- PDF Darmowe pobieranie

Transkrypt

1 Gra yna Szapo owska

2

3

4 Jak korzystaç z tej ksià eczki? Menopauza, która rozpoczyna nowy etap ycia kobiety jest bardzo trudnym zagadnieniem. W pismach adresowanych do kobiet ukazuje si wiele artyku ów na ten temat, ale jeêli potrzebujesz naprawd rzetelnej informacji, jej znalezienie mo e si okazaç trudne. Ksià eczka ta zosta a napisana po to, aby dostarczyç Ci wi cej informacji na temat menopauzy, Hormonalnej Terapii Zast pczej, a w szczególnoêci na temat plastrów Systen Sequi, które w aênie przepisa Ci lekarz. Tak ma a ksià eczka z pewnoêcià nie b dzie w stanie odpowiedzieç na wszystkie Twoje pytania. Zawiera ona jednak niezb dne wskazówki dotyczàce prawid owego stosowania Systen Sequi. JeÊli masz inne pytania, zanotuj je i zadaj swojemu lekarzowi lub po o nej, a na pewno uzyskasz odpowiedê. Klimakterium jest okresem, w którym w organizmie kobiety zachodzà ogromne zmiany, dlatego te nie powinnaê czuç si zak opotana, aby zadawaç pytania na tematy, które szczególnie ci niepokojà. Co to jest klimakterium? Klimakterium to czas, w którym kobieta przestaje miesiàczkowaç, co jest równoznaczne z utratà zdolnoêci rozrodczych i wyst puje zwykle oko o 50. roku ycia. Jajniki produkujà w tym czasie znacznie mniej estrogenów niezb dnych do podtrzymania cyklu miesiàczkowego. Spadek st enia estrogenów zachodzi zwykle stopniowo, ucià liwe objawy menopauzy pojawià si równie stopniowo. JeÊli jajniki zostanà usuni te chirurgicznie, objawy menopauzy pojawià si nagle. Menopauz opisuje si cz sto jako er zmian, poniewa obejmuje ona okres ogromnych zmian hormonalnych i uwa ana jest przez wiele kobiet za nowy etap w ich yciu. W rzeczywistoêci kobieta nie zmienia si z dnia na dzieƒ tylko dlatego, e przesta a miesiàczkowaç, ale fakt ten wyznacza poczàtek nowego okresu w yciu kobiety.

5

6

7 Jakie sà objawy klimakterium? Najbardziej obiektywnym sygna em nadchodzàcej menopauzy jest zmiana rytmu miesiàczkowania, które w koƒcu ustaje zupe nie. Spadek st enia estrogenów mo e byç przyczynà wielu objawów, cz sto towarzyszàcych menopauzie. Jednak doêwiadczenia kobiet, które przeby y klimakterium ró nià si w ogromny sposób. U niektórych kobiet objawy sà agodne, podczas gdy u innych sà nasilone. Do cz stych objawów zaliczamy: - Uderzenia goràca - Nocne poty - Zaburzenia snu - Ko atania serca - Zmiany nastroju - Bóle stawów - SuchoÊç pochwy - Zaburzenia seksualne Uwa a si, e objawy klimakterium zwiàzane sà ze zmianami st enia estrogenów, jakie zachodzà w tym czasie. Hormonalna Terapia Zast pcza (HTZ) utrzymuje sta y poziom hormonów, których wówczas brakuje w Twoim organizmie. Co to jest Hormonalna Terapia Zast pcza (HTZ)? To uzupe nianie niedoboru estrogenów naturalnych hormonów kobiecych, których jajniki nie produkujà ju w wystarczajàcej iloêci. Z o ona HTZ zawiera dodatkowo drugi hormon, progestagen, dzia ajàcy ochronnie na b on Êluzowà macicy. HTZ znosi m.in.: uderzenia goràca oraz nocne poty, wywiera tak e korzystny wp yw na takie objawy jak zm czenie, bóle g owy i zmiany nastroju.

8 Jakie korzyêci niesie ze sobà HTZ? G ównà korzyêcià ze stosowania HTZ jest agodzenie objawów klimakterium, ponadto zauwa ono jej pozytywny wp yw na zaburzenia pami ci i trudnoêci w koncentracji. DolegliwoÊci ze strony uk adu moczowego i pochwy dobrze poddajà si dzia aniu HTZ. Z agodzenie objawów powinnaê zauwa yç ju po 2 tygodniach. HTZ zapobiega tak e rozwojowi osteoporozy ( utrata masy kostnej ) u kobiet po menopauzie. Czy istnieje ryzyki zwiàzane ze stosowaniem HTZ? HTZ mo e prowadziç do wystàpienia dzia aƒ niepo àdanych, zwykle jednak sà one agodne, pojawiajà si na poczàtku leczenia i same znikajà. Niewielka liczba kobiet doêwiadcza takich objawów niepo àdanych, jakie poprzedza y wystàpienie normalnej miesiàczki. Badania naukowe nie wykaza y, jak dotàd, zwi kszonego ryzyka u kobiet stosujàcych HTZ nie d u ej ni 5 lat. Wi cej informacji na temat menopauzy i HTZ znajdziesz w oddzielnej broszurze pt. Menopauza poradnik dla kobiet Na czym polega terapia plastrami w HTZ? Plastry do naklejania na skór sà jednà z form HTZ, którà mo na stosowaç w celu uzupe nienia st enia estrogenów, produkowanych dotychczas przez jajniki. Uzupe nienie estrogenów przy u yciu plastrów ÊciÊle naêladuje fizjologicznà aktywnoêç hormonów w organizmie. Estradiol zawarty w plastrach jest estrogenem uzyskanym z ekstraktów roêlinnych i identycznym z estradiolem produkowanym w Twoich jajnikach. Stosujàc plastry unika si tzw. efektu pierwszego przejêcia zwiàzanego z przejêciem estrogenów przez wàtrob. Istotnà zaletà plastrów jest zapewnienie sta ego st enia hormonów. Plaster hormonalny nakleja si raz na kilka dni.

9

10 Gdzie nakleiç plaster? Plaster nale y nakleiç poni ej linii talii, najlepiej na udzie lub poêladku. Nie wolno naklejaç plastra na piersi, ani w jej pobli u. Jal nale y nakleiç plaster? Plaster nale y naklejaç na czystà, suchà skór, unikajàc miejsc uszkodzonych. Nie u ywaj talku, ani kremu bezpoêrednio przed naklejeniem plastra. Za ka dym razem plaster nale y nakleiç na innà okolic skóry. Jak usuwaç plaster? Plaster odkleja si naj atwiej po kàpieli. Zu yty plaster z ó na pó i wyrzuç w bezpieczne miejsce. Âlady po plastrze mo na usunàç przy pomocy oliwki dla dzieci. Czy mo na si kàpaç majàc naklejony plaster? Tak, plastrom nie powinno to zaszkodziç. Po kàpieli w wannie lub prysznicu zaczekaj, a Twoja skóra wyschnie i och odzi si, zanim nakleisz nowy plaster.

11 Jakie dzia ania niepo àdane mogà wystàpiç? U niektórych kobiet wyst pujà dzia ania niepo àdane, które zwykle znikajà po kilku miesiàcach, na przyk ad napi cie sutków, bóle g owy i nudnoêci. Regulacja krwawieƒ nast puje zwykle po trzech miesiàcach. U niektórych kobiet mogà wystàpiç reakcje skórne o niewielkim nasileniu. JeÊli objawy niepo àdane utrzymujà si lub jesteê nimi zaniepokojona, skonsultuj si z lekarzem. Co zrobiç, jeêli zapomn zmieniç plaster? Naklej nowy plaster, tak szybko, jak tylko sobie przypomnisz. Zmieƒ go na kolejny w tym samym dniu, w którym zwykle to robi aê (zaznaczonym na opakowaniu leku). Jak d ugo mo na stosowaç HTZ? Minimalny okres leczenia zast pczego wystarczajàcy do usuni cia wczesnych objawów klimakterium (uderzenia goràca, nocne poty, zaburzenia psychiczne) wynosi dwa lata. Aby zapobiec póênym nast pstwom przekwitania - osteoporozie i mia d ycy, w przekonaniu wi kszoêci lekarzy konieczne jest stosowanie HTZ przez okres przynajmniej 5 lat. Im d u szy jest czas leczenia zast pczego, tym lepsze efekty i tym póêniej wystàpià nast pstwa przekwitania. Czy utyj w efekcie stosowania terapii HTZ? Na ogó kobiety stosujàce HTZ nie przybierajà na wadze. W niektórych przypadkach dochodzi jednak do wzrostu masy cia a, ale nie zosta o udowodnione, czy jest to rzeczywiêcie spowodowane stosowaniem HTZ. Czy leczenie wp ynie na moje ycie seksualne? Niektóre kobiety w okresie menopauzy odczuwajà dolegliwoêci bólowe podczas stosunku, zwiàzane z suchoêcià pochwy. HTZ mo e temu zapobiec. Pop d p ciowy uwarunkowany jest przez wiele czynników, a hormony sà jednym z nich. Mo e si on zwi kszyç podczas stosowania HTZ, ale pod uwag nale y braç tak e pozosta e czynniki.

12

13 Czy istnieje zwiàzek z rakiem? Z o onà terapi (estrogen + progestagen) HTZ stosuje si po to, aby zapobiec rozwojowi zmian chorobowych b ony Êluzowej macicy, które pozostawione bez leczenia mogà zwi kszaç ryzyko zachorowania na raka. Ostatnie doniesienia Êwiadczà o tym, e w ciàgu 5 lat stosowania HTZ ryzyko zachorowania na raka sutka nie zwi ksza si. JeÊli masz zamiar przyjmowaç HTZ przez okres d u szy ni 5 lat lub niepokoisz si o siebie, przedyskutuj ten temat z lekarzem. Czy mog przyjmowaç inne lekarstwa? Plastry mo na stosowaç razem z wi kszoêcià leków. JeÊli masz wàtpliwoêci zapytaj Twojego lekarza. Kiedy nale y wykonaç badanie cytologiczne? Wszystkie kobiety powinny regularnie wykonywaç badania cytologiczne. Twój lekarz zdecyduje kiedy podczas stosowania HTZ trzeba wykonaç dodatkowe badanie cytologiczne. Przed rozpocz ciem HTZ lekarz przeprowadza zwykle badania ginekologiczne w celu wykluczenia nieprawid owoêci. Mammografia - jak cz sto? Kobiety po 50 roku ycia powinny regularnie wykonywaç badania mammograficzne. Kobiety, które stosujà HTZ powinny wykonywaç takie badanie raz w roku. JeÊli zauwa ysz jakiekolwiek zmiany w swoich piersiach, albo wybadasz guzek, zwróç si o porad do lekarza ginekologa. Badanie piersi - dlaczego jest tak wa ne? Zanim zaczniesz stosowaç HTZ, lekarz z pewnoêcià zbada Twoje piersi. JeÊli podczas badania stwierdzi jakieê nieprawid owoêci (nawet niewielkie), b dzie stara si je zdiagnozowaç przed rozpocz ciem HTZ. Wszystkie inne kobiety, bez wzgl du na to, czy stosujà HTZ, czy nie, powinny badaç swoje piersi i zwracaç uwag na potencjalne zmiany.

14 Kiedy warto pomyêleç o diecie? Nadszed czas, kiedy powinnaê zweryfikowaç swoje zwyczaje ywieniowe. W miar przyp ywu lat potrzebujesz mniej kalorii, aby utrzymaç t samà wag, a je eli do tego nie gimnastykujesz si, Twoja waga mo e wzrosnàç. Postaraj si uwzgl dniç w swojej diecie pokarmy, o których wiesz, e sà zdrowe, ale cz sto o nich zapominasz, na przyk ad owoce, warzywa i b onnik. Spróbuj zredukowaç spo ycie soli, t uszczu, w glowodanów oraz dbaj o wysokà poda wapnia. Wreszcie, jeêli palisz papierosy, spróbuj ograniczyç palenie, a najlepiej przestaƒ paliç. Jak wzmóc ogólnà sprawnoêç? åwiczenia fizyczne i sprawnoêç sà bardzo wa ne na ka dym etapie ycia. Szczególnej wagi nabierajà wtedy, gdy si starzejemy. Umiarkowane, regularne çwiczenia fizyczne mogà przynieêç Ci wiele korzyêci. Sà dobre dla Twojego serca, koêci i ogólnego stanu zdrowia. Pozwalajà na utrzymanie wigoru, si y i zwinnoêci oraz na kontrolowanie masy cia a. JeÊli jeszcze nie stosujesz çwiczeƒ fizycznych, przed narzuceniem sobie rygorystycznego programu skonsultuj si z lekarzem. Niepokojà Ci Twoje uczucia i emocje? Czasami menopauza odbierana jest w sposób negatywny. JeÊli n ka Ci uczucie smutku i alu, porozmawiaj o tym z kimê, kogo kochasz lub z przyjació kà. Nie obawiaj si swoich emocji i zaakceptuj fakt, e zmiany hormonalne b dà wywieraç wp yw nie tylko na Twoje uczucia, ale i na wszystko, co si w Twoim yciu dzieje. Je eli to Ci niepokoi, skorzystaj z porady specjalisty. Menopauza mo e tak e oznaczaç poczàtek nowego okresu w Twoim yciu. Mo e to oznaczaç nowà karier, narodziny wnuczàt albo nowy poziom intymnoêci w kontaktach z m em lub partnerem. Jest to nowy rozdzia w yciu kobiety i powinien byç odbierany w pozytywny sposób.

15

16 Czy masz jeszcze pytania? Zaznacz w swoim osobistym notatniku tematy, które chcia abyê przedyskutowaç podczas nast pnej wizyty: uderzenia goràca nocne poty bezsennoêç suchoêç pochwy cienka, sucha skóra stany depresyjne zmiennoêç nastroju trudnoêci z koncentracjà zaburzenia pami ci przyrost masy cia a bolesne stosunki p ciowe inne

17 Co to jest? Systen Sequi - to terapia plastrami hormonalnymi, która sk ada si z dwóch rodzajów plastrów. Plastry stosowane przez pierwsze dwa tygodnie cyklu wydzielajà wy àcznie estrogen, a przez trzeci i czwarty tydzieƒ estrogen i progestagen. Hormony te wydzielane sà sta ymi porcjami do krwioobiegu. Aby utrzymaç sta à dawk hormonów, plaster nale y zmieniaç dwa razy w tygodniu, przestrzegajàc okreêlonej kolejnoêci przez pierwsze dwa tygodnie cyklu nakleja si plastry zawierajàce sam estrogen (Systen 50), a w tygodniu 3 i 4, - plastry zawierajàce estrogen i progestagen (Systen Conti). Progestagen jest niezb dny dla ochrony b ony Êluzowej macicy. Czy b d mieç krwawienia miesi czne stosujàc Systen Sequi? Podczas przyjmowania Systen Sequi b dziesz mieç prawdopodobnie skàpe, regularne krwawienia pod koniec ka dego cyklu. JeÊli krwawienie b dzie obfite, bolesne lub przed u one, skontaktuj si z lekarzem. Ka de nieregularne krwawienie tak e wymaga wyjaênienia. JeÊli jednak masz ponad 54 lata albo od ostatniej miesiàczki minà wi cej ni jeden rok, to mo liwe jest zastosowanie metody HTZ bez krwawieƒ. Stosowanie plastrów Systen Sequi Stosuj plastry w okreêlonym porzàdku pierwszy i drugi tydzieƒ: plastry zawierajàce sam estrogen (Systen50), trzeci i czwarty tydzieƒ plastry zawierajàce estrogen i progestagen (Systen Conti).

18 Stosowanie plastrów JeÊli pierwszy A nast pnie plaster przyklejasz Zmieƒ go zmieƒ go w: w: w: poniedzia ek czwartek poniedzia ek wtorek piàtek wtorek Êroda sobota Êroda czwartek niedziela czwartek piàtek poniedzia ek piàtek sobota wtorek sobota niedziela Êroda niedziela Autor: Prof. CMKP dr hab. med. Romuald D bski

19 Skrócona informacja o leku. SYSTEN Sequi (Estradiolum, Norethisteroni acetas) Sk ad i postaç farmaceutyczna Opakowanie zawiera 8 plastrów: 4 plastry Systen 50 i 4 plastry Systen Conti. 1 Plaster preparatu Systen 50 zawiera 3,2 mg 17ß-estradiolu zapewniajàc uwalnianie 50 µg estradiolu na dob. 1 Plaster preparatu Systen Conti zawiera 3,2 mg 17ß-estradiolu i 11,2 mg octanu noretisteronu, zapewniajàc uwalnianie 50 µg estradiolu i 170 µg octanu noretisteronu na dob. Wskazania Hormonalna terapia zast pcza w leczeniu objawów niedoboru estrogenów w nast pstwie menopauzy. Dawkowanie Najpierw, kolejno 4 plastry Systen 50, potem kolejno 4 plastry Systen Conti. Cykl zmiany plastrów trzeba powtarzaç. Terapi rozpoczyna si od u ycia plastrów Systen 50, które stosuje si przez pierwsze 2 tygodnie (zmiana plastrów 2 x / tydz.). Przez nast pne 2 tygodnie nale y stosowaç plastry Systen Conti (zmiana plastrów równie 2 x / tydz.). Po 4 tygodniach u ywania preparatu leczenie kontynuuje si wg powy szego schematu, stosujàc nast pne opakowanie preparatu Systen Sequi. Przeciwwskazania Nadwra liwoêç na którykolwiek sk adnik preparatu. Z oêliwe guzy piersi. Nowotwory narzàdów p ciowych lub inne nowotwory estrogenozale ne. Niezdiagnozowane krwawienia z dróg rodnych. Cià a i laktacja. Ci ka niewydolnoêç wàtroby i nerek. Zakrzepowe zapalenie y lub choroba zakrzepowo-zatorowa. Endometrioza. Specjalne ostrze enia i Êrodki ostro noêci Dane epidemiologiczne wskazujà na zwi kszone ryzyko wystàpienia raka piersi u kobiet po menopauzie d ugotrwale stosujàcych hormonalnà terapi zast pczà. Przed rozpocz ciem d ugotrwa ego leczenia nale y szczególnie dok adnie oceniç przewag korzyêci wynikajàcych z leczenia. W czasie estrogenowej terapii zast pczej, z zastosowaniem niskich dawek nie istnieje zwi kszone ryzyko wystàpienia chorób zatorowo zakrzepowych, w tym zawa u mi Ênia sercowego, udaru i zakrzepowego zapalenia y, u kobiet nie wykazujàcych wymienionych objawów chorobowych. Jednak e, w przypadku wystàpienia ostrych objawów choroby zatorowo zakrzepowej nale y natychmiast przerwaç leczenie. U pacjentek wymagajàcych d ugotrwa ego unieruchomienia preparat Systen nale y stosowaç ostro nie. Hormonalnà terapi zast pczà nale y przerwaç na 4 tygodnie przed planowanym zabiegiem operacyjnym, wymagajàcym d ugotrwa ego unieruchomienia. Podczas stosowania preparatu zalecana jest wnikliwa obserwacja pacjentek ze schorzeniami serca, padaczkà, nadciênieniem, zaburzeniami czynnoêci lub niewydolnoêcià wàtroby lub nerek, mastopatià, potwierdzonym wyst powaniem raka piersi w rodzinie oraz przebytà ó taczkà zastoinowà. Preparat Systen nie jest przeznaczony do antykoncepcji. Dzia ania niepo àdane Najcz Êciej obserwowano krwawienie z dróg rodnych, plamienie, tkliwoêç piersi, bolesne skurcze brzucha i wzd cia. W miejscu przyklejenia plastra mogà wystàpiç: kontaktowe zapalenie skóry, przemijajàce pozapalne przebarwienie skóry, Êwiàd uogólniony i wysypka. Podmiot odpowiedzialny Janssen Cilag Polska Sp. z o.o. ul. Szyszkowa Warszawa tel. (022) fax (022) Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu Nr 4447 Przed podaniem nale y zapoznaç si z zatwierdzonà Charakterystykà Produktu Leczniczego.

20 pieczàtka lekarza prowadzàcego Pb/SYS/05/Jan 2005