2004 r. ustawa Prawo telekomunikacyjne. W ocenie wnioskodawców konieczne jest wprowadzenie proponowanych w niniejszej nowelizacji poprawek do

Transkrypt

1 WSTĘP 1. Porządek prawny na polskim rynku telekomunikacyjnym jest określony głównie na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne oraz aktów wykonawczych do tej ustawy. Pomimo stosunkowo krótkiego, bo zaledwie ponad rocznego okresu obowiązywania tej ustawy, była ona już dwukrotnie nowelizowana (Dz. U. z 2004 r. Nr 273, poz oraz Dz. U. z 2005 r. Nr 163, poz. 1362), choć zmiany były niewielkie. Obowiązujące prawo telekomunikacyjne implementowało do polskiego porządku prawnego dyrektywy Unii Europejskiej w zakresie łączności elektronicznej. Pojawiła się jednak potrzeba dokonania kolejnej już nowelizacji, a głównym jej powodem były uwagi Komisji Europejskiej, zgłoszone w ramach dokonywanego periodycznie przeglądu dostosowania regulacji krajowych w zakresie telekomunikacji do dyrektyw Unii Europejskiej. Istotne też były doświadczenia w zakresie stosowania w praktyce nowych regulacji prawa telekomunikacyjnego. Równolegle z pracami nad zmianami w prawie telekomunikacyjnym w celu dostosowania ich do regulacji Unii Europejskiej, toczyły się prace nad ustawą o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji oraz niektórych innych ustaw, w tym ustawy prawo telekomunikacyjne. O ile pierwsza z nowel miała charakter ustawy dostosowującej polską ustawę prawo telekomunikacyjne do regulacji Unii Europejskiej, to druga z nich posiadała głównie charakter ustrojowy, tzn. związana była z powołaniem nowego urzędu (Urzędu Komunikacji Elektronicznej) w miejsce dotychczas działającego Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty i przejęciu znacznych kompetencji innego organu, tj. Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Pomimo zgłaszanych w toku prac 13

2 14 WSTĘP legislacyjnych propozycji połączenia obu projektów i łącznego rozpatrywania obydwu nowel, prace toczyły się odrębnie nad każdą z nowel. Pierwsza nowelizacja została określona przez projektodawców jako dostosowawcza. W uzasadnieniu do tej noweli wyjaśniono, że celem zaproponowanych zmian jest pełniejsze dostosowanie przepisów prawa telekomunikacyjnego do pakietu dyrektyw o łączności elektronicznej, a w szczególności do dyrektywy 2002/19/WE z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie dostępu do sieci łączności elektronicznej i urządzeń towarzyszących i wzajemnych połączeń (dyrektywa o dostępie), dyrektywy 2002/21/WE z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywa ramowa) i wreszcie dyrektywy 2002/22/WE z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie usługi powszechnej i związanych z sieciami i usługami łączności elektronicznej praw użytkowników (dyrektywa o usłudze powszechnej; uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne, druk nr 51 z dnia 19 października 2005 r., s. 1). Nowela z dnia 29 grudnia 2005 r. o charakterze dostosowawczym przewiduje zmiany postanowień prawa telekomunikacyjnego w kwestiach sygnalizowanych polskiemu rządowi przez Komisję Europejską w ramach procedury oceny wdrożenia i stosowania dyrektyw Unii Europejskiej do polskiego systemu prawnego. Zwrócić jednak należy uwagę, że pozostałe zmiany prawa telekomunikacyjnego przewidziane tą nowelą, a w szczególności w zakresie ustalania, czy na rynku właściwym występuje skuteczna konkurencja, oraz wyznaczania przedsiębiorcy lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji na rynku właściwym, zostały zaproponowane w toku prac legislacyjnych i nie miały wyłącznie charakteru dostosowawczego. Propozycje tych zmian pochodziły z projektu Prawa i Sprawiedliwości z dnia 12 kwietnia 2005 r. Z uzasadnienia tego projektu wynika, że głównym celem tych zmian było ułatwienie przeprowadzenia przetargu na wyłonienie czwartego operatora komórkowego. W uzasadnieniu wskazano, że: Krytycznym dla zapewnienia udziału w przetargu organizowanym przez Prezesa URTiP poważnych graczy rynkowych jest stworzenie należytych ram prawnych dla funkcjonowania tych operatorów na polskim rynku. Niestety, ram takich nie stwarza uchwalona w lipcu

3 WSTĘP 2004 r. ustawa Prawo telekomunikacyjne. W ocenie wnioskodawców konieczne jest wprowadzenie proponowanych w niniejszej nowelizacji poprawek do polskiego systemu prawnego celem stworzenia stabilnych i efektywnych ram prawnych umożliwiających zafunkcjonowanie nowego (nowych) operatorów na polskim rynku telefonii komórkowej. Istniejący w tej materii stan prawny wprowadza bowiem wiele zbędnych i niejasnych procedur i instrumentów prawnych, które mogą być wykorzystywane w sposób niezgodny z intencjami ustawodawcy. Proponowane rozwiązania znajdą zastosowanie nie tylko do procedury rezerwacji wolnych częstotliwości w pasmach GSM 1800 MHz i UMTS, lecz również do kolejnych postępowań przetargowych prowadzonych na podstawie prawa telekomunikacyjnego, zapewniając realizację celów określonych w art. 1 ust. 2 tej ustawy. (...) Przepisy ustawy Prawo telekomunikacyjne powinny również ułatwiać szybkie i efektywne nawiązanie współpracy międzyoperatorskiej przez nowych graczy, którzy pojawią się na polskim rynku w efekcie zakończenia procedur przetargowych, z działającymi już na polskim rynku operatorami telefonii komórkowej. Tylko wtedy możliwe będzie szybkie zaoferowanie usług przez nowych operatorów na rzecz szerokiej rzeszy abonentów, co z kolei powinno pozwolić na osiągnięcie korzystnych efektów dla konsumentów (powiększenie oferty usługowej i spadek cen usług), a poprzez to osiągnięcie wyższej penetracji usług telefonii komórkowej. Temu właśnie służą projektowane w niniejszej nowelizacji przepisy (Tekst projektu zmiany ustawy Prawo telekomunikacyjne był dostępny na stronie internetowej Prawa i Sprawiedliwości Zmiany w prawie telekomunikacyjnym w tym zakresie nie miały więc charakteru wyłącznie dostosowawczego i były związane z przetargami na zagospodarowanie wolnych częstotliwości UMTS i GSM. Z drugiej strony należy stwierdzić, że nowela z dnia 29 grudnia 2005 r. nie zapewniła pełnego dostosowania przepisów polskiego prawa telekomunikacyjnego do pakietu dyrektyw o łączności elektronicznej. W szczególności wskazać można na art. 26 ust. 1 pr.tel., który jest niezgodny z art. 4 ust. 1 DD. Dyrektywa rozróżnia dostęp telekomunikacyjny oraz połączenie sieci, a w sprawie obowiązku prowadzenia negocjacji przez wszystkich operato- 15

4 16 WSTĘP rów przewiduje wyłącznie obowiązkowe negocjacje w sprawie połączenia sieci (art. 4 ust. 1 DD). Tymczasem polska ustawa rozszerza ten obowiązek i obejmuje nim wszelkie formy dostępu telekomunikacyjnego. Komisja Europejska zwróciła uwagę, że przepis art. 26 ust. 1 pr.tel. określa zbyt szeroko obowiązek negocjowania umów. Prawo telekomunikacyjne nakazuje negocjowanie umów o dostępie, co jest sprzeczne z przepisem art. 4 ust. 1 DD, który nakazuje negocjowanie wyłącznie umów o połączeniu sieci. Dotyczący wszystkich operatorów obowiązek negocjowania odnosi się do łączenia sieci, które zgodnie z definicją ujętą w art. 2 lit. b) omawianej dyrektywy stanowi specyficzny rodzaj dostępu realizowanego pomiędzy operatorami sieci publicznych i nie odnosi się do innych form dostępu. Wymaganie zobowiązujące wszystkich operatorów publicznych sieci łączności elektronicznej do negocjowania umów o dostępie wykracza poza odpowiednie postanowienia dyrektywy. Akapit 8 preambuły DD stanowi, że: Inni operatorzy sieciowi winni mieć możliwość kierowania ruchu telefonicznego do takich klientów, a tym samym winni mieć możliwość bezpośredniego lub pośredniego dostępu do połączeń międzysieciowych z nimi. Tym samym obowiązujące prawa i wymogi w zakresie negocjowania połączeń międzysieciowych winny zostać zachowane. Z postanowień dyrektywy o dostępie wynika więc jednoznacznie, że nie przewiduje ona niczego więcej poza prawem i obowiązkiem negocjowania wzajemnych połączeń, który istniał już zresztą we wcześniejszych regulacjach Unii Europejskiej (dyrektywa 97/33/WE). W celu dostosowania ustawy do wymogów zawartych w dyrektywie dostępowej konieczne jest zastąpienie w art. 26 ust. 1 słów umowy o dostępie telekomunikacyjnym słowami umowy o połączeniu sieci. Obowiązek negocjowania dostępu telekomunikacyjnego może być narzucony na operatora jedynie w efekcie odrębnego, ściśle określonego przepisami postępowania przed Prezesem UKE i wyłącznie w drodze decyzji tego organu. Możliwość taką jednoznacznie przewiduje art. 34 ust. 1 pr.tel. W obecnym brzmieniu przepis art. 26 ust. 1 pr.tel. wprowadza więc wyłom od podstawowej zasady, zgodnie z którą obowiązek negocjowania dostępu telekomunikacyjnego może wynikać jedynie z ustaleń postępowań w sprawie analizy rynków właściwych i wyznaczania przed-

5 WSTĘP siębiorcy o pozycji znaczącej. Podważona może być także zasada, że dobór obowiązków regulacyjnych musi być adekwatny i proporcjonalny do stwierdzonego problemu w zakresie konkurencji. Zwrócić również należy uwagę, że zgodnie z art. 12 ust. 1 lit. b) DD przedsiębiorstwa, które w wyniku przeprowadzonej analizy rynku zostały wskazane jako posiadające znaczącą pozycję rynkową na danym rynku właściwym, mogą zostać zobowiązane do negocjowania w dobrej wierze z przedsiębiorstwami ubiegającymi się o dostęp. Zgodnie natomiast z art. 8 ust. 3 DD obowiązków wyszczególnionych w art. 12 DD (obok innych obowiązków) z zasady nie powinno się nakładać na operatorów, którzy nie zostali uznani za operatorów posiadających znaczącą pozycję rynkową. Wątpliwości budzi także z punktu widzenia dostosowania polskiego prawa do dyrektyw Unii Europejskiej kontrukcja prawna polegająca na sformułowaniu definicji rynku właściwego w akcie wykonawczym w postaci rozporządzenia, czy też wprowadzenie licznych obciążeń przedsiębiorców w zakresie obowiązków informacyjnych, które w swoim zakresie odbiegają od podobnych uregulowań w Unii Europejskiej. Druga z nowel, jak już wcześniej wskazano, miała na celu powołanie nowego urzędu regulacji, który powstał w miejsce dotychczas działającego Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty oraz przejął niektóre z kompetencji Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz jej przewodniczącego. Podobnie jak w noweli dostosowawczej, także i w tej noweli znalazły się postanowienia, które nie mają wyłącznie charakteru ustrojowego, a w szczególności dotyczy to przepisów o przeprowadzaniu przetargów na rozdysponowanie częstotliwości. Nowela ta przewiduje powołanie nowego organu regulacyjnego w postacji Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej. Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej stanowić będzie krajową władzę regulacyjną w rozumieniu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/21/WE z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie wspólnych ram regulacyjnych dotyczących udostępniania sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywa ramowa). Według art. 3 dyrektywy ramowej państwa członkowskie obowiązane są zapewnić, aby zadania przydzielone krajowym władzom regulacyjnym na mocy postanowień tej dyrektywy oraz dyrektyw szczegółowych były realizowane przez uprawnione 17

6 WSTĘP organy. Ponadto państwa członkowskie obowiązane są zagwarantować niezależność krajowych władz regulacyjnych, zapewniając, by były one prawnie oddzielone i funkcjonalnie niezależne od wszelkich organizacji udostępniających sieci, urządzenia lub usługi łączności elektronicznej. Państwa członkowskie, które zachowają prawo własności operatorów udostępniających sieci łączności elektronicznej lub usług bądź też które będą sprawowały nad nimi kontrolę, zobowiązane są zapewnić skuteczny strukturalny rozdział funkcji regulacyjnych od działalności związanej z wykonywaniem prawa własności lub kontroli. Krajowe władze regulacyjne powinny wykonywać swoje uprawnienia w sposób bezstronny i jawny. 2. Opracowanie stanowi komentarz do dwóch ustaw nowelizujących prawo telekomunikacyjne: ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o przekształceniach i zmianach w podziale zadań i kompetencji organów państwowych właściwych w sprawach łączności, radiofonii i telewizji (Dz. U. Nr 267, poz. 2258) oraz do ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2006 r. Nr 12, poz. 66). Obie nowele wprowadzają bardzo liczne i ważne zmiany do prawa telekomunikacyjnego. Zmiany te posiadają zarówno ustrojowy charakter, jak i dotyczą sfery regulacyjnej. Powołany został bowiem nowy urząd regulacyjny, który w przyszłości będzie wyłącznym organem regulującym rynek komunikacji elektronicznej. Nastąpiły także istotne zmiany w zakresie przepisów odnoszących się do postępowań regulacyjnych. Zmiany te będą miały bardzo poważny wymiar praktyczny z uwagi na toczące się postępowania regulacyjne w sprawie wyznaczania przedsiębiorców telekomunikacyjnych posiadających znaczącą pozycję rynkową i nakładania na nich obowiązków regulacyjnych. W opracowaniu przyjęta została formuła nie komentarza do poszczególnych ustaw nowelizujących prawo telekomunikacyjne, ale komentarza do przepisów prawa telekomunikacyjnego zmienianych przez te nowele. Rozwiązanie to powinno zapewnić przejrzystość w zakresie wprowadzonych przez te nowele zmian do prawa telekomunikacyjnego i jednocześnie uławić korzystanie z komentarza. W opracowaniu znalazły się także 18

7 WSTĘP teksty obu nowel w celu umożliwienia zapoznania się z ich oryginalnym brzmieniem. Postanowienia nowel zawierają przepisy przejściowe oraz przepisy zmieniające inne ustawy. Komentarz przyporządkowuje te uregulowania do odpowiednich przepisów powiązanych tematycznie z tymi zagadnieniami. Pomimo że opracowanie jest tylko komentarzem do zmian wprowadzonych przez obie nowele, nie można było uniknąć omówienia niektórych zagadnień w szerszym zakresie, niż to wynikałoby tylko ze zmian wprowadzonych nowelami. Mam nadzieję, że komentarz będzie stanowić uzupełnienie istniejących opracowań, które dotyczą problematyki prawa telekomunikacyjnego, ale nie odnoszą się z uwagi na czas ich przygotowania do zmian wprowadzonych nowelami z grudnia 2005 r. Wyrażam także nadzieję, że będzie on pomocny dla tych wszystkich, którzy spotykają się z problematyką prawa telekomunikacyjnego w swojej codziennej pracy. Będę wdzięczny za wszelkie uwagi dotyczące komentarza oraz funkcjonowania nowych regulacji prawa telekomunikacyjnego w praktyce (maciekrogalski@yahoo.pl). 19

8 20

9 DZIAŁ I, Postanowienia ogolne Rozdział 1 Zakres ustawy Art. 2 14) kalkulacja kosztów wyliczanie przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego kosztów związanych ze świadczeniem usług, odrębnie dla każdej z usług, dla której przedsiębiorca jest obowiązany prowadzić kalkulację kosztów, zgodnie z zatwierdzonym na dany rok obrotowy przez Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej, zwanego dalej Prezesem UKE, opisem kalkulacji kosztów; 1. Zgodnie z definicją sformułowaną w art. 2 pkt 14 pr.tel. kalkulacja kosztów oznacza wyliczanie przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego kosztów związanych ze świadczeniem usług, odrębnie dla każdej z usług, dla której przedsiębiorca jest obowiązany prowadzić kalkulację kosztów, zgodnie z zatwierdzonym na dany rok obrotowy przez Prezesa UKE opisem kalkulacji kosztów. Opis kalkulacji kosztów jest dokumentem obejmującym koszty w taki sposób, aby zapewniona była prezentacja głównych grup kosztów oraz sposobów ich przypisania na poszczególne rodzaje 21

10 Art. 2 pkt 14 ROZDZIAŁ 1 usług. Opis kalkulacji kosztów ma indywidualny charakter, dostosowany do przedmiotu i sposobu prowadzenia działalności przez przedsiębiorcę, ale musi się mieścić w ogólnych ramach wyznaczonych ustawą oraz przepisami rozporządzenia wydanego na podstawie art. 51 pr.tel. (S. Piątek, Prawo telekomunikacyjne. Komentarz, Warszawa 2005, s. 56). Sformułowana w art. 2 pkt 14 definicja jest pomocna w realizacji postanowień rodziału 4 zatytułowanego Rachunkowość regulacyjna i kalkulacja kosztów. Kalkulację kosztów prowadzi przedsiębiorca telekomunikacyjny, na którego nałożono ten obowiązek na podstawie art. 39, art. 46, art. 47 lub art. 90 (art. 50 ust. 2). Obowiązek prowadzenia przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego kalkulacji kosztowej musi być nałożony decyzją Prezesa UKE (art. 39, 46, 47 pr.tel.). Przykładowo, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 Prezes UKE może, zgodnie z przesłankami, o których mowa w art. 25 ust. 4, w drodze decyzji nałożyć na operatora o znaczącej pozycji rynkowej obowiązek kalkulacji uzasadnionych kosztów świadczenia dostępu telekomunikacyjnego, wskazując sposoby kalkulacji kosztów, jakie operator powinien stosować na podstawie przepisów rozporządzenia, o którym mowa w art. 51, zgodnie z zatwierdzonym przez Prezesa UKE opisem kalkulacji kosztów. 2. Minister właściwy do spraw łączności w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, opierając się na sformułowanej w art. 51 delegacji ustawowej określił w drodze rozporządzenia między innymi sposoby kalkulacji kosztów usług w zakresie dostępu telekomunikacyjnego lub usług na rynku detalicznym oraz zakres i terminy przekazywania Prezesowi UKE sprawozdań z prowadzonej rachunkowości regulacyjnej oraz wyników kalkulacji kosztów (rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 15 grudnia 2005 r. w sprawie prowadzenia przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego rachunkowości regulacyjnej i kalkulacji kosztów usług, Dz. U. Nr 255, poz. 2140). Przygotowując to rozporządzenie Minister Transportu i Budownictwa uwzględniał, zgodnie z wytycznymi sformułowanymi w art. 51 in fine, promocję efektywności, zrównoważonej konkurencji oraz zapewnienie maksymalnej korzyści dla użytkowników końcowych, a także konieczność ochrony konsumentów 22

11 Zakres ustawy art. 2 pkt 14 i konkurentów przed nadużywaniem przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych, na których nałożono obowiązek prowadzenia rachunkowości regulacyjnej lub kalkulacji kosztów, ich pozycji rynkowej, konieczność stymulowania rozwoju rynku telekomunikacyjnego oraz konieczność umożliwienia działalności kontrolnej Prezesowi UKE wobec działalności wykonywanej przez tych przedsiębiorców. Przedsiębiorca telekomunikacyjny jest zobowiązany przechowywać dokumentację związaną z prowadzeniem kalkulacji kosztów, stosując odpowiednio przepisy rozdziału 8 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (art. 52 pr.tel.). 3. Prezes UKE określa w drodze decyzji, dla przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, na którego nałożył obowiązek prowadzenia kalkulacji kosztów, wskaźnik zwrotu kosztu zaangażowanego kapitału, który przedsiębiorca telekomunikacyjny stosuje w kalkulacji kosztów, uwzględniając udokumentowane koszty pozyskania kapitału, pozycję przedsiębiorcy na rynku kapitałowym, ryzyko związane z zaangażowaniem kapitału oraz koszty zaangażowania kapitału na porównywalnych rynkach (art. 53 ust. 1 pr.tel.). Zatwierdza także w drodze decyzji instrukcję i opis kalkulacji kosztów w trybie i terminach określonych w 20 i n. rozporządzenia Ministra Transportu i Budownictwa w sprawie prowadzenia przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego rachunkowości regulacyjnej i kalkulacji kosztów usług (art. 53 ust. 2 pr.tel.). Prezes UKE w decyzji może dokonać zmian w przedłożonych przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego do zatwierdzenia projektach instrukcji lub opisu kalkulacji kosztów, jeżeli zmian tych nie dokona przedsiębiorca telekomunikacyjny na wezwanie Prezesa UKE w trybie i terminach określonych we wspomnianym rozporządzeniu (art. 53 ust. 3 pr.tel.). Prezes UKE może zasięgać opinii niezależnych biegłych rewidentów lub ekspertów w przypadku wątpliwości dotyczących opracowanej przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego instrukcji i opisu kalkulacji kosztów oraz rzetelności i wiarygodności danych zawartych wynikach kalkulacji kosztów (art. 53 ust. 4 pr.tel.). Wyniki kalkulacji kosztów podlegają badaniu pod względem zgodności z przepisami prawa oraz zatwierdzonymi przez Prezesa UKE instrukcją i opisem kalkulacji kosztów, na koszt przedsiębiorcy telekomunikacyj- 23

12 Art. 2 pkt 14 ROZDZIAŁ 1 nego, w terminie 6 miesięcy od zakończenia roku obrotowego, przez niezależnego od przedsiębiorcy telekomunikacyjnego biegłego rewidenta (art. 53 ust. 5 pr.tel.). Wyniki kalkulacji kosztów podlegają publikacji w Biuletynie UKE w terminie 8 miesięcy od zakończenia roku obrotowego (art. 53 ust. 7 pr.tel.). 4. Zmiana art. 2 pkt 14 pr.tel. dokonana nowelą ustrojową (art. 13 pkt 1 lit. a) polega tylko na zastąpieniu w art. 2 w pkt 14 pr.tel. wyrazów Prezesa URTiP wyrazami Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej, zwanego dalej»prezesem UKE«. Dotychczasowe brzmienie przepisu art. 2 pkt 14 było następujące: Określenia użyte w ustawie oznaczają: (...) 14) kalkulacja kosztów wyliczanie przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego kosztów związanych ze świadczeniem usług, odrębnie dla każdej z usług, dla której przedsiębiorca jest obowiązany prowadzić kalkulację kosztów, zgodnie z zatwierdzonym na dany rok obrotowy przez Prezesa URTiP, opisem kalkulacji kosztów;. Zmiana tego oraz innych przepisów prawa telekomunikacyjnego, które odnosiły się do Prezesa URTiP, jest konsekwencją zniesienia centralnego organu administracji rządowej Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (art. 2 noweli ustrojowej) i utworzenia w jego miejsce nowego centralnego organu administracji rządowej Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej (art. 3 noweli ustrojowej). Celem noweli ustrojowej było określenie zasad przeniesienia zadań i kompetencji organów państwowych właściwych w sprawach łączności, radiofonii i telewizji oraz uregulowanie zasad, zakresu i trybu przekształceń w administracji łączności (art. 1 noweli ustrojowej). Zmiana w stosunku do dotychczasowego brzmienia tego postanowienia, poza zmianą nazwy urzędu, poprawia także błąd legislacyjny w prawie telekomunikacyjnym polegający na tym, że w tym przepisie po raz pierwszy był użyty w ustawie skrót URTiP, bez wcześniejszego jednak jego wyjaśnienia. Obecnie, po zmianie art. 2 pkt 14 pr.tel. dokonanej nowelą ustrojową, przepis ten posługując się po raz pierwszy w ustawie skrótem UKE jednocześnie wyjaśnia ten skrót. 5. Do zakresu działania Prezesa UKE przechodzą dotychczasowe zadania i kompetencje Prezesa URTiP, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (art. 4 noweli ustrojowej). Prezes UKE przejmie także z obecnego 24

13 Zakres ustawy art. 2 pkt 14 zakresu właściwości Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz jej przewodniczącego zadania związane z: a) prowadzeniem rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych w zakresie dostarczania systemów dostępu warunkowego, elektronicznych przewodników po programach i multipleksowania sygnałów cyfrowych, b) analizą rynków właściwych oraz nakładaniem, utrzymywaniem, zmianą lub znoszeniem obowiązków regulacyjnych w stosunku do przedsiębiorców telekomunikacyjnych w zakresie dostarczania systemów dostępu warunkowego, elektronicznych przewodników po programach i multipleksowania sygnałów cyfrowych, c) dokonywaniem, zmianą lub cofaniem rezerwacji częstotliwości na cele rozpowszechniania lub rozprowadzania programów radiofonicznych lub telewizyjnych. Zasadnicza więc różnica pomiędzy dotychczasowym a wprowadzanym nowelą ustrojową nowym stanem prawnym polega na likwidacji obecnego organu regulacyjnego w sprawach telekomunikacji i poczty Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty i utworzeniu nowego organu regulacyjnego Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej oraz wyraźnym rozdzieleniu kompetencji w dziedzinie komunikacji elektronicznej pomiędzy KRRiT i Prezesem UKE. Prezes UKE przejął wszystkie dotychczasowe zadania i kompetencje Prezesa URTiP oraz niektóre z dotychczasowych zadań należących do zakresu właściwości KRRiT oraz jej przewodniczącego. W uzasadnieniu do noweli ustrojowej wskazano między innymi, że: Media elektroniczne i telekomunikacja należą do najbardziej istotnych gałęzi gospodarki. Efektem zmian technologicznych i procesów rynkowych zachodzących w tych gałęziach na przestrzeni ostatnich lat jest postępująca konwergencja technologiczna tych dwóch sektorów, która spowodowała potrzebę i konieczność tworzenia wspólnych regulacji prawnych dotyczących tej materii. Zadaniem tych regulacji prawnych jest precyzyjne unormowanie relacji zachodzących pomiędzy mediami elektronicznymi (kwestią ich zawartości programowej) a infrastrukturą komunikacyjną służącą do rozpowszechniania tych treści (co było domeną tradycyjnie 25

14 Art. 2 pkt 14 ROZDZIAŁ 1 pojmowanej telekomunikacji). Opisane powyżej założenie legło u podstaw stworzenia regulacji Unii Europejskiej dotyczących funkcjonowania sektora komunikacji elektronicznej, które skodyfikowane zostały w zbiorze dyrektyw określanych mianem Pakietu Zadaniem tych przepisów jest sprostanie sytuacji, w której wszelkiego rodzaju sygnały komunikacji elektronicznej, bez względu na źródło ich pochodzenia, przesyłane są w jednolitej postaci cyfrowej we wspólnym medium transmisyjnym. Regulacje prawne zamieszczone w Pakiecie 2002 zostały wprowadzone do polskiego porządku prawnego w związku z uchwaleniem w ( ) ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne. Uchwaleniu tej ustawy nie towarzyszyła jednak przebudowa instytucji publicznych sprawujących władztwo regulacyjne w sektorze medialnym (tj. Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji) i telekomunikacyjnym (tj. Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty), której efektem byłaby budowa zintegrowanego regulatora zajmującego się całością problematyki regulacyjnej występującej w sektorze komunikacji elektronicznej. Budowa takiej instytucji pozwoliłaby na stworzenie organu administracji publicznej, którego zadaniem byłoby projektowanie i wdrażanie spójnej polityki opartej na zintegrowanym podejściu do regulacji w zakresie mediów elektronicznych oraz sieci i usług komunikacji elektronicznej. (...) Zadaniem tego organu będzie realizacja całości kompetencji regulacyjnych wykonywanych obecnie przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji (...) i Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (...). Dodatkowym argumentem przemawiającym za budową takiej instytucji jest występowanie sporów kompetencyjnych pomiędzy KRRiT a Prezesem URTiP, które mogą zostać zlikwidowane z momentem budowy zintegrowanej instytucji regulacyjnej. Pamiętać jednakże należy, że budowa takiej zintegrowanej instytucji musi uwzględniać funkcjonujące na poziomie Konstytucji RP regulacje dotyczące Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (art. 213 Konstytucji RP KRRiT stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji). Powyższa okoliczność spowodowała, że budowa zintegrowanego regulatora odbywać się będzie w dwóch etapach: Pierwszy etap sprowadzać się będzie do ograniczenia liczebności KRRiT oraz ograniczenia jej kompetencji (celem uniknięcia dalszych sporów kom- 26

15 Zakres ustawy art. 2 pkt 14 petencyjnych) poprzez przekazanie wszelkich kompetencji związanych z prowadzeniem gospodarki częstotliwościowej do Urzędu Komunikacji Elektronicznej, tworzonego w miejsce Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty. Drugi etap realizowany z momentem dokonania zmiany Konstytucji RP m.in. poprzez usunięcie z niej regulacji dotyczących KRRiT polegać będzie na scaleniu dwóch urzędów w jedną zintegrowaną instytucję regulacyjną realizującą całość zadań związanych z regulowaniem rynku komunikacji elektronicznej. Przed zmianami dokonanymi nowelą ustrojową, zadania i kompetencje regulacyjne w dziedzinie komunikacji elektronicznej, obejmujące sprawy radiofonii i telewizji oraz telekomunikacji, w tym teleinformatyki, przysługiwały Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji, Prezesowi Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty, Prezesowi Urzędu Ochrony Konsumentów oraz ministrowi właściwemu do spraw łączności. Podstawą działania tych organów były między innymi ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji oraz ustawa z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne. W uzasadnieniu do noweli ustrojowej wyjaśniono, że podział zadań i kompetencji regulacyjnych pomiędzy KRRiT oraz Prezesa URTiP jest wysoce niejasny, zaś procedury określone w ustawie o radiofonii i telewizji oraz Prawie telekomunikacyjnym nie są ze sobą zharmonizowane, czego najlepszym przykładem jest, jak wyjaśniono w tym uzasadnieniu, procedura uzyskiwania uprawnień do rozprowadzania w sposób bezprzewodowy programów radiowych lub telewizyjnych. Celem wprowadzenia tych zmian jest więc uporządkowanie niejasnego podziału zadań i kompetencji organów administracji publicznej w dziedzinie mediów elektronicznych, w szczególności wyraźne i konsekwentne rozdzielenie kompetencji regulacyjnych związanych z treścią przekazu od sfery przenoszenia (transmisji) tych treści w sieciach elektronicznych. Jeśli chodzi o zawartość audiowizualną przekazów, to organem właściwym w tych sprawach będzie jak dotychczas KRRiT oraz jej przewodniczący. Natomiast poszerzenie zadań i kompetencji związanych stricte z działalnością telekomunikacyjną o zagadnienia transmisji radiofonicznych i telewizyjnych uzasadniają utworzenie nowego organu regulacyjnego Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej ( ). Temu właśnie organowi powierzone zostaną sprawy związane z transmisją treści 27

16 Art. 2 pkt 14 ROZDZIAŁ 1 audiowizualnych, w tym kwestie korzystania z infrastruktury sieci elektronicznych. Istotnym celem wprowadzenia tych unormowań jest także ograniczenie wydatków na administrację publiczną poprzez zmniejszenie liczby stanowisk opłacanych ze środków budżetowych. W toku prac legislacyjnych nie brakowało jednak także krytycznych uwag co do potrzeby dokonywania likwidacji URTiP i powoływania w jego miejsce UKE. W szczególności zwracano uwagę, że wraz z likwidają URTiP nastąpi likwidacja oddziałów terenowych, co wiązać się będzie z koniecznością podjęcia działań o charakterze organizacyjnym i finansowym. 6. Wszelkie dotychczasowe prawa i obowiązki URTiP stają się prawami i obowiązkami UKE (art. 19 ust. 1 noweli ustrojowej). Finansowanie UKE w 2006 r. odbywać się będzie z części budżetowej przeznaczonej na funkcjonowanie URTiP (art. 19 ust. 4 noweli ustrojowej). 7. Z dniem 14 stycznia 2006 r., tj. z dniem wejścia w życie noweli ustrojowej, pracownicy URTiP stali się pracownikami UKE (art. 20 ust. 1 noweli ustrojowej). Dyrektor Generalny URTiP, w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia noweli ustrojowej, tj. do dnia 6 stycznia 2005 r. włącznie, był obowiązany zawiadomić na piśmie pracowników o zmianach, jakie nastąpią w zakresie ich stosunków pracy. Przepisy art ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) miał odpowiednie zastosowanie (art. 20 ust. 2, noweli ustrojowej). Zgodnie z art. 24 noweli ustrojowej przepis ten, tj. art. 20 ust. 2, wszedł w życie z dniem ogłoszenia noweli ustrojowej, tj. z dniem 30 grudnia 2005 r. 8. W przypadku gdy pracownikom URTiP przed upływem okresu trzech miesięcy od dnia ich przejścia do UKE, tj. od dnia 14 stycznia, nie zostaną zaproponowane warunki pracy lub płacy na dalszy okres albo w razie nieprzyjęcia przez nich zaproponowanych warunków pracy lub płacy, ich stosunki pracy wygasają po upływie tych trzech miesięcy (art. 20 ust. 3 noweli ustrojowej). Wcześniejsze rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem może nastąpić za wypowiedzeniem (art. 20 ust. 4 noweli ustrojowej). W przypadku wygaśnięcia stosunku pracy, o którym mowa w art. 20 ust. 3 noweli ustrojowej, lub wypowiedzenia, o którym mowa w art. 20 ust. 4 noweli ustrojowej, pracownikom przysługują świadczenia przewidziane dla 28

17 Zakres ustawy art. 2 pkt 14 pracowników, z którymi stosunki pracy rozwiązuje się z powodu likwidacji urzędu (art. 20 ust. 5 noweli ustrojowej). Przewidzianych w art. 20 ust. 2 zd. 2 oraz art. 20 ust. 3 i 4 noweli ustrojowej zasad rozwiązywania stosunku pracy nie stosuje się do urzędników służby cywilnej, do których stosuje się przepisy ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o służbie cywilnej (Dz. U. z 1999 r. Nr 49, poz. 483 z późn. zm.); art. 20 ust. 6 noweli ustrojowej. Przyjęte rozwiązania oznaczają w praktyce weryfikację stanu zatrudnienia urzędników w Urzędzie Regulacji Telekomunikacji i Poczty. Urzędnicy ci staną się co prawda z mocy prawa pracownikami UKE, jednakże jeśli w terminie trzech miesięcy od dnia przejścia do UKE nie zostaną im zaproponowane warunki pracy lub płacy na dalszy okres, stosunki pracy wygasną z powodu likwidacji urzędu. Tego rodzaju rozwiązanie w zamyśle ustawodawcy ma umożliwić dostosowanie zatrudnienia w urzędzie obsługującym organ regulacyjny w dziedzinie komunikacji elektronicznej do rzeczywistych potrzeb rynkowych. W uzasadnieniu do noweli ustrojowej wyjaśniono, że w efekcie wprowadzonych zmian możliwe będzie ograniczenie zatrudnienia przez przeniesienie pracowników KRRiT zajmujących się kwestiami technicznymi i kwestiami gospodarki częstotliwościami do UKE oraz przeprowadzenie procedur selekcyjnych mających na celu zatrudnienie najlepszych specjalistów w powyższych dziedzinach w UKE. 9. Rezerwacje częstotliwości dokonane przez Prezesa URTiP zachowują ważność do upływu określonych w nich terminów ważności, chyba że na podstawie odrębnych przepisów wcześniej zostaną zmienione lub utracą ważność (art. 17 ust. 1 noweli ustrojowej). Zachowują także ważność wpisy do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych, decyzje oraz inne rozstrzygnięcia w zakresie zadań podejmowanych przez Prezesa UKE dokonane oraz podjęte przed dniem wejścia w życie noweli ustrojowej (art. 17 ust. 2 noweli ustrojowej). 10. Nadzór nad Prezesem UKE sprawuje minister właściwy do spraw łączności (art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej, Dz. U. z 2003 r. Nr 159, poz z późn. zm. w brzmieniu nadanym temu przepisowi przez art. 8 noweli ustrojowej). 11. Konsekwencją przejęcia przez Prezesa UKE wszystkich kompetencji Prezesa URTiP i niektórych kompetencji KRRiT oraz jej przewod- 29

18 Art. 2 pkt 14 ROZDZIAŁ 1 niczącego była potrzeba zmiany przepisów prawa telekomunikacyjnego o charakterze kompetencyjnym, które dotychczas określały obowiązki i uprawnienia tych organów. Zgodnie z art. 13 pkt 2 noweli ustrojowej: użyte w art. 6 w ust. 1, 2 w zdaniu wstępnym i w pkt 2 oraz w ust. 3, w art. 7 w ust. 1 w zdaniu wstępnym i w ust. 2 i 3, w art. 8, w art. 9 w ust. 1 i 2, w art. 10 w ust. 2 i 4 w pkt 5, w art. 13, 22 w ust. 1 i 4, w art. 27 w ust. 1, 2 i 4, w art. 28 w ust. 1 w zdaniu wstępnym, w ust. 2, 6 i 8, w art. 29, 33 w ust. 1 3, w art. 34 w ust. 1, w art. 35 w ust. 1 i 2 w zdaniu wstępnym, w art. 36, 37 w ust. 1 3, w art. 38 w ust. 1 i 2, w art. 39 w ust. 1 w zdaniu wstępnym i w pkt 1, w ust. 2, 3 i 4 w zdaniu pierwszym, w art. 40 w ust. 1 3 i w ust. 4 w zdaniu pierwszym, w art. 42 w ust. 1, w art. 43 w ust. 1, 2, 4 i 6, w art. 44, 45, 46 w ust. 1 w zdaniu wstępnym, w ust. 2 w zdaniu wstępnym, w ust. 3 w zdaniu wstępnym i w pkt 3 w lit. a i b oraz w ust. 4, w art. 47 w ust. 1 i w ust. 2 w zdaniu wstępnym i w pkt 1 i 2, w ust. 3, 6 i 8, w art. 48 w ust. 1 4, w art. 51 w pkt 4 i 5 w zdaniu wstępnym i końcowym, w art. 53 w ust. 1 6, w art. 54 w ust. 1 4, w art. 59 w ust. 3, w art. 61 w ust. 7, w art. 62, 63 w ust. 2, w art. 65 w ust. 1 3, w art. 72 w ust. 3, w art. 74 w ust. 2 i 3 w zdaniu wstępnym, w art. 79 w ust. 2, w art. 82 w ust. 1, 2 i 4, w art. 83 w ust. 1 i 2, w art. 84, 85 w ust. 1 w zdaniu wstępnym, w art. 88 w ust. 1 i 2, w art. 91 w ust. 2 i 3, w art. 92 w ust. 1 i 2, w art. 94 w ust. 2, 4 i 5, w art. 95 w ust. 2, w art. 96 w ust. 2 4, w art. 98 w ust. 1, 2 w zdaniu pierwszym i w ust. 3 w zdaniu pierwszym, w art. 99 w ust. 3 i 5 w zdaniu wstępnym, w art. 101 w ust. 1 w zdaniu końcowym i w ust. 2, w art. 102 w ust. 1, w art. 103 w ust. 2, w art. 109 w ust. 2 5, w art. 110 w ust. 1 i 4 w zdaniu wstępnym, w art. 112 w ust. 6 i 7, w art. 114 w ust. 4 i 7, w art. 122 w ust. 2 i 4, w art. 123 w ust. 2 w zdaniu wstępnym, w art. 126 w ust. 1, 3 w zdaniu wstępnym, w ust. 4, 8, 9 i 10 w zdaniu wstępnym, w art. 127 w ust. 1 i 2, w art. 131 w ust. 3 w zdaniu drugim, w art. 136 w ust. 3, w art. 137 ust. 1, w art. 138 w ust. 1 i 2, w art. 140 w ust. 4 w zdaniu drugim i trzecim, w art. 143 w ust. 2, w art. 147 w ust. 3 w zdaniu wstępnym i w ust. 4 w zdaniu wstępnym, w art. 150 w ust. 1 i 2, w art. 151, 154 w ust. 4, w art. 155 w ust. 1 i 2 w zdaniu pierwszym, w art. 171 w ust. 12, w art. 176 w ust. 3, w art. 178 w ust. 1 w zdaniu wstępnym, w ust. 2 i 3, w art. 179 w ust. 6, 30

19 Zakres ustawy art. 2 pkt 14 8 w zdaniu wstępnym i w ust. 10, w art. 183 w ust. 5, 6 i 7 w pkt 1, w art. 189 w ust. 1, w art. 190 w ust. 1 3, 5 i 9, w art. 192 w ust. 1 w zdaniu wstępnym i w pkt 6, w ust. 2 i 3, w art. 193 w ust. 1, w art. 198 w ust. 1, w art. 199 w ust. 1 i 2, w art. 200 w ust. 5, w art. 201 w ust. 1 w zdaniu pierwszym, w ust. 2 w zdaniu pierwszym, w ust. 3 w zdaniu wstępnym, w ust. 5 i 6 w zdaniu pierwszym, w art. 202 w ust. 1 w zdaniu wstępnym i w zdaniu końcowym, w ust. 3, 4 w zdaniu pierwszym i w ust. 5, w art. 203 w ust. 1 w zdaniu pierwszym i w ust. 3 w zdaniu wstępnym, w art. 204 w ust. 1 w zdaniu wstępnym i w ust. 2, w tytule rozdziału 3 działu 10, w art. 206 w ust. 1, w art. 207 w ust. 1, w art. 209 w ust. 1 w pkt 8 i 23 oraz w ust. 2, oraz w art. 210 w ust. 1 w zdaniu pierwszym, w ust. 2 i 3 w zdaniach wstępnych, pierwszym i drugim w różnych przypadkach wyrazy»prezes URTiP«zastępuje się użytymi w odpowiednim przypadku wyrazami»prezes UKE«. Zgodnie natomiast z art. 13 pkt 4 noweli ustrojowej użyte w art. 11 w ust. 1, w art. 12 w ust. 1 i 3, w art. 15 w zdaniu wstępnym, w art. 17 w zdaniu pierwszym, w art. 18, 19 w ust. 1 3, w art. 20 ust. 2, w art. 21 w ust. 1, 3 i 5 w zdaniu wstępnym, w art. 23 w ust. 1, 3, 4 i 6, w art. 24 w ust. 1, 3 w zdaniu wstępnym i w ust. 5 w zdaniu wstępnym oraz w art. 25 w ust. 1 w zdaniu pierwszym i w ust. 2 w różnych przypadkach wyrazy»prezes URTiP, a w zakresie określonym w art. 10 ust. 3 Przewodniczący KRRiT,«zastępuje się użytymi w odpowiednim przypadku wyrazami»prezes UKE«. Przepis art. 13 pkt 4 noweli ustrojowej ma charakter porządkowy i wskazuje przepisy prawa telekomunikacyjnego, w których dotychczasowe zadania Prezesa URTiP i Przewodniczącego KRRiT są przejmowane przez Prezesa UKE. Wskazać należy, że skoro już kwestia ta była regulowana w art. 13 pkt 2 noweli ustrojowej, to należało te przepisy, które dotyczą dotychczasowych kompetencji Prezesa URTiP, a które wymienione zostały w art. 13 pkt 4 noweli ustrojowej, włączyć do art. 13 pkt 2 noweli ustrojowej. Pozostawić należało tylko przepisy, które dotyczą przewodniczącego KRRiT. Zapewniłoby to większą przejrzystość przepisów noweli ustrojowej w zakresie przejęcia dotychczasowych kompetencji Prezesa URTiP oraz przewodniczącego KRRiT przez Prezesa UKE. Wyjątkiem jest zmiana przepisu art. 13 pkt 1 lit. a) noweli 31