TEMAT na czasie. Problemy podatkowe spadkobierców w pytaniach i odpowiedziach. MONITOR księgowego nr 17(237)

Transkrypt

1 MONITOR księgowego nr 17(237) dodatek nr 14 TEMAT na czasie Grzegorz Ziółkowski doradca podatkowy, właściciel kancelarii doradztwa podatkowego, autor licznych publikacji z dziedziny podatków Problemy podatkowe spadkobierców w pytaniach i odpowiedziach I. Podatek od spadków i darowizn 1. W którym urzędzie złożyć zeznanie SD W jakim terminie zgłosić spadek do opodatkowania Jak ustalić wartość spadku do opodatkowania W jakim terminie złożyć zgłoszenie SD-Z2 przy dziedziczeniu Czy można odzyskać podatek po wyroku TK z 4 czerwca 2013 r. (sygn. akt P 43/11) Czy zwolnienie od podatku zwalnia z obowiązku złożenia zeznania Czy dział spadku podlega podatkowi od spadków i darowizn II. Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) 1. Czy opodatkowana jest sprzedaż mieszkania nabytego po współmałżonku pozostającym we wspólnocie majątkowej Czy umorzony kredyt spadkodawcy stanowi przychód spadkobiercy Czy jest przychodem pożyczka spadkodawcy umorzona na wniosek spadkobiercy Czy można zaliczyć do kosztów fakturę wystawioną po śmierci męża Czy przy sprzedaży dziedziczonych akcji mogę potrącić koszty spadkodawcy Czy można odliczyć stratę po zmarłym mężu Czy można odliczyć od podatku zaległe składki zdrowotne zapłacone za spadkodawcę Czy mogę złożyć za spadkodawcę oświadczenie niezbędne do ulgi meldunkowej Czy mogę skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej zmarłego męża Jak prawidłowo rozliczyć zwrot nadpłaconej składki zdrowotnej spadkobiercy zmarłego pracownika III. Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) 1. Czy spółka może zaliczyć do kosztów wydatki związane z pogrzebem byłego pracownika Czy spółka ma prawo zaliczyć do kosztów zwrot kosztów pogrzebu IV. Podatek od towarów i usług (VAT) 1. Jak należy dokumentować sprzedaż majątku zmarłego podatnika VAT dokonywaną przez syndyka Czy można wystawiać faktury po śmierci leasingobiorcy Czy mogę złożyć deklarację VAT za spadkodawcę Czy spadkobierca ma prawo wykazać w swojej deklaracji nadwyżkę VAT po spadkodawcy Czy spadkobierca może pomniejszyć swój obrót o zwrot towaru sprzedanego 1 września przez 2013 spadkodawcę r.... dodatek do MONITORA księgowego 35 nr 17(237)

2 2 podatek od spadków i darowizn Problemy podatkowe spadkobierców w pytaniach i odpowiedziach Przyjęcie spadku to nie tylko korzyść w postaci majątku spadkodawcy. Wiążą się z nim również obowiązki podatkowe. Przy czym nie są one związane wyłącznie z podatkiem od spadków i darowizn. Problemów nie brakuje w zakresie PIT, CIT czy VAT. I. Podatek od spadków i darowizn 1. W którym urzędzie złożyć zeznanie SD-3 Jestem spadkobiercą mojego dalekiego wuja. W drodze dziedziczenia nabyłem po nim dom położony w Warszawie na Mokotowie. Wuj mieszkał jednak ostatnio w Sopocie, ja zaś mieszkam w Poznaniu. W którym urzędzie skarbowym mam złożyć zeznanie SD-3? Właściwy według miejsca położenia dziedziczonej nieruchomości do złożenia zeznania SD-3 będzie dla Czytelnika Urząd Skarbowy Warszawa-Mokotów. W przypadku dziedziczenia nieruchomości położonej w obszarze jednego urzędu właściwość miejscową urzędu skarbowego w sprawach podatku od spadków ustala się według miejsca położenia nieruchomości. Jeżeli przedmiotem dziedziczenia jest nieruchomość i jednocześnie inne prawa majątkowe lub rzeczy ruchome, a nieruchomość jest położona w terytorialnym zasięgu działania jednego naczelnika urzędu skarbowego, właściwość urzędu ustala się według miejsca położenia nieruchomości. W innych przypadkach właściwość urzędu ustala się według ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, a w przypadku braku takiego miejsca według ostatniego miejsca jego pobytu. z 7 rozporządzenia Ministra Finansów z 22 sierpnia 2005 r. w sprawie właściwości organów podatkowych Dz.U. Nr 165, poz. 1371; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 195, poz W jakim terminie zgłosić spadek do opodatkowania W połowie 2012 r. złożyłem oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Spadku nie zgłosiłem jeszcze do opodatkowania. Obecnie (lipiec 2013 r.) uprawomocniło się postanowienie sądu stwierdzające nabycie spadku. Kiedy powinienem zgłosić spadek do opodatkowania? Czytelnik ma miesiąc na złożenie zeznania SD-3, licząc od daty uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.

3 podatek od spadków i darowizn 3 Spadkobierca nabywa spadek z chwilą śmierci spadkodawcy. Nabycie spadku nie jest jednak tożsame z jego przyjęciem. Spadkobierca może bowiem przyjąć albo odrzucić spadek. Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku powinno być złożone w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o nabyciu spadku. Brak w tym terminie jakiegokolwiek oświadczenia spadkobiercy jest równoznaczny z prostym przyjęciem spadku. Obowiązek w podatku od spadków i darowizn ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. Przy nabyciu w drodze dziedziczenia obowiązek podatkowy powstaje z chwilą przyjęcia spadku. Gdy nabycie w drodze dziedziczenia nie zostało zgłoszone do opodatkowania w tym pierwotnym terminie, moment powstania obowiązku podatkowego z tego tytułu ulega przesunięciu. I tak: zz jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; gdy pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia; zz gdy nabycie nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przez podatnika przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej na fakt nabycia. W celu opodatkowania podatnik sam składa zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych na formularzu SD-3 w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego. W przypadku Czytelnika termin miesięczny na złożenie zeznania należy liczyć od daty uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Dokument ten w sposób jednoznaczny wskazuje, kto jest spadkobiercą zobowiązanym do zapłaty podatku od spadku. Postanowienie to należy dołączyć do zeznania, w którym podatnik określa przede wszystkim, od kogo i jakiej wartości nabył spadek. Na podstawie tych informacji naczelnik urzędu skarbowego wyda decyzję ustalającą wysokość podatku od spadków i darowizn. Termin płatności podatku wynosi 14 dni od dnia doręczenia decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego. z art. 17a ust. 1 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 1 i ust. 4 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn j.t. Dz.U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz. 692 z art. 924, 925, 1012 i 1015 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny Dz.U. Nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 230, poz Jak ustalić wartość spadku do opodatkowania Odziedziczyłem w spadku mieszkanie o wartości zł. Jednak na mieszkaniu ciąży spory dług z tytułu niezapłaconego czynszu. Czy podatek od spadku płacę od wartości mieszkania, czy też od wartości pomniejszonej o ten dług? Podatek płaci się od tzw. czystej wartości spadku, czyli wartość nabytych rzeczy i praw pomniejsza się o długi spadkowe. Wartość mieszkania Czytelnika można więc pomniejszyć o wartość długów spadkowych z tytułu zaległego czynszu. Podatek płaci się od tzw. czystej masy spadku, tj. różnicy między wartością odziedziczonych aktywów a ciążących na spadku zobowiązań. Żeby taką wartość ustalić, 1 września 2013 r. dodatek do MONITORA księgowego nr 17(237)

4 4 podatek od spadków i darowizn trzeba sporządzić spis inwentarza. Sporządzenie spisu zleca komornikowi sąd. Do spisu włącza się majątek oraz długi spadkodawcy z zaznaczeniem wartości każdego przedmiotu oraz wysokości długu. Wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw, a wartość praw do wkładów oszczędnościowych w wysokości tych wkładów. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek wlicza się do podstawy wymiaru. Do długów i ciężarów zalicza się również koszty: zz leczenia i opieki w czasie ostatniej choroby spadkodawcy, jeżeli nie zostały pokryte za jego życia i z jego majątku, zz pogrzebu spadkodawcy, łącznie z nagrobkiem, w takim zakresie, w jakim koszty te odpowiadają zwyczajom przyjętym w danym środowisku, jeżeli nie zostały pokryte z majątku spadkodawcy, z zasiłku pogrzebowego lub nie zostały zwrócone w innej formie, zz postępowania spadkowego, wynagrodzenie wykonawcy testamentu, obowiązki wykonania zapisów i poleceń zamieszczonych w testamencie, wypłaty z tytułu zachowku oraz inne obowiązki wynikające z przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących spadków. W przypadku Czytelnika wartość mieszkania można pomniejszyć o wartość długów spadkowych z tytułu zaległego czynszu (cz. F2 zeznania SD-3). Opodatkowaniu będzie podlegać czysta wartość spadku wykazana w poz. 91 zeznania. Podstawę opodatkowania ustala się niezależnie od odpowiedzialności spadkobiercy za długi spadkowe. Spadkobierca nie zawsze odpowiada za długi w pełnej wysokości. Spadek można przyjąć wprost, z dobrodziejstwem inwentarza lub go odrzucić. Osoba odrzucająca spadek w ogóle nie odpowiada za długi, a spadek przechodzi na kolejnych spadkobierców. W przypadku prostego przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe bez ograniczenia. Nawet gdy spadek nie przedstawia żadnej wartości, spadkobierca musi spłacić wszystkie długi. W razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca odpowiada za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku (wartość aktywów przewyższająca długi spadkowe). W takim przypadku wierzyciel może się zaspokoić choć do określonej w spisie inwentarza kwoty także z majątku spadkobiercy, który nie pochodzi ze spadku. z art. 7 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn j.t. Dz.U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz. 692 z art i 1031 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny Dz.U. Nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 230, poz W jakim terminie złożyć zgłoszenie SD-Z2 przy dziedziczeniu Mój ojciec sporządził w 2010 r. testament, w którym powołał do spadku mnie i moją siostrę. Ojciec zmarł w czerwcu 2010 r. Z uwagi na przyjęty podział majątku kwestionowałam ważność tego testamentu przed sądem. Postępowanie sądowe przedłużało się z powodu kłopotów zdrowotnych mojego pełnomocnika.

5 podatek od spadków i darowizn 5 28 listopada 2012 r. sąd wydał postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. Postanowienie otrzymałam dopiero 14 maja 2013 r., choć uprawomocniło się ono 19 grudnia 2012 r. Czy mogę jeszcze złożyć zgłoszenie SD-Z2 do urzędu skarbowego, żeby móc skorzystać ze zwolnienia przewidzianego dla nabycia spadku po najbliższej rodzinie? Czytelniczka nie może już skutecznie złożyć zgłoszenia SD-Z2 w celu skorzystania ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn. Przy nabyciu w drodze dziedziczenia obowiązek podatkowy powstaje z chwilą przyjęcia spadku. Gdy nabycie to nie zostało zgłoszone do opodatkowania w tym pierwotnym terminie, moment powstania obowiązku podatkowego z tego tytułu ulega przesunięciu. W przypadku Czytelniczki obowiązek podatkowy powstał w momencie uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku 19 grudnia 2012 r. Na podstawie art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie tytułem dziedziczenia własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego nabycie spadku. Podstawowym warunkiem dla skorzystania z tego zwolnienia jest zgłoszenie nabycia majątku naczelnikowi właściwego urzędu skarbowego. W przypadku dziedziczenia zgłoszenie SD-Z2 powinno zostać złożone w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego nabycie spadku lub sporządzenia notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia. Po upływie 6-miesięcznego terminu na zgłoszenie nie można skutecznie skorzystać ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn, o którym mowa w art. 4a ustawy, chyba że nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie tego terminu. Wtedy zwolnienie stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu. To wyjątkowe rozwiązanie ma zastosowanie w sytuacji, gdy nabywca powziął wiadomość o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych po upływie terminu do złożenia zgłoszenia i jednocześnie zobowiązany jest uprawdopodobnić fakt późniejszego uzyskania informacji o takim nabyciu. W przedstawionej sprawie Czytelniczka od początku wiedziała, że jest spadkobierczynią po ojcu. Kwestionowała jedynie podział spadku. Brała przy tym udział w postępowaniu sądowym przez swojego pełnomocnika. W tym przypadku obowiązek podatkowy powstał w momencie uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku 19 grudnia 2012 r. Żeby skorzystać ze zwolnienia, Czytelniczka powinna złożyć zgłoszenie SD-Z2 w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się tego postanowienia sądu. Czytelniczka nie jest w stanie uprawdopodobnić, że o nabyciu spadku dowiedziała się w późniejszym terminie. Otrzymanie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku w późniejszym terminie nie ma wpływu na fakt jego uprawomocnienia się i tym samym termin złożenia zgłoszenia SD-Z2. z art. 4a ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn j.t. Dz.U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz września 2013 r. dodatek do MONITORA księgowego nr 17(237)

6 6 podatek od spadków i darowizn 5. Czy można odzyskać podatek po wyroku TK z 4 czerwca 2013 r. (sygn. akt P 43/11) Decyzją ostateczną Naczelnik Urzędu Skarbowego ustalił mi w 2008 r. zobowiązanie w podatku od spadków i darowizn w wysokości 562 zł. Podatek ten zapłaciłem w związku z nabyciem spadku po mojej babci, ponieważ nie mogłem skorzystać ze zwolnienia określonego w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym w 2008 r. Warunkiem zastosowania tego zwolnienia było zgłoszenie nabycia spadku w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku. Niestety, nie zrobiłem tego w tym miesięcznym terminie. Czy obecnie można odzyskać ten podatek? Niestety, Czytelnik nie może już odzyskać podatku od spadku po swojej babci, który zapłacił w 2008 r. 18 lipca 2013 r. minął bowiem termin na złożenie wniosku w sprawie wznowienia postępowania dotyczącego tego podatku. W wyroku z 4 czerwca 2013 r. (sygn. akt P 43/11) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2007 r. do 31 grudnia 2008 r., w zakresie, w jakim przewidywał miesięczny termin na złożenie zgłoszenia w celu skorzystania ze zwolnienia, jest niezgodny z konstytucyjną zasadą zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa. Wyrok ten jest ostateczny. Wszedł w życie 18 czerwca 2013 r. (Dz.U. z 2013 r., poz. 692). Na podstawie tego wyroku zachodzą przesłanki do wznowienia postępowania w sprawach nakładania podatku od spadków i darowizn na podstawie zakwestionowanego przepisu. W efekcie można było liczyć na uchylenie decyzji i odzyskanie podatku. Zgodnie z informacją podaną przez Ministra Finansów ( wznowienie postępowania obejmowało tylko te przypadki, w których spełnione są łącznie następujące warunki: zz nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych nastąpiło w drodze dziedziczenia, zz śmierć spadkodawcy nastąpiła po dniu 1 stycznia 2007 r., zz postanowienie sądu stwierdzające nabycie spadku uprawomocniło się w okresie od 1 stycznia 2007 r. do 31 grudnia 2008 r. (zarejestrowano akt poświadczenia dziedziczenia w 2008 r.), zz wyłączną przesłanką ustalenia zobowiązania podatkowego było zgłoszenie nabytych rzeczy lub praw majątkowych naczelnikowi urzędu skarbowemu z uchybieniem miesięcznego terminu określonego w art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Uwaga! Wniosek o wznowienie postępowania należało złożyć w nieprzekraczalnym terminie miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału, tj. do 18 lipca 2013 r. Niestety, Czytelnik nie może już odzyskać zapłaconego w 2008 r. podatku od spadku po babci, bo nie złożył w ustawowym terminie wniosku o wznowienie postępowania w sprawie tego podatku.

7 podatek od spadków i darowizn 7 Osoby, którym organ uchyli decyzję w wyniku wznowionego postępowania, mogą oczekiwać zwrotu nadpłaty w terminie 30 dni od dnia uchylenia decyzji ustalającej wysokość podatku od spadku. z art pkt 8 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa j.t. Dz.U. z 2012 r., poz. 749; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz. 35 z wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2013 r., sygn. akt P 43/11 Dz.U. z 2013 r., poz Czy zwolnienie od podatku zwalnia z obowiązku złożenia zeznania Nabyłem w drodze dziedziczenia testamentowego mieszkanie po sąsiadce moich rodziców. Była to dla mnie obca osoba, nad którą sprawowałem opiekę na podstawie pisemnej umowy zawartej w 2008 r. z notarialnie poświadczonym podpisem. Jest to moje pierwsze mieszkanie. Jego powierzchnia wynosi 48 m 2. Czy muszę składać zeznanie SD-3 i płacić podatek? Czytelnik powinien złożyć zeznanie SD-3. Może jednak skorzystać ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn dla nabywców pierwszego mieszkania. Ustawa o podatku od spadków i darowizn przewiduje zwolnienia, z których można skorzystać m.in. przy nabyciu mieszkania lub domu od obcej osoby w drodze spadku lub darowizny. Warunkiem zastosowania tego zwolnienia jest sprawowanie przez spadkobiercę opieki nad wymagającym jej spadkodawcą, na podstawie pisemnej umowy z podpisem notarialnie poświadczonym, przez co najmniej dwa lata od dnia poświadczenia podpisów przez notariusza. Pozwala ono nie płacić podatku od spadków w przypadku nieruchomości do 110 m 2 powierzchni. W przypadku większych mieszkań podatek płaci się od nadwyżki. Zwolnienie przysługuje przy nabyciu pierwszego mieszkania, tj. podatnikom, którzy nie mają własnego mieszkania, ewentualnie przeniosą własność posiadanego już mieszkania na dzieci, wnuki czy gminę. Z kolei najemca musi rozwiązać umowę najmu. Pozbycie się tytułu prawnego do mieszkania powinno nastąpić w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego SD-3. Ważne jest również, że spadkobierca musi zamieszkiwać będąc zameldowanym na pobyt stały w nabytym lokalu lub budynku i nie dokona jego zbycia przez 5 lat: zz od dnia złożenia zeznania podatkowego jeżeli w chwili złożenia zeznania nabywca mieszka i jest zameldowany na pobyt stały w nabytym lokalu lub budynku, zz od dnia zamieszkania potwierdzonego zameldowaniem na pobyt stały w nabytym lokalu lub budynku jeżeli nabywca zamieszka i dokona zameldowania na pobyt stały w ciągu roku od dnia złożenia zeznania podatkowego. Skorzystanie z tego zwolnienia od podatku nie zwalnia nabywcy spadku od złożenia zeznania SD-3. Podatnik wykazuje w nim mieszkanie jako nabyte w drodze spadku. W części H tego zeznania podaje informację o uldze przysługującej mu na pierwsze mieszkanie na podstawie art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Urząd skarbowy, wydając decyzję określającą wysokość podatku, uwzględni wskazane przez podatnika zwolnienie, jeżeli uzna je za zasadne. 1 września 2013 r. dodatek do MONITORA księgowego nr 17(237)

8 8 podatek od spadków i darowizn Przykład Przedsiębiorca Janusz Nowak odziedziczył po sąsiedzie swoich rodziców mieszkanie o powierzchni 48 m 2. Była to dla niego obca osoba, która mieszkanie przekazała mu testamentem. Fakt dziedziczenia potwierdza testament oraz postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, które uprawomocniło się 10 lipca 2013 r. Podatnik ma miesiąc na złożenie deklaracji SD-3 od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu. Do deklaracji załącza kopię testamentu, postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku oraz wykaz zaległości z tytułu czynszu, które potwierdzają wysokość długów ciążących na spadku. Podatnik sprawował opiekę nad sąsiadem na podstawie pisemnej umowy z notarialnie poświadczonym podpisem od stycznia 2008 r. Umowę załącza do zeznania. Nabyte mieszkanie jest pierwszym mieszkaniem spadkobiercy. W tych okolicznościach może on skorzystać ze zwolnienia określonego w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Stosowną informację zawiera w części H zeznania. Nabywca był już zameldowany w mieszkaniu. Dla utrzymania zwolnienia musi mieszkać w nim przez 5 lat, licząc od dnia złożenia zeznania podatkowego SD-3. Wzór wypełnionego SD-3 Str. 1

9 podatek od spadków i darowizn 9 Str. 2 Str. 3 1 września 2013 r. dodatek do MONITORA księgowego nr 17(237)

10 10 podatek od spadków i darowizn Str. 4 z art. 16 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn j.t. Dz.U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz Czy dział spadku podlega podatkowi od spadków i darowizn Zostałam spadkobierczynią po swoim dziadku wraz z innymi osobami. Mój udział w spadku wynosi 25%. Z tytułu otrzymanego spadku dokonałam rozliczeń w zakresie podatku od spadków i darowizn. W skład spadku wchodziły udziały w nieruchomościach, których szacunkowa wartość wynosi ok zł. Aktualnie spadkobiercy planują dokonać działu spadku poprzez złożenie wniosku do sądu i zawarcie ugody sądowej. Spadkobiercy chcą tak podzielić spadek, abym otrzymała jedną z nieruchomości, której wartość wynosi zł. Podział odbędzie się bez jakichkolwiek spłat i dopłat. W rezultacie otrzymam działkę o wartości ponad swój udział. Czy takie dokonanie działu spadku bez spłat i dopłat podlega podatkowi od spadków i darowizn? Dokonanie działu spadku bez jakichkolwiek spłat i dopłat w drodze ugody sądowej nie podlega podatkowi od spadków i darowizn, nawet jeżeli podatnik otrzymuje wartość majątku ponad swój udział.

11 podatek od spadków i darowizn 11 Podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Polski lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Polski z tytułu: zz dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego, zz darowizny, polecenia darczyńcy, zz zasiedzenia, zz nieodpłatnego zniesienia współwłasności, zz zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu, zz nieodpłatnych: renty, użytkowania oraz służebności. Ponadto podatkowi temu podlega nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładcy na wypadek jego śmierci oraz nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci. Katalog czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn określony w ustawie o podatku od spadków i darowizn jest katalogiem zamkniętym. Wobec tego wymienione w nim tytuły nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych stanowią jedyne przypadki podlegające opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art Kodeksu cywilnego dział spadku może nastąpić na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Zatem do momentu zniesienia współwłasności lub dokonania działu spadku spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku. Sądowy dział spadku powinien obejmować cały spadek. Z ważnych powodów może być ograniczony do części spadku. Umowny dział spadku może objąć cały spadek lub być ograniczony do części spadku. Samo dokonanie działu spadku, jako czynność niewymieniona w art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Tym samym w przedstawionej sprawie nie powstanie obowiązek podatkowy w zakresie podatku od spadków i darowizn. Takie stanowisko zaprezentowano również w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 19 października 2012 r., sygn. IBP -BII/1/ /12/Asz, czy w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 14 lutego 2013 r., sygn. IPPB2/ /12-2/MZ. Tym samym podatnik nie ma obowiązku składania zeznania SD-3. z art. 1 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn j.t. Dz.U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz. 692 z art ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny Dz.U. Nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 230, poz września 2013 r. dodatek do MONITORA księgowego nr 17(237)

12 12 podatek dochodowy od osób fizycznych II. Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) 1. Czy opodatkowana jest sprzedaż mieszkania nabytego po współmałżonku pozostającym we wspólnocie majątkowej W zeszłym roku zmarła moja małżonka, po której odziedziczyłem jej część mieszkania. Byliśmy objęci wspólnością majątkową, do której należało również to mieszkanie. Pod koniec 2012 r. sprzedałem to mieszkanie. Obecnie urząd skarbowy wezwał mnie do złożenia zeznania PIT-39 i zapłaty podatku z tego tytułu. Czy urząd skarbowy ma rację? Podatnik może nie płacić podatku dochodowego od sprzedaży odziedziczonej po małżonku nieruchomości. Musi się jednak liczyć ze sporem z organem podatkowym, którego korzystne rozstrzygnięcie może nastąpić przed sądem administracyjnym. Urzędy skarbowe twierdzą, że w wyniku śmierci jednego z małżonków znajdującego się we wspólności majątkowej, drugi małżonek nabywa w drodze spadku po raz drugi udział w tej samej nieruchomości. W konsekwencji, zdaniem organów podatkowych, w przypadku gdy wdowa lub wdowiec zbywa nieruchomość, udział nabyty w drodze dziedziczenia może podlegać opodatkowaniu na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 8 updof. Obowiązek podatkowy z tego źródła przychodów powstaje, jeżeli zbycie nieruchomości lub prawa majątkowego następuje w terminie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie odpowiednio prawa i nieruchomości. Przy czym urzędy przez moment nabycia rozumieją w tym przypadku dzień śmierci współmałżonka. Dlatego urzędy skarbowe nakazują płacić podatek dochodowy od sprzedaży nieruchomości po śmierci małżonka, w przypadku gdy byli oni objęci wspólnością majątkową, a sprzedaż dokonywana jest przed upływem 5-letniego terminu. Ze stanowiskiem tym nie zgodził się m.in. Rzecznik Praw Obywatelskich, który wystosował w tej sprawie zapytanie do Ministra Finansów. Niestety Minister Finansów nie podzielił wątpliwości przedstawionych w wystąpieniu Rzecznika Praw Obywatelskich i w piśmie z 15 maja 2013 r. wyjaśnił: Małżonkowie mają prawo do całej nieruchomości objętej ustrojem ustawowej wspólności małżeńskiej, ale żadne z nich nie jest wyłącznym właścicielem tej nieruchomości (np. małżonek nie może sprzedać nieruchomości bez zgody drugiego MF małżonka). Wspólność majątkowa małżeńska jest współwłasnością łączną, ale tylko w czasie trwania małżeństwa. Z chwilą śmierci jednego z małżonków majątek objęty wspólnością ustawową przekształca się we współwłasność w częściach ułamkowych. Małżonek zmarłego, który nabył w spadku nieruchomość, zwolniony jest od podatku od spadków i darowizn; nie jest natomiast zwolniony od podatku dochodowego z tytułu sprzedaży przedmiotowej nieruchomości przed upływem pięcioletniego okresu. W przypadku odpłatnego zbycia pięcioletni okres, po upływie którego nie powstaje obowiązek podatkowy w podatku dochodowym, liczony będzie odrębnie dla części nieruchomości nabytej wspólnie z nieżyjącym małżonkiem i odrębnie dla części nieruchomości nabytej w drodze spadku po zmarłym małżonku.

13 podatek dochodowy od osób fizycznych 13 W piśmie tym Minister wskazał, że małżonkowie mogą uniknąć zapłaty podatku dochodowego przez skorzystanie: zz z ulgi meldunkowej, jeżeli nabycie nieruchomości nastąpiło w latach ; zz przeznaczenia przychodu ze sprzedaży nieruchomości na cele mieszkaniowe, jeżeli nabycie nieruchomości nastąpiło od 1 stycznia 2009 r. Zastosowanie tych zwolnień wymaga jednak dotrzymania pewnych warunków, których nie każdy jest w stanie albo chce spełnić, np. nie każdy ma zamiar wydawać pieniądze ze sprzedaży na cele mieszkaniowe. Nie są to więc rozwiązania dostępne dla każdego. Nie każdy też chce czekać ze sprzedażą na upływ 5-letniego okresu. Dla tych podatników korzystne jest to, że sądy nie zgadzają się z organami podatkowymi w rozpatrywanej sprawie. Przykładowo: w wyroku z 8 grudnia 2011 r. (sygn. akt II FSK 1101/10) NSA orzekł, że nie ma możliwości określenia, w jakiej części nastąpiło nabycie nieruchomości, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 updof, przez małżonków nabywających razem nieruchomość, a pozostających w majątkowej wspólności małżeńskiej. NSA uznał za błędny pogląd organów podatkowych, że w wyniku śmierci jednego z małżonków znajdującego się w ustroju małżeńskiej wspólności majątkowej, drugi małżonek nabywa w drodze spadku po pierwszym małżonku po raz drugi udział w tej samej nieruchomości. Z uwagi na istotę wspólności majątkowej małżeńskiej nie jest możliwe wyodrębnienie przypadającego każdemu z małżonków udziału w nieruchomości już podczas pierwotnego, wspólnego jej nabycia. Podobnie wypowiedział się także WSA we Wrocławiu w wyroku z 26 stycznia 2012 r. (sygn. akt I SA/ /Wr 1474/11). Oznacza to, że podatnik może nie płacić podatku dochodowego od sprzedaży odziedziczonej po małżonku nieruchomości. Musi się jednak liczyć ze sporem z organem podatkowym, którego korzystne rozstrzygnięcie może nastąpić przed sądem administracyjnym. z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych j.t. Dz.U. z 2012 r., poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz Czy umorzony kredyt spadkodawcy stanowi przychód spadkobiercy Mój zmarły mąż pozostawił mi w spadku majątek w postaci działki gruntowej, której był współwłaścicielem na podstawie ustawowej wspólności małżeńskiej, oraz kilka niespłaconych kredytów bankowych na kwotę około zł. Umowy kredytów były zawierane w bankach bez mojej wiedzy i zgody. Kredyty nie są wierzytelnością zabezpieczoną ani zastawem, ani hipoteką. Spadek zamierzam przyjąć z dobrodziejstwem inwentarza. Jego wartość czynna wyniesie około 2000 zł. Tyle też zamierzam spłacić bankowi. Czy kwota pozostałych kredytów zaciągniętych przez męża i umorzonych przez bank będzie stanowić dla mnie przychód opodatkowany podatkiem dochodowym od osób fizycznych? W przedstawionej sprawie dla spadkobiercy nie wystąpi świadczenie nieodpłatne z tytułu umorzenia kredytu, które byłoby opodatkowane podatkiem dochodowym. 1 września 2013 r. dodatek do MONITORA księgowego nr 17(237)

14 14 podatek dochodowy od osób fizycznych Jednym ze skutków wejścia spadkobiercy w ogół praw i obowiązków majątkowych spadkodawcy jest powstanie po jego stronie odpowiedzialności za zobowiązania, których podmiotem był zmarły. Oznacza to, że wierzyciel spadkowy (tj. osoba, która była wierzycielem w stosunku do spadkodawcy) ma możliwość skierowania do majątku spadkobiercy egzekucji, na wypadek gdyby ten nie spełnił dobrowolnie ciążącego na nim obowiązku świadczenia. Jednak przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza powoduje po stronie spadkobiercy odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku. Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem przysporzeniem majątkowym i przychodem w rozumieniu przepisów updof są nie tylko aktywa, które ulegają zwiększeniu u podatnika, ale także zmniejszenie jego pasywów, np. poprzez umorzenie zobowiązania. Momentem uzyskania takiego przychodu jest moment dokonania umorzenia. Zasadniczo umorzenie kredytu (pożyczki) osobie fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej jest zdarzeniem powodującym nieodpłatne świadczenie, które jest przychodem opodatkowanym z tzw. innych źródeł. Kredytobiorca (pożyczkobiorca) uzyskuje bowiem w ten sposób wymierną korzyść majątkową w postaci zwolnienia z obowiązku spłaty długu (zmniejszają się jego pasywa). Jednak w przypadku Czytelniczki nie dochodzi do powstania takiego przysporzenia majątkowego. W związku ze złożonym oświadczeniem o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza nie ma ona obowiązku spłaty kredytu powyżej czynnej wartości spadku. Umorzenie części kredytu, której Czytelniczka nie ma obowiązku spłaty, nie jest więc dla niej przysporzeniem majątkowym. W wyniku umorzenia takiego kredytu nie dochodzi do zmniejszenia jej pasywów. W tej sytuacji nie może być mowy o świadczeniu nieodpłatnym w postaci uzyskania przychodu z innych źródeł. z art. 11 i art. 20 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych j.t. Dz.U. z 2012 r., poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz Czy jest przychodem pożyczka spadkodawcy umorzona na wniosek spadkobiercy Moja matka otrzymała pożyczkę na remont mieszkania z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. W wyniku długotrwałej choroby mamy rozwiązano z nią umowę o pracę. Pożyczka na cele mieszkaniowe była spłacana z jej rachunku bankowego przez stałe polecenie przelewu. 25 maja 2013 r. mama zmarła. Zakład pracy poprosił mnie o napisanie podania o umorzenie pożyczki na cele mieszkaniowe. Pisząc podanie, nie byłam świadoma, że przejmuję na siebie zobowiązanie mamy. W regulaminie ZFŚS jest zapis, że pożyczkę na cele mieszkaniowe poręczają żyranci, nie ma natomiast zapisanej procedury postępowania

15 podatek dochodowy od osób fizycznych 15 w przypadku śmierci pożyczkobiorcy. Zakład pracy wystawił zaświadczenie, że w regulaminie ZFŚS nie ma zapisu, który przewiduje przejście niespłaconych rat pożyczki na cele mieszkaniowe zmarłego pracownika na spadkobierców. Po dokonaniu umorzenia w wysokości 6000 zł zostałam poinformowana przez zakład pracy o tym, że będę musiała zapłacić podatek od tej kwoty 1080 zł. Czy faktycznie będę musiała zapłacić ten podatek od umorzonej pożyczki? Ponieważ umorzenie pożyczki nastąpiło na wniosek Czytelniczki, wartość umorzonej pożyczki trzeba będzie rozliczyć jako przychód z innych źródeł w zeznaniu rocznym składanym za 2013 r. Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości (art. 720 k.c.). W konsekwencji otrzymanie pożyczki jest obojętne podatkowo. Przychód po stronie pożyczkobiorcy pojawia się dopiero w momencie, kiedy dochodzi do umorzenia pożyczki lub jej części. Natomiast w przypadku umorzenia pożyczki po śmierci pożyczkobiorcy wartość umorzonej pożyczki stanowi podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych przychód spadkobierców, którzy przejęli obowiązki dłużnika. Jeżeli umorzenie pożyczki następuje po śmierci pożyczkobiorcy (pracownika) a w regulaminie ZFŚS lub w umowie o udzielenie pożyczki zawarto zapis o obowiązku uregulowania niespłaconych rat pożyczki przez spadkobiercę po śmierci pożyczkobiorcy pożyczka zostaje umorzona spadkobiercy, a nie pracownikowi. W takiej sytuacji przychód z innych źródeł uzyskuje spadkobierca przejmujący obowiązki dłużnika, a pożyczkodawca ma obowiązek wystawić mu informację PIT-8C. W sytuacji gdy żadne zapisy umowy czy regulaminu ZFŚS nie precyzują obowiązku uregulowania niespłaconych rat pożyczki przez spadkobiercę, a udzielona pożyczka umarzana jest w związku ze śmiercią pracownika zobowiązanie zaciągnięte przez pracownika wygasa z chwilą jego śmierci, pracodawca zaś nie jest obowiązany do wystawienia informacji PIT-8C spadkobiercom. Z przedstawionego stanu wynika, że co prawda w regulaminie ZFŚS nie było zapisanej procedury postępowania w przypadku śmierci pożyczkobiorcy, jednak umorzenie nastąpiło na wniosek Czytelniczki. Należy zatem uznać, że to jej pożyczka została umorzona, a nie spadkodawcy. Tak więc wartość umorzonej pożyczki stanowi dla Czytelniczki przychód z innych źródeł podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Trzeba go więc będzie rozliczyć w zeznaniu rocznym składanym za 2013 r. z art. 720 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny Dz.U. Nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 230, poz z art. 11 i 20 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych j.t. Dz.U. z 2012 r., poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz września 2013 r. dodatek do MONITORA księgowego nr 17(237)

16 16 podatek dochodowy od osób fizycznych 4. Czy można zaliczyć do kosztów fakturę wystawioną po śmierci męża Mąż prowadził działalność gospodarczą, rozliczając się w księdze przychodów i rozchodów. Działalność została zamknięta 27 czerwca 2013 r. w związku z jego śmiercią. 3 lipca 2013 r. żona otrzymała fakturę za energię elektryczną zużytą do prowadzenia działalności przez męża w czerwcu. Czy fakturę wystawioną po śmierci męża można ująć w kosztach uzyskania przychodu jego działalności? Nie można ująć w kosztach faktury wystawionej po śmierci indywidualnego przedsiębiorcy. Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że Czytelniczka jest spadkobierczynią po zmarłym mężu. Z powodu śmierci męża została zlikwidowana prowadzona przez niego działalność gospodarcza, która była rozliczana w księdze przychodów i rozchodów. Za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów w przypadku podatników prowadzących pkpir uważa się dzień wystawienia faktury (rachunku) lub innego dowodu stanowiącego podstawę do zaksięgowania (ujęcia) kosztu (art. 22 ust. 6b updof). Zatem, co do zasady, ponoszone wydatki mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w dacie wystawienia faktur. Faktury za energię elektryczną wykorzystaną w prowadzonej przez męża działalności gospodarczej zostały wystawione po dniu likwidacji tej działalności (3 lipca 2013 r.). Skoro w lipcu 2013 r. nie istniało już źródło przychodów w postaci działalności gospodarczej w myśl przepisów updof to nie ma możliwości zaliczenia przedmiotowych wydatków do kosztów uzyskania przychodów na dzień 3 lipca 2013 r. Stanowisko takie potwierdzają również organy podatkowe, m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji z 2 maja 2013 r., sygn. ILPB1/ /13-4/AP: Innymi słowy, koszty dotyczące energii elektrycznej za miesiąc listopad i grudzień 2012 r., poświadczone wystawionymi po likwidacji działalności fakturami, MF są obojętne podatkowo, albowiem w tej dacie nie był to już koszt poniesiony w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Co więcej, w przedmiotowej sprawie należy mieć na uwadze fakt, że w przypadku podatników prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodu uznaje się dzień wystawienia faktury, natomiast na dzień wystawienia faktur w przedmiotowej sprawie nie istniało już źródło przychodu związane z tymi kosztami. Trzeba się liczyć z tym, że stanowisko to będzie miało zastosowanie również w przypadku śmierci indywidualnych przedsiębiorców prowadzących księgi rachunkowe. Co prawda inny jest moment ujęcia kosztu pośredniego w księgach rachunkowych (art. 22 ust. 5c updof), a inny w księdze przychodów i rozchodów (art. 22 ust. 6b updof), ale podstawowy argument pozostaje ten sam po śmierci podatnika nie istnieje już źródło przychodu. Przy tym, jak podkreślał WSA w Olsztynie w wyroku z 13 stycznia 2011 r., sygn. akt I SA/ /Ol 808/10:

17 podatek dochodowy od osób fizycznych 17 WSA Przychód może być pomniejszony o koszty jego uzyskania tylko przez podatnika, tj. podmiot, który te koszty rzeczywiście poniósł. z art. 22 ust. 5c i 6b ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych j.t. Dz.U. z 2012 r., poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz Czy przy sprzedaży dziedziczonych akcji mogę potrącić koszty spadkodawcy W 2012 r. nabyłam spadek po zmarłym mężu. W jego skład wchodziły m.in. papiery wartościowe w postaci akcji. Czy przychód z tytułu sprzedaży nabytych w drodze spadku akcji mogę pomniejszyć o koszty uzyskania przychodów w postaci wydatków na ich nabycie, których dokonał mój zmarły mąż? Przy sprzedaży akcji Czytelniczka nie może potrącić kosztów, które przypadały na jej zmarłego męża. Artykuł 23 ust. 1 pkt 38 updof stanowi, iż nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów (akcji) w spółce mającej osobowość prawną oraz innych papierów wartościowych. Wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych udziałów (akcji), wkładów oraz innych papierów wartościowych w momencie ich sprzedaży. Prawo do uwzględniania wydatków poniesionych przez spadkodawcę w kosztach sprzedaży akcji nie przechodzi jednak na spadkobiercę. Tak uznał m.in. NSA w wyroku z 10 lutego 2009 r. (sygn. akt II FSK 1623/07). NSA stwierdził, że zbycie papierów wartościowych przez spadkobiercę ma charakter następczy, samoistny, niepowiązany z realizacją określonego prawa majątkowego, które przysługiwałoby spadkodawcy. W tym znaczeniu nie może ono podlegać sukcesji na zasadach określonych w art. 97 Ordynacji podatkowej. Podatnik uzyskuje prawo do potrącenia kosztów nabycia w momencie dokonania sprzedaży papierów wartościowych. Spadkodawca nie dokonał sprzedaży papierów, dlatego też nie posiadał prawa do uznania poniesionych wydatków za koszt uzyskania przychodu. W konsekwencji wobec nieistnienia takiego prawa nie może być ono przedmiotem sukcesji. Z kolei w przypadku nabycia papierów wartościowych w drodze spadku nie występuje koszt nabycia tych udziałów, ponieważ spadkobierca nie poniósł żadnych wydatków na ich nabycie. Nabycie w drodze spadku jest nabyciem nieodpłatnym. Spadkobierca nie nabywa więc w drodze sukcesji prawa do pomniejszenia przychodu o koszty nabycia poniesione przez spadkodawcę. Czytelniczce przysługuje prawo uwzględnienia kosztów uzyskania przychodów związanych z nabyciem papierów wartościowych przy ich sprzedaży, ale tylko w części przypadającej na jej rzecz. Przy sprzedaży akcji nie może potrącić kosztów, które przypadały na jej zmarłego męża. Stanowisko takie potwierdzono również w orzecznictwie sądów administracyjnych, m.in. w wyroku WSA w Olsztynie z 13 stycznia 2011 r., sygn. akt I SA/ /Ol 808/10. 1 września 2013 r. dodatek do MONITORA księgowego nr 17(237)

18 18 podatek dochodowy od osób fizycznych Przykład Małżeństwo nabyło na współwłasność akcje za kwotę zł. Następnie w drodze spadku małżonka nabyła po mężu jego część akcji. Całość tych akcji sprzedała za kwotę zł. Do kosztów uzyskania przychodów tej sprzedaży zaliczy jednak wyłącznie 50% ceny ich nabycia, czyli kwotę zł. z art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych j.t. Dz.U. z 2012 r., poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz. 888 z art. 97 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa j.t. Dz.U. z 2012 r., poz. 749; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz Czy można odliczyć stratę po zmarłym mężu W czerwcu 2013 r. zmarł mój mąż, który prowadził działalność gospodarczą. Rozliczał się w podatkowej księdze przychodów i rozchodów. Był podatnikiem VAT. Zawiadomienie o zgonie zostało zgłoszone do urzędu skarbowego. 4 lipca 2013 r. zarejestrowałam własną działalność gospodarczą w celu kontynuowania działalności gospodarczej firmy zmarłego męża. Jestem jedyną spadkobierczynią męża. W 2012 r. firma męża poniosła stratę. Czy jako spadkobierczyni kontynuująca działalność gospodarczą po zmarłym mężu, mam prawo do odliczenia od swojego dochodu straty z 2012 r. wykazanej przez męża z tytułu prowadzonej przez niego działalności gospodarczej? Przejmując wszelkie prawa i obowiązki majątkowe po mężu żona ma prawo odliczyć od swojego dochodu z działalności gospodarczej stratę poniesioną przez firmę zmarłego męża. Spadkobiercy podatnika przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy. Prawa o charakterze niemajątkowym, związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, spadkobiercy przejmują pod warunkiem dalszego prowadzenia działalności na ich rachunek (art. 97 Ordynacji podatkowej). Prawa majątkowe to te prawa, które są uwarunkowane interesem ekonomicznym uprawnionego, ponadto mają swój materialny i wymierny kształt. Do praw majątkowych należą m.in. prawo do zwrotu podatku, odroczenia lub rozłożenia na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, odroczenia zapłaty podatku, prawo do nadpłaty oraz prawo do umorzenia w całości lub w części zaległości podatkowych, odsetek za zwłokę lub opłat prolongacyjnych, a także prawo do rozliczenia straty w następnych okresach rozliczeniowych. Natomiast prawa niemajątkowe obejmują m.in. prawo do złożenia odwołania, czy też skargi od decyzji. Ze stratą mamy do czynienia, gdy koszty przewyższają przychody uzyskane z danego źródła przychodu. W praktyce stratę podatnik ponosi z tych źródeł przychodów, z których koszty rozliczane są według klauzuli generalnej, tj. gdy za koszt uznaje się każdy wydatek poniesiony

19 podatek dochodowy od osób fizycznych 19 w celu uzyskania przychodu, z wyjątkiem wydatków wyraźnie wymienionych w przepisach jako niestanowiące takich kosztów. Źródłem tym jest np. działalność gospodarcza czy najem, dzierżawa. Ponosząc stratę z danego źródła przychodu, podatnik ma prawo ją odliczyć od dochodu z danego źródła w okresie następnych 5 lat. Wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej straty. Obowiązujące zasady pozwalają na odliczenie straty za dany rok już w 2 lata, pod warunkiem że pozwoli na to dochód podatnika. Poniesioną stratę odliczamy od dochodu uzyskanego z tożsamego źródła, tj. stratę z działalności gospodarczej odliczamy od dochodu z działalności gospodarczej, stratę z najmu odliczamy od dochodu z najmu. Nie podlegają odliczeniu straty ze źródła przychodu, jakim jest zbycie rzeczy i praw majątkowych, których zbycie nie następuje w ramach działalności gospodarczej. Odliczeniu nie podlegają również straty ze źródeł przychodów, z których dochody są wolne od podatku. Prawo do obniżenia dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskanego przez spadkobiercę o wysokość straty z tego źródła przychodu poniesionej przez spadkodawcę jest prawem majątkowym. A zatem w przypadku kontynuowania działalności gospodarczej spadkodawcy przez spadkobiercę na zasadzie sukcesji spadkobierca ma prawo do obniżenia swojego dochodu uzyskanego z tej działalności o wysokość straty poniesionej przez spadkodawcę. z art. 97 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa j.t. Dz.U. z 2012 r., poz. 749; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz. 35 z art. 9 ust. 3 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych j.t. Dz.U. z 2012 r., poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz Czy można odliczyć od podatku zaległe składki zdrowotne zapłacone za spadkodawcę W 2012 r. zmarł mój ojciec, który prowadził działalność gospodarczą. Za okres prowadzonej działalności gospodarczej powstały zaległości w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych z tytułu nieodprowadzanych składek na ubezpieczenie zdrowotne. Po przyjęciu spadku po zmarłym ZUS zobowiązał mnie do spłaty pozostałego zadłużenia, powołując się na przepisy zawarte w art. 97 Ordynacji podatkowej. Całość długu została spłacona w 2013 r. Czy mam prawo odliczyć te spłacone składki na ubezpieczenie zdrowotne od swojego podatku w zeznaniu za 2013 r.? Nie można odliczyć od własnego podatku zaległych składek na ubezpieczenie zdrowotne zapłaconych za spadkodawcę. Podatek dochodowy ulega obniżeniu o składki na ubezpieczenie zdrowotne opłacone w roku podatkowym bezpośrednio przez podatnika, tj. podatnika, który prowadząc pozarolniczą działalność gospodarczą, zobowiązany był do ich opłacenia art. 27b ust. 1 pkt 1 lit. a) updof. Z regulacji dotyczących sukcesji w zakresie prawa podatkowego 1 września 2013 r. dodatek do MONITORA księgowego nr 17(237)

20 20 podatek dochodowy od osób fizycznych wynika, że spadkobiercy podatnika przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy. Ich sukcesja jest możliwa jedynie na podstawie i w granicach przepisów Ordynacji podatkowej. Prawa i obowiązki, aby mogły być nabyte przez spadkobiercę, muszą nie tylko wynikać z przepisów prawa podatkowego, ale również przynależeć do konkretnej osoby, w tym przypadku spadkodawcy. Na spadkobierców przechodzą tylko te obowiązki spadkodawcy, które miał on jako podatnik i tylko te, które są związane z realizacją obowiązków, wynikających z ustaw regulujących kwestie podatków. Jednocześnie nie można mówić o sukcesji prawa, którego spadkodawca nie nabył. Wejście spadkobiercy na podstawie art. 97 Ordynacji podatkowej w prawa i obowiązki spadkodawcy nie uzasadnia utożsamiania go z podatnikiem-spadkodawcą. W efekcie Czytelniczka nie ma prawa odliczyć od swojego podatku składek na ubezpieczenie zdrowotne uregulowanych za zmarłego ojca. Stanowisko takie, również w kwestii odliczenia od dochodu zaległych składek na ubezpieczenia społeczne po zmarłym, potwierdzają organy podatkowe, m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 16 kwietnia 2010 r., sygn. IBPBII/1/415-48/10/MK: Należy podkreślić, iż fakt, że wnioskodawczyni jest spadkobiercą zmarłego męża, nie daje jej prawa do odliczenia od swojego dochodu składek na ubezpieczenie społeczne oraz od jej podatku dochodowego składek na ubezpieczenie MF zdrowotne tego męża, gdyż z przepisów jednoznacznie wynika, że odliczać wnioskodawczyni może wyłącznie składki zapłacone na własne ubezpieczenie. Okoliczność, iż wnioskodawczyni jako spadkobierca przejęła dług męża wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie zmienia faktu, że wnioskodawczyni płaci składki za ubezpieczenia męża, a nie własne. z art. 97 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa j.t. Dz.U. z 2012 r., poz. 749; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz. 35 z art. 27b ust. 1 pkt. 1 lit. a) ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych j.t. Dz.U. z 2012 r., poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz Czy mogę złożyć za spadkodawcę oświadczenie niezbędne do ulgi meldunkowej Przyjęłam spadek po matce. Przed śmiercią sprzedała ona w 2013 r. nieruchomość nabytą w 2008 r. Była zameldowana w tym domu przez kilkanaście lat. Tym samym spełniła warunki zwolnienia wynikającego z tzw. ulgi meldunkowej. Niestety matka nie zdążyła złożyć oświadczenia, które uprawnia do skorzystania z tej ulgi. W jakim terminie będę zobowiązana złożyć oświadczenie o spełnionych przez matkę warunkach do skorzystania z ulgi meldunkowej? Czytelniczka nie może spełnić za zmarłą matkę jednego z warunków koniecznych do skorzystania z ulgi meldunkowej, którym jest złożenie stosownego oświadczenia w urzędzie skarbowym w określonym terminie.