Warszawa, 14 maja 2015 r. DKOW-WWPB MK. Pan Radosław Sikorski Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Szanowany Panie Marszałku!

Transkrypt

1 DKOW-WWPB MK Warszawa, 14 maja 2015 r. Pan Radosław Sikorski Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Szanowany Panie Marszałku! Odpowiadając na interpelację (nr z dnia r.) Piotra Krzysztofa Ćwika, posła na Sejm RP w sprawie wzrostu liczby samobójstw w Polsce informuję: Ad.1. Statystyka gromadzona przez Ministerstwo Edukacji Narodowej w postaci danych zamieszczanych przez szkoły w Systemie Informacji Oświatowej (SIO) odnotowuje liczbę wypadków (w tym śmiertelnych), które miały miejsce w szkołach i placówkach systemu oświaty. W roku szkolnym 2013/2014 (ostatnim roku sprawozdawczym) odnotowano 3 wypadki śmiertelne w szkole. Jeden z tych trzech wypadków to było samobójstwo ucznia. W Systemie Informacji Oświatowej nie rejestruje się jednak wypadków z udziałem dzieci i młodzieży, które miały miejsce poza szkołą. Ministerstwo Edukacji Narodowej korzysta z danych zawartych w innych statystykach, w tym m.in. w ogólnodostępnych statystykach policyjnych. Ad. 2. Ministerstwo Edukacji Narodowej przyjęło rozwiązania prawne, które w połączeniu z działaniami profilaktycznymi umożliwiają eliminowanie czynników sprzyjających powstawaniu negatywnych zjawisk w zachowaniu uczniów i przeciwdziałanie im, a także mają na celu wzmacnianie czynników chroniących dzieci i młodzież. a) Podstawa programowa kształcenia ogólnego 1 1 określona w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2012 r., poz. 977)

2 Treści kształcenia zawarte w podstawie programowej na wszystkich etapach edukacyjnych odnoszą się do zagadnień edukacji zdrowotnej. Treści te dotyczą m.in. kształtowania odpowiednich postaw oraz pożądanych zachowań uczniów, także w przypadku sytuacji problemowych czy konfliktowych. Celem wychowania przedszkolnego jest m.in. takie wychowywanie dzieci, aby lepiej orientowały się w tym, co jest dobre, a co złe. Dziecko kończące przedszkole jest przygotowane do właściwych zachowań w sytuacji zagrożenia, wie, gdzie może otrzymać pomoc, powinno umieć o nią poprosić. W szkole podstawowej uczniowie zapoznają się z problematyką przemocy, uczą się zasad wynikających z przynależności do rodziny, poznają prawidłowe relacje między najbliższymi oraz możliwe zagrożenia ze strony innych ludzi, wiedzą do kogo i w jaki sposób należy się zwrócić o pomoc. W gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej problematyka dotycząca agresji i przemocy, w tym kwestie związane z trudnościami wieku dorastania i dojrzewania realizowane są na m.in. na zajęciach: wiedza o społeczeństwie, wychowanie do życia w rodzinie, etyka, edukacja dla bezpieczeństwa. Uczniowie rozpoznają problemy najbliższego otoczenia i szukają ich rozwiązań, wyjaśniają na przykładach, jak można zachować dystans wobec nieaprobowanych przez siebie zachowań grupy lub jak im się przeciwstawić. Omawiają takie zagadnienia jak: okazywanie szacunku innym ludziom, docenianie ich wysiłku i pracy, przyjęcie postawy szacunku wobec siebie, relacje międzyosobowe i ich znaczenie, zachowania asertywne. Zapoznają się z zasadami postępowania w przypadku wystąpienia zagrożenia życia, udzielania pierwszej pomocy poszkodowanym w różnych sytuacjach zagrażających życiu i zdrowiu. b) Zintegrowanie procesów kształcenia i wychowania realizowanych w szkole Szkoły na wszystkich etapach edukacyjnych są zobowiązane do opracowania programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki, dostosowanego do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska. Programy te powstają przy udziale rodziców. Szkolny zestaw programów nauczania, program wychowawczy szkoły oraz program profilaktyki tworzą spójną całość i muszą uwzględniać wszystkie wymagania opisane w podstawie programowej. Szkoła ma obowiązek okresowego diagnozowania problemów, podejmowania działań profilaktycznych i korekcyjnych w celu zapewnienia bezpiecznych warunków do rozwoju psychospołecznego uczniów. c) Pomoc psychologiczno-pedagogiczna 2 2 Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. poz. 532).

3 Uczniowie objęci są różnymi formami pomocy psychologiczno pedagogicznej. Udzielanie pomocy uczniom należy do podstawowych zadań nauczycieli, wychowawców i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem, ale także do osób, które na co dzień stykają się z dzieckiem i jego problemami, m.in. dyrektora, pomocy nauczyciela czy kuratora sądowego. Do zadań pedagoga i psychologa w szkole należy m. in.: diagnozowanie sytuacji wychowawczych, podejmowanie działań z zakresu profilaktyki uzależnień oraz innych problemów dzieci i młodzieży, zapobieganie zaburzeniom zachowania, udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej w formach odpowiednich do rozpoznanych potrzeb a także inicjowanie i prowadzenie działań mediacyjnych i interwencyjnych w sytuacjach kryzysowych. Rozpoznanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz jego indywidualnych możliwości psychofizycznych (wynikających np. z niedostosowania społecznego, z sytuacji kryzysowych lub traumatycznych, niepowodzeń edukacyjnych, czy zaniedbań środowiskowych) stanowi podstawę do podjęcia przez szkołę działań interwencyjnych. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna polega również na wspieraniu rodziców i nauczycieli w rozwiązywaniu problemów wychowawczych i dydaktycznych oraz rozwijaniu ich umiejętności wychowawczych. W celu zapewnienia adekwatnej do potrzeb uczniów danej szkoły pomocy psychologiczno-pedagogicznej dyrektor szkoły podejmuje współpracę z rodzicami, z innymi szkołami i placówkami, placówkami doskonalenia nauczycieli, organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny oraz z poradniami psychologicznopedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi. Zadania profilaktyczne wyspecjalizowanych placówek 3 oraz zadania wspierające wychowawczą i edukacyjną funkcję szkoły, w tym wspieranie nauczycieli w rozwiązywaniu problemów dydaktycznych i wychowawczych polegają nie tylko na podejmowaniu działań z zakresu profilaktyki uzależnień i innych problemów dzieci i młodzieży, ale w szczególności na prowadzeniu edukacji dotyczącej ochrony zdrowia psychicznego wśród dzieci i młodzieży, rodziców i nauczycieli. Przepisy określają także formy udzielania pomocy, np.: zajęcia terapeutyczne dla dzieci i młodzieży, terapię rodziny, grupy wsparcia, prowadzenie mediacji, interwencję kryzysową oraz warsztaty, porady i konsultacje. Publiczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne udzielają pomocy dzieciom i młodzieży na wniosek rodzica dziecka (opiekuna prawnego) lub pełnoletniego ucznia. W przypadku rozpoznania indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz indywidualnych możliwości psychofizycznych dziecka, nauczyciele, wychowawcy oraz specjaliści wykonujący zadania 3 Zadania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych określają przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 lutego 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologicznopedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz. U. poz. 199).

4 z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej mogą zasugerować podjęcie kontaktu ze specjalistami poradni. Korzystanie z pomocy udzielanej przez publiczne poradnie jest dobrowolne i nieodpłatne. W przypadku każdego niepokoju związanego z funkcjonowaniem dziecka lub pełnoletniego ucznia, rodzic (opiekun prawny) lub uczeń może zgłosić się do poradni. d) Promocja zdrowia psychicznego i doskonalenie nauczycieli W ramach Programu Promocji Zdrowia i Profilaktyki Problemów Dzieci i Młodzieży na lata Ośrodek Rozwoju Edukacji (ORE), jednostka podlega Ministerstwa Edukacji Narodowej, zrealizował w 2014 r. szereg działań w postaci szkoleń dla dyrektorów szkół i nauczycieli, seminariów, konferencji, a także publikacji i innych materiałów metodyczno-dydaktycznych służących realizacji m.in. niżej wymienionych celów: 1) zmniejszenie liczby uczniów z zaburzeniami zdrowia psychicznego poprzez promocję zdrowia psychicznego; 2) zwiększenie rozpoznawania zjawiska przemocy w rodzinie wobec dziecka i objęcie ucznia doświadczającego przemocy w rodzinie oraz jego rodziców/opiekunów prawnych/osób najbliższych pomocą psychologiczno-pedagogiczną; 3) zmniejszenie popytu na substancje psychoaktywne wśród dzieci i młodzieży szkolnej. Program ten w sposób kompleksowy odnosi się do zagadnień ochrony zdrowia fizycznego i psychicznego dzieci i młodzieży, w tym także zapobiegania depresji i samobójstwom. ORE przygotował także poradnik internetowy dla szkół pt. Zapobieganie samobójstwom dzieci i młodzieży. Poradnik omawia objawy depresji młodzieńczej, czynniki ryzyka i czynniki chroniące przed samobójstwami, wczesne sygnały ostrzegawcze i sygnały alarmujące, wskazujące na bardzo wysokie ryzyko samobójstwa. Zawarte są w nim również wskazania dotyczące działań zapobiegawczych prowadzonych w ramach szkolnego programu profilaktyki, a także podstawowe zasady zachowania się nauczyciela i prowadzenia rozmowy z dzieckiem ujawniającym zamiary samobójcze. Opracowane programy, poradniki, standardy programów profilaktycznych i banki dobrych praktyk są upowszechniane na stronach internetowych Ośrodka Rozwoju Edukacji ( e) Priorytety Ministra Edukacji Narodowej i programy rządowe 2 lipca 2014 r. minister edukacji narodowej J. Kluzik Rostowska ustaliła podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa na rok szkolny

5 2014/2015, wśród których znalazła się profilaktyka agresji i przemocy w szkołach. Program rządowy na lata Bezpieczna i przyjazna szkoła jest przykładem dodatkowego wsparcia szkół w działaniach na rzecz podniesienia bezpieczeństwa uczniów. Program jest kontynuacją programu o tej samej nazwie realizowanego w latach , a także działań podjętych w 2013 r. w ramach kierunku polityki oświatowej państwa pn. Wzmacnianie bezpieczeństwa w szkołach i placówkach oświatowych oraz priorytetu Ministra Edukacji Narodowej pn. Rok Bezpiecznej Szkoły. Celem głównym Programu rządowego jest zwiększenie skuteczności działań wychowawczych i profilaktycznych na rzecz bezpieczeństwa i tworzenia przyjaznego środowiska w szkołach i placówkach, poprzez: kreowanie zdrowego, bezpiecznego i przyjaznego środowiska szkoły; zapobieganie problemom i zachowaniom problemowym dzieci i młodzieży; promowanie zdrowego stylu życia wśród dzieci i młodzieży. Działania MEN na rzecz bezpieczeństwa uczniów wspierają także inne resorty m.in.: Ministerstwo Zdrowia, Ministerstwo Sprawiedliwości, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo Sportu i Turystyki, a także Komenda Główna Policja i Komenda Główna Straży Pożarnej. Z poważaniem Z upoważnienia MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ Sekretarz Stanu Pełnomocnik Rządu do spraw bezpieczeństwa w szkołach Urszula Augustyn / podpisany cyfrowo/