Kodeks karny Komentarz

Transkrypt

1 Edycja limitowana Kodeks karny Komentarz Pod redakcją prof. Alicji Grześkowiak prof. Krzysztofa Wiaka Wydawnictwo C. H. Beck

2 Kodeks karny

3

4 Kodeks karny Komentarz Redakcja: prof. KPSW dr hab. Alicja Grześkowiak prof. KUL dr hab. Krzysztof Wiak Autorzy dr Filip Ciepły, Katolicki Uniwersytet Lubelski; dr Małgorzata Gałązka, Katolicki Uniwersytet Lubelski; prof. dr hab. Alicja Grześkowiak, Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa w Bydgoszczy; dr Radosław G. Hałas, Katolicki Uniwersytet Lubelski; dr Sławomir Hypś, Katolicki Uniwersytet Lubelski; dr Damian Szeleszczuk, Katolicki Uniwersytet Lubelski; prof. dr hab. Krzysztof Wiak, Katolicki Uniwersytet Lubelski WYDAWNICTWO C. H. BECK WARSZAWA 2012

5 Propozycja cytowania: Grześkowiak, Wiak, KK. Komentarz, Warszawa 2012 Filip Ciepły: art Poszczególne części komentarza opracowali: Małgorzata Gałązka: art , 85 92a, 115 pkt IV VIII, XIII, , Alicja Grześkowiak: art. 1 10, 25 38, , 115 pkt I II Radosław Hałas: art , 115 pkt III, IX, XII, XV, XVIII, XX, , a, , b, Przepisy wprowadzające do KK Sławomir Hypś: art a, 115 pkt X XI, XXI XXII, a Damian Szeleszczuk: art , 115 pkt XVI, XVII, , , Krzysztof Wiak: art , a, 115 pkt XIV, XIX, , , a, a Redakcja: Urszula Danilczuk Wydawca: Dagna Kordyasz Wydawnictwo C. H. Beck 2012 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, Warszawa Skład i łamanie: Wydawnictwo C. H. Beck Druk i oprawa: Białostockie Zakłady Graficzne ISBN ISBN e-book

6 Spis treści Przedmowa Wykaz skrótów IX XI Kodeks karny Część ogólna Rozdział I. Zasady odpowiedzialności karnej Art Rozdział II. Formy popełnienia przestępstwa Art Rozdział III. Wyłączenie odpowiedzialności karnej Art Rozdział IV. Kary Art Rozdział V. Środki karne Art Rozdział VI. Zasady wymiaru kary i środków karnych Art Rozdział VII. Powrót do przestępstwa Art Rozdział VIII. Środki związane z poddaniem sprawcy próbie. 422 Art a Rozdział IX. Zbieg przestępstw oraz łączenie kar i środków karnych Art a Rozdział X. Środki zabezpieczające Art Rozdział XI. Przedawnienie Art Rozdział XII. Zatarcie skazania Art Rozdział XIII. Odpowiedzialność za przestępstwa popełnione za granicą Art a Rozdział XIV. Objaśnienie wyrażeń ustawowych Art Rozdział XV. Stosunek do ustaw szczególnych Art Część szczególna V

7 Spis treści Rozdział XVI. Przestępstwa przeciwko pokojowi, ludzkości oraz przestępstwa wojenne Art b Rozdział XVII. Przestępstwa przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej Art Rozdział XVIII. Przestępstwa przeciwko obronności Art Rozdział XIX. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu Art Rozdział XX. Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu Art Rozdział XXI. Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji Art Rozdział XXII. Przestępstwa przeciwko środowisku Art Rozdział XXIII. Przestępstwa przeciwko wolności Art Rozdział XXIV. Przestępstwa przeciwko wolności sumienia i wyznania Art Rozdział XXV. Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności Art Rozdział XXVI. Przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece Art a Rozdział XXVII. Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej Art a Rozdział XXVIII. Przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową Art Rozdział XXIX. Przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego Art a Rozdział XXX. Przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości Art a Rozdział XXXI. Przestępstwa przeciwko wyborom i referendum 1080 Art Rozdział XXXII. Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu Art a Rozdział XXXIII. Przestępstwa przeciwko ochronie informacji Art b VI

8 Spis treści Rozdział XXXIV. Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów Art Rozdział XXXV. Przestępstwa przeciwko mieniu Art Rozdział XXXVI. Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu Art Rozdział XXXVII. Przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi Art Część wojskowa Rozdział XXXVIII. Przepisy ogólne dotyczące żołnierzy Art Rozdział XXXIX. Przestępstwa przeciwko obowiązkowi pełnienia służby wojskowej Art Rozdział XL. Przestępstwa przeciwko zasadom dyscypliny wojskowej Art Rozdział XLI. Przestępstwa przeciwko zasadom postępowania z podwładnymi Art Rozdział XLII. Przestępstwa przeciwko zasadom obchodzenia się z uzbrojeniem i uzbrojonym sprzętem wojskowym Art Rozdział XLIII. Przestępstwa przeciwko zasadom pełnienia służby Art Rozdział XLIV. Przestępstwa przeciwko mieniu wojskowemu Art Przepisy wprowadzające Kodeks karny Rozdział I. Przepisy ogólne Art Rozdział II. Przepisy karne Art Rozdział III. Zmiany w przepisach obowiązujących Art Rozdział IV. Przepisy przejściowe i końcowe Art Indeks rzeczowy VII

9

10 Przedmowa Przedkładamy Komentarz do Kodeksu karnego, opublikowany przez Wydawnictwo C.H. Beck w serii Duże Komentarze z nadzieją, że będzie on służył nie tylko prawnikom-praktykom przy rozwiązywaniu problemów wiążących się ze stosowaniem Kodeksu karnego, ale uznany zostanie za liczący się dorobek doktryny prawa karnego. Komentarz opracowany został także z myślą o aplikantach, doktorantach i studentach Wydziałów Prawa jako pomoc w poznawaniu systemu polskiego prawa karnego. Jest on autorskim dziełem pracowników naukowych związanych obecnie lub w przeszłości z Katedrą Prawa Karnego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Komentarz jest pracą zbiorową, stąd poszczególne jego części są odbiciem poglądów piszących je Autorów. Oddajemy jednak Czytelnikom Komentarz opracowany w świetle spójnego systemu wartości. Nicią przewodnią dokonanej przez Autorów wykładni przepisów Kodeksu karnego była bowiem koncepcja prawa karnego wartości, mającego u podstaw respekt dla przyrodzonej godności człowieka i to obu osób dramatu przestępstwa sprawcy czynu zabronionego, ale w równej mierze dramatu ofiary, uznanej przez nas za podmiot bierny przestępstwa. W Komentarzu podkreślamy także wymóg gwarancyjności prawa karnego, w wielu miejscach problemy powstałe przy interpretacji przepisów relatywizując do funkcji gwarancyjnej prawa karnego. Traktujemy Kodeks karny jako Magna charta człowieka. Komentarz zawiera wykładnię przepisów całego Kodeksu karnego, obejmuje zatem jego część ogólną, szczególną i wojskową, ale ponadto Autorzy uznali za celowe wzbogacić treści komentarza o wykładnię przepisów wprowadzających do Kodeksu karnego. Dopiero wszystkie razem tworzą one zasadniczy trzon systemu prawa karnego. Dokonując wykładni Kodeksu karnego opieraliśmy się na polskim piśmiennictwie prawa karnego i na wybranym orzecznictwie sądowym, mając wszakże na uwadze, że źródłem prawa jest ustawa, a więc ani doktryna, a zwłaszcza judykatura nie mają mocy prawodawczej. Uwzględniamy również orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego w sprawach karnych oraz prawo Unii Europejskiej, wskazując także na judykaturę Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Kodeks karny obowiązuje w ramach intencji ustawy, czyli w brzmieniu uchwalonym i jego wykładnia nie może wyjść poza granice ustawy, ani mieć treść praeter legem, a tym bardziej contra legem. Wykładnia przepisów KK zawarta w Komentarzu nie ma charakteru wykładni kreatywnej zdaniem Autorów mieści się ściśle w ramach prawa karnego zawartego w Kodeksie karnym. Interpretując przepisy Kodeksu karnego, staraliśmy się kierować wskazaniem prof. J. Makarewicza, że kodeks karny tłumaczyć należy wyłącznie tylko na podstawie ratio legis, którą wyczytać należy z samego brzmienia IX

11 Przedmowa ustawy (J. Makarewicz, Wykładnia kodeksu karnego, Gazeta Sądowa Warszawska 1934, Nr 10, s. 145). Przy każdej niemal instytucji kodeksowej odwołujemy się do uzasadnienia projektu kodeksu karnego, jednak pamiętając, że jest to interpretacja dokonana przez projektodawców, nie zaś motywy ustawy. Wielokrotnie wskazujemy na niedomogi rozwiązań kodeksowych, ale nie staramy się w Komentarzu wykładnią przepisów poprawiać ustawodawcy. Jedyną tego drogą jest nowelizacja przepisów. Rację miał bowiem J. Makarewicz pisząc, że Tam gdzie trzeba komentarzy, uczonych rozpraw, orzeczeń Sądu Najwyższego, rozporządzeń ministerialnych na to, by przepis ustawy należycie postawić, tam widocznie zachodzi wadliwość w kodyfikacji (J. Makarewicz, Ustawa karna (Część ogólna). Projekt wstępny, Lwów 1922, s. 2). Dokonując wykładni i wyjaśniając poszczególne zwroty użyte przez ustawodawcę w Kodeksie karnym posługiwaliśmy się znanymi metodami wykładni, wskazywaliśmy równocześnie na trudności interpretacyjne, próbując dokonać najbardziej racjonalnej wykładni przepisów KK. Autorzy Komentarza do Kodeksu karnego będą szczerze wdzięczni za uwagi dotyczące opracowania, mogące ulepszyć dzieło przedkładane Państwu. Toruń, maj 2012 r. Alicja Grześkowiak X

12 Wykaz skrótów 1. Akty prawne ABWAWU..... ustawa z r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (Dz.U. Nr 74, poz. 676 ze zm.) AlkU ustawa z r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 ze zm.) BrońU ustawa z r. o broni i amunicji (t.j. Dz.U. BrońU z 1961 r. z 2004 r. Nr 52, poz. 525 ze zm.). ustawa z r. o broni, amunicji i materiałach wybuchowych (Dz.U. Nr 6, poz. 43) CudzU ustawa z r. o cudzoziemcach (t.j. Dz.U. z 2011 r., Nr 264, poz ze zm.) CyberprzestK... Konwencja Rady Europy z r. o cyberprzestępczości, niepubl. DInfPU DWU ustawa z r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. Nr 112, poz ze zm.) ustawa z r. o dyscyplinie wojskowej (Dz.U. Nr 190, poz. 1474) EKE Europejska Konwencja o Ekstradycji z r. (Dz.U. z 1994 r. Nr 70, poz. 307 wraz z protokołami dodatkowymi) EKoPOS EKPwK ElInPłatU Konwencja o przekazywaniu osób skazanych, sporządzona w Strasburgu r. (Dz.U. z 1995 r. Nr 51, poz. 279 ze zm. i 280) Europejska Konwencja o pomocy prawnej w sprawach karnych, sporządzona w Strasburgu r. (Dz.U. z 1999 r. Nr 76, poz. 854 ze zm.)..... ustawa z r. o elektronicznych instrumentach płatniczych (Dz.U. Nr 169, poz ze zm.) EwidDowU..... ustawa z r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993, ze zm.) EwidLudU..... ustawy z r. o ewidencji ludności (Dz.U. Nr 217, poz. 1427, ze zm.) FinPubIU ustawa z r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 157, poz ze zm.) FundU ustawa z r. o fundacjach (t.j. Dz.U. z 1991 r. Nr 46, poz. 203 ze zm.) GranicaU ustawa z r. o ochronie granicy państwowej (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 12, poz. 67, ze zm.) XI

13 Wykaz skrótów InfKontR rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z r. w sprawie sposobu technicznego przygotowania sieci służących do przekazywania informacji, do kontroli przekazów informacji oraz sposobu dokonywania, rejestracji, przechowywania, odtwarzania i niszczenia zapisów z kontrolowanych przekazów (Dz.U. Nr 110, poz. 1052) IPNU ustawa z r. o Instytucie Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz.U. Nr 155, poz ze zm.) KB Konwencja o przekazywaniu osób skazanych na karę pozbawienia wolności w celu odbycia kary w państwie, którego są obywatelami, sporządzona w Berlinie r. (Dz.U. z 1980 r. Nr 8, poz. 21 i 22) KC ustawa z r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KE Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) KK ustawa z r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) KK z 1932 r..... rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 60. poz. 571 ze zm.) KK z 1969 r..... ustawa z r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 13, poz. 94 ze zm.) KKS ustawa r. Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765 ze zm.) KKW ustawa z r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. Nr 90, poz. 557 ze zm.) KKW z 1969 r... ustawa z r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. Nr 13, poz. 98 ze zm.) Konstytucja.... Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze sprost.) KontrPubU.... ustawa z r. o kontroli publikacji i widowisk (Dz.U. Nr 20, poz. 99 ze zm.) KontrSkarbU... ustawa z r. o kontroli skarbowej (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 41, poz. 214 ze zm.) KP ustawa z r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) KPA ustawa z r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz ze zm.) KPC ustawa z r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) KPK ustawa z r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) KPK z 1928 r... rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. RP Nr 33, poz. 313 ze zm.) XII

14 Wykaz skrótów NIKU KPK z 1969 r... ustawa z r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 13, poz. 96 ze zm.) KPW ustawa z r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 133, poz. 848 ze zm.) KPW z 1971 r... ustawa z r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. Nr 12, poz. 116 ze zm.) KRKU ustawa z r. o Krajowym Rejestrze Karnym (t.j. Dz.U. z 2008 r., Nr 50, poz. 292 ze zm.) KRO ustawa z r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.) KrRejSU ustawa z r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 168, poz ze zm.) KrRSU ustawa z r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz.U. Nr 100, poz ze zm.) KSH ustawa z r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz ze zm.) KurSądU ustawa z r. o kuratorach sądowych (Dz.U. Nr 98, poz ze zm.) KW ustawa z r. Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 46, poz. 275 ze zm.) KWU ustawa z r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz ze zm.) LasU ustawa z r. o lasach (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 12, poz. 59 ze zm.) mkk Mały Kodeks karny dekret Rady Ministrów z r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa (Dz.U. Nr 30, poz. 192 ze zm.) MinWynPrU.... ustawa z r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. Nr 200, poz ze zm.) MPPOiP Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z r. (Dz.U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167) MTKRS Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego, sporządzony w Rzymie r. (Dz.U. z 2003 r. Nr 78, poz. 708) NarkU ustawa z r. o przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 124, ze zm.) NBPU ustawa z r. o Narodowym Banku Polskim (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 1, poz. 2 ze zm.) NielU ustawa z r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 33, poz. 178 ze zm.) ustawa z r. o Najwyższej Izbie Kontroli (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 82) ObrRPU ustawa z r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 241, poz ze zm.) ObszarMorskiU. ustawa z r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz ze zm.) XIII

15 Wykaz skrótów OchrDanOsobU. ustawa z r. o ochronie danych osobowych (t.j. Dz.U z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.) OchrInfU ustawa z r. o ochronie informacji niejawnych (Dz.U. Nr 182, poz. 1228) OchrKultU..... ustawa z r. o ochronie dóbr kultury (t.j. Dz.U. z 1999 r. Nr 98, poz ze zm.) OchrObrGospU.. ustawa z r. o ochronie obrotu gospodarczego i zmianie niektórych przepisów prawa karnego (Dz.U. Nr 126, poz. 615) OchrOiMU..... ustawa z r. o ochronie osób i mienia (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 145, poz ze zm.) OchrPrzyrU.... ustawa z r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. z 2009, Nr 151, poz. 1220, ze zm.) OchrZabytkU... ustawa z r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz ze zm.) OchrZwierzU... ustawa z o ochronie zwierząt (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 213, poz ze zm.) OdpadU ustawa z r. o odpadach (t.j. Dz.U. z 2010 r. OdpowDyscSU Nr 185, poz ze zm.).. ustawa z r. o odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów, którzy w latach sprzeniewierzyli się niezawisłości sędziowskiej (Dz.U. z 1999 r. Nr l, poz. 1 ze zm.) OdpPodmZbiorU. ustawa z r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (Dz.U. Nr 197, poz ze zm.) OgrProwDzGospU ustawa z r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 216, poz ze zm.) OpłKU ustawa z r. o opłatach w sprawach karnych (t.j. Dz.U. z 1983 r. Nr 49, poz. 223 ze zm.) OrdPodU ustawa z r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) OskPrywR..... rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z r. w sprawie wysokości zryczałtowanej równowartości wydatków w sprawach z oskarżenia prywatnego (Dz.U. Nr 104, poz. 980) PaszpU ustawa z r. o dokumentach paszportowych (Dz.U. Nr 143, poz ze zm.) PDOFizU ustawa z r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.) PlanRodzU..... ustawa z r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz.U. Nr 17, poz. 78 ze zm.) PolU ustawa z r. o Policji (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 287, poz ze zm.) PomSpołU XIV..... ustawa z r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz ze zm.)

16 Wykaz skrótów PostMediacR... rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z r. w sprawie postępowania mediacyjnego w sprawach karnych (Dz.U. Nr 108, poz. 1020) PrAdw ustawa z r. Prawo o adwokaturze (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 146, poz ze zm.) PrAut ustawa z r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 ze zm.) PrAtom ustawa z r. Prawo atomowe (t.j. Dz.U. z 2012 poz. 264) PrBank ustawa z r. Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.) PrCzek ustawa z r. Prawo czekowe (Dz.U. Nr 37, poz. 283 ze zm.) PrCel ustawa z r. Prawo celne (Dz.U. Nr 68, poz. 622 ze zm.) PrDew ustawa z r. Prawo dewizowe (Dz.U. Nr 141, poz ze zm.) PrFarmaceut... ustawa z r. Prawo farmaceutyczne (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271 ze zm.) PrGeod ustawa z r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (t.j. Dz.U. z 2010 r., Nr 193, poz ze zm.) PrLot ustawa z r. Prawo lotnicze (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696 ze zm.) PrŁow ustawa z r. Prawo łowieckie (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 127, poz ze zm.) PrNot ustawa z r. Prawo o notariacie (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 189, poz ze zm.) PrOchrŚrod.... ustawa z r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.) ProkU ustawa z r. o prokuraturze (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 270, poz ze zm.) ProtDokTajemR. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z r. w sprawie sposobu postępowania z protokołami przesłuchań i innymi dokumentami lub przedmiotami, na które rozciąga się obowiązek zachowania tajemnicy państwowej, służbowej albo związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji (Dz.U. Nr 108, poz ze zm.) PrPoczt ustawa z r. Prawo pocztowe (t.j. Dz.U. z 2008, Nr 189, poz ze zm.) PrPras ustawa z r. Prawo prasowe (Dz.U. Nr 5, poz. 24 ze zm.) PrProb ustawa z r. Prawo probiercze (Dz.U. Nr 92, poz. 529) PrSpółdz ustawa z r. Prawo spółdzielcze (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 188, poz ze zm.) PrTelekom..... ustawa z r. Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. Nr 171, poz ze zm.) XV

17 Wykaz skrótów PrUpN ustawa z r. Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U. 2009, Nr 175, poz. 1361, ze zm.) PrUSP ustawa z r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz ze zm.) PrUSP z 1985 r.. ustawa Z r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz.U. z 1994 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.) PrUSW ustawa z r. Prawo o ustroju sądów wojskowych (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 226, poz ze zm.) PrWeksl ustawa z r. Prawo wekslowe (Dz.U. Nr 37, poz. 282) PrWłPrzem.... ustawa z r. Prawo własności przemysłowej (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz ze zm.) PrWod ustawa z r. Prawo wodne (t.j. Dz.U r. poz. 145) PrZamPubl.... ustawa z r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759 ze zm.) PWKK ustawa z r. Przepisy wprowadzające Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 554 ze zm.) PWKKS ustawa z r. Przepisy wprowadzające Kodeks karny skarbowy (Dz.U. Nr 83, poz. 931 ze zm.) PWKPK ustawa z r. Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 556 ze zm.) PWKPW ustawa z r. Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. Nr 106, poz ze zm.) RachunkU..... ustawa z r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 152, poz ze zm.) RadPrU ustawa z r. o radcach prawnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 ze zm.) SądSekrZ zarządzenie Ministra Sprawiedliwości z r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej (Dz.Urz. MS Nr 5, poz. 22 ze zm.) SGU ustawa z r. o Straży Granicznej (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr l16, poz. 675 ze zm.) SKŚU ustawa z r. o sejmowej komisji śledczej (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 151, poz ze zm.) SNU ustawa z r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. Nr 240, poz ze zm.) SłCywU ustawa z r. o służbie cywilnej (Dz.U. Nr 227, poz ze zm.) StanWojU..... ustawa z r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 156, poz ze zm.) StanWyjątU.... ustawa z r. o stanie wyjątkowym (Dz.U. Nr 113, poz. 985 ze zm.) XVI

18 Wykaz skrótów StatPublU..... ustawa z r. o statystyce publicznej (Dz.U. Nr 88, poz. 439 ze zm.) SwobGospU.... ustawa z r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz. U 2010, Nr 220, poz. 1447, ze zm.) SWU ustawa z r. o Służbie Więziennej (Dz.U. Nr 79, poz. 523 ze zm.) ŚwKorU ustawa z r. o świadku koronnym (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 36, poz. 232 ze zm.) TKU ustawa z r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) TSU ustawa z r. o Trybunale Stanu (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 925 ze zm.) UbezpU ustawa z r. o działalności ubezpieczeniowej (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 11, poz. 66 ze zm.) UKolWU ustawa z r. o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń (Dz.U. Nr 12, poz. 118 ze zm.) UKS ustawa karna skarbowa z r. (t.j. Dz.U. z 1984 r. Nr 22, poz. 103 ze zm.) UOPU ustawa z r. o Urzędzie Ochrony Państwa (t.j. UPEA Dz.U. z 1999 r. Nr 51, poz. 526 ze zm.) ustawa z l r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 229, poz ze zm.) UprOrgDochR.. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z r. w sprawie określenia organów uprawnionych obok Policji do prowadzenia dochodzeń oraz organów uprawnionych do wnoszenia i popierania oskarżenia przed sądem pierwszej instancji w sprawach podlegających rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym, jak również zakresu spraw zleconych tym organom (Dz.U. Nr 108, poz ze zm.) UsłDetektywU UznNiewOrzU.. ustawa z r. o usługach detektywistycznych (Dz.U. z 2002 r. Nr 12, poz. 110 ze zm.).. ustawa z r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz.U. Nr 34, poz. 149 ze zm.) VATU ustawa z r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz ze zm.) VATU z 1993 r... ustawa z r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 11, poz. 50 ze zm.) WykMandU.... ustawa z r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 7, poz. 29) ZawLekU ustawa z r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 277, poz ze zm.) ZdrPsychU..... ustawa z r. o ochronie zdrowia psychicznego (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 231, poz ze zm.) ZNKU ustawa z r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz ze zm.) XVII

19 Wykaz skrótów 2. Czasopisma AMSPSiK..... Archiwum Medycyny Sądowej Psychiatrii Sądowej i Kryminalistyki An. UMCS..... Annales Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej Arch. Iuri. Cracov Archivum Juridicum Cracovi Arch. Krym..... Archiwum Kryminologii Arch. Med. Sąd Archiwum Medycyny Sądowej Arch. Med. Sąd. Krym..... Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii AUL Acta Universitatis Lodzensis, Folia Iuridica AUNC Acta Universitatis Nicolai Copernici AUW Acta Uniwersitatis Wratislaviensis Biul. GKBZpNP. Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Biul. Inf. SN... Biuletyn Informacyjny Sądu Najwyższego Biul. PA Biuletyn Prokuratury Apelacyjnej Biul. PK Biuletyn Prawa Karnego Biul. RPO..... Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich Biul. SA w Gdańsku..... Biuletyn Sądu Apelacyjnego w Gdańsku Biul. SA w Katowicach... Biuletyn Sądu Apelacyjnego w Katowicach. Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Katowicach i Sądów Okręgowych Biul. SA w Łodzi Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Łodzi Biul. SA w Lublinie..... Biuletyn Sądu Apelacyjnego w Lublinie Biul. SA w Warszawie... Apelacja. Sąd Apelacyjny w Warszawie Biul. Sejm..... Biuletyn Ekspertyzy i Opinie Prawne Sejmu Biul. SN Biuletyn Biura Orzecznictwa Sądu Najwyższego Biul. Wojsk..... Biuletyn Wojskowy BMS Biuletyn Ministerstwa Sprawiedliwości BSP Białostockie Studia Prawnicze BPG Biuletyn Prokuratury Generalnej BPK Biuletyn Prawa Karnego BRD Bezpieczeństwo Ruchu Drogowego CD Council of Europe. European Commission of Human Rights. Collection of Decisions ( ) CzPKiNP Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych DPP Demokratyczny Przegląd Prawniczy DR Decisions and Reports. European Commission of Human Rights, Council of Europe, Strasbourg Dz.U Dziennik Ustaw Dz.Urz Dziennik Urzędowy Dz.Urz. UE.... Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej XVIII

20 Wykaz skrótów EP Edukacja Prawnicza Et Etyka FI Forum Iuridicum Gaz. Adm. Pol. Państw..... Gazeta Administracji i Policji Państwowej GL Gazeta Lekarska Głos P Głos Prawa Głos S Głos Sądownictwa GP Gazeta Prawnicza GS Gazeta Sądowa GSiP Gazeta Sądowa i Penitencjarna GSP Gdańskie Studia Prawnicze Inf. Praw Informacja Prawnicza IP Inspektor Pracy Jur Jurysta Kont. Państw.... Kontrola Państwowa KP Kontrola Prawnicza KSP Krakowskie Studia Prawnicze Kwart. Pr. Pryw. Kwartalnik Prawa Prywatnego KZS Krakowskie Zeszyty Sądowe MoP Monitor Prawniczy MoPod Monitor Podatkowy M.P Monitor Polski NP Nowe Prawo OJ Official Journal. Dziennik Urzędowy Wspólnoty Europejskiej ONSA Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego OSA Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych ( Przegląd Sądowy, wkładka) OSAB Orzecznictwo Sądów Apelacji Białostockiej OSNCP Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych OSNiSA Orzecznictwa Sądu Najwyższego i Sądów Apelacyjnych OSNKW Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Karna i Wojskowa OSNPG Orzecznictwo Sądu Najwyższego, wydawnictwo Prokuratury Generalnej OSP, OSPiKA... Orzecznictwo Sądów Polskich (w latach : Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych) OŚPiP Ochrona Środowiska Prawo i Polityka OTK Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego OwSS Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych Pal Palestra PB Prawo Bankowe PiP Państwo i Prawo PiŻ Prawo i Życie PiZS Praca i Zabezpieczenie Społeczne PL Przegląd Legislacyjny PN Przegląd Notarialny XIX