II Forum Nowej Gospodarki

Transkrypt

1 nr rok VIII ISSN Polska dwudziestym piątym członkiem Unii Europejskiej II Forum Nowej Gospodarki Uczestników II Forum gościły Katowice. Na zdjęciu Prezydent Katowic Piotr Uszok wita przybyłych Stoiska z prezentacją firm uzupełniały ofertę katowickiego spotkania W konferencji prasowej wzięli udział (od prawej): europoseł Jan Olbrycht, Minister Rozwoju Regionalnego Elżbieta Bieńkowska, Minister Sprawiedliwości Jarosław Gowin, Marszałek Województwa Śląskiego Adam Matusiewicz oraz Roman Trzaskalik, Prezes Parku Naukowo-Technologicznego Euro-Centrum sp. z o.o. zdjęcia: Tomasz Żak Rejestracja gości Forum na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego. Tam również odbywały się wykłady Wystąpienia cieszyły się dużym zainteresowaniem uczestników Forum Patronat medialny

2 Galeria autorska Jacka Siegmunda w Na rys.: Martin Schulz, przewodniczący Parlamentu Europejskiego, który zastąpił na tym stanowisku Jerzego Buzka w styczniu br. Budzi skrajne emocje, głównie z powodu ciętego języka. Obserwując jednak jego kilkumiesięczne urzędowanie na stanowisku przewodniczącego można stwierdzić, że złagodził formę swoich wystąpień. Schulz będzie kierował PE przez dwa i pół roku.

3 od redakcji Szanowni Czytelnicy! Dominującym tematem bieżącego numeru Euro 25 jest II Forum Nowej Gospodarki, które niedawno odbyło się w Katowicach. To spotkanie zajmuje sporo miejsca na naszych łamach przynajmniej z dwóch powodów: po pierwsze nasza redakcja objęła patronatem medialnym to przedsięwzięcie, a po drugie ponieważ zakończone niedawno Forum jest doskonałym przykładem tego, że współpraca daje czasem dużo więcej niż działanie w pojedynkę. W tym wypadku współpraca województw małopolskiego i śląskiego. Działając razem zapewne lepiej można sprostać konkurencji na rynku unijnym. Popieramy i zawsze będziemy wspierać inne, podobne działania naszych samorządowców. Aktualny numer zawiera także sporo materiałów Pani Poseł do Parlamentu Europejskiego Lidii Geringer de Oedenberg, bowiem grzechem byłoby pozbawić naszych Czytelników jej ciekawych informacji prosto z serca Wspólnoty, a w Brukseli ostatnio sporo się działo. Uzupełnieniem tych materiałów są między innymi, mam nadzieję, interesujące teksty z dziedziny kultury i turystyki. Za oknami wiosna, więc pora by ruszyć się z domu, nie tylko na tradycyjnego grilla. Miłej lektury. Ilona Saft Redaktor naczelna Magazynu Wspólnoty Europejskiej Euro 25 3

4 w numerze: od redakcji sprostać konkurencji program Inteligentna Energia Europa przedsiębiorco sfinansuj swój ekoinnowacyjny projekt innowacyjność w eko-technologiach Gliwice ekologicznie do przodu Turcja w Unii? Coraz bliżej zniewolony umysł po angielsku uderzenie w polskie interesy przyszłość gazu łupkowego europejskie reformy amerykańska gospodarka w lepszej formie z notatnika reportera Warszawa przed Euro 2012 Europejska Inicjatywa Obywatelska Twój Głos w Europie! Śląskie promuje się w Brukseli! nagrodzeni naukowcy, działacze i autorzy publikacji mniej emisji pyłowo-gazowej UE: 3 mln euro dziennie na tłumaczenia ACTA spada z porządku obrad Komisji Petycji Europarlament trampoliną na szczyty władzy obok. Polska Niemcy lat historii w sztuce Obrączkowe zaćmienie Słońca... nie u nas rozmaitości kulturalne kole młyna we wsi podróże po europie urocze klimaty proponujemy pod redakcją Redaktor naczelna Ilona Saft, tel , ilonasaft@op.pl Z-ca redaktor naczelnej Grażyna Kurowska, tel , dzik@krzem.pl Zespół: Krzysztof Łęcki, Robert Fiałkowski, Elżbieta Jezierska, Jolanta Pieczka, Urszula Serafińska, Hanna Smolańska, Ireneusz Maciąg Redakcja: Katowice, Al. Korfantego 18/12 Wydawca: Katowicka Agencja Wydawnicza, Katowice, ul. Poniatowskiego14b/1 tel./fax Layout: Katarzyna Gawrych-Olender Strona internetowa: Druk: Centrum Usług Drukarskich Henryk Miler, Ruda Śląska-Nowy Bytom, ul. Szymały 11 4

5 wybrane z numeru: Na polskie złoża gazu łupkowego można i trzeba spoglądać z kilku różnych punktów widzenia. Na pewno potwierdzenie próbnymi odwiertami wielkości zasobów i pozytywna ocena opłacalności ich eksploatacji mogą okazać się poważnym atutem naszego kraju. Pozytywny wynik stworzy korzystną sytuację dla naszych interesów politycznych (zmniejszymy swoje uzależnienie od rosyjskiego importu), może też korzystnie wpłynąć na strukturę naszego przemysłu energetycznego (powstaną elektrownie gazowe), ale też dochody z tego tytułu mogą zasadniczo zmienić sytuację w naszych finansach publicznych. Trudno jeszcze dziś powiedzieć czym skończy się nasza przygoda z gazem łupkowym, czy spełnią się nasze oczekiwania. Europejskie rządy reformują systemy emerytalne i prawo pracy. Także polski rząd zaproponował zmiany wieku emerytalnego, co jednak wywołało nie tylko ostre dyskusje polityczne, ale też masowe protesty. Ok. 2 mln osób podpisało się pod wnioskiem związków zawodowych o rozpisanie referendum w tej sprawie (który jednak w głosowaniu odrzucił Sejm). Mimo licznych i masowych protestów przeciwko tym zmianom europejskie rządy nie mają wyboru. Muszą reformować dotychczasowe ustawodawstwo, aby nie przegrać rywalizacji z gospodarkami krajów Dalekiego Wschodu, aby nie załamała się gospodarka i finanse publiczne. W odróżnieniu od rozwiązań zaproponowanych przez polski rząd, reformy w innych europejskich krajach nie sprowadzają się tylko do podniesienia wieku emerytalnego. Jest jedną z najlepiej zaaranżowanych na świeżym powietrzu ekspozycji. A powstała w latach 60. ubiegłego wieku w Bierkowicach pod Opolem, na terenie dawnego poligonu wojskowego. Pierwszym postawionym budynkiem był spichlerz ze Sternalic. Sporym przedsięwzięciem było montowanie młyna wodnego. W skansenie nie było naturalnej rzeki a wszyscy chcieli pokazać młyn w trakcie pracy. Inżynierowie skonstruowali zasilany wodą z sieci zbiornik i odpływ w kształcie rzeki. Każdorazowe uruchomienie młyna powoduje wprawienie w ruch wody ze zbiornika (na łopatki maszynerii), która potem odpływa sztuczną rzeką w głąb skansenu. Barceloński Park Güell zaprojektowany przez Antonio Gaudiego, Musée d Orsay w Paryżu, dokładniej nad brzegiem Sekwany, sycylijska Etna, Allianz Arena Bayernu Monachium czy złota plaża Riwiery Olimpijskiej? Niezależnie od tego, jak planujesz swoje zagraniczne wakacje leniwie lub sportowo, z dziełami sztuki lub fenomenami natury podczas pakowania walizki, nie zapomnij zabrać ze sobą kilku informacji. 5

6 Ilona Saft II Forum Nowej Gospodarki Sprostać konkurencji Aby Polska skutecznie konkurowała na globalnym rynku, dotychczasowe czynniki napędzające jej rozwój nie wystarczą. Taka była diagnoza autorów Raportu Polska Wyzwania rozwojowe. Aby sprostać konkurencyjności należy w nowy sposób określić te czynniki. Wyżej przywołany raport diagnozuje, iż aby przeciwdziałać marginalizacji polskich metropolii i zapobiec ich wyłączeniu z obszaru współpracy w ramach pentagonu(obszar między Londynem, Paryżem, Mediolanem, Monachium i Hamburgiem) należy zintensyfikować inwestowanie w konkurencyjność oraz potencjał największych miast. W tym kontekście Raport Polska 2030 zwraca uwagę, iż pozycja polskich metropolii zależeć będzie od, stojącej obecnie na niskim poziomie, ich wzajemnej współpracy, tak w zakresie działań podejmowanych przez samorząd terytorialny, jak i sektor prywatny. W perspektywie makroekonomicznej do podobnych konkluzji doszli autorzy raportu: Uwarunkowania i przesłanki dla prac nad strategią dla rozwoju Polski południowej w obszarze województwa śląskiego i małopolskiego uznając, że jednym ze szczególnych pól tej współpracy powinien być szeroko rozumiany obszar związany z rozwojem kapitału intelektualnego, w tym nauki oraz sektora B+R, a więc obszarów dających szansę na podniesienie poziomu konkurencyjności wobec innych metropolii w Polsce i Europie. Te przesłanki leżały u podstaw narodzin pomysłu zorganizowania Forum Nowej Gospodarki, które jest także efektem nawiązania współpracy pomiędzy województwem śląskim i małopolskim. Pierwsze spotkanie odbyło się pod koniec ubiegłego roku w Krakowie. Organizatorzy wyszli z założenia, że skuteczna odpowiedź na wyzwania rozwojowe nie jest możliwa bez debaty publicznej, poświęconej strategicznym celom rozwojowym kraju czytamy w materiałach krakowskiego Forum. Jego głównym założeniem, jak wyjaśniali pomysłodawcy, jest zbudowanie trwałej platformy współpracy w trójkącie biznas-nauka-administracja, wspierającej rozwój nowej gospodarki w Polsce. Współdziałanie województw: małopolskiego i śląskiego, w ramach zawartych uzgodnień, wymaga współpracy świata biznesu i nauki. Rozwój regionów nie jest więc możliwy bez wsparcia władz oraz akceptacji społecznej dla oczekiwanych zmian. Pierwsze Forum odbyło się pod hasłem Z nową energią ku przyszłości. Tak bowiem organizatorzy widzieli motyw przewodni debaty nad formułą współpracy. To hasło okazało się bardzo trafne i posłużyło za live motive także tegorocznego spotkania. II Forum Nowej Gospodarki odbyło się tym razem w Katowicach. Ta edycja Forum skierowana była do przedstawicieli nauk technicznych reprezentujących obszar energetyki, efektywności energetycznej i odnawialnych źródeł energii, młodych innowacyjnych przedsiębiorców oraz studentów zainteresowanych podjęciem własnej działalności gospodarczej. Tegoroczne Forum było miejscem dyskusji o technologii i innowacji w kontekście strategii Europa 2020, stad m.in. obecność na Forum Minister Rozwoju Regionalnego Elżbiety Bieńkowskiej, która zapewniła, że nie musimy mieć kompleksów w tej dziedzinie wobec europejskich konkurentów. Podkreśliła, że przygotowując się do pozyskiwania kolejnych unijnych środków, ważne miejsce w projektach powinny zająć nowe technologie. Współpraca dwóch województw śląskiego i małopolskiego, to dużo lepsze wydatkowanie środków zapewnił podczas konferencji prasowej Marszałek Województwa Śląskiego Adam Matusiewicz. Organizowanie zespołów współpracy i kolejnych spotkań, także Foto: Tomasz Żak Firmy postarały się o to aby w atrakcyjny sposób przedstawić swoja ofertę Podczas dyskusji panelowych poruszono wiele ciekawych tematów Foto: Tomasz Żak 6

7 temat z okładki podczas Forum, daje możliwość obu województwom ustalenia priorytetów wspólnych działań dodał Marszałek Matusiewicz. Nawiązując do wcześniejszego pomysłu współpracy województw w ramach Autostrady Nowych technologii (małopolskie, śląskie, opolskie, wrocławskie), który urodził się kilka lat temu, a który ostatecznie nie został zrealizowany, dr Jan Olbrycht, europoseł i były Marszałek Województwa Śląskiego wyjaśnił, że aktualna inicjatywa współpracy pomiędzy województwami małopolskim i śląskim, ma podstawy do wieloletniego rozwoju, ponieważ tym razem jest to inicjatywa władz, a wcześniejsza, którą ostatecznie zaniechano, była inicjatywą środowisk gospodarczych. W wypowiedzi dla magazynu Euro 25 Marszałek Województwa Małopolskiego Marek Sowa na temat Forum powiedział: Druga edycja stara się również wpasować w ważna debatę o kształcie przyszłej strategii finansowej Unii Europejskiej oraz rozwinąć dyskusję dotyczącą technologii i innowacji w kontekście unijnej strategii Europa II Forum Nowej Gospodarki miało bardzo interesujący program. Prelegentem wykładu głównego, podczas pierwszego dnia Forum był dr Jarosław Gowin, Minister Sprawiedliwości. Jego temat to: Deregulacja, a nowa gospodarka. Drugiego dnia wykład główny pt. Wyzwania dla społeczeństwa nowej gospodarki w Polsce przygotował prof. Florian Kuźnik z Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach. Uczestnicy Forum wzięli również udział w dyskusjach panelowych w ramach tematu Polska południowa Foto: Tomasz Żak centrum gospodarcze o znaczeniu globalnym. Wzięli w nich udział przedstawiciele administracji i biznesu ze Śląska i Małopolski. Ciekawe były również dyskusje nt. inżynierii biomedycznej, odnawialnych źródeł energii oraz energetyki prokonsumenckiej, a także finansowania projektów innowacyjnych w latach Minister Sprawiedliwości Jarosław Gowin podczas wystąpienia Spotkania Forum odbywały się w Centrum Informacji Naukowej i Bibliotece Akademickiej, na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego oraz w Parku Naukowo Technologicznym Euro-Centrum. W tym ostatnim odbyła się również konferencja Kapitał dla firm ze Śląska i Małopolski efektywna współpraca w ramach makroregionu Była ona skierowana do pomysło- dawców oraz właścicieli i menadżerów MŚP, którzy poszukują nowych sposobów finansowania swoich spółek. Podczas konferencji został ogłoszony konkurs Wyścig po kapitał, w którym zwycięzcy, innowacyjne przedsiębiorstwa, będą mogły wygrać ponad 6 mln złotych. Uroczystością towarzysząca II Forum Nowej Gospodarki było wmurowanie kamienia węgielnego pod budowę pierwszego w Polsce pasywnego biurowca w katowickim Parku Naukowo-Technologicznym Euro-Centrum. Biurowiec pasywny jest pionierską na skalę Europy Środkowo-Wschodniej inwestycją w budownictwie, jak mówią pomysłodawcy, skupionym na poszanowaniu energii. Inwestycja, której wartość przekracza 37 mln złotych, rozpoczęła się w sierpniu 2011 r. i potrwa do lutego 2013 roku. Gotowy obiekt zajmie powierzchnię ponad 6 tys. metrów kwadratowych. Będzie budynkiem o minimalnym zapotrzebowaniu na energię do ogrzania swojego wnętrza. Zaprojektowany z szerokim dostępem do światła słonecznego, ponadto wyposażony w kolektory słoneczne, fotoogniwa oraz system sond geotermalnych, będzie w sporej części korzystał z odnawialnych źródeł energii. Specjalne pasywne okna, stropy chłodząco-grzewcze oraz system odzyskiwania ciepła z rekuperatora, pozwolą na chłodzenie latem i dogrzanie zimą jego pomieszczeń. Budynek przygotowany jest z myślą o firmach technologicznych. Poza pomieszczeniami administracyjno-biurowymi znajdą w nim swoje siedziby również laboratoria technologiczne oraz sale konferencyjne. Park Naukowo-Techniczny Euro-Centrum: w spotkaniu wzięli również udział przedstawiciele Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego: Wicemarszałek Województwa Małopolskiego Roman Ciepiela oraz Tomasz Szanser, Dyrektor Departamentu Rozwoju Gospodarczego hol Wydziału Prawa i Administracji UŚ podczas Forum Foto: G. Kurowska 7

8 Joanna Ogrodniczuk Program Inteligentna Energia Europa Już od prawie 15 lat polskie podmioty otrzymują środki na dofinansowanie działań nieinwestycyjnych prowadzących do poszanowania energii oraz szerszego wykorzystania odnawialnych źródeł energii. O środki w ramach programu Inteligentna Energia Europa może ubiegać się każda instytucja posiadająca osobowość prawną, publiczna lub prywatna, ustanowiona w Państwie Członkowskim, kraju stowarzyszonym lub kraju trzecim, który podpisał Umowę z Wspólnota Europejską. Przygotowane działania są realizowane przez międzynarodowe konsorcjum (min. 3 partnerów z 3 różnych krajów Unii Europejskiej, Norwegii, Islandii, Lichtensteinu oraz Chorwacji). Składane wnioski powinny realizować cele programu i wpisywać się w przynajmniej jeden z trzech obszarów priorytetowych: SAVE zwiększenie efektywności energetycznej i racjonalnego użytkowania zasobów energetycznych; ALTENER promowanie nowych i odnawialnych źródeł energii oraz wspieranie dywersyfikacji energetycznej; STEER promowanie efektywności energetycznej oraz wykorzystania nowych i odnawialnych źródeł energii w transporcie. Oprócz trzech podstawowych obszarów priorytetowych wyróżniono również projekty zintegrowane, które w swoim założeniu dotyczą więcej niż jednego obszaru priorytetowego. W ramach programu instytucje uzyskują dofinansowanie na działania miękkie, wśród których można wymienić: badania strategiczne oparte na wspólnej analizie i regularnym monitorowaniu rynku energii oraz tendencji energetycznych, mające na celu przygotowanie przyszłych środków ustawodawczych lub modyfikacji istniejącego ustawodawstwa, w tym dotyczącego funkcjonowania wewnętrznego rynku energetycznego; tworzenie, rozszerzanie lub reorganizacja struktur i instrumentów na rzecz zrównoważonego rozwoju energii, w tym wewnętrznych i regionalnych systemów zarządzania energią, regionalnych i lokalnych agencji energetycznych, oraz rozwoju adekwatnych produktów finansowych i instrumentów rynkowych; promocja systemów i energooszczędnych urządzeń, mająca na celu dalsze przyspieszenie ich wejścia na rynek, stymulacja inwestycji, kampanie zwiększające świadomość; rozwój struktur informacyjnych, edukacyjnych oraz szkoleniowych, korzystanie z wyników, promocja i rozpowszechnianie know-how oraz najlepszych praktyk; monitorowanie wdrażania oraz efektów ustawodawstwa Wspólnoty oraz środki wsparcia. Maksymalna wysokość dofinansowania jakie można uzyskać wynosi 75% całkowitych kosztów dozwolonych, tzn takich które są niezbędne do realizacji celów projektu oraz są poniesione podczas jego trwania działania. O dotacje na działania zgodne z priorytetami programu ogłoszonymi w Programie Roboczym przygotowanym na każdy rok kalendarzowy można się ubiegać w ramach wezwania do składania wniosków (call for proposals). Wezwanie do składania wniosków publikowane jest raz do roku w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej oraz na stronie internetowej poświeconej programowi. W teksie wezwania określony zostaje ostateczny termin ich składania wniosków. Wnioski składane są bezpośrednio do Komisji Europejskiej. W ramach obecnej perspektywy finansowej pozostał już tylko jeden konkurs, który zostanie ogłoszony wiosna przyszłego roku. Przygotowane przez konsorcja wnioski są poddawane dwustopniowej oceniane, każdy przez trzech niezależnych ekspertów. Pierwszy stopień oceny dotyczy oceny formalnej nadesłanych dokumentów. Aby wniosek mógł zostać przekazany do dalszej oceny musi spełniać wszystkie kryteria kwalifikowalności. Jeśli jedno lub więcej kryterium kwalifikowalności nie zostaje spełnione, wniosek zostaje uznany przez Komisję za niekwalifikujący się i wyłączony z procesu dalszej oceny. Drugi etap stanowi ocena wniosku i wnioskodawców pod względem finansowym, technicznym i merytorycznym. Pod koniec procesu ewaluacji, na podstawie wystawionych ocen tworzona jest lista rankingowa ze wskazaniem projektów zaproszonych do negocjacji, znajdujących się na liście rezerwowej oraz odrzuconych. Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. pełni rolę Krajowego Punktu Kontaktowego Programu Inteligentna Energia Europa. W ramach naszych działań informujemy polskie podmioty o warunkach uczestnictwa w programie, prowadzimy szkolenia z przygotowania wniosków oraz wspieramy w procesie przygotowania wniosków. Wszystkie podmioty pragnące uzyskać dofinansowanie w ramach programu IEE zachęcamy do kontaktu z nami: Krajowy Punkt Kontaktowy Programu IEE Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. ul. Nowowiejska 21/ Warszawa tel. 22/ fax 22/ kpkcip_iee@kape.gov.pl 8

9 Joanna Ogrodniczuk szanuj energię Come On Labels wspieramy wprowadzenie nowej etykiety energetycznej dla sprzętów gospodarstwa domowego Dyrektywą 2010/30/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z 19 maja 2010 roku Unia Europejska wprowadziła nowy system etykiet dla sprzętu gospodarstwa domowego. Obejmuje ona więcej produktów oraz przyjmuje nowy sposób ich oznaczenia w zakresie zużycia energii oraz innych zasobów zużywanych przez ten produkt. Obecnie nowemu etykietowaniu podlegają pralki, zmywarki, domowe urządzenia chłodnicze oraz telewizory. Należy jednak pamiętać, że nowy system etykietowania obowiązuje dla produktów wprowadzonych na rynek od listopada 2011 roku. Dlatego wciąż jeszcze możemy spotkać w sklepach produkty ze stara etykietą energetyczną. W przyszłości obowiązkowi etykietowania będą podlegać kolejne grupy urządzeń. Nowa etykieta została ujednolicona językowo. Opisy słowne zawarte w starym schemacie, zostały zastąpione piktogramami, czyli symbolami informującymi konsumentów o właściwościach i parametrach danego sprzętu. Ze względu na znaczny postęp techniczny wprowadzono także trzy nowe, zielone klasy energetyczne (A+++, A++ i A+), które w miarę wzrostu efektywności urządzeń będą wypierać stare, mniej efektywne sprzęty. Zostanie zachowana struktura siedmiu klas kolorystycznych starego systemu etykietowania. W dalszym ciągu urządzenia najbardziej efektywne będą oznaczone kolorem ciemnozielonym, a najmniej efektywne kolorem czerwonym. Jednak wprowadzaniu przez producenta kolejnych, coraz wyższych klas, towarzyszyć będzie usunięcie klasy najniższej tak, by pozostał siedmiostopniowy schemat oznaczeń. Przykładowo w sytuacji, gdy do klasyfikacji dodana zostanie klasa A+, należy zlikwidować najniższą w klasyfikacji klasę G, itd. Umożliwi to stopniową aktualizację i konkurencyjne dążenie producentów do wprowadzania na rynek produktów coraz bardziej efektywnych energetycznie. Ujednolicony system oznaczenia współczynnika efektywności energetycznej pozwala na łatwe porównanie różnych modeli danego urządzenia (np. pralki, zmywarki, telewizora), a jednocześnie pozwala na łatwiejsze obli- czenie kosztów w cyklu użytkowania produktu. I tak dla przykładu na nowej etykiecie efektywności energetycznej pralki producent podaje zużycie energii w kwh oraz wody w litrach w ciągu roku, w oparciu o 220 standardowych cykli prania w przypadku prania tkanin bawełnianych w temp. 60 o C i 40 o C przy pełnym i częściowym załadowaniu w trybach niskiego zużycia energii. Roczne zużycie energii i wody przez zmywarki jest podane na podstawie 280 cykli zmywania. Etykiety znajdujące się na domowych urządzeniach chłodniczych podają zużycie energii zawsze na podstawie standardowego badania dla 24 godzin pracy. Od 20 listopada 2011 roku etykietowaniem zostały objęte odbiorniki telewizyjne. W ich przypadku roczne zużycie energii obliczone jest w oparciu o zużycie energii przez odbiornik pracujący 4 godziny dziennie przez 365 dni. Każdy produkt zostanie opatrzony jedną, pełną etykietą. Nie będzie już praktykowane zamieszczanie podstawowej etykiety z doklejanym oddzielnie paskiem danych. Do nowego systemu etykietowania włącza się także, popularną obecnie sprzedaż internetową oraz obowiązkowe od 2012 roku umieszczanie klasy efektywności energetycznej w reklamach danego produktu. Unia Europejska podejmuje szereg działań mających na celu wsparcie procesu wprowadzania nowych etykiet energetycznych, wspierając działania Nowa etykieta energetyczna dla pralki podnoszące świadomość zarówno dystrybutorów sprzętu gospodarstwa domowego jak i konsumentów. Jednym z takich projektów jest Come On Labels współfinansowany w ramach Programu Inteligentna Energia Europa. Projekt ma za zadanie gromadzenie najlepszych europejskich praktyk dotyczących etykietowania sprzętu gospodarstwa domowego etykietą energetyczną oraz wspierania prawidłowego wdrażania nowego systemu etykietowania. Główne obszary działań to inicjatywy na rzecz prawidłowej informacji zawartej na etykiecie, prawidłowego eksponowania etykiety energetycznej na sprzęcie AGD w sieci detalicznej, w katalogach i w sprzedaży elektronicznej (reklamie internetowej, zamówieniach wysyłkowych itd.), organizacja szkoleń dla sprzedawców oraz akcje promocyjnych kierowanych głównie do klientów końcowych. Więcej informacji na stronie: 9

10 Przedsiębiorco sfinansuj swój ekoinnowacyjny projekt z funduszy europejskich! Ekoinnowacyjne projekty pilotażowe i powielania rynkowego w Programie CIP Program na rzecz Konkurencyjności i Innowacji CIP to jeden z programów ramowych, który oferuje wsparcie dla wdrażania ekoinnowacyjnych produktów, procesów technologii i usług. Wspierane ekoinnowacyjne rozwiązania muszą przynosić realne korzyści dla środowiska naturalnego, mieć sens ekonomiczny oraz podnosić poziom innowacyjności w skali region, kraju i Europy. Ponadto powinny wykazywać one potencjał do powielania, a zatem do wdrożenia na szeroką skalę. Inicjatywa skierowana jest przede wszystkim do małych i średnich przedsiębiorstw podmiotów, które stanowią koło zamachowe gospodarki europejskiej, generują znaczną liczbę miejsc pracy, ale jednocześnie odpowiadają za znaczne zanieczyszczenie środowiska naturalnego. Raz do roku, Agencja Wykonawcza ds. Konkurencyjności i Innowacji (EACI) ogłaszana konkurs wspierający ekoinnowacyjne projekty pilotażowe i powielania rynkowego: CIP-Eco-Innovation. Zamknięcie luki między badaniami a rynkiem Celem ekoinnowacyjnego projektu ma być komercjalizacja danego rozwiązania. Rozwiązania zakładające badania podstawowe czy stosowane, testowanie prototypu czy jego demonstrację nie przejdą pozytywnie procesu ewaluacji. To wsparcie wejścia na rynek, stąd konieczną część wniosku stanowią elementy biznes planu jak np.: elementy analizy rynku oraz strategii marketingowej. Należy wskazać potencjalnych odbiorców rozwiązania, metody ich pozyskania, bariery obecne na rynku i sposoby ich znoszenia. W przygotowywanym wniosku należy także przedstawić proponowane schematy replikacji, np. przez franchising. Projekty dla MŚP, ale nie tylko! Projekty skierowane są przede wszystkim do podmiotów z sektora MŚP, które mogą aplikować samodzielnie albo w konsorcjum narodowym lub międzynarodowym. Elastyczne wymagania konkursowe nie stawiają ograniczeń, co do liczby oraz typów podmiotów prawnych tworzących konsorcjum projektowe. Muszą posiadać one jedynie siedzibę w jednym z następujących państw: państwa EU, Norwegia, Lichtenstein, Islandia, Izrael, Serbia, Albania, Chorwacja i Czarnogóra. Co i za ile mogę sfinansować? Średnia wartość realizowanych projektów wynosi 1,5 mln euro, a stopień dofinansowania przyznanego bezpośrednio przez Komisję Europejską to 50% kosztów kwalifikowanych. Podmioty realizujące projekt mogą sfinansować koszty personelu zaangażowanego w projekt, zakup sprzętu niezbędnego do wdrożenia danego rozwiązania (przy czym koszt kwalifikowany stanowi jego amortyzacja), podróże i diety, podwykonawstwo (do 35% kosztów bezpośrednich), inne koszty (audyt, ochrona własności intelektualnej, gwarancje bankowe, tłumaczenia itp.) oraz koszty pośrednie (ryczałt 7%). Czego może dotyczyć projekt? Ekoinnowacyjne projekty mogą być realizowane w jednym z pięciu obszarów tematycznych: Recykling materiałów: Recykling materiałów: udoskonalone metody sortowania i przetwarzania odpadów, innowacyjne produkty z materiałów pochodzących z recyclingu, nowe modele biznesowe podnoszące konkurencyjność firm działających w obszarze recyclingu czy optymalizacja łańcucha dostaw uwzględniająca cykl życia produktu. 10

11 fundusze europejskie Zrównoważone materiały budowlane: produkty i procesy budowlane niemal na każdym etapie począwszy od budowania budynków, ich utrzymania, remontów, modernizacji aż do rozbiórki. Sektor spożywczy: nowe czystsze techniki produkcyjne i produkty zakładające racjonalne wykorzystanie zasobów, zmniejszające liczbę odpadów i emisji gazów oraz włączające recykling materiałów w cykl życia produktu/procesu; produkcja przyjaznych dla środowiska naturalnego opakowań Przykłady dofinansowanych projektów w konkursach CIP-Eco-Innovation INSULA TFH projekt dotyczy niskokosztowego procesu wytwarzania paneli drewnianych z warstwą izolacyjną z włókien celulozowych. Do produkcji zużyto makulaturę oraz odpady drewniane pochodzące z regionu. Dzięki temu udało się wykorzystać odpad jako nowy materiał, zredukować koszty transportu, pakowania i produkcji. Projekt realizowany jest w Irlandii, Niemczech i Belgii. Aplikuj w najnowszym konkursie CIP-Eco-Innovation-2012: W maju 2012 r. ogłoszony zostanie kolejny konkurs w dziedzinie ekoinnowacji. Dokumenty konkursowe oraz szczegółowe informacje dostępne będą na oficjalnej stronie dedykowanej inicjatywie CIP-Eco-Innovation: Potrzebujesz konsultacji? Zapytaj! oraz innowacyjne procesy zwiększające efektywność zużycia wody. Woda: projekty racjonalizujące zużycie wody o min. 30%, a także procesy bez zużycia wody, innowacyjne oczyszczalnie ścieków, wody i inteligentne systemy dystrybucji wody. Ekologiczny biznes i inteligentne zakupy: nowe ekologiczne produkty i usługi ułatwiające wejście na rynek nowym ekoinnowacyjnym rozwiązaniom i usługom naprawczym. GREENBOTTLE nowy rodzaj butelki na mleko wykonanej z papieru z recyclingu oraz tworzywa, które mogą być łatwo odseparowane i poddane sortowaniu. Projekt zapewnia zamknięty obieg materiału papieru a także spełniania europejskie wymogi dotyczące utylizacji i recyclingu surowców. BRITER-WATER projekt zakłada wykorzystanie upraw bambusa do oczyszczania ścieków pochodzących z produkcji soków i wyrobów mleczarskich. Dzięki innowacyjnej technologii udało się obniżyć koszty inwestycyjne związane z oczyszczaniem ścieków, jak również uzyskać lepszą jakość wody i dodatkowe korzyści wynikające z wychwytywania CO 2. CAPS projekt polegający na wykorzystaniu osadów z przemysłu papierniczego do produkcji materiału absorpcyjnego wykorzystywanego do usuwania wycieków ropy i substancji chemicznych w portach. Projekt to innowacyjne wykorzystanie materiału odpadu jako nowego produktu. Planuje się otwarcie dwóch zakładów produkcyjnych zlokalizowanych w Słowenii i Finlandii. EACI: eaci-eco-innovation-enquiries@ec.europa.eu KPK: cip.eip@kpk.gov.pl Katarzyna Walczyk-Matuszyk Ekspert w Krajowym Punkcie Kontaktowym Programów Badawczych UE Koordynator Programu na rzecz Przedsiębiorczości i Innowacji CIP EIP Wykorzystane w artykule fotografie oraz opisy projektów pochodzą z opracowań Agencji Wykonawczej ds. Konkurencyjności i Innowacji. 11

12 Stanisław Guszta Innowacyjność w eko-technologiach kompleksowość w podejściu do klienta Rozmowa z Prezesem EKOMAX Sp. z o.o. Stanisławem Gusztą Ekomax Sp. z o.o. otrzymała w 2011 roku Złoty Laur Umiejętności i Kompetencji. Nagrodę odebrał Prezes firmy Stanisław Guszta Panie Prezesie, Pańska firma jest na rynku 10 lat, to nie tak duży kawałek czasu, a jednak udało Wam się sporo. Posiadacie certyfikat zarządzania jakością, tytuł Przedsiębiorstwo Fair Play i Rzetelna Firma. Jakie przyjęliście zasady, na których rozwijacie spółkę... W styczniu rozpoczęliśmy dokładnie dwunasty rok działalności firmy. Dotychczasowe sukcesy są niewątpliwie sumą zaangażowania wszystkich pracowników. Nadrzędnym celem było dla nas od początku samodoskonalenie i permanentny rozwój postanowiliśmy je osiągnąć poprzez rzetelną pracę i szerokie spojrzenie na branżę, którą obraliśmy sobie do działalności, a którą można szeroko określić mianem ochrony środowiska. W tamtych latach dziedzina ta ciągle jeszcze w naszym kraju raczkowała, a my postanowiliśmy, począwszy od niewielkich kroków, takich jak odbiór odpadów i stopniowe budzenie w rodzimych przedsiębiorcach pewnej świadomości ekologicznej, kształtować jej polskie oblicze. Jako klucz do rozwoju obraliśmy sobie kompleksowość oferty i innowacyjność w doborze inwestycji, na jakie zdecydowaliśmy się postawić. W dalszym ciągu kierujemy się tymi dwoma wytycznymi, uważnie obserwując zarówno potrzeby rynku, zmieniające się oczekiwania naszych bezpośrednich klientów i dostępność coraz to nowych technologii dotyczących recyklingu i odzysku. Wszystko to wydaje się przemyślaną strategią. Skąd jednak środki na realizację wspomnianych inwestycji i wdrażanie nowoczesnych technologii? To kwestia przemyślanego zarządzania, ale i umiejętności pozyskiwania środków zewnętrznych. Niemal od początku działania korzystaliśmy z dofinansowań pochodzących z zasobów unijnych. Ochrona środowiska zajmuje szczególne miejsce w budżecie unijnych dofinansowań, zresztą z korzyścią nie tylko dla firm takich jak nasza, ale w perspektywie kilkunastu czy kilkudziesięciu lat, także dla nas wszystkich. Uzyskanie tego typu dofinansowań, jak powszechnie wiadomo, nie jest proste. Po pierwsze wymaga doświadczenia, które pozyskiwaliśmy stopniowo rozpoczynając od mniejszych kwot w ramach programów Phare, poprzez coraz większe programy operacyjne, uruchamiające poważniejsze nakłady finansowe. Przede wszystkim jednak, konieczne jest bardzo dobre przygotowanie merytoryczne i uwzględnianie w swoich planach szerokiej perspektywy charakteru rynku, konkurencji, kwestii finansowych, czy wreszcie trendów technologicznych. Jak wskazuje nazwa firmy, głównym obszarem jej działalności jest ekologia. W tym zakresie mieści się jednak bardzo szeroka i zróżnicowana oferta, skierowana do różnego typu klientów. Która jej część stanowi trzon działalności przedsiębiorstwa? Bardzo trudno zdecydować. Zaczynaliśmy od gospodarki odpadami, a dokładniej odbioru wraz z transportem przepracowanych olejów. Stopniowo włączaliśmy w naszą ofertę coraz więcej grup odpadów przemysłowych uzyskując kolejne pozwolenia i decyzje administracyjne. Od tego wszystko się zaczęło. Z czasem zauważyliśmy zapotrzebowanie na kolejny rodzaj usług. Kształtujące się w Polsce prawodawstwo w zakresie ochrony środowiska, wymagało coraz więcej uwagi i konkretnych działań ze strony przedsiębiorców wytwarzających odpady. Tak narodził się dział ochrony środowiska. Aktualnie świadczy on usługi doradcze naszym stałym klientom, przejmując ich formalne obowiązki z zakresu prawa ochrony środowiska, ale też pełni nieocenioną funkcję wewnętrzną. Na bieżąco monitoruje zmieniające się przepisy, trendy technologiczne i możliwości w naszej dziedzinie. Dba o przygotowanie dokumentacji związanej z naszą stałą działalnością, a także planowanymi inwestycjami. Stanowi wewnętrzne ramy naszej działalności. Gdybym miał jednak wskazać prawdziwy trzon firmy, wybrałbym dział produkcji. Kiedy przeprowadziliśmy się do aktualnej bazy na terenie byłych gliwickich zakładów chemicznych, rozpoczęliśmy tu odzysk odpadów. Początkowo olejów, płynów niskokrzepnących, filtrów, a ostatnio także rozpuszczalników. To tu, w momencie kiedy odpady ponownie stają się, za pośrednictwem naszych instalacji, pełnowartościowymi produktami, ekologia nabiera realnych kształtów. Nasze produkty, są nie tylko ekologiczne, ale też cechuje je na prawdę wysoka jakość, co zawsze pozostaje naszym priorytetem. W tym właśnie celu powołaliśmy do życia i odpowiednio wyposażyliśmy wewnętrzne laboratorium. Laboratorium, które zasługuje na szczególną uwagę... Zgadza się, jesteśmy z niego bardzo dumni. To jedno z najnowocześniejszych laboratoriów w naszym regionie. Korzystając ze środków unijnych, o znaczeniu których już wspominałem, wyposażyliśmy je w wysokiej jakości sprzęt. Posiadamy między innymi chromatograf gazowy sprzężony z detektorem masowym, a w naszych zasobach znajdują się urządzenia uznanych marek. To zaplecze pozwala stale kontrolować wysoką jakość naszych produktów. Jakość w połączeniu z ekologią brzmi bardzo konkurencyjnie. Co dokładnie oferuje kupującym dział sprzedaży Ekomax i do jakich branż skierowana jest jego oferta? Dzięki ekologicznym technologiom opartym o surowce wtórne, nasze wyroby są także bardzo ekonomiczne pod względem ceny i tu także dopatrywałbym się konkurencyjności naszej oferty. Można powiedzieć, że na tych właśnie trzech filarach jakość, ekologia i dobra cena opiera się sukces naszych handlowców. Oferujemy przede wszystkim wysokiej jakości oleje technologiczne, oleje antyadhezyjne, płyny chłodnicze, rozpuszczalniki. Nasi główni klienci pochodzą z branż budowlanych, motoryzacyjnych, czy ogrodniczych. W ramach uzupełnienia oferty i zapewnienia kompleksowej obsługi klientów, jesteśmy także dystrybutorem największych producentów olejów i smarów, znanych marek. Dzięki wiedzy i doświadczeniu w branży produktów ropopochodnych jesteśmy w stanie zabezpieczyć indywidualne potrzeby naszych klientów. Pańska firma uczestniczyła ostatnio w 41 Międzynarodowych Targach Budownictwa Twój Dom 2012, jak Spółka wypadła na tle konkurencji? W mojej ocenie Ekomax wyróżnił się bardzo pozytywnie. Nasze stoisko cieszyło się sporym zainteresowaniem, nawiązaliśmy kilka biznesowych kontaktów, które, mam nadzieję, wkrótce zaowocują. Kapituła konkursu targowego wyróżniła nasze płyny niskokrzepnące serii Glikomax nagrodą Brązowy Filar Budownictwa. Poziom konkurencji był bardzo wysoki, dlatego ta nagroda bardzo cieszy i mobilizuje. Dziękujemy za rozmowę. 12

13 dobra firma Gliwice ekologicznie do przodu Jak pisaliśmy w tamtym roku w Gliwicach uruchomiono nową zmodernizowaną bioelektrownię na gaz składowiskowy (zawierający metan) odsysany z kwater Składowiska Odpadów w Gliwicach przy ulicy Rybnickiej. Postanowiliśmy sprawdzić czy inwestycja osiąga założony efekt ekologiczny w perspektywie efektu ekonomicznego, co zmieniło się na wysypisku i jakie nowe inwestycje powstają. Jak informuje nas Prezes Zarządu Przedsiębiorstwa Składowania i Utylizacji Odpadów w Gliwicach pan Edward Mazur bioelektrownia oparta na dużej jednostce napędowej agregatu kogeneracyjnegoprądotwórczego produkcji MAN pracuje nieprzerwanie od momentu uruchomienia z przerwami na serwis i przeglądy techniczne. Maksymalna moc elektryczna produkowana przez agregat to 365 kw co oznacza że w ciągu doby może on wyprodukować 8,4 MWh energii elektrycznej. Przedsiębiorstwo wykorzystuje również ciepło produkowane w jednostce kogeneracyjnej do ogrzewania i przygotowania ciepłej wody użytkowej w budynku socjalnym i pomieszczeniach portierni. Po uruchomieniu tego systemu zrezygnowano całkowicie z ogrzewania elektrycznego i podgrzewania wody w bojlerach elektrycznych. Nowa jednostka jest zabudowana w dźwiękochłonnym kontenerze co poprawia warunki pracy i nie emituje hałasu, którego poziom jest wielokrotnie niższy od poziomów dopuszczalnych. W pełni osiągnięto trwały efekt ekologiczny czyli zmniejszenie ilości gazów emitowanych do atmosfery, co de facto zmniejsza efekt cieplarniany w skali mikro. Pełne wykorzystanie możliwości produkcji energii i eksploatacji kwater wymaga wielu zabiegów jak nawadnianie złoża, uszczelnianie skarp, dbałości o ułożone rury odsysające, systematyczne przeglądy agregatów itd. W poprzednim roku rozpoczęliśmy systematyczną modernizację naszej kompostowni pryzmowej. W świetle zmian ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach jest to bardzo ważny element kompleksowego systemu gospodarki odpadami. Ponieważ od 15 lipca 2013 r. będzie obowiązywał całkowity zakaz deponowania na wysypiskach nieprzetworzonych odpadów komunalnych kompostownia stanie się ostatnim elementem przetwarzającym odpady przed ich ostatecznym zdeponowaniem na kwaterach wysypiska. Tylko spełnienie rygorystycznych wymagań ustawy uchroni Gliwice przed płaceniem kar za niespełnienie wymagań środowiskowych. Po przejściu przez mechaniczno-biologiczne przetwarzanie odpadów końcowa faza przetwarzania i dojrzewania odpadów kontynuowana będzie w kompostowni pryzmowej. Na powierzchni prawie 8000 m 2 odbywać się będzie końcowa faza stabilizacji przed składowaniem na składowisku. W całym procesie uzyskamy bardzo znaczący ubytek masy stabilizatu oraz parametry techniczne przewidziane w ustawie. Odpady zielone po przejściu przez rozdrabniacz młotkowy będą przetwa- rzane na tej samej kompostowni, jednak w okresie znacznie dłuższym, a wytworzony kompost będzie mógł być wykorzystywany jako środek wspomagający uprawy rolnicze. Przedsiębiorstwo zakupiło niezbędną do procesu przerzucarkę do kompostu firmy Backhus która przerzucając kompost utworzy jednakowe pryzmy, napowietrzy materiał kompostowany oraz będzie stymulować rozwój bakterii. Dbając o spełnienie wymogów ustawy Przedsiębiorstwo Składowania i Utylizacji Odpadów kontynuuje budowę Sortowni Odpadów Przestrzennych dla miasta Gliwice, która zabezpieczy potrzeby mieszkańców w tym zakresie. Poprzez systematyczną zbiórkę takich elementów jak meble, fragmenty mebli, odpadów drewnianych, palet, elementów przestrzennych budowlanych uporządkujemy w Gliwicach wiele strychów, komórek, garaży. Po procesie rozebrania i segregacji odpadów nastąpi rozdrobnienie na frakcję która może być zużywana do produkcji paliw alternatywnych lub jako dodatek w procesie kompostowania. Wyselekcjonowane odpady tworzyw sztucznych i metali mogą być odsprzedane do dalszego wykorzystania. Inwestycja ta z pewnością przyczyni się do likwidacji dzikich wysypisk, oczyszczenia lasów oraz podniesie poziom świadomości ekologicznej mieszkańców. W dalszej perspektywie na terenie wysypiska zostanie uruchomione stanowisko do przetwarzania odpadów gruzu, betonu, cegieł. Tylko w ten sposób możemy zmniejszyć ilości deponowane na składowisku. 13

14 Lidia Geringer de Oedenberg Turcja w Unii? Coraz bliżej Turcja posiada już od 1999 r. status oficjalnego kandydata. Otrzymuje także od Wspólnoty środki przedakcesyjne (jak niegdyś Polska). Jest najdłużej oczekującym na otwarcie unijnych drzwi kandydatem (od 1963 r., kiedy to ówczesna Europejska Wspólnota Gospodarcza przyznała Turcji status członka stowarzyszonego) i wykazującym też z tego powodu coraz mniej entuzjazmu. Oficjalnie negocjacje Unii Europejskiej z Turcją w sprawie akcesji rozpoczęły się w 2005 r. Po siedmiu latach rozmów w specjalnym raporcie Parlament stwierdził, że relacje pomiędzy UE a Turcją potrzebują nowego rozmachu. Na poprzedniej sesji plenarnej ( ) przegłosowaliśmy raport w sprawie postępów Turcji w drodze do przystąpienia do Unii Europejskiej. Turcja powinna zdaniem posłów wykazać więcej zaangażowania: w reformowaniu swojego wymiaru sprawiedliwości, ochronie wolności obywatelskich i wolności mediów. Są to unijne warunki konieczne do otwarcia kolejnych rozdziałów negocjacyjnych. Reforma w obszarze wolności i równego traktowania powinna zapewniać równouprawnienie kobiet i mężczyzn, zwalczać przemoc wobec kobiet i dzieci, zapewnić jak najszerszy dostęp wszystkim tureckim obywatelom do edukacji, jednakowo traktować wspólnoty religijne. Na nowy program Komisji Europejskiej zmierzający do ożywienia dynamiki w relacjach UE-Turcja cieniem kładzie się zapowiedź Ankary, iż zamierza zbojkotować nadchodzącą cypryjską prezydencją w Radzie UE, jeżeli tzw. kwestia północnego Cypru nie zostanie rozwiązana do tego czasu. Oficjalnie negocjacje Unii Europejskiej z Turcją w sprawie akcesji rozpoczęły się w 2005 r. Po siedmiu latach rozmów w specjalnym raporcie Parlament stwierdził, że relacje pomiędzy UE a Turcją potrzebują nowego rozmachu. Problem nabrzmiewa od prawie 40 lat i mimo prowadzonych pod auspicjami ONZ negocjacji na temat zjednoczenia Cypru tkwi w martwym punkcie, gdyż Turcja nie chce stamtąd wycofać swoich wojsk. Sytuacja jest patowa i dziwaczna, ponieważ kraj członkowski Unii jest okupowany przez kraj kandydacki. Są oczywiście i inne kontrowersje wobec krnąbrnego kandydata...* Unia pozostawiając rozwiązywanie konfliktu ONZ, prowadzi dalej negocjacje akcesyjne z uwagi na strategiczną rolę Turcji w regionie, a także profity wynikające z zacieśnionej współpracy w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i priorytetów polityki sąsiedztwa, także w obszarze polityki energetycznej. Turcja jednak powoli traci cierpliwość do Unii. Przez ostatnie lata jej siła znacznie wzrosła i stała się liderem w świecie muzułmańskim. Europa mięknie, woli mieć w Turcji sprzymierzeńca, więc zastanawia się nad kolejnymi krokami do realizacji danej przed laty obietnicy. Myślę, że mogą to być w niedalekiej przyszłości ułatwienia wizowe skądinąd należne dla oficjalnych kandydatów do Unii Europejskiej. Daty wstąpienia Turcji do Unii dalej nikt nie jest w stanie przewidzieć... W kolejce (do poza Turcją) do Unii czekają ponadto: Serbia, Kosowo, Czarnogóra, FYROM (Republika Macedonii), Bośnia i Hercegowina, Islandia i nieco dalej Mołdawia. Poseł do Parlamentu Europejskiego Lidia Geringer de Oedenberg * Przytaczane przez niektórych polityków argumenty na NIE dla Turcji: Nie leży w Europie, tylko 3% powierzchni ma coś wspólnego z naszym kontynentem, Jest dużym i biednym krajem, Unii nie stać na tak wielką pomoc, Fala migracji tureckiej zaleje Unię, co spowoduje wzrost bezrobocia Najliczniejszą grupę europosłów stanowiłaby turecka delegacja (teraz są to Niemcy) Ma trudnych sąsiadów: Iran, Irak i Syrię. Granica Unii byłaby nie do upilnowania (terroryści). Jest krajem w islamskim kręgu kulturowym, zbyt różniącym się od chrześcijańskiej Europy. 14

15 eurofelieton Wstępowaliśmy do Unii Europejskiej jako 25 kraj Wspólnoty ZNIEWOLONY UMYSŁ PO ANGIELSKU Nie tak dawno po raz kolejny przypomniano toczącą się już od niemal 60 lat dyskusję na temat problemów podjętych przez Czesława Miłosza w Zniewolonym umyśle (zob. Adam Michnik, Myślę, więc chcę zrozumieć, Gazeta Wyborcza z kwietnia 2012). Esej Miłosza porusza rzeczywiście ciągle pasjonujący problem. Zwłaszcza, jeśli za część tej debaty uznać także odwołujące się wprost do inspiracji szkicem Miłosza takie książki jak choćby głośny tom amerykańskiego historyka idei Marka Lilli Lekkomyślny umysł. Intelektualiści w polityce. Ale w eseju Miłosza interesująca jest nie tylko główna linia sporu, tj. kwestia natury heglowskiego ukąszenia, odpowiedzi na pytanie: kto mianowicie kąsał XIX-wieczny filozof Hegel, czy inny filozof, który stał się w czasach stalinizmu komunistycznym urzędnikiem Tadeusz Kroński (tak twierdził Zbigniew Herbert w rozmowie z Jackiem Trznadlem z głośnego tomu Hańba domowa ). Intrygujący zdaje się także pewien aspekt tej filozoficznej kontrowersji odprysk ów można zamknąć w metaforze śmietnika historii na który obóz postępu społecznego odsyłał wszystkich tych, którzy nie chcieli angażować się w walkę Nowego ze Starym. Po stronie Nowego, oczywiście. Nie wdając się w analizy dzieła Miłosza postarajmy się spojrzeć na problem od strony bardziej uniwersalnej niż polski zaścianek by zakończyć go odwołaniem do bestsellerowej powieści sensacyjnej. Zaczynajmy. Paul Valéry pisał tuż po zakończeniu I wojny światowej: My, cywilizacje, wiemy już, że jesteśmy śmiertelne. Otóż o tym, że są śmiertelne cywilizacje może wiedzą, ale i to pewnie tylko niektóre. W rzeczywistości wiedzą to przecież tylko nieliczni mieszkańcy tych cywilizacji. Większość ludzi ma wszak inne, zwykle nieco bardziej praktyczne i przyziemne zmartwienia. Śmierć cywilizacji, kto by tam zaprzątał sobie głowę takimi abstrakcjami. Poeci? Jacyś inni nadwrażliwcy? Czytelnicy Spenglera i Toynbee ego? Człowiekowi na namysł nad własną śmiertelnością czasu nie starcza i zresztą ochoty brak A śmierć cywilizacji, cóżby to miało być? Jakie to niby ma znaczenie dla człowieka zaprzątniętego codziennością. Oczywiście prawie wszyscy miewają plany na przyszłość, ale zwykle plany te obejmują tygodnie, miesiące, najwyżej lata. A koniec cywilizacji Dobra, jeszcze koniec świata według kalendarza Majów, ten rozbudzał na ulotny moment ciekawość w towarzyskiej konwersacji. Ale pamiętamy dobrze wzbudzał ciekawość nieprzesadną i tylko jako anegdota przecież. Inny jeszcze koniec, koniec historii wieszczony przez Francisa Fukuyamę rozgrzał, nie rozpalił, a właśnie tylko i zaledwie rozgrzał salonowe dyskusje filozofów. Że niby historia się skończyła i wszędzie na świecie wygra wcześniej czy później liberalna demokracja. A kiedy już wygra, to będzie ludziom grozić co najwyżej nuda. Może zresztą nie letnia temperatura sporów Krzysztof Łęcki wokół tezy Fukuyamy o liberalno-demokratycznym końcu historii najbardziej określała samoświadomość filozoficzną naszej współczesności. Świat, cywilizacje, historia Nie tylko one umierają, nie tylko one się kończą. Śmiertelne są także imperia. Na cmentarzysku Historii znaleźć możną także imperia. Paradygmatyczny, wzorcowy upadek imperium, to oczywiście stopniowy rozpad starożytnego Rzymu. Najlepszy historyczny i literacki obraz schyłku Imperium Rzymskiego dał pod koniec XVIII wieku Edward Gibbon w dziele zatytułowanym, a jakże, Zmierzch i upadek cesarstwa rzymskiego. Kiedy Gibbon pisał swoje dzieło, to pisał je jako historyk, ale i mieszkaniec innego imperium imperium brytyjskiego, nad którym nigdy nie zachodziło słońce, a którego dzieje zapoczątkowały śmiałe wyprawy z wyspy położonej u brzegów Europy. Imperium to właśnie miało zacząć się kurczyć, by ostatecznie utracić światowe przewodnictwo ekonomiczne od przełomów XIX i XX wieku, a znaczenie polityczne, po europejskiej wojnie domowej, która rozpoczęła się w roku 1914, a zakończyła w roku czterdziestym piątym. Tak sobie o tym wszystkim myślałem czytając książkę zatytułowaną Druciarz Krawiec Żołnierz Szpieg (autor John Le Carre, to jedyny pisarz powieści sensacyjnych, który otarł się o Nobla). Ta świetna powieść obok obowiązkowego w tego typu literaturze wątku sensacyjnego, prezentuje i analizuje także motywacje Anglików przechodzących na stronę sowiecką po zakończeniu II wojny światowej, czyli w czasie tzw. zimnej wojny. Otóż wedle interpretacji angielskiego pisarza tego typu zdrady, indywidualne decyzje wielu różnych przecież ludzi, wybory bardzo osobiste, naznaczone były właśnie świadomością tego, że imperium, któremu mieli służyć, do służby któremu byli przygotowani że brytyjskie imperium nie tyle nawet traci na znaczeniu, ale po prostu, jako imperium umiera: Przez krótki czas po czterdziestym piątym nawet zadowalał się pozycją Anglii w świecie, dopóki nie zorientował się jakie to pospolite. Było dla niego tajemnicą, jak i kiedy to się stało. / / po prostu nagle wiedział już, że gdyby Anglia wypadła z gry, niczego by to nie zmieniło. Odtąd często zastanawiał się, po której stronie stanie w chwili próby; po dłuższych rozmyślaniach musiał w końcu przyznać, że jeśli miałby wygrać jeden lub drugi obóz, wolałby, żeby był to Wschód. I dlatego jeden z bohaterów powieści, Bill Haydon (taki trochę Kim Philby) wybrał służbę sowietom, służbę dla imperium które według niego (ale przecież nie tylko niego) właśnie wschodziło. Tak wygląda zatem brytyjska wersja zniewalania umysłów. Na pewno bardziej estetyczna ale przecież nie mniej odrażająca. Zaś po upadku ZSRR dodatkowo okazała się jednocześnie i groteskową, i zbrodniczą pomyłką. Sowieckie Nowe Postępowe Społeczeństwo okazało się postępowym społecznym nowotworem. Krzysztof Łęcki, socjolog, felietonista, komentator, konserwatysta, autor m.in. Perspektyw socjologii kultury artystycznej (z Aleksandrem Lipskim), Dogmatów i herezji (z Witoldem Izdebskim), Komunikacji interpersonalnej (z Andrzejem Szóstakiem), rozprawy Św. Gombrowicz, zbioru felietonów Widma wolności. Pracuje na Wydziale Nauk Społecznych w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Autor ponad stu publikacji głównie w pracach zbiorowych i czasopismach specjalistycznych. 15

16 Henryk S. Kolka-Tuszyński Uderzenie w polskie interesy Nie od dziś wiadomo, że Rosja umiejętnie wykorzystuje swoją pozycję na rynku surowców energetycznych i działania w tym zakresie bardzo skutecznie łączy z klasycznie rozumianą polityką zagraniczną. Maestrię w tym obszarze szeroko rozumianej polityki mogliśmy widzieć w procesie przygotowawczym zmierzającym do budowy magistrali gazowej Nord Streem. Teraz widzimy, jak realizowany jest proces zmieniania sposobu transportu ropy do zagranicznych klientów. Gazociąg Jamał-Europa to magistrala, która w ostatnich latach transportowała gaz ze złóż na półwyspie Jamał do Zachodniej Europy. Dotąd płynęło nim do Polski ok. 50 mln m 3 na dobę, z czego 8,5 mln m 3 zaspokaja polskie potrzeby. Kilka lat temu polityka przeszkodziła w zamiarze zbudowania drugiej nitki tego gazociągu. Zamiast rozbudowy jamalskiego gazociągu, Rosja i Niemcy zdecydowały się na zbudowanie magistrali Nord Streem po dnie Bałtyku. Jeśli zostanie zrealizowana koncepcja dobudowy dwóch kolejnych nitek tego gazociągu, to eksploatacja czterech nitek gazociągu nie tylko obniży nasze wpływy za tranzyt gazu do Niemiec, ale może ograniczyć nawet do zera przydatność tego gazociągu dla transportu rosyjskiego gazu do Zachodniej Europy. Na nasz koszt będziemy wówczas utrzymywali ten gazociąg w sprawności technicznej... Obecnie Europa jest pozbawiona środków finansowych, a potrzeba zapewnienia sobie dostaw gazu jest dziś oczywista. Kraje Środkowej i Południowej Europy coraz przychylniej patrzą na rosyjsko-włoską koncepcję magistrali gazowej do tej części kontynentu, która jest znana pod nazwą South Streem. Organizacyjnie projekt ten jest już dopięty odpowiednimi umowami międzyrządowymi. Wygląda na to, że UE pogodziła się z realizacją tej koncepcji i zrezygnowała z alternatywnego projektu budowy gazociągu Nabucco. Ostatnio Rosja zaproponowała marchewkę, a jest nią gotowość obniżki cen dostaw gazu. Nie jest tajemnicą, że będzie to okupione zgodą polityczną europejskich krajów na rosyjsko-włoski projekt. Rosyjską ropę do Niemiec dostarczał dotąd rurociąg Przyjaźń, który funkcjonuje od 1964 roku. W okolicy Mozyrza rozdziela się on na dwie nitki: północną, biegnącą przez Białoruś i Polskę do niemieckiego Lipska, oraz południową, która transportuje ropę przez Ukrainę, Słowację z dwoma odgałęzieniami do Czech i Węgier. W ciągu roku transportowane jest nim ok. 66,5 mln ton ropy naftowej (z czego północną nitką przez Polskę transportowane jest ok. 49,8 mln ton). I w tym przypadku celem politycznym Rosji jest uniezależnienie się od transportu przez kraje tranzytowe (Białoruś i Polskę), które w opinii rosyjskiej nie są przewidywalne. Rosyjski rząd zdecydował się na uruchomienie paliwowego terminala portowego w Ust Ługa koło Sankt Petersburga. Zbudowano też ropociąg BTS-2 (Bałtijskaja Truboprowodnaja Sistiema-2) do tego terminala. Załadowano już pierwsze tankowce, które otwierają nową drogę eksportu rosyjskiej ropy na Zachód Europy. Nie ulega wątpliwości, że to rosyjskie przedsięwzięcie także zmniejsza znaczenie tym razem ropociągu Przyjaźń i redukuje nasze wpływy z tranzytu ropy. Wspólnym mianownikiem obu wydarzeń jest rzucający się w oczy polityczny charakter decyzji o realizacji tych inwestycji. Niepokój wywołały ostatnie informacje będące konsekwencją oddania do użytku rurociągu BTS2 i terminala w UST Ługa. Reuters poinformował o tym, że ten fakt wpłynie na zmniejszenie dostaw ropy do Czech (w czeskich rafineriach ma udziały polski Orlen), ale też do Polski. Na II kwartał Rosja też nie przewiduje wykorzystania naszego terminala paliwowego w Gdańsku do dostaw ropy dla tankowców (ropa była dotąd dostarczana do Gdańska rurociągami Przyjaźń i jego odnogą z Płocka do Gdańska). Groźba zmniejszenia dostaw ropy do orlenowskich rafinerii w Czechach nie grozi ograniczeniem ich pracy, bo do Czech dochodzi rurociąg transalpejski umożliwiający bezpośrednie dostawy z terminalu w Trieście nad Adriatykiem. Kłopoty jednak będą w procesach technologicznych, bo są to surowce o różnych parametrach (skład chemiczny), a oprócz tego ropa z Triestu jest droższa. Nie jest też wykluczone, że gdański terminal będzie wykorzystany częściowo, ale tylko do wyładunku ropy z tankowców. I w tym przypadku niezbędne będzie pokonanie problemów technologicznych wynikających z innego typu ropy przysyłanej tankowcami, jeśli będzie ona pochodziła spoza Rosji. Przed lekceważeniem poważniejszych komplikacji na polskim rynku paliwowym przestrzegają doświadczenia chociażby z 2006 roku, kiedy to Orlen wygrał z rosyjskimi koncernami przetarg o litewską rafinerię w Możejkach. Wkrótce na terenie Rosji doszło do... awarii ropociągu i wstrzymano dostawy ropy do Możejek. Dziś na Litwę ropa jest dostarczana tankowcami, co kosztuje drożej. Od kilku miesięcy mówi się, że PKN Orlen szuka kupca na Możejki. foto: stock 16

17 Jerzy Nowotarski Przyszłość gazu łupkowego Na polskie złoża gazu łupkowego można i trzeba spoglądać z kilku różnych punktów widzenia. Na pewno potwierdzenie próbnymi odwiertami wielkości zasobów i pozytywna ocena opłacalności ich eksploatacji mogą okazać się poważnym atutem naszego kraju. Pozytywny wynik stworzy korzystną sytuację dla naszych interesów politycznych (zmniejszymy swoje uzależnienie od rosyjskiego importu), może też korzystnie wpłynąć na strukturę naszego przemysłu energetycznego (powstaną elektrownie gazowe), ale też dochody z tego tytułu mogą zasadniczo zmienić sytuację w naszych finansach publicznych. Trudno jeszcze dziś powiedzieć czym skończy się nasza przygoda z gazem łupkowym, czy spełnią się nasze oczekiwania. Państwowy Instytut Geologiczny (PIG) ogłosił pierwszy raport o zasobach gazu i ropy w naszych skałach łupkowych. Według PIG na terenie Polski i pod dnem morza u naszych wybrzeży może być 1,92 bln m sześc. gazu w łupkach. Jednak zasoby możliwe do eksploatacji przemysłowej są szacowane od 346 mld m sześc. do 768 mld m sześc. gazu. Ta prognoza jest też ograniczona założeniem, że uda się wydobywać gaz łupkowy spod dna morskiego, czego jak dotąd nikt nie robi. Stany Zjednoczone to jak dotąd jedyny kraj, w którym rozwinięto przemysłową eksploatację gazu łupkowego na wielka skalę. Rozwój tej technologii zasadniczo wpłynął na rynek energetyczny. Kraj stał się samowystarczalny. Inwestorzy zrezygnowali z budowy instalacji niezbędnych do skraplania gazu (Zatoka Perska), tankowców dla jego transportu, a także gazoportów dla jego odbioru. Obecnie krajowa produkcja gazu nie tylko zaspokaja potrzeby, są informacje, że magazyny gazu są zapełnione i nie przyjmują dostaw, powstały też warunki dla jego eksportu. Nadmiar podaży gazu i niskie koszty jego wydobycia spowodowały, że ceny rynkowe spadły do bardzo niskiego poziomu. W tej sytuacji inwestorzy zweryfikowali celowość realizacji inwestycji w elektrownie atomowe rezygnując z ich budowy na rzecz siłowni gazowych. Eksploatacja amerykańskich złóż nie odbywa się w warunkach pełnej akcep- tacji. Są liczne zastrzeżenia wynikające z naukowych ekspertyz i wykonanych badań, a także z analizy środowiskowych skutków działających instalacji. Tym metodom technologicznym przeciwstawiają się ekolodzy. W rezultacie w kilku przypadkach wydane zostały decyzje administracyjne blokujące wydobycie. Trzeba przyznać, że praktyczne stosowanie nowych metody technologicznych i lawinowy ich rozwój zaskoczył władze i wyprzedził rozwiązania prawne dotyczące przede wszystkim ochrony środowiska. Nie ulega wątpliwości, że na początku Europa zachłysnęła się widząc amerykański sukces tych przedsięwzięć. Jednak później opadły emocje i pojawiły się bardziej stonowane opinie i decyzje. Dystans do stosowania tych technologii wykazała Francja i Niemcy. Wyniki wierceń próbnych spowodowały, że do tego grona dołączyły Węgry i Szwecja. Teraz na europejskim froncie jest Polska, której zasoby gazu łupkowego zostały najwyżej oszacowane przez amerykańskich specjalistów. Zainteresowanie wydobyciem gazu łupkowego pojawiło się w Rosji i w Chinach. Dziś problem ten jest analizowany praktycznie w Europie, Azji, Afryce i w Australii. Nasze złoża gazu łupkowego oraz plany ich eksploatacji wywołały spore dyskusje w gronie polityków i analityków europejskiego rynku paliwowego. Problem jest złożony tak w sensie politycznym, jak i gospodarczym, bo w ostatniej dekadzie zainwestowano olbrzymie sumy w rozbudowę sieci gazowej opartej na klasycznych metodach eksploatacji złóż gazu oraz jego złożach w Rosji i w poradzieckich krajach. Poczyniono też drogie przygotowania do eksploatacji złóż podmorskich także w regionach arktycznych. Politycy z zainteresowaniem oczekują dziś na publikację sześciu kolejnych raportów dotyczących eksploatacji złóż gazu łupkowego. Wśród polityków i ekspertów rynku paliwowego można dostrzec niepokój, bo nie wiadomo jakimi wnioskami zakończą się te raporty i jak one wpłyną na przebieg unijnej dyskusji i na prawo w tej dziedzinie. W ramach KE opracowano i opublikowano już dwa raporty. Wniosek w tym zakresie był prosty: nie ma dziś potrzeby wprowadzania nowych przepisów w sprawie poszukiwania gazu w skałach łupkowych. Stwierdzono, że dotychczasowe regulacje są wystarczające. Trwają prace nad kolejnymi, czterema raportami. Mają one dać odpowiedź na szereg pytań. I tak spodziewane są raporty omawiające: wpływ wydobycia tego gazu na światowe i europejskie rynki energetyczne, zagrożenia środowiskowe związane z eksploatacją złóż, a także skutki korzystania z gazu w zamian za węgiel. Wnioski z tych raportów cząstkowych będą podstawą dla opracowania raportu zbiorczego, który będzie podstawą dla określenia polityki unijnej. Nie ulega wątpliwości, że w końcowej dyskusji te raporty zderzą się ze stanowiskiem ekspertów francuskich, a przede wszystkim niemieckich, którzy w ubiegłym roku przedstawili analizę z niekorzystnymi wnioskami dla wydobycia gazu z łupków. foto: wikipedia 17

18 Jerzy Nowotarski Europejskie reformy Europejskie rządy reformują systemy emerytalne i prawo pracy. Także polski rząd zaproponował zmiany wieku emerytalnego, co jednak wywołało nie tylko ostre dyskusje polityczne, ale też masowe protesty. Ok. 2 mln osób podpisało się pod wnioskiem związków zawodowych o rozpisanie referendum w tej sprawie (który jednak w głosowaniu odrzucił Sejm). Mimo licznych i masowych protestów przeciwko tym zmianom europejskie rządy nie mają wyboru. Muszą reformować dotychczasowe ustawodawstwo, aby nie przegrać rywalizacji z gospodarkami krajów Dalekiego Wschodu, aby nie załamała się gospodarka i finanse publiczne. W odróżnieniu od rozwiązań zaproponowanych przez polski rząd, reformy w innych europejskich krajach nie sprowadzają się tylko do podniesienia wieku emerytalnego. Zmiany dotyczą liberalizacji prawa pracy, ograniczane są też dotychczasowe przywileje i wydatki socjalne. Uważam, że warto zwrócić uwagę naszych Czytelników na kierunki wprowadzanych ostatnio zmian w kilku europejskich krajach. I tak: w Hiszpanii obniżono odprawy dla zwalnianych pracowników. Przyjęto, że w pierwszym roku pracy można zwolnić pracownika bez odprawy i bez podania przyczyn. Jeśli firma znajdzie się w trudnej sytuacji, to pracodawcy mogą zmniejszyć pensje pracownikom, mogą też wycofać się z wcześniejszych ustaleń ze związkami zawodowymi, dotąd praktycznie uniemożliwiały zwolnienie pracowników przez firmy zatrudniające więcej niż 15 osób, w Polsce na obecnym etapie trwają przygotowania do zrównania wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn na poziomie 67 lat. Kontynuowane są rozmowy na temat zmian systemu emerytalnego w służbach mundurowych. Analitycy zarzucają rządowi, że nie przedstawił kompleksowej reformy systemu emerytalnego i opieki społecznej. Zasygnalizowane zmiany są wprowadzane w życie, a wszędzie towarzyszy im sprzeciw organizowany przez związki zawodowe. Warto tu przypomnieć chociażby kilkumilionowe demonstracje we Francji przeciwko podniesieniu wieku emerytalnego, ostatnio zorganizowany strajk generalny w Hiszpanii, czy wielotysięczną manifestację w Warszawie. Kilka dni temu zorganizowano też strajk generalny w Portugalii, a we Włoszech jest on obecnie przygotowywany. Nie rozwijam tu sytuacji w Grecji, gdzie demonstracje i niepokoje społeczne już od kilku miesięcy są na porządku dziennym. Trudno dziś przewidzieć czym to się skończy, gdy pogłębią się procesy kryzysowe, a w krajach wystąpi recesja i wzrośnie bezrobocie. Uważam też, że dyskusji nad reformowaniem nie można ograniczać tylko do likwidowania deficytu budżetowego, obniżania długu publicznego oraz ograniczania skutków spadku narodzin i wzrostu średniego wieku życia. Ważnym wydaje się też wyciągnięcie wniosków ze świadomości tego, jaki jest obecny etap międzynarodowej rywalizacji gospodarczej. Dlatego kluczowym problemem będzie podniesienie konkurencyjności europejskiej gospodarki przez wzrost jej innowacyjności i produktywności, przez obniżkę kosztów pracy. Czy w sytuacji obecnych cięć i ograniczeń w wydatkach się to uda, zobaczymy. w Niemczech rząd (jeszcze socjaldemokratyczny pod kierunkiem Gerharda Schrödera) kilka lat temu wprowadził rozwiązania zachęcające do dłuższej pracy oraz pozwolił na łatwiejsze najmowanie i zwalnianie pracowników. Skutkiem jest dziś niska stopa bezrobocia (najniższa w UE), w Portugalii przeprowadzane są reformy i oszczędności (uzgodnione w maju 2011 r. z UE i MFW). Ich celem jest obniżenie deficytu budżetowego przez cięcia wydatków publicznych, likwidację przywilejów i zmianę ustawodawstwa, we Włoszech rząd zamierza wkrótce usunąć z kodeksu pracy zapisy, które foto: stock 18

19 Henryk S. Kolka Amerykańska gospodarka w lepszej formie Podczas gdy w Europie rozwija się recesja, w Stanach Zjednoczonych coraz bardziej są widoczne objawy ożywienia gospodarczego. Jednak bez odpowiedzi jest podstawowe dziś pytanie, jak długo będzie trwał ten korzystny dla Ameryki proces, bo z całą pewnością za ten obecny wzrost gospodarczy Amerykanie już dziś płacą szybkim wzrostem już i tak olbrzymiego długu publicznego. Dla analityków nie ulega wątpliwości, że taki stan ma jakieś granice, jednak trudno przewidzieć, czym to się skończy. W coraz bardziej zglobalizowanym świecie mamy do czynienia z globalną rywalizacją, bo dziś konkurują wszyscy ze wszystkimi praktycznie w każdej dziedzinie życia społecznego. W tym świecie przede wszystkim dominuje rywalizacja w różnych obszarach gospodarki i na tym polu konkurują pomiędzy sobą ludzie, zespoły, firmy, a także poszczególne kraje i grupy krajów. Z rywalizacją pomiędzy dwoma światowymi centrami politycznogospodarczymi, a więc Starym Kontynentem i Stanami Zjednoczonymi mamy do czynienia od kilkudziesięciu lat. W tym okresie były jednak okresy i obszary, w których wspólnota interesów umożliwiała korzystną dla obu stron współpracę. Teraz tworzy się nowy porządek w świecie i tak Europa, jak i USA walczą o swoją przyszłość. Stają się też rywalami w większym niż dotąd stopniu. Konkurują nie tylko gospodarczo, ale walczą też o swoją przyszłą pozycję w świecie polityki. Celem Stanów Zjednoczonych jest dziś powrót do roli koła napędowego światowej gospodarki i przywódcy politycznego świata, co w ostatnich latach stanęło pod znakiem zapytania. Na miarę obecnych możliwości USA walczą też o utrzymanie swojej waluty na pozycji światowego pieniądza, co było dotąd ich bardzo ważnym atutem. W tej roli amerykańskiej pozycji zagrażają Chiny wspierane przez kraje Dalekiego Wschodu, dla których chińska gospodarka i chiński rynek są przede wszystkim gwarantem stabilnego rozwoju. Obu tradycyjnym centrom polityczno-gospodarczym, a więc Europie, jak i Unii Europejskiej zagraża dziś grupa krajów BRICS, którą tworzą tygrysy światowej gospodarki: Brazylia, Rosja, Indie, Chiny i RPA. Także walutom amerykańskiej i europejskiej, których rynkowa pozycja rynkowa osłabła, coraz bardziej zagraża dziś chiński juan. Unia zobaczyła swoją szansę w konkurowaniu ze Stanami Zjednoczonymi w końcu XX wieku i postanowiła wykorzystać ją przyjmując do realizacji projekt znany jako Strategia Lizbońska. Jego celem był skok technologiczny i uczynienie z UE najbardziej konkurencyjnej gospodarki świata. Mimo, że zdawano sobie sprawę tak z atutów, ale i ze słabości amerykańskiej gospodarki wydaje się, że UE przeceniła swoje możliwości i przyjęła zbyt optymistyczne założenia. Już w połowie pierwszej dekady XXI zdano sobie sprawę z nierealności europejskich zamierzeń i zarzucono realizację tego projektu. Kryzys 2007 roku oraz kolejne lata stworzyły nową sytuację i zmieniły się priorytety obu rywali, ale też ujawniły się istotne różnice ich interesów. Mimo deklaracji w trakcie obrad G20 o ścisłej współpracy przy pokonywaniu procesów kryzysowych, politycy tych dotąd głównych politycznogospodarczych centrów świata wybrali różne koncepcje gospodarcze. Upraszczając rozważania można powiedzieć, że USA postawiły sobie za cel utrzymanie wzrostu gospodarczego (na tym etapie godząc się ze wzrostem zadłużenia), a Europa postanowiła postawić na uzdrowienie finansów, redukcję deficytu i obniżenie poziomu długu publicznego. Rezultatem jest obecna, raczej korzystna sytuacja w gospodarce amerykańskiej oraz recesja w Europie. Według Departamentu Handlu Produkt Krajowy Brutto USA wzrósł w IV kwartale 2011 r. o 3,0 proc. r/r (w III kw. było to 1.8 proc.). Stopa bezrobocia w USA w lutym 2012 roku wyniosła 8,3 proc. Amerykański deficyt handlowy wzrósł w styczniu do 52,6 mld USD (i jest to najwyższy poziom od 2008 roku), a według prognoz tegoroczny deficyt handlowy przekroczy poziom z roku ubiegłego (560 mld USD). Tegoroczny deficyt budżetowy USA ma się nieznacznie zmniejszyć (do 1,33 bln USD), ale na rok 2013 planuje się jego zredukowanie do 901 mld USD (5,5 proc. PKB). W tym przyszłorocznym budżecie prezydent Barack Obama zaproponował nowe wielomiliardowe inwestycje rządowe dla pobudzenia wzrostu gospodarczego, ale zaproponował też podwyżki podatków. Zamierza on wydanie w 2013 roku ponad 800 mld dolarów na tworzenie nowych miejsc pracy i modernizację infrastruktury. W jego założeniach wydatki te miałyby zostać sfinansowane przez podwyżkę podatków, płaconych przez najzamożniejsze warstwy społeczeństwa. Proponuje on obciążenie przez fiskusa tej grupy podatników dodatkową kwotą 1,5 bln USD w ciągu 10 lat. Wśród sposobów na realizację tego zamiaru jest podwyższenie płaconych przez nich podatków od dywidend z 20 proc. do 39,6 procent czyli do stawki, obciążającej pozostałe ich dochody. W swoim programie prezydent postuluje konieczność bardziej równomiernego rozłożenia ciężaru redukcji deficytu budżetowego i długu publicznego na wszystkie warstwy społeczne. W założeniach jego koncepcji zauważyć można odrzucenie dotychczasowych reguł, które doprowadziły do znacznego powiększenia się różnic w dochodach i w wielkości majątków między najbogatszymi a najuboższymi Amerykanami. Po raz pierwszy od lat 90. prezydent zaproponował też obniżkę budżetu wojskowego do ok. 515 mld USD, obniżył też wydatki na realizację projektów NASA. Zmniejszone o 18 proc. będą fundusze pomocowe dla Europy i byłych republik ZSRR, a pomoc ta w większym stopniu będzie kierowana do krajów Bliskiego Wschodu, Afryki Północnej i Azji. Bez odpowiedzi pozostaje pytanie, czy to mu się uda, bo w tym roku są prezydenckie wybory. W ostatnich dniach Barack Obama zatwierdził ustawę nazwaną angielskim skrótem JOBS (Jumpstart Our Business Startups Act), która ma być kolejnym elementem pomagającym firmom w rozwoju, ale też ma ona przyczynić się do zmniejszenia bezrobocia. Zamierzeniem amerykańskich ustawodawców jest zmniejszenie barier biurokratycznych przy zakładaniu nowych firm i przy pozyskiwaniu kapitału (a co wynika z obowiązujących dotąd przepisów Komisji Kontroli Giełdy Papierów Wartościowych SEC). Jej wprowadzenie umożliwi małym, nowo powstałym przedsiębiorstwom łatwiejsze gromadzenie kapitału przez rozluźnienie przepisów regulujących wprowadzenie akcji firmy do obrotu giełdowego (IPO). Stwarza to też lepsze warunki dla zbierania kapitału na platformach internetowych. Jednak warto zwrócić uwagę na to, że ta decyzja spotkała się z protestami lewicy, która stanowi sporą część jego elektoratu. Uważa ona, że rozluźnienie dotychczasowych regulacji naraża inwestorów na większe ryzyko, ponieważ mogą oni stać się ofiarami oszustów działających w internecie. foto: stock 19

20 z notatnika reportera Z Wrocławia do Warszawy w 3,5 godziny Już za dwa lata podróż ze stolicy Dolnego Śląska do Warszawy skróci się nawet do 3,5 godziny, tak mówili na konferencji minister transportu Sławomir Nowak, marszałek Rafał Jurkowlaniec oraz wicemarszałek Jerzy Łużniak. Wszyscy obecni marszałkowie i wicemarszałkowie zgodzili się również, że istnieje konieczność budowy Kolei Dużych Prędkości w Polsce. W 2014 roku to właśnie przez Częstochowę i Koniecpol pociągi z Wrocławia do stolicy będą jeździć najszybciej. Przyspieszenie podróży do stolicy, która obecnie trwa nawet 6 godzin będzie możliwe dzięki modernizacji niemal w całości trasy Wrocław Opole Częstochowa Koniecpol Warszawa. Minister Nowak wraz z marszałkiem Jurkowlańcem i wicemarszałkiem Łużniakiem potwierdzili tym samym, że to połączenie ma kluczowe znaczenie dla rozwoju Dolnego Śląska. Dużo uwagi poświęcono także kwestii istnienia w Polsce Kolei Dużych Prędkości. Obecni na konferencji przedstawiciele poszczególnych województw: Marszałek Jurkowlaniec, wicemarszałek Łużniak, Witold Stępień marszałek województwa łódzkiego, Adam Struzik marszałek województwa mazowieckiego, Roman Ciepiela wicemarszałek województwa małopolskiego, Wojciech Jankowiak wicemarszałek województwa wielkopolskiego, Tomasz Kostuś wicemarszałek województwa opolskiego, Mariusz Kleszczewski wicemarszałek województwa śląskiego oraz Jarosław Sokołowski wicemarszałek województwa lubuskiego zgodzili się i jednogłośnie wskazali konieczność budowy w Polsce Kolei Dużych Prędkości. Perspektywa powstania kolei dużych prędkości w Polsce, znaczenie rozbudowy kolei dla harmonijnego rozwoju polskich miast oraz możliwości modernizacji infrastruktury kolejowej na trasie Wrocław-Warszawa. Między innymi wokół takich tematów toczyły dyskusje uczestników konferencji Połączenia kolejowe jako czynnik integracji gospodarczej i społecznej. W spotkaniach brali udział m.in. minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej Sławomir Nowak, marszałek Rafał Jurkowlaniec oraz wicemarszałek Jerzy Łużniak, marszałkowie i wicemarszałkowie województw, prezes PKP PLK, prezesi spółek przewozowych oraz naukowcy. Wszyscy zainteresowani przedstawili plany i oczekiwania jakie wiążą z rozwojem nowoczesnego transportu kolejowego. Organizatorami spotkania jest Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego oraz Koleje Dolnośląskie. 2,5 mln złotych na szkołę w Małopolsce Umowę MRPO na przebudowę budynku szkoły w Ochotnicy Dolnej podpisali członek Zarządu Stanisław Sorys oraz wójt gminy Ochotnica Dolna Kazimierz Konopka. W uroczystości wzięli udział także Przewodniczący Rady Gminy Stanisław Urbaniak, Skarbnik Gminy Agnieszka Zabrzewska oraz dyrekcja i uczniowie Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Ochotnicy Górnej. Dzięki podpisanej dziś umowie gmina otrzyma wsparcie w wysokości ponad 2,5 mln zł, co pozwoli poprawić jakość edukacji na terenie gminy. Zarząd Województwa, decydując się na przekazanie dodatkowych środków z Unii Europejskiej na wsparcie projektów inwestycyjnych w bazę edukacyjną i sportową na terenach wiejskich, ma świadomość jak ważne jest dla poziomu i komfortu nauki dzieci i młodzieży jest dobre zaplecze infrastrukturalne w placówce oświatowej mówił członek Zarządu Stanisław Sorys. Wierzę, że te działania pomogą obecnym i przyszłym uczniom obu szkół rozwijać się i realizować swoje marzenia w dorosłym życiu dodał. Przedmiotem projektu jest przebudowa i rozbudowa Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Ochotnicy Górnej. Budynek, w którym mieszczą się szkoły został wybudowany w latach 60 i obecnie wymaga prac, które pozwolą na powiększenie jego powierzchni użytkowej. Rozbudowa szkoły jest niezbędna także ze względu na większą liczbę dzieci, które uczęszczają do placówki od 2008 roku (po likwidacji szkoły w Ustrzyku). Jednym z elementów projektu będzie budowa ogólnodostępnego boiska, które służyć będzie nie tylko uczniom, ale także mieszkańcom wsi. Dzięki dotacji, w ramach projektu przebudowy szkoły zaplanowano m.in. wykonanie nowej kondygnacji (II piętro), przebudowę kuchni z zapleczem oraz sanitariatów, modernizację systemu grzewczego, kompleksowe zagospodarowanie otoczenia szkoły (m.in. zagospodarowanie zieleni oraz budowa boiska do siatkówki i piłki ręcznej ze sztuczną nawierzchnią), a także termomodernizację budynku. Odnowiony i rozbudowany obiekt zostanie także dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych, a poprzez zastosowanie nowoczesnych technologii (ogrzewanie z użyciem biomasy i kolektorów słonecznych) będzie również bardziej ekologiczny. Marszałek Województwa Mazowieckiego wziął udział w 95. sesji plenarnej Komitetu Regionów Podczas obrad członkowie Komitetu Regionów dyskutowali w Brukseli nad rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego w sprawie funduszy objętych zakresem wspólnych ram strategicznych, Europejskim Funduszem Rozwoju Regionalnego, Europejskim Funduszem Społecznym, Funduszem Spójności, a także Europejskim Funduszem Dostosowania do Globalizacji na lata Tematem posiedzenia był też program na rzecz przemian i innowacji społecznych, strategii rozszerzenia UE oraz wyzwań związanych z tym procesem na lata , a także polityka UE dotycząca jakości powietrza i emisji. Członkowie Komitetu Regionów poruszali kwestie reformy wspólnej polityki rybołówstwa, transeuropejskich sieci telekomunikacyjnych, programu ochrony konsumentów na lata oraz wieloletniego programu UE w dziedzinie zdrowia na lata Gościem sesji był przewodniczący Rady Europejskiej Herman Van Rompuy, który w swoim wystąpieniu podkreślił, że pomimo trudnej sytuacji finansowej poszczególne państwa UE powinny utrzymać ważne inwestycje na rzecz edukacji, badań, innowacji i zrównoważonego rozwoju. Podkreślił, że w obecnym czasie wszystkie instytucje UE, w tym Komitet Regionów, odgrywają ważną rolę we wspieraniu walki o odzyskanie stabilności gospodarczej w Europie i realizacji Strategii Europa Pogratulował Komitetowi Reginów ustanowienia Platformy Europa 2020, która ma służyć monitorowaniu procesu wdrażania strategii. Przedstawiciele wszystkich grup politycznych Komitetu Regionów opowiedzieli się za utrzymaniem ram finansowych na lata na zaproponowanym przez Komisję Europejską poziomie, bez wprowadzania dalszych oszczędności. Zgodzili się, że Polityka Spójności jest dobrym sposobem na walkę z kryzysem gospodarczym. 20