Fot. nr Stan zachowania i przyczyny zniszcze

Transkrypt

1 Fot. nr 12. Gmachy Sądu Okręgowego w Warszawie przy Al. Solidarności 127. Widok ogólny niszy wejścia głównego w środkowej części elewacji frontowej, wraz z podwójnym zestawem rozsuwanych drzwi, okazałym spocznikiem i dziewięciostopniowym biegiem granitowych schodów. Stan współczesny. Fot. A. Korczak Wszystkie elementy posadzki spocznika posiadają jednakową grubość 3 cm. Nawierzchnię spocznika ułożono na zagęszczonej warstwie z suchej mieszanki cementowo-piaskowej o grubości około 4 cm, pod którą znajdują się prawdopodobnie warstwy izolacyjne i podkładowe. Stopnie niżej położonego biegu schodów ułożono także z zachowaniem profilu stratygraficznego - analogicznego do ciągów pieszych przy prześwitach dziedzińców bocznych. 4. Stan zachowania i przyczyny zniszczeń. Bardzo poważnym problemem o znaczeniu technicznym i estetycznym a przede wszystkim komunikacyjnym, jest rozwijający się proces rozpadu pierwotnej geometrii środkowego biegu schodów w osi dawnego wejścia głównego i stopniowego przemieszczania się bloków poszczególnych stopni (fot. nr 15 i 16). Prawdopodobnie na skutek wykonania kanału linii telefonicznych i niewłaściwego zabezpieczenia komory rewizyjnej, doszło do rozluźnienia i wypłukania gruntu, częściowego przemieszczenia nawierzchni chodnika i w konsekwencji do poważnego zachwiania statyki podstawy całego biegu schodów. W zaburzonym układzie granitowych stopni, na skutek migracji wody opadowej przez ubytki fug i rozszczelnienia w strukturach podkładowych, doszło do się do kondensacji zawilgocenia w podłożu mocującym granitowe elementy i ich okresowego wymrażania w cyklach jesienno-zimowo-wiosennych. 11

2 Fot. nr 13 i 14. Gmachy Sądu Okręgowego w Warszawie przy Al. Solidarności 127. Nawierzchnia spocznika w niszy historycznych drzwi wejścia głównego z kamienną posadzką o modułowym deseniu, ułożona z płyt ciętych w trzech gatunkach różnobarwnych granitów (powyżej). Odkrywka w popękanym odcinku nawierzchni, określająca sposób opracowania fragmentów płyt i wskazująca na typ podłoża. Stan współczesny. Fot. W. Procyk Trudno jest do końca wytłumaczyć uszkodzenia granitowych płyt w nawierzchni spocznika. Liczne spękania koncentrują się głównie na obrzeżu obydwu stalowych krat wycieraczek, przy drzwiach wejściowych i w ich prześwicie (fot. nr 13). Pęknięcia o charakterze promienistym, sugerują jednak pierwszej kolejności zmiany następujące w wyniku uderzeń mechanicznych, w dalszej na skutek naprężeń liniowych, związanych z gelifrakcją lub korozją stali. 12

3 Fot. nr 15 i 16. Gmachy Sądu Okręgowego w Warszawie przy Al. Solidarności 127. Stopnie środkowego biegu schodów elewacji północnej wykonane z bloków ciemnobrunatnego granitu. Widoczny bardzo wyraźnie, zaawansowany proces destrukcji warstw podkładowych i kompleksowo postępujący cykl rozstępowania się poszczególnych bloków i zmiany geometrii poprawnego układu stopni. Fot. W. Procyk Zachodzące zjawiska i zły stan techniczny kwalifikują bieg schodów środkowych i nawierzchnię podestu do prac demontażowych. W trakcie prowadzonych prac wskazane byłoby definitywne usunięcie stalowych elementów pochylni (żółtoczarnej), zlokalizowanej w środkowym biegu i opracowania innej drogi zaopatrzenia lub transportu dokumentów. Pozostałe elementy biegów schodów, związane z komunikacją przez patio wschodnie nr 3 i zachodnie nr 4, posiadają drobne uszkodzenia o charakterze mechanicznym, które z uwagi na ich małą objętość nie kwalifikują się do rekonstrukcji. W wyniku procesu erozji poważnej destrukcji strukturalnej, uległy zaprawy użyte do wypełnienia fug, głównie w szczelinach pomiędzy blokami stopni zewnętrznych. W miejscach szczególnie intensywnych uderzeń wody opadowej, spływającej z obróbek blacharskich gzymsów działowych doszło do rozluźnienia i wypłukania zaprawy, stężającej porządek układu elementów bazaltowej nawierzchni. 13

4 5. Wnioski i założenia konserwatorskie. Analiza ogólnej problematyki renowacji elementów składowych komunikacji zewnętrznej gmachów Sądów, wskazuje na obecność zespołu zmian destrukcyjnych, klasyfikujących się do dwu kategorii. N a jpowa żn ie js zym i zarazem pierwszoplanowym zagadnieniem, które należy rozwiązać w sposób kompleksowy jest zły stan techniczny środkowego biegu schodów od strony Alei Solidarności. W zaburzonym układzie granitowych stopni zachodzi proces rozstępowania się porządku bloków i nierównomiernego ich osiadania. Poszczególne, dobrze zachowane detale granitowych stopni, z uwagi na niestabilny charakter podłoża kwalifikują się do kompleksowego demontażu oraz nowego, prawidłowego przełożenia bloków, po wykonaniu nowego podłoża wraz z izolacjami Rozbiórkę należy poprzedzić szczegółową inwentaryzacją wszystkich elementów. W dalszej kolejności, w pełnym polu biegu - całkowitej wymianie należy poddać zdezintegrowane warstwy nośne, aż do spodnich powłok izolacyjnych. Proces przemieszczania się bloków, wywołany był zanikiem funkcji nośnych i stabilizacyjnych w obrębie całej tej struktury. W trakcie przygotowywania warstw stabilizujących pod proces montażu granitowych schodów należy na drodze czynności praktycznych, zachować właściwe wysokości poszczególnych rzędów i wąskie odstępy pomiędzy elementami. Analogicznym czynnościom demontażowym, połączonym z wymianą podłoża należy poddać nawierzchnię spocznika. Z uwagi na znaczące, spękanie płyt z powierzchni należy poddać wymianie około 30-ci procent ogólnej ilości elementów, stanowiących powtarzalny motyw granitowej posadzki. Dokładne proporcje najlepiej skonfrontować z rzeczywistymi potrzebami po zakończeniu inwentaryzacji i po zdemontowaniu elementów. Wskazane byłoby użycie płyt granitowych o zwiększonej grubości np. 4 cm, zastosowane pierwotnie - 3 cm - nie wytrzymały próby czasu. Bardzo istotnym zadaniem w ramach renowacji spocznika będzie wykonanie w osi drzwi wejściowych - prostokątnych płycin pod stalowe kratki, które służą do wstępnego usuwania zabrudzeń z obuwia. W tym celu w trakcie przygotowywania warstw podkładowych pod nawierzchnię z płyt granitowych, należy zaplanować wykonane odpowiedniej głębokości płycin o formacie analogicznym do istniejącego x 100 cm w zaprawie betonowej, z dodatkiem czynnika uszczelniającego (np. Hydrobetu). Zabieg ten wpłynie znacząco na poprawę trwałości i szczelność podłoża. Dodatkowym zabezpieczeniem dna płycin i ich ścian bocznych może być np. okładzina z płyt granitowych lub wyjmowane wanny, odpowiednio wyprofilowane z blachy nierdzewnej. 14

5 D o d ru gi ej grupy tematycznej zakwalifikowano prace renowacyjne, związane z pozostałymi biegami schodów, podporządkowanych ciągom komunikacji poprzez boczne patio nr 3 i 4. Nie zakłada się w tym zakresie złożonych prac demontażowo-montażowych. W obrębie biegów schodowych należy przeprowadzić całościowy zabieg usunięcia zdezintegrowanych fug wypełniających szczeliny wzdłużne i złącza pomiędzy blokami. W następnej kolejności umyć wszystkie płaszczyzny z zastosowaniem mechanicznych urządzeń myjących, wspomaganych środkami chemicznymi do czyszczenia powierzchni kamiennych. Podobnym zabiegom należy poddać kamienną nawierzchnię w obydwu dziedzińcach bocznych, łącznie z bocznymi odcinkami nawierzchni dziedzińca, wyłożonymi płytami z piaskowca drobnoziarnistego z złóż szydłowieckich. Mokre techniki oczyszczania umożliwią pełne usunięcie zdezintegrowanej części zapraw stabilizujących geometrię bazaltowej kostki. W bocznych kanałach zapewniających doświetlenie kondygnacji podziemnej po stronie zachodniej patio nr 4 i po stronie wschodniej patio nr 3, poniżej stalowej kraty zabieg czyszczenia pionowych powierzchni wyprawionych tynkiem można przeprowadzić przy wykorzystaniu suchych technik abrazyjnych (strumieniowo - ściernych). Po wykonaniu uzupełnień i po zagruntowaniu, powierzchnie najlepiej pomalować farbami w kolorze piaskowcowej okładziny - na bazie spoiw krzemoorganicznych. Proces uzupełniania ubytków w przestrzeniach szczelin pomiędzy blokami stopni należy poprowadzić przy zastosowaniu specjalistycznych, mrozo i wodoodpornych zapraw do fugowania. W polach nawierzchni bazaltowej do uzupełnień należy użyć zapraw o analogicznych parametrach jak w wykonanym podłożu. Moduły stalowych, kratownic należy poddać renowacji, uwzględniając doczyszczenie skorodowanych odcinków na drodze piaskowania i dobranie właściwej (grafitowo-czarnej barwy końcowego zabezpieczenia z powłok antykorozyjnych, 6. Proponowane postępowanie konserwatorskie Schody biegu środkowego, przeprowadzenie kontrolnych pomiarów wysokości rzędnych i szczegółowa inwentaryzacja wszystkich elementów biegów schodów środkowych i detali spocznika, kompleksowy demontaż granitowych stopni i posadzki spocznika według oznaczeń określonych na drodze inwentaryzacji, wykonanie nowego podłoża wraz z izolacjami na żelbetowej płycie podstawy schodów według wcześniej użytego schematu (rys. arch. nr 3 ) : 15

6 - podkład Deitermann 1, - izolacja przeciw wodna Deitermann, - geowóknina 250 g/m 2, - folia kubełkowa, - podlewka betonowa 8 cm, - rzędy stopni z bloków granitowych o grubości 12 cm. wszystkie powierzchnie granitowych elementów schodów po demontażu należy poddać mechanicznemu oczyszczeniu z pozostałości wcześniej użytych, mineralnych zapraw spajających, do pełnego usunięcia zabrudzeń, przed procesem ciśnieniowego mycia wodą najlepiej zastosować chemiczne środki wspomagające jak np. Alkutex Fassadenreiniger-Paste, gotową do użycia - tiksotropową pastę, bazującą na fluorku amonowym. W kontakcie z powierzchnią czyszczoną związek ten ulega rozkładowi i biodegradacji, do wypełnienia szczelin pomiędzy blokami stopni, po zakończonym procesie poziomowania i montażu najlepiej użyć specjalistycznych zapraw do fugowania jak np. Funcosil ECC-Fugenmörtel, hydrauliczną zaprawę do spoinowania modyfikowaną emulsją żywicy epoksydowej. Proponowany materiał zachowuje elastyczność i po związaniu spoiny nie ulegają wykruszaniu. do klejenia drobnych, kamiennych uzupełnień w granitowych blokach, po wcześniejszym wstępnym opracowaniu gniazd i powierzchni stycznych najlepiej użyć czystej żywicy epoksydowej, o wysokiej wytrzymałości i mechanicznej i przyczepności - Viscacid Epoxi Bauharz, 6.2. Nawierzchnia spocznika, zabiegi przybliżonym profilu należy przeprowadzić w polu posadzki spocznika, jest to już podpiwniczona część budynku i poniższy schemat przekroju wymaga dodatkowego ocieplenia: - istniejąca płyta żelbetowego stropu, - podkład Deitermann, - izolacja przeciw wodna Deitermann, - steinodur UKD - 10 cm (Steinbacher Izoterm), - geowłóknina g/cm 2 - piasek zagęszczony - 4cm, - granitowa posadzka - 4 cm, nawierzchnię granitowej posadzki należy poddać częściowej wymianie, polegającej na wyeliminowaniu popękanych elementów, trójkolorowych modułów. W przypadku trudności z doborem surowca skalnego o analogicznej barwie, ziar- 1 Proponowane rozwiązania technologiczne są wybrane przykładowo, z palety materiałów o najwyższej jakości i sprawdzonej trwałości (przyp. aut.). 16

7 nistości i trwałości - należy uwzględnić kompleksową rekonstrukcję nawierzchni, z uwzględnieniem płyt o zwiększonej grubości. całkowitą wymianą będą objęte, skorodowane stalowe wycieraczki wbudowane w posadzkę vis a vis, nie użytkowanych obecnie historycznych drzwi wejścia głównego, przeprowadzenie całościowego zabiegu usunięcia zdezintegrowanych fug wypełniających szczeliny spoin wzdłużne i złącza pomiędzy blokami schodów wejściowych i działowych w biegach skrajnych, prowadzących do patio nr 3 i 4, umycie płaszczyzn stopni biegu głównego i działowego z zastosowaniem mechanicznych urządzeń myjących, wspomaganych środkami chemicznymi do czyszczenia powierzchni kamiennych tj. Alkutex Fassadenreiniger-Paste, wypełnienie spoin pomiędzy blokami stopni, przy zastosowaniu analogicznej zaprawy do fugowania - Funcosil ECC-Fugenmörtel Dziedzińce wewnętrzne patio nr 3 i Elementy kamiennej okładziny z piaskowca drobnoziarnistego w wąskich odcinkach po obydwu stronach dziedzińców, oraz boczne ścianki spoczników: czynnością poprzedzającą oczyszczanie powierzchni jest obligatoryjny zabiegodkarzania, który najlepiej przeprowadzić przy użyciu srodka Alkutex BFA- Entferner - roztwór wodny biocydów, usuwający z powierzchni wszystkie mikroorganizmy na drodze chemicznej, do pełnego usunięcia zabrudzeń z gładkich powierzchni piaskowcowej okładziny, przed procesem ciśnieniowego mycia wodą najlepiej zastosować chemiczne środki wspomagające jak np. Alkutex Fassadenreiniger-Paste, gotową do użycia - tiksotropową pastę, bazującą na fluorku amonowym. W kontakcie z powierzchnią czyszczoną związek ten ulega rozkładowi i biodegradacji, zabieg czyszczenia można także oprzeć na suchej technologii niwelowania zabrudzeń, przy wykorzystaniu technik abrazyjnych (strumieniowo - ściernych), przy użyciu mikropiaskarki np. EURORUBBER IBIX (Niemcy) lub TOPPOLINO (Sciteex-Francja). powierzchnie ścian w bocznych kanałach doświetlających kondygnacje podziemne po stronie zachodniej patio nr 4 i po stronie wschodniej patio nr 3, pokryte wyprawami tynkarskimi można oczyścić przy zastosowaniu obydwu wyżej wymienionych technik, do wypełnienia uzupełnień ubytków w płaszczyznach okładziny z drobnoziarnistego piaskowca najlepiej zastosować zaprawy mineralne, na bazie spoiw trasowych tj. Funcosil Restauriermörtel, gotowych wypraw wybarwionych w masie na kolor materiału uzupełnianego. 17

8 Do końcowego, hydrofobowego zabezpieczenia odrestaurowanych płaszczyzn piaskowca najlepiej zastosować preparaty o dużej wytrzymałości na zmiany wietrzeniowe tj. Konsil Z (Zakłady Chemiczne Instytutu Chemii Przemysłowej, Organika w Nowej Sarzynie), lub Wacker 290 (Wacker Niemcy). Nałożenie powłok ochronnych na oczyszczone płaszczyzny tynków przy zastosowaniu farb o zwiększonej trwałości i odporności na zawilgocenia, na bazie spoiwa krzemoorganicznego np. Silikon LA Farbe (Remmers), Bazaltowa nawierzchnia dziedzińców wewnętrznych, oczyszczenie bazaltowej nawierzchni w obydwu dziedzińcach bocznych, przy zastosowaniu mokrych technik oczyszczania oraz w wybranych fragmentach chemicznych środków wspomagających (j.w.). wykonanie uzupełnień w polach nawierzchni bazaltowej przy użyciu zapraw mineralnych, na bazie spoiw trasowych o analogicznych parametrach jak w dobrze zachowanych fragmentach podłoża. profilaktyczne, przeciwwodne zabezpieczenie wszystkich powierzchni poddanych renowacji preparatem Funcosil OW, na bazie mikroemulsji żywicy silikonowej w wodzie. Nałożenie powłoki hydrofobizującej, jako warstwy ochronnej, zabezpieczającej płaszczyzny kamienne przed wodą, tłuszczem, olejami i brudem. 18

9 7. Załączniki. Fotokopie uprawnień.20 22, 8. Wykonawcza dokumentacja projektowa. Projekt wykonawczy elementów komunikacji i adaptacji przestrzeni parteru oraz oznaczeń informacyjnych: Rys. nr 1. Lokalizacja elementów objętych opracowaniem.s. 23, Rys. nr 2. Rzut schodów zewnętrznych.....s. 24, Rys. nr 3. Przekrój dziedzińców i schodów zewnętrznych..s. 25, Rys. nr 4. Przekrój schodów zewnętrznych w okolicy głównego wejścia.s. 26, 19

10 20

11 21

12 22