Poradnik beneficjenta. Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata

Transkrypt

1 Poradnik beneficjenta Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego, 2009

2 2 SPIS TREŚCI Jak czytać Poradnik beneficjenta WRPO...4 Obszary wsparcia...5 Konkurencyjność przedsiębiorstw...5 Infrastruktura komunikacyjna...5 Środowisko przyrodnicze...9 Rewitalizacja obszarów problemowych...11 Infrastruktura dla kapitału ludzkiego...12 Turystyka i środowisko kulturowe...13 Pomoc techniczna...13 Z metodologii realizacji projektów...14 Przygotowanie projektu...14 Ocena formalna...17 Ocena merytoryczna...19 Zawarcie umowy z beneficjentem...21 Rozliczanie i sprawozdawczość...25 Realizacja projektu...27 Kontrola...30 Słowniczek...33 Dokąd po informacje o WRPO?...36 egzemplarz bezpłatny Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego, 2009 Redakcja: Jerzy Gontarz Autorzy: Jakub Anders, Anna Deręgowska-Okarska, Joanna Gontarz

3 MILIARDY NA ROZWÓJ WIELKOPOLSKI 3 Miliardy na rozwój Wielkopolski Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny (WRPO) to prawie 2 mld euro (w tym prawie 1,3 mld z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego) przeznaczonych na rozwój naszego województwa. Pieniądze te wydane są tylko na dobrze przygotowane projekty, zgodne z głównym celem programu: wzmocnienie potencjału rozwojowego Wielkopolski na rzecz wzrostu konkurencyjności i zatrudnienia. Władzom województwa zależy na tym, by wszyscy przyszli i obecni beneficjenci WRPO byli dobrze poinformowani o możliwościach i szansach, jakie stwarzają Fundusze Europejskie przeznaczone dla Polski w latach W ramach sześciu priorytetowych obszarów wsparcia nasz region przeznacza pieniądze na poprawę konkurencyjności firm, rozwój infrastruktury komunikacyjnej, infrastruktury społecznej, kulturę i turystykę, rewitalizację oraz ochronę środowiska (priorytet VII dotyczy wzmocnienia instytucji wdrażających WRPO oraz przedsięwzięć promocyjno-informacyjnych). Projekty w tych obszarach nie tylko uzyskują wsparcie w ramach ogłaszanych konkursów, ale mogą też zostać uznane za kluczowe dla Wielkopolski. Wówczas są rozpatrywane w trybie pozakonkursowym. Nie zwalnia to jednak projektodawców od przygotowania kompletnej dokumentacji dla tych przedsięwzięć. W WRPO wyróżniono 30 indywidualnych projektów kluczowych, których łączna wartość wynosi prawie 2,4 mld zł, a szacunkowa wartość dofinansowania z UE ponad 1,6 mld zł. Największym projektem kluczowym jest Zakup taboru kolejowego dla regionalnych pasażerskich przewozów kolejowych, którego koszt wynosi ponad 483 mln zł. Niniejszy poradnik przygotowaliśmy z myślą o tych, którzy jeszcze się nie zdecydowali na sięgnięcie po środki WRPO. A mogą się o nie ubiegać niemal wszystkie podmioty 1. Czytelnicy znajdą tu przystępne omówienie priorytetowych obszarów wsparcia, a także najważniejsze wskazówki dotyczące przygotowywania, realizacji i rozliczania projektów. Poradnik pomoże niezdecydowanym podjąć decyzję o ubieganiu się o Fundusze Europejskie i ułatwi drogę po dotacje. Wraz ze wzrostem liczby składanych wniosków o dofinansowanie, przybędzie nam nieco pracy, ale jednocześnie zwiększy się konkurencja między projektodawcami, a co za tym idzie, jakość i różnorodność propozycji. Zyska na tym cały region. Zapraszamy do lektury! 1 Precyzyjne listy podmiotów, które mogą być projektodawcami, znajdują się przy opisach poszczególnych działań w Szczegółowym opisie priorytetów Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata

4 4 JAK CZYTAĆ PORADNIK BENEFICJENTA WRPO Jak czytać Poradnik beneficjenta WRPO Jest to publikacja, która pomaga zorientować się, jakie inwestycje mogą zostać wsparte z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata W pierwszej części publikacji omówiono główne obszary odpowiadające priorytetom programu. Przy każdym z nich krótko zaprezentowano tzw. działania, czyli instrumenty wsparcia finansowego projektów, które mają służyć realizacji celów WRPO. Każde działanie jest poprzedzone numerem (np. 1.1 Rozwój mikroprzedsiębiorstw to działanie 1.1) zgodnym z nomenklaturą dokumentów programowych. Ich precyzyjne omówienia znajdują się w Szczegółowym opisie priorytetów Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata (można go pobrać ze strony internetowej: a numeracja pomoże w odnalezieniu opisu właściwego działania). W drugiej części broszury więcej miejsca poświęcamy metodologii przygotowywania projektu, wniosku o dofinansowanie, a także realizacji i rozliczaniu projektu.

5 OBSZARY WSPARCIA KONKURENCYJNOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTW 5 Obszary wsparcia Konkurencyjność przedsiębiorstw Zwiększenie konkurencyjności regionalnych przedsiębiorstw na rzecz wzrostu zatrudnienia to podstawowy cel priorytetu I WRPO. Zostanie on osiągnięty przez zwiększenie potencjału ekonomicznego przedsiębiorstw i rozwój regionalnego systemu innowacji, wzmocnienie powiązań nauki z gospodarką, rozwój instytucjonalnych, finansowych i usługowych instrumentów wsparcia przedsiębiorstw, przygotowanie terenów inwestycyjnych, a także promocję gospodarki przyjaznej dla środowiska. 1.1 Rozwój mikroprzedsiębiorstw Wspieranie mikroprzedsiębiorstw w początkowym okresie funkcjonowania (do 2 lat działalności) wpłynie na poprawę ich oferty produktowej i technologicznej oraz dostosowanie ich działalności do wymogów Wspólnego Rynku UE. W ramach działania realizowane są projekty dotyczące m.in. wdrożenia innowacji (technologicznych, procesowych, produktowych czy organizacyjnych), rozwiązań przyjaznych dla środowiska, a także zastosowania technologii informatycznych i komunikacyjnych (ICT). Alokacja finansowa ogółem: 16,098 mln euro. 1.2 Wsparcie rozwoju MSP Dofinansowanie projektów firm sektora MSP spowoduje podniesienie poziomu innowacyjności, rozszerzy ich działalność i pozwoli im elastyczniej reagować na potrzeby regionalnej gospodarki i tworzenie nowych miejsc pracy. Preferowane są projekty podobnego typu jak w działaniu Rozwój mikroprzedsiębiorstw. Alokacja finansowa ogółem: 239,632 mln euro. 1.3 Rozwój systemu finansowych instrumentów wsparcia przedsiębiorczości W ramach tego działania Wielkopolska przystąpiła do inicjatywy JEREMIE, która umożliwi przedsiębiorcom lepszy dostęp do źródeł finansowania, a odnawialność tej formy pomocy oraz efekt dźwigni pozwolą firmom pozyskać środki finansowe na działalność. Alokacja finansowa ogółem: 120 mln euro. 1.4 Wsparcie przedsięwzięć powiązanych z Regionalną Strategią Innowacji Celem wsparcia jest tworzenie i rozwój silnych instytucji otoczenia biznesu oraz ośrodków prowadzących działalność gospodarczą w zakresie B+R. Instytucje te powinny ułatwić przedsiębiorcom dostęp do wysokiej jakości usług (w tym wysokospecjalistycznych) i nowych rozwiązań. To wpłynie na wzrost konkurencyjności i innowacyjności wielkopolskich firm. Alokacja finansowa ogółem: 139,996 mln euro.

6 6 OBSZARY WSPARCIA KONKURENCYJNOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTW 1.5 Promocja regionalnej gospodarki Wsparcie dla Samorządu Województwa m.in. na opracowanie strategii promocji regionalnej gospodarki. W ramach tego działania zostanie utworzone Regionalne Centrum Obsługi Inwestora, powstanie baza informacyjna dla przedsiębiorców i inwestorów oraz będą prowadzone akcje informacyjne i promocyjne. Alokacja finansowa ogółem: 3,045 mln euro. 1.6 Rozwój sieci i kooperacji Dofinansowanie na promocję klastrów i innych powiązań kooperacyjnych, a także na zakup profesjonalnych usług doradczych przez podmioty zarządzające tymi kooperacjami. Możliwe jest również wsparcie transferu technologii i know-how, a także działań inwestycyjnych. Alokacja finansowa ogółem: 6,7 mln euro. 1.7 Przygotowanie terenów inwestycyjnych W ramach tego działania dotacje otrzymują projekty kompleksowego uzbrojenia terenów pod inwestycje (z wyłączeniem projektów dotyczących budowy wyłącznie infrastruktury drogowej). Stworzenie przedsiębiorstwom korzystnych warunków do inwestowania poprawi atrakcyjność i rozwój gospodarczy województwa wielkopolskiego. Alokacja finansowa ogółem: 24,615 mln euro.

7 OBSZARY WSPARCIA INFRASTRUKTURA KOMUNIKACYJNA 7 Infrastruktura komunikacyjna Wielkopolska jest regionem o niewysokim poziomie i średniej jakości infrastruktury komunikacyjnej. Ma to wpływ na konkurencyjność oraz możliwości inwestowania i tworzenia miejsc pracy. Realizacja priorytetu II ma na celu podniesienie jakości infrastruktury drogowej, kolejowej czy lotniczej, redukcję różnic wewnątrz regionu oraz powiązanie jej z systemami zewnętrznymi. 2.1 Wzmocnienie regionalnego układu powiązań drogowych (drogi wojewódzkie, z wyłączeniem dróg wojewódzkich w miastach na prawach powiatu) W ramach działania przewiduje się wsparcie dla projektów z zakresu budowy, przebudowy lub remontu dróg wojewódzkich (z wyjątkiem odcinków tych dróg w miastach na prawach powiatu), obiektów poprawiających bezpieczeństwo ruchu drogowego, ruchu pieszych oraz obiektów inżynierskich. Dofinansowanie mogą otrzymać przedsięwzięcia związane z budową obwodnic i obejść, które odciążą układy komunikacyjne miast. Alokacja finansowa ogółem: 173,754 mln euro. 2.2 Poprawa dostępności do regionalnego i ponadregionalnego układu drogowego (drogi powiatowe i gminne) Dofinansowanie projektów z zakresu budowy, przebudowy oraz remontu dróg powiatowych i gminnych oraz wojewódzkich w miastach na prawach powiatu, obiektów poprawiających bezpieczeństwo ruchu drogowego, ruchu pieszych oraz obiektów inżynierskich. Ze względu na zróżnicowanie wielkości miejscowości w regionie i związane z tym różne problemy komunikacyjne, działanie zostało podzielone na schematy (ocena projektów będzie dokonywana w ramach poszczególnych schematów). Alokacja finansowa ogółem: 189,310 mln euro. 2.3 Modernizacja regionalnego układu kolejowego Modernizacja sieci kolejowej na odcinkach łączących najważniejsze ośrodki rozwoju z aglomeracją poznańską wpłynie na bezpieczeństwo podróżowania i szybkość przemieszczania. Rezultatem działania ma być powiększenie standardów technicznych, bezpieczeństwa oraz obniżenie kosztów eksploatacyjnych modernizowanych linii kolejowych. Alokacja finansowa ogółem: 61,253 mln euro. 2.4 Tabor kolejowy dla regionalnych przewozów pasażerskich W ramach działania planowany jest zakup nowego pasażerskiego taboru kolejowego. Zmniejszy to koszty obsługi oraz serwisu wysłużonego już taboru, wzrośnie komfort podróżowania i powstanie alternatywa dla transportu samochodowego oraz lotniczego. Alokacja finansowa ogółem: 117,278 mln euro.

8 8 OBSZARY WSPARCIA INFRASTRUKTURA KOMUNIKACYJNA 2.5 Rozwój miejskiego transportu zbiorowego Dofinansowanie przeznaczone jest na projekty, których realizacja wpłynie na zmniejszenie hałasu i emisji spalin do środowiska w miastach. Preferowane są też rozwiązania integrujące wszystkie środki transportu publicznego funkcjonującego na danym obszarze. Alokacja finansowa ogółem: 113,816 mln euro. 2.6 Rozwój regionalnej infrastruktury lotniczej Inwestycje w infrastrukturę lotniska Ławica podniosą prestiż Wielkopolski na arenie Europy. Rozwój lotniska wpłynie na stworzenie warunków dla rozwoju kontaktów biznesowych. Działanie obejmuje przedsięwzięcia poprawiające bezpieczeństwo pasażerów i osób przebywających na terenie lotniska. Alokacja finansowa ogółem: 17,998 mln euro. 2.7 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego Wsparcie jest przeznaczone na rozbudowę sieci internetu szerokopasmowego w Wielkopolsce. Przetwarzanie i przesyłanie wszelkich informacji w postaci cyfrowej jest siłą napędową gospodarki. Wymiana i analiza informacji pozwalają na wydajną pracę administracji i biznesu. Alokacja finansowa ogółem: 151,455 mln euro.

9 OBSZARY WSPARCIA ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE 9 Środowisko przyrodnicze Działania priorytetu III zakładają poprawę stanu środowiska w naszym regionie. W szczególności chodzi o zredukowanie zanieczyszczeń odprowadzanych do wód, ziemi i emitowanych do atmosfery, poprawę jakości powietrza, wód i gruntów, wzrost racjonalności gospodarowania zasobami środowiska oraz prowadzenie rekultywacji terenów zdegradowanych. Ważnym obszarem interwencji jest zapewnienie poziomu bezpieczeństwa środowiskowego i technologicznego oraz działania na rzecz wzrostu udziału energii odnawialnej, co z jednej strony zwiększy wewnętrzne bezpieczeństwo energetyczne, a z drugiej ograniczy wpływ gospodarki na środowisko. 3.1 Racjonalizacja gospodarki odpadami i ochrona powierzchni ziemi Dofinansowanie przeznaczone na budowę infrastruktury gospodarki odpadami komunalnymi o znaczeniu ponadlokalnym, a także modernizację lokalnych składowisk odpadów komunalnych, organizację składowisk regionalnych wg standardów UE oraz rekultywację nieczynnych składowisk odpadów. Alokacja finansowa ogółem: 37,012 mln euro. 3.2 Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku Wsparcie na projekty polegające na instalacji nowoczesnych systemów grzewczych z elementami odnawialnych źródeł energii, modernizacji systemów przesyłowych energii, w tym cieplnej, termomodernizacji, instalacji urządzeń filtrujących gazy (np. odsiarczanie) i urządzeń odpylających itp. Alokacja finansowa ogółem: 53,530 mln euro. 3.3 Wsparcie ochrony przyrody Projekty powinny dotyczyć odbudowy zdegradowanych siedlisk naturalnych, promocji obszarów chronionych, w tym obszarów Natura 2000, znoszenia barier migracji zwierząt oraz ochrony gatunków fauny i flory o zagrożonej puli genowej. Alokacja finansowa ogółem: 7,774 mln euro. 3.4 Gospodarka wodno-ściekowa Dofinansowanie przeznaczone na przedsięwzięcia polegające na poprawie stanu czystości wód powierzchniowych, powstrzymaniu degradacji wód podziemnych poprzez zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód i gruntu oraz eliminację zrzutu nieoczyszczonych ścieków. Alokacja finansowa ogółem: 97,648 mln euro. 3.5 Wzmocnienie ochrony przeciwpowodziowej zagrożonych obszarów oraz zwiększenie retencji na terenie województwa Wspierane są projekty dotyczące m.in. powstrzymania dekapitalizacji oraz budowy i odnowy wałów przeciwpowodziowych, urządzeń hydrotechnicznych i zbiorników retencyjnych oraz polderów i naturalnych terenów zalewowych. Alokacja finansowa ogółem: 30,952 mln euro.

10 10 OBSZARY WSPARCIA ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE 3.6 Poprawa bezpieczeństwa środowiskowego i ekologicznego Dofinansowanie na budowę systemów informacji o środowisku oraz na rozwiązania poprawiające bezpieczeństwo środowiskowe i ekologiczne. Alokacja finansowa ogółem: 6,39 mln euro. 3.7 Zwiększenie wykorzystania odnawialnych zasobów energii Wsparcie na tworzenie infrastruktury służącej wykorzystaniu energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych: wiatru, wody, słońca czy źródeł geotermalnych. Ponadto wspierane są projekty przewidujące wykorzystanie biopaliw, biogazu oraz biomasy do produkcji energii elektrycznej lub ciepła. Alokacja finansowa ogółem: 22,375 mln euro.

11 OBSZARY WSPARCIA REWITALIZACJA OBSZARÓW PROBLEMOWYCH 11 Rewitalizacja obszarów problemowych Rewitalizacja terenów poprzemysłowych i powojskowych, a także zdegradowanych obszarów miejskich może odgrywać istotną rolę przy wzmacnianiu infrastruktury niezbędnej dla zrównoważonego rozwoju gospodarczego. Istotne są działania podnoszące bezpieczeństwo, promujące integrację gospodarczą, społeczną i kulturową tych obszarów, zwalczające różne formy dyskryminacji oraz poprawiające podaż i dostępność kluczowych usług. Zaplanowano je w ramach priorytetu IV WRPO. 4.1 Rewitalizacja obszarów miejskich Dofinansowanie na przedsięwzięcia nadające nowe funkcje społeczno-gospodarcze zdegradowanym obszarom miejskim. Wynikiem tych działań powinien być wzrost atrakcyjności gospodarczej i inwestycyjnej danych obszarów miast oraz poprawa warunków życia mieszkańców. Włączona do działania inicjatywa JESSICA, daje dodatkowe możliwości wsparcia projektów, które będą na siebie zarabiać. Alokacja finansowa ogółem: 54,5 mln euro. 4.2 Rewitalizacja zdegradowanych obszarów poprzemysłowych i powojskowych Wsparcie na projekty rewitalizacji obszarów poprzemysłowych i powojskowych, zmieniające ich dotychczasowe funkcje. Preferowane są kompleksowe przedsięwzięcia, przyczyniające się do wykształcenia bądź wzmocnienia potencjału rozwojowego danego obszaru. Alokacja finansowa ogółem: 21,614 mln euro

12 12 OBSZARY WSPARCIA INFRASTRUKTURA DLA KAPITAŁU LUDZKIEGO Infrastruktura dla kapitału ludzkiego Przedsięwzięcia realizowane w ramach priorytetu mają dostosować system edukacji do potrzeb rynku pracy, wpłynąć na poprawę systemu ochrony zdrowia oraz wyrównać dysproporcje w dostępie do infrastruktury społecznej w regionie. Odpowiednie działania zaplanowano w priorytecie V WRPO. 5.1 Infrastruktura szkolnictwa wyższego Działanie obejmuje budowę, rozbudowę, przebudowę oraz wyposażenie obiektów infrastruktury społeczno-edukacyjnej, służącej do prowadzenia działalności dydaktycznej na poziomie wyższym. Do dofinansowania kwalifikują się też przedsięwzięcia dotyczące np. akademików, stołówek, infrastruktury sportowej. Alokacja finansowa ogółem: 64,979 mln euro. 5.2 Rozwój infrastruktury edukacyjnej, w tym kształcenia ustawicznego Dofinansowanie na projekty z zakresu wzmocnienia infrastruktury bazy oświatowej, modernizacji ośrodków dydaktycznych, łącznie z wyposażeniem ich w niezbędne pomoce dydaktyczne oraz infrastrukturę techniczną i sanitarną. Kwalifikowane są inwestycje w nowe internaty i infrastrukturę sportową ściśle powiązaną z infrastrukturą edukacyjną. Alokacja finansowa ogółem: 19,891 mln euro. 5.3 Poprawa warunków funkcjonowania systemu ochrony zdrowia w województwie Wsparcie na przedsięwzięcia z zakresu modernizacji, przebudowy i rozbudowy obiektów ochrony zdrowia w celu dostosowania ich stanu technicznego do wymagań określonych w obowiązujących przepisach prawa. Działanie dotyczy także projektów umożliwiających rozwój zakładów opieki długoterminowej i rozbudowę rehabilitacyjnej bazy szpitalnej. Alokacja finansowa ogółem: 70,16 mln euro. 5.4 Wzmocnienie pozostałej infrastruktury społecznej W ramach działania wsparcie uzyskają inicjatywy i przedsięwzięcia z zakresu podstawowej infrastruktury społecznej, wpływające na ograniczenie problemów społecznych, jak ubóstwo, marginalizacja, bezdomność, bezrobocie. Alokacja finansowa ogółem: 7,865 mln euro

13 OBSZARY WSPARCIA TURYSTYKA I ŚRODOWISKO KULTUROWE 13 Turystyka i środowisko kulturowe W ramach priorytetu VI WRPO udzielane jest wsparcie na przedsięwzięcia mające na celu rozbudowę infrastruktury turystycznej, zarówno technicznej, jak i instytucjonalnej, oraz wykorzystanie potencjału kulturowego dla turystyki i rozwoju gospodarczego regionu. 6.1 Turystyka Realizowane są tu projekty restrukturyzacji i modernizacji infrastruktury turystycznej, rozbudowy nowoczesnej bazy noclegowej, a także dotyczące stworzenia systemu informacji turystycznej i promocji regionu. Propozycje rozbudowy infrastruktury turystycznej muszą uwzględniać m.in. walory turystyczno-rekreacyjne, uwarunkowania przyrodnicze i zainteresowanie społeczności lokalnych rozwojem turystyki. Alokacja finansowa ogółem: 59,205 mln euro. 6.2 Rozwój kultury i zachowanie dziedzictwa kulturowego Dofinansowanie na inwestycje związane z ochroną dziedzictwa kulturowego regionu (w tym zabytków). Ponadto wspierane są instytucje kultury oraz projekty promocji kultury. Alokacja finansowa ogółem: 38,358 mln euro. Pomoc techniczna Priorytet VII zakłada efektywne wykorzystanie środków strukturalnych dostępnych w ramach programu. Oznacza to sprawną realizację WRPO oraz skuteczne rozpowszechnianie informacji na temat WRPO, a także promocję programu. Beneficjentami w tym obszarze są instytucje uczestniczące we wdrażaniu programu. 7.1 Wsparcie instytucjonalno-kadrowe procesu zarządzania i wdrażania WRPO W ramach działania realizowane będą przedsięwzięcia mające na celu wzmocnienie kadr w instytucjach i jednostkach organizacyjnych zaangażowanych w realizację WRPO. Ponadto w ramach działania zlecane będą instytucjom zewnętrznym i osobom fizycznym ekspertyzy, opinie, analizy efektywności wdrażania WRPO itp. Alokacja finansowa ogółem: 35,909 mln euro. 7.2 Informacja i promocja WRPO Wsparcie przeznaczone na stworzenie i działanie sprawnego systemu udostępniania informacji o programie beneficjentom, a także na akcje informacyjno-promocyjne skierowane do społeczności regionu promujące WRPO oraz ideę integracji europejskiej. Alokacja finansowa ogółem: 4 mln euro.

14 14 Z METODOLOGII REALIZACJI PROJEKTÓW PRZYGOTOWANIE PROJEKTU Z metodologii realizacji projektów 1. Przygotowanie projektu Z racji regionalnego charakteru oraz źródła finansowania (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego) Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata ukierunkowany jest na finansowanie różnego rodzaju projektów inwestycyjnych. Zakres tematyczny możliwych projektów, ujęty w Szczegółowym opisie priorytetów Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata (Uszczegółowienie WRPO), jest bardzo szeroki od projektów wspierających rozwój przedsiębiorczości, poprzez projekty drogowe, wspierające ochronę środowiska, turystykę i kulturę, aż po wsparcie służby zdrowia, szkolnictwa oraz rewitalizację miast i terenów zdegradowanych. WRPO podzielony został na siedem priorytetów, w ramach których zaplanowano działania będące podstawą do przygotowania wniosku projektowego. Przystępując do aplikowania o wsparcie w ramach WRPO, właśnie wśród tych działań należy szukać możliwości ewentualnego wsparcia oraz trzeba upewnić się, że planowany projekt spełnia warunki określone w Uszczegółowieniu WRPO. Ponadto warto odpowiedzieć sobie na następujące pytania: Czy jestem uprawniony do wnioskowania o dofinansowanie? Gdzie należy złożyć wniosek? W jakim procencie dofinansowanie pokrywa planowane wydatki? Jaka jest minimalna i maksymalna wartość projektu oraz dofinansowania? W jakiej formie jest wypłacane dofinansowanie (zaliczka, refundacja)? Jakie są kryteria oceny formalnej i merytorycznej projektów? Wszystkie te dane można znaleźć w Uszczegółowieniu WRPO. Jego kolejne modyfikowane wersje umieszczane są na stronie internetowej programu: Należy również pamiętać, że istnieją trzy tryby wyboru projektów do dofinansowania, odpowiadające trzem typom projektów: systemowe, indywidualne oraz wyłonione w konkursie. Projekty systemowe realizowane są w ramach priorytetu VII Pomoc techniczna i mają za zadanie wspierać wdrażanie samego WRPO. Z tego powodu zajmuje się nimi bezpośrednio Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego (Departament Polityki Regionalnej) i to on wykorzystuje przeznaczone na ten cel środki. Oprócz tego może z nich korzystać Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu, któremu Zarząd Województwa Wielkopolskiego powierzył funkcję Instytucji Pośredniczącej dla Priorytetu III WRPO Środowisko przyrodnicze. Rodzaje konkursów Wyróżnia się dwa typy konkursów: jednostopniowe (bez preselekcji wniosków) i dwustopniowe (z preselekcją wniosków). Różnica polega na tym, że w przypadku konkursów jednostopniowych wnioskodawca jest zobowiązany złożyć pełen wniosek razem ze wszystkimi załącznikami w terminie i miejscu określonym w ogłoszeniu o konkursie. W przy-

15 Z METODOLOGII REALIZACJI PROJEKTÓW PRZYGOTOWANIE PROJEKTU 15 padku konkursu dwustopniowego na pierwszym etapie składa się tylko uproszczoną wersję wniosku z określoną liczbą załączników. Jeśli wstępny wniosek spełnia wszystkie wymagania formalne i odpowiada na kryteria strategiczne, to może zostać podjęta decyzja o jego wstępnym dofinansowaniu. Dopiero wtedy wnioskodawca musi złożyć właściwy wniosek aplikacyjny ze wszystkimi wymaganymi załącznikami. Nabór wniosków może być zamknięty (w ściśle określonym terminie lub terminach), jak i otwarty (trwający od ogłoszenia do wyczerpania środków lub odwołania) tę informację umieszcza się w ogłoszeniu o konkursie. Ogłoszenie konkursu Na stronie internetowej znajduje się harmonogram ogłaszania poszczególnych konkursów w danym roku kalendarzowym. Terminy podane są z dokładnością do kwartału i mogą zostać zmienione. Dokładny termin składania wniosków pojawia się dopiero po ogłoszeniu o konkursie. Ogłoszenie to informuje także o miejscu składania wniosków, formule konkursu (zamknięty/otwarty), wysokości kwoty do rozdysponowania w ramach konkursu, wymaganej formie wniosku oraz danych kontaktowych osoby mogącej pomóc przy ewentualnych problemach. Ogłoszenie zawiera zazwyczaj także odnośnik do wzoru wniosku oraz regulaminu konkursu, który szczegółowo definiuje jego zasady. Po ogłoszeniu konkursu można przystąpić do wypełniania wniosku oraz gromadzenia niezbędnych załączników. Warto pamiętać, że wnioskodawcy przysługuje prawo do wniesienia pisemnego protestu do Instytucji Zarządzającej (szczegóły dotyczące procedury odwoławczej znajdują się w dalszej części opracowania). Wypełnianie wniosku Wypełnianie samego wniosku wygląda podobnie dla wszystkich projektów. Wzory wniosków oraz formularze wymaganych załączników dostępne są na stronie internetowej WRPO. Znaleźć tam można również szczegółowe wytyczne wypełniania wniosków i załączników. Ważne jest wypełnienie wszystkich rubryk, dopilnowanie poprawności obliczeń, przygotowanie wymaganych załączników w wymaganej formie i liczbie itp. Tego typu kwestie stanowią przedmiot oceny formalnej. Wypełniony wniosek należy dostarczyć w wyznaczonym terminie do instytucji wskazanej w regulaminie danego konkursu. Przygotowanie załączników Do wniosku o dofinansowanie dołącza się szereg załączników wymaganych w procesie aplikowania o dofinansowanie w ramach WRPO. Część załączników jest standardowa dla wszystkich wnioskodawców oraz we wszystkich konkursach. Są to dokumenty identyfikujące wnioskodawcę (np. odpis z Krajowego Rejestru Sądowego), dokumenty określające sytuację finansową (np. roczne sprawozdanie finansowe). Kolejnym ważnym załącznikiem jest biznes plan (w przypadku przedsiębiorców) oraz studium wykonalności (pozostali wnioskodawcy). Istnieją również załączniki specyficzne dla poszczególnych działań. Przykładem takiego załącznika jest program rewitalizacji wymagany w ramach działań z priorytetu IV.

16 16 Z METODOLOGII REALIZACJI PROJEKTÓW PRZYGOTOWANIE PROJEKTU Postępowanie w przypadku projektów indywidualnych (kluczowych) Jak wcześniej wspomniano, w ramach WRPO finansowane są również projekty indywidualne (kluczowe), dla których procedura przyznawania dofinansowania jest inna. Projekty należące do tej grupy muszą mieć strategiczne znaczenie dla rozwoju regionu. Wyróżnia się projekty duże (o wartości powyżej 25 mln euro dla sektora ochrony środowiska i 50 mln euro dla pozostałych sektorów) i mniejsze (pozostałe). Spośród proponowanych projektów Zarząd Województwa Wielkopolskiego wybiera te, które najlepiej odpowiadają strategii rozwoju i umieszcza je we wstępnym Indykatywnym wykazie indywidualnych projektów kluczowych. Na tym etapie nie muszą być one jeszcze gotowe do realizacji. Proponowane projekty poddawane są szerokim konsultacjom społecznym oraz weryfikacji pod kątem przygotowania do realizacji czy kwalifikowalności zakresów rzeczowych. Po naniesieniu ewentualnych zmian Wykaz zostaje zaakceptowany, a z beneficjentami wybranych projektów podpisuje się pre-umowy lub umowy o dofinansowanie. Zobowiązują one beneficjentów do przygotowania poprawnego projektu do realizacji w wyznaczonym terminie. Przygotowana dokumentacja projektowa podlega ocenie formalnej, a następnie merytorycznej. Projekty duże muszą dodatkowo uzyskać akceptację Komisji Europejskiej. Ocenia ona zgodność projektu z priorytetami programu operacyjnego oraz innymi działaniami realizowanymi przez wspólnotę. Decyzja o odmowie finansowania musi być uzasadniona i musi wpłynąć przed podpisaniem umowy o dofinansowanie. Wskaźniki realizacji projektu W trakcie przygotowania projektu szczególną uwagę należy zwrócić na prawidłowe przygotowanie wskaźników realizacji. Wyróżnia się dwie grupy: wskaźniki produktu oraz rezultatu. Pierwsza koncentruje się na przedstawieniu efektów rzeczowych realizacji projektu. Do tej grupy zaliczają się takie miary, jak liczba wspartych mikroprzedsiębiorców, liczba godzin doradztwa itp. Z kolei druga grupa ma za zadanie pokazać, jakie efekty przyniosło określone działanie dla realizacji celów wyznaczonych w WRPO np. dla projektów wsparcia mikroprzedsiębiorstw może to być wskaźnik liczby nowopowstałych miejsc pracy. Wszystkie wskaźniki muszą być policzalne, określone w czasie oraz posiadać wiarygodne obiektywne źródła weryfikacji. Rady praktyczne: podstawowym źródłem informacji dla potencjalnych wnioskodawców WRPO jest strona internetowa programu Umieszczone na niej kompleksowe informacje pozwalają na prawidłowe przygotowanie projektu oraz wypełnienie wniosku o dofinansowanie; do najważniejszych dokumentów należy Szczegółowy opis priorytetów Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata , zawierający podstawowe informacje, takie jak: katalog przedsięwzięć możliwych do dofinansowania w ramach programu, wysokość oraz procent dofinansowania, określenie potencjalnych wnioskodawców itp.; na stronie znajdują się również informacje na temat terminów naboru wniosków w ramach ogłaszanych konkursów; wzory wniosków o dofinansowanie (inne dla każdego działania), wzory załączników oraz instrukcje szczegółowo opisujące sposób przygotowania dokumentów. Najczęściej popełniane błędy: brak zgodności tytułów zadań (projektów) we wniosku o dofinansowanie oraz pozostałych dokumentach (np. Planie Rozwoju Lokalnego lub Wieloletnim Planie Inwestycyjnym); brak zgodności dokumentacji projektowej pod względem przedstawionych danych (np. różna wartość projektu we wniosku o dofinansowanie oraz studium wykonalności lub brak zgodności danych finansowych przedstawionych w poszczególnych latach z ogólną wartością projektu); niedokładna analiza wytycznych, instrukcji do wniosku oraz załączników przygotowanych przez Instytucję Zarządzającą.

17 Z METODOLOGII REALIZACJI PROJEKTÓW OCENA FORMALNA 17 Warto wiedzieć, że: Można realizować projekty partnerskie Partnerstwo jest formą wspólnej realizacji projektu wyrażoną w pisemnej umowie lub porozumieniu co najmniej dwóch samodzielnych podmiotów realizujących projekt na warunkach określonych w umowie lub porozumieniu o partnerstwie. W przypadku projektów składanych w ramach WRPO partnerstwo może być zawiązane wyłącznie pomiędzy podmiotami wymienionymi w katalogu beneficjentów danego działania. Umowa lub porozumienie o partnerstwie powinny zawierać takie elementy, jak: wskazanie priorytetu/działania/schematu WRPO, w ramach którego realizowana jest umowa/porozumienie; miejsce i dzień zawarcia umowy/porozumienia o partnerstwie; tytuł projektu zgodny z tytułem wniosku o dofinansowanie; strony umowy/porozumienia o partnerstwie pełne nazwy partnerów, adresy ich siedzib, imiona i nazwiska osób upoważnionych do podpisania umowy/porozumienia, numery NIP i REGON; przedmiot umowy z określeniem zakresu planowanych prac w ramach wspólnego przedsięwzięcia; okres obowiązywania porozumienia/umowy o partnerstwie zawierana jest na czas określony; ustanowienie lidera, który złoży wniosek o dofinansowanie projektu i podpisze z nią umowę o dofinansowanie projektu, oraz wskazanie partnerów z określeniem podziału obowiązków pomiędzy liderem a partnerami; określenie pełnomocnictwa udzielonego przez poszczególnych partnerów liderowi do podpisania przez niego umowy o dofinansowanie projektu w ich imieniu i na ich rzecz; ustalenie wspólnej strategii dla realizacji projektu i uregulowanie stosunków wewnętrznych partnerstwa, w tym w zakres współdziałania i odpowiedzialności w ramach projektu i zasad podejmowania decyzji w partnerstwie; prawa i obowiązki lidera w związku z realizacją projektu; prawa i obowiązki partnerów w związku z realizacją projektu; określenie kwoty i sposób zabezpieczenia prawidłowej realizacji umowy o dofinansowanie projektu przez poszczególnych partnerów; uregulowanie postanowień określających zakres zmian w projekcie objętym dofinansowaniem, w tym zmian w obowiązkach lub podziale zadań partnerów; określenie ewentualnych sankcji prawnych/finansowych w przypadku wycofania się z umowy/porozumienia o partnerstwie lub zaniechania działań w realizacji projektu; określenie zasad, trybu i sposobu rozwiązania umowy/porozumienia o partnerstwie w przypadku, gdy projekt nie zostanie wybrany do dofinansowania i nie zostanie zawarta umowa o dofinansowanie projektu; umowa/porozumienie o partnerstwie musi zostać zawarte pomiędzy stronami przed złożeniem wniosku o dofinansowanie. Aneksy do umowy/porozumienia są przekazywane przez beneficjenta (lidera) do IZ lub IP WRPO. 2. Ocena formalna Pierwszym etapem oceny wniosku jest jego formalna weryfikacja, czyli sprawdzenie czy spełnia on kryteria formalne. Część kryteriów jest wspólna dla wszystkich działań, np.: złożenie dokumentu we właściwej instytucji; złożenie dokumentu w odpowiednim terminie; uprawnienie do wnioskowania o wsparcie; poprawność obliczeń; spełnienie ograniczeń terytorialnych;

18 18 Z METODOLOGII REALIZACJI PROJEKTÓW OCENA FORMALNA kwalifikowalność wydatków; obecność wszystkich wymaganych załączników; wypełnienie wszystkich wymaganych pól; brak konfliktu z innymi projektami oraz politykami horyzontalnymi. Należy podkreślić, że spełnienie kryteriów formalnych jest warunkiem koniecznym do dalszego rozpatrywania wniosku nie przyznaje się za nie punktów. W przypadku uchybienia niektórym z tych wymagań możliwa jest jednorazowa poprawa lub uzupełnienie dokumentacji. Wszystkie kryteria znaleźć można w dokumencie Kryteria wyboru projektów w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata , którego aktualna wersja umieszczana jest na stronie Rady praktyczne: Lista wskaźników realizacji projektu Wskaźniki realizacji projektu w ramach WRPO pochodzą z zamkniętej listy wskaźników opracowanych specjalnie dla potrzeb programu przez Instytucję Zarządzającą WRPO. Lista ta ma na celu pomóc wnioskodawcom w odpowiednim przygotowaniu projektu tak, aby jak najlepiej wpisywał się w cele ogólne programu uzgodnione z Komisją Europejską. W przypadku, gdy planowany projekt zakłada osiągnięcie wskaźników, które nie mieszczą się na liście zaproponowanej przez Instytucję Zarządzającą WRPO, istnieje możliwość poszerzenia tej listy o propozycje wnioskodawców. W tym celu należy skontaktować się z Departamentem Polityki Regionalnej UMWW Oddział Monitorowania, który dokona oceny zgłoszonych propozycji. Najczęściej popełniane błędy: wnioskodawca nie wypełnia wszystkich rubryk we wniosku o dofinansowanie; błędnie podane wartości wskaźników realizacji w roku bazowym oraz kolejnych latach realizacji (wskaźniki należy podawać w układzie wartości docelowych dla każdego roku realizacji projektu oraz łącznej wartości docelowej); dokumentacja projektowa złożona niezgodnie z wymogami (wniosek i załączniki powinny być wpięte do segregatora). Brak odpowiedniego opisu wniosku. Załączniki nieponumerowane zgodnie z tabelą we wniosku o dofinansowanie, co utrudnia ich weryfikację. Warto wiedzieć, że: Wnioskodawca zobowiązany jest przeprowadzić postępowanie w sprawie Oceny Oddziaływania na Środowisko (OOŚ). W związku z finansowaniem przedsięwzięć ze środków budżetu Wspólnoty Europejskiej istnieje potrzeba badania zgodności planowanych inwestycji z prawem wspólnotowym w zakresie ochrony środowiska, a w szczególności z dyrektywą Oceny Oddziaływania na Środowisko (dyrektywa Rady nr 85/337/EWG z 27 czerwca 1985 r.), dyrektywą Siedliskową (dyrektywa Rady nr 92/43/EWG z 21 maja 1992 r.) i dyrektywą Ptasią (dyrektywa Rady nr 79/409/EWG z 2 kwietnia 1979 r.). W zależności od typu planowanego projektu wnioskodawca musi przeprowadzić procedurę tzw. screeningu lub uzyskać decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia. Dodatkowo na potrzeby aplikowania o środki WRPO opracowany został specjalny formularz (załącznik do wniosku o dofinansowanie w zakresie Oceny Oddziaływania na Środowisko). Zakres informacji podawanych w załączniku jest zróżnicowany w zależności od typu planowanej inwestycji: inwestycja nieinfrastrukturalna (zakup sprzętu, urządzeń); inwestycja infrastrukturalna lub niewpływająca znacząco na obszar Natura 2000; inwestycja infrastrukturalna wymieniona w Aneksie I i II Dyrektywy OOŚ lub mająca wpływ na obszar Natura 2000.

19 Z METODOLOGII REALIZACJI PROJEKTÓW OCENA MERYTORYCZNA Ocena merytoryczna Pozytywnie zakończona ocena formalna umożliwia rozpoczęcie procedury oceny wniosków pod względem merytorycznym. Dokonywana jest ona przez specjalnie w tym celu wyznaczone kolegium, które obraduje pod nazwą Komisji Oceny Projektów (KOP). Czas trwania oceny merytorycznej jest różny, może wynosić od 30 do 60 dni, liczonych od dnia zakończenia oceny formalnej. W uzasadnionych przypadkach terminy te mogą zostać zmienione (w przypadku potrzeby uzupełnienia, poprawy lub ponownej oceny projektu). W razie takiej sytuacji informacja jest umieszczana na stronie internetowej: Komisja Oceny Projektów oceniające musi składać się minimum z dwóch członków. Jeżeli projekt ze względu na swoją specyfikę jest trudny w ocenie, istnieje możliwość skorzystania z opinii jednego z ekspertów z listy zamieszczonej na stronie Programu. Ocena merytoryczna odbywa się głównie w kontekście dwóch kryteriów: dopuszczającego oraz wartościującego. Przykłady kryteriów dopuszczających w ramach działania 1.2: czy projekt wykazuje opłacalność finansową, czy jest wykonalny pod względem finansowym, kadrowym, technicznym, organizacyjnym oraz czy przewidziane wydatki kwalifikowalne są niezbędne do realizacji celów projektu. Natomiast kryterium wartościujące przyznaje określoną liczbę punktów, która decydować będzie o miejscu, jakie dany projekt osiągnie na liście rankingowej. Weryfikacja danych i założeń, dokonywana na podstawie dokumentacji dostarczonej w projekcie, umożliwia dalszą ocenę merytoryczną. Jeżeli projekt nie spełnia podstawowych warunków dotyczących rozwiązań technologicznych oraz wysokości i zasadności kosztów kwalifikowalnych, nie podlega dalszej ocenie merytorycznej. Taka sytuacja, gdy rozwiązania technologiczne są niezasadne, tj. uniemożliwiają realizację projektu, lub podane wydatki są zaniżone bądź zawyżone. W wielu przypadkach beneficjent projektu może dostarczyć brakujące elementy. Komisja Oceny Projektów natomiast, stwierdzając zgodność wcześniej wymienionych kryteriów, przystępuje do oceny punktowej danego projektu. Ogólna liczba zebranych punktów decyduje o pozycji danego projektu na liście rankingowej. Na listę rankingową trafiają projekty ocenione na minimum 60% maksymalnej liczby punktów możliwych do uzyskania. Projekty, które nie uzyskały 60%, są automatycznie odrzucane. Po otrzymaniu pisemnego powiadomienia o decyzji Komisji Oceny projektów, wnioskodawca ma prawo do wniesienia protestu.

20 20 Z METODOLOGII REALIZACJI PROJEKTÓW OCENA MERYTORYCZNA Rady praktyczne: Biznesplan/studium wykonalności Bardzo ważnym elementem każdego projektu przygotowywanego z myślą o uzyskaniu wsparcia w ramach WRPO jest biznesplan lub studium wykonalności planowanej inwestycji. Dokument ten powinien w sposób kompleksowy przedstawiać planowane przedsięwzięcie zarówno od strony przewidzianych rozwiązań technicznych, planowanych efektów realizacji przedsięwzięcia, jak i analizy finansowej oraz ekonomicznej inwestycji oraz wnioskodawcy. Dane finansowe zaprezentowane w ramach analizy finansowej podlegają szczegółowej weryfikacji przez pracowników zaangażowanych w proces oceny projektu. Z danych tych powinno wynikać, że przedsięwzięcie zostało racjonalnie zaplanowane od strony finansowej, a jego realizacja z udziałem środków europejskich zapewni trwałe efekty finansowe w dłuższej perspektywie czasowej (dodatnie saldo przepływów pieniężnych). Najczęściej popełniane błędy: brak efektywności finansowej projektu; dane liczbowe i finansowe przedstawione w biznesplanie/studium wykonalności są niespójne z wnioskiem o dofinansowanie; tabele finansowe zawierają ewidentne błędy obliczeniowe (wnioskodawca nie stosuje formuł przeliczeniowych zaproponowanych przez Instytucję Zarządzającą); informacje dotyczące planowanej inwestycji zawarte we wniosku o dofinansowanie i studium wykonalności nie znajdują pełnego odzwierciedlenia w dokumentacji technicznej. Warto wiedzieć, że: Czasem wymagany jest program rewitalizacji W ramach WRPO możliwa jest realizacja projektów z zakresu rewitalizacji obszarów problemowych (w tym: miejskich, powojskowych i poprzemysłowych). Projekty rewitalizacyjne obejmować powinny kompleksowe wsparcie rozwoju przestrzennego, technicznego, społecznego i ekonomicznego mające na celu wsparcie procesu zrównoważonego rozwoju. Projekty przewidziane do wsparcia w ramach WRPO wynikać powinny z przyjętego przez samorząd programu rewitalizacji. Program ten obejmuje działania: techniczno-materialne (budowa, remont i modernizacja zasobów mieszkaniowych, infrastruktury kulturalnej, turystycznej, rekreacyjnej i społecznej, modernizacja infrastruktury komunikacyjnej); w zakresie polityki gospodarczej (wsparcie bezpośrednie i pośrednie rozwoju przedsiębiorczości); dotyczące zasobów ludzkich (przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom społecznym takim jak: wykluczenie społeczne poprzez bezrobocie, niepełnosprawność, bezdomność, itp., aktywizacja środowisk dziecięcych i młodzieżowych). Co ważne, prawidłowo przygotowany program rewitalizacji powinien zakładać uzyskanie określonych efektów, których miernikiem są obiektywnie weryfikowalne wskaźniki (bezpośrednie, natychmiastowe i pośrednie oraz długofalowe). Projekty rewitalizacyjne w ramach WRPO można finansować w ramach działania 4.1 Rewitalizacja obszarów miejskich oraz 4.2 Rewitalizacja zdegradowanych obszarów poprzemysłowych i powojskowych.