Potas - gwarantem plonowania i jakości roślin warzywnych Potas, magnez i siarka w roślinie

Transkrypt

1 Potas - gwarantem plonowania i jakości roślin warzywnych Potas, magnez i siarka w roślinie Na wzrost, rozwój i plonowanie roślin uprawnych wpływa szereg makro i mikroskładników. Niewątpliwie trzy z nich, a mianowicie potas, magnez i siarka odgrywają niemal podstawową rolę w tym zakresie. Potas bowiem reguluje gospodarkę wodna roślin, magnez jest zasadniczym mineralnym elementem chlorofilu, siarka z kolei przyśpiesza budowę struktur protoplazmatycznych.

2 Inne specyficzne funkcje pokazuje poniższe zestawienie: Potas Magnez Siarka - intensyfikuje transport - bierze udział w ponad trzystu - zwiększa odporność asymilatów procesach enzymatycznych roślin na chłody - poprawia mechaniczne - współuczestniczy w syntezie - bierze udział w powstawaniu właściwości tkanki białek i węglowodanów podstawowych aminokwasów - poprawia przydatność - bierze udział w tworzeniu się - przyśpiesza wytwarzanie sią przechowalniczą warzyw witaminy A chlorofilu - korzystnie wpływa na - ogranicza nagromadzanie się wykorzystywanie światła azotanów w roślinach przez rośliny - zwiększa mrozoodporność - ogranicz porażenie roślin chorobami - zwiększa powtarzalność plonowania - wpływa na wzrost zawartości witaminy C Potas w glebie Mimo, że całkowita zawartość potasu w glebach jest znaczna jedynie niewielka jego pula jest dostępna dla roślin. Orientacyjnym wskaźnikiem zasobów potasu dostępnego dla roślin tzw. potas wymienny. Zasobność tej formy potasu w uprawnej warstwie gleby tj cm wynosi na powierzchni jednego hektara od 150 do 800 kg. Do najuboższych w ten składnik należą gleby lekkie piaszczyste oraz gleby torfowe, bogatsze zaś są gleby cięższe gliniaste przy czym największą zasobnością w potas charakteryzują się lessy i mady. W areale ziem uprawnych przeważają gleby lżejsze zawierające na ogół mało potasu wymiennego.

3 W miarę pobierania potasu przez rośliny; do roztworu glebowego przenika potas związany z cząstkami gleby, które tworzą tzw. glebowy kompleks sorpcyjny. Proces ten zapewnia m.in. ciągłą dostępność potasu dla roślin uprawnych. Jednakże jego szybki kres dostrzega się na glebach lżejszych i także choć relatywnie później na glebach średnich oraz ciężkich. Zapotrzebowanie warzyw na potas Rośliny warzywne charakteryzują się dużym zapotrzebowaniem na potas. Wskazują na to ilości potasu zabieranego z pól wraz z plonem, przez tę grupę roślin uprawnych.

4 Tab.1 Przeciętne ilości potasu pobierane z gleby przez niektóre rośliny warzywne w zależności od plonu gatunek plon pobranie gatunek plon pobranie t/ha kg K/ha t/ha kg K/ha burak ćwikłowy marchew cebula ogórek fasola szparag pomidor groch 5 38 por kalafior rzodkiew kalarepa rzodkiewka kapusta biała sałata kapusta bruks seler kapusta czerwona szparag 6 87 kapusta włoska szpinak Z tabeli tej wynika, iż wśród roślin warzywnych można wyróżnić gatunki, które w stosunkowo małym plonie gromadzą dużo potasu są to np. seler, kapusta włoska, cebula, por, burak ćwikłowy, kalarepa, szparag oraz takie które pobierają z gleby dużo potasu wraz z dużym plonem, są to np. kapusta biała, kapusta czerwona. Porównanie ilości potasu wymiennego, który w glebach lżejszych występuje w mniejszych ilościach z zapotrzebowaniem roślin warzywnych na potas wskazuje na konieczność systematycznego kontrolowania zasobności gleb w ten składnik. W kolejnym zaś działaniu doprowadzanie poprzez nawożenie do właściwej dla uprawianego gatunku zasobności wierzchniej warstwy gleby w potas. Tab.2 Zawartości standardowe potasu w wierzchniej warstwie gleby dla roślin warzywnych uprawianych w polu wg Metody Uniwersalnej mg/dm 3 gleby gatunki groch na zielono fasola szparagowa ogórek pomidor rzodkiewka kalarepa burak ćwikłowy kapusta br. szpinak pietruszka cebula seler sałata marchew wczesna por kapusta b. rzodkiew koper kapusta b.wcz. śr. i późna czosnek kapusta czerw. kalafior kapusta wł. śr.i późny kapusta pekin. rabarbar kalafior wcz. marchew wcz. i późna

5 Racjonalne stosowanie potasu W praktyce można posługiwać się tradycyjnymi tzw. orientacyjnymi dawkami. Dawki takie na ogół określa się z uwzględnieniem stanowiska i oczekiwanego w danych warunkach plonu uprawianego gatunku (Tab.4). W racjonalnym współczesnym sposobie postępowania program nawożenia ustala się na podstawie wyznaczonych dla danego gatunku wymagań wobec potasu oraz wyników analizy reprezentatywnie pobranych prób gleby na polu przeznaczonym pod uprawę określonej rośliny. Sposób ten polega zatem na bilansowaniu aktualnej zasobności uprawnej warstwy gleby w potas z zapotrzebowaniem gatunku na ten składnik. Typowe objawy niedoboru potasu: Zielona piętka u pomidora. Brunatnienie liści i objawy więdnięcia u kalafiora. Nekrozy brzegów starszych liści fasoli. Chlorotyczne plamki brzegów liści oraz nekrozy szczytów liści u marchwi. Niedobór potasu Objawy niedoboru potasu u niektórych grup, a także gatunków roślin warzywnych charakteryzują się określoną specyfiką. U motylkowatych na liściach pojawiają się malutkie kropki rozłożone mniej lub bardziej regularnie wzdłuż brzegów blaszki. Rośliny grochu oprócz brązowych i brunatnych plamek na

6 liściach, ze względu na skrócenie międzywęźli karłowacieją. Liście fasoli uwypuklają się ku górze, a ich powierzchnia pokrywa się drobnymi zmarszczkami. Żółknięcie i nekrozy tkanki brzegowej liści rozpoczyna się od listka środkowego. Na korzeniach roślin zmniejsza się liczba brodawek co ogranicza pobieranie przez te rośliny azotu z atmosfery. Seler reaguje na niedobór potasu niskim osadzaniem się blaszek liściowych, przez co rośliny sprawiają wrażenie skarłowaciałych. Liście przy tym wyginają się na zewnątrz ku dołowi. Ich odcień może być ciemnoniebieski. Na brzegach listków pojawia się chloroza przechodząca w obumarłą ciemnozielona tkankę. Podobnie liście sałaty przybierają ciemnozieloną barwę. Nekrozy obejmują u tej rośliny zarówno brzegi jak i tkankę między wiązkami naczyniowymi liści. Liście pomidora stają się ciemnozielone, niekiedy pojawiają się na nich drobne brązowe plamki, które przy brzegach często tworzą ciągły pasek martwych tkanek. Łodygi roślin nie osiągają typowej długości. Owoce pomidorów niedostatecznie odżywionych potasem dojrzewają niejednocześnie, są też nierównomiernie wybarwione, ich miąższ jest często zielonkawy, pojawią się też tzw. zielona piętka. Takie owoce łatwo pękają, szczególnie przy większych wahaniach temperatury i wilgotności podłoża lub gleby. Warzywa zebrane z pól niedostatecznie zasilanych nawozami potasowymi są zazwyczaj mniejsze, ich kształt często odbiega od typowego, a ponadto gorzej znoszą transport. Niedobór potasu w warzywach przyczynia się do wzrostu strat przechowalniczych. Zaburzenia wywołane niedoborem potasu bardzo niekorzystnie wpływają na plon i jakość warzyw. Oprócz bowiem zakłóceń w gospodarce wodnej pogarsza się przez nie wykorzystanie światła, spowolnieniu ulega transport asymilatów w roślinach, a także synteza aminokwasów i białek. W rezultacie w roślinach i ich częściach konsumpcyjnych maleje zawartość suchej masy. Zmniejsza się również stężenie kwasów organicznych, cukrów, karotenów oraz witaminy C. Potas jest bardzo ważnym składnikiem mineralnym diety. Jego niedobór we krwi ludzkiej prowadzi do poważnych zaburzeń pracy układu krwionośnego. Prawidłowe zatem nawożenie warzyw potasem jest celowe także ze względu na dietetyczną wartość warzyw. Nawożenie potasem plantacji warzyw W zaleceniach stosowania nawozów potasowych pod rośliny warzywne należy uwzględniać ich specyficzne wymagania. Wśród warzyw wyróżnia się bowiem rośliny siarczanolubne, chlorkolubne oraz tolerancyjne na chlorki lub siarczany.na ogół nawozy potasowe stosuje się jesienią. Można je wówczas dokładniej wymieszać z uprawną warstwą gleby. W przypadku natomiast nawozu chlorkowego tj. soli potasowej chlor, który przyczynia się do wzrostu zasolenia gleby i mógłby szkodzić roślinom jest w okresie jesienno-zimowym wypłukiwany poza zasięg kiełkujących roślin oraz rozwijających się młodych korzeni. Wiosną nawozy potasowe stosuje się przeważnie pod rośliny wysiewane lub wysadzane później. Wtedy bowiem zabieg ten można wykonać z dniowym wyprzedzeniem. Pogłówne stosowanie nawozów potasowych może być zalecane, szczególnie w przypadku w miarę wczesnego zauważenia objawów niedoboru potasu u roślin. W takiej sytuacji wskazane jest rozsianie kg nawozu potasowego w formie siarczanowej na hektar.

7 Tab. 3 Podział roślin warzywnych wg wymagań wobec formy nawozu potasowego siarczanolubne tolerancyjne na formę chlorkolubne nawozu potasowego ogórek marchew seler melon kapusta 2) burak ćwikłowy cukinia kalafior 2) boćwina pomidor 1) rzodkiewka 2) szpinak papryka rzodkiew 2) szparag cebula por 2) czosnek groch fasola kalarepa cykoria chrzan 2) sałata kapusta pekińska 1) wskazane częściowe stosowanie chlorku potasu 2) wskazane stosowanie siarczanu potasu ze względu na zapotrzebowanie roślin na siarkę Bardzo dużą zaletą nawozów potasowych i magnezowych jest to, iż trzy bardzo korzystne dla rozwoju, wzrostu, plonowania i jakości plonu w różnych jego zapotrzebowaniach, składniki mineralne tj. potas, magnez i siarkę można stosować nawet w postaci jednego nawozu, który jest kompozycją siarczanowych form potasu i magnezu. Ze względu różnorodność mineralnych formulacji potasu plantator może je dobierać i stosować także w zależności od konkretnej sytuacji polowej oraz wymagań uprawianych roślin.

8 Zalecenia nawozowe w uprawie warzyw Tab. 4 Orientacyjne dawki azotu, fosforu, potasu i magnezu wnoszone w nawozach mineralnych na plantacjach roślin warzywnych azot fosfor potas magnez N P 2 O 5 K 2 O MgO kg/ha kapusta bruks kalafior kapusta biała wcz kapusta biała póź ogórek marchew wczesna marchew późna pietruszka por cebula pomidor seler bób fasola szparagowa Przelicznik K na K 2 O i odwrotnie: K...K 2 O...x 1.2 K 2 O...K...x 0.83 Autor: dr E.Szwonek, Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa, w Skierniewicach International Potash Institute, Coordinator Central/Eastern Europe CH-4001 Basel/Switzerland P.O. Box 1609 Phone (41) /24, Telefax (41) ipi@iprolink.ch, website: