Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Płocku

Transkrypt

1 1

2 Wydawca: Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Płocku ul. Stary Rynek Płock tel./fax.: rceeplock@eko.org.pl Redakcja: Janina Kawałczewska Zdjęcia: Iwona Marczak, Dariusz Winiarski Skład komputerowy: Dariusz Winiarski Niniejszy materiał został opublikowany dzięki sfinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie. Za jego treść odpowiada wyłącznie Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Płocku. Płock,

3 WSTĘP Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Płocku realizując projekt Bliżej śmieci dalej od nieporządku dofinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie przekazuje uczestnikom projektu i społeczeństwu zainteresowanym wdrażaniem nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi, chcącym poznać różne rozwiązania w gospodarowaniu w/w odpadami zmniejszające uciążliwość odpadów dla środowiska i zdrowia ludzi, pozwalające wdrożyć zrównoważony system gospodarowania odpadami komunalnymi przy racjonalnych opłatach za odpady komunalne i wyzwalające aktywność samorządów gmin, mieszkańców do działań na rzecz właściwej gospodarki odpadami komunalnymi drugi Biuletyn przedstawiający: zrealizowane seminaria regionalne poświęcone analizie stanu wdrażania znowelizowanej ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (j.t. Dz. U. z 2013r., poz. 1399), podejmowaniu egzekucji wymogów prawa przez organy administracji publicznej, w tym gminy zgodnie z uprawnieniami, dobre praktyki w zakresie gospodarowania odpadami oraz edukacji i informacji społeczeństwa dot. systemu gospodarowania odpadami w gminie, wnioski z w/w seminariów, informacje o wydawnictwie Instalacje przetwarzania odpadów komunalnych w Polsce, przygotowania do drugiej konferencji nt. Efekty wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi, która będzie podsumowywać realizowany projekt. Zachęcamy Państwa do lektury Biuletynu i udziału w konferencji. SEMINARIA nt. ZARZĄDZANIE GOSPODARKĄ ODPADAMI W GMINIE GDZIE JESTEŚMY? W okresie czerwiec 2013r. listopad 2013r. przeprowadziliśmy osiem dwudniowych seminariów, obejmujących przedstawicieli samorządów, firm, organizacji ekologicznych z całej Polski. Cele seminariów: poznanie stanu wdrażania w gminach nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi, poznanie różnych sposobów wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi, poznanie stosowanych technologii w przetwarzaniu odpadów komunalnych, metod i form edukacji ekologicznej i informacji społeczeństwa dot. wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi, wypracowanie działań zmierzających do pełnego wdrożenia nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi w Polsce. 3

4 Ramowy program seminariów: I dzień 1. Cele i program projektu Bliżej śmieci - dalej od nieporządku i seminarium, prezentacja trenerów i uczestników. 2. Stan wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami w gminach poszczególnych województw. 3. Kontrola sposobu gospodarowania odpadami komunalnymi, sprawozdawczość. 4. Egzekucja prawa w zakresie wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi, procesy decyzyjne. 5. Prezentacja modelu gospodarowania odpadami na osiedlach płockich nowoczesny system EKO-AB tzw. Ekodomki. 6. Edukacja ekologiczna społeczeństwa dot. gospodarowania odpadami komunalnymi, zaangażowanie mieszkańców w segregację odpadów. II dzień 1. Prezentacja RIPOK przedstawiciel RIPOKu z danego województwa. 2. Prezentacja PSZOK. 3. Wnioski z warsztatów. 4. Efekty dla gmin i środowiska wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi. 5. Podsumowanie seminarium. I seminarium - województwo kujawsko pomorskie i pomorskie. Miejsce: AGROFARMA, Gołaszewo. Termin: 5-6 czerwca 2013r. Trenerzy: Maria Palińska, Andrzej Sołtysiak, Ewa Gajewska, Joanna Michalak. II seminarium - województwo mazowieckie i lubelskie. Miejsce: Płock. Termin: 6 7 czerwca 2013r Trenerzy: Janina Kawałczewska, Jadwiga Zonenberg. III seminarium - województwo śląskie i opolskie. Miejsca: Centrum Konferencyjno - Wypoczynkowe Dębina w Żywcu. BESKID ŻYWIEC Sp. z o.o. w Żywcu. Termin: 9 i 10 września 2013 roku Trenerzy: Janina Kawałczewska, Jerzy Starypan. 4

5 IV seminarium - województwo łódzkie i świętokrzyskie. Miejsca: Hotel Stacja Kutno. Firma EKO SERWIS Sp. zo.o. w Kutnie, Zakład Przetwarzania Odpadów Komunalnych w Krzyżanówku, gm. Krzyżanów. Termin: września 2013r Trenerzy: Janina Kawałczewska, Krzysztof Jatczak. V seminarium - województwo dolnośląskie i lubuskie. Miejsca: Hotel SĘKOWSKI w Legnicy. Legnickie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej, ul. Nowodworska 60, Legnica Termin: 16 i 17 października 2013 roku Trenerzy: Janina Kawałczewska, Renata Sosnowska. VI seminarium - województwo podlaskie i warmińsko mazurskie. Termin: października 2013r. Miejsca realizacji: Hotel POD HERBEM w Białymstoku. Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych w Hryniewiczach PUHP "LECH" Sp. z o. o., Hryniewicze, Juchnowiec Kościelny Trenerzy: Janina Kawałczewska, dr Artur Modrzejewski. VII seminarium - województwo wielkopolskie i zachodniopomorskie. Termin: października 2013 r Miejsca realizacji: Hotel NIAGARA - Węglew Kolonia. Miejski Zakład Gospodarki Odpadami Komunalnymi Spółka z o. o. w Koninie, ul. Sulańska 13, Konin Trenerzy: Janina Kawałczewska, Iwona Marczak, Magdalena Kowalczyk. 5

6 VIII seminarium - województwo małopolskie i podkarpackie. Termin: 6-7 listopada 2013r. Miejsca realizacji: SCSK Ośrodek Hotelowy OPTIMA Kraków. Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania Sp. z o.o., Kraków, ul. Nowohucka 1. Trenerzy: Janina Kawałczewska, dr Iwona Kuczyńska. Prawie wszystkie seminaria (oprócz jednego) prowadziła Janina Kawałczewska, która przedstawiła projekt Bliżej śmieci dalej od nieporządku, cel i program seminarium, prowadzących zajęcia. Następnie przedstawiali się uczestnicy seminariów, informując jednocześnie o stanie wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi w gminie (na dzień seminarium), w której pracują, zwracając uwagę na takie problemy, jak: kto wdraża system (gmina, związek gmin), opłata za odpady, edukacja i informacja, sukcesy i problemy związane z wdrażaniem nowego modelu. Następnie prowadząca oraz osoba reprezentująca dany teren przedstawiła aktualny stan wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi (na podstawie ankiet, które RCEE w Płocku otrzymało od wojewodów i marszałków województw, analizy uchwał sejmików województw w sprawie wykonania wojewódzkich planów gospodarki odpadami, informacji z WIOŚ z przeprowadzonych kontroli w wybranych gminach). Z wypowiedzi uczestników wynikało, że nowy system gospodarowania odpadami został wdrożony w gminach z dniem 1 lipca 2013r. Gminy najczęściej same wdrażają system, w niektórych robią to związki celowe gmin. Deklaracje złożyło ponad 80% właścicieli nieruchomości. W zdecydowanej większości gminy objęły systemem nieruchomości zamieszkałe, w wielu przypadkach systemem objęto także nieruchomości niezamieszkałe. Prace przebiegają wolno, ale skutecznie. W większości przypadków nie zwiększono obsady kadrowej w gminach. Opłatę za odpady najczęściej ustalono od osoby, chodź były też przypadki ustalenia opłaty od ilości zużytej wody, gospodarstwa domowego czy powierzchni mieszkania. Były znaczące różnice w wysokości opłat za odpady segregowane i zmieszane. Większość uczestników reprezentowała gminy, w których skutecznie przeprowadzono przetargi najczęściej były to przetargi na odbiór i przetwarzanie odpadów. Podpisano z firmami stosowne umowy. Przedstawiciele gmin wskazywali przypadki nierzetelnych firm, które wygrały przetargi i nie wywiązały się z podpisanych umów. Uwagi i wnioski zgłaszane przez uczestników dotyczyły następujących zagadnień: gminy uczestniczące w seminariach wdrażają nowy model gospodarowania odpadami komunalnymi (głównie gminy, czasem przez związek celowy gmin); w niektórych gminach wystąpiły opóźnienia w: 6

7 utworzeniu rejestru działalności regulowanej, w której dokonuje się wpisu firm odbierających odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, uchwaleniu Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy; podjęciu innych uchwał, w tym wyboru metody ustalania opłaty za gospodarowanie odpadami oraz ustalonej stawki opłaty, terminu, częstotliwości i trybu uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami, wzoru deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami składanej przez właścicieli nieruchomości, sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie odbierania i zagospodarowania odpadów w zamian za uiszczoną opłatę za gospodarowanie odpadami, głównie ze względu na opóźnienie w uchwalaniu przez samorządy województw planów gospodarki odpadami, przeprowadzeniu i rozstrzygnięciu przetargów na odbieranie lub odbieranie i przetwarzanie odpadów. Najczęściej ogłaszano przetargi na odbiór i przetwarzanie odpadów. Kryterium w przetargach była najczęściej cena; w niektórych Regionach Gospodarki Odpadami Komunalnymi (RGOK) brak RIPOK. Są instalacje zastępcze. Występują przypadki, w których odpady nie są wożone do RIPOK, ale do instalacji zastępczych (mimo, że są wyznaczone RIPOK). Problemem jest odległości od RIPOK oraz wysoka cena ustalona przez zarządzających instalacjami przetwarzania odpadów; w wielu gminach brak PSZOK, zastępuje się je zbiórką mobilną; nie przeprowadzono w niektórych gminach prawidłowej kampanii informacyjnej dotyczącej nowego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi; brak w niektórych gminach udostępniania informacji nt. nowego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi na stronie internetowej gminy; w wielu gminach w początkowym okresie wdrażania nowego systemu brak było wystarczającej liczby pojemników, worków. Sytuacja poprawiała się w IV kwartale 2013r. Różne są kolory worków, pojemników. Często w budynkach wielolokalowych nie segreguje się odpadów; różne są systemy segregacji odpadów. W wielu gminach są systemy: odpady suche i mokre odpady; papier, tworzywo, metale, tetrapaki i szkło oraz zmieszane, odpady zielone (trawa, gałęzie); w niektórych gminach występuje nieregularność w odbiorze odpadów przez firmy, które wygrały przetargi; niektóre gminy prowadzą kontrolę firm odbierających odpady, właścicieli nieruchomości przez pracowników urzędów; są opóźnienia w składaniu sprawozdań przez firmy odbierające odpady do urzędu gminy (nie składają sprawozdań firmy zarejestrowane w gminie, ale nie odbierające odpadów); zarządy wspólnot, spółdzielnie mieszkaniowe kwestionują status właściciela nieruchomości i często nie chciały składać deklaracji; niska świadomość radnych podejmujących uchwały z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi (kwestia dalszego losu odpadów, ich przetwarzania, niskie stawki opłat za gospodarowanie odpadami, zatrudnienie pracowników do obsługi systemu); brak w gminach specjalistów posiadających wiedzę i praktykę z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi (brak środków, nie ma kto edukować), stąd 7

8 niski stan świadomości mieszkańców nt. nowego systemu gospodarowania odpadami; migracje mieszkańców, zmiany przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach powodują konieczność składania nowych deklaracji (są przypadki braku nowych deklaracji przy zmianie stawek opłat), co dodatkowo obciąża pracowników urzędu gminy; problem ze składaniem deklaracji przez właścicieli działek letniskowych, egzekwowaniem opłaty od nich a także odbiorem odpadów (pobyty tylko weekendowe na w/w działkach); egzekucja opłat od właścicieli nieruchomości, którzy są w trudnej sytuacji materialnej; istnieje problem programów osłonowych dla najuboższych mieszkańców i dopłat (zwolnień) w przypadku mieszkańców spółdzielni mieszkaniowych, wspólnot mieszkaniowych; prowadzący działalność w zakresie skupu makulatury, złomu czy zbierający odpadową odzież (pojemniki PCK, Caritas itp.) przechwytują ilość wytworzonych odpadów w gminie, a nie składają sprawozdań, co rzutuje na ilość odpadów, osiągnięte poziomy odzysku i recyklingu; gmina nie jest właścicielem odpadów komunalnych (nie jest wytwórcą ani posiadaczem odpadów w rozumieniu ustawy o odpadach). Dlatego istnieją problemy związane z kierowaniem strumienia odpadów do instalacji, w którą inwestowała gmina, posiadającej status RIPOK - w sytuacji funkcjonowania kilku RIPOK na terenie Regionu Gospodarki Odpadami Komunalnymi lub instalacji zastępczych; istnieją RIPOKi widma tj. takie, które posiadają np. sortownię bez części biologicznej i uzyskały status RIPOK w zakresie mechaniczno biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych. Instalacje te konkurują (niską ceną) na rynku z instalacjami w pełni wyposażonymi i przetwarzającymi odpady zgodnie z przepisami prawa; problemy w zakresie osiągnięcia poziomów recyclingu bądź przekazania odpadów do ponownego wykorzystania. Gminy muszą konkurować z tzw. wprowadzającymi opakowania w rozumieniu ustawy o gospodarowaniu opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Podobnie z odpadami ulegającymi biodegradacji; Różnie kształtują się stawki opłat (dla przykładu): segregowane: od 2 zł/osobę do 19,50 zł/osobę, od 9 zł/gospodarstwo 1 osobowe do 46 zł/gospodarstwo (stawka uzależniona od liczby osób w gospodarstwie), od 19 zł za 40 m2 do 35 zł za 80 m 2 gospodarstwa, zmieszane odpady: najczęściej stawka opłaty wyższa o 40% nawet do 100%. Stosowano przypadki mniejszych opłat przy zbieraniu odpadów biodegradowalnych. Funkcjonowanie PSZOKów: wiele gmin nie wie, jak zorganizować PSZOK; 8

9 brak definicji PSZOKu; powinny być określone wymagania ekologiczne dla PSZOKów; model PSZOKu dostosowany do specyfikacji gminy; różnica w organizacji i funkcjonowaniu PSZOK prowadzonego przez spółkę czy zakład gminy, a inaczej prowadzi firma, która wygrała przetarg na organizację PSZOKu, przez krótki okres czasu np. przez dwa lata; przyjmowanie do PSZOK-u odpadów komunalnych powstających na nieruchomościach niezamieszkałych (nie objętych systemem gminnym); czy mobilna zbiórka niektórych odpadów komunalnych wytwarzanych nieregularnie może zastąpić PSZOK?; ile odpadów można oddać do PSZOK, czy ustalić limity (jak ma się to do ustaleń w ustawie o odpadach w zakresie minimalizacji ilości wytworzonych odpadów)?; kto powinien zorganizować punkty selektywnej zbiorki odpadów opakowaniowych przy supermarketach? Kto winien odpowiadać za ich funkcjonowanie?; właściwa edukacja i informacja dla społeczeństwa to warunek skutecznego wdrażania nowego systemu gospodarowania odpadami, mieszkańcy muszą wiedzieć, że właściwa gospodarka odpadami to też ich problem. Niski poziom świadomości ekologicznej społeczeństwa. Edukacja winna być ciągła, a opierać się na praktycznych zajęciach. Edukacja ma propagować i wprowadzać realizację selektywnej zbiórki odpadów; trudno rozliczyć się gminie z: selektywnego zbierania co najmniej: papieru, metalu, tworzywa sztucznego, szkła, opakowań wielomateriałowych i odpadów ulegających biodegradacji, w tym także opakowań biodegradowalnych, osiągnięcia do 31 grudnia 2020r. poziomów recyklingu i przygotowania do ponownego użycia: papieru, metali, tworzyw sztucznych, szkła odpadów biodegradowalnych, budowlanych, kto ma dostarczyć pojemniki do zbiorki odpadów? jeśli gmina, to musi podjąć uchwałę jako część usługi w zakresie odbierania odpadów od właścicieli nieruchomości lub uwzględnić w opłacie za odbieranie odpadów (dotyczy nieruchomości systemu gminnego). Kto powinien dbać o właściwy stan sanitarny, techniczny pojemników, jeśli ma dostarczyć je firma na podstawie umowy z gminą na odbieranie odpadów; czy rekultywacja składowiska wymaga uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach? mechaniczno biologicznego przetwarzania odpadów: kierowanie strumienia zmieszanych odpadów komunalnych nie do RIPOK, ale do instalacji zastępczych wyznaczonych w wojewódzkim planie gospodarki odpadami jako funkcjonujących do czasu uruchomienia RIPOK spełniających wymogi BAT (mimo funkcjonowania w RGOK regionalnych instalacji o przepustowości zdolnej przyjąć odpady). Podmioty odbierające odpady wożą je do tej instalacji, gdzie są niższe ceny za przetwarzanie odpadów; nieprecyzyjnie określone wymagania dot. aktywnego napowietrzania" z zabezpieczeniem uniemożliwiającym przedostanie się nieoczyszczonego 9

10 powietrza do atmosfery; przekształceniu biologicznemu nie ulegają popioły zawarte we frakcji o wielkości 0-80 mm (kod ). Jest znaczna zawartość popiołów w odpadach zbieranych z zabudowy opalanej węglem. Stanowią one problem w procesie przekształcenia biologicznego tlenowego i beztlenowego; Dwa modele wdrażania nowego systemu gospodarowania odpadami: zarządzanie systemem, przeprowadzenie przetargów i wszystkie inne zadania realizuje gmina, powierzenie zadań w zakresie zarządzania systemem gospodarowania odpadami innej osobie prawnej (przykład Krakowa, w którym jednemu podmiotowi MPO Kraków Sp. z o.o. powierzono odpowiedzialność za funkcjonowanie całego systemu w celu konieczności zintegrowania systemu uwzględniającego wszystkie elementy wchodzące w jego skład oraz wszystkie procesy zachodzące w procesie od wytwarzania i odbioru odpadów do ich przetwarzania). sugestie gmin: ustalenia jednolitego wzoru deklaracji składanej przez właściciela nieruchomości, odstąpienie od składania deklaracji przy zmianie stawki opłaty, ustalenia jednolitego systemu segregacji odpadów tak aby poszczególne frakcje były wartościowymi surowcami, ustalenie organizacji PSZOK, ich wyposażenia, standardów jakie powinien spełniać, ustalenie jednakowych kolorów worków, pojemników na poszczególne rodzaje odpadów; W dalszej części seminariów, po burzliwej dyskusji uczestników podnoszących w/w problemy oraz zmian stanowiska wojewodów w sprawie uchwał rad gmin, różne interpretacje segregacji odpadów, prowadząca sumowała wnioski i problemy zgłaszane podczas seminariów, odpowiadała na nie, posługując się interpretacjami, wyjaśnieniami ze strony internetowej Ministerstwa Środowiska i własnym doświadczeniem. Przechodząc do kolejnych punktów seminariów wskazała, iż gminy od niedawna wdrażają nowy system gospodarowania odpadami komunalnymi. W pierwszym etapie skupiły się na jego skutecznym wprowadzeniu (przygotowaniu koncepcji nowego modelu gospodarowania odpadami, zarządzaniu systemem, przygotowaniu projektów uchwał dla rad gmin, przygotowaniu przetargów na odbiór i przetwarzanie odpadów), aby był przyjazny dla społeczeństwa i nie spowodował uszczerbku w budżecie gmin. Czas teraz na kolejne etapy, tj. analizę drogi wytwarzanych odpadów, ich zagospodarowania, kontrolę przepływu strumienia odpadów, w tym firm odbierających i przetwarzających odpady, respektowania przepisów prawa przez właścicieli nieruchomości, firmy gospodarujące odpadami zgodnie z kompetencjami organów administracji publicznej. Szczegółowo omówiono kontrolę gospodarowania odpadami komunalnymi sprawowaną przez gminy (zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach j. t. Dz. U. z 2013r., poz. 1399, Prawem ochrony środowiska 10

11 j. t. Dz. U. z 2013r., poz ze zm, ustawą o swobodzie działalności gospodarczej j. t. Dz. U. z 2013r., poz. 672 ze zm.) zwracając uwagę na zawiadomienie o kontroli upoważnienie do kontroli, zakres kontroli, protokoły kontroli (wypracowano wzory dokumentów), przebieg kontroli, a następnie przygotowania decyzji wójta dot. efektów kontroli. Omówiono szczegółowo egzekucję sprawozdań kwartalnych składanych do gmin przez firmy odbierające odpady (zwracając uwagę na konieczność składania sprawozdań przez wszystkie firmy znajdujące się w rejestrze działalności regulowanej prowadzonym przez gminy). Omówiono sposób przygotowania sprawozdań rocznych gminy do marszałka województwa i wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. Wyjaśniono sposób wyliczania osiągniętych poziomów recyklingu i przygotowania do ponownego użycia: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła, odpadów budowlanych i rozbiórkowych odebranych z obszaru gminy, ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania. Posługiwano się stosownymi rozporządzeniami Ministra Środowiska. Wiele wątpliwości budziło osiągnięcie poziomów recyklingu i przygotowania do ponownego użycia odpadów budowlanych (określenia ilości wytwarzanych odpadów) oraz ograniczenia masy odpadów biodegradowalnych w środowisku wiejskim, w którym odpady te w domu są odzyskiwane (kompostowanie, skarmianie zwierząt itp.). Omówiono trudną tematykę egzekucji prawa związaną z wdrażaniem znowelizowanej ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach zwracając uwagę na kompetencje: wojewody, RIO, wójta, WIOŚ, gminy, województwa. Wypracowano wzory decyzji administracyjnych, obowiązków o charakterze niepieniężnym i pieniężnym opłat za odbieranie odpadów, kar pieniężnych dla przedsiębiorców odbierających odpady komunalne, omówiono procedury egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym (wierzycielem i organem egzekucyjnym jest wójt, burmistrz, prezydent miasta) oraz postępowania podatkowego. Szczegółowo omówiono: obowiązki wójta, burmistrza, prezydenta dot. nakładania kar pieniężnych w drodze decyzji na przedsiębiorcę odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, przygotowano wzór decyzji. Omówiono: narzędzie egzekwowania prawa przez wójta od właścicieli nieruchomości (wydanie decyzji podatkowej wymiarowej w razie niezłożenia deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi lub wątpliwości co do danych zawartych w deklaracji), przejęcie odbioru odpadów komunalnych od właściciela nieruchomości niezamieszkałej w zamian za ustaloną opłatę za odbieranie odpadów; egzekwowanie prawa przez wójta od przedsiębiorców odbierających odpady komunalne (dokumenty do wpisu do rejestru działalności regulowanej, przekazywanie odpadów do RIPOK, osiągnięcie poziomów recyklingu i ograniczenia masy odpadów biodegradowalnych, terminowości i rzetelności sprawozdań), kar dla przedsiębiorców; 11

12 główne zasady postępowania egzekucyjnego wynikające z ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (j. t. Dz. U. z 2012r., poz ze zm.); W dyskusji uczestnicy stwierdzili, że postępowanie egzekucyjne jest bardzo trudnym problemem i warto poświęcić jemu oddzielne warsztaty, szkolenie. Wobec problemów z organizacją selektywnej zbiorki odpadów w budynkach wielolokalowych (zgłoszonych przez uczestników), prezentowano model gospodarki odpadami na osiedlach Mazowieckiej Spółdzielni Mieszkaniowej w Płocku system tzw. Eko domków, w których odbiera się od mieszkańców domów wielolokalowych odpady segregowane i zmieszane, aby odpady zmieszane wysegregować na poszczególne rodzaje odpadów: papier, tworzywa, szkło, metale, wielomateriałowych (w Płocku segreguje się nawet na 24 rodzaje odpadów). Prezentacja wzbudziła wiele pytań i uwag dot. kosztów funkcjonowania systemu, stwierdzeń, że są to osiedlowe segregatornie i wyręczają mieszkańców z segregacji u źródła. Pozwalają jednak uzyskać czyste rodzaje odpadów surowcowych, łatwiejsze do dalszego recyklingu. W następnej części seminariów uczestnicy prezentowali różne formy i metody informacji i edukacji ekologicznej społeczeństwa w zakresie nowego modelu gospodarowania odpadami. Najczęściej były to: internet, obwieszczenia, ulotki. Były też gminy, w których prowadzono spotkania z mieszkańcami nt. nowego systemu, działania edukacyjne RIPOK, informacje w lokalnej prasie, telewizji nt. nowego systemu. Generalnie uczestnicy stwierdzili, iż mała obsada etatowa w urzędzie i brak środków finansowych powoduje skromne metody i formy edukacji ekologicznej społeczeństwa. Poruszono możliwość finansowania edukacji z opłaty za odpady. Prowadząca, mając na uwadze wypowiedzi uczestników, ustosunkowała się do nich, a także rozszerzyła problem edukacji i informacji społeczeństwa w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi, zwracając uwagę na: podstawy prawne do prowadzenia edukacji ekologicznej wynikające z przepisów prawa, Polityki ekologicznej państwa i Narodowej strategii edukacji ekologicznej, programów ochrony środowiska, kampanię informacyjną, którą winny prowadzić gminy, wynikającą z ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, obowiązki edukacji ekologicznej wynikające z art. 3 ust. 2, pkt. 8,9 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz art. 13 ustawy z dnia 1 lipca 2011r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, mechanizmy, narzędzia, metody stosowane w edukacji ekologicznej, przykłady kompleksowej edukacji odpadowej społeczeństwa prowadzonej przez gminy, województwa, firmy, organizacje pozarządowe i pomoc Ministerstwa Środowiska oraz konieczność współpracy w tym zakresie. Seminaria były tak organizowane, aby można było przeprowadzić warsztaty terenowe w regionalnych instalacjach przetwarzania odpadów komunalnych, obejrzeć PSZOK. Uczestnicy mieli możliwość zapoznać się z procesami przetwarzania odpadów w Regionalnej Instalacji Przetwarzania Odpadów Komunalnych w Krzyżanówku woj. łódzkie (instalacja MBP, kompostownia, składowisko), Regionalnej Instalacji Przetwarzania Odpadów Komunalnych 12

13 w Legnicy woj. dolnośląskie (prezentacja instalacji MBP, kompostowni, składowiska, edukacji ekologicznej prowadzonej w Zakładzie), Zakładzie Utylizacji Odpadów Komunalnych w Hryniewiczach woj. podlaskie (instalacje: MBP, składowisko, PSZOK, prowadzonej edukacji ekologicznej), Zakładzie Gospodarki Odpadami Komunalnymi w Koninie (instalacja MBP, składowisko, rozpoczęta budowa spalarni odpadów, edukacja ekologiczna), Beskid Żywiec w Żywcu woj. śląskie (kompostownia, składowisko), Regionalnej Instalacji Przetwarzania Odpadów Komunalnych w Krakowie Baryczy woj. małopolskie (instalacja MBP, kompostownia, składowisko odpadów, PSZOK, ścieżka edukacyjna w Zakładzie i bogaty program edukacji odpadowej, bloki energetyczne, planowana budowa spalarni odpadów). Były to bardzo wartościowe i pouczające dla wszystkich warsztaty. Uczestnicy zadawali wiele pytań prowadzącym warsztaty dot. technologii, kosztów funkcjonowania systemów, uzyskiwanych efektów ekologicznych. Podsumowaniem warsztatów terenowych były wypowiedzi uczestników i prowadzących nt. efektów dla gmin i środowiska związanych z wdrażaniem nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi. W wypowiedziach i prezentacji zwracano uwagę na: stawiane przez gminy cele w gospodarowaniu odpadami, krótko i długookresowe, już osiągnięte efekty i planowane efekty objecie systemem wszystkich nieruchomości, wszystko pod kontrolą szczelny system, o kształcie systemu decyduje gmina (decentralizacja uprawnień), eliminacja instalacji nie spełniających wymogów ekologicznych, budowa instalacji spełniających wymogi BAT, upowszechnienie segregacji u źródła, większy odzysk odpadów, mniej składowanych odpadów, mniej dzikich składowisk odpadów, więcej informacji dla społeczeństwa, wyższy stan świadomości ekologicznej społeczeństwa, realizacja zasady zanieczyszczający płaci czyste środowisko, lepsza jakość życia mieszkańców zarządzanie systemem gospodarowania odpadami komunalnymi kto zarządza systemem, a jak można zmienić, w jaki sposób zarządza, co można zmienić? jakie są warunki do funkcjonowania systemu? funkcjonowanie RIPOK, PSZOK, firmy odbierające odpady, droga odpadów wytwarzanych przez mieszkańców egzekucja obowiązków od właścicieli nieruchomości, firm gospodarujących odpadami, monitorowanie systemu przez gminę. W podsumowaniu seminariów zwrócono uwagę na następujące problemy, uwarunkowania we wdrażaniu nowego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi (oprócz wskazanych wcześniej): 13

14 trudności gmin z dostępem do danych ewidencyjnych ludności, aby weryfikować dane zawarte w deklaracjach składanych przez właścicieli nieruchomości; trudności z utworzeniem warunków do składania deklaracji w formie elektronicznej; zmiana deklaracji przy wprowadzaniu nowych stawek opłat za odpady (to dodatkowe zadania dla właścicieli nieruchomości i kadry urzędników obsługujących system zarejestrowania deklaracji, sprawdzenia poprawności wypełnienia, analiza danych, ewentualnie wydanie decyzji administracyjnej są bardzo absorbujące dla gminy); ochrona danych osobowych zawartych w deklaracjach składanych przez właścicieli nieruchomości/kontrola Głównego Inspektora Ochrony Danych Osobowych deklaracji pod kątem legalności żądania przez gminy danych, które powinny być objęte ochroną prawną np. pesel, adres , nr telefonu, stopień pokrewieństwa itp.); odpowiedzialność za segregację odpadów w budynkach wielolokalowych (zarząd spółdzielni, wspólnoty mieszkaniowej decyduje o segregacji odpadów, jeśli nieliczni mieszkańcy nie segregują, to wyższą opłatę zapłacą wszyscy mieszkańcy); brak przygotowania kadr do skutecznego prowadzenia procedur egzekucyjnych, brak zabezpieczenia środków finansowych na działania egzekucyjne (nie wszystkie gminy uwzględniły w stawce opłaty za odpady); potencjalne trudności w kontroli funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami (kontrolę segregacji odpadów u żródła ma możliwość prowadzić firma odbierająca odpady; czy robi to? firmy powinny na bieżąco informować gminę o braku segregacji przez właścicieli nieruchomości); niedostateczne działania edukacyjne prowadzone przez gminy wśród wszystkich właścicieli nieruchomości. Seminaria osiągnęły zakładane cele. Ich uczestnicy poznali różne instalacje przetwarzania odpadów komunalnych, różne systemy wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi, egzekucję przepisów prawa przez gminy, różne metody edukacji odpadowej. Uzyskali materiały seminaryjne, mieli możliwość zadawania pytań do RCEE po seminariach. WYDAWNICTWO INSTALACJE PRZETWARZANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH W POLSCE INFORMATOR I PORADNIK EDUKACYJNY Wprowadzony w Polsce nowy system gospodarowania odpadami komunalnymi wymaga stałego wsparcia informacyjno edukacyjnego. Niezbędna jest powszechna i wyższa kultura techniczna w zakresie postępowania z odpadami komunalnymi, w tym ich odzysku, recyclingu i unieszkodliwiania a także świadoma kontrola przyjętych w gminach rozwiązań w zakresie gospodarowania wytwarzanymi odpadami. Faktem jest, że nigdy nie przestaniemy wytwarzać odpadów. Niewłaściwa gospodarka nimi może powodować dużą uciążliwość, 14

15 uniemożliwiając zrównoważony rozwój. Mnożą się pytania: jak najlepiej prowadzić gospodarkę odpadami, aby nie powodowały one uciążliwości dla ludzi i środowiska, nie obciążały zbyt budżetów właścicieli nieruchomości, aby zastępowały surowce naturalne, a instalacje przetwarzania odpadów nie były traktowane przez mieszkańców i organizacje społeczne jako źródła uciążliwości dla ludzi i środowiska. Aby choć częściowo pomóc samorządom gmin w doskonaleniu systemu gospodarowania odpadami komunalnymi w gminach, RCEE w Płocku przygotowało wydawnictwo informator i poradnik edukacyjny pt. Instalacje przetwarzania odpadów komunalnych w Polsce dzięki dofinansowaniu NFOŚiGW w Warszawie oraz WFOŚiGW w Warszawie. Informator, oprócz zestawu instalacji przetwarzania odpadów komunalnych w Polsce wg uchwał sejmików wojewódzkich w sprawie wykonywania wojewódzkich planów gospodarowania odpadami opisu technologii niektórych z nich, przykładów punktów selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, zawiera także informacje związane z podstawami prawa odpadowego w Europie, w Polsce i prawa miejscowego, procedury kontroli i egzekucji przez gminy obowiązującego prawa dot. gospodarowania odpadami komunalnymi, źródła finansowania przedsięwzięć w zakresie gospodarowania odpadami oraz przykłady działań edukacyjnych dzieci, młodzieży i dorosłych. Oto spis treści tego wydawnictwa: 1.Wprowadzenie. 2. Jadwiga Zonenberg Regulacje prawne dotyczące gospodarowania odpadami komunalnymi w Unii Europejskiej i w Polsce, w tym prawo miejscowe. 3. Jadwiga Zonenberg Nowe zasady gospodarowania odpadami komunalnymi w Polsce, z uwzględnieniem projektów uchwał rad gmin. 4. Janina Kawałczewska, Witold Lenart Budowa i eksploatacja regionalnych instalacji przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK) z uwzględnieniem procedury ocen oddziaływania na środowisko. 5. Iwona Kuczyńska, Krystyna Flak Punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych (PSZOK). 6. Janina Kawałczewska Instalacje przetwarzania odpadów komunalnych w Polsce spełniające wymogi regionalnych instalacji przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK). 7. Iwona Kuczyńska, Krystyna Flak Regionalna Instalacja Przetwarzania Odpadów Komunalnych (RIPOK) w Krakowie. 15

16 8. Witold Lenart Inne instalacje przetwarzania odpadów w Polsce. 9. Jadwiga Zonenberg Zasady kontroli i egzekwowania prawa dotyczącego gospodarowania odpadami komunalnymi. 10. Witold Lenart Edukacja ekologiczna społeczeństwa i informacja warunkiem skutecznego wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi. 11. Janina Kawałczewska Finansowanie zadań gospodarowania odpadami komunalnymi. 12. Niektóre skróty. 13. Materiały źródłowe. Serdecznie dziękujemy autorom wydawnictwa za pomoc w jego realizacji oraz tym zarządzającym instalacjami przetwarzania odpadów komunalnych, którzy wyrazili zgodę na opis technologii i przekazali materiały umożliwiające opis instalacji Wydawnictwo będzie przekazywane nieodpłatnie uczestnikom konferencji sumującej projekt, zarządzającym instalacjami, gminom, wojewodom, WIOŚ, oraz centrom edukacji, samorządom województw wyrażającym zainteresowanie nim. Zachęcamy do lektury wydawnictwa. KONFERENCJA NT. EFEKTY WDRAŻANIA NOWEGO MODELU GOSPODAROWANIA ODPADAMI KOMUNALNYMI Ostatnim działaniem projektu Bliżej śmieci dalej od nieporządku jest ogólnopolska konferencja nt. Efekty wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi organizowana w dniach 27 i 28 maja 2014r. w Centrum Edukacyjno-Konferencyjnym Poświętne w Płońsku. Celem jej jest ocena efektów wdrożenia nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi i wypracowanie wniosków do nowelizacji rozwiązań prawnych w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi. RCEE w Płocku wraz z Burmistrzem m. Płońska (właścicielem Zakładu Zagospodarowania Odpadów w Poświętnem i PSZOK w Płońsku), Wójtem Gminy Płońsk (na terenie której zlokalizowany jest Zakład Zagospodarowania Odpadów) oraz Przewodniczącym konwentu wójtów i burmistrzów powiatu płońskiego serdecznie zapraszają przedstawicieli gmin, powiatów, województw, firmy gospodarujące odpadami do udziału w konferencji. W pierwszym dniu konferencji planujemy odpowiedzieć na pytanie: co zyskało środowisko i mieszkańcy dzięki wprowadzeniu nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi, zaproponować zmiany w prawie dotyczące gospodarowania odpadami komunalnymi. Zaprosiliśmy do udziału w konferencji 16

17 posła na Sejm RP Pana Tadeusza Arkita oraz Wiceministra Środowiska Pana Janusza Ostapiuka. W drugim dniu planujemy warsztaty terenowe w PSZOK w Płońsku oraz w Zakładzie Zagospodarowania Odpadów w Poświętnem oraz wystąpienia na temat stojących wyzwań przed gminami w zakresie: gospodarowania odpadami opakowaniowymi, procesów inwestycyjnych dla nowych przedsięwzięć z uwzględnieniem powszechnych protestów mieszkańców i organizacji społecznych przy tego typu przedsięwzięciach oraz ograniczonych środkach finansowych gmin. O objęcie patronatem konferencji poprosiliśmy Marszałka Województwa Mazowieckiego Pana Adama Struzika. Podczas konferencji zainteresowani uczestnicy otrzymają w/w informator pt. Instalacje przetwarzania odpadów komunalnych w Polsce. A oto planowany program konferencji: I dzień Prowadzą: Janina Kawałczewska RCEE w Płocku, dr Witold Lenart Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym i Zrównoważonym Rozwojem Uniwersytetu Warszawskiego. 1. Otwarcie konferencji: Burmistrz Miasta Płońska, Wójt Gminy Płońsk, Przewodniczący konwentu wójtów i burmistrzów powiatu płońskiego, Prezes PGK w Płońsku, Prezes RCEE w Płocku. 2. Prezentacja informatora pt. Instalacje przetwarzania odpadów komunalnych w Polsce Janina Kawałczewska - RCEE w Płocku. 3. Prezentacje gmin nt.: Co zyskało środowisko i mieszkańcy dzięki wprowadzeniu nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi wystąpienia przedstawicieli: miasta Płońska, Związku Gmin Regionu Płockiego oraz Przewodniczącego konwentu wójtów i burmistrzów powiatu płońskiego; - dyskusja. Przerwa kawowa 4. Wystąpienia gości konferencji nt. zmian w przepisach dotyczących odpadów komunalnych. Obiad. 5. Panel dyskusyjny: Jak jest, co należy zmienić w gospodarowaniu odpadami komunalnymi? - Wprowadzenie do panelu. Stosowanie przepisów prawa przez samorządy, firmy gospodarujące odpadami komunalnymi przedstawiciel WIOŚ w Warszawie; Zarządzanie odpadami komunalnymi w gminie i propozycje zmian przedstawiciel Miasta Płocka; Aspekty ekonomiczne i uwarunkowania ekologiczne gospodarowania odpadami komunalnymi Dariusz Matuszewski - Prezes PGK w Płońsku; Edukacja ekologiczna społeczeństwa dot. gospodarki odpadami Janina Kawałczewska - RCEE w Płocku; Funkcjonowanie firm gospodarujących odpadami komunalnymi, odpady komunalne w spółdzielniach mieszkaniowych Jan Bernatowicz - Prezes EKO-MAZ Sp. z o.o. w Płocku; RIPOKi a uchwała Sejmiku w sprawie wykonania Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami dla Mazowsza na lata z uwzględnieniem lat

18 przedstawiciel Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego. - Dyskusja panelowa - prowadzi dr Witold Lenart - Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym i Zrównoważonym Rozwojem Uniwersytetu Warszawskiego. Przerwa kawowa. 6. Jak prowadzić dialog ze społeczeństwem nt. zrównoważonej gospodarki odpadami komunalnymi? dr Witold Lenart - Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym i Zrównoważonym Rozwojem Uniwersytetu Warszawskiego. Kolacja. II dzień Prowadzą: Janina Kawałczewska RCEE w Płocku, Romuald Woźniak Przewodniczący konwentu wójtów i burmistrzów powiatu płońskiego. 1. Warsztaty terenowe na terenie Zakładu Zagospodarowania Odpadów w Poświętnem (instalacja mechaniczno biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych MBP, instalacja do składowania odpadów powstających w procesie mechaniczno biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych składowisko w Dalanówku, PSZOK). Praca w dwóch grupach: I grupa: MBP, PSZOK, Dalanówek; II grupa: Dalanówek, MBP, PSZOK. Przerwa kawowa. 2. Wnioski z warsztatów terenowych. 3. Proces inwestycyjny dla nowych instalacji przetwarzania odpadów komunalnych a protesty mieszkańców dr inż. B. Kozłowska Politechnika Łódzka. 4. Źródła finansowania przedsięwzięć dot. gospodarowania odpadami komunalnymi przedstawiciel WFOŚiGW w Warszawie. 5. Gospodarowanie odpadami komunalnymi a odpady opakowaniowe dr inż. B. Kozłowska Politechnika Łódzka. 6. Podsumowanie konferencji wnioski do rozwiązań prawnych i systemowych w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi. Obiad. Zgłoszenia należy przesyłać w terminie do dnia: 22 maja 2014 r. faxem , e mailem: rceeplock@eko.org.pl lub listownie na adres Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Płocku, Płock, pl. Stary Rynek 20. Serdecznie dziękujemy wszystkim, którzy pomogli w realizacji projektu Bliżej śmieci dalej od nieporządku : finansującym projekt, współpracownikom przy organizacji konferencji, seminariów, wykładowcom i trenerom konferencji, seminariów. Mając nadzieję, że choć w części przyczyniliśmy się do wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi, serdecznie wszystkich pozdrawiamy. Do spotkania na kolejnych ścieżkach edukacji ekologicznej społeczeństwa 18 Zespół RCEE w Płocku