CHRZEST POLSKI POCZĄTKIEM NOWEGO ŻYCIA NARODU

Transkrypt

1 CHRZEST POLSKI POCZĄTKIEM NOWEGO ŻYCIA NARODU Scenariusze katechez o chrzcie świętym dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych tom 2

2 Spis treści I. Scenariusze katechez dla gimnazjum 1. Zanurzeni i przyobleczeni w Chrystusa 9 2. Chrzest święty początkiem tożsamości chrześcijańskiej 25 Elżbieta Koronowska II. Scenariusze katechez dla szkół ponadgimnazjalnych 3. Ja ciebie chrzczę sakrament chrztu świętego źródłem nowego życia Znaczenie chrztu Polski dla rodzącego się państwa Piastów 50 Maria Brzostowska Informacja o filmach katechetycznych zamieszczonych na płycie 61 ks. dr Rafał Ostrowski

3 4. Znaczenie chrztu Polski dla rodzącego się państwa Piastów Cel ogólny Ukazanie chrystianizacji jako dziejowego wydarzenia dla rozwoju Polski. Cele szczegółowe Uczeń: podaje motywy przyjęcia chrztu przez Mieszka I; wymienia konsekwencje chrztu dla państwa Piastów; określa, jak proces chrystianizacji wpłynął na strukturę i organizację Kościoła; potrafi wykazać wpływ religii na życie społeczeństwa i państwa; ocenia znaczenie chrztu dla dalszego rozwoju państwa polskiego. Metody i techniki burza mózgów, elementy wykładu, rozmowa kierowana, praca w grupach, podróż w wyobraźnię, odsłuchanie muzyki Środki dydaktyczne kartki A4, odtwarzacz do muzyki, karty pracy (załącznik 4) 50

4 Przebieg katechezy Uwaga: Nauczyciel tydzień wcześniej przed realizacją lekcji prosi uczniów, aby zebrali wiadomości na temat: początków państwa polskiego; okresu rządów pierwszego władcy Mieszka I; panującej dynastii pierwszych Piastów; procesu chrystianizacji. I. Wprowadzenie Nauczyciel rozmawia z uczniami na temat dynastii pierwszych Piastów, która sprawowała władzę od około roku 960 do roku Następnie sygnalizuje, że podczas lekcji zastanowimy się nad znaczeniem chrztu przyjętego przez Mieszka I w 966 roku. II. Rozwinięcie tematu Nauczyciel wspomina o plemionach, które dały początek państwu polskiemu od roku 963, kiedy to Mieszko I dążył do umocnienia pozycji państwa Polan na arenie międzynarodowej, szczególnie wśród państw chrześcijańskich. Dzisiaj cofniemy się o 1049 lat, do czasów Mieszka I, kiedy to władca ten podjął ważną decyzję, mającą wpływ na przyszłość jego i całego narodu. Prosimy uczniów o wygodne zajęcie miejsc i zamknięcie oczu. Nauczyciel włącza cicho muzykę 8 i spokojnie prowadzi narrację. Stara się zmobilizować słuchaczy do uruchomienia swojej wyobraźni. Będzie im to pomocne w wykonywaniu zadań. Nauczyciel przekazuje następujące treści: 8 Do wyboru: 2 Hours of Celtic Music lub lub dostęp

5 Gall Anonim, kronikarz żyjący na przełomie XI i XII wieku, w swej Kronice polskiej odnotował, że do przyjęcia chrześcijaństwa z Zachodu namówiła Mieszka I jego żona, córka księcia czeskiego, Dobrawa. Władca Polan zawarł z nią małżeństwo, licząc na przyjaźń z władcą Czech i wspólne działanie przeciw Związkowi Wieleckiemu groźnemu sąsiadowi znad Bałtyku. Z Czech przybyli także pierwsi misjonarze 9. Pierwszy więc książę polski Mieszko dostąpił łaski chrztu za sprawą wiernej żony; a dla sławy jego i chwały w zupełności wystarczy [jeśli powiemy], że za jego czasów i przez niego Światłość niebiańska nawiedziła królestwo polskie 10. Historyk i kronikarz żyjący w XV wieku Jan Długosz zrelacjonował te wydarzenia już z dużej perspektywy czasowej. Wizję chrztu księcia Mieszka I i całego narodu oraz opis konsekwencji tego wydarzania przedstawił w trzech krokach: pierwszy krok to porozumienie Mieszka I z księciem czeskim Bolesławem Srogim i poproszenie o rękę jego córki Dobrawy; drugi krok to przybycie do państwa Polan Dobrawy i jego konsekwencje; Dziewicę Dąbrówkę odprowadziło na dwór gnieźnieński wraz ze swatami Księcia Mieczysława wielu możnych i rycerzy czeskich wielkim kosztem i wielką okazałością. [ ] Wyszli naprzeciw niej książę Mieszko ze swymi baronami i dostojnikami polskimi, jako też wszystkie stany, i wjazd jej przyjęto wspaniale i z dostojną czcią. [ ] Po niewielu dniach książę Mieczysław, pouczony dostatecznie o artykułach prawowitej wiary i jej obrządku przez mężów pobożnych i wiodących pustelnicze życie w jego kraju, których specjalnie przyzwał, wyrzekał się ciemności dawnego błędu, przyjął wraz z najznakomitszymi rycerzami, baronami i najprzedniejszymi z miast Polski zasady najzbawiennieszej, prawowitej religii katolickiej.[ ] przyjął w Gnieźnie chrzest święty i złożywszy w falach odnowienia dawne grzechy, odrodził się w nowej niewin- 9 Zob. H. Samsonowicz, J. Tazbir; Tysiącletnie dzieje, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław Anonim tzw. Gall, Kronika polska, tłum. Roman Grodecki, Wrocław 1989, ks. I, rozdz. 5 i 6, s

6 ności duszy, zmywając w chrzcielnicy ślady zarówno uczynków, jak i bożyszcz 11. trzeci krok to opis wprowadzania chrześcijaństwa w narodzie i jak Dobrawa z Mieszkiem budowali Kościół w pełnym jego kształcie 12. III. Aktywizacja Prowadzący proponuje uczniom pracę w grupach, której celem będzie ukazanie: historycznych aspektów wzmacniania pozycji państwa polskiego w relacji do innych krajów europejskich; umocnienia instytucji kościelnej; znaczenia chrztu Polski na płaszczyźnie kulturowej i politycznej. Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy i przydziela zadania (załącznik 4): grupa 1 wpis do kroniki Wyobraź sobie, że jesteś kronikarzem na dworze Mieszka I. Napisz o swoim władcy i jego decyzjach podejmowanych z myślą o budowanym państwie. grupa 2 orędzie władcy do narodu Jako książę Mieszko I zamierzasz poślubić czeską księżniczkę Dobrawę i przyjąć chrzest. Z tej okazji chcesz wygłosić orędzie do podwładnych, by uzasadnić swoją decyzję. Napisz tekst orędzia. grupa 3 zebranie wiadomości Na podstawie wiadomości z lekcji historii ukażcie, co przyczyniło się do przyjęcia chrztu przez Mieszka I i jakie były tego skutki. Zapiszcie to w diagramie Fragmenty z przekazu Jana Długosza Roczniki, red. i wstęp J. Dąbrowski, Warszawa 2009, ks. 2, s Zob. wykład prof. Józefa Dobosza Chrzest Polski, pl/filmoteka/wyk-ady-uniwersyteckie/wyk-ad-60-prof-j-zef-dobosz-chrzestpolski, dostęp Diagramy w zadaniach dla grupy 3 i 4 na podstawie: Vademecum katechety,wydawnictwo Klanza, Kraków Lublin 2006, s

7 grupa 4 analiza decyzji władcy Odwołując się do sytuacji politycznej księstwa Polan, przeanalizujcie zasadność podjęcia decyzji przez Mieszka I o przyjęciu chrztu. Jako punkt wyjścia wskażcie, w jakiej sytuacji znalazło się księstwo oraz jakie decyzje książę mógł podjąć i jakie byłyby ich skutki (negatywne czy pozytywne). Jakie argumenty przesądziły o dokonanym przez władcę wyborze? Zapiszcie to w diagramie. Każda z grup korzysta z przygotowanych wcześniej przez siebie materiałów. Potrzebne informacje mogą też uczniowie na bieżąco wyszukać w Internecie. IV. Podsumowanie Liderzy grup prezentują efekty swojej pracy omawiają znaczenie chrztu dla rodzącego się państwa polskiego. Uczniowie w trakcie prezentacji sporządzają samodzielnie notatki. Nauczyciel po wysłuchaniu wypowiedzi dodaje kilka zdań uzupełniających. By państwo Polan umocniło swoją pozycję na arenie międzynarodowej i mogło tworzyć wspólnotę chrześcijańską z państwami europejskimi, koniecznością było przyjęcie chrztu przez Mieszka I. Książę, przyjmując chrzest, stał się Bożym pomazańcem, co przyczyniło się do wzrostu autorytetu wśród możnowładców i duchownych. Cały proces chrystianizacji wzmocnił autorytet Mieszka I, gdyż wraz z przyjęciem wiary stał się on Bożym pomazańcem. Fakt ten umożliwiał sprowadzenie do kraju duchowieństwa, co pomogło w organizacji struktur kościelnych. Przyjęty chrzest i jego konsekwencje widoczne były również na płaszczyźnie politycznej społecznej, kulturalnej Zob html, dostęp: ; A. Gieysztor, Mitologia Słowian; Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1982; /1,124764, ,Chrzest_Polski_Mieszka_I.html, dostęp

8 V. Zakończenie Katechezę można zakończyć wspólnym obejrzeniem filmu Początki państwa polskiego, cz. 1 (czas 3:33) 15. Zadanie domowe Zastanów się i uzasadnij swoją odpowiedź: Czy dzisiaj w państwach europejskich możliwe jest życie według tradycji chrześcijańskich?

9 ZAŁĄCZNIK 4 Zadania dla grup Grupa 1 wpis do kroniki Wyobraź sobie, że jesteś kronikarzem na dworze Mieszka I. Napisz o swoim władcy i jego decyzjach podejmowanych z myślą o budowanym państwie. 56

10 Grupa 2 orędzie władcy do narodu Jako książę Mieszko I zamierzasz poślubić czeską księżniczkę Dobrawę i przyjąć chrzest. Z tej okazji chcesz wygłosić orędzie do podwładnych, by uzasadnić swoją decyzję. Napisz tekst orędzia. 57

11 Grupa 3 zebranie wiadomości Na podstawie wiadomości z lekcji historii ukażcie, co przyczyniło się do przyjęcia chrztu przez Mieszka I i jakie były tego skutki. Zapiszcie to w diagramie. Przyczyny Skutki Chrzest

12 Grupa 4 analiza decyzji władcy Odwołując się do sytuacji politycznej księstwa Polan, przeanalizujcie zasadność podjęcia decyzji przez Mieszka I o przyjęciu chrztu. Jako punkt wyjścia wskażcie, w jakiej sytuacji znalazło się księstwo oraz jakie decyzje książę mógł podjąć i jakie byłyby ich skutki (negatywne czy pozytywne). Jakie argumenty przesądziły o dokonanym przez władcę wyborze? Zapiszcie to w diagramie. Sytuacja Skutki Można Decyzja problemowa rozwiązania