Publikacje IPN związane z tematyką Powstania Warszawskiego

Transkrypt

1 Publikacje IPN związane z tematyką Powstania Warszawskiego Powstanie Warszawskie 1944 w dokumentach z archiwów służb specjalnych Warszawa 2007, 1428 s. ydawnictwo powstało w wyniku prac polsko-rosyjskiej grupy roboczej (Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów IPN, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji RP, Federalna Służba Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej). Publikacja prezentuje unikalne dokumenty dotyczące Powstania Warszawskiego 1944 r. i późniejszych losów powstańców. Dokumenty pochodzą z zasobu archiwalnego IPN oraz z Centralnego Archiwum Federalnej Służby Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej. Zostały wytworzone przez służby specjalne III Rzeszy Niemieckiej, polskie organy bezpieczeństwa publicznego oraz sowieckie służby specjalne. Są to przede wszystkim meldunki, protokoły przesłuchań, ale także protokoły posiedzeń sądowych w procesach przeciwko zbrodniarzom wojennym odpowiedzialnym za likwidację powstania. Publikacja zawiera 149 dokumentów opracowanych w języku polskim i rosyjskim. Dokumenty z archiwów rosyjskich to m.in. protokoły przesłuchania ze sprawy prowadzonej przeciwko gen. Reinerowi Stahelowi, komendantowi Warszawy (w tym przesłuchanie płk. Augustyna Walusia Kornela, szefa Oddziału IV Komendy Głównej AK) oraz zeznania ze sprawy prowadzonej przeciwko żołnierzom brygady RONA (Rosyjskiej Wyzwoleńczej Armii Narodowej). Dokumenty z archiwum IPN to m.in. meldunki sytuacyjne oraz protokoły przesłuchań powstańców wytworzone przez niemiecką policję bezpieczeństwa, przesłuchania agentów niemieckiej policji bezpieczeństwa i SD, operujących na terenie powstańczej Warszawy, oraz wziętych do niewoli przez powstańców Niemców. Publikacja zawiera także protokoły przesłuchań powstańców, sporządzone w latach przez urząd bezpieczeństwa publicznego. Do ciekawszych bez wątpienia należą protokoły przesłuchań Eustachego Kraka Dudzieńca, kpt. Alfreda Kurczewskiego Szreniawy, płk. Józefa Szostaka Filipa, czy też płk. Jana Rzepeckiego Prezesa. W książce zamieszczono również materiały dotyczące dowódcy SS i policji dystryktu - 1 -

2 warszawskiego Paula Geibla, fragment rozprawy sądowej przeciwko gubernatorowi Ludwigowi Fischerowi, zeznanie gen. Heinza Reinefartha i Ericha von dem Bacha. Ciekawym dokumentem jest protokół przesłuchania jednego z żołnierzy Ukraińskiego Legionu Samoobrony (Legionu Wołyńskiego 31 batalionu Schutzmannschaft der Sipo), dotyczący walk pododdziału w Powstaniu Warszawskim. Publikacja zawiera ponad 100 fotografii i ilustracji pochodzących z zasobu IPN, FSB Federacji Rosyjskiej, archiwum federalnego w Koblencji, Instytutu Zachodniego w Poznaniu oraz ze zbiorów prywatnych. Do książki załączono także dwie mapki Warszawy z początkowego i końcowego okresu powstania

3 Powstanie Warszawskie. Fakty i mity red. Kazimierz Krajewski i Tomasz Łabuszewski, Warszawa, 2006, ss. 158, (seria Konferencje, t. 29) O Powstaniu Warszawskim powstała przez lata ogromna literatura, jednak problematyka powstańcza tylko pozornie wydaje się wyczerpana. Nadal wiele tematów czeka na bardziej obszerne zbadanie i opracowanie. Niniejszy tom poświęcony jest wybranym, mało znanym, często przekłamanym lub zmitologizowanym aspektom tego dramatycznego zrywu narodowego, największej operacji militarnej Armii Krajowej. Tom zawiera materiały z sesji naukowej zorganizowanej 30 września 2004 r. przez Biuro Edukacji Publicznej IPN. Spis treści Wstęp Kazimierz Krajewski i Tomasz Łabuszewski Paweł Wieczorkiewicz Stalin a Powstanie Warszawskie. Próba interpretacji Tomasz Szarota Powstanie Warszawskie jako odwet za niemiecką okupację Waldemar Grabowski Cywilne władze Polskiego Państwa Podziemnego w Powstaniu Warszawskim Janusz Marszalec Armia Krajowa a komuniści i ich stronnicy podczas Powstania Warszawskiego Kazimierz Krajewski Oddziały Nowógródzkiego Okręgu AK w Powstaniu Warszawskim Grzegorz Motyka Prawda i mity o udziale Ukraińców w zwalczaniu Powstania Warszawskiego Andrzej Krzysztof Kunert W majestacie»prawa«prl. Powojenne represje wobec dowódców Powstania Warszawskiego Jacek Zygmunt Sawicki Działalność operacyjna UB i SB wobec środowisk powstańczych - 3 -

4 Janusz Kazimierz Zawodny Powstanie Warszawskie w walce i dyplomacji Warszawa 2005, ss. 310, (seria Monografie, t. 17) Wydanie drugie na podstawie diapozytywów wydania pierwszego, PWN, Warszawa Spis treści Przedmowa do wydania drugiego Przedmowa Wstęp: Wybuch I. Armia Krajowa: Dowództwo i środki II. Powstańcy w Warszawie i poza jej granicami III. Armia niemiecka IV. Armia Czerwona V. Dyplomacja: Teheran VI. Dyplomacja: Następstwa Teheranu VII. Pomoc powietrzna VIII. Walka o Stare Miasto IX. Oblężenie miasta X. Armia Czerwona u bram XI. Kapitulacja Aneks A. Statystyka porównawcza Aneks B. Wybrane dokumenty Indeks osób - 4 -

5 Aresztowane powstanie Wybór i redakcja naukowa Jacek Sawicki, wstęp Bernadetta Gronek, Warszawa 2004, ss. 218, (seria Relacje i wspomnienia, t. 7) Prezentowana książka to zbiór relacji i wspomnień żołnierzy podziemia i mieszkańców walczącej Warszawy. Dzięki nim poznajemy nie tylko szlak bojowy batalionu Zośka i przebieg działań w Śródmieściu, na Starym Mieście, Mokotowie i Żoliborzu, ale także postawy ludności cywilnej, zachowującej hart ducha mimo niebezpieczeństwa. Tekst wzbogacają liczne zdjęcia, wprowadzające w atmosferę bohaterskich dni powstania warszawskiego. Wszystkie teksty skonfiskowane zostały przez funkcjonariuszy służb bezpieczeństwa podczas rewizji jako materiał obciążający i przez lata spoczywały w archiwum MSW

6 Janusz Kazimierz Zawodny Uczestnicy i świadkowie Powstania Warszawskiego. Wywiady Warszawa 2004, ss. 428, cena 30,00 zł (seria Relacje i wspomnienia, t. 6) Z przedmowy Autora: [ ] Książka stanowi zbiór wywiadów przeprowadzonych przeze mnie osobiście. Respondenci to ludzie odpowiedzialni za decyzje rozpoczęcia powstania podjęte zarówno w Londynie, jak i w Warszawie, m.in. premier Stanisław Mikołajczyk i gen. Tadeusz Bór -Komorowski; uczestnicy walk z bronią w ręku; lotnicy pod brytyjską komendą niosący pomoc Warszawie; dyplomaci w Waszyngtonie i Moskwie, w Rzymie i Londynie. Jako uczestnik powstania, a później politolog i profesor amerykańskich uniwersytetów, zbierałem te wywiady w sześciu krajach w latach (w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie, w Anglii, Francji, Niemczech i Włoszech). W Polsce w okresie PRL obiektywne zbieranie materiałów na temat Powstania Warszawskiego nie było możliwe. Od 1944 roku żyję na emigracji. Wywiady z Polakami nie były łatwe. Jak zwykle w sytuacjach kontrowersyjnych mieli pasję do prawdy, ale odmienne percepcje dowodów. Wywiady prowadziłem w różny sposób. Dawałem respondentowi do wyboru albo do dyspozycji mikrofon, albo sporządzanie autorskich notatek verbatim podczas wywiadu. [ ] Mimo, że z wieloma wypowiedziami nie mogłem się zgodzić, nie wdawałem się w dyskusje ani też nie kwestionowałem ich treści, celem bowiem wywiadów było archiwalne zbieranie wypowiedzi respondentów, bez interpretacji prowadzącego wywiady. [ ] Treść i przebieg wywiadów były różne: od pasji powtórnego przeżywania walki aż po ostrożny język dyplomatów. Im większa była wiedza o decyzji powstania tym większa istniała niechęć do udzielenia wyczerpującego wywiadu (dotyczy to np. gen. Tadeusza Pełczyńskiego). Jeśli Czytelnik wywiadów ma zdanie odmienne od wyrażającego własny pogląd respondenta, to niekoniecznie przeczy to mojemu poglądowi, gdyż po prostu przekazuję to, co usłyszałem, i nie ponoszę odpowiedzialności za wypowiedzi i poglądy respondentów

7 Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej nr 8-9/2004 KALENDARIUM IPN Rozmowy Biuletynu: Powstanie w eterze dyskusja z udziałem Władysława Bartoszewskiego, Edmunda Baranowskiego, Małgorzaty Baruckiej, Adama Drzewowskiego, Jerzego Eislera, Krzysztofa Górskiego, Jerzego Kaniewicza, Stefana Kruczkowskiego, Andrzeja Krzysztofa Kunerta, Grzegorza Majchrzaka i Jacka Sawickiego Komentarze historyczne: Witold Kulesza Zbrodnie Wehrmachtu w Polsce wrzesień 1939 Tomasz Chinciński Niemiecka dywersja we wrześniu 1939 r. w londyńskich meldunkach Archiwalne fotografie: Inwigilacja na cmentarzu Komentarze historyczne: Piotr Niwiński Przed Warszawą było Wilno Piotr M. Majewski Największa bitwa miejska II wojny światowej Marek Getter Straty ludzkie i materialne w Powstaniu Warszawskim Ryszard Bzinkowski Prasa Powstania Warszawskiego - 7 -

8 Waldemar Grabowski Kalkstein i Kaczorowska w świetle akt UB Aneta Nisiobęcka Mauzer za wiersz Katarzyna Zimowiska-Grabarczyk Wizytacja Relacje i wspomnienia: Tadeusz Ruman Z pomocą Walczącej Warszawie Dokumenty: Wojciech Polak Z Kuroniem o gospodarce Antoni Dudek Scenariusz Kuronia Wystawy: Kazimierz Krajewski Dni Powstania Warszawa 1944 Paweł Kosiński, Piotr Łysakowski Z największą brutalnością. Zbrodnie Wehrmachtu w Polsce w 1939 r. Recenzje: Winfried Lipscher Niemiecki Sprawiedliwy i Powstanie Warszawskie Piotr Chojnacki Powstańcze wspomnienia - 8 -

9 Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej nr 8-9/2002 KALENDARIUM IPN ROZMOWY BIULETYNU WOJNA I POLITYKA z Waldemarem Grabowskim rozmawia Barbara Polak O POWSTANIU WARSZAWSKIM z Januszem Marszalcem rozmawia Barbara Polak PRAWO I HISTORIA Sławomir Abramowicz ZBRODNIE NIEMIECKIE W PODZAMCZU-WIERUSZOWIE KOMENTARZE HISTORYCZNE Janusz Marszalec TERYTORIUM I POLITYCZNE OBRZEŻA POLSKIEGO PAŃSTWA PODZIEMNEGO Waldemar Grabowski NA DRODZE DO POWSTANIA Łukasz Kamiński KOMPLEKS JAŁTY Alicja Paczoska OBÓZ ROBÓT FORTYFIKACYJNYCH W JAJKOWIE KOŁO BRODNICY Janusz Wróbel WOJENNE LOSY POLSKIEGO ZŁOTA Tomasz Łabuszewski WIELKA WSYPA W OBWODZIE AK GRODNO PRAWY NIEMEN Wacław Dubiański ZAOLZIE TRZECI AKT DRAMATU - 9 -

10 Małgorzata Ptasińska BAGNETEM I PIÓREM... ŻYCIE KULTURANE 2.KORPUSU Piotr Semków WPŁYW WOJNY NA MIGRACJE LUDNOŚCIOWE NA POMORZU GDAŃSKIM Grzegorz Majchrzak ARMIA KRAJOWA NA FALI W CZASACH ODWILŻY ( ) Jerzy Kułak WOKÓŁ POWSTANIA RELACJE I WSPOMNIENIA Jan Żaryn DRAMATYCZNY MARSZ, CZYLI BRYGADA ŚWIĘTOKRZYSKA OD WEWNĄTRZ Jan Żaryn PRZEZ POMYŁKĘ. ZIEMIA ŁOMŻYŃSKA W LATACH Kornelia Banaś ZA POLSKĘ, ZA NIEMCY WYPRAWA Mateusz Szpytma PIĄTA WYPRAWA AKADEMICKA PALMIRY, PONARY, KUROPATY, MAJDANEK