dr med. Ewa Kazanecka Oddychanie Katedra Audiologii i Foniatrii Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie

Transkrypt

1 dr med. Ewa Kazanecka Oddychanie Katedra Audiologii i Foniatrii Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie

2 Ukad oddechowy Funkcje: 1. Wymiana gazowa 2. Fonacja Drogi oddechowe jama nosowa jama ustna gardo (górne, rodkowe, dolne) krta tchawica górne oskrzela puca dolne

3 Oddychanie Proces oddychania polega na wymianie powietrza pomidzy pucami a otaczajcym rodowiskiem Przepyw powietrza w drogach oddechowych odbywa si dziki rónicy cinie pomidzy wntrzem puc a otoczeniem Kierunek przepywu powietrza odbywa si zgodnie z rónic cinie, od miejsca o wikszym cinieniu do miejsca o mniejszym cinieniu Zmiany cinienia wewntrz puc moliwe s dziki zmianom wymiarów klatki piersiowej Zmiany wymiarów klatki piersiowej wpywaj na zmian wymiarów jamy brzusznej

4 Puca widok od przodu

5 Budowa szkieletu klatki piersiowej Mostek 12 par eber 1-7 para: ebra prawdziwa, 8-10 para: ebra rzekome, para: ebra wolne 12 krgów piersiowych krgosupa

6 Mechanika oddychania (proces wentylacji puc) Zmiany wymiarów klatki piersiow ej Zwikszenie wymiarów Zmniejszenie wymiarów Zmniejszenie cinienia wewntrz puc Zwikszenie cinienia wewntrz puc Wdech Fazy oddychania Wydech

7 Fazy oddychania Wdech Wydech Pobieranie powietrza z otoczenia do puc Wydalanie powietrza z puc do otoczenia Mówienie piewanie

8 Mechanizm wdechu Zwikszenie wymiarów klatki piersiowej Zmniejszenie cinienia wewntrz puc Mechanizm czynny (praca mini) midzyebrowe zewntrzne midzyebrowe wewntrzne Zbaty przedni piersiowy wielki piersiowy may najszerszy grzbietu Unoszc ebra, powikszaj kl. piersiow w kierunku bocznym i przednio-tylnym przepona Obniajc si, zwiksza poduny wymiar kl. piersiowej, a rozpychajc dolne ebra poszerza dolny obwód klatki piersiowej

9 Gówne siy y wdechowe minie midzyebrowe - unosz ebra przepona - obnia doln cian puc - rozpycha dolne ebra wydech wdech

10 Przepona misie sie oddzielajcy klatk piersiow od jamy brzusznej

11 Dodatkowe siy y wdechowe

12 Mechanizm wydechu Zmniejszen ie wymiarów klatki piers iowej Zwikszenie cinienia wewntrz puc Mechanizm bierny (siy sprystoci tkanek i grawitacja) Mechanizm czynny (praca mini) Opadanie eber Zmniejszenie obwodu jamy brzusznej Minie przedniej ciany brzucha: prosty brzucha skony zewntrzny skony wewntrzny poprzeczny brzucha Zwikszenie cinienia wewntrz jamy brzusznej Unoszenie trzewi i rozluniajcej si przepony

13 Mi nie wydechowe

14 Mi nie wydechowe (brzucha) przednia ciana brzucha boczna i tylna ciana brzucha

15 Kierunki rozszerzalnoci klatki piersiowej przednio-tylny boczny Uniesienie eber poduny obnienie przepony, uniesienie obojczyk ów

16 Tory oddechowe róne sposoby nabierania pow ietrza ebrowo brzuszny brzuszny ebrowy wydech wdech

17 Spirogram z zaznaczon ym podziaem cakowitej pojemnoci pucp na poszczeg ólne jej frakcje

18 Podzia oddychania w/g Mitrinowicz-Modrzejewskiej Modrzejewskiej Statyczne dla celów wymiany gazowej Czynnoci wrodzone, zachodzce na bazie odruchu bezwarunkowego Bodcem regulujcym jest stenie O 2 i CO 2 we krwi Powietrze nabierane i wypuszczane jest przez nos Rytmiczne, regularne, ok /min, kolejne oddechy podobne Czas trwania pojedynczych wdechów i wydechów nie ulega zmianie Dugo wdechu i wydechu zbliona Dynamiczne dla celów fonacji Czynnoci wyuczone, zachodzce na bazie odruchu warunkowego Bodcem regulujcym jest zadanie gosowe Wdech odbywa si nosem i ustami, wydech przez usta Nieregularne, nierytmiczne Wdech jest szybki, wydech wyduony Dugo fazy wydechowej zaley od zadania gosowego Istotny jest sposób gospodarowania wydychanym powietrzem (umiejtno podparcia oddechowego)

19 Czynno ukadu oddechow ego, w zaleno noci od aktywnoci czowieka - Pogbienie oddechu - Przyspieszanie oddechu Wysiek fizyczny (róne zapotrzebowanie na tlen) - Pogbianie oddechu - Wyduanie wydechu - Energiczny wydech - Zmienna sia wydechu w zalenoci od akcentów (zmienne napicie mini brzucha w trakcie jednego wydechu) Wysiek gosowy (piewanie, mówienie gone, mówienie dugich fraz)

20 Zapis rejestracji ruchów w oddechowych metod pletyzmografii indukcyjnej mikrofon Fonacja klatka piersiowa brzuch Oddychanie statyczne Wydech Wdech

21 Definicja pod parcia oddechow ego (appoggio)) wg Mitrinowicz-Modrzejewskiej Modrzejewskiej (1956) Jest to wiadome przed uenie i regulacja fazy wydechowej uwarunkowane umiej tnym dozowaniem napicia mini wdechowych i wydechowych. Klatka piersiowa pozostaje w pozyc ji wdechowej, natomiast przepona traci swo je napicie i przesuwana jest powoli ku g órze, wspódziaajc z miniami wydechowymi.

22 Wzorzec ruch ów oddechowych w czasie podparcia od dechowego wg Kleina przepona trzewia W d e c h Pocztek W y d e c h ( p i e w ) Koniec

23 Ocena czynnoci ukadu oddechowego 1. Parametry aerodynamiczne Cinienie podgoniowe (Ps) Objto yciowa puc (Vc) Objto fonacyjna (PV) Prdko przepywu powietrza: rednia (MFR), pierwszosekundowa (FEV 1 ) Opór goni (GR) Moc wydechu (EP) Wykonana praca 2. Maksymalny czas fonacji (MPT) dla rónych gosek /s, /z/, /a// 3. Zapis ruchów oddechowych klatki piersiowej i brzucha 4. Badanie EMG 5. Wspóczynniki fonacyjne

24 Badania aero dynamiczne - ocena czynnoci ci ukadu oddechowego Spirometria Pneumotachometria Bodypletyzmografia Ocena ruchów oddechowych klatki piersiowej i toczni brzusznej metod pletyzmografii indukcyjnej

25 Schemat stanowiska do pomiaru ruchów oddechowych klatki piersiow ej i toczni t brzusznej metod pletyzmografii indukcyjnej (RIP) M mikrofon 2-opaska indukcyjna rejestrujca zmiany obwodu klatki piersiowej 3-opaska indukcyjna rejestrujca zmiany obwodu brzucha 4-wzmacniacz sygnaów 5-rejestrator

26 Róne typy ruchów w oddechowych 1. Faza wdechu poprzedzajcego fonacj równomierne powikszenie obwodu klatki piersiowej i brzucha nadmierne ruchy wdechowe klatki piersiowej i ograniczenie ruchów brzucha nadmierne ruchy wdechowe brzucha i ograniczone ruchy klatki piersiowej 2. Faza wydechu podczas fonacji nadmierny ruch wydechowy klatki piersiowej i/lub brzucha w pierwszych sekundach fonacji powolne zmniejszanie obwodu klatki piersiowej i brzucha w miar mówienia

27 Przykady wzorców w oddechowych zastosowanych przez badan ych w czasie piewania gamy z zastosow aniem podparcia oddechow ego mikrofon kl.piersiowa brzuch mikrofon kl.piersiowa brzuch

28 Przykady wzorców w oddechowych zastosowanych przez badan ych w czasie piewania Sto lat z zastosow aniem podparcia oddechow ego mikrofon kl. piersiowa brzuch mikrofon kl. piersiowa brzuch

29 Bdne nawyki oddechowe w czasie fonacji Brak rozlunienia mini brzucha po fonacji Unoszenie obojczyków i ramion podczas wdechu Wypychanie i napinanie przedniej ciany brzucha na wdechu Brak lub ograniczone ruchy eber Wciganie brzucha na wdechu Nadmierne napicie i usztywnienie brzucha w czasie fonacji Niedostosowanie ruchów oddechowych (objtoci oddechowych i aktywnoci mini) do zadania gosowego

30 Badanie pneumotachograficzne

31 Badanie aerodynamiczne

32 Wynik bodypletyzmografii

33 Wynik badania Wynik badania aerodynamicznego aerodynamicznego przy zastosowaniu kabiny przy zastosowaniu kabiny bodypletyzmogrficznej bodypletyzmogrficznej Lp. Parametr Jdn c1p c1f f1p f1f VC ERV IRV l l l 3,08 0,97 1,69 3,08 0,97 1,69 3,08 0,97 1,69 3,08 0,97 1, TV Vr PV l l l 0,42 3,18 2,99 0,42 3,07 3,10 0,42 2,90 2,91 0,42 2,94 3, MPT MFR TE s l/s s 17,99 0,17 19,43 11,67 0,27 12,64 16,78 0,17 17,53 8,36 0,36 8, DPT Smax DPV s l 1,19 5,09 0,36 0,69 9,60 0,35 0,65 15,72 0,38 0,61 19,97 0, SP GR W cmh2o cmh2o/l/s kgm 12,41 73,00 0,55 12,50 46,30 0,57 13,62 80,12 0,60 12,01 33,36 0, EP RV dpk Wat l Pa 0,21 1,48 5,96 0,33 1,48 5,86 0,23 1,48 6,15 0,42 1,48 5,47

34 Maksymalny czas fonacji ci gej goskig (miernik koordynacji oddechow o-fonacyjnej) o 1. Spógoski bezdwicznej /s/ 2. Spógoski dwicznej /z/ 3. Samogoski /a/ Wspóczynnik s/z