Załącznik nr 3 do opracowania

Transkrypt

1 Załącznik nr 3 do opracowania Uzupełnienie analizy unormowań prawnych dotyczących określania wartości nieruchomości wraz z oceną ich wpływu na szczegółowe rozwiązania metodyczne w odniesieniu do wartościowania lasów Akty prawne w sprawie ustalania lub szacowania wartości nieruchomości leśnych w przypadkach indywidualnie oznaczonych Ustalanie wartości nieruchomości leśnych w celach odszkodowawczych w związku z ustawą o ochronie gruntów rolnych i leśnych Przepisy ogólne 1) Ustawa z dnia 26 marca 1982 r o ochronie gruntów rolnych i leśnych ( DZ. U r. Nr 11 poz. 79) [Ustawa weszła w życie z dniem r, ustawa straciła moc w dniu r w drodze uchylenia wyraźnego na podstawie art. 36 ustawy z dnia 3 lutego 1995 r o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. Nr 16. poz.78 z późn. zm.)] Art Gruntami rolnymi są grunty:1) określone w ewidencji gruntów jako użytki rolne, to jest grunty orne, sady i inne plantacje 2. Gruntami leśnymi są grunty:1) określone w ewidencji gruntów jako lasy,2) znajdujące się pod uprawą leśną,3)pod budynkami mieszkalnymi i gospodarczymi, urządzeniami melioracji wodnych i innymi urządzeniami wykorzystywanymi dla potrzeb gospodarki leśnej,4) parków dendrologicznych i parków leśnych,5) zrekultywowane na cele leśne. Art. 4. Ilekroć w ustawie jest mowa o:5) wyłączeniu gruntów z produkcji - rozumie się przez to zaniechanie rolniczego lub leśnego użytkowania gruntów przez właściciela albo osobę nabywającą te grunty na cele nierolnicze lub nieleśne,6) należności - rozumie się przez to jednorazową opłatę z tytułu wyłączenia gruntów z produkcji,7) opłacie rocznej - rozumie się przez to stałą opłatę roczną z tytułu użytkowania na cele nierolnicze lub nieleśne gruntów wyłączonych z produkcji rolniczej lub leśnej, uiszczaną przez okres 20 lat od chwili wyłączenia tych gruntów z produkcji, Art Osoba wyłączająca grunty z produkcji obowiązana jest uiścić należność i opłaty roczne oraz, w odniesieniu do gruntów leśnych i zadrzewionych, jednorazowe odszkodowanie w razie dokonania przedwczesnego wyrębu drzewostanu 3.Podstawę wymiaru wysokości należności i opłat rocznych za grunty wyłączone z produkcji na cele nierolnicze i nieleśne, a także odszkodowania za przedwczesny wyrąb drzewostanu stanowi wartość korzyści produkcyjnych i przyrodniczych utraconych w wyniku tego wyłączenia.4.za wyłączenie z produkcji lasów ochronnych należność i opłaty roczne, o których mowa w ust. 2, podwyższa się o 50 %. Wniosek : art. 13 ust. 3 ustawy z 26 marca 1982 r. określił przedmiot odszkodowania, związanego z przeznaczeniem gruntu leśnego na cele nieleśne: wielkość ta, składając się z odszkodowania za przedwczesny wyrąb drzewostanu, z jednorazowej należności oraz opłat rocznych, miała według omawianego przepisu odzwierciedlać korzyści produkcyjne i korzyści przyrodnicze, utracone w wyniku przeznaczenia gruntu leśnego na cele nieleśne. We wszystkich aktach prawnych w sprawie ochrony gruntów rolnych i leśnych, które nastąpiły po w/w ustawie z dnia 26 marca 1982 r zasada określania odszkodowania za przeznaczenie gruntu leśnego na cele nieleśne jako sumy odszkodowania za przedwczesny wyrąb drzewostanu oraz jednorazowej należności i opłat rocznych została konsekwentnie utrzymana. 2) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 czerwca 1982 r w sprawie wykonania przepisów ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. Nr 20 poz. 149, zm Nr 55 poz. 267) [ Rozporządzenie zostało wydane na podstawie art.12, 22, 28,33 oraz 47 ustawy z dnia r o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. Nr 11 poz. 79.); weszło w życie z mocą wsteczną z dniem r ; straciło moc z dniem r z uchylenia pośredniego na podstawie art. 36. ustawy z dnia r o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U Nr 16, poz. 78. z późn. zm.)] 1

2 7. 1. Należność za 1 ha gruntu leśnego bez drzewostanu, wyłączonego z produkcji na cele nierolnicze i nieleśne, wynosi: Lp. Typy siedliskowe lasów (według planów urządzenia Równowartość m 2 drewna tartacznego sosnowego 1 Lasy: gospodarstwa świeży, wilgotny, leśnego) łęgowy i górski oraz ols jesionowy i ols górski II klasy jakości Lasy mieszane: świeży, wilgotny i bagienny, wyżowy, górski i ols Bory mieszane: świeży, wilgotny, bagienny, wyżowy i górski Bory: świeży, wilgotny i górski Bory: suchy i bagienny Opłata roczna wynosi 10% należności. 9. Wysokość jednorazowego odszkodowania za przedwczesny wyrąb drzewostanu stanowi różnicę między spodziewaną wartością drzewostanu w wieku rębności a wartością w chwili jego wyrębu, określoną według zasad ustalonych przez Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego; w drzewostanach młodszych, w których nie można pozyskać sortymentów drzewnych, odszkodowanie to stanowi wartość kosztów poniesionych na założenie i pielęgnację drzewostanu. Wniosek: rozporządzenie wykreowało pojęcie spodziewanej wartości drzewostanu w wieku rębności, tj. spodziewanej wartości zdolności do zaspakajania określonych potrzeb przez drzewostan dojrzały do wyrębu; z dalszych, niżej omówionych, szczegółowych rozwiązań legislacyjnych wynika, że chodzi tu o wartość sprzedażną drzewostanu dojrzałego do wyrębu, ocenianą jednak z perspektywy aktualnego wieku drzewostanu (jeżeli aktualny wiek drzewostanu wynosi 40 lat, to spodziewana wartość tego drzewostanu w wieku rębności odpowiada wartości sprzedażnej, jaką ten drzewostan będzie miał w wieku rębności (a więc np. za około 60 lat), odpowiednio sprowadzonej (zdyskontowanej) do aktualnego wieku tego drzewostanu (tj. do wieku 40 lat). Ponieważ przedmiotem regulacji 9 jest odszkodowanie za przedwczesny wyrąb drzewostanu, obliczane jednak przy założeniu, że uda się sprzedać drewno, pozyskane z drzewostanu, które należy przedwcześnie wyrąbać - więc jest oczywiste, że wartość omawianego odszkodowania powinna odpowiadać różnicy między spodziewaną wartością drzewostanu w wieku rębności a wartością tego drzewostanu w chwili przedwczesnego wyrębu. Wartość drzewostanu w chwili jego przedwczesnego wyrębu jest wartością likwidacyjną tego drzewostanu. W tym kontekście przy wycenie wartości drzewostanów przedrębnych, które nie podlegają przedwczesnemu wyrębowi, w kręgach rzeczoznawczych popełniany jest nieraz elementarny błąd metodyczny, polegający na określaniu wartości takiego drzewostanu metodą likwidacyjną, podczas gdy powinno się w takich przypadkach stosować wyżej scharakteryzowaną metodę wartości spodziewanej. 3) Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych z dnia 3 lutego 1995 r o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U r Nr 16 poz. 78 z późn. zm.) [ Ustawa weszła w życie r ; ustawa obowiązuje] 2

3 Art Gruntami leśnymi, w rozumieniu ustawy, są grunty: 1) określone jako lasy w przepisach o lasach, 2) zrekultywowane dla potrzeb gospodarki leśnej, 3) pod drogami dojazdowymi do gruntów leśnych. Art. 4.Ilekroć w ustawie jest mowa o: 6) przeznaczeniu gruntów na cele nierolnicze lub nieleśne - rozumie się przez to ustalenie innego niż rolniczy lub leśny sposobu użytkowania gruntów rolnych oraz innego niż leśny sposobu użytkowania gruntów leśnych, 11) wyłączeniu gruntów z produkcji - rozumie się przez to rozpoczęcie innego niż rolnicze lub leśne użytkowanie gruntów; 12) należności - rozumie się przez to jednorazową opłatę z tytułu trwałego wyłączenia gruntów z produkcji, 13) opłacie rocznej - rozumie się przez to opłatę roczną z tytułu użytkowania na cele nierolnicze lub nieleśne gruntów wyłączonych z produkcji, w wysokości 10% należności wyrażonej w tonach ziarna żyta lub w m3 drewna i uiszczaną: w razie trwałego wyłączenia - przez lat 10, a w przypadku nietrwałego wyłączenia - przez okres tego wyłączenia, nie dłużej jednak niż przez 20 lat od chwili wyłączenia tych gruntów z produkcji, art Wysokość jednorazowego odszkodowania za przedwczesny wyrąb drzewostanu stanowi różnicę między spodziewaną wartością drzewostanu w wieku rębności, określonym w planie urządzania lasu, a wartością w chwili jego wyrębu. W drzewostanach młodszych, w których nie można pozyskać sortymentów drzewnych, odszkodowanie to stanowi wartość kosztów poniesionych na założenie i pielęgnację drzewostanów 5a. Minister właściwy do spraw środowiska określa, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady ustalania jednorazowego odszkodowania, o którym mowa w ust. 5, za przedwczesny wyrąb drzewostanu, uwzględniając wartość drzewostanów, stopień zadrzewienia drzewostanu w wieku wyrębu faktycznego, powierzchnię drzewostanu oraz aktualną cenę sprzedaży 1 m3 drewna. 6. Należność pomniejsza się o wartość gruntu, ustaloną według cen rynkowych stosowanych w danej miejscowości w obrocie gruntami, w dniu faktycznego wyłączenia tego gruntu z produkcji. 11. Należność za wyłączenie z produkcji 1 ha gruntu leśnego bez drzewostanu wynosi: Lp. Typy siedliskowe lasów Równowartość ceny 1 m3 drewna w wysokości ogłaszanej przez Główny Urząd Statystyczny 1 Lasy: świeży, wilgotny, łęgowy i górski oraz ols jesionowy i ols górski Lasy mieszane: świeży, wilgotny i bagienny, wyżynny, górski i ols Bory mieszane: świeży, wilgotny, bagienny, wyżynny i górski Bory: świeży, wilgotny, górski Bory: suchy i bagienny Należność i opłaty roczne za wyłączenie z produkcji gruntów leśnych w lasach ochronnych są wyższe o 50% od należności i opłat, o których mowa w ust. 11. Przepisy szczególne 1) Zarządzenie Nr 14 Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 23 sierpnia 1985 roku w sprawie zasad ustalania wartości drzewostanów (Dziennik Urzędowy Ministerstwa Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego 1985 r Nr 2, poz.7) [ Zarządzenie weszło w życie w dniu 23 sierpnia 1985 r ; zarządzenie zostało wydane na podstawie 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 czerwca 1982 r w sprawie wykonania przepisów ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. Nr 20, poz.149) ; uchylenie pośrednie zarządzenia nastąpiło z dniem roku na podstawie art. 36 ustawy z dnia 3 lutego 1995 r o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U r Nr 16. poz. 78 z późn. zm.) w ślad za następującym rozumowaniem: przedmiotowe zarządzenie zostało wydane na podstawie 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28. czerwca 1982 r. w sprawie wykonania przepisów ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych /Dz. U. Nr 20, poz. 149/; wyżej przywołany 9 stanowił, że wysokość jednorazowego odszkodowania za przedwczesny wyrąb drzewostanu stanowi różnicę między spodziewaną wartością drzewostanu w wieku rębności a wartością w chwili jego wyrębu, określoną według zasad ustalonych przez Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego; w drzewostanach młodszych, w których nie można pozyskać sortymentów drzewnych, odszkodowanie to stanowi wartość kosztów poniesionych na założenie i pielęgnację drzewostanu ; powołany przepis nie dawał zatem Ministrowi podstawy do wydania przedmiotowego zarządzenia w części, w której zostały unormowane zasady szacowania wartości drzewostanów leśnych wchodzących w skład gospodarstw rolnych przekazywanych na Skarb Państwa; w tej więc części, w której w/w zarządzenie uregulowało sprawę ustalania wartości drzewostanów przekazywanych na Skarb Państwa, od samego początku nie mogło ono mieć żadnej mocy prawne tym bardziej, że w dniu 23 sierpnia 1985 roku nie obowiązywały już żadne szczególne przepisy, odnoszące się do przekazywania na Skarb Państwa / sprawa przekazywania gospodarstw rolnych na Skarb Państwa powróciła w przepisach odnoszących się do gospodarowania nieruchomościami oraz gospodarowania nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa/, a w dodatku w okresie, w którym te przepisy obowiązywały, ustalały one inne ramy metodologiczne ustalania wartości lasów; analizowane zarządzenie zostało wydane po to, aby mogły być wykonywane przepisy ustawy z dnia 3 lutego 1995 roku o ochronie gruntów rolnych i leśnych; ustawa ta straciła moc roku t. j. z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 3 lutego 1995 roku o ochronie gruntów rolnych i leśnych; w dniu 30 grudnia 1995 roku, w sprawie zasad ustalania jednorazowego odszkodowania za przedwczesny wyrąb drzewostanu, Minister Ochrony środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa wydał odrębne zarządzenie, które zaczęło obowiązywać od r ]. 3

4 1 ust.1. pkt.1) Ustala się zasady obliczania wartości drzewostanów w celach 1) określenia wysokości jednorazowego odszkodowania za straty powstałe z tytułu przedwczesnego wyrębu drzewostanu oraz za zniszczenia powodowane w lasach przez pożary (...); 1 ust. 2. pkt.1) Zasady obliczania wartości drzewostanów dla celów wymienionych w ust.1.określają 1) instrukcja w sprawie jednorazowego odszkodowania za straty powstałe z tytułu przedwczesnego wyrębu drzewostanu oraz za zniszczenie powodowane w lasach przez pożary, stanowiąca załącznik nr 1 do zarządzenia; 1 ust. 3. Przy obliczaniu wartości drzewostanów dla celów określonych w ust. 1. mają zastosowanie Tablice wartości drzewostanów, stanowiące załącznik nr 3 do zarządzenia; 2. Zasady obliczania wartości drzewostanów określone w 1 nie dotyczą parków narodowych i rezerwatów przyrody. Załącznik nr 1 1 ust.2. Pod pojęciem drzewostanu rozumie się zespół drzew odpowiadający warunkom określonym w obowiązującej instrukcji urządzania lasu 2 ust w drzewostanach młodszych, w których nie uzyska się sortymentów drzewnych (wartości sprzedażnej), odszkodowanie to stanowi wartość kosztów poniesionych na założenie i pielęgnację drzewostanu ( WK i wartość według wyłożonych kosztów) 2 ust.2. Wysokość jednorazowego odszkodowania (...) oblicza się według wzoru: O = (W i WSP i )*Z i * z * p, gdzie: O wysokość jednorazowego odszkodowania ; W i tabelaryczna wartość 1 ha drzewostanu na pniu według nakładów niezbędnych na jego wytworzenie w wieku rębności; WSP i tabelaryczna wartość sprzedażna 1 ha drzewostanu na pniu (cena sprzedażna sortymentów drzewnych na pniu ) w wieku rębności ; i wiek drzewostanu; Z i stopień zadrzewienia drzewostanu w wieku wyrębu; z tabelaryczny współczynnik redukcyjny dla danego województwa; p powierzchnia drzewostanu, przy czym 1) wartość składników W i oraz WSP i odczytuje się z Tablic wartości drzewostanów, 2) potrzebne elementy taksacyjne drzewostanu podlegające przedwczesnemu wyrębowi, jak: skład gatunkowy, wiek, klasę bonitacji, stopień zadrzewienia określa się na podstawie taksacji lub opisu taksacyjnego w obowiązującym planie urządzenia gospodarstwa leśnego, a w stosunku do nowo założonych upraw na podstawie dokumentacji nadleśnictwa Uwagi i komentarze Po niemal dwudziestu latach, jakie upłynęły od wydania zarządzenia nr 14., ze zrozumiałych względów ( związanych choćby z przejściem od systemu gospodarki o reglamentacyjnym systemie cen do systemu gospodarki rynkowej), może mieć ono ( to zarządzenie) znaczenie praktyczne wyłącznie przy korzystaniu z, zawartych w nim, tablic wartości drzewostanów w jednostkach przeliczeniowych, a nie w jednostkach pieniężnych. Zgodnie z uwagą, zawartą na zakończenie załącznika nr 3. do zarządzenia nr 14., jednostką przeliczeniową jest tu miąższość grubizny brutto na 1 ha drzewostanu na pniu. Aby w konkretnym przypadku od jednostek przeliczeniowych przejść do jednostek pieniężnych, t. j. aby uzyskać równowartość pieniężną w/w jednostek przeliczeniowych, czyli ustalić wartość pieniężną 1 ha drzewostanu, niezbędne jest ustalanie iloczynu ilości jednostek przeliczeniowych, odczytanej z właściwej tablicy, oraz ceny sprzedaży 1 m3 loco las surowca tartacznego II klasy jakości, pomniejszonej o koszt pozyskania i zrywki 1 m3 drewna. Zgodnie ze stwierdzeniem, zawartym w Załączniku nr 1 do zarządzenia nr 14 symbol W i oznacza tabelaryczną wartość 1 ha drzewostanu na pniu w wieku rębności, ustaloną według nakładów niezbędnych na jego wytworzenie. Ta tabelaryczna wartość drzewostanu w wieku rębności według nakładów, ponoszonych na wytworzenie drzewostanu nie jest stała, jest bowiem zależna od wieku, w którym następuje przedwczesny jego wyrąb. Na przykład, przy wieku rębności, wynoszącym 120 lat, omawiana wartość drzewostanu sosnowego o pełnym zadrzewieniu, wykazującego I klasę bonitacji, odpowiada równowartości pieniężnej 228, 7 m3 grubizny brutto drzewostanu na pniu gdy przedwczesny wyrąb tego drzewostanu następuje w wieku 50 lat. Ale wartość rębna tego samego drzewostanu odpowiada już równowartości pieniężnej 264,4 m3 miąższości grubizny brutto, gdy przyjmie się, że jego wyrąb następuje dokładnie w wieku jego dojrzałości do wyrębu (a więc w wieku 120 lat, a nie przedwcześnie w wieku 50 lat ). Analizowane tablice zostały skonstruowane w ten sposób, że w przypadku wycinki drzewostanu dokładnie w wieku jego dojrzałości do wyrębu wartość drzewostanu na pniu w wieku rębności jest dokładnie równa wartości sprzedażnej tego drzewostanu w wieku rębności. Należy postawić pytanie, co oznacza prawidłowość, polegająca na tym, że wartość rębna drzewostanu spada wraz z obniżaniem się wieku faktycznego wyrębu drzewostanu w stosunku do jego wieku rzeczywistej dojrzałości do wycinki. Oznacza to, że de facto tablice wartości drzewostanu nie podają wartości drzewostanu w wieku rębności, lecz wartość drzewostanu w wieku rębności sprowadzoną, zdyskontowana na wiek jego przedwczesnego wyrębu. Innymi słowy w analizowanym zakresie tablice wartości drzewostanu odpowiadają na pytanie, jaką wartość ma w danej chwili drzewostan z tego tytułu, że w sytuacji normalnej przysporzyłby on właścicielowi lub posiadaczowi lasu określonych korzyści po osiągnięciu wieku dojrzałości do wycięcia. Biorąc pod uwagę prace naukowo badawcze autorów tablic wartości drzewostanów należy podnieść, że w konstruowaniu tych tablic nie zastosowali oni wprost rachunku dyskontującego wartość sprzedażną drzewostanu w wieku rębności na wiek jego przedwczesnego wyrębu. Gdy tablice wartości drzewostanów były tworzone teoria oprocentowania kapitału (teoria rachunku dyskontowego oraz prolongacyjnego ) dopiero poszukiwała w Polsce miejsca w rachunku ekonomicznym w schyłkowym okresie poprzedniego ustroju społeczno - gospodarczego. Z pewnym uproszczeniem można przyjąć, że do zdyskontowanej wartości rębnej drzewostanu autorzy tablic dochodzili w wyniku postępowania kompilacyjnego, uwzględniającego odpowiednio faktyczne zdyskontowane wartości sprzedażne drzewostanów w wieku rębności, wartości sortymentowe drzewostanów w wieku rzeczywistym (wartości sprzedażne drzewostanów w danym wieku rzeczywistym, t. j. w wieku zakładanego przedwczesnego wyrębu) oraz wartości drzewostanów w wieku rzeczywistym jako sumy kosztów wyłożonych na zagospodarowanie lasu do danego wieku rzeczywistego, pomniejszonych o wartość użytków przedrębnych. Niezależnie od szczegółowych rozwiązań metodologicznych pozostaje poza dyskusją, że w analizowanych tablicach pod symbolem W i w została ukryta wartość drzewostanu w wieku rębności, odpowiadająca de facto wartości sprzedażnej drzewostanu w wieku rębności, oceniana według stanu na wiek, w którym drzewostan ten ma lub musi być przedwcześnie wycięty. 2) Zarządzenie z dnia 30 grudnia 1995 r Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w sprawie zasada ustalania jednorazowego odszkodowania za przedwczesny wyrąb drzewostanu (M.P Nr 3 poz. 33) [ Zarządzenie zostało wydane na podstawie art.12. ust.5. ustawy z dnia 3 lutego 1995 r o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. Nr 16. poz.78); zarządzenie weszła w życie r ; jednoznaczne uchylenie zarządzenia nastąpiło r na podstawie 7 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 20 4

5 czerwca 2002 r w sprawie jednorazowego odszkodowania za przedwczesny wyrąb drzewostanu (Dz. U. Nr 99 poz.905)] Wysokość jednorazowego odszkodowania za przedwczesny wyrąb drzewostanu, zwanego dalej "odszkodowaniem", z zastrzeżeniem 2, oblicza się według wzoru: O = (Wi - WSPi) x Zi x P x C; 2. Wymienione w ust. 1 symbole oznaczają: 1) O - wysokość odszkodowania,; 2) Wi - przelicznik wartości 1 ha drzewostanu na pniu według niezbędnych nakładów na jego wytworzenie w wieku rębności, obliczony według wartości m3 drewna tartacznego iglastego, 3) WSPi - przelicznik wartości sprzedażnej 1 ha drzewostanu na pniu w wieku wyrębu faktycznego, obliczony według wartości m3 drewna tartacznego iglastego, 4) Zi - stopień zadrzewienia drzewostanu w wieku wyrębu faktycznego, będący ilorazem rzeczywistej miąższości drzewostanu w wieku wyrębu i miąższości drzewostanu o pełnym zadrzewieniu, 5) P - powierzchnia drzewostanu w ha, 6) C - aktualna cena sprzedaży 1m3 drewna tartacznego iglastego, podana w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. 3. Przeliczniki wartości Wi oraz WSPi określa załącznik nr 1 do zarządzenia składający się z tablic przeliczników wartości drzewostanów, zwanych dalej "Tablicami przeliczników Wi i WSPi". 4. Elementy taksacyjne drzewostanu podlegającego przedwczesnemu wyrębowi, jak: skład gatunkowy, wiek wyrębu i wiek rębności, klasę bonitacji drzewostanu będącą wskaźnikiem wykorzystania możliwości produkcyjnej siedliska leśnego i drzewostanu, stopień zadrzewienia, określa się na podstawie inwentaryzacji drzewostanu w obowiązującym planie urządzenia lasu lub na podstawie dokumentacji nowo założonych upraw leśnych; w przypadku braku planu urządzenia lasu potrzebne elementy taksacyjne określa się zgodnie z zasadami sporządzania planów urządzenia lasów. Uwagi i komentarze Po zapoznaniu się z treścią powołanego zarządzenia należy stwierdzić, że tabele W i oraz WSP i zostały literalnie przepisane z omówionego już powyżej Zarządzenia Nr 14 Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 23 sierpnia 1985 roku w sprawie zasad ustalania wartości drzewostanów. Zwraca jednak uwagę, że w Zarządzeniu Nr 14 w celu uzyskania wartości drzewostanu należało ilości metrów sześciennych drewna, ujęte w tabelach, mnożyć przez cenę sprzedaży 1 m3 drewna tartacznego sosnowego II klasy jakości, zaś w omawianym zarządzeniu z roku 1995 jest już mowa o cenie drewna tartacznego iglastego, i to cenie ogłaszanej przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Jak wiadomo w okresie, w którym Lasy Państwowe posługiwały się klasyfikacją surowca drzewnego według jego przeznaczenia (drewno tartaczne; drewno kopalniakowe, drewno dla przemysłu celulozowego itd.) nie występowała tożsamość ceny drewna tartacznego sosnowego II klasy jakości oraz ceny drewna tartacznego iglastego. Nie ma przy tym żadnych wiarygodnych danych statystycznych mówiących o tym, jaka była przeciętnie różnica między obiema cenami i która z nich była zwykle wyższa. Po prostu prawodawca podjął decyzję, że odszkodowanie będzie liczone z użyciem ceny drewna tartacznego iglastego - i tyle. Rzecz jednak w tym, że w dniu 21 czerwca 1993 r zostało wydane zarządzenie Nr 29 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych w sprawie wprowadzenia norm na surowiec drzewny obowiązujących w Państwowym Gospodarstwie Leśnym Lasy Państwowe ( Znak DG 12/0420/7/93). Zarządzenie to w 2 określiło, że po dniu 30 czerwca 1993r. przestają obowiązywać w jednostkach organizacyjnych Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, z zastrzeżeniem 6, następujące polskie normy: 1)PN- 89/ D Drewno tartaczne iglaste ustanowiona przez Polski Komitet Normalizacji, Miar i Jakości w dniu W powołanym 6 określono jedynie, że dopuszcza się, do dnia 30 września 1993r. prowadzenie ewidencji sprzedaż surowca drzewnego zaewidencjonowanego na wykazach odbiorczych drewna do dnia 30 czerwca 1993r, na podstawie dotychczas obowiązujących norm polskich, branżowych i zakładowych. Przejście z klasyfikacji surowca drzewnego według jego przeznaczenia na klasyfikację jakościowo wymiarową miało taką konsekwencję, że z biegiem czasu Prezes GUS przestał wydawać komunikaty o kształtowaniu się cen na drewno tartaczne iglaste; ostatni komunikat w sprawie kształtowania się ceny drewna tartacznego iglastego, dotyczył pierwszych trzech kwartałów roku 1997 (mowa o Komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 20 października 1997 r w sprawie średniej ceny sprzedaży przez nadleśnictwa drewna tartacznego iglastego za okres pierwszych trzech kwartałów 1997 r. (M.P )). W roku 1998 nie ukazał się żaden komunikat w sprawie kształtowania się cen na drewno; zaś od roku 1999 Prezes GUS zaczął komunikować o cenie sprzedaży przez nadleśnictwa drewna ogółem. To wszystko sprawiło, że omawiane zarządzenie z dnia 30 grudnia 1995 roku było praktycznie unieczynnione 3) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20. czerwca 2002 r w sprawie jednorazowego odszkodowania za przedwczesny wyrąb drzewostanu (Dz. U. Nr 99 poz. 905) [ Rozporządzenie zostało wydane na podstawie art. 12. ust. 5 a ustawy z dnia 3 lutego 1995 r o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. Nr 16. poz. 78); rozporządzenie weszło w życie r ; rozporządzenie obowiązuje] Uwagi i komentarze Rozporządzenie usuwa mankament aktu poprzedzającego w ten sposób, że w miejsce średniej ceny drewna tartacznego iglastego, niemożliwej do ustalania ze względów metodologicznych, nakazuje stosowanie średniej ceny sprzedaży drewna w nadleśnictwach. Chodzi o cenę ujmowaną corocznie w Komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Należy zaznaczyć, że Komunikat GUS ujmuje cenę za pierwsze trzy kwartały sprzedaży. W ślad za tym rozporządzenie zawiera odpowiednio zmienione tabele Wi, WSP i Ustalanie wartości nieruchomości leśnych w związku z przekazywaniem gospodarstw rolnych na rzecz Skarbu Państwa Przepisy ogólne 1) Ustawa z dnia 28. czerwca 1962 r o przejmowaniu nieruchomości rolnych na własność Państwa za zaległe należności (Dz. U r Nr 38 poz. 1666; zm. Dz. U r Nr 3 poz.15, Dz. U r Nr 15. poz.150); 5

6 [ Ustawa weszła w życie z dniem r ; straciła moc z dniem r na podstawie art. 51 pkt.3 ustawy z dnia r o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U r Nr 11, poz. 79 z późn. zm.); ustawa tym różni się od tekstu jednolitego, że zawiera unormowanie na temat rent starczych oraz inwalidzkich] 2) Ustawa z 28 czerwca 1962 r o przejmowaniu nieruchomości rolnych na własność Państwa za zaległe należności teks jednolity (mający byt prawny niezależny od tekstu pierwotnego zmienianego) (Dz. U r Nr 17. poz. 130); [Ustawa weszła w życie z dniem r ; straciła moc z dniem r na podstawie art. 51. pkt3ustawy z dnia r o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U r Nr 11 poz. 79 z późn. zm. ] Art Jeżeli właściciel nieruchomości rolnej jest zadłużony z tytułu należności państwowych określonych w art. 2 i nie zgłosił wniosku o przejęcie nieruchomości w zagospodarowanie lub na własność Państwa, może być wszczęte postępowanie o przymusowe przejęcie na własność Państwa takiej części gruntów tej nieruchomości, jaka według oszacowania wystarczy na zaspokojenie należności scalonych. Art Jeżeli wartość przejętych gruntów i budynków jest wyższa od sumy należności, sąd przyznaje jednocześnie odszkodowanie w wysokości odpowiadającej różnicy pomiędzy wartością przejętych gruntów i budynków a sumą należności (art. 2 ust. 3 i art. 3 ust. 2). Art Wartość gruntów ustala się stosownie do przepisów w sprawie ceny sprzedaży państwowych nieruchomości rolnych z zastrzeżeniem przepisów ust. 2 i Jeżeli nie została spłacona należność za grunty nadane w trybie przepisów o przeprowadzeniu reformy rolnej lub osadnictwie, wartość ich ustala się według zasad obowiązujących przy nadawaniu gruntów na podstawie tych przepisów. 3. Jeżeli należność za grunty nadane w trybie przepisów o przeprowadzeniu reformy rolnej lub osadnictwie została spłacona w całości, wartość ich ustala się według zasad określonych w ust. 1. Jeżeli należność ta została spłacona tylko w części, ustala się, w jakim stosunku pozostaje część należności spłacona do całej należnej kwoty, po czym wartość części gruntu, za którą należność została uregulowana, ustala się według zasad określonych w ust. 1, a wartość pozostałej części gruntu - według zasad określonych w ust Przepis ust. 2 nie dotyczy nieruchomości rolnych, otrzymanych tytułem ekwiwalentu za nieruchomości pozostawione poza granicami Państwa oraz za nieruchomości wywłaszczone lub przejęte na własność Państwa. 5. Wartość budynków ustala się według szacunku przyjętego do ubezpieczenia przez Państwowy Zakład Ubezpieczeń. W przypadku jednak, gdy budynki stanowią część składową nieruchomości określonych w ust. 2, wartość ich ustala się według zasad określonych w ust. 2 i 3. 3) Ustawa z dnia 24 stycznia 1968 r o rentach i innych świadczeniach dla rolników przekazujących nieruchomości rolne na własność Państwa (Dz. U r Nr 3 poz. 15; zm. Dz. U r Nr 48 poz. 283) [ Ustawa weszła w życie z dniem roku; straciła moc z dniem r na podstawie art. 42 ustawy z dnia 29. maja 1974 roku o przekazywaniu gospodarstw rolnych na własność Państwa za rentę i spłaty pieniężne (Dz. U Nr 21, poz.118)] Art Właściciel gospodarstwa rolnego, zwany dalej rolnikiem, może na zasadach niżej określonych przekazać na własność Państwa wszystkie nieruchomości wchodzące w skład tego gospodarstwa, jeżeli obejmuje ono co najmniej 5 ha użytków rolnych. Art W zamian za przejęte nieruchomości Państwo zapewnia rolnikowi świadczenia pieniężne na warunkach określonych w niniejszej ustawie, jeżeli rolnik ukończył 40 lat lub stał się inwalidą. 2. Oprócz świadczeń pieniężnych Państwo zapewnia również rolnikowi: 1) świadczenia w naturze, jakie przysługują emerytom stosownie do przepisów o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, jeżeli rolnik osiągnął wiek emerytalny (mężczyzna 65 lat, a kobieta 60 lat) albo stał się inwalidą, 2) bezpłatne dożywotnie użytkowanie działki gruntu o obszarze do 1 ha, jeżeli rolnik osiągnął wiek emerytalny albo stał się inwalidą, 3)bezpłatne dożywotnie użytkowanie działki gruntu o obszarze do 0,25 ha, jeżeli nie osiągnął wieku emerytalnego i nie stał się inwalidą, a przy tym nie korzysta z działki z tytułu pracy w jednostce gospodarki uspołecznionej. Art (1) Rolnik, który w chwili przekazania nieruchomości na własność Państwa osiągnął wiek emerytalny lub jest inwalidą, w zamian za przejętą przez Państwo nieruchomość ma prawo do dożywotniej miesięcznej renty pieniężnej w wysokości:1) 800 zł, jeżeli obszar przekazanych nieruchomości obejmuje od 5 do 6 hektarów przeliczeniowych użytków rolnych, 2) 900 zł, jeżeli obszar przekazanych nieruchomości obejmuje powyżej 6 do 7 hektarów przeliczeniowych użytków rolnych, 3)1.000 zł, jeżeli obszar przekazanych nieruchomości obejmuje powyżej 7 do 8 hektarów przeliczeniowych użytków rolnych, 4)1.100 zł, jeżeli obszar przekazanych nieruchomości obejmuje powyżej 8 do 10 hektarów przeliczeniowych użytków rolnych, 5)1.200 zł, jeżeli obszar przekazanych nieruchomości obejmuje powyżej 10 hektarów przeliczeniowych użytków rolnych. 6

7 Art Rolnikowi, o którym mowa w art. 5, przysługuje dodatek do renty w wysokości do 200 zł miesięcznie, jeżeli zrzeknie się użytkowania działki lub zostanie pozbawiony prawa tego użytkowania. 2. Wysokość dodatku, określonego w ust. 1, uzależnia się od wielkości obszaru działki przyjmując, że za 1 ha przysługuje kwota w wysokości 200 zł. Art Rolnik, który ukończył 40 lat i nie osiągnął jeszcze wieku emerytalnego, ani nie jest inwalidą, ma prawo do miesięcznego świadczenia pieniężnego w wysokości od 1/6 do 1/4 renty, określonej w art Rolnik, który ukończył 40 lat i nie osiągnął jeszcze wieku emerytalnego (art. 3), ani nie jest inwalidą, a podjął pracę w państwowym gospodarstwie rolnym, ma prawo do miesięcznego świadczenia pieniężnego w wysokości od 1/5 do 1/3 renty, określonej w art Rolnik, który w chwili przekazania nieruchomości na własność Państwa nie osiągnął jeszcze wieku 40 lat, a nie jest inwalidą, nabywa prawo do miesięcznego świadczenia pieniężnego, określonego w ust. 1 bądź ust. 2, po ukończeniu 40 lat. Art Minister Rolnictwa określi w drodze rozporządzenia: 1) zasady obliczania obszaru użytków rolnych w hektarach przeliczeniowych oraz zasady ustalania wartości hektara przeliczeniowego przy uwzględnieniu cen określonych w przepisach o sprzedaży państwowych nieruchomości rolnych, 2)zasady ustalania wysokości nakładów niezbędnych do przywrócenia żyzności gruntów. 4a. (2) Minister Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa ustali w drodze rozporządzenia zasady obliczania wartości lasów i gruntów leśnych w hektarach przeliczeniowych użytków rolnych przy uwzględnieniu cen ustalonych w przepisach o sprzedaży państwowych nieruchomości rolnych. 4) Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16. poz. 93 z późn. zm.) [ Ustawa weszła w życie z dniem roku /z wyjątkami/; ustawa obowiązuje] Art (86) 1. Właściciel może wyzbyć się własności nieruchomości przez to, że jej się zrzeknie. Zrzeczenie się wymaga formy aktu notarialnego. 2. Nieruchomość, której właściciel się zrzekł, staje się własnością gminy, na obszarze której nieruchomość jest położona, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej. Jeżeli nieruchomość jest położona na obszarze kilku gmin, nieruchomość staje się własnością gminy, na obszarze której znajduje się jej większa część. Gmina ponosi odpowiedzialność z nieruchomości za jej obciążenia, ograniczoną do wartości nabytej nieruchomości według stanu w chwili nabycia, a według cen rynkowych w chwili zaspokojenia wierzyciela. 5) Ustawa z dnia 22 listopada 1973 roku o zagospodarowaniu lasów nie stanowiących własności Państwa (Dz. U. Nr 48 poz. 283; zm. Dz. U r Nr 17., poz. 94; Dz. U r Nr 11 poz. 79; Dz. U r. Nr 55 poz. 321) [ Ustawa weszła w życie z dniem r ; ustawa straciła moc z dniem r na podstawie art. 81 pkt.3. ustawy z dnia 28 września 1991 roku o lasach (Dz. U Nr 101, poz. 444)] Art W przypadku sprzedaży lasu lub gruntu leśnego - Państwu przysługuje prawo pierwokupu według ceny ustalonej w przepisach o sprzedaży państwowych nieruchomości rolnych; uprawnienia Państwa wykonuje naczelnik powiatu. 2. Lasy i grunty leśne, stanowiące własność osób fizycznych, mogą być wywłaszczone, o ile wymagają tego potrzeby prawidłowej gospodarki leśnej; w sprawach tych mają zastosowanie przepisy o wywłaszczaniu nieruchomości. Art. 28. W ustawie z dnia 24 stycznia 1968 r. o rentach i innych świadczeniach dla rolników przekazujących nieruchomości rolne na własność Państwa (Dz. U. Nr 3, poz. 15) wprowadza się następujące zmiany: w art. 17 ust. 1 dodaje się pkt2a w brzmieniu:"2a) określić szczególne przypadki, w których może być przejęty na własność Państwa las lub grunt leśny nie wchodzący w skład gospodarstwa rolnego oraz wysokość dożywotniej miesięcznej renty z tego tytułu". 6) Ustawa z dnia 29 maja 1974 roku o przekazywaniu gospodarstw rolnych na własność Państwa za rentę i spłaty pieniężne (Dz. U. Nr 1974 r Nr 21 poz. 118; zm. Dz. U Nr 32 poz.140) [ Ustawa weszła w życie z dniem r., straciła moc na podstawie art. 48 ust. 3. ustawy z dnia 26 marca 1982 roku o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U r Nr 11 poz. 79 z późn. zm.), z zastrzeżeniem, że bardzo wnikliwa analiza przepisu uchylające nakazuje przyjąć, że w przedmiotowej ustawie zachował swoją aktualność przepis art. 9 ust. 1] Całość aktu prawnego po wszystkich nowelizacjach Art Państwo na wniosek rolnika przejmie na własność gospodarstwo rolne za rentę, jeżeli przekaże on wszystkie nieruchomości wchodzące w skład tego gospodarstwa, obejmujące co najmniej 2 ha gruntów rolnych i leśnych, a ponadto: 1) osiągnął wiek 65 lat mężczyzna, a 60 lat kobieta albo 2) zaliczony został do jednej z grup inwalidów, w myśl przepisów o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin. 2. (1) Gospodarstwo rolne może być przejęte na własność Państwa za rentę również z urzędu, jeżeli wykazuje niski poziom produkcji rolnej, a rolnik osiągnął wiek 60 lat mężczyzna, a 55 lat kobieta lub zaliczony został do jednej z grup inwalidów. 7) Ustawa z dnia 14 grudnia 1982 r o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin. ( t. j. Dz.U.1989.Nr 24.poz. 133 z późn. zm.) [ Ustawa weszła w życie z 7

8 dniem r, straciła moc z dniem r na podstawie art. 122 ustawy o ubezpieczeniach społecznych rolników (Dz. U Nr 7 poz. 24.] Art Emerytura przysługuje rolnikowi, który spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny, 2)prowadził gospodarstwo rolne lub pracował w nim przez okres co najmniej 25 lat - mężczyzna i 20 lat - kobieta i za okres ten opłacone zostały składki na ubezpieczenie społeczne rolników, 3) przekazał gospodarstwo rolne.2. Emerytura przysługuje domownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:1) osiągnął wiek emerytalny,2) (4) (skreślony),3) pracował w gospodarstwie rolnym przez okres co najmniej 25 lat - mężczyzna i 20 lat - kobieta i za okres ten opłacone zostały składki na ubezpieczenie społeczne rolników.3. (5) Emerytura przysługuje ubezpieczonemu również w wypadku wywłaszczenia nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa, ich wykupu na cel uzasadniający wywłaszczenie albo trwałego wyłączenia gruntów z produkcji rolniczej z przyczyn niezależnych od rolnika stosownie do odrębnych przepisów, jeżeli ubezpieczony spełnia warunek określony w ust. 1 pkt 2, a do osiągnięcia wieku emerytalnego pozostało mu nie więcej niż 5 lat. 4. Wiek emerytalny wynosi dla mężczyzny 65 lat, a dla kobiety 60 lat. Wiek emerytalny dla ubezpieczonego, który jest kombatantem lub inwalidą wojennym albo wojskowym, określają odrębne przepisy. 5. Warunek, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, wymagany jest łącznie od obojga małżonków lub współwłaścicieli albo współposiadaczy. Art. 18. Emerytura lub renta inwalidzka przysługuje każdemu ubezpieczonemu w podstawowej wysokości, równej najniższej emeryturze pracowniczej. Art Emeryturę lub rentę inwalidzką przysługującą rolnikowi i jego małżonkowi zwiększa się, z tytułu średniej rocznej wartości produktów rolnych sprzedanych podmiotom gospodarczym prowadzącym skup tych produktów, o 0,5% wartości sprzedaży. Art Rolnikowi, który nieodpłatnie przekazał gospodarstwo rolne Państwu, zwiększa się emeryturę lub rentę inwalidzką z tytułu wartości przekazanych gruntów, sadów, krzewów owocowych i innych plantacji, lasów oraz budynków o 0,3% łącznej wartości tych składników. 2. (13) Z tytułu zrzeczenia się prawa do bezpłatnego korzystania z lokalu i pomieszczeń gospodarskich w gospodarstwie przekazanym Państwu rolnikowi przysługuje zwiększenie emerytury lub renty inwalidzkiej w wysokości 0,1% ich wartości szacunkowej, ustalonej według zasad obowiązujących przy ubezpieczeniu ustawowym.3. (14) Każde ze zwiększeń określonych w ust. 1 i 2 nie może przekraczać miesięcznie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej z roku ubiegłego.4. Wartość przekazanych gruntów rolnych ustala się według cen określonych w przepisach o sprzedaży państwowych nieruchomości rolnych; wartość budynków przyjmuje się według szacunku ustalonego dla obowiązkowego ubezpieczenia przez Państwowy Zakład Ubezpieczeń; wartość lasów według cen obowiązujących w państwowych gospodarstwach leśnych, a wartość sadów, krzewów owocowych i innych plantacji ustala się według zasad przyjętych przy wywłaszczaniu nieruchomości. Art. 52. (36) Państwo przejmuje gospodarstwo rolne na wniosek rolnika, który nie może przekazać gospodarstwa następcy z przyczyn określonych w art. 2 pkt6 lit. b) i nie może lub nie chce przekazać gospodarstwa innej osobie. 8) Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U Nr 7.poz. 25 z późn. zm.) [ Ustawa weszła w życie z dniem r ; ustawa obowiązuje ] Art Wypłata (emerytury lub renty inwalidzkiej z ubezpieczenia ) ulega zawieszeniu w jednej czwartej, jeżeli:1)emeryt lub rencista nie zawarł umowy z następcą stosownie do przepisów rozdziału 7 i nie ma możliwości sprzedaży nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego co najmniej po cenie odpowiadającej ich oszacowaniu według przepisów o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa Art Na wniosek właściciela gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, który ma ustalone prawo do emerytury lub renty z ubezpieczenia albo którego małżonek ma ustalone takie prawo, jeżeli zachodzą okoliczności określone w art. 28 ust. 7 pkt1, wskazaną we wniosku nieruchomość przejmuje się na własność Skarbu Państwa za odpłatnością.2. Przejęcie nieruchomości i ustalenie odpłatności następuje w drodze decyzji Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa.2a. Należności za odpłatne przejmowanie nieruchomości na własność Skarbu Państwa pokrywane są z budżetu państwa.3. Nieruchomości przejęte na podstawie ust. 1 wchodzą w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.4. Do odpowiedzialności za zobowiązania związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego stosuje się odpowiednio art. 526 Kodeksu cywilnego.5. Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, w drodze rozporządzenia, określa szczegółowe zasady i tryb postępowania w sprawach, o których mowa w ust. 1, w tym sposób ustalania odpłatności i wypłacania należności z tego tytułu. 9) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 18 listopada 1992 r. w sprawie stwierdzenia niemożliwości sprzedaży nieruchomości przez osoby uprawnione do emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego rolników oraz przejmowania tych nieruchomości na własność Skarbu Państwa (Dz r Nr 89 poz.445) [ Rozporządzenie zostało wydane na podstawie art. 47 ust. 3. oraz art. 58 ust. 5 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U Nr 7.poz. 25 z późn. zm.); rozporządzenie weszło w życie 15 grudnia 1992 r. ; rozporządzenie obowiązuje] 8

9 2. 1. Czynności zmierzające do ustalenia, czy jest spełniony warunek niemożliwości sprzedaży nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego po cenie odpowiadającej ich oszacowaniu, podejmuje Agencja lub upoważniony przez nią wójt, na wniosek właściciela nieruchomości, który ma ustalone prawo do emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego rolników albo jest małżonkiem osoby mającej takie prawo. 5. Po oszacowaniu nieruchomości wyznacza się właścicielowi siedmiodniowy termin do zapoznania się z dokumentami dotyczącymi oszacowania oraz do zgłoszenia ewentualnych zastrzeżeń Odpłatność za nieruchomość przejmowaną na własność Skarbu Państwa ustala się w wysokości 25% kwoty jej oszacowania, obliczonej na dzień wydania decyzji. 10) Ustawa z dnia r o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (t. j. Dz. U Nr 208, poz.2128) [ Ustawa weszła w życie z dniem /z wyjątkami/ ; ustawa obowiązuje] Art Cenę nieruchomości Zasobu ustala się w wysokości nie niższej niż wartość tej nieruchomości określona przy zastosowaniu sposobów jej ustalania przewidzianych w przepisach o gospodarce nieruchomościami. 2. Cenę nieruchomości rolnej można również ustalić w wysokości nie niższej niż suma wartości gruntu określonej z uwzględnieniem stawek szacunkowych jednego hektara oraz ceny 100 kg żyta, ustalonej stosownie do przepisów o podatku rolnym, i wartości części składowych tego gruntu, określonej stosownie do ust Przepisu ust. 2 nie stosuje się do nieruchomości przeznaczonej w planie zagospodarowania przestrzennego na cele niezwiązane z prowadzeniem gospodarki rolnej lub leśnej. 4. Cenę sprzedaży nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków obniża się nie więcej jednak niż o 50 %. 5. Określenia wartości gruntu w sposób, o którym mowa w ust. 2, można dokonać, bez udziału rzeczoznawcy majątkowego, w celu ustalenia: 1) odpłatności, w związku z przejęciem gruntu na własność Skarbu Państwa w trybie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, albo 2) ceny gruntu niezabudowanego o powierzchni nieprzekraczającej jednego hektara, albo 3) ceny gruntu stanowiącej podstawę obliczenia opłaty z tytułu wykonywania trwałego zarządu, o której mowa w art. 35 ust ) Ustawa z dnia 26 kwietnia 2001 r o rentach strukturalnych w rolnictwie (Dz. U. z 2001r. Nr 52, poz. 539, z 2003 r. Nr 229, poz.2273, z 2004 r. Nr 91,poz. 873.) [Ustawa weszła w życie z dniem r ; ustawa obowiązuje] Art Ustawa określa: 1) warunki nabywania prawa do renty strukturalnej, 2) wysokość i zasady wypłacania renty strukturalnej, 3) zasady postępowania w sprawach rent strukturalnych, 4) sposób finansowania rent strukturalnych. 2. W sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Art Prawo do renty strukturalnej przysługuje rolnikowi, który spełnia łącznie następujące warunki: 1) ma ukończone 55 lat, lecz nie osiągnął 60 lat, jeżeli jest kobietą, albo ma ukończone 60 lat, lecz nie osiągnął 65 lat, jeżeli jest mężczyzną, 2) podlegał ubezpieczeniu emerytalno - rentowemu, określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników, przez okres wymagany do uzyskania emerytury rolniczej z chwilą ukończenia 55 lat, jeżeli jest kobietą, albo 60 lat, jeżeli jest mężczyzną, 3) prowadził nieprzerwanie działalność rolniczą w okresie 10 lat bezpośrednio poprzedzających zgłoszenie wniosku o rentę strukturalną i działalność ta była jedynym lub głównym źródłem jego utrzymania, 4) zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, 5) przekazał gospodarstwo rolne o łącznej powierzchni wynoszącej co najmniej 3 ha. Art Wysokość renty strukturalnej stanowi półtorakrotność najniższej emerytury. 12) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 grudnia 2001 r w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawie przyznawania i wypłaty rent strukturalnych (Dz. U. Nr 153 poz. 1769) [Rozporządzenie zostało wydane na podstawie art. 20. ust.2. ustawy z dnia 26 kwietnia 2001 r o rentach strukturalnych w rolnictwie (Dz. U. Nr 52, poz. 539); rozporządzenie weszło w życie z dniem r, rozporządzenie obowiązuje) Przepisy szczególne 1) Zarządzenie Nr 14 Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 23 sierpnia 1985 roku w sprawie zasad ustalania wartości drzewostanów (Dziennik Urzędowy Ministerstwa Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego 1985 r Nr 2, poz.7) 9

10 [ Zarządzenie zostało scharakteryzowane szczegółowo powyżej] Ustalanie wartości nieruchomości leśnych w związku ze scalaniem oraz wymianą nieruchomościami Przepisy ogólne 1) Ustawa z dnia 26 marca 1982 r o scalaniu i wymianie gruntów (t. j. Dz. U. z 2003 r Nr 178 poz z późn. zm.) [Ustawa weszła w życie z dniem r ; ustawa obowiązuje ] Art Uczestnicy scalenia, w drodze uchwały, określają zasady szacunku gruntów. Jeżeli jednak starosta w drodze postanowienia uzna, że szacunek ten byłby sprzeczny ze słusznym interesem uczestnika, stosuje się przepis ust W razie nieokreślenia zasad szacunku przez uczestników scalenia, szacunku gruntów dokonuje się na podstawie cen obowiązujących przy sprzedaży państwowych nieruchomości rolnych, z uwzględnieniem położenia gruntów na obszarze scalenia oraz ich przydatności rolniczej i funkcji terenu wynikającej z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. 3. Wartość szacunkową lasów oraz sadów, ogrodów, chmielników i innych upraw specjalnych stanowi wartość szacunkowa gruntów, obliczona na podstawie szacunku wykonanego w sposób określony w ust. 1 lub 2, oraz wartość drzewostanów, drzew i krzewów, a także innych części składowych gruntów, ustalona przez rzeczoznawcę majątkowego na zasadach określonych w przepisach o gospodarce nieruchomościami 4. Jeżeli scaleniem zostały objęte grunty leśne o takiej samej wartości, z drzewostanami o jednakowych elementach szacunkowych, można zaniechać szacowania drzewostanów Przepisy szczególne [ brak aktów prawnych, zawierających przepisy szczegółowe, które normowałyby szczegółowo metodologię szacowania wartości nieruchomości leśnych]. Ustalanie wartości nieruchomości leśnych w związku z gospodarowaniem przez Lasy Państwowe tymi nieruchomościami poza ramami zwykłego zarządu (nabywanie, sprzedaż, zamiana itd.) Przepisy ogólne 1) Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach. (Dz. U. Nr 101, poz.444 z późn. zm. ); [ Ustawa weszła w życie z dniem r ; ustawa obowiązuje] 2) Zarządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 27 maja 1992 r w sprawie szczegółowych zasad nabywania przez nadleśnictwo lasów i gruntów przeznaczonych do zalesiania (M.P r Nr 19 poz. 141) [ Zarządzenie wydano na podstawie art. 37. ust. 4 ustawy z dnia 28 września 1981 r o lasach (Dz. U. Nr 101, poz. 444 z późn. zm.); zarządzenie weszło w życie r ; zarządzenie straciło moc r w związku z skreśleniem podstawy jego wydania w ustawie z dnia 24 kwietnia 1997 r o zmianie ustawy o lasach i zmianie niektórych ustaw (Dz. U nr 54 poz. 349)] 3) Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 25 maja 1998 r w sprawie szczegółowych zasad nabywania przez kierowników jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych lasów, gruntów przeznaczonych do zalesienia oraz innych nieruchomości stanowiących własność osób fizycznych i prawnych (Dz. U. Nr 69, poz. 450) [ Rozporządzenie zostało wydane na podstawie art. 37. ust. 2 ustawy z dnia 28 września 1991 r o lasach (Dz. U Nr 101 poz. 444 z późn. zm.); rozporządzenie weszło w życie r ; rozporządzenie obowiązuje] 4) Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 25 maja 1998 r w sprawie zasad i trybu przeprowadzania przetargu na sprzedaż 10

11 lasów, gruntów i innych nieruchomości znajdujących się w zarządzie Lasów Państwowych ( Dz. U Nr 69. poz. 451) [ Rozporządzenie zostało wydane na podstawie art. 38 ust. 5 ustawy z dnia 28 września o lasach (Dz. U. Nr 101 poz. 444 z późn. zm.); rozporządzenie weszło w życie r., rozporządzenie obowiązuje] 5) Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 9 kwietnia 1998 r w sprawie szczegółowych zasad i trybu sprzedaży lokali i gruntów z budynkami mieszkalnymi w budowie oraz kryteriów kwalifikowania ich jako nieprzydatne Lasom Państwowym, a także trybu przeprowadzania przetargu ograniczonego ( Dz. U r 1998 Nr 52 poz. 327); [ Rozporządzenie zostało wydane na podstawie art. 40 a ust. 12 ustawy z dnia 28 września 1991 r o lasach (Dz. U. Nr 101 poz. 444 z późn. zm.), rozporządzenie weszło w życie roku; rozporządzenie obowiązuje] Wniosek : Prawo leśne nie wykreowało własnych metod szacowania wartości lasów dla celów, związanych z gospodarowaniem przez Lasy Państwowe nieruchomościami poza ramami zwykłego zarządu (nabywanie, sprzedaż, zamiana itd.). Prawo leśne odwołuje się w tych przypadkach do przepisów o rzeczoznawczej wycenie lasów. Przepisy szczególne [ brak aktów prawnych, zawierających przepisy szczegółowe, które normowałyby procedurę szacowania wartości nieruchomości leśnych] Akty prawne właściwe do ustalania wartości nieruchomości leśnych jako szczególnego przypadku nieruchomości w ogóle Ustalanie wartości nieruchomości leśnych w celach ewidencji, wymaganej przez ustawę o rachunkowości; Przepisy ogólne 1) Ustawa z dnia 29 września 1994 r o rachunkowości (t. j. Dz. U. z 2002 r Nr 76 poz. 694 z późn. zm.) [Ustawa weszła w życie z dniem r. ; ustawa obowiązuje] Art Aktywa i pasywa wycenia się nie rzadziej niż na dzień bilansowy w sposób następujący: 1) środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne - według cen nabycia lub kosztów wytworzenia, lub wartości przeszacowanej (po aktualizacji wyceny środków trwałych), pomniejszonych o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości, 2. (...) Jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny nabycia składnika aktywów, a w szczególności przyjętego nieodpłatnie, w tym w drodze darowizny - jego wyceny dokonuje się według ceny sprzedaży takiego samego lub podobnego przedmiotu. 5. Za cenę (wartość) sprzedaży netto składnika aktywów przyjmuje się możliwą do uzyskania na dzień bilansowy cenę jego sprzedaży, bez podatku od towarów i usług i podatku akcyzowego, pomniejszoną o rabaty, opusty i inne podobne zmniejszenia oraz koszty związane z przystosowaniem składnika aktywów do sprzedaży i dokonaniem tej sprzedaży, a powiększoną o należną dotację przedmiotową..jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny sprzedaży netto danego składnika aktywów, należy w inny sposób określić jego wartość godziwą na dzień bilansowy. 6. Za wartość godziwą przyjmuje się kwotę, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami (...) 9. Lokaty, których ryzyko ponosi ubezpieczający, są wyceniane przez zakład ubezpieczeń na życie według wartości godziwych ustalonych na dzień bilansowy.różnice między wartością godziwą a wartością według cen nabycia albo kosztu wytworzenia tych lokat odpowiednio zwiększają lub zmniejszają rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe na życie, których ryzyko lokaty ponosi ubezpieczający. Wartość godziwą nieruchomości określa rzeczoznawca majątkowy co najmniej raz na 5 lat. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie wartości godziwej innych lokat niż nieruchomości, to ich wycena następuje po cenach nabycia albo kosztach wytworzenia. Wartość godziwą nieruchomości położonych za granicą oraz zagranicznych instrumentów finansowych ustala się według zasad obowiązujących w kraju ich pochodzenia. 11

12 Rozdział 4a Łączenie się spółek Art. 44b. 4. Za wartość godziwą określonych aktywów lub zobowiązań przyjmuje się w szczególności w przypadku: 7) środków trwałych - wartość rynkową lub ich wartość według niezależnej wyceny. W przypadku gdy nie jest możliwe uzyskanie niezależnej wyceny środków trwałych - aktualną cenę nabycia albo koszt wytworzenia, z uwzględnieniem aktualnego stopnia ich zużycia, Wniosek: ustawa o rachunkowości w sposób nieostry określiła sposób ustalania (a w zasadzie szacowania) nieruchomości, będących zasobami przyrody jeśli zasoby (jak lasy) nie podlegają swobodnemu obrotowi prawnemu. W przypadku Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe grunty, będące lasami, zostały przez tę jednostkę organizacyjną nabyte z mocy samego prawa ( z mocy ustawy o lasach). Z regulacji ustawy o rachunkowości wynika, że jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny nabycia składnika aktywów jego wyceny dokonuje się według ceny sprzedaży takiego samego lub podobnego przedmiotu. Z dalszych unormowań ustawy o rachunkowości wynika, że jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny sprzedaży netto danego składnika aktywów, należy w inny sposób określić jego wartość godziwą na dzień bilansowy. Rzecz w tym, że ustawa o rachunkowości przytacza zawężającą definicję wartości godziwej jako kwotę, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami. Ustawa o rachunkowości w kilku innych regulacjach dopuszcza ustalanie (a w zasadzie szacowanie) tak zdefiniowanej wartości godziwej nieruchomości według wyceny rzeczoznawczej, zakładając najwyraźniej, że po dokonaniu takiej wyceny strony ewentualnej transakcji rynkowej gotowe powinny być do respektowania jej (tej wyceny) wyników. Na przykład wycena rzeczoznawcza ma być podstawą wyceny wartości godziwej nieruchomości, pełniącej rolę lokaty kapitałowej. Również w regulacjach prawnych, dotyczących łączenia spółek, dopuszcza się ustalanie ceny godziwej środków trwałych na podstawie niezależnej wyceny. Przepisy szczególne Ustalanie wartości nieruchomości leśnych w celach ewidencji mienia Skarbu Państwa Przepisy ogólne 1) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 września 1999 r w sprawie szczegółowych zasad ewidencjonowania majątku Skarbu Państwa (Dz. U Nr 77. poz. 864 z późn. zm.) [ Rozporządzenie zostało wydane na podstawie art. 20 pkt4 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa (Dz. U. Nr 106, poz. 493 i z późn. zm.; rozporządzenie weszło w życie z dniem r; rozporządzenie obowiązuje ] Wniosek: rozporządzenie nie wykreowało szczególnych metod ustalania lub szacowania wartości nieruchomości i pozostałego majątku Skarbu Państwa w związku z nałożonym na Ministra Skarbu Państwa obowiązkiem prowadzenia ewidencji tego majątku Przepisy szczególne [ brak aktów prawnych, zawierających przepisy szczegółowe, które w sposób szczegółowy regulowałyby metodologię szacowania wartości lasów ] Ustalanie wartości nieruchomości leśnych w związku z ewidencją oraz ustalanie (szacowanie) wartości nieruchomości leśnych przez Lasy Państwowe na podstawie prawa leśnego Przepisy ogólne 1) Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach. (Dz. U. Nr 101, poz.444 z późn. zm. ); [ Ustawa weszła w życie z dniem r ; ustawa obowiązuje] 12

13 Art W ramach sprawowanego zarządu Lasy Państwowe prowadzą gospodarkę leśną, gospodarują gruntami i innymi nieruchomościami oraz ruchomościami związanymi z gospodarką leśną, a także prowadzą ewidencję majątku Skarbu Państwa oraz ustalają jego wartość. Art Użyte w ustawie określenia oznaczają: 1) gospodarka leśna działalność leśną w zakresie urządzania, ochrony i zagospodarowania lasu, utrzymania i powiększania zasobów i upraw leśnych, gospodarowania zwierzyną, pozyskiwania z wyjątkiem skupu drewna, żywicy, choinek, karpiny, kory, igliwia, zwierzyny oraz płodów runa leśnego, a także sprzedaż tych produktów oraz realizację pozaprodukcyjnych 2) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 grudnia 1994 r w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej w Państwowym Gospodarstwie Leśnym Lasy Państwowe. (Dz.U.1994.Nr 134.poz. 692) [Rozporządzenie wydane zostało na podstawie art.59 ustawy z 28 września 1991 roku (Dz. U., Nr 101, poz. 444 z późn. zm.); weszło w życie r rozporządzenie obowiązuje] Jednostki organizacyjne Lasów Państwowych, o których mowa w 2, prowadzą ewidencję ilościową i wartościową powierzonego w zarząd mienia Skarbu Państwa.2. Wartość mienia, o którym mowa w ust. 1, ustala się, z zastrzeżeniem ust. 3, zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami.3. Ewidencja oraz ustalenie wartości lasów i gruntów są dokonywane według stanu określonego w planie urządzenia lasu. 25. Do jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych stosuje się przepisy w sprawie zasad prowadzenia rachunkowości. 3) Ustawa z dnia 6 lipca 2001 r o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju (Dz. U Nr 97 poz. 1051, zm r Nr 113 poz. 1068) [Ustawa weszła w życie z dniem r. ; ustawa obowiązuje] Wypisy z aktu pranego Art Świadczenia pozaprodukcyjne zasobów naturalnych Skarbu Państwa na potrzeby własne ludności, szczególnie rekreacja oraz niekomercyjny zbiór runa leśnego, są nieodpłatne. Wniosek: Prawo leśne nie wykreowało szczególnych metod ustalania lub szacowania wartości lasów dla potrzeb ewidencyjnych. Przepisy szczególne [ brak aktów prawnych, zawierających przepisy szczegółowe, regulujące metodologię szacowania wartości lasów] Ustalanie oraz szacowanie wartości nieruchomości leśnych w związku oraz w wykonaniu przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami Przepisy ogólne 1) Ustawa z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. z 1991 r. Nr 30, poz. 127 z późn. zm.), Art Ustawa określa zasady: 1) gospodarowania gruntami zabudowanymi i gruntami przeznaczonymi w planach zagospodarowania przestrzennego na cele zabudowy, zwanymi dalej "gruntami"; zabudowę w rozumieniu ustawy stanowią budowle i urządzenia służące do funkcjonowania miast i wsi oraz inne budowle i urządzenia o znaczeniu krajowym lub regionalnym, 2) wywłaszczania nieruchomości. 2. Zasady gospodarowania gruntami określone w ustawie nie obejmują gruntów zabudowanych, wchodzących w skład gospodarstw rolnych oraz związanych z państwowym gospodarstwem leśnym i położonych na obszarach przeznaczonych w planach zagospodarowania przestrzennego wyłącznie na cele gospodarki rolnej i leśnej. 2) Ustawa z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. Nr 79, poz. 464 z późn. zm.), [Ustawy wymienione powyżej w pkt.1 i 2 zaczęły obowiązywać od 1.sierpnia.1985 r oraz od 05.grudnia.1990 r odpowiednio utraciły z moc na podstawie przepisu art. 241 ustawy o gospodarce nieruchomościami / Dz. U. Nr 115 poz. 741 /; utrata mocy nastąpiła z 13

14 dniem 1 stycznia 1998 roku, t. j. z dniem wejścia w życie powołanej ustawy o gospodarce nieruchomościami na podstawie jej art. 242.)] Wniosek: Ustawa o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości nie dotyczyła lasów jako gruntów, pokrytych roślinnością leśną lub przejściowo pozbawionych roślinności leśnej, o ile grunty te nie były przeznaczone w planach zagospodarowania przestrzennego na cele zabudowy, albowiem art. 1 ust. 1 pkt.1. w sposób jednoznaczny określił, że przedmiotem tego aktu prawnego są grunty zabudowane i grunty przeznaczone w planach zagospodarowania przestrzennego na cele zabudowy. Skoro ustawa o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości nie dotyczyła lasów, nie przeznaczonych w planach zagospodarowania przestrzennego na cele zabudowy to również do takich lasów nie mogły odnosić się regulacje, zawarte we wszelkich aktach wykonawczych do tej ustawy. 3) Ustawa z dnia 21 sierpnia o gospodarce nieruchomościami (Dz. U r Nr 115, poz. 741 z późn. zm. ) [ Ustawa weszła w życie z dniem 1. stycznia 1998 r ; ustawa obowiązuje ] Wypisy z akt u prawnego Art Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do wszystkich nieruchomości, bez względu na ich rodzaj, położenie i przeznaczenie, a także bez względu na podmiot własności i cel wyceny, z wyłączeniem określania wartości nieruchomości w związku z realizacją ustawy o scalaniu i wymianie gruntów. Art W wyniku wyceny nieruchomości dokonuje się: 1) określenia wartości rynkowej, 2) określenia wartości odtworzeniowej, 3) ustalenia wartości katastralnej, 5) określenia innych rodzajów wartości przewidzianych w odrębnych przepisach; 2. Wartość rynkową określa się dla nieruchomości, które są lub mogą być przedmiotem obrotu; 3. Wartość odtworzeniową określa się dla nieruchomości, które ze względu na obecne użytkowanie lub przeznaczenie nie są lub nie mogą być przedmiotem obrotu rynkowego, a także jeżeli wymagają tego przepisy szczególne. 4. Wartość katastralną nieruchomości ustala się dla nieruchomości, o których mowa w przepisach o podatku od nieruchomości. Zasady i tryb ustalania tej wartości regulują przepisy rozdziału 2 niniejszego działu. Art Wartość rynkową nieruchomości stanowi najbardziej prawdopodobna jej cena, możliwa do uzyskania na rynku, określona z uwzględnieniem cen transakcyjnych przy przyjęciu następujących założeń: 1) strony umowy były od siebie niezależne, nie działały w sytuacji przymusowej oraz miały stanowczy zamiar zawarcia umowy, 2) upłynął czas niezbędny do wyeksponowania nieruchomości na rynku i do wynegocjowania warunków umowy. 2. Wartość odtworzeniowa nieruchomości jest równa kosztom jej odtworzenia, z uwzględnieniem stopnia zużycia.3. Wartość katastralną nieruchomości stanowi wartość ustalona w procesie powszechnej taksacji nieruchomości. Art Wyceny nieruchomości dokonuje się przy zastosowaniu podejść: porównawczego, dochodowego lub kosztowego, albo mieszanego, zawierającego elementy podejść poprzednich 3. Przy zastosowaniu podejścia porównawczego lub dochodowego określa się wartość rynkową nieruchomości. Jeżeli istniejące uwarunkowania nie pozwalają na zastosowanie podejścia porównawczego lub dochodowego, wartość rynkową nieruchomości określa się w podejściu mieszanym. Przy zastosowaniu podejścia kosztowego określa się wartość odtworzeniową nieruchomości. Art Podejście porównawcze polega na określeniu wartości nieruchomości przy założeniu, że wartość ta odpowiada cenom, jakie uzyskano za nieruchomości podobne, które były przedmiotem obrotu rynkowego. Ceny te koryguje się ze względu na cechy różniące nieruchomości podobne od nieruchomości wycenianej oraz uwzględnia się zmiany poziomu cen wskutek upływu czasu. Podejście porównawcze stosuje się, jeżeli są znane ceny i cechy nieruchomości podobnych do nieruchomości wycenianej. 2. Podejście dochodowe polega na określaniu wartości nieruchomości przy założeniu, że jej nabywca zapłaci za nią cenę, której wysokość uzależni od przewidywanego dochodu, jaki uzyska z nieruchomości. Stosuje się je przy wycenie nieruchomości przynoszących lub mogących przynosić dochód. 3. Podejście kosztowe polega na określaniu wartości nieruchomości przy założeniu, że wartość ta odpowiada kosztom jej odtworzenia, pomniejszonym o wartość zużycia nieruchomości. Przy podejściu tym określa się oddzielnie koszt nabycia gruntu i koszt odtworzenia jego części składowych. Art Rzeczoznawca majątkowy sporządza na piśmie opinię o wartości nieruchomości w formie operatu szacunkowego. 2. Rzeczoznawca majątkowy nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie operatu bez jego zgody do innego celu niż cel, dla którego został sporządzony. 3. Operat szacunkowy może być wykorzystywany do celu, dla którego został sporządzony, przez okres 12 miesięcy od daty jego sporządzenia, chyba że wystąpiły zmiany uwarunkowań prawnych lub istotne zmiany czynników, 4. Operat szacunkowy może być wykorzystywany po upływie okresu, o którym mowa w ust. 3, po potwierdzeniu jego aktualności przez rzeczoznawcę majątkowego. Potwierdzenie aktualności operatu następuje przez umieszczenie stosownej klauzuli w operacie szacunkowym przez rzeczoznawcę, 5. Przepisy ust. 3 i 4 nie naruszają uregulowań wynikających z przepisów odrębnych. Art Rzeczoznawca majątkowy jest zobowiązany do wykonywania czynności, o których mowa w art. 174 ust 3 i 3a, zgodnie z zasadami wynikającymi z przepisów prawa i standardami zawodowymi, ze szczególną starannością właściwą dla 14

15 zawodowego charakteru tych czynności oraz z zasadami etyki zawodowej, kierując się zasadą bezstronności w wycenie nieruchomości. Przepisy szczególne 1) Zarządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 1 marca 1995 r w sprawie szczegółowych zasad ustalania wartości nieruchomości (M.P Nr 13. poz.163) [Rozporządzenie zostało wydane na podstawie art. 38. ust. 5. ustawy z dnia 29. kwietnia 1985 r o gospodarowaniu gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. z 1991 r Nr 30. poz. 127 z późn. zm.); omawiany akt zaczął obowiązywać od r ; rozporządzenie zostało uchylone z dniem roku na podstawie art. 241 pkt.1. ustawy z dnia 21. sierpnia 1997 r o gospodarce nieruchomościami (Dz. U r Nr 115. poz z późn. zm.) ] 2) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lipca 1998 r w sprawie szczegółowych zasad wyceny nieruchomości oraz zasad i trybu sporządzania operatu szacunkowego (Dz. U. Nr 98 poz. 612) [Rozporządzenie zostało wydane na podstawie art.159. ustawy z dnia 21. sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (t. j. Dz. U Nr 46. poz. 543 z późn. zm.); akt wszedł w życie z dniem r ; rozporządzenie zostało uchylone z dniem z dniem r na podstawie art.54 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27. listopada 2002 roku w sprawie szczegółowych zasad wyceny nieruchomości oraz zasad i trybu sporządzania operatu szacunkowego (Dz. U. Nr 230 poz. 1924) ] 3) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27. listopada 2002 r w sprawie szczegółowych zasad wyceny nieruchomości oraz zasad i trybu sporządzania operatu szacunkowego (Dz. U. Nr 230 poz. 1924) [Rozporządzenie zostało wydane na podstawie art ustawy z dnia 21. sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (t. j. Dz. U Nr 46, poz z późn. zm. ); akt wszedł w życie z dniem roku; rozporządzenie straciło moc w dniu stosownie do daty wejścia w życie ustawy z dnia 28. listopada 2003 r o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2004 r Nr 141, poz.1492.)]; 4) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 września 2004 r w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego ( Dz. U. Nr 207. poz.2109) [Rozporządzenie zostało wydane na podstawie art ustawy z dnia 21. sierpnia 1997 r o gospodarce nieruchomościami (t. j. Dz. U Nr 46, poz. 543 z późn. zm.); akt wszedł w życie z dniem ; akt obowiązuje] Przy stosowaniu podejścia porównawczego konieczna jest znajomość cen transakcyjnych nieruchomości podobnych do nieruchomości będącej przedmiotem wyceny, a także cech tych nieruchomości wpływających na poziom ich cen. 2. W podejściu porównawczym stosuje się metodę porównywania parami, metodę korygowania ceny średniej albo metodę analizy statystycznej rynku. 3. Przy metodzie porównywania parami porównuje się nieruchomość będącą przedmiotem wyceny, której cechy są znane, kolejno z nieruchomościami podobnymi, które były przedmiotem obrotu rynkowego i dla których znane są ceny transakcyjne, warunki zawarcia transakcji oraz cechy tych nieruchomości. 4. Przy metodzie korygowania ceny średniej do porównań przyjmuje się z rynku właściwego ze względu na położenie wycenianej nieruchomości co najmniej kilkanaście nieruchomości podobnych, które były przedmiotem obrotu rynkowego i dla których znane są ceny transakcyjne, warunki zawarcia transakcji oraz cechy tych nieruchomości. Wartość nieruchomości będącej przedmiotem wyceny określa się w drodze korekty średniej ceny nieruchomości podobnych współczynnikami korygującymi, uwzględniającymi różnicę w poszczególnych cechach tych nieruchomości. 5. Przy metodzie analizy statystycznej rynku przyjmuje się zbiór cen transakcyjnych właściwych do określenia wartości nieruchomości reprezentatywnych, o których mowa w art. 161 ust. 2 ustawy. Wartość nieruchomości określa się przy użyciu metod stosowanych do analiz statystycznych. 6. Przy stosowaniu podejścia dochodowego konieczna jest znajomość dochodu uzyskiwanego lub możliwego do uzyskania z czynszów i z innych dochodów z nieruchomości stanowiącej przedmiot wyceny oraz z nieruchomości podobnych W podejściu dochodowym stosuje się metodę inwestycyjną albo metodę zysków. 2. Metodę inwestycyjną stosuje się przy określaniu wartości nieruchomości przynoszących lub mogących przynosić dochód z czynszów najmu lub dzierżawy, którego wysokość można ustalić na podstawie analizy kształtowania się stawek rynkowych tych czynszów.3. Metodę zysków stosuje się przy określaniu wartości nieruchomości przynoszących lub mogących przynosić 15

16 dochód, którego wysokości nie można ustalić w sposób, o którym mowa w ust. 2. Dochód ten odpowiada udziałowi właściciela nieruchomości w dochodach osiąganych z działalności prowadzonej na nieruchomości stanowiącej przedmiot wyceny i na nieruchomościach podobnych. 8. Metodę inwestycyjną i metodę zysków stosuje się przy użyciu techniki kapitalizacji prostej albo techniki dyskontowania strumieni dochodów Przy użyciu techniki kapitalizacji prostej wartość nieruchomości określa się jako iloczyn stałego strumienia dochodu rocznego możliwego do uzyskania z wycenianej nieruchomości i współczynnika kapitalizacji lub iloraz strumienia stałego dochodu rocznego i stopy kapitalizacji Przy użyciu techniki dyskontowania strumieni dochodów wartość nieruchomości określa się jako sumę zdyskontowanych strumieni zmiennych dochodów przewidywanych do uzyskania z nieruchomości wycenianej w poszczególnych latach przyjętego okresu prognozy, powiększoną o zdyskontowaną wartość rezydualną nieruchomości. Wartość rezydualna przedstawia wartość nieruchomości po upływie ostatniego roku okresu prognozy przyjętego do dyskontowania strumieni dochodów. 12. W przypadku braku danych z rynku nieruchomości stopę dyskontową określa się na podstawie rentowności bezpiecznych, długoterminowych lokat na rynku kapitałowym, z uwzględnieniem stopnia ryzyka przy inwestowaniu w nieruchomości podobne do nieruchomości wycenianej. 13. W przypadku braku danych z rynku nieruchomości stopę kapitalizacji określa się na podstawie stopy dyskontowej z uwzględnieniem przewidywanych zmian w poziomie dochodów z nieruchomości podobnych. 15. W podejściu mieszanym stosuje się metodę pozostałościową, metodę kosztów likwidacji albo metodę wskaźników szacunkowych gruntów Metodę pozostałościową stosuje się do określenia wartości rynkowej, jeżeli na nieruchomości mają być prowadzone roboty budowlane polegające na budowie, odbudowie, rozbudowie, nadbudowie, przebudowie, montażu lub remoncie obiektu budowlanego Wartość nieruchomości określona metodą kosztów likwidacji jest równa kosztowi nabycia gruntu, o którym mowa w 21 ust. 1, pomniejszonemu o koszty likwidacji części składowych tego gruntu. 2. Koszty likwidacji części składowych gruntu ustala się przy użyciu technik, o których mowa w Wartość nieruchomości, o której mowa w ust. 1, powiększa się o wartość materiałów pozostałych po rozbiórce, jeżeli istnieje możliwość ich odzyskania. 4. Metodę kosztów likwidacji stosuje się, jeżeli części składowe gruntu są przeznaczone do rozbiórki. 5. Zastosowanie metody kosztów likwidacji do określenia wartości rynkowej nieruchomości wymaga szczegółowego uzasadnienia w operacie szacunkowym Przy określaniu wartości nieruchomości przeznaczonych na cele rolne lub leśne, w przypadku braku transakcji rynkowych, stosuje się metodę wskaźników szacunkowych gruntów. 2. Przy stosowaniu metody, o której mowa w ust. 1, wartość gruntu określa się jako iloczyn wskaźnika szacunkowego 1 ha gruntu i ceny 1 decytony ziarna żyta albo ceny 1 m3 drewna. 3. Cenę ziarna żyta przyjmuje się z rynku lokalnego. Cenę drewna, skorygowaną o koszty jego pozyskania i przemieszczenia do miejsca odbioru transportem mechanicznym, przyjmuje się z rynku lokalnego albo nadleśnictwa właściwego dla miejsca położenia nieruchomości lub nadleśnictw sąsiednich. Cenę drewna przyjmuje się jako średnią ważoną z uwzględnieniem rodzaju sortymentów sprzedawanego drewna. 4. Klasy gruntów przyjmuje się według danych z katastru nieruchomości, a przy określaniu typów siedliskowych lasów wykorzystuje się dane z planów urządzenia lasów. Okręg podatkowy przyjmuje się według przepisów o podatku rolnym. 5. Wskaźniki szacunkowe gruntów, w zależności od klasy gruntu lub grupy typu siedliskowego lasu i okręgu podatkowego, określa załącznik do rozporządzenia. 20. W podejściu kosztowym stosuje się metodę kosztów odtworzenia i metodę kosztów zastąpienia Przy określaniu wartości odtworzeniowej nieruchomości za koszt nabycia gruntu, o którym mowa w art. 153 ust. 3 ustawy, przyjmuje się wartość rynkową gruntu o takich samych cechach. 2. Za koszt odtworzenia części składowych gruntu, o którym mowa w art. 153 ust. 3 ustawy, przyjmuje się kwotę równą kosztom ich odtworzenia lub kosztom ich zastąpienia, pomniejszoną o wartość zużycia tych części składowych Przy metodzie kosztów odtworzenia określa się koszty odtworzenia części składowych gruntu przy zastosowaniu tej samej technologii i materiałów, które wykorzystano do wzniesienia lub powstania tych części składowych. 2. Przy metodzie kosztów zastąpienia określa się koszty zastąpienia części składowych gruntu obiektami budowlanymi o takiej samej funkcji i podobnych parametrach użytkowych, jakie mają obiekty, których wartość określa się, lecz wykonanymi przy wykorzystaniu aktualnie stosowanych technologii i materiałów Metodę kosztów odtworzenia lub kosztów zastąpienia stosuje się przy użyciu techniki szczegółowej, techniki elementów scalonych albo techniki wskaźnikowej. 2. Przy użyciu techniki szczegółowej koszty odtworzenia albo koszty zastąpienia określa się na podstawie ilości niezbędnych do wykonania robót budowlanych oraz cen jednostkowych tych robót. 3. Przy użyciu techniki elementów scalonych koszty odtworzenia albo koszty zastąpienia określa się na podstawie ilości scalonych elementów robót budowlanych oraz cen scalonych elementów tych robót. 4. Przy użyciu techniki wskaźnikowej koszty określa się jako iloczyn ceny wskaźnikowej oraz liczby jednostek odniesienia, dla których ta cena została ustalona. Technikę wskaźnikową można stosować tylko wtedy, gdy obiekty, których wartość określa się, są porównywalne z obiektami, dla których znane są ceny wskaźnikowe. 5. Przy użyciu technik, o których mowa w ust. 2-4, uwzględnia się koszty dokumentacji i nadzoru. Akty prawne oraz akty reglamentacji wewnętrznej właściwe w sprawach metodologii ustalania kosztów jako determinantów wartości nieruchomości leśnych 16

17 1) Ustawa z dnia 29 września 1994 r o rachunkowości (t. j. Dz. U. z 2002 r Nr 76 poz. 694 z późn. zm.) [ Ustawa weszła w życie r ; ustawa obowiązuje] Art. 28 ust. 3. Koszt wytworzenia produktu obejmuje koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym produktem oraz uzasadnioną część kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem tego produktu. Koszty bezpośrednie obejmują wartość zużytych materiałów bezpośrednich, koszty pozyskania i przetworzenia związane bezpośrednio z produkcją i inne koszty poniesione w związku z doprowadzeniem produktu do postaci i miejsca, w jakich się znajduje w dniu wyceny. Do uzasadnionej, odpowiedniej do okresu wytwarzania produktu, części kosztów pośrednich zalicza się zmienne pośrednie koszty produkcji oraz tę część stałych, pośrednich kosztów produkcji, które odpowiadają poziomowi tych kosztów przy normalnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych. Za normalny poziom wykorzystania zdolności produkcyjnych uznaje się przeciętną, zgodną z oczekiwaniami w typowych warunkach, wielkość produkcji za daną liczbę okresów lub sezonów, przy uwzględnieniu planowych remontów. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie kosztu wytworzenia produktu, jego wyceny dokonuje się według ceny sprzedaży netto takiego samego lub podobnego produktu, pomniejszonej o przeciętnie osiągany przy sprzedaży produktów zysk brutto ze sprzedaży, a w przypadku produktu w toku - także z uwzględnieniem stopnia jego przetworzenia. Do kosztów wytworzenia produktu nie zalicza się kosztów: 1) będących konsekwencją niewykorzystanych zdolności produkcyjnych i strat produkcyjnych 2) ogólnego zarządu, które nie są związane z doprowadzaniem produktu do postaci i miejsca, w jakich się znajduje na dzień wyceny, 3) magazynowania wyrobów gotowych i półproduktów, chyba że poniesienie tych kosztów jest niezbędne w procesie produkcji,4) kosztów sprzedaży produktów. Uwaga W tekście pierwotnym ustawa o rachunkowości w sprawie kosztów wytworzenia zawierała następujący zapis: Art Przez ceny lub koszty, o których mowa w ust. 1, rozumie się: 2) koszt wytworzenia składnika majątku we własnym zakresie obejmuje koszty bezpośrednie produkcji poszczególnych produktów gotowych, w toku produkcji i półproduktów oraz przypadającą na okres ich wytwarzania uzasadnioną część kosztów pośrednich produkcji; do kosztów wytworzenia, po których wycenia się aktywa, nie zalicza się kosztów ogólnych zarządu, to jest kosztów działania jednostki jako całości oraz zarządzania nią, kosztów sprzedaży produktów, towarów i innych rzeczowych składników majątku, jak też pozostałych kosztów operacyjnych i kosztów operacji finansowych. 2) Zarządzenie Nr 10 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 31 stycznia 1995 r w sprawie branżowego planu kont w jednostkach organizacyjnych Lasów Państwowych (EK- 15/3110/17/94) [Zarządzenie wydano na podstawie art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach /Dz. U. z 1991 r. nr 101 poz. 444/ w związku z postanowieniem & 8 ust. 1 pkt.3 Statutu Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe. będącego załącznikiem do zarządzenia nr 50 Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych I Leśnictwa z dnia 18 maja 1994 r., w sprawie nadania statutu Państwowemu Gospodarstwu Leśnemu Lasy Państwowe, zarządzenie weszło w życie z dniem , zarządzenie utraciło moc z dniem na podstawie 3 zarządzenia Nr 79. Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 6 września 2004 r w sprawie branżowego planu kont dla jednostek organizacyjnych Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe (K /2001)] 3) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 października 1997 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz. U. Nr 128, poz. 829, z późn. zm.). [ Rozporządzenie wydano na podstawie art. 40. ust.2. ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r o statystyce publicznej (Dz. U r Nr 88. poz. 439 z późn. zm.); rozporządzenie weszło w życie z dniem r. ; rozporządzenie straciło moc w dniu r] 1. Wprowadza się do stosowania w statystyce, ewidencji i dokumentacji oraz rachunkowości, a także w urzędowych rejestrach i systemach informacyjnych administracji publicznej Polską Klasyfikację Działalności (PKD), stanowią załącznik do rozporządzenia. Załącznik 12. Działalności: główna i drugorzędne nie mogą być realizowane bez wsparcia pewnej liczby działalności pomocniczych, takich jak: księgowanie, transport, magazynowanie, zaopatrzenie, promocja sprzedaży itp. Tak więc działalności pomocnicze są to te działalności, które są realizowane po to by wspierać główną działalność produkcyjną jednostki przez dostarczanie nietrwałych wyrobów i usług, wykorzystywanych przez tę samą jednostkę.13. Jeżeli jednak działalności jednostki statystycznej oraz związane z nimi działalności pomocnicze są realizowane w różnych obszarach terytorialnych, może być wskazane zebranie oddzielnej informacji o tych jednostkach w odniesieniu do tych kategorii i danych, które są klasyfikowane według obszarów terytorialnych.14. Działalność pomocnicza musi spełniać następujące warunki: a) służy jedynie jednostce, którą obsługuje, a jej wyroby lub usługi nie mogą być sprzedawane na rynku; b) porównywalna działalność o podobnej skali jest prowadzona w podobnych jednostkach; c) efektem działalności są usługi, a w wyjątkowych przypadkach wyroby nietrwałe, które nie stanowią części produktu finalnego jednostki, którą obsługuje jednostka realizująca działalność pomocniczą; d) działalność pomocnicza (a także działalność jednostki realizującej działalność pomocniczą) jest liczona po stronie kosztów bieżących obsługiwanej jednostki, tzn. nie tworzy kapitału trwałego brutto.15. Do działalności pomocniczej nie należy zaliczać: a) produkcji wyrobów i świadczenia usług, które są częścią inwestycji, np. robót budowlanych na własny rachunek, które są klasyfikowane osobno, w budownictwie; 17

18 jeśli dane dotyczące tej produkcji są dostępne, b) produkcji, która jest sprzedawana na wolnym rynku; c) produkcji wyrobów, które następnie stają się integralną częścią efektu działalności podstawowej lub drugorzędnej, np. produkcja pudeł przez dział przedsiębiorstwa w celu pakowania wyrobów produkowanych przez przedsiębiorstwo; d) wytwarzania energii (w elektrowni lub kotłowni) nawet jeśli całość produktu jest zużywana przez zakład macierzysty; e) zakupu wyrobów do dalszej sprzedaży w niezmienionym stanie; f) działalności badawczorozwojowej, ponieważ nie jest ona wykonywaniem usług, które byłyby wykorzystywane w bieżącej produkcji. 4) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 marca 1999 r w sprawie Polskiej Klasyfikacji Statystycznej Dotyczącej Działalności i Urządzeń Związanych z Ochroną Środowiska (Dz. U r Nr 25 poz.218) [ Rozporządzenie wydano na podstawie art. 40. ust.2. ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r o statystyce publicznej (Dz. U r Nr 88. poz. 439 z późn. zm.);rozporządzenie weszło w życie z dniem ; rozporządzenie obowiązuje]; Uwagi Z lektury aktu wynika,, że koszty bieżące przez gospodarzy lasów na ochronę środowiska w rozumieniu omawianej Klasyfikacji powinny obejmować: zużycie materiałów i energii, koszty usług pracowniczych ( wynagrodzenia oraz inne świadczenia bezpośrednie i pośrednie), koszty usług obcych, przypis kosztów zarządu (narzut kosztów administracyjnych), wartość przekazanych nieodpłatnie na bieżącą ochronę środowiska materiałów oraz środków finansowych (np. w postaci darowizn oraz dotacji) 5) Zarządzenie Nr 79 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 6 września 2004 r w sprawie branżowego planu kont dla jednostek organizacyjnych Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe (K /2001) [ Zarządzenie wydano na podstawie art. 33, ust. 1 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (jednolity tekst Dz. U. z 2000 r. nr 56, poz. 679 z późn. zm.), 6 i 8, ust.1, pkt.3 Statutu Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, stanowiącego załącznik do Zarządzenia nr 50 Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 18 maja 1994 r. w sprawie nadania Statutu Państwowemu Gospodarstwu Leśnemu Lasy Państwowe, w związku z art. 10, ust. 1, pkt.3a ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. Nr 121, poz. 591 z późn. zm.); zarządzenie weszło w życie r. ; zarządzenie obowiązuje] 6) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 stycznia 2004 r w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz.U.2004.Nr 33.poz. 289 ; zm. Dz.U.2004.Nr 165.poz. 1727) [ Rozporządzenie wydano na podstawie art. 40. ust. 2. ustawy z dnia 29. czerwca 1995 r o statystyce publicznej (dz. U. Nr 88, poz z późn. zm.; rozporządzenie weszło w życie z dniem r; rozporządzenie obowiązuje] 1. Wprowadza się do stosowania w statystyce, ewidencji i dokumentacji oraz rachunkowości, a także w urzędowych rejestrach i systemach informacyjnych administracji publicznej Polską Klasyfikację Działalności (PKD), stanowiącą załącznik do rozporządzenia. Załącznik 13. Działalności przeważające i drugorzędne są zazwyczaj realizowane przy wsparciu pewnej liczby działalności pomocniczych, takich jak: księgowanie, transport, magazynowanie, zaopatrzenie, promocja sprzedaży, konserwacje i naprawy itp. Tak więc działalności pomocnicze są to te działalności, które są realizowane po to, by wspierać podstawową działalność produkcyjną jednostki przez dostarczanie nietrwałych wyrobów lub usług, wykorzystywanych przez tę jednostkę. 41. Wszelkie koszty działalności pomocniczej przedsiębiorstwa muszą być przypisane do działalności podstawowej lub ubocznej, 18

19 19