SEKCJE POLSKIE WE FRANCJI

Transkrypt

1 SEKCJA POLSKA W «COLLÉGE ET LYCÉE MONTAIGNE» W PARYZU SEKCJA POLSKA W COLLÉGE «LES HAUTS GRILLETS» ET LYCÉE INTERNATIONAL SAINT-GRMAIN-EN-LAYE SEKCJE POLSKIE WE FRANCJI Przegląd zasad funkcjonowania i perspektywy na przyszłość Danuta Kozińska-Charlon Lidia Tarkowska-Beyrand Malmo, 9-11 października 2009

2 SYSTEM SEKCJ NARODOWYCH WE FRANCJI System Sekcji Międzynarodowych został zapoczątkowany we Francji jeszcze w latach 60-tych XX wieku, kiedy kraj ten był siedzibą NATO. Z tego powodu na terenie Francji w okolicach SaintGermain-en-Laye stacjonowały wojska państw członkowskich NATO i ich rodziny. Powstała więc konieczność zapewnienia dzieciom rezydujących obcokrajowców kontynuacji nauki w języku ojczystym i jednocześnie ich integracji we francuskim systememie edukacji. Tak zrodziła się idea utworzenia Sekcji Narodowych działających w szkołach francuskich. I choć wojska NATO już we Francji nie stacjonują, to idea podwójnego nauczania w Sekcjach Narodowych na trawałe zadomowiła się we francuskim systamie oświaty jako forma kompleksowego i skutecznego nauczania języków obcych z jednej strony, i jako struktura umożliwiająca łagodną adaptację przybywających do Francji dzieci i młodzieży w wieku szkolnym. Zasada podwójnego nauczania jest prosta: w tygodniowym planie zajęć uczniów Sekcji Narodowych przeznaczono w zależności od poziomu 6-8 godzin na nauczanie w językach narodowych i powierzono to nauczanie nauczycielom legitymującym się dyplomami odnośnych krajów. Najczęściej w językach narodowych wykładane są: historia, geografia oraz literatura. Możliwe jest również nauczanie innych przedmiotów. Programy nauczania realizowane w Sekcjach Narodowych zostały opracowywane są na podstawie tych obowiązującychn w kraju i oficjalnie zatwierdzane przez francuskie władze oświatowe (program Sekcji Polskich ogłoszony jest w Dzienniku Ustaw N 44 du ). Przy opracowywaniu tych programów uwzględniona została specyfika uczniów uczących się poza granicami kraju. Na zakończenie edukacji uczniowie Sekcji przystępują do francuskiego egzaminu dojrzałości w opcji międzynarodowej (OIB), w czasie którego zdają w językach narodowych ustnie i pisemnie dwa przedmioty : literaturę oraz historię z geografią. Dodać należy, że w większości szkół, w których działają Sekcje narodowe, istnieją struktury przeznaczone dla uczniów nie znających języka francuskiego. Młodzi ludzie przybywający do Francji mogą łączyć nauczanie narodowe (enseignement national), intensywną i na wysokim poziomie naukę języka francuskiego oraz realizować program podstawowych przedmiotów. Utworzenie Sekcji jest każdorazowo wynikiem bilateralnych porozumień a organizacja nauczania narodowego w publicznych Sekcjach Narodowych leży w kompetencji kierowników sekcji, ktorzy są delegowani do takiej pracy i podlegają bezpośrednio lub pośrednio właściwym Ministerstwom Oświaty. System nauczania w sekcjach narodowych wzbogaca zarówno uczniów jak i nauczycieli: podnosi atrakcyjność szkół poprzez poszerzenie jej oferty edukacyjnej pozwala uczniom na osiągnięcie dwujęzyczności Referat przygotowanyz na konferencję «Przyszłość szkoły polonijnej» pomyślne zdanie

3 francuskiej matury w opcji międzynarodowej (OIB) umożliwia podjęcie studiów na niemal wszystkich zagranicznych wyższych uczelniach przygotowuje młodzież do mobilności zawodowej umożliwia poznawanie różnych kultur i uczy wzajemnego poszanowania tych różnic przygotowuje do życia zawodowego młodych ludzi władających doskonale kilkoma językami, otwartych na innych, prawdziwych obywateli świata. sprawia, że w każdej chwili możliwe jest przejście (powrót) ucznia Sekcji do odnośnego systemu oświaty na poziom równoległy z realizowanym we Francji. Nauczanie w sekcjach to nie tylko przekazywanie uczniom wiadomości w języku ojczystym danej Sekcji, to również zapoznawanie z kulturą danego kraju. Dlatego właśnie Sekcje Narodowe w części programu wykładanego w języku ojczystym przewidują zapoznawanie uczniów z tradycjami, świętami i ważnymi dla życia kraju wydarzeniami, stwarzają również okazję do ich kultywowania. Co więcej, Sekcje w międzynarodowej społeczności szkoły są ambasadorami własnych państw, ponieważ przygotowywane i prezentowane na forum szkoły imprezy, wykłady czy koncerty zapoznają całą międzynarodową społeczność szkolną z bogatym dorobkiem i specyfiką kultury i języka własnego kraju. Ważnym elementem w tym procesie są również wyjazdy edukacyjne przygotowywane przez poszczególne Sekcje i dostępne często szerokiemu kręgowi braci szkolnej. Pozwala to uczestnikom na weryfikację poglądów na dany kraj i konfrontację z negatywnymi stereotypami na nim ciążącymi. ROZWÓJ SEKCJI NARODOWYCH Jak ilustruje to poniżej zamieszczony schemat rozmieszczenia na terytorium Francji i w regionie paryskim szkół z Sekcjami Narodowymi oraz dane statystyczne dotyczące ich rozwoju, system Sekcji Narodowych jest coraz bardziej atrakcyjny zarówno z punktu widzenia francuskiego Ministerstwa Edukacji Narodowej jak i jego odpowiedników na całym świecie. Widać to doskonale po wzroście ilości otwieranych co roku kolejnych Sekcji Narodowych. Wzrost ten dotyczy zarówno placówek prowadzących już od wielu lat Sekcje Narodowe, jak i szkół, które decydują się na otwarcie swoich drzwi obcokrajowcom, bo widzą w tym okazję do poszerzenia swojej oferty edukacyjnej, podniesienia atrakcyjności i skuteczności nauczania, w tym przede wszystkim skutecznego i kompleksowego nauczania języków obcych.

4

5 W ciągu ostatnich trzech lat* we francuskich szkołach powstało: 6 sekcji chińskich, ( 7 w 2007)= 13 obecnie 5 sekcji brytyjskich (25 w 2007)= 30 obecnie 3 sekcje niemieckie (9 w 2007) = obecnie 2 sekcje włoskie (9 w 2007) = 11 obecnie 2 sekcje amerykańskie (7 w 2007) = 9 obecnie 1 sekcja portugalska (6 w 2007) = 7 obecnie 1 sekcja hiszpańska ( 14 w 2007) = 15 obecnie 1 sekcja duńska ( 1 w 2007) = 2 obecnie *źródło: dane statystyczne fdei.org i francuskiego Ministerstwa Edukacji Narodowej z 2009 roku. Wzrost ilości nowopowstałych Sekcji jest uderzający, spośród 14 państw posiadających już działające we Francji Sekcje Międzynarodowe 9 zdecydowało się otworzyć klasy w nowych placówkach edukacyjnych. Wiadomo jest również ( w załączonym materiale ikonograficznym danych na ten temat nie ma), że trwają usilne starania o uruchomienie w rejonie Saint-Germain-en-Laye nowych Sekcji Narodowych: Rosyjskiej i Węgierskiej SEKCJE POLSKIE WE FRANCJI Dzięki wysiłkom polskich władz oświatowych, polskich przedstawicielstw dyplomatycznych we Francji, wsparciu Polonii francuskiej oraz działaniom Rodziców, Rzeczpospolita Polska poczyniła konieczne starania, aby zapewnić swoim młodym obywatelom możliwość nauki w systemie Sekcji Narodowych. Starania te zakończone zostały sukcesem a dynamiczny rozwój wszystkich czterech Sekcji Polskich jest oczywistym dowodem na to, że była to słuszna decyzja i udana inwestycja. Jest to jednocześnie jedna z bardziej interesujących i skutecznych, jak się wydaje, form nauczania i propagowania języka polskiego i kultury polskiej we Francji. Być może warto byłoby podjąć refleksję i zbadać, czy podobnych rozwiązań nie można by zastosować również w innych krajach. Sekcje Polskie istnieją od 1995 roku, obecnie funkcjonują w czterech (wg kolejności powstania) prestiżowych liceach francuskich plasujących się wysoko w rankingu najlepszych liceów w tym kraju. Sekcja Polska w CSI (Cité Scolaire Internationale de Lyon) w Lyonie. Sekcja Polska w collège de l'esplanade Lycée des Pontonniers Strasbourg Sekcji Polskiej w Collège «Les Hauts Grillets» i Lycée International w SaintGermain-en-Laye. Oraz najliczniejsza i prężnie rozwijająca się Sekcja Polska w Collège et Lycée Montaigne w Paryżu

6 Sekcje Polskie stanowią przykład zintegrowania nauczania w języku polskim z nauczaniem francuskim. Wydaje się, że najważniejsze korzyści, jakie daje obecność Sekcji Polskich w Międzynarodowych Liceach francuskich są nas następujące : Międzynarodowe społeczności tych szkół zdobywają dodatkową wiedzę o naszym kraju, wyjeżdżają na wycieczki edukacyjne do Polski, niejednokrotnie z własnej inicjatywy podejmują naukę naszego języka. Sekcje pełnią więc ważną funkcję integracyjną i informacyjną. Są ambasadorami polskości we Francji. Są jedną z najtańszych form nauczania, strona polska finansuje jedynie pensje nauczycieli a biorąc pod uwagę dotychczasowe warunki (26 godz. tygodniowo, ubezpieczenia zdrowotne i społeczne odprowadzane do Polski, itd.) są to koszty bardzo umiarkowane. W większości wspomnianych szkół istnieją struktury (klasy adaptacyjne) przeznaczone dla uczniów nie znających języka francuskiego. Ułatwia to szybką integrację uczniów polskich, a w razie potrzeby umożliwia swobodny powrót do polskiego systemu edukacji.

7 Fot: Wspólna Studniówka maturzystów z Liceum Montaigne i St Germain, luty 2009 I. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA SEKCJI POLSKICH 1. Partnerzy francuscy Udostępnienie infrastruktury : Sekcje polskie działają w budynkach szkół francuskich, do dyspozycji Sekcji oddane są sale lekcyjne, w których prowadzone są zajęcia oraz w większości przypadków pomieszczenia biurowe. W wyposażeniu tych ostatnich najczęściej partycypują również partnerzy francuscy (linia telefoniczna, dostęp do fotokopiarki, niektóre materiały biurowe itp.) Zapewnienie warunków i organizowanie nauczania pozostałych przedmiotów obowiązujących na danym poziomie nauczania, w tym również klasy adaptacyjne, w których umożliwiana jest uczniom przybywającym do Francji intensywna nauka języka francuskiego.

8 Zapewnienie bezpieczeństwa i opieki zdrowotnej w czasie pobytu uczniów w szkole. 2. Strona polska Zatrudnianie i finansowanie nauczycieli. Trybu zatrudniania nie regulują jednak żadne odrębne przepisy. Podporządkowanie nauczycieli zatrudnionych w Sekcjach Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej w sprawie organizacji kształcenia dzieci obywateli polskich czasowo przebywających za granicą z 2 września 2004 r. (Dz.U ) nie uwzględnia specyfiki Sekcji i nie sprzyja stabilności grona pedagogicznego. Dzięki życzliwości i zaangażowaniu polskiego MEN Sekcje otrzymały w 2008 roku doraźną pomoc w wyposażeniu w książki, filmy edukacyjne i materiały dydaktyczne. Nie ma jednak miejsca systemowe zaopatrywanie Sekcji w materiały dydaktyczne i ksiązki do biblioteki Sekcji. Doraźnej pomocy finansowej i organizacyjnej udzielają przedstawicielstwa dyplomatyczne (Ambasada RP, Konsulat RP), środowisko polonii francuskiej i krajowe stowarzyszenia polonijne. 3. Rodzice uczniów Przy każdej z Sekcji działa Stowarzyszenie Rodziców Uczniów Sekcji Polskiej, którego celem jest finansowe (np. wyposażenie biura i sal lekcyjnych, współfinansowanie księgozbioru biblioteki Sekcji, dofinansowywanie wyjazdów edukacyjnych) i organizacyjne (pomoc w organizowaniu imprez szkolnych, współdziałanie z innymi stowarzyszeniami działającymi na terenie danej szkoły i miejscowości) wspomaganie funkcjonowania Sekcji. II. KADRA NAUCZAJĄCA Stojące przed nauczycielami Sekcji zadania (ocenianie w systemie 0-20 pkt, znajomość zasad funkcjonowania francuskiego systemu oświaty, znajomość regulaminów przeprowadzania egzaminów maturalnych i gimnazjalnych, znajomość metod nauczania stosowanych we francuskiej metodyce nauczania, itp.) wymagają od nich dodatkowych sprawności i kompetencji.

9 Wszyscy zatrudnieni w Sekcjiach Polskich nauczyciele rekrutowani są na miejscu a warunki ich ztrudnienia ustalone zostały na podstawie Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej w sprawie organizacji kształcenia dzieci obywateli polskich czasowo przebywających za granicą z 2 września 2004 r. (Dz.U ), które nie przewiduje takiej formy kształcenia jaką są Sekcje Polskie. Doraźnie stosuje się więc ustalenia poczynione z myślą o szkołach przy Ambasadach RP, które funkcjonują w zupełnie innych warunkach i powołane są w innych celach. Dotychczas stosowane przy zatrudnianiu nauczycieli rozwiązania są następujące: Tygodniowy wymiar godzin w wysokości 26. Roczne umowy na czas określony (dopiero od tego roku szkolnego) podpisywane przez dyrektora ZS w Paryżu lub kierowników SPK działających przy przedstawicielstwach dyplomatycznych. Wynagrodzenie złożone z dwóch składników: wynagrodzenia zasadniczego (naliczane w złotówkach i przelewane na konta w kraju) oraz dodatku walutowego. Naliczanie wysokości odprowadzanych w Polsce składek na ubezpieczenia zdrowotne i społeczne jedynie od wynagrodzenia zasadniczego z pominięciem dodatku walutowego. Wysokość podatku dochodowego odprowadzanego do polskich Urzędów Skarbowych naliczana jest od wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatku walutowego. Podatek dochodowy odprowadzany jest do polskich Urzędów Skarbowych. Powoduje to niejednoznaczną sytuację nauczycieli polskich mieszkających i pracujących we Francji wobec francuskich urzędów skarbowych. Brak możliwości korzystania z opieki służby zdrowia w Polsce i brak ubezpieczenia zdrowotnego we Francji.

10 Fot: Wyjazd edukacyjny do Warszawy licealistów z St Geramin, październik 2008 III.KIEROWNICY SEKCJI Kierownictwo w istniejących Sekcjach Polskich sprawują nauczyciele, którym na wniosek Ambasadora RP lub Konsula RP powierzono obowiązki kierowania Sekcją Umowy z nauczycielami, którym powierzono obowiązki kierownika, zawiera Dyrektor ZS w Warszawie Za pełnienie tych obowiązków przyznawany jest ryczałt godzin, którego wysokość określona została przez dyrektora ZS w Warszawie i uzależniona od ilości uczniów w Sekcji Często funkcja kierownika Sekcji łączona jest z funkcją kierownika SPK Zakres obowiązków kierownika określony został po raz pierwszy w tym roku szkolnym. IV. WSÓŁPRACA MIĘDZY SEKCJAMI

11 Choć między wszystkimi Sekcjami Polskimi działającymi we Francji nie ma zależności strukturalnej i są one od siebie niezależne, to w codziennej pracy konieczne jest podejmowanie wspólnych działań i koordynowanie prac związanych z: Doroczną analizą wyników egzaminów maturalnych i brevet Koniecznością przygotowania przez każdą z Sekcji 3 propozycji zestawów tematów na egzaminy maturalne i brevet z każdego przedmiotu. Wymaga to wcześniejszego określenia wspólnego zakresu treści programowych i listy lektur, które będą obowiązywać na egzaminie Pracą nad przygotowaniem planowanych zmian programu nauczania języka polskiego oraz historii i geografii realizowanego w Sekcjach Polskich Obowiązkiem zgłaszanie kandydatów na egzaminatorów oraz organizowania i przeprowadzenia egzaminów ustnych w poszczególnych ośrodkach Wypracowaniem wspólnych kryteriów oceny prac maturalnych V. POWIĄZANIA ORGANIZACYJNE 1. Podmioty krajowe Ambasada RP w Paryżu Konsulat RP i Wydziały Konsularne we Francji Departament Współpracy Międzynarodowej MEN w Warszawie Zespół Szkół dla Dzieci Obywateli Polskich Czasowo Przebywających za Granicą w Warszawie ZS w Paryżu 2. Partnerzy francuscy Działalność Sekcji Polskich we Francji podlega takim samym prawom jak działalność innych Sekcji Narodowych i regulowana jest przez : a) Le décret n du 11 mai 1981 (BO n 22 du 4 juin 1981) modifié par le décret n du 28 septembre 2006 (BO n 38 du 19 octobre 2006) relatif aux sections internationales dans les écoles, collèges et lycées reste en vigueur pour le seul article 7 : b) Zaś organizacja egzaminów maturalnych przez : note de service n du 24 octobre 2005 (BOEN n 40 du 3 novembre 2005) W codziennej działalności nauczyciele i kierownicy Sekcji współpracują z: Dyrektorami szkół francuskich.

12 Inspektorami Narodowej. SIEC (SERVICE INTERACADEMIQUE DES EXAMENS ET CONCOURS) instytucja powstała w 1982, której rolą jest organizowanie egzaminów państwowych i konkursów w tym egzaminu maturalnego w opcji międzynarodowej (OIB). SIEP ( Centre international d études pédagogiques) centralna instytucja użyteczności publicznej, której rolą jest udzielanie wszelkich informacji na temat różnorodnych form i metod oświaty ogólnej i zawodowej. DARIC (Délégué Academique aux Relations Internationales et à la Coopération) urząd ministerialny powołany do koordynowania współpracy międzynarodowej w dziedzinie oświaty. poszczególnych Akademii i francuskiego Ministerstwa Edukacji KONKLUZJE W obecnej chwili trwają dyskusje na temat kształtu szkolnictwa polskiego poza granicami kraju. Warto byłoby, jak nam się zdaje, rozważyć, czy model Sekcji Narodowych lub niektóre z rozwiązań w nim zastosowanych, nie mogłyby stać się inspiracją w poszukiwaniu optymalnych form szkolnictwa polskiego w innych krajach. Skoro forma ta sprawdziła się we Francji, być może da się zdobyte doświadczenia wykorzystać również gdzie indziej? Naszym celem w tym wystąpieniu było właśnie spopularyzowanie tej skutecznej choć, niestety, zbyt mało jeszcze znanej formy nauczania języka polskiego, historii Polski i geografii Polski. Prowadzone dyskusje i planowane reformy to również odpowiedni czas, aby uporządkować sytuację Sekcji Polskich już od 14 lat istniejących we Francji. Przez te lata dzięki środkom przeznaczanym przez władze, bardzo dobrym wynikom uzyskiwanym przez uczniów, ofiarnej pracy nauczycieli i oddaniu Rodziców zyskały sobie Sekcje Polskie uznanie i bardzo dobrą opinią we Francji. Dobrze by było, by ta forma nauczania mogła dalęj się rozwijać i jak do tej pory skutecznie kształtować pozytywny wizerunek Polski i Polaków w międzynarodowych i wielonarodowościowych społecznościach francuskich szkół. I choć działań w zakresie kształtowania wizerunku jakiegoś narodu czy państwa za granicą nie da się wycenić, to zawsze można je docenić. Najlepszym, naszym zdaniem, sposobem docenienia wysiłków wielu ludzi i instytucji byłoby zapewnienie Sekcjom Polskim we Francji warunków dalszego funkcjonowania i rozwoju. Z powyżej przedstawionego przeglądu zasad, wg których zostały zorganizowane i dotychczas działają Sekcje Polskie we Francji, wynika, że niezbędne jest jak najszybsze: Umiejscowienie Sekcji Polskich w systemie szkolnictwa polskiego poza granicami RP

13 Określenie warunków zatrudnienia nauczycieli Sekcji w taki sposób, aby drastycznie nie odbiegały one od tych stosowanych we Francji wobec nauczycieli francuskich oraz nauczycieli innych Sekcji Narodowych Uznanie statusu uczniów Sekcji Polskich poprzez np. nadanie im prawa posiadania polskich legitymacji szkolnych Wydawanie absolwentom oficjalnego dokumentu potwierdzającego ich poziom znajomości języka. Brak rozwiązań w tym zakresie sprawia, że ci, którzy wybierają studiowanie w Polsce, często zmuszani są zdawać egzamin ze znajomości języka polskiego, mimo że nauka w Sekcji pozwoliła im na osiągnięcie doskonałej dwujęzyczności. Fot: Maturzyści 2008 z St Germain en Laye w dniu rozdania dyplomów Bibliografia: 1) Dane statystyczne francuskiego Ministerstwa Edukacji Narodowej: strona internetowa 2) Strona internetowa Fundacji dla Rozwoju Nauczania Międzynarodowego 3) 4) Organisation des épreuves spécifiques de l option internationale du baccalauréat. Bulletin Officiel (BO) n 40 du 3 novembre 2005

14 5) Le décret n du 11 mai 1981 (BO n 22 du 4 juin 1981) modifié par le décret n du 28 septembre 2006 (BO n 38 du 19 octobre 2006) relatif aux sections internationales dans les écoles, collèges et lycées 6) Programy nauczania języka polskiego w Sekcjach Polskich: BO n 44 du