Wojciech Stachowski. Leasing - kapitał wysokiego ryzyka

Transkrypt

1 Wojciech Stachowski Leasing - kapitał wysokiego ryzyka Warszawa 2008

2 Leasing kapitał wysokiego ryzyka Wojciech Stachowski Okładka: Kasia Cetera Copyright by Wojciech Stachowski Copyright by Stowarzyszenie Leasingobiorców Fair Bussines Wydanie I, Warszawa 2008 ISBN Druk: Promocja XXI Sp. z o.o Warszawa Aleje Jerozolimskie 232a (22) biuro@elpis.pl

3 Przygotowanie publikacji wsparło Stowarzyszenie Fair Bussines

4

5 Wstęp... 7 Leasing Konwencja UNIDROIT Forma finansowania inwestycji Kodeks Etyki Leasingobiorcy - małe i średnie przedsiębiorstwa Leasing w polskim prawie Kodeks Cywilny umowa leasingu Niebezpieczne terminy Pułapki leasingu Wypowiedzenie umowy leasingowej Pierwsza metoda rozliczenia umowy: Druga metoda rozliczenia umowy: Jak regulują to przedsiębiorstwa leasingowe: Umowa - jej wypowiedzenie i rozliczenie Warunki Ogólne Umowy (...) Wypowiedzenie umowy Pierwsze roszczenia Rachunki leasingodawcy Mediacja czy szantaż? Rozliczenie tak powinno być Co robić, gdy jest już nakaz zapłaty? Krok następny - egzekucja Wniosek o zawieszenie egzekucji Skarga na czynność komornika Skarga dłużnika na opis i oszacowanie Z kim można negocjować? Orzeczenia Sądu Najwyższego Wyrok z dnia 7 lutego 2000 r. CKN 949/ Wyrok z dnia 30 stycznia 2003 r., V CKN 345/ Wyrok z dnia 2 października 2003 r. V CK 241/ Uchwała z dnia 6 listopada 2003 r. III CZP 61/ Wyrok z dnia 3 czerwca 2004 r. V CK 447/ Wyrok z dnia 8 grudnia 2005 r. II CK 297/ Wyrok z dnia 19 stycznia 2006 r. V CK 372/ Wyrok z dnia 29 marca 2006 r. IV CSK 96/ Wyrok z dnia 12 kwietnia 2006 r. III CSK 20/ Wyrok z dnia 20 października 2006 r. IV CSK 154/ Wyrok z dnia 8 listopada 2007 r. III CSK 205/ Wyrok z dnia 15 lutego 2008 r. l CSK 354/ Wyrok z dnia 28 maja 2008 r. II CSK 31/

6

7 Wstęp Brak kapitału jest najpoważniejszą barierą w rozwoju gospodarki. Dla ponad 3 milionów małych i średnich przedsiębiorstw inwestycje, nowe środki produkcji i innowacje to podstawowe warunki rozwoju. W ostatnich latach leasing stał się formą finansowania, po którą firmy sięgają najczęściej. W pierwszych latach transformacji leasing jako umowa dzierżawy z opcją kupna wkroczył na polski rynek usług finansowych. Ówczesny brak uregulowań, zarówno w sferze prawnej jak i finansowej, ograniczał jego rozwój. Już wtedy mniejsze niż w przypadku kredytu wymagania formalne przyciągały klientów. Jednak łatwość procedur miała swoją cenę. W zamian rosło ryzyko leasingobiorcy. W przypadku zaległości w spłatach kolejnych rat leasingowych, kiedy leasingodawca wypowiadał umowę klient-przedsiębiorca, ponosił dotkliwe konsekwencje. Dopiero w roku 2000 umowa leasingu trafiła do Kodeksu Cywilnego. Kilkanaście artykułów jasno definiuje obowiązki stron, ale rozliczenie umowy opisuje ogólnie i niejednoznacznie. Choć zasady rozliczenia wypowiedzianej umowy leasingowej mają podstawy w innych przepisach Kodeksu Cywilnego i prawie międzynarodowym (Konwencji UNIDROIT, którą Polska podpisała) to ostateczną regulacją leasingu są ogólne warunki umowy, które towarzyszą każdej zawieranej transakcji. Powinny one pozostawać w zgodzie z obowiązującym prawem. Tymczasem jednostronnie nakładają na leasingobiorcę obowiązki i surowe konsekwencje w przypadku wypowiedzenia umowy. Przedsiębiorcy często to bagatelizują. Ufają w powodzenie swoich planów, a uregulowania na wypadek sytuacji krytycznej, jaką jest wypowiedzenie umowy, traktują jako mało prawdopodobne. Małe, często rodzinne przedsiębiorstwa, najczęściej korzystają z tej formy finansowania środków produkcji. To prawda, że zdecydowana większość umów leasingowych kończy się powodzeniem. Nawet wtedy, kiedy pojawiają 7

8 się kłopoty z terminowością spłat, dzięki dobrej woli obu stron dochodzi do porozumienia. Zdarzają się również inne sytuacje. Statystyki o nich milczą, bo to nie one tworzą atmosferę sukcesu w rzeczywistości prawie 20% spośród zlikwidowanych firm zakończyło swoja działalność w wyniku rozliczenia wypowiedzianej umowy leasingowej. Przedsiębiorcy i właściciele najmniejszych podmiotów gospodarczych rzucają na szalę podpisywanej umowy leasingowej i towarzyszących jej warunków ogólnych cały swój majątek - zabezpieczenia ponad miarę, szczególnie w sytuacji, kiedy przedmiot leasingu pozostaję własnością leasingodawcy. Robią tak, bo ufają w sukces, bo wierzą, że im uda się, a przede wszystkim dlatego, że nie dostrzegają, iż niekorzystny przebieg umowy może wykreować duże zobowiązania. Tymczasem rzeczywistość zaskakuje. Dwie nie zapłacone raty, i w konsekwencji wypowiedzenie umowy leasingowej. Potem wypełniony weksel, nakaz zapłaty, wpis na hipotekę i egzekucja. Na koniec leasingobiorca otrzymuje rozliczenie umowy, z którego wynika, że nie tylko przepadły zapłacone raty, ale też muszą zapłacić wszystkie raty należne do końca umowy i to w sytuacji, kiedy leasingodawca zabrał przedmiot leasingu. Dla leasingodawcy sukces umowy ma inny wymiar. Jeden czy nawet kilku zniszczonych klientów to znikoma strata, kiedy w kolejce po leasing stoją setki firm poszukujących kapitału. Leasingodawca powinien zadbać o sprawne zagospodarowanie przedmiotu leasingu minimalizując straty zarówno po swojej stronie jak i stronie klienta. Tymczasem przedsiębiorstwo leasingowe, kiedy dysponuje dobrymi zabezpieczeniami zawartej umowy, odpowiedzialność za rozliczenie umowy przerzuca na barki klienta i sięga po jego majątek. Kodeks Etyki, przepisy prawa, kultura korporacyjna i rzetelność kupiecka, za którą chętnie ukrywają się firmy świadczące usługi finansowe, stają się czasami jedynie parawanem dla niezbyt godziwych działań. 8

9 Leasing kapitał wysokiego ryzyka nie jest książką dla tych, którzy chcą uniknąć spłaty zobowiązań. Jej lektura ma skierować uwagę przedsiębiorcy na rzetelne rozliczenie wypowiedzianej umowy. A także na zasady uczciwej egzekucji, w której celem jest uregulowanie zobowiązań a w tym zakresie prawo zobowiązuje do zgodnej współpracy dłużnika i wierzyciela. Książka radzi jak bronić się przed nieuczciwą egzekucją, w której dług jest tylko pretekstem do przejęcia całego majątku. Cytowane przykłady pozwalają zidentyfikować zagrożenia. Tekst został uzupełniony o orzeczenia Sądu Najwyższego dotyczące umów leasingowych. To ważna część, bo umowa leasingowa wprowadzona do Kodeksu Cywilnego w 2000 roku dopiero teraz przedziera się przez orzecznictwo najwyższej instancji. Poza tym kilka wzorów pism procesowych może ułatwić skuteczną obronę. Leasing kapitał wysokiego ryzyka to lektura dla tych, którzy planują wesprzeć się leasingiem i dla tych, którzy już to zrobili. Wojciech Stachowski 9