Najgłębsze rowy oceaniczne świata

Transkrypt

1 Najgłębsze rowy oceaniczne świata Prezentacja edukacyjna opracowana na podstawie materiałów z portalu

2 Co to jest rów oceaniczny? Rów oceaniczny silnie wydłużone obniżenie dna oceanu o głębokości ponad 6000 m, czyli znacznie poniżej średniego poziomu dna basenów oceanicznych. Teoria tektoniki płyt wiąże ich istnienie ze strefami subdukcji, w których płyta oceaniczna wsuwa się pod inną płytę oceaniczną, bądź kontynentalną. W wyniku tego procesu za rowem powstają łuki wyspowe lub wulkaniczne łańcuchy górskie. Mechanizm ten tłumaczy zarówno wielkie głębokości rowów, jak też ich rozmieszczenie na Ziemi. Według alternatywnej hipotezy ekspandującej Ziemi z kolei, rowy oceaniczne powstają w miejscu rozerwania dwóch płyt. (Teoria ta ma jednak wiele mankamentów i cieszy się znikomym powodzeniem, a prócz tego nie tłumaczy wszystkich cech budowy rowu oceanicznego, np. istnienia łuków wyspowych).

3 Graficzny obraz rowu oceanicznego

4 Rowy Oceanu Spokojnego Mariański ( , wartość niepewna) Tonga (10882) Izu Ogasawara (Bonin) (10640) Kurylsko-Kamczacki (10542) Filipiński (10540) Kermadec (10047) Rynna Santa Cruz (9175) Nowej Brytanii (9140) Yap (8527) Japoński (8410) Salomona (8310) Palau (8069) Atakamski (Peruwiańsko-Chilijski) (8065) Rów Chilijski (8065) Rów Peruwiański (6369) Aleucki (7679) Rów Nowohebrydzki (7570) Riukiu (Nansei Shoto) (7505) Banda (Webera) (7440) Środkowoamerykański (Meksykański, Gwatemalski) (6669) Zachodniomelanezyjski (6310) Głębia Witiaź (6150) Nowogwinejski (5130)

5 Rowy oceanu: Atlantyckiego, Indyjskiego, Arktycznego i Południowego Ocean Atlantycki Portorykański(Puerto Rico) (9219) Sandwich Południowy (8428) Głębia Romanche (7760) Kajmański (7686) Helleński (5267) Ocean Indyjski Diamantina (8047) Sundajski (Jawajski) (7725) Wschodnioindyjski (6335) Obi (5880) Czagos (5408) Amirancki (5349) Ocean Arktyczny Brak rowów, istnieje jedynie strefa spękań (Nansena); największa głębia znajduje się w Basenie Euroazjatyckim (5450) Ocean Południowy Południowy kraniec rowu Sandwich Południowy (7235)

6 Charakterystyka Rowu Mariańskiego Rów Mariański najgłębszy znany rów oceaniczny na Ziemi, położony w zachodniej części Oceanu Spokojnego, na południowy wschód od Marianów. Ciągnie się łukiem o długości blisko 2000 km. Wchodzi w skład systemu rowów oceanicznych tworzących zachodnie obrzeżenie Płyty Pacyficznej. Jest miejscem, gdzie ścierają się dwie płyty: Płyta Pacyficzna i Płyta Filipińska. Według ostatnich pomiarów, głębokość rowu wynosi metrów. Pierwsze pomiary głębokości oceanu w tym miejscu były dokonane w ramach ekspedycji HMS Challenger (grudzień maj 1876), w czasie których dokonano sondowania (za pomocą lin i dźwigów) miejsca zwanego obecnie Głębią Challengera. W oparciu o dwa sondowania wyznaczono głębokość na 4475 sążni (8184 metry). Raporty z tej ekspedycji dostępne są na WWW w ramach projektu Challenger Library. W 1951 roku, około 75 lat po odkryciu, cały Rów Mariański łącznie z wchodzącą w jego skład Głębią Challengera był ponownie zbadany przez okręt Royal Navy o nazwie HMS Challenger nawiązującej do swojego poprzednika. W przeciwieństwie do poprzedniego badania, głębokość dna została zmierzona przy użyciu bardziej precyzyjnej i prostej metody - echosondy. Pomiar wykazał wartość 5960 sążni (10900 metrów) w miejscu o współrzędnych N, E. W trakcie badania, operator korzystał ze słuchawek i naręcznego stopera aby ocenić czas upływający między wysłaniem sygnału a nadejściem jego echa. W związku z niedokładnościami wynikającymi z tej metody, naukowcy uznali, że rozsądnie będzie odjąć od wyniku wielkość podziałki w stosowanej skali (wynoszącą 20 sążni) i w oficjalnych raportach podano głębokość 5940 sążni (10863 metry). W 1957 roku, radziecka jednostka Vityaz wykonała pomiar głębokości z wynikiem metry.

7 HMS CHALLENGER

8 Wyjątkowym przedsięwzięciem załogi amerykańskiego batyskafu Trieste było osiągnięcie dna Rowu Mariańskiego o godzinie 13:06 23 stycznia 1960 r. Na pokładzie byli: sierżant marynarki wojennej USA Don Walsh i Jacques Piccard. Jako balastu użyto żelaza, a do wynurzania benzyny. System pokładowy wskazał głębokość m, lecz zweryfikowano to później do m. Na dnie Walsh i Piccard byli zaskoczeni widokiem ryb: soli i flądry o długości około 30 cm, jak również krewetek. Według Piccarda, "Dno było czyste i przejrzyste, pokryte mułem z obumarłych okrzemków." Trieste jest do dzisiaj jedyną jednostką załogową, która osiągnęła najgłębsze miejsce na Ziemi. W 1962 roku statek M/V Spencer F. Baird wyznaczył głębokość na metrów.

9 Batyskaf TRIESETE

10 W 1984 roku, Japończycy wysłali Takuyō ( 拓洋 ), bardzo zaawansowany statek badawczy, w rejon Rowu Mariańskiego i przy użyciu wielowiązkowej, precyzyjnej echosondy wyznaczyli głębokość na metry (wartość ta jest również podawana jako 10920±10 metrów). Najbardziej dokładny pomiar do tej pory został wykonany przez japoński ROV (zdalnie sterowany robot podwodny) Kaikō ( かいこう ) 24 marca 1995 roku: metrów. Niestety, Kaikō został utracony 29 marca 2003 roku po zaledwie ośmiu latach służby, w wyniku zerwania jednej z dodatkowych lin mocujących podczas nadchodzącego tajfunu. Kolejne zanurzenie na głębokość metrów miało miejsce 31 maja 2009 w Głębi Challengera, najgłębszym miejscu Rowu Mariańskiego na zachodnim Pacyfiku, w pobliżu wyspy Guam. Dokonał tego robot "Nereus". Rekordowe zanurzenie czyni "Nereusa" najgłębiej nurkującym z obecnie eksploatowanych pojazdów i trzecim w historii, który zszedł tak głęboko. Na dnie Rowu Mariańskiego woda wywiera ciśnienie 110,2 MPa czyli ponad 1100-krotnie wyższe niż normalne ciśnienie atmosferyczne.

11 Zdjęcia Rowu Mariańskiego