Życie filozoficzne życie mistyczne, mistyka i doświadczenie filozoficzne w monastycyzmie wczesnochrześcijańskim. mgr Anna Kazimierczak- Kucharska

Transkrypt

1 Życie filozoficzne życie mistyczne, mistyka i doświadczenie filozoficzne w monastycyzmie wczesnochrześcijańskim mgr Anna Kazimierczak- Kucharska

2 Plan wykładu O Rozumienie filozofii w starożytności O Kontemplacja rzeczywistości w filozofii pogańskiej O Kontemplacja rzeczywistości w monastycyzmie wczesnochrześcijańskim O Kontemplacja Boga w filozofii pogańskiej O Kontemplacja Boga w monastycyzmie wczesnochrześcijańskim

3 Rozumienie filozofii w starożytności OSposób życia OPrzyjęcie określonej postawy OĆwiczenia duchowe

4 Prosoch, O Ćwiczenie niezbędne do kontemplacji rzeczywistości O Nieustanne napięcie ducha O Rozbudzona świadomość, ciągła czujność O Umiejętność rozróżniania tego, co od nas zależy od tego, co od nas nie zależy

5 Prosoch, Bez nich [zasad] nie wolno tobie ani układać się do snu, ani wstawać ze snu, ani pić, ani jeść, ani obcować z ludźmi. Oto one: Nikt nie jest panem nad cudzą wolą. Jedynie wola jest siedliskiem i zła, i dobra. A zatem nie ma takiego władcy, który by mógł albo przysporzyć mi dobra, albo nabawić mnie zła; ja jeden w tej mierze sam nad sobą mam taką władzę. Epiktet, Diatryby, IV, 12.

6 Prosoch, O Silnie związane z medytacją O Przygotowanie na najtrudniejsze pytania O Odgórne wyobrażaniu sobie dramatycznych sytuacji O Ważność również ascezy zewnętrznej O Pozwala spojrzeć na rzeczywistość z perspektywy kosmicznej

7 Prosoch, Obcował [Plotyn] więc równocześnie i z sobą samym i z innymi, a tej baczności na samego siebie nie zwalniał ani na chwilę, chyba tylko podczas snu, sen zaś odpędzała skromność posiłku często bowiem nie tknął nawet chleba oraz trwałe i czujne nastawienie umysłowe. Porfiriusz, O życiu Plotyna, 8.

8 Prosoch, Siostrę zaś powierzył opiece znanych i zaufanych dziewic, aby wychowana została w dziewictwie, sam zaś poza domem rozpoczął życie ascety, zważając na siebie i narzucając sobie dyscyplinę. Św. Atanazy, Żywot św. Antoniego, 3.

9 Prosoch, Widzę, że Pan mnie woła. Wy zaś czuwajcie i nie zaprzestawajcie dawnej ascezy, ale jakby dopiero teraz zaczynając, starajcie się zachować wasz zapał. Bądźcie świadomi zasadzek złych duchów, tego, jak są dzikie, choć nie mają mocy. Nie bójcie się, ale raczej zawsze trwajcie w Chrystusie i w Niego wierzcie. I tak żyjcie, jakbyście codziennie umierali, strzegąc siebie i pamiętając o napomnieniach, jakie słyszeliście ode mnie. Św. Atanazy, Żywot św. Antoniego, 91.

10 prosoch, O Podobieństwa w filozofii i w monastycyzmie O Wspólne elementy: - uwaga skierowana na siebie - koncentracja na teraźniejszości - myśl o śmierci O Jest to zwrócenie się do najwyższej części własnego ja

11 Kontemplacja rzeczywistości w filozofii pogańskiej O Świat jest poznawalny O Oglądanie świata to kontemplacja O Kontemplacja bardziej wnikliwe niż przeciętne przyglądanie się rzeczywistości

12 Kontemplacja rzeczywistości w filozofii pogańskiej O Stoicy zalecali nieustanne czuwanie nad swoim wewnętrznym sądem O Stworzyć fizyczną definicję przedmiotu przyjmować rzeczywistość taką, jaka ona jest

13 Kontemplacja rzeczywistości w filozofii pogańskiej ( ) konieczne jest odgraniczenie i utworzenie zawsze dokładnego obrazu z danego wrażenia tak, by można je było widzieć takim, jakim ono jest w swej istocie, widziane w całości i rozdzielone na części, i by można było uprzytomnić sobie jego właściwe imię i imiona tych rzeczy, z których jest złożone, tudzież tych, na które się rozłożyły. Marek Aureliusz, Rozmyślania, III, 11.

14 Kontemplacja rzeczywistości w filozofii pogańskiej O Uznanie siebie za część Całości O Uświadomienie sobie swojego bytowania jako małego punktu wobec Całości O Pogarda śmierci meditatio mortis

15 Kontemplacja rzeczywistości w filozofii pogańskiej Aspekty kontemplacji natury: - Bycie aktywnością refleksyjną - Fantastyczny wzlot ( ) gdybyś nagle w powietrze uniesiony mógł z góry popatrzeć na sprawy ludzkie i ich rozliczność, wiedz, że lekceważyłbyś je, przejrzawszy od razu cały obszar istot mieszkających w powietrzu i eterze. I wiedz, że ilekroć byś się mógł wznieść w górę, to samo zawsze widziałbyś równe co do kształtu i krótkie co do czasu. A te rzeczy są podstawą dumy naszej Marek Aureliusz, Rozmyślania, XII, Wyniesienie myśli do poziomu myśli uniwersalnej

16 Kontemplacja rzeczywistości w monastycyzmie wczesnochrześcijańskim OEwagriusz kontemplacja to drugi etap ascezy OKontemplacja to walka ze złymi myślami OWyrzeczenie się samego siebie

17 Kontemplacja rzeczywistości w monastycyzmie wczesnochrześcijańskim O Ćwiczenia duchowe O Praktikh, to walka z demonami O Rozeznawanie duchów Bądź <<odźwiernym>> swego serca i nie wpuszczaj żadnej myśli bez pytania. Pytaj każdą jedną myśl i mów do niej: Jesteś jedną z naszych czy od naszego wroga? A jeśli należy do domu, napełni Cię pokojem. Jeśli natomiast pochodzi od wroga, wprawi cię w zamieszanie przez gniew lub poruszony przez żądzę. Takie bowiem są demoniczne myśli. Ewagriusz z Pontu, Ep. 11, 3.

18 Kontemplacja rzeczywistości w monastycyzmie wczesnochrześcijańskim O Usuwanie namiętności Niech nikt spośród anachoretów nie uprawia anachorezy pełen gniewu, pychy, czy smutku, ani niech nie ucieka od braci doznając przykrości przez takie myśli. Zdarza się nawet pomieszanie zmysłów od takich namiętności serca, skoro ono przechodząc z jednego wyobrażenia w drugie, z tamtego w jeszcze inne, stopniowo wpada w otchłań zapomnienia. Poznaliśmy licznych braci, którzy padli ofiarą takiego rozbicia się statku. Ich to mężowie czyści niebawem przywrócili do życia godnego człowieka przez łzy i modlitwę. Niektórzy doznając nieodwracalnego zapomnienia się nie mogą jeszcze osiągnąć pierwszego stanu i aż po dziś dzień patrzymy, my, marni ludzie, na upadek naszych braci podobny do rozbicia się statku. Ta namiętność zdarza się jakby najczęściej wskutek myśli pychy. Ewagriusz z Pontu, O różnych rodzajach złych myśli, 23.

19 Kontemplacja rzeczywistości w monastycyzmie wczesnochrześcijańskim O Wypracowanie postawy przeciwnej cnoty: - Pokora - Łagodność - Cichość - Wstrzemięźliwość - Wytrwałość - Męstwo - Bojaźń Boża

20 Kontemplacja rzeczywistości w monastycyzmie wczesnochrześcijańskim O Kontemplacja naturalna stan, jaki osiąga się w wyniku walki ze złymi myślami O Oczyszczenie rozumnej części duszy Spośród złych myśli jedne przydarzają nam się jako zwierzętom, inne zaś jako ludziom. Te, które przydarzają się nam jako zwierzętom, pojawiają się jako skutek pożądliwości lub gniewu; te zaś, które zdarzają się nam jako ludziom, pojawiają się jako skutek przygnębienia, próżnej chwały i pychy. Te natomiast, które wywoływane są przez zniechęcenie, mają mieszane pochodzenie i zdarzają się nam jako zwierzętom i ludziom równocześnie. Ewagriusz z Pontu, Rozważania, 36.

21 Kontemplacja Boga - Plotyn O Ważność praktyk ascetycznych O Przekształcenie samego siebie O Porfiriusz poglądy wyrażane w odpowiedniej postawie filozoficznej O Kontemplacja od samego początku!!!

22 Kontemplacja Boga - Plotyn O Dwa aspekty życia filozoficznego: - Wybór określonej postawy Życie wedle ducha - Zjednoczenie mistyczne O Dusza staje się Intelektem poznającym, następnie miłującym

23 Kontemplacja Boga - Plotyn To oni [bogowie] muszą do mnie przychodzić, a nie ja do nich. Porfiriusz, O życiu Plotyna, 10, 33.

24 Kontemplacja Boga - Plotyn O Widzenie staje się duchowe, gdyż staje się światłem O Niewyrażalność przeżycia ekstaza? O Zjednoczenie na poziomie Intelektu

25 Kontemplacja Boga - Ewagriusz O Po osiągnięciu stanu apatheia kontemplacja Boga O Umysł, który wyzbył się wszelkich namiętności widzi samego siebie Znakiem beznamiętności jest to, że umysł zaczyna dostrzegać swe własne światło, pozostaje spokojny wobec widzeń we śnie, a na rzeczy i na wydarzenia patrzy niewzruszenie. Ewagriusz z Pontu, O praktyce ascetycznej, 64.

26 Kontemplacja Boga - Ewagriusz Wszystko z ciekawością badają, wszystkim potrząsają, cały dzień knują podstęp przeciwko nam, aby znieważyć pokorny umysł w czasie modlitwy i zgasić jego błogosławione światło. Ewagriusz z Pontu, O różnych rodzajach złych myśli, 37.

27 Kontemplacja Boga - Ewagriusz O Symbolika światła charakterystyczna barwa Kiedy umysł, skoro wyzuł się ze starego człowieka, przyoblecze tego, który jest z łaski, wtedy ujrzy również swój stan w czasie modlitwy podobny do szafirowego bądź niebieskiego koloru, który Pismo nazywa miejscem Boga oglądanym przez starców na górze Synaj. Ewagriusz z Pontu, O różnych rodzajach złych myśli, 39.

28 Kontemplacja Boga- Ewagriusz O Oświecić to poznać charakter egzystencjalny Dlatego przebywając w celi uważajmy bardziej na siebie, abyśmy postępując w cnocie stali się odporni na zło, odnawiając się w poznaniu, oddali się częstej kontemplacji, doznając zaś uniesienia na modlitwie jaśniej widzieli światło naszego zbawcy. Ewagriusz z Pontu, O różnych rodzajach złych myśli, 15

29 Kontemplacja Boga - Ewagriusz O Mały zasób słów w modlitwie Każde zdanie posiada własną kategorię sądu, biorąc pod uwagę: albo rodzaj, albo różnicę, albo kształt, albo właściwość, albo przypadłość, albo też to, co się z nich składa. Odnośnie do Trójcy Świętej natomiast nie można zastosować nic z tego, co zostało wyżej wymienione. To, co jest niewypowiadalne, należy czcić w milczeniu. Ewagriusz z Pontu, O poznaniu, 41.

30 Życie filozoficzne życie mistyczne, mistyka i doświadczenie filozoficzne w monastycyzmie wczesnochrześcijańskim Dziękuję za uwagę!!!