Informacja. Nr Wsparcie finansowe dla osób budujących i remontujących domy i lokale mieszkalne KANCELARIA SEJMU BIURO STUDIÓW I EKSPERTYZ

Transkrypt

1 KANCELARIA SEJMU BIURO STUDIÓW I EKSPERTYZ WYDZIAŁ STUDIÓW BUDŻETOWYCH Wsparcie finansowe dla osób budujących i remontujących domy i lokale mieszkalne Październik 2005 Urszula Smołkowska Informacja Nr 1154 Finansowanie budownictwa mieszkaniowego w coraz większym stopniu opiera się na środkach komercyjnych. Niemniej jednak państwo w różny sposób stara się popierać rozwój sfery budownictwa, wpływając na rosnący popyt na mieszkania. W związku z ograniczonymi możliwościami budżetowymi w polityce współfinansowania przez państwo budownictwa mieszkaniowego nastąpiły zmiany polegające głównie na likwidacji systemu ulg. Niniejsza informacja opisuje obowiązujące ustawowe możliwości wsparcia finansowego dla osób, realizujących budowy i remonty domów mieszkalnych.

2 BSiE 1 I. Wprowadzenie Mieszkania są dobrem o podstawowym znaczeniu i stosunkowo wysokim koszcie wytworzenia. Cena budowy mieszkania przekracza możliwości finansowe zdecydowanej większości potrzebujących. Dlatego państwo w różny sposób stara się popierać rozwój budownictwa mieszkaniowego, między innymi obniżając realną cenę mieszkania. W poprzednich latach wsparcie systemowe przejawiało się głównie w formie ulg w podatkach dla osób fizycznych. Prywatne środki były angażowane w budownictwo własnościowe, a z ulg mogli korzystać wszyscy, niezależnie od poziomu dochodów. Niewątpliwie ta forma wspomagania przyczyniła się do rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Ulgi miały również znaczenie dla pobudzenia procesów modernizacji i remontów istniejących domów oraz mieszkań. Równocześnie jednak taka forma pośredniego udziału środków publicznych w praktycznie każdej budowie lub remoncie, nieuwzględniająca kryterium dochodowego powodowała, że nie realizowano określonych celów społecznych, a skala obciążeń budżetowych była bardzo duża. Dlatego w ostatnim okresie w polityce współfinansowania przez państwo budownictwa mieszkaniowego nastąpiły zmiany. Zlikwidowano system ulg i zaczęto rozwijać inne, różnorodne formy wspierania. Np. zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych części ludności o przeciętnych dochodach powinien służyć model społecznego budownictwa czynszowego (TBS). Ten rodzaj budownictwa, choć społecznie bardzo oczekiwany, ciągle jednak nie rozwija się na miarę potrzeb, głównie ze względu na ograniczone i malejące środki publiczne, jakie przeznacza się na ten cel (wydatki budżetu na całą sferę mieszkaniową wynosiły w ostatnich latach odpowiednio w 2001 r ,8 mln zł, w 2002 r ,9 mln zł, w 2003 r ,7 mln zł, w 2004 r mln zł 1 ). Inną formą zaspokajania rosnącego popytu na mieszkania części ludności o stałych, przeciętnych dochodach, jest zwiększający się dostęp do nowych instrumentów finansowych, w tym głównie długoterminowego kredytu hipotecznego. Finansowanie budownictwa mieszkaniowego następuje w coraz większym stopniu w oparciu o środki komercyjne. Równocześnie państwo, doceniając ogromną rolę budownictwa mieszkaniowego w procesie rozwoju społecznego i gospodarczego, stosuje w zakresie jaki wynika z ograniczonych możliwości budżetowych różnorodne formy wspierania budujących. II. Ustawowe możliwości wspierania finansowego Zakres wsparcia finansowego dla osób prowadzących budowę oraz remonty domów i lokali mieszkalnych obejmuje następujące podstawowe obszary: 1) odliczenia (ulgi) w podatku dochodowym od osób fizycznych, 2) zwrot osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (rekompensata wzrostu podatku VAT na materiały budowlane z 7% do 22%), 1 Źródło: Dane Ministerstwa Infrastruktury.

3 2 BSiE 3) pomoc państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych oraz udzielanie premii gwarancyjnych ze środków budżetu państwa posiadaczom książeczek mieszkaniowych, 4) uruchomienie programu budowy mieszkań w oparciu o kredyt ze stałą stopą procentową możliwości dopłat do oprocentowania kredytów udzielanych przez banki komercyjne poprzez Fundusz Dopłat, 5) wspieranie przedsięwzięć termomodernizacyjnych z Funduszu Termomodernizacji. Ad 1) Ustawia z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych 2 daje możliwość odliczenia w 2005 r. części wydatków poniesionych na budownictwo mieszkaniowe. Odliczenia dotyczą zarówno osiągniętego dochodu jak i należnego podatku. Od dochodu osiągniętego w danym roku (zgodnie z art. 26b ustawy) odlicza się wydatki na spłatę odsetek od kredytu (pożyczki) udzielonego podatnikowi na sfinansowanie inwestycji, mającej na celu zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych, związane z: budową budynku mieszkalnego, wniesieniem wkładu budowlanego lub mieszkaniowego do spółdzielni mieszkaniowej na nabycie prawa do nowo budowanego budynku mieszkalnego albo lokalu mieszkalnego w takim budynku, zakupem nowo wybudowanego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego w takim budynku od gminy albo od osoby, która wybudowała ten budynek w wykonywaniu działalności gospodarczej, nadbudową lub rozbudową budynku na cele mieszkalne lub przebudową (przystosowaniem) budynku niemieszkalnego, jego części lub pomieszczenia niemieszkalnego na cele mieszkalne, w wyniku których powstanie samodzielne mieszkanie spełniające wymagania określone w przepisach prawa budowlanego. Odliczeniu podlegają odsetki od tej części kredytu, która nie przekracza kwoty odpowiadającej zł. W ostatnich latach odliczenia od dochodu z tytułu wydatków poniesionych na spłatę odsetek od kredytu mieszkaniowego (obowiązujące od 2002 r.) wynosiły: w 2002 r tys. zł, w 2003 r tys. zł, w 2004 r tys. zł. Odliczenia od podatku dotyczą: wydatków na systematyczne oszczędzanie w kasie mieszkaniowej, które zgodnie z art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 21 listopada 2001 r. 3 nowelizującej ustawę podatkową, można odliczyć w ramach tzw. praw nabytych 30% poniesionych wydatków, nie więcej niż zł (6% z zł) limit roczny. Ulga ta dotyczy kontynuacji odliczeń wydatków poniesionych na ten cel. Odliczenie przysługuje podatnikom, którzy przed dniem 1 stycznia 2002 r. nabyli prawo do odliczeń z tego tytułu i po tym dniu dokonują dalszych wpłat na kontynuację systematycznego gromadzenia oszczędności, wyłącznie na tym samym rachunku i w tym samym banku prowadzącym kasę mieszkaniową. Podatnicy mogą odliczać wydatki poniesione do upływu terminu systematycznego oszczędzania, wynikającego z umowy na ostatni dzień 2001 r., wydatków na remont i modernizację budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego zajmowanego na podstawie tytułu prawnego oraz wpłaty na wyodrębniony fundusz remontowy spółdzielni mieszkaniowej lub wspólnoty mieszkaniowej. Limit trzyletni na lata wynosi 19% poniesionych wydatków, nie więcej niż zł na budynek mieszkalny (3% x zł) i zł na lokal mieszkalny (2,5% x zł). Minimalny wydatek 2 Tekst jednolity ustawy: Dz. U r. Nr 14 poz.176, z późniejszymi zmianami. 3 Dz. U r. Nr 134 poz

4 BSiE 3 uprawniający do ulgi to 567 zł w okresie trzech lat (0,3% x zł) 4. W celu prawidłowego rozliczenia wydatki należy udokumentować fakturami wystawionymi wyłącznie przez podatnika podatku od towarów i usług, niekorzystającego ze zwolnienia od tego podatku albo dowodem odprawy celnej, a w przypadku wpłat na wyodrębniony fundusz remontowy spółdzielni mieszkaniowej lub wspólnoty mieszkaniowej dowodem wpłaty, wydatków na remont i modernizację instalacji gazowej, urządzeń eksplozymetrycznych lub urządzeń gazowych w wysokości 945 zł ( zł x 0,5%) 5. Kwota ta podwyższa limit ulgi remontowej. Odpowiada wydatkom w wysokości 4.973,68 zł. Odliczenia od podatku z tytułu wydatków poniesionych na systematyczne gromadzenie oszczędności w kasie mieszkaniowej w poszczególnych latach wyniosły: w 2000 r tys. zł, w 2001 r tys. zł, w 2002 r tys. zł, w 2003 r tys. zł, w 2004 r tys. zł. Odliczenia z tytułu wydatków poniesionych na remont i modernizację, w tym również remont i modernizację instalacji gazowej, wyniosły: w 2000 r tys. zł, w 2001 r tys. zł, w 2002 r tys. zł, w 2003 r tys. zł, w 2004 r tys. zł. Ad 2) Zwrot osobom fizycznym niektórych wydatków, związanych z budownictwem mieszkaniowym, ma regulować ustawa z dnia 29 sierpnia 2005 r. uchwalona ponownie przez Sejm zgodnie z art. 122 ust. 5 Konstytucji. Ustawa określa zasady zwrotu części wydatków poniesionych na zakup materiałów budowlanych osobom fizycznym w związku z budową, nadbudową lub rozbudową oraz remontem budynku mieszkalnego lub jego części. Zwrot dotyczy wydatków poniesionych na zakup materiałów, które do 30 kwietnia 2004 r. były opodatkowane stawką podatku od towarów i usług w wysokości 7%, a od dnia 1 maja 2004 r. są opodatkowane stawką 22%. Kwota zwrotu jest równa 68,18% kwoty podatku VAT wynikającej z faktur, nie więcej jednak niż 12,295% kwoty stanowiącej iloczyn: 70 m² powierzchni użytkowej i ceny 1 m² powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego, przyjmowanego na potrzeby obliczenia premii gwarancyjnej od wkładów oszczędnościowych na książeczkach mieszkaniowych, ogłaszanej za kwartał poprzedzający kwartał w którym inwestor złożył wniosek o wydanie decyzji, w przypadku robót budowlanych wymagających pozwolenia na budowę (przy założeniu wskaźnika ceny 1m² z II kwartału 2005 r. w wysokości zł 6, kwota zwrotu nie może być wyższa niż zł), 30 m² powierzchni użytkowej i ceny 1 m² powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego, przyjmowanego na potrzeby obliczenia premii gwarancyjnej od wkładów oszczędnościowych na książeczkach mieszkaniowych, ogłaszanej za kwartał poprzedzający kwartał w którym inwestor złożył wniosek o wydanie decyzji, w przypadku robót budowlanych niewymagających pozwolenia na budowę (kwota zwrotu nie może być wyższa niż zł). 4 Art. 27a ust. 1 pkt 1 i ust. 3 pkt 2 ustawy w brzmieniu obowiązującym w 2003 r. oraz art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 202 poz. 1956). 5 Przypis jak wyżej. 6 Począwszy od II kwartału 2002 r. wskaźnik ceny 1 m² powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego ogłaszany jest przez Prezesa GUS w Dzienniku Urzędowym GUS.

5 4 BSiE Zwrot będzie dotyczył wydatków poniesionych i udokumentowanych fakturami wystawionymi od dnia 1 maja 2004 r. do 31 grudnia 2007 r., a dokumentem stanowiącym podstawę odliczenia kwoty zwrotu części wydatków jest faktura wystawiona dla osoby fizycznej. Ministerstwo Finansów szacuje, że roczne wydatki z tytułu zwrotu VAT mogą wynieść około 3 mld zł. Ad 3) Pomoc państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych oraz udzielaniu premii gwarancyjnych posiadaczom książeczek mieszkaniowych ze środków budżetu państwa reguluje ustawa z dnia 30 listopada 1995 r. 7 Pomoc państwa w spłacie kredytów mieszkaniowych zgodnie z art. 4. ust. 1 ustawy polega na: przejściowym wykupieniu ze środków budżetu państwa odsetek od kredytów mieszkaniowych, umorzeniu części zadłużenia kredytobiorców z tytułu przejściowego wykupienia odsetek od kredytów mieszkaniowych, wykupieniu ze środków budżetu państwa części zadłużenia kredytobiorców z tytułu skapitalizowanych odsetek. Odsetki przejściowo wykupione ze środków budżetu państwa podlegają oprocentowaniu. Jeżeli kredyt został zaciągnięty przez spółdzielnię mieszkaniową, umorzenie następuje pod warunkiem prowadzenia przez tę spółdzielnię analitycznej ewidencji zadłużenia z tytułu kredytu wraz z odsetkami, z podziałem na lokale zajmowane przez poszczególnych członków spółdzielni oraz umożliwienia bankowi kontroli tej ewidencji. Pomoc państwa w spłacie kredytów mieszkaniowych może polegać również na jednorazowym wykupieniu ze środków budżetu państwa części zadłużenia, z tytułu udzielonych kredytów mieszkaniowych, na warunkach i w trybie określonych przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia. Jeżeli kredyt został zaciągnięty przez osobę fizyczną w okresie od dnia 21 października 1991 r. do dnia 31 marca 1995 r., wysokość obciążających kredytobiorcę miesięcznych spłat nie może być niższa w całym okresie spłaty niż 25% udokumentowanych miesięcznych dochodów jego gospodarstwa domowego. Jeżeli przeciętny dochód gospodarstwa domowego kredytobiorcy w przeliczeniu na członka gospodarstwa domowego w kwartale poprzednim obniży się i wyniesie mniej niż 110 % kwoty najniższej emerytury, na wniosek kredytobiorcy bank zawiesza spłatę kredytu na czas nie dłuższy niż 12 kwartałów w całym okresie spłaty kredytu. Zadłużenie z tytułu kredytu i przejściowego wykupienia odsetek od kredytów mieszkaniowych może na wniosek kredytobiorcy ulec umorzeniu. Przepisy dotyczące umorzenia regulują art. 10, 10a i 10b ustawy. W latach na wykup odsetek od kredytów mieszkaniowych budżet państwa przeznaczył około 9,7 mld zł. Z ponad 280 tys. mieszkań spółdzielczych obciążonych (w 1992 r.) zadłużeniem kredytowym z pomocy państwa nadal korzysta około 137 tys. kredytobiorców, członków spółdzielni mieszkaniowych. Należności Skarbu Państwa, stanowiące zadłużenie 137 tys. kredytobiorców z tytułu przejściowego wykupienia odsetek, wynoszą około 7,7 mld zł. W latach budżet państwa zrealizował dochody w kwocie ponad 1,5 mld zł, wynikające z pomocy państwa w spłacie kredytów mieszkaniowych. Właścicielom książeczek mieszkaniowych przysługuje premia gwarancyjna, w związku z dokonaniem jednej z czynności określonej w art. 3 ust. 1 ww. ustawy 8. Premię gwarancyjną 7 Dz. U. z 2003 r. Nr 119 poz. 1115, z późniejszymi zmianami. 8 Art Właścicielom książeczek mieszkaniowych przysługuje premia gwarancyjna w związku z dokonaniem jednej z następujących czynności: 1) uzyskaniem spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub prawa odrębnej własności lokalu mieszkalnego w spółdzielni mieszkaniowej, z wyłączeniem uzyskania prawa odrębnej własności w trybie art. 17 ustawy z dnia

6 BSiE 5 oblicza i wypłaca bank prowadzący obsługę rachunków wkładów oszczędnościowych na książeczkach mieszkaniowych, wystawionych do dnia 23 października 1990 r. Warunkiem wypłaty premii gwarancyjnej jest złożenie przez właściciela książeczki mieszkaniowej wniosku o jej likwidację i wypłatę premii gwarancyjnej w terminie 90 dni od dnia dokonania czynności. Nowelizacja ustawy o pomocy państwa dokonana w 2002 r.: przywróciła możliwość uzyskania premii gwarancyjnej w związku z wykupieniem lokalu zakładowego, komunalnego oraz lokalu mieszkalnego użytkowanego na podstawie lokatorskiego prawa do lokalu, umożliwiła uzyskanie premii gwarancyjnej w związku z najmem lokalu mieszkalnego, którego budowa finansowana była przy udziale kredytu z Krajowego Funduszu Mieszkaniowego. Począwszy od 1997 r. zostało zlikwidowanych ogółem około 1,3 mln książeczek mieszkaniowych, uprawniających do uzyskania premii. Do końca 2004 r. Ministerstwo Infrastruktury dokonało refundacji ze środków budżetu państwa premii gwarancyjnych wypłaconych w kwocie około 8,3 mld zł. Do likwidacji pozostało jeszcze około 1,8 mln książeczek mieszkaniowych z prawem do premii gwarancyjnej, co oznacza, że: przewidywane wydatki budżetu państwa z tytułu refundacji premii gwarancyjnych wyniosą około 12 mld zł, wydatki mogą być ponoszone przez okres około 20 lat. Ad 4) Uruchomienie programu budowy mieszkań w oparciu o kredyt ze stałą stopą procentową 9 nastąpiło w oparciu o opracowaną w Urzędzie Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast ustawę o dopłatach do oprocentowania kredytów mieszkaniowych o stałej stopie procentowej, która weszła w życie 8 stycznia 2003 r. Ustawa stwarza możliwość zaciągnięcia w bankach komercyjnych preferencyjnego, długoterminowego kredytu o stałym oprocentowaniu, przeznaczonego na cele związane z budownictwem mieszkaniowym. Rola państwa w realizacji ww. programu polega na udzielaniu ze środków budżetu państwa dopłat do oprocentowania 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz oraz z 2004 r. Nr 19, poz. 177 i Nr 63 poz. 591) zwanej dalej "ustawą o spółdzielniach mieszkaniowych"; 2) nabyciem, w drodze zakupu lub zamiany, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, z wyjątkiem nabycia tego prawa w części ułamkowej; 3) nabyciem, w drodze zakupu lub zamiany, własności lokalu mieszkalnego, stanowiącego odrębną nieruchomość, lub domu jednorodzinnego, z wyjątkiem nabycia lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego na zasadach współwłasności w częściach ułamkowych; 4) przystąpieniem do użytkowania wybudowanego własnego domu jednorodzinnego na warunkach określonych odrębnymi przepisami; 5) uzyskaniem własności domu jednorodzinnego lub odrębnej własności lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym, w związku z wykonaniem umowy zobowiązującej właściciela gruntu do wybudowania na tym gruncie domu jednorodzinnego lub budynku wielorodzinnego, bądź w związku z budową budynku wielorodzinnego na gruncie stanowiącym własność właściciela książeczki mieszkaniowej; 6) uzyskaniem odrębnej własności lokalu mieszkalnego powstałego w drodze przebudowy, nadbudowy lub rozbudowy budynku mieszkalnego, bądź pomieszczeń niemieszkalnych; 7) uzyskaniem własności domu jednorodzinnego lub odrębnej własności lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym, wybudowanym przez spółdzielnię mieszkaniową w celu przeniesienia na jej członków własności domów jednorodzinnych lub lokali mieszkalnych w budynku wielorodzinnym; 8) wpłaceniem kaucji zabezpieczającej pokrycie należności z tytułu najmu lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym, w wysokości przekraczającej 3% wartości odtworzeniowej lokalu, którego budowa była finansowana przy udziale kredytu zaciągniętego w Banku Gospodarstwa Krajowego ze środków Krajowego Funduszu Mieszkaniowego; 9) dokonaniem wpłaty na podstawie umowy w sprawie partycypacji, o której mowa w art. 29a ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1995 r. o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98 poz. 1070, z późn. zm.), w wysokości nie niższej niż 20 % ostatecznych kosztów budowy, przypadających na dany lokal mieszkalny. 9 Dz. U. z 2002 r. Nr 230 poz

7 6 BSiE tego kredytu, pokrywających różnicę między odsetkami naliczonymi według stopy referencyjnej opartej na parametrach rynkowych a odsetkami naliczonymi według stałej stopy procentowej określonej w ustawie. Wysokość stałej stopy procentowej wg której kredytobiorca będzie spłacał odsetki, ustalona została w ustawie na poziomie 7%, przewidziano jednak możliwość obniżenia stałej stopy dla nowo zaciąganych kredytów do poziomu 6%. W związku z utrzymującym się trendem spadku wysokości stóp oprocentowania kredytów komercyjnych, w dniu 14 kwietnia 2003 r. Minister Finansów zgodnie z art. 4 ust 2 ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów mieszkaniowych o stałej stopie procentowej, wydał rozporządzenie 10, obniżające stałą stopę procentową do poziomu 6,5%. Pierwsze umowy z zainteresowanymi programem bankami zostały podpisane w pierwszej dekadzie kwietnia 2003 r. Obecnie kredytów o stałej stopie procentowej udziela 5 banków: Bank Przemysłowo-Handlowy PBK S.A., Bank Zachodni WBK S.A., Bank Polskiej Spółdzielczości S.A., Mazowiecki Bank Regionalny S.A., Spółdzielcza Grupa Bankowa Gospodarczy Bank Wielkopolski S.A. W oparciu o podpisane umowy banki, z początkiem maja 2003 r., rozpoczęły przyjmowanie wniosków o udzielenie kredytów. Rozliczenia z tymi bankami prowadzi Bank Gospodarstwa Krajowego poprzez utworzony w tym celu Fundusz Dopłat. Wydatki z budżetu państwa zasilające Fundusz Dopłat wyniosły w 2003 r. 33,2 mln zł. Z uwagi na niewykorzystanie środków nie zaplanowano ich w roku następnym. Kolejne środki z budżetu państwa na Fundusz Dopłat zaplanowano w ustawie budżetowej na 2005 r. w wysokości 20 mln zł. Zgodnie z art. 14 ustawy kredytów o stałej stopie procentowej udziela się do dnia 31 grudnia 2005 r. Ad 5) Zasady wspierania przedsięwzięć termomodernizacyjnych określa ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. (Dz. U. Nr 162 z 1998 roku, poz. 1121) z późniejszymi zmianami 11. Utworzony na podstawie powyższej ustawy Fundusz Termomodernizacyjny, ma na celu pomoc finansową dla inwestorów realizujących przedsięwzięcia termomodernizacyjne przy pomocy kredytów zaciąganych w bankach komercyjnych. Pomoc zwana "premią termomodernizacyjną" stanowi źródło spłaty 25% kredytu zaciągniętego na wskazane przedsięwzięcia. Obsługą Funduszu zajmuje się Bank Gospodarstwa Krajowego, który podejmuje decyzje o przyznaniu premii oraz, po zakończeniu realizacji przedsięwzięcia, przekazuje przyznaną premię do banku kredytującego na spłatę pozostałej części kredytu zaciągniętego przez inwestora. Oznacza to, że realizując przedsięwzięcie termomodernizacyjne inwestor spłaca 75% kwoty wykorzystanego kredytu. 10 W sprawie wysokości oprocentowania długoterminowych kredytów o stałej stopie procentowej udzielanych przez banki na cele związane z budownictwem mieszkaniowym (Dz. U r. Nr 65, poz. 600). 11 Ustawa określa: 1. zasady wspierania przedsięwzięć termomodernizacyjnych mających na celu: a) zmniejszenie zużycia energii dostarczanej do budynków mieszkalnych, budynków zbiorowego zamieszkania i budynków służących do wykonywania przez jednostki samorządu terytorialnego zadań publicznych na potrzeby ogrzewania oraz podgrzewania wody użytkowej, b) zmniejszenie strat energii w lokalnych sieciach ciepłowniczych oraz zasilających je lokalnych źródłach ciepła, jeżeli budynki wymienione w lit. a), do których dostarczana jest z tych sieci energia, spełniają wymagania w zakresie oszczędności energii określone obowiązującymi przepisami lub zostały podjęte działania mające na celu zmniejszenie zużycia energii dostarczanej do tych budynków, c) całkowitą lub częściową zamianę konwencjonalnych źródeł energii na źródła niekonwencjonalne, w tym źródła odnawialne, 2) zasady tworzenia Funduszu Termomodernizacji i dysponowania jego środkami.

8 BSiE 7 Premia termomodernizacyjna przysługuje tylko inwestorom korzystającym z kredytu. Nie mogą z niej korzystać inwestorzy realizujący przedsięwzięcie termomodernizacyjne z własnych środków. O premię termomodernizacyjną mogą się ubiegać (z wyjątkiem jednostek budżetowych i zakładów budżetowych) właściciele lub zarządcy: budynków mieszkalnych lub użyteczności publicznej wykorzystywanych przez jednostki samorządu terytorialnego, lokalnych sieci ciepłowniczych lub lokalnych źródeł ciepła, budynków zbiorowego zamieszkania. Z premii mogą korzystać wszyscy inwestorzy bez względu na status prawny, a więc np.: osoby prawne (np. spółdzielnie mieszkaniowe i spółki prawa handlowego), gminy, osoby fizyczne i wspólnoty mieszkaniowe. Premię termomodernizacyjną przyznaje Bank Gospodarstwa Krajowego. Wniosek o przyznanie premii należy składać wraz z wnioskiem kredytowym w banku, w którym inwestor ubiega się o kredyt na realizację przedsięwzięcia termomodernizacyjnego. Zasilenie Funduszu Termomodernizacji środkami budżetowymi od początku funkcjonowania programu (II półrocze 1999 r.) do 2004 r. wyniosło ogółem ponad 100 mln zł, a do Banku Gospodarstwa Krajowego wpłynęło ponad wniosków o przyznanie premii termomodernizacyjnej. Do końca 2004 r. przyznano 2569 premii na łączną kwotę tys. zł, a wypłacono ogółem 1859 premii na kwotę tys. zł. Uwagę zwraca wzrost ilości składanych wniosków, który w 2004 r. wyniósł 1413, przy czym na 1152 przyznane premie wypłacono 968 na łączną kwotę ponad 43 mln zł 12. Do końca sierpnia 2004 r. zostały wyczerpane środki Funduszu i bank wstrzymał rozpatrywanie nowych wniosków. Ministerstwo Infrastruktury prognozowało, że tendencja wzrostowa zainteresowania programem termomodenizacyjnym w 2005 r. ulegnie nasileniu. III. Podsumowanie Zasygnalizowane skrótowo podstawowe formy finansowego wspierania przez państwo osób, chcących realizować swoje plany mieszkaniowe, mają na celu ograniczanie barier rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Cześć z nich (np. systematyczne oszczędzanie w kasie mieszkaniowej, korzystanie z ulgi remontowej czy wypłaty premii gwarancyjnej z tytułu posiadania książeczek mieszkaniowych) funkcjonuje na zasadzie tzw. praw nabytych i będzie kontynuowana tylko przez jakiś czas. Obecny stan rozwoju budownictwa ma między innymi swoje źródło w ograniczeniach popytowych, wynikających, z jednej strony, z niskiego poziomu zasobności społeczeństwa oraz relatywnie wysokich stóp procentowych, a z drugiej, z utrzymującej się niekorzystnej relacji cen mieszkań do dochodów. Ponadto, istnieje cały szereg barier administracyjnych, wpływających na stan budownictwa mieszkaniowego np. długi czas uzyskiwania pozwoleń na budowę. Usunięcie ich lub ograniczenie jest warunkiem koniecznym dla zdynamizowania rozwoju budownictwa mieszkaniowego w Polsce i powinno być jednym z głównych elementów programu gospodarczego rządu. Wiele nowych rozwiązań zawarto w projekcie dokumentu opracowanym przez Ministerstwo Infrastruktury pod nazwą Strategia długofalowego rozwoju sektora mieszkaniowego na lata Informacja NIK o wynikach kontroli wykonania budżetu państwa w 2004 roku w zakresie części 18 Budownictwo, gospodarka przestrzenna i mieszkaniowa.