ISSN PISMO REGIONU KARKONOSZY XLIV

Transkrypt

1 ISSN PISMO REGIONU KARKONOSZY XLIV 2012

2 Towarzystwo Przyjaciół Jeleniej Góry ROCZNIK JELENIOGÓRSKI PISMO REGIONU KARKONOSZY tom XLIV 2012 Ad maximam Urbis gloriam Jelenia Góra 2012

3 Zespół Redakcyjny Stanisław Firszt, Ivo Łaborewicz (redaktor), Janusz Milewski, Janusz Nagórny, Marek Obrębalski, Romuald Witczak RECENZENCI prof. dr hab. Zbigniew Domosławski, prof. dr hab. Henryk Gradkowski, dr hab. Grzegorz Hryciuk, dr hab. Jacek Potocki Tłumaczenia streszczeń Jiří Dvořák (j. czeski), Maurycy Kisielnicki (j. angielski), Marianna Kurowska (j. niemiecki) Wydawca Towarzystwo Przyjaciół Jeleniej Góry 2010 WSPÓŁPRACA Archiwum Państwowe we Wrocławiu Oddział w Jeleniej Górze Karkonoskie Towarzystwo Naukowe Adres Redakcji: ul. Bohaterów Getta 2, Jelenia Góra bądź ul. Płk. W. Kazimierskiego 3, Jelenia Góra, jgora@ap.wroc.pl; tpjg@op.pl Skład komputerowy Ad Rem, Jelenia Góra, ul. Okrzei 12, tel Druk Zakład Poligraficzny PRINT Jelenia Góra Jelenia Góra, ul. 1 Maja 43, tel NAKŁAD 500 egz. ISSN Na okładce: 1 str.: Budynek Zespołu Szkół Rzemiosł Artystycznych w Jeleniej Górze Cieplicach, uroczyście oddany do użytku 7 listopada 1902 r., jako Kunstgewerbliche Fachschule Holzschitzschule von Bruce-Stiftung (fot. A. Nowak-Odelga); 4. str.: Piękna Madonna Cieplicka rzeźba kameralna w drewnie Cirilla dell Antonio (fot. M. Wojtczuk)

4 Spis treœci Spis treœci... 3 Contens... 5 Obsah... 7 Inhaltsverzeichnis... 9 Marek Obrębalski, Demograficzne aspekty rozwoju Jeleniej Góry uwarunkowania, kierunki zmian, problemy Roman Stelmach, Dokumenty klasztoru cystersów w Krzeszowie problematyka i stan zachowania Przemysław Wiater, Pisarska Poręba nad Szklarskim Potokiem. O początkach Szklarskiej Poręby Paweł Duma, Honorata Rutka, Daniel Wojtucki, Odkrycie pozostałości szubienicy w Jeleniej Górze Adam Wincenty Pol, Urządzenia odwadniania kunsztowego kopalni w Gierczynie koło Mirska z XVIII/XIX w Romuald Witczak, Carsko-królewskie wywczasy u Karkonoszy Piotr Pregiel, Dorożki jako forma transportu osobowego w Cieplicach w latach Takehiko Hirose, Historia słynnego architekta niemieckiego w Japonii, urodzonego w Hirschberg z okazji 100. rocznicy jego śmierci w 2014 r Jacek Urbańczyk, Plany przeniesienia jeleniogórskiego lotniska do Jeżowa Sudeckiego Maciej Łokaj, Spór o przyczyny likwidacji Grupy Operacyjnej KERM i MP na Śląsk Dolny Tomasz Rzeczycki, Schronisko Wierchy na grzbiecie Karkonoszy Stanisław Firszt, Muzeum Przyrodnicze w Jeleniej Górze, cz Marek Szajda, Powojenne tablice pamiątkowe w Jeleniej Górze. Charakterystyka zbioru Aleksandra Kinga Mikicka, Międzynarodowa współpraca miasta Kowary historia, dokumenty, perspektywa Małgorzata Żochowska, Rozwój turystyki polsko-czeskiej w Karkonoszach poprzez regionalną kartę rabatową gościa Karkonosze Regioncard WSPOMNIENIA I MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE Michał Christian, Wspomnienia sieroty Ivo Łaborewicz, Akt darowizny Luizy księżnej Niderlandzkiej, na rzecz ewangelików w Wojanowie (1858 r.)

5 SPIS TREŚCI Varia Barbara Grzybek, Powiatowe Archiwum Państwowe w Zgorzelcu ( ) i jego następcy do 1961 r Robert Rzeszowski, Szklane obrazy w zbiorach Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze Eugeniusz Gronostaj, Parnas na Siodle. Helikon siedziba muz Marta Ciesielska, Kraina Westernu pod Śnieżką Anna Czaplinka, Dorota Woźniak, Cieplicka szkoła z wielkimi tradycjami IN MEMORIAM Anna Gniadzik (Bożena Danielska, Stanisław Firszt) Marian Leńko (Grażyna Tęcza) Janusz Maciej Łokaj (Grzegorz Lustyk) Kazimierz Pawelski (Stanisław Firszt) Ingeborg von Pfeil (Andrzej Jawor) Adam Wincenty Pol (Stanisław Firszt) Marian Świeży (Stanisław Firszt) RECENZJE I NOTY WYDAWNICZE Recenzje HISTORIA MIASTA KOWARY (piotr Pregiel) Podziemne trasy turystyczne Polski. Cz. 1 Kopalnie, Cz. 2 (Ivo Łaborewicz) Noty wydawnicze (Romuald Witczak) Orle nad Kamionkiem Nasza puszcza Książka o Piechowicach Jak to było z Miedzianką O dziewczynce, która się nie zgadza na zło Ludzie i wilki w Szklarskiej Porębie Jeleniogórski kryminał Polscy sportowcy na ziemi jeleniogórskiej Co wiemy o Świątyni Wang SPRAWOZDANIA Sprawozdanie z działalności Karkonoskiego Towarzystwa Naukowego Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich Towarzystwo Przyjaciół Jeleniej Góry w 2011 r Sprawozdanie z działalności Stowarzyszenia Miłośnicy Cieplic KRONIKA Czesław Margas, Kronika Jeleniogórska

6 CONTENS Spis treœci... 3 Contens... 5 Obsah... 7 Inhaltsverzeichnis... 9 Marek Obrębalski, Demographic Aspects of the Development of Jelenia Gora conditions, directions of changes, issues Roman Stelmach, The Documents of Cistercian Order in Krzeszów problems and the state of preservation Przemysław Wiater, Writers Poręba (Forestry Clearing) on Szklarski Potok (Glassmakers Brook). About the Beginning of Szklarska Poręba Paweł Duma, Honorata Rutka, Daniel Wojtucki, The Discovery of Remnants of Gallows in Jelenia Góra Adam Wincenty Pol, 18 th /19 th Century Treadmill Water Draining Machinery in the Mine in Gierczyn near Mirsk Romuald Witczak, Imperial and Royal Holidays in the Karkonosze Mountains Piotr Pregiel, Hackney Carriages as a Form of Individual Transport in Cieplice Spa in the Years Takehiko Hirose, The History of a Famous German Architect born in Hirschberg on the 100 th anniversary of his death in Jacek Urbańczyk, Plans Regarding the Move Jelenia Góra Airfield to Jeżów Sudecki Maciej Łokaj, The Dispute Regarding the Reasons for the Liquidation of KERM & MP Operational Groups for Lower Silesia Tomasz Rzeczycki, Mountain Lodge Wierchy on the Ridge of the Karkonosze Mts Stanisław Firszt, The Museum of Natural History (Muzeum Przyrodnicze) in Jelenia Góra, part Marek Szajda, Post-war Memorial plaques in Jelenia Góra. The Character of the Collection Aleksandra Kinga Mikicka, The International Cooperation of the Town of Kowary the history, documents, perspectives Małgorzata Żochowska, The Development of the Polish and Czech Tourism in the Karkonosze Mountains since the Introduction the Visitor s Discount Card Karkonosze Regioncard MEMOIRES AND SOURCE MATERIALS Michał Christian, Memoirs of an Orphan Memoirs of an Orphan Ivo Łaborewicz, The Deed of Gift by Luisa the Princes of the Netherlands in favour of the Evangelics of Wojanów (1858)

7 CONTENS Varia Barbara Grzybek, County State Archives in Zgorzelec ( ) and its successors until Robert Rzeszowski, Glass Pictures in the Collection of Museum Karkonoskie in Jelenia Góra Eugeniusz Gronostaj, Parnassus in the Saddle. Helicon The Muses Abode Marta Ciesielska, Westren land under the Śnieżka Anna Czaplinka, Dorota Woźniak, The school in Cieplice with great traditions IN MEMORIAM Anna Gniadzik (Bożena Danielska, Stanisław Firszt) Marian Leńko (Grażyna Tęcza) Janusz Maciej Łokaj (Grzegorz Lustyk) Kazimierz Pawelski (Stanisław Firszt) Ingeborg von Pfeil (Andrzej Jawor) Adam Wincenty Pol (Stanisław Firszt) Marian Świeży (Stanisław Firszt) REVIEWS Reviews HISTORIA MIASTA KOWARY (piotr Pregiel) Podziemne trasy turystyczne Polski. Cz. 1 Kopalnie, Cz. 2 (Ivo Łaborewicz) Release notes (Romuald Witczak) Orle nad Kamionkiem Nasza puszcza Książka o Piechowicach Jak to było z Miedzianką O dziewczynce, która się nie zgadza na zło Ludzie i wilki w Szklarskiej Porębie Jeleniogórski kryminał Polscy sportowcy na ziemi jeleniogórskiej Co wiemy o Świątyni Wang REPORTS Sprawozdanie z działalności Karkonoskiego Towarzystwa Naukowego Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich Towarzystwo Przyjaciół Jeleniej Góry w 2011 r Sprawozdanie z działalności Stowarzyszenia Miłośnicy Cieplic CHRONICLE Czesław Margas, Chronicle of the year

8 OBSAH Spis treœci... 3 Contens... 5 Obsah... 7 Inhaltsverzeichnis... 9 Marek Obrębalski, Demografické aspekty rozvoje Jelení Hory podmínky, směry změn, problémy Roman Stelmach, Dokumenty cisterciáckého kláštera v Křešově tématika a stav fondu Przemysław Wiater, Písařská Poruba nad Sklářským potokem. O počátcích města Sklářské Poruby Paweł Duma, Honorata Rutka, Daniel Wojtucki, Nález pozůstatků šibenice v Jelení Hoře Adam Wincenty Pol, Zařízení na odvodnění dolu v Gierczyně u Mirska z přelomu 18. a 19. století Romuald Witczak, Carsko-královské letní pobyty pod Krkonošemi Piotr Pregiel, Drožky jako forma osobní dopravy ve Slezských Teplicích v letech Takehiko Hirose, Historie japonského pobytu slavného německého architekta narozeného v Jelení Hoře publikováno při příležitosti stého výročí jeho úmrtí (2014) Jacek Urbańczyk, Plán na přemístění jelenohorského letiště do lokality Jeżow Sudecki Maciej Łokaj, Dohady o příčinách likvidace Operační skupiny KERM i MP na Dolním Slezsku Tomasz Rzeczycki, Horská bouda Wierchy na hřebenech Krkonoš Stanisław Firszt, Přírodovědecké muzeum (Muzeum Przyrodnicze) v Jelení Hoře, část Marek Szajda, Poválečné pamětní desky v Jelení Hoře. Charakteristika kolekce Aleksandra Kinga Mikicka, Mezinárodní spolupráce města Kowary historie, dokumenty, perspektiva Małgorzata Żochowska, Rozvoj polsko-české turistiky v Krkonoších prostřednictvím oblastní slevové karty Krkonoše Regioncard Vzpomínky a prameny Michał Christian, Vzpomínky sirotka Ivo Łaborewicz, Darovací listina kněžny Luisy Nizozemské ve prospěch evangelíků ve Wojanowě (1858)

9 obsah Varia Barbara Grzybek, Okresní státní archiv ve Zhořelci ( ) a jeho nástupci do roku Robert Rzeszowski, Skleněné obrazy ve sbírkách Krkonošského muzea v Jelení Hoře Eugeniusz Gronostaj, Parnas na Sedle. Helikon sídlo múz Marta Ciesielska, Western pod Sněžkou Anna Czaplinka, Dorota Woźniak, Cieplicka škola s velkými tradicemi IN MEMORIAM Anna Gniadzik (Bożena Danielska, Stanisław Firszt) Marian Leńko (Grażyna Tęcza) Janusz Maciej Łokaj (Grzegorz Lustyk) Kazimierz Pawelski (Stanisław Firszt) Ingeborg von Pfeil (Andrzej Jawor) Adam Wincenty Pol (Stanisław Firszt) Marian Świeży (Stanisław Firszt) RECENZE A POZNÁMKÍ Recenze HISTORIA MIASTA KOWARY (piotr Pregiel) Podziemne trasy turystyczne Polski. Cz. 1 Kopalnie, Cz. 2 (Ivo Łaborewicz) Poznámkí (Romuald Witczak) Orle nad Kamionkiem Nasza puszcza Książka o Piechowicach Jak to było z Miedzianką O dziewczynce, która się nie zgadza na zło Ludzie i wilki w Szklarskiej Porębie Jeleniogórski kryminał Polscy sportowcy na ziemi jeleniogórskiej Co wiemy o Świątyni Wang Zprávy Sprawozdanie z działalności Karkonoskiego Towarzystwa Naukowego Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich Towarzystwo Przyjaciół Jeleniej Góry w 2011 r Sprawozdanie z działalności Stowarzyszenia Miłośnicy Cieplic KRONIKA Czesław Margas, Kronika roce

10 Inhaltsverzeichnis Spis treœci... 3 Contens... 5 Obsah... 7 Inhaltsverzeichnis... 9 Marek Obrębalski, Die demografischen Aspekte der Entwicklung von Jelenia Góra Bedingungen, Tendenzen der Veränderungen, Probleme Roman Stelmach, Urkunden des Grüssauer Zisterzienserklosters Problematik und Erhaltungszustand Przemysław Wiater, Die kaiserlich-königlichen Sommerfrischen im Riesengebirge Paweł Duma, Honorata Rutka, Daniel Wojtucki, Die Entdeckung der Galgenreste in Hirschberg/Jelenia Góra Adam Wincenty Pol, Die Anlage zur kunstvollen Entsümpfung der Grube in Giehren aus dem 18./19. Jh Romuald Witczak, Carsko-královské letní pobyty pod Krkonošemi Piotr Pregiel, Die Droschken als Form der Personenbeförderung in Bad Warmbrunn in den Jahren Takehiko Hirose, Der Aufenthalt eines berühmten deutschen in Hirschberg geborenen Architekten in Japan Zu seinem auf 2014 entfallenden 100. Todestag Jacek Urbańczyk, Die Pläne zur Verlegung des Hirschberger Flugplatzes nach Grunau (Jeżów Sudecki) Maciej Łokaj, Der Streit um die Ursachen zur Auflösung der Operationsgruppe Tomasz Rzeczycki, Die Baude Wierchy auf dem Riesengebirgskamm. 155 Stanisław Firszt, Das Naturkundliche Museum in Jelenia Góra (Hirschberg), Teil II Marek Szajda, Die nach 1945 in Jelenia Góra entstandenen Gedenktafeln. Beschreibung des Bestandes Aleksandra Kinga Mikicka, Internationale Zusammenarbeit der Stadt Kowary (Schmiedeberg) Geschichte, Dokumente und Perspektiven Małgorzata Żochowska, Die Entwicklung des polnisch-tschechischen Tourismus durch die Einführung der regionalen Gäste-Rabattkarte Karkonosze Regioncard DIE ERINNERUNGEN UND DIE AUSGANGSSTOFFE Michał Christian, Erinnerungen einer Waise Ivo Łaborewicz, Die Schenkungsurkunde von Luise Prinzessin der Niederlande für die Schildauer Protestanten (1858)

11 INHALTSVERZEICHNIS Varia Barbara Grzybek, Das staatliche Kreisarchiv in Zgorzelec (Görlitz, ) und seine Nachfolger bis Robert Rzeszowski, Die gläsernen Bilder in den Sammlungen des Riesengebirgsmuseums in Hirschberg Eugeniusz Gronostaj, Der Parnass im Sattler. Der Helikon Sitz der Musen Marta Ciesielska, Westrenland unter dem Schneekoppe Anna Czaplinka, Dorota Woźniak, Eine Warmbrunner Schule mit einer großen Vergangenheit IN MEMORIAM Anna Gniadzik (Bożena Danielska, Stanisław Firszt) Marian Leńko (Grażyna Tęcza) Janusz Maciej Łokaj (Grzegorz Lustyk) Kazimierz Pawelski (Stanisław Firszt) Ingeborg von Pfeil (Andrzej Jawor) Adam Wincenty Pol (Stanisław Firszt) Marian Świeży (Stanisław Firszt) BESPRECHUNGEN UND VERLAGSBERICHTE Besprechungen HISTORIA MIASTA KOWARY (piotr Pregiel) Podziemne trasy turystyczne Polski. Cz. 1 Kopalnie, Cz. 2 (Ivo Łaborewicz) Verlagsberichte (Romuald Witczak) Orle nad Kamionkiem Nasza puszcza Książka o Piechowicach Jak to było z Miedzianką O dziewczynce, która się nie zgadza na zło Ludzie i wilki w Szklarskiej Porębie Jeleniogórski kryminał Polscy sportowcy na ziemi jeleniogórskiej Co wiemy o Świątyni Wang BERICHTE Sprawozdanie z działalności Karkonoskiego Towarzystwa Naukowego Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich Towarzystwo Przyjaciół Jeleniej Góry w 2011 r Sprawozdanie z działalności Stowarzyszenia Miłośnicy Cieplic CHRONIK Czesław Margas, Chronik für das Jahr