CURIE-SKŁODOWSKIEJ W LUBLINIE UNIWERSYTET MARII CURIE-SKŁODOWSKIEJ W LUBLINIE Projekt Zintegrowany UMCS Centrum Kształcenia i Obsługi Studiów, Biuro ds. Kształcenia Ustawicznego telefon: +48 81 537 54 61 Podstawowe informacje o przedmiocie

Bardziej szczegółowo

Rodzaje szkieł. Z. Legun Technologia elementów optycznych WNT Warszawa Z. Legun Technologia elementów optycznych WNT Warszawa 1982

Rodzaje szkieł. Z. Legun Technologia elementów optycznych WNT Warszawa Z. Legun Technologia elementów optycznych WNT Warszawa 1982 Produkcja szkła surowce - inny skład niż odpowiadający składnikom masy szklanej np. aby wprowadzid Na 2 O stosuje się Na 2 Co 3 w procesie wytapiania materiały te rozkładają się tworząc tlenki szkłotwórcze

Bardziej szczegółowo

Geopolimery z tufu wulkanicznego. dr hab. inż. Janusz Mikuła prof. PK mgr inż. Michał Łach

Geopolimery z tufu wulkanicznego. dr hab. inż. Janusz Mikuła prof. PK mgr inż. Michał Łach Geopolimery z tufu wulkanicznego dr hab. inż. Janusz Mikuła prof. PK mgr inż. Michał Łach Tuf wulkaniczny skład i właściwości Tuf wulkaniczny jest to porowata skała należąca do skał okruchowych, składająca

Bardziej szczegółowo

Materiały Reaktorowe. Efekty fizyczne uszkodzeń radiacyjnych c.d.

Materiały Reaktorowe. Efekty fizyczne uszkodzeń radiacyjnych c.d. Materiały Reaktorowe Efekty fizyczne uszkodzeń radiacyjnych c.d. Luki (pory) i pęcherze Powstawanie i formowanie luk zostało zaobserwowane w 1967 r. Podczas formowania luk w materiale następuje jego puchnięcie

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 2 do Umowy

Załącznik nr 2 do Umowy Katalog odpadów dopuszczonych do składowania z uwzględnieniem cen i opłaty środowiskowej obowiązujący od dnia 01 stycznia 2012 r. Załącznik nr 2 do Umowy Lp. Kod odpadu Rodzaj odpadu Cena odpadu netto

Bardziej szczegółowo

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr

Bardziej szczegółowo

Nauka o Materiałach. Wykład IV. Polikryształy I. Jerzy Lis

Nauka o Materiałach. Wykład IV. Polikryształy I. Jerzy Lis Wykład IV Polikryształy I Jerzy Lis Treść wykładu I i II: 1. Budowa polikryształów - wiadomości wstępne. 2. Budowa polikryształów: jednofazowych porowatych z fazą ciekłą 3. Metody otrzymywania polikryształów

Bardziej szczegółowo

Inżynieria materiałowa: wykorzystywanie praw termodynamiki a czasem... walka z termodynamiką

Inżynieria materiałowa: wykorzystywanie praw termodynamiki a czasem... walka z termodynamiką Inżynieria materiałowa: wykorzystywanie praw termodynamiki a czasem... walka z termodynamiką Kilka definicji Faza Stan materii jednorodny wewnętrznie, nie tylko pod względem składu chemicznego, ale również

Bardziej szczegółowo

SZKŁO. materiał nieorganiczny powstały wskutek stopienia a następnie ochłodzenia bez krystalizacji

SZKŁO. materiał nieorganiczny powstały wskutek stopienia a następnie ochłodzenia bez krystalizacji SZKŁO Co to jest szkło? materiał nieorganiczny powstały wskutek stopienia a następnie ochłodzenia bez krystalizacji Spełnia makroskopową definicję ciała stałego, chociaż może być też uważane za przechłodzoną

Bardziej szczegółowo

Cena odpadu netto z opłatą

Cena odpadu netto z opłatą Cennik składowania z uwzględnieniem cen i opłaty środowiskowej obowiązujący od dnia 01 stycznia 2015 r. Ceny zawierają odpis na fundusz rekultywacyjny w wysokości 5,25 zł za 1 tonę odpadu. Lp. Kod odpadu

Bardziej szczegółowo

Nauka o Materiałach. Wykład XI. Właściwości cieplne. Jerzy Lis

Nauka o Materiałach. Wykład XI. Właściwości cieplne. Jerzy Lis Nauka o Materiałach Wykład XI Właściwości cieplne Jerzy Lis Nauka o Materiałach Treść wykładu: 1. Stabilność termiczna materiałów 2. Pełzanie wysokotemperaturowe 3. Przewodnictwo cieplne 4. Rozszerzalność

Bardziej szczegółowo

Chemia nieorganiczna. Copyright 2000 by Harcourt, Inc. All rights reserved.

Chemia nieorganiczna. Copyright 2000 by Harcourt, Inc. All rights reserved. Chemia nieorganiczna 1. Układ okresowy metale i niemetale 2. Oddziaływania inter- i intramolekularne 3. Ciała stałe rodzaje sieci krystalicznych 4. Przewodnictwo ciał stałych Pierwiastki 1 1 H 3 Li 11

Bardziej szczegółowo

NADPRZEWODNIKI WYSOKOTEMPERATUROWE (NWT) W roku 1986 Alex Muller i Georg Bednorz odkryli. miedziowo-lantanowym, w którym niektóre atomy lantanu były

NADPRZEWODNIKI WYSOKOTEMPERATUROWE (NWT) W roku 1986 Alex Muller i Georg Bednorz odkryli. miedziowo-lantanowym, w którym niektóre atomy lantanu były FIZYKA I TECHNIKA NISKICH TEMPERATUR NADPRZEWODNICTWO NADPRZEWODNIKI WYSOKOTEMPERATUROWE (NWT) W roku 1986 Alex Muller i Georg Bednorz odkryli nadprzewodnictwo w złożonym tlenku La 2 CuO 4 (tlenku miedziowo-lantanowym,

Bardziej szczegółowo

Geopolimery z tufu wulkanicznego. dr hab. inż. Janusz Mikuła prof. PK mgr inż. Michał Łach

Geopolimery z tufu wulkanicznego. dr hab. inż. Janusz Mikuła prof. PK mgr inż. Michał Łach Geopolimery z tufu wulkanicznego dr hab. inż. Janusz Mikuła prof. PK mgr inż. Michał Łach Tuf wulkaniczny skład i właściwości Tuf wulkaniczny jest to porowata skała należąca do skał okruchowych, składająca

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie temperatur charakterystycznych przy użyciu mikroskopu wysokotemperaturowego

Wyznaczanie temperatur charakterystycznych przy użyciu mikroskopu wysokotemperaturowego Wyznaczanie temperatur charakterystycznych przy użyciu mikroskopu wysokotemperaturowego 1. Cel Wyznaczenie temperatur charakterystycznych różnych materiałów przy użyciu mikroskopu wysokotemperaturowego.

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY SPIEKANE (SPIEKI)

MATERIAŁY SPIEKANE (SPIEKI) MATERIAŁY SPIEKANE (SPIEKI) Metalurgia proszków jest dziedziną techniki, obejmującą metody wytwarzania proszków metali lub ich mieszanin z proszkami niemetali oraz otrzymywania wyrobów z tych proszków

Bardziej szczegółowo

WPŁYW DODATKÓW STOPOWYCH NA WŁASNOŚCI STOPU ALUMINIUM KRZEM O NADEUTEKTYCZNYM SKŁADZIE

WPŁYW DODATKÓW STOPOWYCH NA WŁASNOŚCI STOPU ALUMINIUM KRZEM O NADEUTEKTYCZNYM SKŁADZIE WYDZIAŁ ODLEWNICTWA AGH Oddział Krakowski STOP XXXIV KONFERENCJA NAUKOWA Kraków - 19 listopada 2010 r. Marcin PIĘKOŚ 1, Stanisław RZADKOSZ 2, Janusz KOZANA 3,Witold CIEŚLAK 4 WPŁYW DODATKÓW STOPOWYCH NA

Bardziej szczegółowo

EFEKT PAMIĘCI KSZTAŁTU

EFEKT PAMIĘCI KSZTAŁTU EFEKT PAMIĘCI KSZTAŁTU 1. Przykłady efektu. 2. Co się dzieje podczas odwracalnej przemiany martenzytycznej? 3. Przykłady stopów wykazujących pamięć kształtu. 4. Charakterystyka przemiany. 5. Opis termodynamiczny.

Bardziej szczegółowo

Szkło kuloodporne: składa się z wielu warstw różnych materiałów, połączonych ze sobą w wysokiej temperaturze. Wzmacnianie szkła

Szkło kuloodporne: składa się z wielu warstw różnych materiałów, połączonych ze sobą w wysokiej temperaturze. Wzmacnianie szkła Wzmacnianie szkła Laminowanie szkła. Są dwa sposoby wytwarzania szkła laminowanego: 1. Jak na zdjęciach, czyli umieszczenie polimeru pomiędzy warstwy szkła i sprasowanie całego układu; polimer (PVB ma

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY KOMPOZYTOWE

MATERIAŁY KOMPOZYTOWE MATERIAŁY KOMPOZYTOWE 1 DEFINICJA KOMPOZYTU KOMPOZYTEM NAZYWA SIĘ MATERIAL BĘDĄCY KOMBINACJA DWÓCH LUB WIĘCEJ ROŻNYCH MATERIAŁÓW 2 Kompozyt: Włókna węglowe ciągłe (preforma 3D) Osnowa : Al-Si METALE I

Bardziej szczegółowo

I edycja. Instrukcja dla uczestnika. II etap Konkursu

I edycja. Instrukcja dla uczestnika. II etap Konkursu I edycja rok szkolny 2015/2016 Instrukcja dla uczestnika II etap Konkursu 1. Sprawdź, czy arkusz konkursowy, który otrzymałeś zawiera 12 stron. Ewentualny brak stron lub inne usterki zgłoś nauczycielowi.

Bardziej szczegółowo

Struktura materiałów. Zakres tematyczny. Politechnika Rzeszowska - Materiały lotnicze - I LD / dr inż. Maciej Motyka.

Struktura materiałów. Zakres tematyczny. Politechnika Rzeszowska - Materiały lotnicze - I LD / dr inż. Maciej Motyka. STRUKTURA, KLASYFIKACJA I OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA MATERIAŁÓW INŻYNIERSKICH Zakres tematyczny y 1 Struktura materiałów MATERIAŁAMI (inżynierskimi) nazywa się skondensowane (stałe) substancje, których właściwości

Bardziej szczegółowo

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne CHEMIA Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe Uczeń: zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 36 i jonów o podanym ładunku, uwzględniając rozmieszczenie elektronów na podpowłokach [

Bardziej szczegółowo

Kryteria oceniania z chemii kl VII

Kryteria oceniania z chemii kl VII Kryteria oceniania z chemii kl VII Ocena dopuszczająca -stosuje zasady BHP w pracowni -nazywa sprzęt laboratoryjny i szkło oraz określa ich przeznaczenie -opisuje właściwości substancji używanych na co

Bardziej szczegółowo

Adsorpcja wybranych jonów metali ciężkich na biowęglu pochodzącym z komunalnych osadów ściekowych

Adsorpcja wybranych jonów metali ciężkich na biowęglu pochodzącym z komunalnych osadów ściekowych Adsorpcja wybranych jonów metali ciężkich na biowęglu pochodzącym z komunalnych osadów ściekowych mgr Ewelina Ślęzak Opiekun pomocniczy: dr Joanna Poluszyńska Opiekun: prof. dr hab. inż. Piotr Wieczorek

Bardziej szczegółowo

Szkła specjalne Wykład 6 Termiczne właściwości szkieł Część 1 - Wstęp i rozszerzalność termiczna

Szkła specjalne Wykład 6 Termiczne właściwości szkieł Część 1 - Wstęp i rozszerzalność termiczna Szkła specjalne Wykład 6 Termiczne właściwości szkieł Część 1 - Wstęp i rozszerzalność termiczna Ryszard J. Barczyński, 2018 Materiały edukacyjne do użytku wewnętrznego Analiza termiczna Analiza termiczna

Bardziej szczegółowo

Wykład IV: Polikryształy I. JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych

Wykład IV: Polikryształy I. JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Wykład IV: Polikryształy I JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Treść wykładu (część I i II): 1. Budowa polikryształów - wiadomości wstępne.

Bardziej szczegółowo

Nauka o Materiałach Wykład II Monokryształy Jerzy Lis

Nauka o Materiałach Wykład II Monokryształy Jerzy Lis Wykład II Monokryształy Jerzy Lis Treść wykładu: 1. Wstęp stan krystaliczny 2. Budowa kryształów - krystalografia 3. Budowa kryształów rzeczywistych defekty WPROWADZENIE Stan krystaliczny jest podstawową

Bardziej szczegółowo

Krystalografia. Typowe struktury pierwiastków i związków chemicznych

Krystalografia. Typowe struktury pierwiastków i związków chemicznych Krystalografia Typowe struktury pierwiastków i związków chemicznych Wiązania w kryształach jonowe silne, bezkierunkowe kowalencyjne silne, kierunkowe metaliczne słabe lub silne, bezkierunkowe van der Waalsa

Bardziej szczegółowo

Chemia nieorganiczna. Pierwiastki. niemetale Be. 27 Co. 28 Ni. 26 Fe. 29 Cu. 45 Rh. 44 Ru. 47 Ag. 46 Pd. 78 Pt. 76 Os.

Chemia nieorganiczna. Pierwiastki. niemetale Be. 27 Co. 28 Ni. 26 Fe. 29 Cu. 45 Rh. 44 Ru. 47 Ag. 46 Pd. 78 Pt. 76 Os. Chemia nieorganiczna 1. Układ okresowy metale i niemetale 2. Oddziaływania inter- i intramolekularne 3. Ciała stałe rodzaje sieci krystalicznych 4. Przewodnictwo ciał stałych Copyright 2000 by Harcourt,

Bardziej szczegółowo

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW POUFNE Pieczątka szkoły 16 styczeń 2010 r. Kod ucznia Wpisuje uczeń po otrzymaniu zadań Imię Wpisać po rozkodowaniu pracy Czas pracy 90 minut Nazwisko KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY

Bardziej szczegółowo

Diagramy fazowe graficzna reprezentacja warunków równowagi

Diagramy fazowe graficzna reprezentacja warunków równowagi Diagramy fazowe graficzna reprezentacja warunków równowagi Faza jednorodna część układu, oddzielona od innych części granicami faz, na których zachodzi skokowa zmiana pewnych własności fizycznych. B 0

Bardziej szczegółowo

Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A.

Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A. Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A. 1. Atomy to: A- niepodzielne cząstki pierwiastka B- ujemne cząstki materii C- dodatnie cząstki materii D- najmniejsze cząstki pierwiastka, zachowujące jego

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY OBRÓBKI CIEPLNEJ

PODSTAWY OBRÓBKI CIEPLNEJ PODSTAWY OBRÓBKI CIEPLNEJ STOPÓW ŻELAZA WYŻARZANIE Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 1. POJĘCIA PODSTAWOWE 2. PRZEMIANY PRZY NAGRZEWANIU

Bardziej szczegółowo

METODY PRZYGOTOWANIA PRÓBEK DO POMIARU STOSUNKÓW IZOTOPOWYCH PIERWIASTKÓW LEKKICH. Spektrometry IRMS akceptują tylko próbki w postaci gazowej!

METODY PRZYGOTOWANIA PRÓBEK DO POMIARU STOSUNKÓW IZOTOPOWYCH PIERWIASTKÓW LEKKICH. Spektrometry IRMS akceptują tylko próbki w postaci gazowej! METODY PRZYGOTOWANIA PRÓBEK DO POMIARU STOSUNKÓW IZOTOPOWYCH PIERWIASTKÓW LEKKICH Spektrometry IRMS akceptują tylko próbki w postaci gazowej! Stąd konieczność opracowania metod przeprowadzania próbek innych

Bardziej szczegółowo

Synteza Nanoproszków Metody Chemiczne II

Synteza Nanoproszków Metody Chemiczne II Synteza Nanoproszków Metody Chemiczne II Bottom Up Metody chemiczne Wytrącanie, współstrącanie, Mikroemulsja, Metoda hydrotermalna, Metoda solwotermalna, Zol-żel, Synteza fotochemiczna, Synteza sonochemiczna,

Bardziej szczegółowo

30/01/2018. Wykład V: Polikryształy II. Treść wykładu (część II): Krystalizacja ze stopu. Podstawowe metody otrzymywania polikryształów

30/01/2018. Wykład V: Polikryształy II. Treść wykładu (część II): Krystalizacja ze stopu. Podstawowe metody otrzymywania polikryształów Wykład V: Polikryształy II JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Treść wykładu (część II): Podstawowe metody otrzymywania polikryształów krystalizacja

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 342

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 342 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 342 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 13, Data wydania: 22 kwietnia 2015 r. Nazwa i adres INSTYTUT

Bardziej szczegółowo

I. Substancje i ich przemiany

I. Substancje i ich przemiany NaCoBeZU z chemii dla klasy 1 I. Substancje i ich przemiany 1. Pracownia chemiczna podstawowe szkło i sprzęt laboratoryjny. Przepisy BHP i regulamin pracowni chemicznej zaliczam chemię do nauk przyrodniczych

Bardziej szczegółowo

Sposób unieszkodliwiania odpadów przemysługarbarskiego oraz układ do unieszkodliwiania odpadów przemysłu garbarskiego

Sposób unieszkodliwiania odpadów przemysługarbarskiego oraz układ do unieszkodliwiania odpadów przemysłu garbarskiego Sposób unieszkodliwiania odpadów przemysługarbarskiego oraz układ do unieszkodliwiania odpadów przemysłu garbarskiego Przedmiotem wynalazku jest sposób unieszkodliwiania odpadów przemysłu garbarskiego

Bardziej szczegółowo

Wykład V: Polikryształy II. JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych

Wykład V: Polikryształy II. JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Wykład V: Polikryształy II JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Treść wykładu (część II): Podstawowe metody otrzymywania polikryształów krystalizacja

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

PODSTAWY INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego PODSTAWY INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego WPROWADZENIE 1. GENEZA INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ 2. KLASYFIKACJA MATERIAŁÓW

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Właściwości fizyczne. Wodorki berylowców. Berylowce

Spis treści. Właściwości fizyczne. Wodorki berylowców. Berylowce Berylowce Spis treści 1 Właściwości fizyczne 2 Wodorki berylowców 3 Tlenki berylowców 4 Nadtlenki 5 Wodorotlenki 6 Iloczyn rozpuszczalności 7 Chlorki, fluorki, węglany 8 Siarczany 9 Twardość wody 10 Analiza

Bardziej szczegółowo

Nauczycielski plan dydaktyczny z chemii klasa: 1 LO, I ZS, 2 TA, 2 TŻ1, 2 TŻ2, 2 TŻR, 2 TI,2 TE1, 2 TE2, zakres podstawowy

Nauczycielski plan dydaktyczny z chemii klasa: 1 LO, I ZS, 2 TA, 2 TŻ1, 2 TŻ2, 2 TŻR, 2 TI,2 TE1, 2 TE2, zakres podstawowy Nauczycielski plan dydaktyczny z chemii klasa: 1 LO, I ZS, 2 TA, 2 TŻ1, 2 TŻ2, 2 TŻR, 2 TI,2 TE1, 2 TE2, zakres podstawowy Temat lekcji Treści nauczania 1. Zapoznanie z przedmiotowym systemem oceniania

Bardziej szczegółowo