Szlak główny. Podział szlaku głównego

Transkrypt

1 Żeglarskie trasy szlak główny 41 Szlak główny Pisz jez. Roś Kanał Jegliński śluza Karwik jez. Seksty z wyspą Kaczor Śniardwy z wyspami Pajęczą i Czarcim Ostrowem Popielski Róg Przeczka jez. Mikołajskie Mikołajki jez. Tałty do kanałów Stare Sady nad Tałtami Kanały: Kanał Tałcki jez. Tałtowisko Kanał Lelecki (Grunwaldzki) jez. Kotek Wielki Zielony Gaj Kanał Mioduński jez. Szymon Kanał Szymoński Jezioro Szymoneckie Jezioro Jagodne Kula (półwysep, zatoka i kanał) Jezioro Boczne jez. Niegocin Giżycko Kanał Giżycki (Łuczański) lub Niegociński jez. Tajty Kanał Piękna Góra Kisajno Dargin Kirsajty (wyspa, przysiółek, jezioro) Mamry Węgorapa Kanał Węgorzewski Węgorzewo. Podział szlaku głównego Trasa Pisz Węgorzewo przez Mikołajki Giżycko ma 86,5 kilometra. Można dzielić ją na odcinki: 1. Pisz śluza Karwik, 8 km 2. Śluza Karwik Mikołajki, 19 km 3. Mikołajki kanały, 8 km 4. Kanały, 10 km 5. Jezioro Szymoneckie Kula, 7,5 km 6. Jezioro Boczne Niegocin, 10 km 7. Giżycko Kisajno Dargin, 12,5 km 8. Kirsajty Mamry Węgorzewo, 11,5 km

2 42 Szlak Wielkich Jezior Mazurskich Przykładowa propozycja przebiegu rejsu Zakładam, że mamy do dyspozycji dwa tygodnie. Dwa dni przeznaczamy na załadowanie i przygotowanie łodzi do rejsu oraz na rozładowanie, sklarowanie i przekazanie następcom. Ten szlak proponuję zwłaszcza żeglującym po raz pierwszy po jeziorach mazurskich. Po jego przepłynięciu nabieramy elementarnego pojęcia o trasie, poznajemy jeziora, kanały, zdobywamy wiedzę o miastach i ich okolicach. Szczególnie polecam to żeglarskim obozom wędrownym lub turnusom żeglującym na zakładowym sprzęcie klubowym, mającym do dyspozycji dwa tygodnie. Całość drogi Pisz Węgorzewo można przebyć w ciągu tygodnia. Wówczas kilka dni możemy przeznaczyć na szlaki boczne. 1 dzień: Pisz Karwik, przejście przez śluzę, nocleg nad Sekstami. 2 dzień: Seksty Śniardwy Jezioro Mikołajskie nocleg w Mikołajkach. 3 dzień: do południa w Mikołajkach. Po południu na Tałty, nocleg w Starych Sadach. 4 dzień: kanały, Jezioro Szymoneckie Jagodne, nocleg na Kuli. 5 dzień: Kula Jezioro Boczne Niegocin Giżycko, nocleg w jednej z przystani. 6 dzień: jezioro Kisajno Dargin, nocleg przed lub za mostem w Kirsajtach. 7 dzień: Kirsajty Mamry Węgorapa Węgorzewo. Nocleg w Węgorzewie na przystani Piskorza Mamry Yacht Charter, LOK lub ZHP. Uwaga! Aktualne ceny usług żeglarskich na przystaniach na każdy sezon publikowane są co roku w czerwcowym numerze któregoś z miesięczników żeglarskich.

3 Opis szlaku głównego Żeglarskie trasy szlak główny Pisz Dogodny dojazd z całej Polski pociągiem (trasa Olsztyn Ruciane Pisz Ełk) i autobusami PKS, również samochodami osobowymi, także wodowanie łodzi przywiezionych transportem kołowym. Przyjmijmy, że przypłynęliśmy Pisą. Już na 73 kilometrze Pisy pierwszy sygnał zbliżania się do miasta. Na lewym brzegu biały budynek ujęcia wodnego, wybetonowany basen. Płyniemy przez Puszczę Piską. Od 77 km trzeba uważać! Liczne trawy i wodorosty układające się pasmami na dnie coraz częściej unoszą się na powierzchni nurtu i mogą wplątać się wśrubę silnika. 78 km. Otwiera się widok na Pisz. Po zachodniej stronie wytwórnia sklejek. Widać stosy pni drzew zraszanych wodą. Zaraz za terenem fabryki radzę wyłączyć silnik, wyjąć z wody i po podejściu do brzegu burłaczyć łodź. Pewne jest bowiem nawinięcie zielska na śrubę. Jesteśmy w środku miasta. Obydwa brzegi wygodne do cumowania. Najlepiej zrobić to za kładką dla pieszych. Brzeg wybetonowany, co kilkanaście metrów polery. Miasto po obu brzegach. Centrum po zachodniej stronie. Bardzo blisko, w promieniu do 1 kilometra są sklepy wielu branż, zakłady usługowe, bank, poczta, władze miejskie i gminne, komisariat policji, zakłady żywienia, także mała gastronomia. Tu również jest kościół parafialny, dom kultury i muzeum. Do dworców PKP i PKS ok m. Jedna stacja benzynowa w centrum, druga znajduje się przy szosie warszawskiej, ok m od Pisy. 43

4 44 Szlak Wielkich Jezior Mazurskich Krótki rys historyczny Po pruskich Galindach przyszli Krzyżacy i osiedlili się tu w latach , kiedy to wznieśli drewnianą fortalicję i nazwali ją Johannisburgiem. Podczas walk z Litwą zamek był w 1361 i 1366 roku zdobywany i niszczony przez księcia litewskiego Kiejstuta. Odbudowany został już jako murowany w 1367 roku. W 1367 roku osada pod zamkiem otrzymała prawa bartne. Jest to pierwszy ślad działalności polskiej ludności, która zaczęła napływać dla zasiedlenia wielkiej pustki po zagładzie Galindów. W 1451 roku na zamku gościł wielki mistrz krzyżacki Ludwik von Erlichhausen. Obiecał nadanie praw miejskich Piszowi. Jednak wybuchła wojna trzynastoletnia i miejscowa ludność powstała przeciwko Krzyżakom, w 1455 roku zdobyła zamek i załogę wyrżnęła. W rok później zaciężne wojska krzyżackie ponownie zdobyły zamek. W 1519 roku, podczas ostatniej wojny polsko-krzyżackiej, oddział polsko-czeski pod dowództwem Jana Talfusa opanował zamek. Stąd Polacy urządzali wypady w okolice i na Mrągowo. W końcu tysięczny oddział krzyżacki zdobył zamek. Po sekularyzacji Prus w 1525 roku miejscowość stała się siedzibą starostów książęcych. Stąd kolonizowano sąsiednie obszary puszczańskie. Osada rozwijała się pomyślnie. Był to ośrodek handlu miodem, woskiem, produktami leśnymi, rybami. W XVI wieku było tu siedem karczem. W 1645 roku Pisz uzyskał prawa miejskie od księcia elektora pruskiego Fryderyka Wilhelma. Miasto obwiedzono palisadą i fosami, wzniesiono trzy bramy. Ludność Pisza składała się wówczas głównie z przybyłych z południa Mazurów. Podczas wojen szwedzkich dwa razy najeżdżali miasto Tatarzy w służbie Rzeczypospolitej pod komendą hetmana Gosiewskiego. Dwa razy zostali odparci, a ludność uniknęła rzezi lub uprowadzenia w jasyr. W 1698 roku na

5 Żeglarskie trasy szlak główny 45

6 46 Szlak Wielkich Jezior Mazurskich piskim zamku spotkali się król polski August II i książę elektor pruski Fryderyk III Hohenzollern. Podczas tego spotkania Fryderyk uzyskał zgodę na całkowite usamodzielnienie się od Polski i na koronację na króla. Był to bardzo ważny etap w procesie powstawania państwa pruskiego. Dla uczczenia tego wydarzenia elektor zarządził wielkie łowy w Puszczy Piskiej. Upolowano kilkaset zwierząt, w tym ostatnie żubry. W 1709 i 1710 roku straszliwa dżuma skosiła mieszkańców miasta. Z 1200 osób zostało 14. Miasto odrodziło się dopiero po kilkunastu latach. Dwukrotnie bawił tu rywal Augusta II do korony polskiej król Stanisław Leszczyński, nieszczęsny tułacz. W końcu XVIII wieku zamek przeszedł w prywatne ręce i został rozebrany. W okresie wojen napoleońskich maszerowały tędy wojska chyba z całej Europy. W 1818 roku miasto zostało stolicą powiatu. Odtąd rozwijało się pomyślnie. Pisą spławiano towary do Królestwa Polskiego. Ruch ten wzmógł się po przekopaniu w latach Kanału Jeglińskiego i puszczeniu parowców do Mikołajek. W roku 1876 Pisz osiąga liczbę ok mieszkańców. W XIX w. zbudowano szosy do sąsiednich miejscowości, w roku 1885 trzy linie kolejowe: do Rucianego, Ełku i Orzysza (obecnie nieczynna, zdemontowana). Od 1849 roku do końca XIX wieku działała polska drukarnia Antoniego Gąsiorowskiego, wydająca książki i czasopisma dla Mazurów. Ważne to było dla ratowania polskości wobec postępującej germanizacji. W 1907 roku wzbogacono substancję komunalną Pisza o wodociąg i gazownię, zaś w 1913 roku o rzeźnię miejską. Podczas I wojny światowej Pisz był dwa razy zajmowany przez wojska rosyjskie. Plebiscyt w 1920 roku, mimo przeważającej liczebności Mazurów, został przegrany. Przyczynił się do tego brak identyfikacji Mazurów z młodym państwem polskim, polityka germanizacyjna

7 Żeglarskie trasy szlak główny 47 oraz represje stosowane przez Niemców. Nie bez znaczenia był fakt, że akurat w czasie plebiscytu Polska wydawała się rozpadać pod ciosami ofensywy Armii Czerwonej tuż za granicą przecież przesuwającej się. W 1939 roku Pisz liczył 6154 mieszkańców. 22 stycznia 1945 roku został zdobyty przez wojska II Frontu Białoruskiego. W czasie walk miasto zostało w 85% zniszczone. Zabytki W wyniku spalenia miasta w czasie styczniowej ofensywy Armii Czerwonej w 1945 roku pozostało w Piszu bardzo mało zabytków. Ślady jedynie pozostały po dawnym zamku krzyżackim przy ulicy Gizewiusza, przy ulicy Rybackiej 8 barokowy dom, w którym w 1698 roku czasowo mieszkał król Polski August II Mocny, kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela z zabytkową wieżą z 1694 roku. W kościele godne podziwu są ołtarz w stylu barokowym, renesansowa ambona, drewniany polichromowany krzyż i chrzcielnica. Z bogatej secesyjnej zabudowy z przełomu XIX i XX wieku jedynie dwa budynki przy placu Daszyńskiego nr 8 i 14 świadczą o dawnej świetności miasta. Stosunkowo nieźle zachował się neogotycki ratusz i w tym samym stylu dom stojący obok. Zostały one zbudowane za pieniądze ściągnięte od Francji tytułem kontrybucji po wojnie w 1871 roku. W ratuszu znajdują się siedziby Sądu Rejonowego, Urząd Stanu Cywilnego i Muzeum Ziemi Piskiej. Warto zwiedzić to muzeum, zwłaszcza jeżeli się tu wpływa Pisą. Jest to właściwa forma przywitania się z Mazurami. Atrakcyjne są eksponaty fauny i flory Puszczy Piskiej, stare polskojęzyczne piśmiennictwo mazurskie, dokumenty z historii Pisza. Najstarszą ozdobą jest kamienna baba pruska z Wejsun, mozolnie wydłubana z granitu przez Galindów, prawdopodobnie przedmiot

8 48 Szlak Wielkich Jezior Mazurskich kultu. Jeszcze dwa zabytki są w Piszu: plebania ewangelicka przy placu Daszyńskiego 13b i kaplica cmentarna przy Dworcowej. Na terenie fabryki sklejek rośnie wspaniały dąb, zabytek przyrody, o średnicy pnia w pierśnicy 4,35 m i wysokości 28 m. W Piszu urodziło się dwóch wybitnych ludzi: Jerzy Krzysztof Pisański urodzony w 1725, królewiecki uczony, autor pierwszej historii Prus, przyjaciel Immanuela Kanta i Gustaw Gizewiusz urodzony w 1810 roku, ze starej polskiej rodziny Giżyckich, wybitny działacz mazurski, autor głośnej pracy Polska kwestia językowa w Prusach, współredaktor dwóch gazet wychodzących w języku polskim na Mazurach. W uznaniu dla jego zasług dla polskości i polszczyzny w Prusach Wschodnich po II wojnie światowej jego nazwiskiem nazwano miasto Lec. Dawna tradycyjna nazwa Pisza to Johannisburg spolszczony przez Mazurów na Jańsbork. Współczesna nazwa miasta jest pochodzenia pruskiego i wywodzi się od wyrazu pisa, co oznaczało bagno. Nazwę tę przyjęli Galindowie od wypływającej z Rosia rzeki o bagnistych brzegach. Ważne informacje Pisz Pogotowie Ratunkowe, ul. Henryka Sienkiewicza 4 tel: 999, *. Szpital powiatowy, ul. Henryka Sienkiewicza 2 tel Niepubliczny Ambulatoryjny ZOZ: ul. Kopernika 8, tel , ul. Sienkiewicza 4, tel * Kierunkowy na Mazurach to 0-87