DIAGNOZA PROBLEMÓW UZALEŻNIEŃ OD ŚRODKÓW PSYCHOAKTYWNYCH NA TERENIE SIERADZA SIERADZ 2011

Transkrypt

1 DIAGNOZA PROBLEMÓW UZALEŻNIEŃ OD ŚRODKÓW PSYCHOAKTYWNYCH NA TERENIE SIERADZA SIERADZ 2011

2 Spis treści ANALIZA DESK RESEARCH ALKOHOLIZM NARKOMANIA PRZEMOC W RODZINIE STAN ZASOBÓW GMINY SIERADZ DZIAŁANIA O CHARAKTERZE PROFILAKTYCZNYM KOMENDA POWIATOWA POLICJI W SIERADZU STOWARZYSZENIE ABSTYNENTÓW PRZYSTAŃ STAN ZASOBÓW GMINY SIERADZ DZIAŁANIA O CHARAKTERZE LECZNICZYM NIEPUBLICZNY SPECJALISTYCZNY ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ MARK-MED WOJEWÓDZKI SZPITAL PSYCHIATRYCZNY W WARCIE STAN ZASOBÓW GMINY SIERADZ DZIAŁANIA O CHARAKTER ZE POMOCOWYM MIEJSKI OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ W SIERADZU MIEJSKI OŚRODEK INTERWENCJI KRYZYSOWEJ BIURO OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH KLUB INTEGRACJI SPOŁECZNEJ MŁODZIEŻOWA ŚWIETLICA - NASZA PIWNICA DOM DZIENNEGO POBYTU JADŁODAJNIA OŚRODEK ADAPTACYJNY - ARKA ŚWIETLICA ŚRODOWISKOWA - PROMYK ŚWIETLICA ŚRODOWISKOWA - U ŻAKÓW STAN ZASOBÓW GMINY SIERADZ DZIAŁANIA O CHARAKTERZE POMOCOWYM (NGO) ŚWIETLICA ŚWIATEŁKO DZIKUSKA PRZY KLASZTORZE S.S. URSZULANEK SJK STAN ZASOBÓW GMINY SIERADZ - DZIAŁANIA O CHARAKTERZE PREWENCYJNYM MIEJSKA KOMISJA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH POLICJA STRAŻ MIEJSKA RYNEK ALKOHOLOWY W SIERADZU MYSTERY SHOPPER (TAJEMNICZY KLIENT) METODOLOGIA MYSTERY SHOPPER PRÓBA BADAWCZA RAPORT AUDYTORA ANALIZA BADANIA Z DOROSŁYMI MIESZKAŃCAMI SIERADZA WSTĘP CEL BADANIA WYKORZYSTANA METODA I TECHNIKA BADAWCZA TEREN BADAŃ STRUKTURA SPOŁECZNO- DEMOGRAFICZNA BADANYCH PREZENTACJA WYNIKÓW BADAŃ ALKOHOL NARKOTYKI PAPIEROSY DOPALACZE OPINIE NA TEMAT UŻYWEK POMOC OSOBOM UZALEŻNIONYM PRZEMOC PODSUMOWANIE ANALIZA BADANIA WŚRÓD NAUCZYCIELI I PEDAGOGÓW WSTĘP CEL BADANIA

3 2. NOTA METODOLOGICZNA SPĘDZANIE CZASU WOLNEGO OPINIE DOTYCZĄCE UŻYWEK PRZEMOC W SZKOLE PROFILAKTYKA PODSUMOWANIE ANALIZA BADANIA WŚRÓD SIERADZKICH UCZNIÓW WSTĘP CEL BADANIA WYKORZYSTANA METODA I TECHNIKA BADAWCZA STRUKTURA SPOŁECZNO- DEMOGRAFICZNA BADANYCH PREZENTACJA WYNIKÓW BADAŃ PALENIE PAPIEROSÓW ALKOHOL NARKOTYKI SUBIEKTYWNE OPINIE RESPONDENTÓW HAZARD PODSUMOWANIE CZĘŚĆ CONSULTINGOWA SPIS RYSUNKÓW I TABEL

4 CZĘŚĆ PIERWSZA analiza desk research 4

5 Wstęp Problemy społeczne takie jak uzależnienia czy przemoc wzbudzają ciągłe zainteresowanie zarówno środowiska naukowego, jak i różnych grup społecznych z wielu powodów. Przyczyną zainteresowania jest potrzeba zrozumienia zachowania nieakceptowanego, będącego przyczyną strat lub stanowiącego perspektywę strat, zachowania wywołujące niepokój o bezpieczeństwo własne i społeczności lokalnej, naruszającego potrzebę ładu społecznego, poczucie przewidywalności zdarzeń, możliwość planowania przyszłości. Przyczynami obiektywnymi są zaś wzrastające zachowania ryzykowne: przemoc wśród młodzieży, alkoholizm, itp. Pojawiają się też zjawiska, które do tej pory były społecznie niezauważalne, takie jak przemoc dzieci wobec dzieci. Desk research, obejmuje podstawowe problemy społeczne związane z nadużywaniem alkoholu oraz innych substancji psychoaktywnych, przemocy na terenie Sieradza. Celem analizy desk research jest ukazanie skali zjawisk i problemów w życiu społeczności lokalnej na podstawie danych zastanych. Szeroko pojęte działania określane mianem profilaktyki ze swej definicji jest działalnością zapobiegawczą obejmującą całą gamę różnorodnych, zdrowotnych i społecznych zagrożeń związanych z używaniem środków psychoaktywnych. Nie chodzi w niej o działania związane z uzależnieniem, lecz o działania skierowane na unikanie szkód społecznych i zdrowotnych. Aby jak najlepiej przedstawić sytuację w zakresie uzależnień i przeciwdziałania tym zagrożeniom przyjęto następujący schemat opracowano MAPĘ PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH występujących w Sieradzu. Postarano się także wyodrębnić kilka podstawowych elementów mających na celu przeciwdziałanie zagrożeniom z jakimi stykają się zarówno uzależnieni, współuzależnieni jak i osoby z którymi stykają się uzależnieni z podziałem na: działania o charakterze profilaktycznym; działania o charakterze leczniczym; działania o charakterze pomocowym; działania o charakterze prewencyjnym. 5

6 Metodologia desk research Metoda desk research nie posiada określonego czasu czy fazy realizacji. Pozyskiwanie i eksploracja danych trwa przez cały okres realizacji projektu badawczego. Dokumenty zastane są także na bieżąco uzupełnianie i zestawiane z pozyskanymi w trakcie pozostałych etapów badania materiałami. Efektem analizy desk research jest diagnoza badanego określonego problemu na badanym obszarze, charakterystyka wszystkich jego grup składowych oraz opis i weryfikacja działań podejmowanych przez instytucje na nim działające. Podstawę analizy desk research stanowią dokumenty statystyki publicznej, sprawozdania, analizy i publikacje, roczniki statystyczne etc. Współpraca z Klientem gwarantuje wysoki poziom otrzymanych informacji. Po sporządzeniu przez INSTYTUT BADAWCZY IPC we współpracy z Urzędem Miasta w Sieradzu listy instytucji, organizacji oraz osób, które w swych działaniach stykają się z problematyką będącą przedmiotem naszego zainteresowania, przekazano do każdej z nich drogą pocztową list uwierzytelniający podpisany przez Prezydenta Miasta, celem przekazania informacji, będących później podstawą do analizy. 6

7 1. Mapa problemów społecznych występujących w Sieradzu 1.1. Alkoholizm Definiując problem alkoholizmu, przyjmuje się całokształt problemów związanych z używaniem napojów alkoholowych. Rozumie się przez to zarówno upośledzenie decyzji dotyczących rozpoczęcia spożywania alkoholu, jak i polegających na niemożności przerwania picia alkoholu. Problem alkoholizmu rozpatrywany jest w dwóch płaszczyznach. Alkoholizm może być traktowany jako choroba alkoholowa, a przez nią rozumieć należy utratę kontroli picia, niemożność utrzymania się w abstynencji. Alkoholizm traktowany bywa także jako zagadnienie spożywanie napojów alkoholowych i akceptowanych przez społeczeństwo wzorów picia, stwarzających konieczność poszukiwania alkoholu. Urząd Miasta w Sieradzu wychodząc niejako naprzeciw problemom, rokrocznie przygotowuje strategiczny dokument: MIEJSKI PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH. Nadmierne spożywanie alkoholu znajduje swoje odbicie nie tylko w życiu jednostki, ale w życiu społeczeństwa. Problemy, których przyczyną może być alkohol mogą pojawić się w różnych dziedzinach życia. Można mówić o następstwach rodzinnych, problemach w pracy, łamaniu porządku publicznego. Bardzo ważnym skutkiem nadużywania alkoholu jest pogarszanie się sytuacji ekonomicznej, a przede wszystkim społecznej rodziny. Obciążenie budżetu rodzinnego wydatkami na alkohol, związana z piciem mniejsza aktywność zawodowa, niebezpieczeństwo utraty pracy lub jej brak często zagrażają podstawom bytu rodziny. Osoby uzależnione od alkoholu lub ich rodziny wielokrotnie z powodu trudnej sytuacji zgłaszają się do Ośrodków Pomocy Społecznej z prośbą o udzielenie pomocy. Jedną z grup dysfunkcyjnych, objętych pomocą przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Sieradzu, stanowią osoby uzależnione od alkoholu. Nadużywanie napojów alkoholowych stanowi dziś bezsprzecznie jeden z najpoważniejszych problemów. Szerzące się zjawisko alkoholizmu dotyka wielu mieszkańców Sieradza. Analizując skalę tego problemu na przestrzeni lat: zaobserwować można wzrost liczby kryzysów wynikających z uzależnienia od alkoholu. Poniższy wykres ukazuje dynamiczny wzrost problemu. Jako iż dane za rok 2011 obejmują jedynie miesiące od 1 stycznia do 31 sierpnia 2011, można zakładać, że dane za rok 2011 przewyższą dane za lata ubiegłe. 7

8 Rysunek 1. Liczba osób, korzystających z pomocy Miejskiego Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Sieradzu z powodu alkoholizmu oraz liczba osób w rodzinach alkoholowych. Dane za lata Źródło: Dane statystyczne dotyczące przemocy w rodzinie i uzależnień za lata (dot. rodzin korzystających z pomocy Miejskiego Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Sieradzu). Skala problemów alkoholowych w Mieście Sieradz jest więc duża, a nadużywanie alkoholu powodować może rozległe skutki: zdrowotne - stopniowe wyniszczanie organizmu, ekonomiczne środki przeznaczane na alkohol zubożają budżet rodziny, społeczne wiąże się z rozkładem rodziny, przemocą w rodzinie i przestępczością Narkomania Przez narkomanię rozumie się uzależnienie psychiczne oraz fizyczne od środków odurzających. Uzależnienie psychiczne to stan przymusowego, okresowego lub ciągłego używania środka narkotycznego. Przymus ten jest tak silny, że bez przyjęcia tego środka jednostka nie jest w stanie podjąć normalnego działania. Doznaje bardzo przykrych przeżyć psychicznych, a w stanach zaawansowanych również zaburzeń somatycznych. Uzależnienie fizyczne zaś, jest rezultatem włączenia się zażywanego środka w cykl fizjologicznych przemian tkankowych organizmu. Zażywanie coraz większych ilości środków narkotycznych powoduje przyzwyczajenie komórkowe. W przypadku zależności fizycznej nawet krótkotrwały brak narkotyku wywołuje bardzo poważne zaburzenia w komórkowych procesach biochemicznych, a przede wszystkim zaburzenia psychiczne. Narkomania to ogólnoświatowy problem cywilizacyjny, który dotyka zarówno kraje biedne jak i bogate. Stanowi ogromne zagrożenie dla zdrowia publicznego, szczególnie w 8

9 kontekście chorób infekcyjnych takich jak HIV, żółtaczka, choroby weneryczne czy gruźlica. Narkomania ściśle związana jest z wieloma problemami społecznymi takimi jak: ubóstwo, bezrobocie, prostytucja, przestępczość czy bezdomność. Problem narkomanii wśród społeczności lokalnej jest, jak na razie, marginalny. Nie należy go jednak lekceważyć. Liczba rodzin która korzystała z pomocy Miejskiego Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Sieradzu zmalała z 11 w 2009 roku do 6 rok później. Od stycznia do sierpnia 2011 takich osób było już 8. Jak widzimy na poniższym wykresie poziom liczby osób korzystających z pomocy wskutek uzależnienia od narkotyków jest raczej stały. Rysunek 2. Liczba osób, korzystających z pomocy Miejskiego Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Sieradzu z powodu narkomanii oraz liczba osób w rodzinach. Dane za lata Źródło: Dane statystyczne dotyczące przemocy w rodzinie i uzależnień za lata (dot. rodzin korzystających z pomocy Miejskiego Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Sieradzu) Przemoc w rodzinie Najbliższym środowiskiem, w którym każdy z nas funkcjonuje, jest rodzina. Prawidłowo funkcjonująca rodzina zapewnia zaspokojenie podstawowych potrzeb jej członków. W rodzinie wychowują się dzieci i od tego, jak są wychowywane zależy kształt przyszłych pokoleń. Aby rodzina mogła prawidłowo funkcjonować musi mieć zapewnione odpowiednie warunki, tzn. musi mieć mieszkanie, środki finansowe na zakup żywności, odzieży, a także dostęp do lecznictwa, szkolnictwa i innych zdobyczy cywilizacji. Zachwianie któregoś z tych elementów prowadzi do dysfunkcji. Niestety, nie są to rzadkie sytuacje. Sytuacja ekonomiczna w kraju, regionie, w samym Sieradzu, wysokie bezrobocie, zachwiało bezpieczeństwem socjalnym rodziny. W niejednej rodzinie została zaburzona realizacja zadań i planów życiowych. Brak pracy powoduje nie tylko zubożenie, ale również prowadzi do takich patologii, jak nadużywanie alkoholu, zdobywanie środków do życia nielegalnymi sposobami, przemoc, w tym względem współmałżonka i dzieci. 9

10 Liczba osób, które skorzystały z pomocy Miejskiego Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Sieradzu, z powodu przemocy w rodzinie, w 2009 roku wynosiła 420. W 2010 wzrosła do 424, natomiast do końca sierpnia 2011 osiągnęła poziom 294 osób. Rysunek 3. Liczba osób, korzystających z pomocy Miejskiego Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Sieradzu z powodu przemocy domowej. Dane za lata Źródło: Dane statystyczne dotyczące przemocy w rodzinie i uzależnień za lata (dot. rodzin korzystających z pomocy Miejskiego Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Sieradzu). Jak podkreślają pracownicy Miejskiego Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Sieradzu, kryzysy rodzinne przybierają różne formy. Przemoc rodzinna to nie tylko przemoc psychiczna, fizyczna, ale i ekonomiczna czy rozmaite zaniedbania. Trzeba podkreślić, iż często osoby będące ofiarami przemocy to równocześnie ofiary uzależnienia od alkoholu współmałżonka. Alkohol bowiem jest problemem nie tylko osoby pijącej lecz także wszystkich członków jej rodziny w tym sensie, że wszyscy oni odczuwają konsekwencje zarówno samego picia, jak i długofalowe konsekwencje uzależnienia. Jednym ze zjawisk często obecnych w rodzinie z problemem alkoholowym jest przemoc w rozmaitych jej formach. 10

11 2. Stan zasobów Gminy Sieradz działania o charakterze profilaktycznym W celu przeciwdziałania problemom przemocy, problemom alkoholowym i problemom przeciwdziałania przemocy wdrożono w życie m.in. szereg działań w ramach Miejskiego Systemu Wsparcia Osób Uzależnionych. Działając w ramach Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałania alkoholizmowi, Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii i Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, wydano szereg publikacji na temat przeciwdziałania ww. zagrożeniom 1. Wszelkie działania Urzędu Miasta w Sieradzu oraz jednostek podległych, w zakresie rozwiązywania spraw społecznych, w tym działań o charakterze profilaktycznym opierają się na celach i założeniach zapisanych w: Strategii integracji i rozwiązywania problemów społecznych dla miasta Sieradz na lata ; corocznym Miejskim programie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych; Miejskim programie przeciwdziałania narkomanii na lata ; Miejskim programie przeciwdziałania przemocy w rodzinie na lata Komenda Powiatowa Policji w Sieradzu Komenda Powiatowa Policji w Sieradzu prowadzi różnego rodzaju działania pod kątem profilaktyki, na rzecz przeciwdziałania uzależnieniom w większości w stosunku do osób nieletnich, ale również w stosunku do osób pełnoletnich. Tabela 1. Ilość działań o charakterze profilaktycznym podejmowanych przez KPP w Sieradzu na terenie Miasta Sieradz RODZAJ DZIAŁALNOŚCI ROK 2009 ROK 2010 PIERWSZE PÓŁROCZE 2011 AKCJE NIELAT BEZPIECZNE FERIE BEZPIECZNE WAKACJE RAJDY NP. NA RATUNEK ZIEMI KONKURS POLICYJNA AKADEMIA BEZPIECZEŃSTWA AKCJA BEZPIECZNA DROGA DO SZKOŁY PROGRAM PROFILAKTYCZNY UCZĘ SIĘ BEZPŁETNIE ŻYĆ AKCJA PIERWSZACZEK AKCJA DOPALACZE AKCJA MIKOŁAJ NA DRODZE POGADANKI W SZKOŁACH WYCIECZKI DZIECI I MŁODZIEŻY DO KPP UDZIAŁ W DEBATACH SZKOLNYCH Źródło: Dane statystyczne KPP w Sieradzu dotyczące prowadzonych przez siebie działań profilaktycznych RAZEM 1 Patrz: 11

12 2.2. Stowarzyszenie Abstynentów Przystań Członkowie Stowarzyszenia Abstynentów Przystań w Sieradzu powołując się na obowiązujący statut oraz cel powołania do życia niniejszej organizacji, deklaruje iż tworzą zorganizowane miejsce pomocy dla ludzi uzależnionych i ich rodzin. Pomoc ta, według przedstawicieli Stowarzyszenia, polega na działaniach grupowych i indywidualnych, samopomocowych, terapeutycznych czy psychologicznych dla osób będących w trudnej sytuacji życiowej spowodowanej nadużywaniem alkoholu. Działalność Stowarzyszenia jest formą rehabilitacji w zakresie zdrowia, akceptacji społecznej, miejscem prowadzenia zajęć terapeutycznych, motywujących do podjęcia leczenia, jak również wspierania w procesie trzeźwienia, punktem udzielanie pomocy i informacji związanych z ze sposobami i miejscami leczenia choroby alkoholowej. Stowarzyszenie tworzy wzorce trzeźwego stylu życia, kształtuje osobisty rozwój, odzyskiwanie prawidłowej postawy i miejsca w rodzinie i otoczeniu, przekazuje wiedzę na temat choroby alkoholowej. W ciągu każdego roku prowadzone były systematyczne spotkania: 1. grupy wsparcia dalszego zdrowienia dla osób uzależnionych (poniedziałki od 18 do 20); 2. grupy wstępnej (środy od 18 do20); 3. grupy edukacyjno-motywacyjnej dla osób nowowstępujących (czwartki od 17 do 18); 4. spotkania społeczności-osób uzależnionych i współuzależnionych (czwartki od 18 do 20); 5. dyżury terapeuty dla współuzależnionych (piątek od 18 do 20); 6. grupy terapeutycznej dla osób rozpoczynających leczenie choroby alkoholowej (wtorki od 18 do 20). Ponadto prowadzono: 1. dyżur konsultacyjno terapeutyczny dla rodziny osoby uzależnionej; 2. punkt inf. o chorobie alkoholowej; 3. rozmowy I kontaktu. Współpracowano z: 1. MOPS w Sieradzu w sprawie wykluczenia społecznego osób uzależnionych; 2. Komendą Policji w Sieradzu; 3. Centrum Edukacji i Pracy Młodzieży w Sieradzu; 4. młodzieżą ze szkół ponadpodstawowych. Zajęcia prowadziła instruktor terapii uzależnień z Poradni Leczenia Uzależnień w Sieradzu tj. zajęcia indywidualne dla osób z małą motywacją do leczenia (nawroty w chorobie alkoholowej). 12

13 Przeprowadzano warsztaty terapeutyczne: 1. Warsztat nad Poczuciem winy; 2. Warsztat,,Jak radzić sobie ze złością ; 3. Warsztat,,Pułapka współuzależnienia,,,zapobieganie nawrotom picia itp. Program ten realizuje w ciągu roku średnio: około 240 osób. Co roku organizowane są Obozy Terapeutyczne dla osób uzależnionych i współuzależnionych (do 10 osób). Porady psychologiczne udzielane były i są przez psychologa dr Witolda Samburskiego, specjalistę ds. uzależnień. Spotkania te odbywają się w piątki od godz. 17 do 19 na zasadzie indywidualnych potrzeb naszych członków i ich rodzin. W ramach pomocy psychologicznej dr Samburski w zależności od potrzeb, często uczestniczy w grupach pomocowych w zakresie choroby alkoholowej. W przypadku trudności w rozwiązywaniu różnych spraw życiowych członkowie Stowarzyszenia otrzymują następującą pomoc: kierowanie osób uzależnionych na leczenie tak przez Miejską Komisję Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, jak również dobrowolną motywację (poradnia, szpital odwykowy); pomoc w załatwianiu spraw bytowych w MOPS w Sieradzu; pomoc w konsultacjach z Policją, psychologiem, prawnikiem oraz z przedstawicielami Sądu i Ośrodkiem Interwencji Kryzysowej; pomoc w innych urzędach. Stowarzyszenie z powodu braku środków finansowych nie udziela pomocy finansowej. W latach 2009/2010/2011 zorganizowano: 1. Forum Trzeźwościowe z okazji Ogólnopolskiego Dnia Trzeźwości dla mieszkańców Sieradza zainteresowanych chorobą alkoholową i jej leczeniem uczestniczyło w niej około 200 osób; 2. Wywieszano ulotki informujące o działalności Stowarzyszenia na słupach ogłoszeniowych w Sieradzu; 3. Organizowano rocznice trzeźwościowe każdego z członków Stowarzyszenia; 4. Organizowano rocznice powstania Stowarzyszenia (udział bierze w nich ok. 250 osób); 5. Równocześnie przez cały okres naszej pracy czynny jest punkt informacyjny (osobiście lub telefonicznie) dla osób pragnących uzyskać informacje o chorobie alkoholowej. W ciągu ostatnich lat Stowarzyszenie organizowało szereg imprez turystycznorozrywkowych. O ich popularności świadczyć może wysoka frekwencja (poniżej). 13

14 Tabela 2. Liczba osób aktywnie uczestnicząca w imprezach organizowanych przez Stowarzyszenie Abstynentów Przystań ODDZIAŁ Udział w Festiwalu Twórczości Abstynenckiej w Olsztynie k/częstochowy Grzybobranie Święto Pieczonego Ziemniaka w Podłężycach 43 Andrzejki 31 Mikołajki 46 Wieczerza Wigilijna 50 Dzień Babci i Dziadka 25 Walentynki 28 Tłusty Czwartek 30 Dzień Kobiet 32 Topienie Marzanny 18 Powitanie Wiosny 30 Śniadanie Wielkanocne (45 osób) 45 Rajd pieszy po Ziemi Sieradzkiej (20 osób) 20 Zlot Trzeźwości Władysławowo 18 (0sób) 18 Święto Niezapominajki (18 osób) 18 Święto Sobótki (19 osób) 19 Piknik rodzinny nad Jeziorskiem 35 14

15 Rajd rowerowy 12 Kroku po okolicach Sieradza 22 Wyjazd do Sierakowa na rajd Klonowego Liścia 49 Festyn dziecięcy "Pożegnanie Lata" w Rudzie 150 Źródło: Informacja o działalności Stowarzyszenia Abstynentów Przystań" w Sieradzu za rok 2009, 2010 oraz bieżący Dobra współpraca z OHP w Sieradzu na rzecz propagowania trzeźwości wśród młodzieży dodatkowo sprzyja uatrakcyjnianiu tych imprez. Organizacja wszelkiego rodzaju imprez turystyczno-rozrywkowych dla ludzi z problemem alkoholowym jest bardzo ważna, ponieważ uczy jak bawić się na trzeźwo, cieszyć się z poznawania świata bez alkoholu, czerpać radość z kontaktu z pięknem przyrody itp. Są to bardzo cenne wartości w procesie trzeźwienia. Przywiązuje się dużą wagę do szkoleń prowadzonych przez różne instytucje, szczególnie do takich, które mają na celu pomóc w prawidłowym kierowaniu Stowarzyszeniem, Należy zaznaczyć, że wiele z działań pomagających w leczeniu choroby alkoholowej wykonano dzięki współpracy i finansom Urzędu Miasta w Sieradzu. Trzy zadania podstawowe zlecane do wykonania w w/w latach: I. Pomoc ludziom uzależnionym i ich rodzinom II. Organizacja obozu terapeutycznego III. Pożegnanie Lata - piknik rodzinny na łączną kwotę 83,400 złotych zostały w pełni wykonane osiągając następujące cele: 1) Zmniejszono skalę problemów związanych z osobą uzależnioną i jej rodziną;. 2) Nastąpiła integracja osób uzależnionych i ich rodzin; 3) Zapobiegano powstawaniu nowych problemów alkoholowych na terenie miasta, poprzez edukację, informację i uświadamianie różnymi metodami o zagrożeniu alkoholizmem; 4) Zwiększyło się bezpieczeństwo rodzin niepijących członków Stowarzyszenia; 5) Obniżyła się w związku z tym śmiertelność i ryzyko zachorowań. W latach następnych planuje się zwiększyć i wzbogacić ofertę Stowarzyszenia dla osób uzależnionych i ich rodzin. Zaznaczyć należy, że przy szczególnej specyfice naszej działalności, każdy kontakt osoby uzależnionej bądź jej rodziny z Prezesem, bądź osobą dyżurującą w klubie, może być pomocny przy nawrocie choroby bądź rozwiązywaniem trudnych problemów. 15

16 Jak podkreślają przedstawiciele Stowarzyszenia,,,Przystań ma być miejscem bezpiecznym i przyjaznym dla wszystkich, którzy podjęli decyzję o abstynencji od alkoholu. 3. Stan zasobów Gminy Sieradz działania o charakterze leczniczym 3.1. Niepubliczny Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej Mark-Med W statystykach, które przedstawił Niepubliczny Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej MARK-MED wyodrębniono cztery grupy osób (mieszkańców Sieradza), które zgłosiło się do Poradni leczenia uzależnień w danym roku: I. Osoby uzależnione od alkoholu, II. III. Osoby uzależnione od środków psychoaktywnych, Osoby, którym postawiono rozpoznanie F63.0 (patologiczny hazard), IV. Osoby współuzależnione + DDA (Dorosłe Dzieci Alkoholików) Tabela 3. Ilość osób mieszkańców Sieradza - objętych leczeniem przez NSZOZ MARK- MED PŁEĆ Do ALKOHOL ŚRODKI PSYCHOAKTYWNE HAZARD WSPÓŁUZALEŻNIENIE DDA kobiety mężczyźni kobiety mężczyźni kobiety mężczyźni kobiety mężczyźni Źródło: Dane o działalności jednostki w zakresie Poradni leczenia uzależnień w latach 2009 do Wojewódzki Szpital Psychiatryczny w Warcie Wojewódzki Szpital Psychiatryczny w Warcie w swej strukturze posiada m.in. Oddział leczenia Uzależnień, Poradnię Leczenia Uzależnień i Współuzależnienia oraz Poradnię Terapii Uzależnień dla Dzieci i Młodzieży. Pacjentami oddziału i poradni są osoby podejmujące leczenie zarówno dobrowolne jak i kierowane na przymusowe leczenie odwykowe postanowieniem Sądu, zamieszkujące teren Miasta Sieradz. 16

17 W latach Szpital obejmował (i obejmuje nadal) opieką szpitalną i ambulatoryjną wielu mieszkańców Sieradza. Podejmowano także szereg działań profilaktycznych w ramach projektu Świat ma inne propozycje. Terapeuci i lekarzy psychiatrzy uczestniczyli w spotkaniach z młodzieżą gimnazjalną, rodzicami i nauczycielami sieradzkich szkół. Tabela 4. Ilość osób mieszkańców Sieradza - objętych leczeniem w Wojewódzkim Szpitalu Psychiatrycznym w Warcie w poszczególnych latach ODDZIAŁ do września 2011 Oddział Leczenia Uzależnień Oddział Leczenia Alkoholowych Zespołów Abstynencyjnych Źródło: Dane o działalności jednostki w zakresie Poradni leczenia uzależnień w latach 2009 do września Stan zasobów Gminy Sieradz działania o charakter ze pomocowym 4.1. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Sieradzu W Mieście Sieradz działa Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, który jest jednostką organizacyjną Gminy Sieradz, realizującym zadania własne z zakresu pomocy społecznej oraz zadania zlecone Mieście, z zakresu administracji rządowej. Celem Ośrodka Pomocy Społecznej jest podejmowanie działań wspierających osoby oraz rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych. Ponadto Ośrodek Pomocy Społecznej podejmuje działania umożliwiające osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie sami pokonać. Ośrodek Pomocy Społecznej świadczy pomoc osobom i rodzinom, które znalazły się w trudnej sytuacji życiowej z powodów wymienionych w ustawie o pomocy społecznej. Pomoc ta przybiera różne formy: pomocy finansowej (zasiłki stałe, okresowe, celowe, celowe specjalne), dożywiania, pracy socjalnej, usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania, pomocy rzeczowej (posiłek, ubranie), kierowania do domów pomocy społecznej, schronienia, sprawienia pogrzebu. 17

18 Ośrodek Pomocy Społecznej w Sieradzu prowadzi działania przeciwdziałające przemocy w rodzinie poprzez realizację zadań: podnoszenie świadomości społecznej w zakresie przyczyn oraz skutków przemocy w rodzinie tworzenie grup terapeutycznych dla osób doznających przemocy tworzenie grup korekcyjno edukacyjnych dla osób stosujących przemoc organizowanie spotkań dla rodzin dotkniętych problemem przemocy. Przy Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Sieradzu działają m.in.: Miejski Ośrodek Interwencji Kryzysowej Działalność Miejskiego Ośrodka Interwencji Kryzysowej realizowana jest poprzez: kontakt telefoniczny bezpośredni kontakt w Ośrodku - udzielanie bezpłatnego poradnictwa psychologicznego, socjalnego, pedagogicznego i prawnego oraz kryzysowej psychoterapii indywidualnej i rodzinnej, interwencje środowiskowe w miejscu zamieszkania lub w miejscu przebywania osoby w kryzysie, zabezpieczenie schronienia osobom, które znajdują się w sytuacji zagrożenia życia bądź niebezpieczeństwa ze strony otoczenia, np. kobietom i dzieciom bitym, narażonym na agresje, reprezentowanie przez pracowników Ośrodka (nieodpłatne i na życzenie klienta) ich interesów w instytucjach. Problemy w jakich udzielana jest pomoc: konflikty rodzinne przemoc domowa przemoc seksualna bezrobocie trudności mieszkaniowe zagrożenie eksmisją bezdomność wypadki losowe Biuro Osób Niepełnosprawnych Celem projektu jest: o wzrost zatrudnienia osób niepełnosprawnych na rynku pracy; o przeszkolenie nowych specjalistów na potrzeby osób niepełnosprawnych - Trenerów Pracy; o promocja nowej formy usług wsparcia dla osób niepełnosprawnych - Trener Pracy; o wypromowanie i stworzenie wizerunku osoby niepełnosprawnej na otwartym rynku pracy; 18

19 o zmiana postrzegania niepełnosprawnych przez środowisko lokalne poprzez przeprowadzenie kampanii informacyjnej; o wsparcie osób o znacznym i umiarkowanym stopniu niepełnosprawności na otwartym rynku pracy poprzez: określenie predyspozycji, aspiracji zawodowych oraz możliwości osób niepełnosprawnych, rozwój potencjału osób niepełnosprawnych, nabycie lub udoskonalenie umiejętności społecznych i zawodowych; o przygotowanie wybranej grupy osób niepełnosprawnych do aktywnego funkcjonowania na otwartym rynku pracy poprzez zapewnienie tym osobom możliwości skorzystania z usług profesjonalnie przygotowanych do wykonywania swoich zadań Indywidualnych Trenerów Pracy Klub Integracji Społecznej Zadania KIS: rozwijanie i umacnianie umiejętności psychospołecznych (interpersonalnych, komunikacyjnych) uczestników, kształtowanie umiejętności zwiększających szansę znalezienia zatrudnienia na otwartym rynku pracy (sporządzanie dokumentów aplikacyjnych, przygotowanie do rozmowy kwalifikacyjnej), wzmacnianie umiejętności oraz nauka planowania życia i zaspokajania potrzeb własnym staraniem, zwłaszcza poprzez możliwość osiągnięcia własnych dochodów, motywowanie do większej aktywności - zaradności w trudnych sytuacjach życiowych, prowadzenie zajęć edukacyjno - profilaktyczno - aktywizujących, udzielanie pomocy prawnej, psychologicznej i socjalnej, udostępnianie bazy z ofertami pracy m.in. lokalnej prasy, ogłoszeń i ofert internetowych, inicjowanie i koordynowanie działalności samopomocowej w zakresie zatrudnienia, spraw mieszkaniowych, socjalnych, umożliwianie uczestnikom Klubu wejścia na rynek pracy poprzez organizowanie grupowych zajęć wspierających w czasie zatrudnienia, monitorowanie zatrudnienia w ramach robót publicznych i organizowanie grupowych zajęć wspierających w czasie zatrudnienia, współpraca ze wszystkimi instytucjami i organizacjami pracującymi na rzecz bezrobotnych, a w szczególności z Powiatowym Urzędem Pracy, Wojewódzkim Urzędem Pracy, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej, Centrum Edukacji i Pracy Młodzieżowego Ochotniczego Hufca Pracy Młodzieżowa Świetlica - Nasza Piwnica Podstawowe zadania: o o o o o zapewnienie opieki wychowawczej, tworzenie warunków do nauki własnej i pomocy w nauce, rozwijanie zainteresowań i uzdolnień wychowanków, propagowanie pozytywnych form organizacji czasu wolnego, łagodzenie niedostatków wychowawczych w rodzinie, 19

20 o wpajanie pozytywnych relacji interpersonalnych, zapobieganie powstawaniu zachowań społecznie niepożądanych, o propagowanie zdrowego stylu życia, w tym działania edukacyjne z zakresu profilaktyki uzależnień, o krzewienie poszanowania tradycji i ciągłości kulturowej, o współpraca z rodzinami lub prawnymi opiekunami podopiecznych, pedagogami szkolnymi, pracownikami socjalnymi i innymi podmiotami fachowo pomagającymi w zakresie niezbędnym do prowadzenia pracy wychowawczo - dydaktycznej Dom Dziennego Pobytu Dom Dziennego Pobytu jest placówką zapewniającą pomoc osobom w wieku emerytalnym i niepracującym inwalidom w organizacji życia i aktywizacji życia bez konieczności zmiany miejsca zamieszkania. W Domu Dziennego Pobytu jednorazowo może przebywać nie więcej niż 20 osób. Uczestnik Domu Dziennego Pobytu ma prawo do: codziennego przebywania na terenie Domu w godzinach od 8.00 do (z wyjątkiem niedziel, świąt i dni ustawowo wolnych od pracy); korzystania z posiłków; korzystania ze stałych urządzeń Domu; opieki pielęgniarskiej; udziału we wszystkich imprezach okolicznościowych organizowanych dla uczestników Domu Jadłodajnia Jadłodajnia jest przeznaczona dla osób zakwalifikowanych przez MOPS w Sieradzu, które: korzystają ze świadczeń pomocy społecznej, są samotne, niepełnosprawne, których ograniczona sprawność psychoruchowa uniemożliwia samodzielne przygotowanie posiłków, zostały dotknięte wypadkami losowymi. Osoby niepełnosprawne, nie korzystające z posiłków w Jadłodajni z powodu nie wychodzenia z domu, mają prawo korzystania z dowozu posiłków do domu przez jednostkę świadczącą usługi opiekuńcze na podstawie odrębnych przepisów Ośrodek Adaptacyjny - Arka Ośrodek Adaptacyjny został otwarty 16 IX 1991 roku. Był on odpowiedzią na potrzeby i oczekiwania rodziców dzieci niepełnosprawnych. Jest to placówka, w której przebywa młodzież z dysfunkcjami fizycznymi i intelektualnymi w wieku od 15 do 45 lat. Ośrodek realizuje zadania edukacyjne, opiekuńczo - wychowawcze oraz rehabilitacyjne. 20

21 Podstawowym celem działalności ośrodka adaptacyjnego jest opieka nad dziećmi i młodzieżą, ich rehabilitacja społeczna bez odrywania od rodzin i naturalnego środowiska, a w szczególności: pomoc w radzeniu sobie z własną niepełnosprawnością i akceptowanie jej przez uczestników, nauka zaradności osobistej w wykonywaniu czynności higienicznych, samodzielności w ubieraniu się oraz jedzeniu, nawiązywanie kontaktów interpersonalnych miedzy uczestnikami oraz umiejętność wykorzystywania tych umiejętności w obcym środowisku, stworzenie możliwości korzystania z indywidualnego nauczania, opieka pedagogiczna, rehabilitacja społeczna. W ramach działalności Ośrodka Adaptacyjnego prowadzone są zajęcia: plastyczne, artystyczne, muzyczne, sportowe, rehabilitacyjne, kulinarne. Kontynuowane jest również doskonalenie umiejętności nabytych w szkole jak pisanie, czytanie, liczenie. Organizowane są także wyjścia do teatru, muzeum, galerii oraz wyjazdy na wycieczki. Uczestnicy Ośrodka biorą czynny udział w zawodach sportowych, imprezach plastycznych oraz kulturalnych. W Ośrodku organizowane są ponadto imprezy okolicznościowe jak Walentynki, Dzień Matki, Dzień Kobiet, Dzień Dziecka, Andrzejki, Mikołajki oraz bale przebierańców Świetlica Środowiskowa - Promyk Uczestnikami Świetlicy Środowiskowej "PROMYK" mogą być dzieci z terenu Sieradza. Pierwszeństwo w korzystaniu za Świetlicy mają dzieci i młodzież z rodzin korzystających ze świadczeń pomocy społecznej lub dotkniętych wypadkami losowymi. Uczestnictwo w zajęciach jest nieodpłatne i nie wymaga wydania decyzji administracyjnej. Świetlica funkcjonuje w lokalnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej ul. Polnej 18/20 w Sieradzu. Zajęcia na Świetlicy odbywają się od poniedziałku do piątku w godz

22 Podstawowe zadania: umożliwianie odrabiania lekcji, rehabilitacja społeczna, opieka pedagogiczna, organizowanie zajęć korekcyjno - wyrównawczych i terapeutycznych, organizowanie zajęć kulturalno - oświatowych, dożywianie (w miarę zaistniałych potrzeb), poradnictwo i pomoc w rozwiązywaniu problemów życia codziennego dzieci i młodzieży oraz ich rodzin Świetlica Środowiskowa - U Żaków Uczestnikami Świetlicy Środowiskowej U ŻAKÓW może być młodzież ze szkół podstawowych i gimnazjalnych z terenu Sieradza. Pierwszeństwo w korzystaniu za Świetlicy ma młodzież dotknięta wypadkami losowymi. Uczestnictwo w zajęciach jest nieodpłatne i nie wymaga wydania decyzji administracyjnej. Świetlica funkcjonuje w lokalach Wyższej Szkoły Humanistyczno - Ekonomicznej, przy ul. Mickiewicza 6 w Sieradzu. Zajęcia na Świetlicy odbywają się od poniedziałku do piątku w godz Podstawowe zadania: o o o o o o zapewnienie opieki wychowawczej, tworzenie warunków do nauki własnej i pomocy w nauce, rozwijanie zainteresowań i uzdolnień wychowanków, propagowanie pozytywnych form organizacji czasu wolnego, łagodzenie niedostatków wychowawczych w rodzinie, wpajanie pozytywnych relacji interpersonalnych, Pracą Świetlicy kieruje koordynator. Do dyspozycji uczestników są także nauczyciele: o o o o o języka polskiego, języka niemieckiego, matematyki, informatyki, wychowania fizycznego. Podstawowym zadaniem pedagogów jest pomoc w odrabianiu lekcji, pomoc w uzupełnianiu braków edukacyjnych z danego przedmiotu oraz organizowanie i prowadzenie zajęć w świetlicy. 22

23 5. Stan zasobów Gminy Sieradz działania o charakterze pomocowym (NGO) 5.1. Świetlica Światełko Dzikuska przy Klasztorze S.S. Urszulanek SJK Świetlica jest czynna 6 dni w tygodniu od poniedziałku do piątku od 14:00 do 19:00 (czasami do 20:00), oraz w sobotę od 10:00 do 13:00 (czasami do 14:00) przez dziesięć miesięcy w roku. Każdego dnia był wydawany jeden ciepły posiłek w formie obiadokolacji. Przez ostatnie dwa lata ze świetlicy skorzystało około 40 dzieci z rodzin rozbitych, alkoholicznych i biednych ( w roku dzieci, w , w ). Były to dzieci w wieku od 4 do 15 lat, w większości z rejonu Starego Miasta. Tygodniowo odbywało się ok. 40 spotkań mających na celu pomoc w odrabianiu lekcji, ok. 2 kontaktów na miesiąc z wychowawcami i pedagogami dzieci w szkołach. Dzieci wymagały pomocy w nauce, zainteresowania oraz wsparcia psychicznego ze względu na istniejące sytuacje w domach. W sytuacjach koniecznych podejmowana była współpraca z Interwencją Kryzysową w sprawie pięciu rodzin, z Sądem oraz indywidualne rozmowy z rodzicami lub prawnymi opiekunami dzieci. Prowadzone były również liczne rozmowy wychowawcze z dziećmi. W świetlicy dziecko uczy się nawiązywać kontakty z innymi, podejmować decyzje i być za nie odpowiedzialny, wzmacnia więź z rówieśnikami. Jest uświadamiane o zagrożeniach wynikających z używania alkoholu, nikotyny, itp. Przez organizowane wspólnych wyjazdów może dostrzec pozytywne wymiary zdrowego trybu życia, wzmocnić więź koleżeńską i grupową. 23

24 6. Stan zasobów Gminy Sieradz - działania o charakterze prewencyjnym 6.1. Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych W ramach przeprowadzonych działań informacyjno - edukacyjnych dotyczących sprzedaży alkoholu nieletnim, budowaniu właściwego kontaktu z klientem oraz znajomości ustawy o wychowaniu w trzeźwości. Ponadto zwrócono uwagę na przestrzeganie przez przedsiębiorcę prowadzącego sprzedaż napojów alkoholowych zasad i warunków korzystania z zezwolenia, sprawdzono czy w punkcie sprzedaży są wywieszone informacje: o szkodliwości spożywania alkoholu, o zakazie sprzedaży alkoholu osobom do lat 18, o zakazie sprzedaży alkoholu osobom nietrzeźwym. Ponadto osoby kontrolujące podejmowały działania na rzecz ograniczenia dostępu do alkoholu przez osoby nieletnie. Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych udziela pomocy osobom uzależnionym poprzez następujące zadania: Przeprowadzanie rozmów interwencyjno motywujących z osobami dotkniętymi problemem alkoholowym: Rysunek 4. Przeciwdziałanie alkoholizmowi przez MKRPA w Sieradzu - liczba rozmów interwencyjno- motywacyjnych przeprowadzonych w związku z nadużywaniem alkoholu. Źródło: Miejska Komisja Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych przy Urzędzie Miasta Sieradza Liczba rozmów interwencyjno motywacyjnych w związku z nadużywaniem alkoholu w 2009 roku wyniosła 127, w 2010 roku przeprowadzono 119 rozmów natomiast do dnia r

25 Inne działania podejmowane przez Miejską Komisję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Sieradzu to również: Kierowanie uzależnionych do grup samopomocowych oraz do specjalistycznych placówek terapeutycznych; Kierowanie do sądu z wnioskiem o zobowiązanie do podjęcia leczenia odwykowego osób uzależnionych; Kontrole lokali w zakresie prawidłowego stosowania przepisów ustawy o wychowaniu trzeźwości. Rysunek 5. Liczba lokali skontrolowanych w zakresie prawidłowego stosowania przepisów ustawy o wychowaniu trzeźwości przez Miejską Komisję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Źródło: Miejska Komisja Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych przy Urzędzie Miasta Sieradza W ramach przeprowadzonych działań informacyjno-edukacyjnych dotyczących sprzedaży alkoholu nieletnim, zwracano szczególną uwagę na budowaniu właściwego kontaktu z klientem oraz znajomości ustawy o wychowaniu w trzeźwości. Ponadto zwrócono uwagę na przestrzeganie przez przedsiębiorcę prowadzącego sprzedaż napojów alkoholowych zasad i warunków korzystania z zezwolenia, sprawdzono czy w punkcie sprzedaży są wywieszone informacje: o szkodliwości spożywania alkoholu, o zakazie sprzedaży alkoholu osobom do lat 18, o zakazie sprzedaży alkoholu osobom nietrzeźwym. Ponadto osoby kontrolujące podejmowały działania na rzecz ograniczenia dostępu do alkoholu przez osoby nieletnie. 25

26 Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych przeprowadziła 20 kontroli w 2009 roku. Liczba przeprowadzanych kontroli, przeprowadzanych przez MKRPA przeprowadzana w latach kolejnych zwiększyła się do 31, natomiast w roku 2011 takich kontroli przeprowadzono Policja Komenda Powiatowa Policji w Sieradzu przeprowadziła analizę statystyczną za okres od roku do 30 czerwca 2011 roku, uwzględniając problematykę niniejszego opracowania. Tabela 5. Wybrane działania KPP w Sieradzu o charakterze prewencyjnym ODDZIAŁ I półrocze Ilość interwencji w stosunku do osób będących pod wpływem alkoholu lub innego podobnie działającego środka Ilość interwencji w stosunku do osób, które kierowały pojazd po użyciu alkoholu Źródło: Dane statystyczne KPP w Sieradzu dotyczące prowadzonych przez siebie działań prewencyjnych 6.3. Straż Miejska Straż Miejska w Sieradzu w swoim sprawozdaniu poinformowała, że ich jednostka w latach podejmowała jedynie jednorazowe czynności związane z problemami, które są przedmiotem naszej analizy. Osoby sprawcy wykroczeń /przestępstw zatrzymani przez pracowników Straży Miejskiej na bieżąco przekazywani byli do Komendy Powiatowej Policji w Sieradzu celem prowadzenia dalszych czynności dochodzeniowo śledczych. 26

27 7. Rynek alkoholowy w Sieradzu Wykres poniżej przedstawia liczbę wydanych zezwoleń na napoje alkoholowe w latach w Mieście Sieradz: Rysunek 6. Liczba punktów detalicznych z uwagi na formę sprzedaży i asortyment napojów alkoholowych w przedziale r. Źródło: Urząd Miasta w Sieradzu (dane za okres do ) 27

28 Rysunek 7. Liczba punktów gastronomicznych z uwagi na formę sprzedaży i asortyment napojów alkoholowych w przedziale r. Źródło: Urząd Miasta w Sieradzu (dane za okres do ) Najwięcej zezwoleń zostało wydanych na napoje alkoholowe o zawartości do 4,5% alkoholu. Zgodnie z uchwałą o wychowaniu trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi Rady Miejskiej w Sieradzu na terenie Sieradza obowiązują limity punktów sprzedaży napojów alkoholowych. Liczba limitów na napoje alkoholowe wynosi 200. Jak widać na wykresie poniżej liczba wydanych zezwoleń nie przekroczyła liczby limitów: 28

29 Rysunek 8. Wykorzystanie limitu wydanych zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych na przestrzeni lat Źródło: Urząd Miasta w Sieradzu (dane za okres do ) 29

30 CZĘŚĆ DRUGA mystery shopper (tajemniczy klient) 30

31 1. Metodologia mystery shopper TAJEMNICZY KLIENT (MYSTERY SHOPPER) - praca audytorów w przypadku tego projektu badawczego polega na dokonywaniu obserwacji, pracowników odpowiedzialnych za obsługę klienta w miejscach gdzie sprzedawany jest alkohol. Badanie MYSTERY SHOPPER wykonuje się w celu sprawdzenia przestrzegania standardów, które wynikają z obowiązującego prawa. Do pracy w charakterze audytora w tym projekcie są zapraszane jedynie osoby pełnoletnie, o młodym wyglądzie, które sprzedawca kontrolnie powinien poprosić o okazanie dowodu tożsamości. Po wybraniu odpowiednich kandydatów INSTYTUT BADAWCZY IPC przeprowadza szkolenie, zapoznanie z ankietą oraz scenariuszem wywiadu. 2. Próba badawcza Projekt badawczy zakładał przeprowadzenie 15 zakupów kontrolowanych alkoholów nisko i wysokoprocentowych w wytypowanych sklepach na terenie Sieradza. 1. Sklep artykułów spożywczych ; Rynek 13; 2. Sklep Monopolowy ; ul. Kolegiacka 1; 3. Sklep spożywczo-przemysłowy Puchatek ; ul. Krakowskie Przedmieście 11; 4. Żabka na ul. Krakowskie Przedmieście 15; 5. Sklep spożywczy ; ul. Wyzwolenia 4; 6. F.H. FRYKAS ; ul. Wyzwolenia 5; 7. Sklep spożywczo-przemysłowy ; ul. Polna 30A; 8. Handel art. Detalicznych, spożywczo-przemysłowych ; ul. Aleja Pokoju 10; 9. Biedronka ; ul. Jana Pawła II 30; 10. SEDAL ; ul. Jana Pawła II 43; 11. POLO Market ; ul. Piłsudskiego 12; 12. LIDL ; ul Łokietka 2; 13. CARREFOUR Market ; ul. Wojska Polskiego 2; 14. Sklep Bratek ogólnospożywczy ; ul. Sienkiewicza 6A; 15. Sklep spożywczo-przemysłowy Halinka ; ul. Warszawska 3. 31

32 3. Raport audytora Badanie zostało przeprowadzone r. Tabela 6. Raport audytora z przeprowadzonego badania Mystery Shopper L.P. NAZWA SKLEPU ADRES GODZINA WYKONANIA AUDYTU CHARAKTERYSTYKA SPRZEDAWCY ZACHOWANIE SPRZEDAWCY W CHWILI DOKONYWANIA ZAKUPU WIDOK SKLEPU Z ZEWNĄTRZ 1 SKLEP ARTYKUŁÓW SPOŻYWCZYCH RYNEK 13 13:33 EKSPEDIENTKA W ŚREDNIM WIEKU DŁUGIE BLOND WŁOSY SPRZEDAJE 1 PUSZKĘ PIWA(LECH), PYTA SIĘ O DOWÓD OSOBISTY 2 SKLEP MONOPOLOWY KOLEGIACKA 1 13:40 EKSPEDIENTKA W ŚREDNIM WIEKU, KRÓTKIE BRĄZOWE WŁOSY, POSIADAŁA OKULARY SPRZEDAJE 1 PUSZKĘ PIWA, PYTA SIĘ O DOWÓD OSOBISTY 3 SKLEP SPOŻYWCZO - PRZEMYSŁOWY PUCHATEK KRAKOWSKIE PRZEDMIEŚCIE 11 13:44 EKSPEDIENTKA OK 25 LAT, PUSZYSTA, ŚREDNIEJ DŁUGOŚCI WŁOSY, RUDE SPRZEDAJE 1 PUSZKĘ PIWA(STRONG),P YTA SIĘ O DOWÓD OSOBISTY 32

33 4 ŻABKA KRAKOWSKIE PRZEDMIEŚCIE 15 13:50 EKSPEDIENTKA W ŚREDNIM WIEKU, SZCZUPŁA, ŚREDNIEJ DŁUGOŚCI WŁOSY SPRZEDAJE 1 PUSZKĘ PIWA (ŻUBR), PYTA SIĘ O DOWÓD OSOBISTY 5 SKLEP SPOŻYWCZY WYZWOLENIA 4 13:55 EKSPEDIENTKA OK 50 LAT, W KRÓTSZYCH CIEMNIEJSZYCH WŁOSACH SPRZEDAJE 1 PUSZKĘ PIWA, PYTA SIĘ O DOWÓD OSOBISTY 6 F.H. FRYKAS WYZWOLENIA 5 14:05 EKSPEDIENTKA OK 45 LAT, ŚREDNIEJ DŁUGOŚCI WŁOSY, KOLOR: RUDE, W OKULARACH. SPRZEDAJE 1 BUTELKĘ PIWA(PERŁA) NIE PYTA SIĘ O DOWÓD OSOBISTY. 7 SKLEP SPOŻYWCZO- PRZEMYSŁOWY POLNA 30A 14:15 EKSPEDIENTKA OK 30 LAT, KRÓTKIE CZARNE WŁOSY, POSIADAŁA OKULARY SPRZEDAJE 1 PUSZKĘ PIWA, NIE PYTA SIĘ O DOWÓD OSOBISTY. 33

34 8 HANDEL ART. DETALICZNYCH, SPOŻYWCZO-PRZEMYSŁOWYCH ALEJA POKOJU 10 14:36 EKSPEDIENTKA OK 25 LAT, DŁUGIE CZARNE WŁOSY. SPRZEDAJE 1 PUSZKĘ PIWA (TATRA), PYTA SIĘ O DOWÓD OSOBISTY. 9 BIEDRONKA JANA PAWŁA II 30 14:43 EKSPEDIENTKA IMIENIEM AGNIESZKA, ŚREDNIE CIEMNE WŁOSY. SPRZEDAJE 1 PUSZKĘ PIWA (VIP), NIE PYTA SIĘ O DOWÓD OSOBISTY. 10 SEDAL JANA PAWŁA II 43 15:15 EKSPEDIENTKA IMIENIEM ALEKSANDRA, DŁUGIE BLOND WŁOSY. SPRZEDAJE 1 PUSZKĘ PIWA (TATRA), PYTA SIĘ O DOWÓD OSOBISTY. 11 POLO MARKET PIŁSUDSKIEGO 12 15:23 EKSPEDIENTKA IMIENIEM JOANNA, KRÓTKIE CIEMNE WŁOSY. SPRZEDAJE 1 BUTELKĘ PIWA (ŁOMŻA), PYTA SIĘ O DOWÓD OSOBISTY. 12 LIDL ŁOKIETKA 2 15:30 EKSPEDIENTKA OK 30 LAT ŚREDNIE WŁOSY, CIEMNY BLOND. SPRZEDAJE 1 PUSZKĘ(HARNASI A), PYTA SIĘ O DOWÓD OSOBISTY. 34

35 13 CARREFOUR MARKET WOJSKA POLSKIEGO 2 15:37 EKSPEDIENTKA OK 45 LAT ŚREDNIE WŁOSY, PASEMKA. SPRZEDAJE 1 PUSZKĘ PIWA (CALSBERG), PYTA SIĘ O DOWÓD OSOBISTY. 14 SKLEP BRATEK OGÓLNOSPOŻYWCZY SIENKIEWICZA 6A 15:40 SPRZEDAWCA OK. 30 LAT KRÓTKIE CIEMNE WŁOSY. SPRZEDAJE 1 PUSZKĘ PIWA (KSIĄŻĘ), NIE PYTA SIĘ O DOWÓD OSOBISTY. 15 SKLEP SPOŻYWCZO- PRZEMYSŁOWY HALINKA WARSZAWSKA 3 15:55 EKSPEDIENTKA OK 25 LAT, DŁUGIE CZARNE WŁOSY. SPRZEDAJE 1 PUSZKĘ PIWA (LECH), PYTA SIĘ O DOWÓD OSOBISTY. Źródło: badania własne 35

36 CZĘŚĆ TRZECIA analiza badania z dorosłymi mieszkańcami Sieradza 36

37 Wstęp Najważniejszym jak dotąd źródłem informacji o sytuacji społecznej, a co za tym idzie trapiących problemach społecznych, jest wciąż opinia mieszkańców miast lub wsi na wybrane zagadnienia. Są to informacje ważne, gdyż bezpośrednio wskazują zarówno władzom danej jednostki terytorialnej, jak i służbom pracującym w danej jednostce zarówno sytuacje trudne społecznie, jak pozwalają na rozpoznanie potencjalnych ognisk zagrożeń. Badania problemów społecznych na wybranych społecznościach mają jeszcze ten aspekt, że są najlepszym wskaźnikiem efektywności prowadzonych działań profilaktycznych. Badanie, które zostało przeprowadzone, a którego wyniki zostaną zaprezentowane poniżej, miało za zadanie opisanie opinii mieszkańców na temat problemów społecznych w Sieradzu. Główny nacisk badań skoncentrowany był wokół zagadnienia związanego z problemem uzależnień. Została podjęta problematyka choroby alkoholowej, której wydaje się wciąż mimo wielu kampanii społecznych nie jest wystarczająco poświęcana uwaga, a jest to zagrożenie prowadzące do destrukcji nie tylko jednostki nadużywającej alkoholu ale powodujące zespół alkoholowy całej dotkniętej tym problemy rodziny (jeśli problem występuje w rodzinie). Ponadto zbadana została opinia mieszkańców na temat innych używek jak palenie papierosów, sięgania po narkotyki, czy inne substancje psychoaktywne w tym tzw. dopalacze. Badanie skoncentrowane było nie tylko na badaniu opinii na temat wymienionych używek, ale również na badaniu postawy respondentów wobec używek, przez odniesienie się do osobistych doświadczeń badanego. Dodatkowo w badaniu podjęto próbę odpowiedzi na pytanie związane z najczęściej kojarzoną formą współwystępowania problemu używek i problemu przemocy. W przeprowadzonej analizie zostanie podjęty problem czy i jak oba zjawiska współzależą od siebie? Czy można wskazać z którym ze środków odurzających działają najsilniej, czy też może są to zjawiska tylko pozornie skorelowane. 1. Cel badania Celem badania jest zdiagnozowanie i opisanie zakresu problematyki uzależnień od alkoholu, papierosów i środków odurzających w tym narkotyków wśród mieszkańców Sieradza. 2. Wykorzystana metoda i technika badawcza Badanie zostało przeprowadzone na reprezentatywnej próbie badawczej wśród mieszkańców Sieradza. Próba badawcza to grupa 500 losowo wybranych, dorosłych mieszkańców Sieradza. Reprezentatywność doboru oznacza, że wśród badanej populacji (z której próba została wybrana) zostały wybrane takie jednostki do badań, których zagregowane cechy mają swoje odbicie w tych samych zagregowanych cechach w badanej populacji. 2 Spis telefonów mieszkańców Sieradza stanowił w tym przypadku operat losowania. Reprezentatywną próbę dobrano przez zastosowanie doboru losowo- 2 E. Babbie, Podstawy badao społecznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, str

38 warstwowego. Dobór warstwowy pozwala na zmniejszenie błędu z próby, zarazem zwiększając reprezentatywność. 3 Głównymi zmiennymi wykorzystanymi do analizy danych były płeć i wiek, z racji możliwości odniesienia się i porównania badań z roku Tabela 7. Dobór próby - dorośli mieszkańcy Sieradza n=500 wiek mężczyźni kobiety suma dla poszczególnych kategorii wiekowych ilość mężczyzn z danej kategorii wiekowej do przebadania ilość kobiet z danej kategorii wiekowej do przebadania całkowita próba badawcza od 20 do od 25 do od 35 do od 45 do od 55 do od 65 lat Razem procent populacji / 230 mężczyzn do przebadania 54 procent populacji / 270 kobiet do przebadania Źródło: Dobór próby na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS za rok Przy tego rodzaju badaniu najczęściej wykorzystywaną metodą badawczą, zastosowaną i w tym przypadku była metoda ankietowa. Badanie wykonano metodą CATI (Computer Assisted Telephone Interview). Polega ono na bezpośredniej rozmowie ankietera z respondentem przy wykorzystaniu zestandaryzowanego narzędzia badawczego, w tym przypadku kwestionariusza ankiety. W kwestionariuszu znalazło się 43 pytania z czego większość stanowiły pytania zamknięte, oraz z dodatkowych 8 pytań metryczkowych, wykorzystywanych do opisu społeczno- demograficznego opisywanej próby. 3. Teren badań Sieradz jest miastem położonym w województwie łódzkim w powiecie sieradzkim. Miasto jest położone nad rzeką Wartą, która tworzy na jego terenie i okolicach Kotlinę Sieradzką. Od strony północnej, wschodniej i południowej miasto graniczy z gminą Sieradz, a od strony zachodniej z gminą Wróblew. Powierzchnia miasta to ok. 52 km². Według danych z końca roku 2003, w Sieradzu mieszka 45,6 tyś osób. W mieście przypada 110 kobiet na 100 mężczyzn (co oddaje ogólną tendencję jaka jest w Polsce). Najwięcej mieszkańców osiedlonych jest w centralnej części miasta. 3 Tamże, str

39 Według danych z 2002 roku, pracujący w gospodarce narodowej stanowili osób, w tym : - w przemyśle 26,5% ogółu pracujących w mieście - budownictwo 5,8% - handel, naprawy 9,2% - edukacja 8,3% - ochrona zdrowia 16,3% 4 Rysunek 9. Mapa Polski Źródło: w liczbach 4 aktualizacja z dnia

40 4. Struktura społeczno- demograficzna badanych W badaniu w roku 2011 udział wzięło 500 osób. Kobiety stanowiły 54% badanych, mężczyźni 46%. Rysunek 10. Struktura społeczno demograficzna badanych płeć. 46% 54% kobiety mężczyźni Zmienną, która została wzięta pod uwagę przy ustalaniu struktury próby badawczej, a która pokaże jak rozkłada się populacja badanych jest wiek. Rysunek 11. Struktura społeczno-demograficzna badanych - wiek 18,5% 17% 20,5% 9% 16% 19% lat lat lat lat lat powyżej 66 lat Najbardziej liczną grupę wśród respondentów stanowiły osoby w wieku lat (20,5%), kolejną grupą obejmującą 18,5% badanych byli respondenci w przedziale 40

41 wiekowym lat. Najmniejszy udział procentowy stanowili badani w najmłodszej objętej badaniem grupie wiekowej lata, których udział wynosił 9%. Analizując rozkład wieku badanych, można wysnuć wniosek, że w badaniu przeważają osoby starsze, co daje też obraz całej struktury wiekowej społeczności Sieradza. Rysunek 12. Struktura społeczno- demograficzna badanych- miejsce zamieszkania 2% 3,5% 4% 6% 9% 48% osiedle Centrum osiedle Chabie osiedle Dziewiarz osiedle Jaworowe osiedle Kasztanowe 9% 9% 8,5% osiedle Męka osiedle Polna-Północ osiedle Woźniki inne Biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania respondentów wyniki z poszczególnych regionów miasta rozkładają się następująco, najliczniej zamieszkane jest osiedle Centrum, gdzie mieszka prawie połowa badanych. Osiedla Jaworowe i osiedle Dziewiarz zamieszkuje tyle samo procent badanych 9%, do tej grupy można przypisać również osiedle Chabie z mniej liczną tylko o pół procenta populacją. Najmniej liczebną grupę (2%) stanowili mieszkańcy osiedla Woźniki. Pozostałe 9% to mieszkańcy zamieszkujący poszczególne ulice. 41

42 Rysunek 13. Struktura społeczno demograficzna - stan cywilny Uwzględniając w analizie stan cywilny respondentów zdecydowana większość tj. 74% pozostaje w związku małżeńskim. Osób stanu wolnego tj. panny i kawalerowie jest 17%, a osób owdowiałych 8%, najmniej liczną grupę stanowią osoby rozwiedzione ok. 2%. Rysunek 14. Struktura społeczno-demograficzna badanych- wykształcenie Źródło: Badanie własne Według zebranych danych respondenci z wykształceniem średnim stanowią najliczniejszą grupę badanych 57%, wykształcenie wyższe posiada 23% badanych. Wykształcenie zawodowe deklarowało 18,5% badanych, a najniższe wykształcenie (podstawowe) ma 2% respondentów. 42

43 Rysunek 15. Struktura społeczno- demograficzna badanych- dochód 1,4% 19,3% 39,8% do 700 zł od zł od zł powyżej 3000 zł 24,6% odmowa odpowiedzi 15,0% Źródło: Badanie własne Odpowiedzi na pytanie o dochód, są dla analizy społeczno-demograficznej pytaniem kluczowym, ponieważ są jednym ze wskaźników umożliwiających podjęcie próby opisania pewnych zjawisk z poziomu makrostruktur społecznych, co między innymi możliwość zakwalifikowania do jednej z warstw czy klas społecznych. Powołując się na deklaracje respondentów, około jedna czwarta umieściła swój przychód netto w granicach 1400 do 3000 zł. Swój dochód poniżej 700 zł netto, czyli najniższą z wymienionych stawek zadeklarowało niecałe 2%. Najciekawsze jednak w rozkładzie odpowiedzi jest to czego tak naprawdę nie widać, czyli to że prawie 40% badanych odmówiło odpowiedzi na to pytanie. Rysunek 16. Struktura spoleczno- demograficzna badanych- sytuacja ekonomiczna 43

44 Kolejnym pytaniem ściśle wiążącym się z pytaniem o dochód jest pytanie o sytuacje ekonomiczną, w której to główne wartości są rozpisane na wykresie nr 7. Z przedstawionego powyżej wykresu można odczytać, że prawie 30% badanych pracuje na pełnym etacie na umowę o pracę. Około 13% badanych zatrudnionych jest bądź na umowę na czas określony, bądź na inny elastyczny rodzaj umowy. Własną działalność gospodarczą prowadzi 2,4% respondentów. Z rent i emerytur utrzymuje się 31% badanych. Ciekawym jest to, że 4,3% badanych zadeklarowało brak jakichkolwiek dochodów, warto w tym miejscu wyjaśnić, że badani zgodnie z zaproponowanym narzędziem badawczym musieli wskazać jedno ze źródeł utrzymania, można więc wnioskować, że utrzymują się z innych dodatkowych źródeł. Kolejnym wnioskiem jaki nasuwa się może być to, że respondenci mogą utrzymywać się z dwóch różnych źródeł dochodu. Dopełnieniem analizy w tym zakresie będzie kolejny wykres, przedstawiający strukturę zawodową respondentów. Rysunek 17. Struktura społeczno - demograficzna badanych - struktura zawodowa 6,9% 0,2% 1,0% 3,5% 2,0% 6,3% 28,9% uczeń/student pracownik fizyczny urzędnik specjalista/nauczyciel wolny zawód emeryt/rencista 32,3% przedsiębiorca dyrektor 3,5% 4,3% 11,0% rolnik gospodyni domowa bezrobotny Dane na wykresie pokazują, że najliczniejszą grupą wśród badanych jest grupa emerytów i rencistów, co potwierdzałoby dane z opisu próby ze względu na wiek. Zebrane dane pokazują, że społeczeństwo Sieradza jest społeczeństwem starzejącym się. Pracownicy fizyczni to 28,9%. Pracowników umysłowych jest ok. 24% łącznie, biorąc pod uwagę urzędników, specjalistów, lekarzy, itd. Do pracowników umysłowych zostali zaliczenie zarówno specjaliści (menadżerowie niższego szczebla), urzędnicy administracji państwowej i samorządowej, nauczyciele jak i przedstawiciele wolnych zwodów do których włączeni zostali lekarze i prawnicy. Studentów jest tylko 6%, co oczywiście można wyjaśnić faktem, że prawdopodobnie większość przebywa (uczy się) poza Sieradzem. Jednak, gdy cofniemy się do rozkładu wieku, zauważyć możemy, że nie ma tendencji odtwarzających strukturę społeczną. Czyli ta 24% potencjalna klasa średnia, może nie zostać w przyszłości odtworzona, bo młodzi ludzie którzy wyjechali na studia, 44

45 prawdopodobnie zostaną i osiedlą się w miastach gdzie studiowali. Bardzo ciekawą grupą społeczną są gospodynie domowe, stanowiące prawie 7% mieszkańców. Jak powszechnie wiadomo, gospodynie domowe nie dostają wynagrodzenia finansowego za swoją pracę. Zwróćmy uwagę, że jako osoby bezrobotne, czyli zarejestrowane w urzędach pracy zadeklarowało się 2% mieszkańców, a z wcześniejszego wykresu można odczytać, że na utrzymaniu współmałżonków pozostaje nie cały procent respondentów. Pytanie więc jakie nasuwa się to, czy i jakie źródła dochodów mają gospodynie domowe? Czy może są to osoby potencjalnie długotrwale bezrobotne, a które jako nie zarejestrowane, nie dają pełnego obrazu faktycznej ilości osób bezrobotnych. 45

46 5. Prezentacja wyników badań Rysunek 18. Sposób spędzania wolnego czasu Respondenci najchętniej swój wolny czas spędzają wspólnie z rodziną 49,2%. Około 35% badanych spędza go w towarzystwie znajomych. Podsumowując prawie 85% badanych w wolnym czasie spotyka się ze swoimi bliskimi i to z nimi głównie spędza wolny czas. Warto zwrócić uwagę, że ponad 17% badanych spędza wolny czas zajmując się ogródkiem, bądź wypoczywając na działce i że nie całe 2,5% badanych ma swoje hobby, któremu by się poświęcało. Kolejny wykres pokaże jak rozkładają się odpowiedzi na to pytanie, gdy weźmie się pod uwagę taką zmienną jak płeć. 46

47 Rysunek 19. Sposób spędzania wolnego czasu - dekompozycja ze względu na płeć 3,5% 8,8% mężczyzna kobieta 53,3% 39,2% 45,9% 30,2% 1,4% 3,9% 7,5% 18,5% 9,3% 15,9% 19,4% 37% wspólnie z rodziną ze znajomymi mam swoje hobby prace domowe w ogródku/na działce uprawianie sportu inna odpowiedź 0% 20% 40% 60% 80% 100% Analizując wyniki badań, przedstawione na wykresie 10, można zauważyć, że płeć nie jest czynnikiem różnicującym sposób spędzania wolnego czasu. Czas spędzany z rodziną jest najchętniej wybieraną formą zarówno wśród kobiet 45,9%, jak i mężczyzn 53,3%. W porównaniu z wynikami ogólnymi, płeć nie różnicuje również znacząco czasu wolnego spędzanego wraz ze znajomymi. Cieszy się 39,2% zainteresowaniem wśród mężczyzn i około 30% wśród kobiet. Sport uprawia w wolnym czasie więcej mężczyzn 8,8%, niż kobiet 3,9%. Rysunek 20. Sposób spędzania wolnego czasu- dekompozycja ze względu na wiek Kolejną zmienną wziętą do analizy jest zmienna wiek. Osoby młode w wieku od lat najchętniej czas wolny spędzają ze znajomymi. Najchętniej z rodziną czas spędza prawie 47

48 70% osób w przedziale wiekowym lat. Wraz z wiekiem wzrasta zainteresowanie spędzaniem czasu wolnego na działce, czy w ogródku, najwyższy wskaźnik takiego zainteresowania 31,9% jest wśród osób w przedziale wiekowym lat. Niepokojącym jest fakt ze tylko 2,2% respondentów w najmłodszej grupie wiekowej, wskazało, że swój wolny czas poświęca na swoje hobby Alkohol Rysunek 21. Częstotliwość spożywania alkoholu Spożywanie alkoholu najczęściej odbywa się w trakcie różnych uroczystości rodzinnych- 22,8%. Aż 40% biorących udział w badaniu zaprzeczyło, że kiedykolwiek pije alkohol. Jest to dość znaczny odsetek odpowiedzi przeczącej na pytanie Czy zdarza się Panu/Pani spożywać napoje alkoholowe. Bardzo często natomiast sięga po alkohol niecały procent respondentów. Porównując inne wartości to do kilkukrotnego spożywania alkoholu w ciągu roku przyznaje się 15,6% badanych, a do picia w czasie wolnym np. po pracy około 5%. Warto zaznaczyć w tym miejscu, że szereg kolejnych pytań, które zostały wzięte do analizy zostały zadane osobom, które zadeklarowały, że sięgają po alkohol (około 60% badanych). W związku z tym analiza kolejnych wykresów będzie dotyczyła tej grupy respondentów. 48

49 Warto sprawdzić, czy płeć jest czynnikiem wpływającym na częstotliwość picia alkoholu, wyniki przedstawia poniższy wykres. Rysunek 22. Częstotliwość spożywania alkoholu- dekompozycja ze względu na płeć We wszystkich analizowanych kategoriach częstotliwości picia alkoholu (poza kategorią nigdy) przeważają mężczyźni. Kobiety najczęściej sięgają po alkohol podczas większych uroczystości 18,1%, mężczyźni 26,7%. Ani jedna z badanych kobiet nie wybrała kategorii bardzo często, deklarując częstotliwość picia alkoholu. Wśród mężczyzn kategoria ta osiągnęła również znikomy wynik, nie całe 1%. Natomiast prawie połowa respondentek stwierdziła, że nigdy nie sięga po alkohol. 49

50 Rysunek 23. Częstotliwość spożywania alkoholu dekompozycja ze względu na wiek Źródło: Badanie własne Młodzi ludzi najczęściej sięgają po alkohol podczas uroczystości rodzinnych 27%. Osoby powyżej 65 roku życia wykazują coraz mniejszą tendencję do spożywania alkoholu. W grupie powyżej 66 roku życia połowa respondentów zadeklarowała, że w ogóle nie pije alkoholu. Rysunek 24. Najczęstsze miejsca spożywania alkoholu Jako miejsce gdzie najczęściej spożywany jest alkohol respondenci wskazali dom 18,7%, a 18,3% wskazało, że pije na uroczystościach rodzinnych. Wydaje się, że można wysunąć wniosek, iż obie kategorie nie muszą być koniecznie rozłączne. Można założyć, że duża część uroczystości, czy spotkań rodzinnych odbywa się również w domu. Niewielki 50

51 odsetek respondentów pije alkohol po pracy, oraz tylko 1% deklaruje, że spożywa go na świeżym powietrzu. Rysunek 25. Najczęstsze miejsca spożywania alkoholu - dekompozycja ze względu na płeć Z wykresu można wyczytać, że jeśli już kobiety sięgają po alkohol odbywa się to najczęściej w trakcie uroczystości rodzinnych 21,4%. Mężczyźni spożywają alkohol najczęściej w domu 21,6%. Obie grupy niechętnie sięgają po alkohol na świeżym powietrzu kobiety wcale, mężczyźni 2,2%; oraz po pracy, kobiety 0,4%, mężczyźni 1,3%. Rysunek 26 Najczęstsze miejsca spożywania alkoholu - dekompozycja ze względu na wiek 51

52 W grupie wiekowej najmłodszych dorosłych respondentów objętych badaniem, zadeklarowali, że najczęściej piją alkohol w pubach bądź różnych lokalach 33,3%. W pozostałych kategoriach wiekowych respondenci wskazywali, że najczęściej piją alkohol w domu, oraz na uroczystościach rodzinnych. W całym zestawieniu respondenci w znikomym procencie 2% w kategorii wiekowej wskazywali na picie alkoholu na świeżym powietrzu. Rysunek 27 Towarzystwo, w jakim spożywany jest alkohol Największa ilość respondentów, która przyznała się do spożywania alkoholu, konsumuje go najczęściej w towarzystwie rodziny 30,1%. Kolejno 23% badanych spożywa alkohol w gronie znajomych, przyjaciół. Picie alkoholu przyjęte jest jako czynność strikte społeczna, często nadaje się okolicznościom w jakim jest spożywany znaczenie symboliczne np. wznoszenie toastów. Tylko 3,3% pije alkohol w samotności. 52

53 Rysunek 28 Towarzystwo w jakim spożywany jest alkohol - dekompozycja ze względu na płeć mężczyzna kobieta 5,7% 30,8% 24,3% 4,0% 16,7% 37,4% 2,8% koledzy w pracy znajomi/przyjaciele rodzina samemu 0% 20% 40% 60% 80% 100% Deklaracje badanych związane z towarzystwem z którym spożywają alkohol różnią się. Kobiety 37,4% częściej niż mężczyźni 24,3% spożywają alkohol w gronie rodzinnym. Mężczyźni z kolei 30,8%, częściej niż kobiety 16,7% spotykają się i piją alkohol ze znajomymi. Bardzo ciekawym zjawiskiem jest to, że kobiety zadeklarowały, że nie piją w gronie kolegów z pracy, natomiast do picia w samotności przyznało się 2,8% kobiet. Tylko ok. 1,5% więcej mężczyzn pije alkohol z kolegami w pracy, niż pija go w samotności. Podane wartości odzwierciedlają, pewne zachowanie które mają niewątpliwie charakter społeczny. 53

54 Rysunek 29. Towarzystwo w jakim spożywany jest alkohol- dekompozycja ze względu na wiek W przypadku analizy relacji wieku do towarzystwa w którym się spożywa alkohol, wydaje się kształtować wyraźna tendencja. Im osoby młodsze tym częściej spotykają się w gronie znajomych i przyjaciół. Im osoby starsze tym częściej spożywają alkohol w rodzinnym gronie. Rysunek 30 Najczęściej spożywany alkohol Najczęściej spożywanym alkoholem jest wino, pije je 22,8% badanych, równie często pijący respondenci sięgają po piwo 22%. Wódka jako alkohol cieszy się najmniejszym zainteresowaniem wśród respondentów- 5,1%. 54

55 Rysunek 31 Najczęściej spożywany alkohol- dekompozycja ze względu na płeć Z wykresu można odczytać, że płeć jest czynnikiem różnicującym wybór alkoholu do spożycia. Mężczyźni zdecydowanie prawie 4 razy częściej sięgają po piwo 32,5% w porównaniu do kobiet 8,5%. Chętniej też, niż kobiety (około 2%), mężczyźni piją wódkę 9,3%. Kobiety (31%) z kolei zdecydowanie częściej niż mężczyźni (12,8%) wybierają wino. Rysunek 32 Najczęściej spożywany alkohol- dekompozycja ze względu na wiek Biorąc pod uwagę wiek badanych, zauważamy tendencję, że wraz z wiekiem więcej respondentów jako napój alkoholowy wybiera wino. Osoby młode w przedziałach wiekowych lat (57,8%), oraz lat (31,6%), najchętniej wybierają piwo. 55

56 Ciekawym jest, że osoby starsze powyżej 66 lat wybierają wódkę (około 9%), częściej niż osoby młodsze. Wódkę jako alkohol do picia najczęściej wybierają osoby w przedziale wiekowym lat (15,3%). Rysunek 33 Powody spożywania alkoholu Jako najczęstszą przyczynę spożywania alkoholu respondenci podali powody towarzyskie 46,3%. Co niewątpliwie łączy się z wcześniejszymi odpowiedziami respondentów, którzy miejsce gdzie najczęściej spożywają alkohol wskazywali dom, bądź też u znajomych. Widać tu pewien związek i spójność odpowiedzi respondentów. Rysunek 34 Powody spożywania alkoholu- dekompozycja ze względu na płeć Towarzysko 2,6% 1,3% By się zrelaksować mężczyźni 49,8% 25,1% 9,3% 8,8% By zapomnieć o kłopotach kobiety 43,4% 24,2% 0,7% 4,6% 2,2% By się dobrze bawić, mieć lepszy humor By nabrać odwagi Z nudy 0% 20% 40% 60% 80% 100% Lubię ich smak 56

57 Powody picia alkoholu przez kobiety i mężczyzn w zasadzie nie różnią się istotnie. Mężczyźni prawie dwukrotnie częściej (9,3%) niż kobiety (4,6%) sięgają po alkohol, żeby się dobrze bawić. Prawie 9% mężczyzn przyznało, że lubi smak alkoholu, co potwierdziło tylko około 2% pań. Kobiet nie piją za to by nabrać odwagi. Respondenci również nie wybrali nudy jako okazji do picia. Rysunek 35 Powody spożywania alkoholu- dekompozycja ze względu na wiek Zmienna wiek, różnicuje powody picia alkoholu. Im młodsze osoby tym częściej konsumują alkohol towarzysko. W grupie wiekowej lat, 60% respondentów przyznało, że w takich właśnie okolicznościach pije alkohol. Natomiast wśród starszych osób (powyżej 66 lat), 8% przyznało, że pije alkohol, bo im smakuje. Rysunek 36 Średnia miesięczna ilość spożywanego alkoholu 5,3% 1,2% 0,8% 26,8% 25% Do 0,5 litra 0,5 2 litrów 2 3,5 litra 3,5 7 litrów Powyżej 7 litrów 57

58 Wśród osób spożywających alkohol 25% przyznało, że pije do 0,5 litra alkoholu w miesiącu. Około 2% więcej wybrało przedział między 0,5, a 2 litrami wypijanego alkoholu w miesiącu. Niecały 1% badanych przyznał, że przekracza dawkę 7 litrów alkoholu w miesiącu. Rysunek 37 Średnia miesięczna ilość spożywanego alkoholu- dekompozycja ze względu na płeć Mężczyźni generalnie w ciągu miesiąca wypijają więcej alkoholu niż kobiety. Przy wartościach do 0,5 litra miesięcznie, nie ma znaczących różnic. Im więcej litrów wypijanego alkoholu w miesiącu tym większe różnice między wartościami. Największa różnica widoczna jest przy odpowiedzi, gdzie 11% mężczyzn przyznaje, że w miesiącu wypija od 2-3,5 litrów alkoholu, przy 0,7% udziale odpowiedzi kobiet. 58

59 Rysunek 38 Średnia miesięczna ilość spożywanego alkoholu- dekompozycja ze względu na wiek Respondenci do 45 roku życia piją więcej, niż osoby w późniejszym wieku. Osoby starsze piją też najmniej alkoholu w ogóle, to jest około 50%. Warto przypomnieć, że są to wyniki wśród około 60 procent osób, które zadeklarowały, że piją alkohol. Przenosząc te wyniki na całą populację, można powiedzieć, że ok. 90% ludzi starszych (powyżej 66 roku życia) pije najmniej alkoholu w porównaniu zresztą kategorii wiekowych. Średnio najwięcej alkoholu w miesiącu piją osoby z najmłodszej kategorii wiekowej- 76%. Weźmy więc pod uwagę, ile i jakiego rodzaju alkohole spożywają respondenci w ciągu miesiąca. 59

60 Rysunek 39 Średnia miesięczna ilość spożywanego alkoholu-piwo 6,9% 7,9% 3,3% 5,3% Do 0,5 litra 0,5 1 litra 1 2 litrów powyżej 2óch litrów Prawie 8% respondentów przyznało, że najczęściej spożywa od 1-2 litów piwa w miesiącu. Powyżej 2 litrów piwa w miesiącu pije prawie 7% badanych. Jedną 0,5 litrową butelkę piwa wypija średnio w miesiącu najmniej respondentów tylko 3,3%. Rysunek 40 Średnia miesięczna ilość spożywanego alkoholu - wino Sytuacja z piciem wina, wygląda następująco, najwięcej respondentów 10,8% wskazało, że pije od 0,3-04 litra wina w miesiącu, gdzie kieliszek wina to ok. 0,2 litra. Niecałe 1,5% wypija natomiast powyżej 0,8 litra wina. W przypadku wypijania wódki, w poszczególnych kategoriach nie przekraczają 2%. Najwięcej powyżej 0,26 litra wódki w ciągu miesiąca wypija 2% badanych. Deklaracje związane z wypijaniem drinków, 60

61 wskazują, że najwięcej respondentów 3,7% nie przekracza 0,5 litra w miesiącu. Biorąc pod uwagę, wcześniejsze wykresy, w których to sygnalizowane było, że młodzi ludzie najczęściej sięgają po alkohol, warto więc w przypadku tej kategorii skorelować ile i jakiego alkoholu wypijają najczęściej. Najciekawsze wyniki wyszły przy zestawieniu respondentów z najmłodszej kategorii wiekowej i z ilością wypijanego piwa. Rysunek 41 Średnia miesięczna ilość spożywanego piwa- kategoria wiekowa lat lat 9% 16% 18% 16% Do 0,5 litra 0,5 1 litra 1 2 litrów 11%powyżej 2óch litrów 2%0% 20% 40% 60% 80% 100% To co wydaje się najciekawsze to tak naprawdę niewielkie różnice procentowe między poszczególnymi kategoriami. Czyli to, że młodzi ludzie chętniej w ogóle sięgają po alkohol. Rysunek 42 Odczuwanie fizycznych dolegliwości wywołanych spożywaniem alkoholu 61

62 Prawie 50% respondentów zapytanych, czy odczuwają jakieś fizyczne dolegliwości wywołane spożywaniem alkoholu, stwierdziła, że nic takiego nie następuje. Chroniczne problemy ma z kolei niecały 1% badanych. Rysunek 43 Odczuwanie fizycznych dolegliwości po spożyciu alkoholu- dekompozycja ze względu na płeć Z wykresu można odczytać, że 15% mężczyzn w porównaniu z 1% kobiet przyznaje się do dolegliwości związanych z piciem alkoholu, ale definiuje je jako niedokuczliwe i takie które szybko mijają. Biorąc pod uwagę kategorię w której badani stwierdzają, że nie mają żadnych dolegliwości fizycznych po wypiciu alkoholu, rozkład odpowiedzi wygląda identycznie u kobiet i mężczyzn (50%). 62

63 Rysunek 44 Odczuwanie fizycznych dolegliwości po spożyciu alkoholu- dekompozycja ze względu na wiek powyżej 66 lat lat lat lat lat lat 48% 45% 5% 57% 3% 1% 47% 14% 2% 48% 13% 59% 9% 9% 1% 0% 20% 40% 60% 80% 100% piję, ale nie odczuwam żadnych dolegliwości tak, ale niedokuczliwe i szybko przechodzą tak, dokuczliwe ale przechodzą tak, mam chroniczne dolegliwości i choroby, wywołane spożywaniem alkoholu Skutków picia alkoholu nie odczuwają głównie osoby młode 59%, oraz powyżej 66 roku życia 48%. Wśród osób młodych jest też największa tendencja 9%, do odczuwania dokuczliwych skutków picia alkoholu. Rysunek 45 Odczuwanie psychicznych dolegliwości po spożyciu alkoholu 0,4% 11,2% 0,8% 46,7% Piję, ale nie odczuwam żadnych dolegliwości Tak, jestem bardziej towarzyski Tak, staję się agresywny, kłótliwy Tak, nie kontroluję się, używam przemocy Tak, staję się smutny, załamany 63

64 Podobnie jak w przypadku fizycznych dolegliwości, tak i w przypadku dolegliwości psychicznych prawie 47% badanych twierdzi, że nie odczuwa żadnych dolegliwości. Bardziej towarzyskich po alkoholu jest 11,2%, do bycia agresywnym przyznał się nie cały procent badanych. Rysunek 46 Odczuwanie psychicznych dolegliwości po spożyciu alkoholu- dekompozycja ze względu na płeć Płeć, nie różnicuje istotnie odczuwania skutków psychicznych po spożyciu alkoholu, zarówno kobiety 44%, jak i mężczyźni 50%, zadeklarowali, że nie odczuwają dolegliwości. Istotną różnicą jest jedynie ta, że mężczyźni prawie dwukrotnie częściej niż kobiety 7,5%, po wypiciu alkoholu stają się bardziej towarzyscy. Żaden z respondentów nie przyznał, że po alkoholu używa przemocy. 64

65 Rysunek 47 Odczuwanie psychicznych dolegliwości po spożyciu alkoholu- dekompozycja ze względu na wiek powyżej 66 lat 50% lat 47% 4% lat 52% 8% lat 40,50% 19% lat 42% 20% lat 49% 22% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 2% Piję, ale nie odczuwam żadnych dolegliwości Tak, jestem bardziej towarzyski Tak, staję się agresywny, kłótliwy Tak, nie kontroluję się, używam przemocy Tak, staję się smutny, załamany We wszystkich kategoriach wiekowych respondenci przyznawali w większości, że spożywanie alkoholu nie powoduje u nich dolegliwości. Im starsi respondenci tym, rzadziej przyznawali, że po alkoholu stają się bardziej towarzyscy, do czego przyznawali się najmłodsi respondenci 4%. Rysunek 48 Wpływ alkoholu na relacje z otoczeniem 65

66 Badani w 58% stwierdzili, że alkohol nie wpływa w ich przypadku na relacje z otoczeniem. Jedynie znikomy procent 0,4% respondentów przyznał, że zdarza się im przez alkohol popadać w konflikty rodzinne, bądź ze znajomymi. Rysunek 49 Wpływ alkoholu na relacje z otoczeniem- dekompozycja ze względu na płeć Jeżeli pojawiają się jakieś trudności w relacjach z otoczeniem to występują one u ok. 1% mężczyzn i dotyczą konfliktów ze znajomymi, bądź konfliktów z rodziną 0,4%, do których przyznaje się też taki sam znikomy procent kobiet. 66

67 Rysunek 50 Wpływ alkoholu na relacje z otoczeniem- dekompozycja ze względu na wiek Jedynie respondentom w najmłodszej grupie wiekowej zdarza się popadać w konflikt ze znajomymi 2%. Do konfliktów z rodziną przyznało się 2,5% badanych w wieku od lat. Rysunek 51 Częstotliwość upijania się wśród badanych 0,7% 34,3% 10,4% 11,2% 0,4% 2,8% 0%Tylko 10%, 20%dwa raz razy w życiu 40%Kilka razy w życiu 60%Kilka razy w roku 80%Kilka razy na miesiąc Nawet kilka razy w tygodniu Nigdy mi się to nie zdarzyło Wśród respondentów 34,3% przyznało, że nigdy nie zdarzyło im się upić. Do jednorazowego upicia się przyznało się 10,4% badanych. Niewiele więcej 11,2% przyznało się do tego, kilkukrotnie zdarzyło się im być w stanie upojenia alkoholem. 67

68 Rysunek 52 Częstotliwość upijania się wśród badanych- dekompozycja ze względu na płeć Zjawisko upijani się, zdecydowanie częściej można na podstawie wykresu zaobserwować u mężczyzn. Raz w życiu upiło się dwa razy więcej mężczyzn 14,5%, niż kobiet 7%. Kilka razy w życiu upiło się 22% mężczyzn i tylko 2,5% kobiet. Za to 41% kobiet przyznało, że nigdy się nie upiło. Rysunek 53 Częstotliwość upijania się wśród badanych- dekompozycja ze względu na wiek 68

69 Do kilkukrotnego upicia się w ciągu jednego tygodnia przyznało się 2% badanych w wieku lat. Wśród tej grupy wiekowej jest też porównując z innymi kategoriami wysoki odsetek 36% osób, które przyznały, że nigdy się to im nie zdarzyło. Kilka razy w roku upija się 19% respondentów w kategorii wiekowej lat. Rysunek 54 Występowanie zjawiska "urwania się filmu Około 50% badanych stwierdziło, że nigdy nie zdarzyło się im upicie się, tzw. urwanie filmu. Kilka razy w życiu zdarzyło się to ok. 7% respondentów. Nikt z respondentów nie przyznał, że zdarza się im to kilka razy w tygodniu, czy kilka razy w miesiącu. Rysunek 55 Występowanie zjawiska "urwania filmu"- dekompozycja ze względu na płeć 69

70 Zjawisko urwania się filmu, częściej zdarza się mężczyznom. Do upicia się raz w życiu przyznało się 2% kobiet i 6% mężczyzn. Kilka razy w życiu upiło się za 14% mężczyzn i nie cały 1% kobiet. Deklaracje, że nigdy w życiu się to respondentom, nie zdarzyło w przypadku podziału na płeć, rozkładają się podobnie - kobiety 49%, mężczyźni 45%. Rysunek 56 Występowanie zjawiska "urwania się filmu"- dekompozycja ze względu na wiek Im młodszy badany tym częściej przyznaje się do upicia się przynajmniej raz w życiu. Wśród najmłodszych respondentów 9% stwierdziło, że przynajmniej raz w życiu się upiło. Jest to tym ciekawsze, że w tej samej kategorii wiekowej najwięcej osób 60% stwierdziło, że nigdy w życiu nie urwał im się film. Jest też tym bardziej ciekawe, że również wśród najmłodszej kategorii wiekowej były rozbieżności co do samopoczucia po alkoholu, najwięcej osób miało dolegliwości i najwięcej osób twierdziło, że ich nie miało. Wydaje się więc, że sama kategoria badanych może być bardziej heterogeniczna niż inne kategorie. 70

71 5.2. Narkotyki W przypadku pytania o zażywanie narkotyków, zdecydowana większość respondentów ok. 98% zdecydowanie zaprzeczyła, że kiedykolwiek sięgała po narkotyki. Raz, czy dwa razy w życiu zdarzyło się to 1,25% badanych. Rysunek 57 Zażywanie narkotyków Analogicznie, jak w przypadku rozdziału poświęconemu alkoholowi, tak i w przypadku szeregu pytań, o narkotyki, pytania te zostały, zadawane tym osobom, które przyznały, że miały kontakt z narkotykami. 71

72 Rysunek 58 Zażywanie narkotyków- dekompozycja ze względu na płeć Wśród 500 przebadanych osób, po narkotyki sięgnęło w sumie 9 mężczyzn i 3 kobiety. Procentowo to kobiety w zdecydowanej większości 99% zaprzeczyły, że kiedykolwiek sięgały po narkotyki. Rysunek 59 Zażywanie narkotyków- dekompozycja ze względu na wiek Do sięgania po narkotyki przyznają się głównie osoby młode. Około 7% respondentów w najmłodszej kategorii wiekowej spróbowało narkotyków raz, dwa razy w życiu. Okazjonalnie kontakt z narkotykami miało 3 osoby. Respondenci powyżej 46 roku życia zadeklarowali, że nigdy nie zażywało narkotyków. 72

73 Jeśli chodzi o rodzaj narkotyków po które najczęściej sięgali respondenci to 10 osób przyznało się, że paliło marihuanę, 4 brało amfetaminę, 2 LSD, a jedna odpowiedziała, że były to środki dostępne w aptece. Respondenci nie potwierdzili natomiast nie eksperymentowali ani z heroiną, kokainą, czy grzybami halucygennymi. Powody dla których respondenci sięgali po narkotyki to w 5 przypadkach przyznanie, że znajomi brali, kolejnym powodem o którym mówiło 5 respondentów to sięganie po narkotyki, żeby się odprężyć. Jedna osoba przyznała, że spróbowała narkotyków, żeby się lepiej bawić, jedna bo pomagają w nauce. Spośród wszystkich osób, które przyznały, że miały kontakt z narkotykami 8 przyznało, że sięgnęło po nie, gdyż znajomi zaproponowali. Kolejnych 4 potwierdziło, że wzięło, bo brali wszyscy w towarzystwie. Respondenci nie potwierdzili, że bezpośrednią przyczyną spróbowania narkotyków było poczęstowanie ich przez obcą im osobę, bądź to, że sami starali się dotrzeć. Wśród badanych 6 osób stwierdziło, że nie odczuło dolegliwości fizycznych po zażyciu narkotyków, 4 przyznało, że odczuło ich wpływa ale nie był on dokuczliwy i szybko przeszedł, 1 osoba przyznała, że miała dolegliwości fizyczne ale przeszły. Dla 1 z osób narkotyki miały pozytywny wpływ na funkcjonowanie. Skutków psychicznych brania narkotyków nie odczuło 9 osób. Pojedyncze osoby przyznały, że po narkotykach tracą kontakt z rzeczywistością; albo były smutne albo też poprawił się kontakt z otoczeniem. 73

74 5.3. Papierosy Rysunek 60 Palenie papierosów Ponad połowa przebadanych respondentów zadeklarowała, że nigdy nie paliła papierosów. Niemal co czwarty (23%), przyznał się do zerwania z nałogiem. Około 22% respondentów pali papierosy. Rysunek 61 Palenie papierosów- dekompozycja ze względu na płeć Podobnie jak przy analizie spożywania alkoholu, mężczyźni częściej niż kobiety palą papierosy. W sumie nie pali 83% kobiet. Do palenia przyznało się 27% mężczyzn, 74

75 palących kobiet jest 10% mniej (17%). Więcej kobiet, niż mężczyzn (różnica 8%), deklaruje że rzuciła palenie. Rysunek 62 Palenie papierosów- dekompozycja ze względu na wiek Najwięcej palaczy 34% jest głównie wśród respondentów w wieku lat. Najwięcej osób, które zadeklarowało zerwanie z nałogiem 66% jest wśród osób z najstarszej kategorii wiekowej. Ponad połowa badanych w wieku lat przyznaje, że nigdy nie paliła, podobny procentowo rozkład odpowiedzi 62%, jest w przypadku osób w wieku lat. Rysunek 63 Częstotliwość palenia papierosów 4,9% 2,0% 9,4% Często jestem nałogowym palaczem Palę regularnie 12,6% Czasami Palę bardzo rzadko Wśród osób, które zadeklarowały że palą papierosy 9,4% jest nałogowymi palaczami. Do regularnego palenia przyznaje się 12,6% badanych. Osób, które palą sporadycznie, czy czasami jest w sumie 6%. 75

76 Rysunek 64 Częstotliwość palenia papierosów- dekompozycja ze względu na płeć Porównując wyniki w przypadku picia alkoholu i kontaktu z narkotykami, gdzie częściej kontakt z obiema używkami mieli mężczyźni, można wysnuć przypuszczenie, że również w przypadku palenia papierosów tendencja ta zostanie utrzymana. Dane na wykresie potwierdzają, że również w przypadku palenia papierosów to mężczyźni, częściej niż kobiety sięgają po tę używkę. W sumie prawie 30% mężczyzn przyznaje się do regularnego palenia papierosów. Rysunek 65 Częstotliwość palenia papierosów- dekompozycja ze względu na wiek 76

77 Najwięcej nałogowych palaczy jest w grupie wiekowej lat, 14%, oraz pomiędzy rokiem życia 16,5%. Do regularnego palenia przyznaje się 13% badanych w wieku lat, wśród tej kategorii jest też 4% osób, które zadeklarowały, że palą ale rzadko. Najmniej nałogowych palaczy jest wśród osób po 56 roku życia w sumie 12%. 77

78 5.4. Dopalacze W ciągu ostatniego roku, dość często w mediach przejawiał się problem dopalaczy. W Polsce dopalacze to szereg produktów, w skład których wchodzić mogą pochodne substancji psychoaktywnych lub preparaty np. pochodzenia ziołowego mogące zawierać substancje halucynogenne. Dopalacze, jako substancje w skład w których mogą wchodzić, różne substancje psychoaktywne, są środkami o tyle niebezpiecznymi w stosowaniu, gdyż ich wpływ na organizm ludzki, ze względu na zmieniający się wkład nie został do końca zbadany. 5 Rysunek 66 Zażywanie "dopalaczy Około 60% respondentów przyznaje, że wiem czym są tzw. dopalacze, ale nigdy po nie, nie sięgała. Nie wie nic o istnieniu dopalaczy ok. 30% badanych. Ciekawym jest, że chociaż znikomy procent to jednak po dopalacze sięgali respondenci częściej niż było to w przypadku deklaracji sięgania po narkotyki. Okazjonalnie, czy raz na jakiś czas sięga po nie 0,6% badanych. Bardzo często i w wolnym czasie 0,2%. 5 aktualizacja

79 Rysunek 67 Zażywanie "dopalaczy"- dekompozycja ze względu na płeć Odpowiadając na pytanie o zażywanie dopalaczy respondenci nie wybrali odpowiedzi tylko w weekendy i kilka razy w miesiącu, w związku z czym te odpowiedzi nie były brane pod uwagę przy opisie. Nie słyszało o dopalaczach i ich nie próbowało 34% kobiet, przy 29% odpowiedziach mężczyzn. Ponad dwa razy więcej kobiet 9%, niż mężczyzn 4%, odpowiedziało, że w ogóle nie wie co to są dopalacze. Jeśli już respondenci próbowali dopalacze to byli to głównie mężczyźni. 79

80 Rysunek 68 Zażywanie "dopalaczy"- dekompozycja ze względu na wiek Im starsi badani, tym częściej padała opinia, że nie wiedzą czym są dopalacze. Nowe alternatywne narkotyki jakimi są dopalacze, są głównie domeną ludzi młodych. W sumie okazjonalnie próbowało ich ok. 5% badanych w wieku od lat. Wśród grupy respondentów 8 osób, którzy przyznali się do kontaktu z dopalaczami, 5 badanych próbowało środków halucynogennych, 5- ciu środków zmieniających nastrój, a 3 osoby środków pobudzających. Jako przyczynę sięgania po dopalacze, badani wymienili to, że używali ich znajomi (3 osoby), aby się zrelaksować (3 osoby). Jako powód 2 osoby podały żeby lepiej się bawić. Podobnie jak przy analizie kontaktu z narkotykami, tak i w przypadku dopalaczy, 5 osób przyznało, że spróbowanie zaproponowali im znajomi. Kolejne 2 spróbowały, bo wszyscy próbowali, tylko 1 osoba przyznała, że dostała dopalacze od obcej osoby w klubie. Jeśli chodzi o dolegliwości fizyczne to 4 osoby nie skarżyły się na żadne dolegliwości, a kolejne 4 jedynie na przejściowe, które nie stanowiły problemu. Dolegliwości psychicznych po zażyciu dopalaczy, nie miało 5 respondentów, 1 osoba straciła kontakt z rzeczywistością, a 2 miały czarne myśli. Wszyscy respondenci, którzy przyznali się do brania dopalaczy zaprzeczyli, żeby miało to jakikolwiek wpływ na relacje z otoczeniem. 80

81 5.5. Opinie na temat używek W celu uzyskania pełnej charakterystyki badanego zjawiska społecznego, respondentom zadano pytania o opinię na temat używek. Rysunek 69 Opinia na temat alkoholu Ponad 50% badanych zgada się z opinią, że picie alkoholu powinno wiązać się z zachowaniem rozsądnego umiaru. Jednocześnie ok. 30% respondentów przyznało, że picie alkoholu nie jest niczym złym, ponieważ wszystko jest dla ludzi. Prawie jedna czwarta respondentów uważa, że alkohol nie jest niczym dobrym i powinno się trzymać od tego z daleka. Tylko 1,2% respondentów wyraziło opinie, że człowiek ma prawo sam decydować ile alkoholu chce wypić. 81

82 Rysunek 70 Opinie na temat alkoholu- dekompozycja ze względu na płeć Jeśli chodzi o stosunek do alkoholu to zarówno 50% mężczyzn, jak i 55% kobiet jest zgodnych, że zawsze powinno się zachować umiar. Ciekawym jest to że dwa razy więcej mężczyzn 8%, niż kobiet 4%, zgodziło się ze zdaniem, że człowiek od czasu do czasu musi się upić. Rysunek 71 Opinia na temat alkoholu- dekompozycja ze względu na wiek W sumie 5% osób powyżej 46 roku życia, daje przyzwolenie na upijanie się od czasu do czasu, co ciekawe żaden z respondentów między rokiem życia nie wybrał tej odpowiedzi. Aż 64% badanych będący w najmłodszej grupie wiekowej, zgodziło się, że 82

83 przy piciu alkoholu powinno się zachować umiar. Ze zdaniem, że wszystko jest dla ludzi zgodziło się 39% (najwięcej) respondentów powyżej 66 roku życia. Rysunek 72 Opinia na temat palenia papierosów Około 60% respondentów jest zdania, że od papierosów powinno się trzymać z daleka. Prawie 20% wyraziło opinię, że wszystko jest dla ludzi, a ponad 23% uważa, że mimo wszystko powinno się zachować umiar. Tylko 2,2% respondentów, jest zdania, że człowiek może palić bez ograniczeń. Rysunek 73 Opinia na temat palenia papierosów- dekompozycja ze względu na płeć W zasadzie płeć nie różnicuje opinii na temat palenia. O tym, że powinno się trzymać z daleka od papierosów, mówi 60% mężczyzn i 58% kobiet. Opinię, że wszystko jest dla 83

84 ludzi wyraziło 22% mężczyzn i 18% kobiet. Bez krytyczne podejście do palenia papierosów ma 2% kobiet i mężczyzn. Rysunek 74 Opinia na temat palenia papierosów- dekompozycja ze względu na wiek Respondenci powyżej 56 roku życia są w przeważającej części zdania 74,5%, że od papierosów powinno się trzymać z daleka. To zdanie podziela również 64% między rokiem życia, oraz respondenci powyżej 66 roku życia. Ze zdaniem, że wszystko jest dla ludzi bardziej skłonni zgodzić się są respondenci między rokiem życia. Zdania, że człowiek może palić bez ograniczeń jest 7% (najwięcej) badanych wieku lat. Rysunek 75 Opinia na temat zażywania narkotyków 84

85 Prawie 96% badanych wyraziło zdanie, że od narkotyków należy trzymać się z daleka. W sumie 3% wyraziło liberalną postawę wobec brania narkotyków (wszystko jest dla ludzi, człowiek ma prawo spróbować, człowiek ma prawo brać ile chce). Porównując opinie na temat narkotyków i paleniem papierosów, płeć jest czynnikiem bardziej różnicującym. Rysunek 76 Opinia na temat zażywania narkotyków- dekompozycja ze względu na płeć Około 10% więcej kobiet (99,6%), niż mężczyzn (90%), jest zdania, że od narkotyków powinno się trzymać z daleka. Mężczyźni 5%, uważają że w kontaktach z narkotykami należy zachować umiar. Ponadto 4% mężczyzn jest zdania, że wszystko jest dla ludzi podczas, gdy żadna z kobiety nie podziela takiej opinii. 85

86 Rysunek 77 Opinia na temat zażywania narkotyków- dekompozycja ze względu na wiek Najbardziej liberalne podejście do narkotyków mają najmłodsi badani w wieku od lat. W tej kategorii wiekowej w sumie 12% respondentów wyraziło inną opinię, niż to że od narkotyków powinno się trzymać z daleka. Z takim zdaniem zgodziło się 89% najmłodszych respondentów i prawie wszyscy respondenci powyżej 46 roku życia. Rysunek 78 Opinia na temat "dopalaczy Opinia na temat brania dopalaczy jest taka sama jak w przypadku sięgania po narkotyki 95,7% badanych jest zdania, że nie powinno się trzymać od dopalaczy z daleka. 86

87 Warto zwrócić uwagę, czy w przypadku dopalaczy, tak jak w przypadku narkotyków, płeć ma wpływ na udzielane odpowiedzi. Rysunek 79 Opinia na temat dopalaczy- dekompozycja ze względu na płeć Badanie potwierdza, że w przypadku opinii na temat sięgania po dopalacze rozkład wyników jest podobny do rozkładu wyników przy analizie opinii na temat narkotyków. O ile respondenci co do tego, że od dopalaczy powinno się trzymać z daleka są zgodni - 90% mężczyzn, 99,6% - kobiet. To w przypadku poszczególnych opinii na temat sięgania po dopalacze mężczyźni wyrazili opinię, że wszystko jest dla ludzi ok. 5%, a to, że powinno się zachować umiar 4%. 87

88 Rysunek 80 Opinia na temat dopalaczy- dekompozycja ze względu na wiek powyżej 66 lat lat lat lat lat lat 100% 100% 100% 95% 86% 5% 5% 9% 91% 7% 2,2% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Powinno się trzymać od tego z daleka Powinno się zawsze zachować umiar Wszystko jest dla ludzi Człowiek ma prawo od czasu do czasu się spróbować Człowiek ma prawo brać, ile mu się podoba W zasadzie wszyscy respondenci po 46 roku życia uznali, że od dopalaczy należy trzymać się z daleka. Badani w wieku lat uznali, że można po nie sięgać o ile zachowa się umiar 5%, a zdania że wszystko jest dla ludzi było 9% badanych. W najmłodszej grupie badanych pojawiło się ok. 2% opinii, że człowiek może sięgać po dopalacze bez ograniczeń. Rysunek 81 Informacje na temat używek Respondenci na temat używek czerpią informację przede wszystkim z telewizji- 39,8%. Kolejnym źródłem informacji jest prasa 33,3%. Równie często jak z radia 25,4%, badani 88

89 dowiadują się o używkach z Internetu 25%. Niepokojące może być to, że prawie jedna trzecia badanych stwierdziła, że nie docierają do nich informacje o używkach. Rysunek 82 Informacje na temat używek- dekompozycja ze względu na płeć mężczyźni 36% 46% 30% 28% 18% 28% 18% 3,1% 0,7% Z prasy Z telewizji Z internetu Z radia Od lekarzy kobiety 31% 34,5% 21% 23,5% 16% 13% 39% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Od znajomych Nie docierają do mnie takie wiadomości Inne źródło, proszę podać Z wykresu można odczytać, że to głównie kobiety 39%, przyznały że nie docierają do nich informację o używkach. Wśród mężczyzn najpopularniejszym medium 46% z którego czerpią wiadomości jest telewizja. Najmniej popularną formą zdobywania informacji jest kontakt z lekarzem (zarówno kobiety, jak i mężczyźni). Rysunek 83 Informacje na temat używek- dekompozycja ze względu na wiek powyżej 66 lat lat lat lat lat 26% 42% 15% 32% 32% 10% 26% 41,5% 31,5% 11% 35% 16% 18% 22% 35% 34% 17% 30% 11,5% 14% 43% 31% 39% 30% 24% 20% 39% 19% 10% 30% 40% 42% 10% 20% 37% 1% 4% 2% 2,5% Z prasy Z telewizji Z internetu Z radia Od lekarzy Od znajomych lat 38% 44% 47% 18% 9% 20% 22% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Nie docierają do mnie takie wiadomości Inne źródło, proszę podać 89

90 We wszystkich kategoriach wiekowych najpopularniejszym źródłem informacji jest telewizja. Im starsi respondenci tym mniejszym zainteresowaniem cieszy się Internet, za to częstszym źródłem informacji stają się lekarze. Najwięcej respondentów, którzy przyznali się, że nie docierają do nich informacje na temat używek jest w grupie lat- 43% Pomoc osobom uzależnionym Zbierając informację na temat sięgania po różnego rodzaju używki, zapytano respondentów, do kogo i czy w ogóle zwróciliby się, gdyby mieli problem z uzależniem. Odpowiedzi na to pytanie dadzą wymierny obraz zaufaniu społecznemu jaki mają mieszkańcy Sieradza do poszczególnych instytucji. Rysunek 84. Źródła pomocy osobom uzależnionym Do rodziny Do przyjaciela Do księdza 6,1% 30,3% 9,6% 12,8% 5,1% 44,4% Do lekarza rodzinnego Do specjalisty ds. uzależnień Do psychologa Do grupy wsparcia (np. do grupy AA) 20,3% 35,8% 27,8% 27,8% 6,7% Do Miejskiej/Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Do Pomocy Społecznej Do Ośrodka Terapii Uzależnień Do nikogo sam sobie poradzę Największym zaufaniem cieszy się rodzina. To do niej respondenci zwróciliby się o pomoc w pierwszej kolejności - 44,4%. Również i do specjalisty od uzależnień zwróciłaby się 35,8% badanych. Około jedna trzecia badanych zwróciłaby się do grupy wsparcia i do lekarza rodzinnego. Najmniejszym zaufaniem w przypadku wsparcia osoby uzależnionej cieszą się Komisje Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 6,1%, oraz ksiądz 6,7%. Około 5% respondentów stwierdziło, że sami próbowaliby poradzić sobie z problemem. 90

91 Rysunek 85 Źródła pomocy osobom uzależnionym- dekompozycja ze względu na płeć Do rodziny 7% 7% 7% Do przyjaciela mężczyźni 39% 27% 22% 33,5% 24% 22% 14,5% 7,5% Do księdza Do lekarza rodzinnego Do specjalisty ds. uzależnień kobiety 42% 28% 7% 33% 38% 17% 37% 5% 11% 11,0% 3% Do psychologa Do grupy wsparcia (np. do grupy AA) Do Miejskiej/Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Do Pomocy Społecznej 0% 20% 40% 60% 80% 100% Do Ośrodka Terapii Uzależnień Do nikogo sam sobie poradzę Kobiety częściej niż mężczyźni po wsparcie udały by się do specjalisty ds. uzależnień 38%, albo do grupy wsparcia 37%. Mężczyźni ponad dwa razy częściej 7,5% niż kobiety 3%, próbowali by sami rozwiązywać problem. Jednak zarówno mężczyźni 39% i kobiety 42% na pierwszym miejscu o pomoc zwróciliby się do rodziny. 91

92 Rysunek 86 Źródła pomocy osobom uzależnionym- dekompozycja ze względu na wiek powyżej 66 lat lat lat lat lat lat 43% 30% 46% 30% 9% 51% 23% 40% 40% 25% 39% 7% 14% 6% 10% 32% 30% 25% 39% 29% 22% 6% 9% 11% 10% 29% 24% 7% 32% 26% 23% 32% 9% 21% 35% 14% 21% 5% 3% 18% 42% 20% 41% 4% 7% 3% 15% 8% 9% 27% 4% 7% 7% 4% 40% 33% 29% 27% 20% 20% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Do rodziny Do przyjaciela 10% Do księdza 13% 7% Do lekarza rodzinnego 2% Do specjalisty ds. uzależnień Do psychologa Do grupy wsparcia (np. do grupy AA) Do Miejskiej/Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Do Pomocy Społecznej Do Ośrodka Terapii Uzależnień Do nikogo sam sobie poradzę Ponad połowa osób w wieku lat zwróciła by się o pomoc do kogoś z rodziny. Najwięcej respondentów 7% z grupy wiekowej założyło, że sami sobie pomogliby w takiej sytuacji. Z grupy wsparcia najchętniej skorzystałby osoby w wieku lat- 41%. Ani jedna osoba z przedziału wiekowego lat nie zwróciłaby się o pomoc do księdza. 92

93 Rysunek 87 Przyczyny niekorzystania z pomocy osób uzależnionych Nie chcą się przyznać przed sobą, że mają problem 29,5% 9,4% 71,7% Nie wiedzą, gdzie szukać pomocy Nie wierzą w pomoc Wstydzą się 35,2% 28,7% Nie ufają lekarzom Nie stać ich na to Najwięcej 71,7% osób przyznało, że główną przyczyną nieskorzystania z pomocy przez osoby uzależnione jest to, że osoby te nie chcą przyznać, że tej pomocy potrzebują. Ponad 35% osób jako powód podało, że osoby uzależnione nie wierzą, że pomoc jaką dostaną może coś zmienić. Prawie 30% respondentów przyznało, że osoby uzależnione mogę też wstydzić się przyznać, że mają problem, albo po prostu nie wiedzą, do kogo mogliby się zwrócić, ze swoim problemem. 93

94 Rysunek 88 Przyczyny niekorzystania z pomocy osób uzależnionych- dekompozycja ze względu na płeć mężczyźni kobiety 73% 29% 26% 29% 11% 70% 29% 42% 30% 8% Nie chcą się przyznać przed sobą, że mają problem Nie wiedzą, gdzie szukać pomocy Nie wierzą w pomoc Wstydzą się Nie ufają lekarzom 0% 20% 40% 60% 80% 100% Zarówno kobiety, jak i mężczyźni zgadzaj się w prawie równym stopniu (70% i 73%) z tym, że osoby uzależnione nie korzystają z pomocy ponieważ nie uświadamiają sobie zagrożenia jakie niesie ich uzależnienie. Kobiety 42% dwa razy częściej niż mężczyźni 26%, przyznawały, że ludzie nie korzystają z pomocy ponieważ nie wierzą w jej skuteczność. 94

95 Rysunek 89 Przyczyny niekorzystania z pomocy osób uzaleznionych- dekompozycja ze względu na wiek 6% powyżej 66 lat lat lat lat 74% 30% 34% 19% 73% 24,50% 21% 28% 75% 34% 39% 35% 60% 34% 42% 33% 6% 11,5% 10% Nie chcą się przyznać przed sobą, że mają problem Nie wiedzą, gdzie szukać pomocy Nie wierzą w pomoc lat lat 73% 25,50% 44% 32% 15% 73% 22% 27% 31% 4% Wstydzą się Nie ufają lekarzom 0% 20% 40% 60% 80% 100% Wiek, w przypadku badania przyczyn nieskorzystania osób uzależnionych z pomocy, nie był zmienną różnicującą opinie. 95

96 5.7. Przemoc Jednym z założeń badawczych postawionych, przy analizie szeroko ujętego problemu uzależnień wśród mieszkańców Sieradza, było założenie zweryfikowania hipotezy mówiącej o istnieniu zależności między występowaniem uzależnieniami, a aktami przemocy które im towarzyszą. Rysunek 90 Styczność z aktami przemocy po alkoholu 3,9% 1,8% 33,9% 66,3% Nie Tak, w sąsiedztwie Tak, wśród znajomych Tak, w rodzinie Ponad 60% respondentów przyznało, że nigdy nie zetknęli się ze zjawiskiem przemocy po spożyciu alkoholu. Ponad 30% stwierdziło, że znane są im przypadki przemocy w sąsiedztwie. Prawie 4% zwróciło uwagę, ze dotyczy to ich rodzin. 96

97 Rysunek 91 Styczność z aktami przemocy po alkoholu- dekompozycja ze względu na płeć Zarówno kobiety 32,4%, jak i mężczyźni 35,7% przyznali, że zetknęli się ze zjawiskami przemocy w sąsiedztwie. Kobiety częściej 4,6%, niż mężczyźni 3,1%, przyznawały, że wiedzą o aktach przemocy wśród znajomych. Rysunek 92 Styczność z aktami przemocy po alkoholu- dekompozycja ze względu na wiek powyżej 66 lat lat lat lat lat lat 70% 33% 78% 22% 63,50% 36,5% 62% 38% 6% 2,5% 65% 36% 60% 42% 9% 4,5% 1% 4% 1% 1% 1% 2% 2% 4% Nie Tak, w sąsiedztwie Tak, wśród znajomych Tak, w rodzinie 0% 20% 40% 60% 80% 100% Z aktami przemocy po spożyciu alkoholu zetknęli się w zasadzie wszyscy badania w różnych kategoriach wiekowych. Najwięcej przypadków gdzie badani stykali się z aktami 97

98 przemocy przyznały się osoby między rokiem życia 9%. Ci sami respondenci 42%, przyznali również, że wiedzą o aktach przemocy w sąsiedztwie. Najwięcej osób, które zaprzeczyły, że stykały się z aktami przemocy po alkoholu były osoby po w kategorii wiekowej powyżej 66 roku życia - 70%. Rysunek 93 Częstotliwość występowania zachowań agresywnych po alkoholu 1,8% 5,5% 9,6% 14,2% Codziennie Kilka razy w tygodniu Kilka razy w miesiącu Kilka razy w roku 68,9% nie dotyczy Wśród osób, którym zadano pytanie czy w stosunku do nich była stosowana przemoc, prawie 70% powiedziało, że nigdy nie doświadczyło przemocy ze strony pijanego współmałżonka, lub innej osoby. Ponad 9% badanych doświadcza przemocy, kilka razy w miesiącu, a ponad 5% codziennie. 98

99 Rysunek 94 Częstotliwość występowania zachowań agresywnych po alkoholu- dekompozycja ze względu na płeć mężczyźni kobiety 2% 3% 9% 20% 66% 1% 7,5% 10% 9% 71,5% Codziennie Kilka razy w tygodniu Kilka razy w miesiącu Kilka razy w roku nie dotyczy 0% 20% 40% 60% 80% 100% Ponad 70% kobiet przyznało, że nie stało się obiektem przemocy, jednocześnie około 30% przyznało się, że kilka razy w różnych odstępach czasowych doświadczyły przemocy. Rysunek 95 Częstotliwość występowania zachowań agresywnych- dekompozycja ze względu na wiek powyżej 66 lat lat lat lat lat lat 2% 11% 8% 11% 67% 1% 2% 10% 8,5% 77% 5% 8% 11,5% 11,5% 65% 1% 8% 29% 68% 1% 5% 10% 16% 67% 4% 11% 18% 67% Codziennie Kilka razy w tygodniu Kilka razy w miesiącu Kilka razy w roku nie dotyczy 0% 20% 40% 60% 80% 100% Każdy z respondentów we wszystkich kategoriach wiekowych przyznał, że doświadczył przemocy przynajmniej raz w życiu. Około 5% respondentów w wieku lat przyznało, że doświadcza przemocy codziennie. Najwięcej respondentów, którzy doświadczają regularnie przemocy kilka razy w tygodniu jest wśród osób powyżej 66 roku 99

100 życia- 11%. Warto wyjaśnić, że pod pojęciem przemoc rozumiane są w tym przypadku fizyczne, albo psychiczne akty godzące w ludzką godność osobistą i naruszające ich dobra. Rysunek 96 Reakcja na przemoc Nie robię nic, nie widzę potrzeby 12,6% 15,6% 27,4% Boję się zareagować Ostro reaguję 49,6% Próbuję rozładować sytuację, załagodzić konflikt, obrócić sprawę w żart Prawie 50% respondentów, którzy byli świadkami przemocy, bali się zareagować. Około 30% badanych powiedziało, że nie robi nic w takich sytuacjach bo nie widzi takiej potrzeby. Najmniejszy odsetek badanych 12,6% przyznało, że ostro reaguje kiedy jest świadkami przemocy. 100

101 Rysunek 97 Reakcja na przemoc- dekompozycja ze względu na płeć mężczyźni kobiety 24% 37% 18% 24% 30,00% 60% 8,5% 9% Nie robię nic, nie widzę potrzeby Boję się zareagować Ostro reaguję Próbuję rozładować sytuację, 0% 20% 40% 60% 80% 100% Kobiety są w swojej reakcji na przemoc są bardziej pasywne niż mężczyźni. W 60% odpowiedzi, kobiety przyznały, że boją się zareagować, w 30%, że nie widzą potrzeby aby reagować. Prawie dwa razy więcej mężczyzn 18%, niż kobiet 8,5% ostro reaguje na akty przemocy. Mężczyźni też, częściej niż kobiety próbują rozładować sytuację (24% i 9%). Rysunek 98 Reakcja na przemoc dekompozycja ze względu na wiek powyżej 66 lat 41% 53% 7% 11% lat lat lat lat lat 28% 41% 16% 19% 22% 57% 13,5% 10% 38% 39% 14% 15% 18% 60% 14% 8% 11% 36% 9% 47% Nie robię nic, nie widzę potrzeby Boję się zareagować Ostro reaguję Próbuję rozładować sytuację, 0% 20% 40% 60% 80% 100% 101

102 Im starsza osoba, tym częściej wykazuje się brakiem reakcji, gdy jest świadkiem przemocy. Najwięcej 41%, takich odpowiedzi udzielili badani powyżej 66 roku życia. Ludzie młodzi lat najczęściej 47% próbują rozładować taką sytuację. Boi się zareagować aż 60% osób w wieku od lat. Rysunek 99 Powody stosowania przemocy 6,1% 23,8% 22,2% 38,4% 38% 68,5% Alkohol Narkotyki i inne środki odurzające Konflikty osobowe Uczucia/zazdrość Niektórzy są agresywni z natury Inne powody, jakie? Brak powodów Wśród najczęstszych powodów stosowania przemocy 68,5% respondentów wskazało alkohol jako przyczynę. Na drugim miejscu wskazali narkotyki i konflikty osobowe (38% i 38,4%). Ponad 23% respondentów uznało, że u niektórych osób agresja wynikać może z ich natury. Rysunek 100 Powody stosowania przemocy- dekompozycja ze względu na płeć 6% mężczyźni kobiety 63% 30% 37% 23% 26% 73% 44,5% 39,5% 22% 22% 6% Alkohol Narkotyki i inne środki odurzające Konflikty osobowe Uczucia/zazdrość Niektórzy są agresywni z natury Inne powody, jakie? 0% 20% 40% 60% 80% 100% Zarówno mężczyźni jak i kobiety przyznali, że głównym powodem stosowania przemocy jest alkohol (63%, 73%). Około 15% więcej kobiet (44,5%), niż mężczyzn (30%) było zdania, że narkotyki mogą wywoływać akty przemocy. Za to mężczyźni częściej (26%), byli skłonni mówić, że agresja leży w ludzkiej naturze. 102

103 Rysunek 101 Powody stosowania przemocy- dekompozycja ze względu na wiek powyżej 66 lat lat lat lat lat lat 2% 67% 54% 48% 23% 25% 65% 30% 33% 13% 14% 73% 36,5% 33% 28% 19% 14% 2,5% 62% 28% 54% 28% 32% 73,5% 40% 35% 25,5% 35% 3% 8% 69% 38% 24% 11% 16% 2% Alkohol Narkotyki i inne środki odurzające Konflikty osobowe Uczucia/zazdrość Niektórzy są agresywni z natury Inne powody, jakie? 0% 20% 40% 60% 80% 100% Biorąc po uwagę wiek jako zmienną, nie różnicuje ona znacznie powodów które podawali respondenci. Badani w wieku lat częściej (54%), niż respondenci z pozostałych kategorii wiekowych wskazywali na konflikty osobowe jako źródło agresji. Rysunek 102 Przemoc domowa 0,60% Tak, jestem obiektem fizycznej przemocy Tak, jestem obiektem psychicznego znęcania się Tak, jestem ofiarą molestowania seksualnego W moim domu nie ma przemocy Nadużywanie alkoholu przez członka rodziny Konflikty pomiędzy domownikami 99,40% Problemy w pracy lub finansowe Respondenci na pytanie czy są ofiarami jakiejkolwiek formy przemocy domowej w 99,4% zaprzeczyli. Jedynie trzy osoby przyznały, że czują się ofiarami przemocy psychicznej. Wśród osób dotkniętych przemocą 10 przyznało, że przyczyną przemocy w ich domu jest alkohol (6 kobiet i 4 mężczyzn), 8 że są to konflikty pomiędzy domownikami 103

104 (4 kobiety i 4 mężczyzn), a 1 osoba (mężczyzna) że przemoc wywołana jest problemami finansowymi w domu. 104

105 Podsumowanie Przeprowadzone badania, z racji swojej reprezentatywności mogą być wykorzystywane jako materiał porównawczy. Poniższe podsumowanie, będzie próbą zestawienia obecnej sytuacji społecznej mieszkańców Sieradza z sytuacją przedstawioną w badaniach z 2009 roku. Warto nadmienić, że ze względów metodologicznych dobrana próba badawcza różni się w niewielkim stopniu od doboru zastosowanego w 2009 roku, stąd też pojawiające się różnice wynikające zwłaszcza przy wykorzystywaniu wieku badanych jako zmiennej badawczej. W nawiązaniu do przeprowadzonych badań, można wysnuć ogólne wnioski w postaci: - W odniesieniu do badań przeprowadzonych w 2009, nie ma zmian co do najchętniej wybieranego sposoby spędzania wolnego czasu przez respondentów. Swój wolny czas respondenci najchętniej spędzają z rodziną, na drugim miejscu stawiają na kontakty ze znajomymi. Około 5% więcej badanych niż w 2009 roku zadeklarowało, że lubi spędzać czas na działce, więcej osób też (ok. 6%), przyznało, że w wolnym czasie lubi uprawiać sport. - Około 40% badanych przyznało, że nigdy nie sięga po alkohol, dane z 2009 roku wskazywały, że osoby które wtedy tak odpowiedziały stanowiły 25% badanych. Częściej po alkohol sięgają mężczyźni, niż kobiety. - Po alkohol sięgają głównie ludzie młodzi między rokiem życia. Wśród osób po 66 roku życia najczęściej pojawiały się odpowiedzi, że w ogóle nie piją alkoholu. - Badani najczęściej piją alkohol w domu i podczas uroczystości rodzinnych, co w porównaniu z wynikami z 2009 roku pozostaje bez zmian. Równie chętnie respondenci piją alkohol wśród znajomych. - Od 2009 roku, nie zmieniła się również postawa respondentów co do picia alkoholu w samotności, dalej jest to ok. 1-2% badanych. - Wciąż bardzo chętnie wybieranym napojem alkoholowym jest piwo, co też i przyznali respondenci w 2009 roku. Jednak obecnie badania wskazują, że równie często respondenci sięgają po wino. - Nie zmieniły się również powody dla których badani sięgają po alkohol, są to głównie powody towarzyskie- 46,3%, alkohol dla smaku pije tylko 5,5%, gdzie w 2009 r., ok. 21% respondentów wybrało taką odpowiedź. - Wśród osób pijących alkohol 25% pije do pół litra miesięcznie, prawie tyle samo pije od pół do dwóch litrów alkoholu w miesiącu. Piją przeważenie młodzi mężczyźni. - Około 50% badanych nie odczuwa ani dolegliwości psychicznych, ani fizycznych po wypiciu alkoholu, alkohol generalnie wg badanych nie wpływa też w znaczący spodoba na ich relację ze środowiskiem. - W przypadku upijani się, około połowa respondentów przyznała, że nie zdarza im się upijać. Do upijania się najczęściej przyznawali się młodzi mężczyźni. - Prawie wszyscy badani 98%, przyznali, że nie mieli kontaktów z narkotykami. - Do sporadycznego próbowania narkotyków przyznawali się głównie młodzi mężczyźni i najczęściej próbowali tzw. narkotyki miękkie, jak marihuana. 105

106 - Sytuacja z dopalaczami wygląda podobnie, poza tym, że zauważalne jest w porównaniu z rokiem 2009, że częściej badani sięgali po dopalacze niż po narkotyki. - Bardzo znaczącym wnioskiem jest to, że sięganie po używki wywołuje tzw. sytuacja społeczna, gdzie nie tyle sami badani z własnej woli sięgają po używki, o ile znajdują się w pewnym kontekście społecznym, gdzie po prostu używki, są im proponowane. - Kolejnym wnioskiem jest to, że sami badani wskazywali, że jeśli sięgają po używki (alkohol, narkotyki) to najczęściej w gronie osób, które znają. - Wydaje się to ważny wniosek, który pokazuje drugą stronę interpretowania zachowań potencjalnie zagrażających głównie młodym ludziom, że sięganie po używki tak naprawdę nie wynika z wewnętrznych problemów, czy chęci rozładowania stresu, a jest silnie skorelowany z sytuacją społeczną w jakiej znalazła się osoba. - W przypadku palenia papierosów tendencja od 2009 wygląda w ten sposób, ze wciąż ok. połowa respondentów nie pali, jedna czwarta przyznaje się do rzucenia palenia, więc więcej niż w 2009, a pozostali respondenci palą (ok. 22%), co jednak wskazuje na tendencję spadkową, w 2009 roku paliło ok. 35% badanych. - Respondenci mają bardziej liberalne podejście do alkoholu niż do narkotyków i dopalaczy. W przypadku tych dwóch ostatnich ponad 90% w jednym i drugim przypadku uznała, że nie powinno się mieć z nimi kontaktu. Jeśli chodzi o alkohol to ok. 25% miało takie zdanie, a ponad 50% zgodziła się, że w piciu alkoholu najważniejszy jest umiar. Opinie na temat używek wyrażone w 2009 nie w zasadzie różnią się znacząco od tych które zostały opisane w obecnym badaniu. - Bardziej liberalne w podejściu do używek są osoby młode. Częściej również skłonni sięgać po nie są mężczyźni niż kobiety. - Najbardziej popularnym źródłem informacji jest telewizja, co też było najczęściej wybieranym medium 2009 roku. Wśród osób młodych dużym zainteresowaniem cieszy się również Internet. W sumie w porównaniu z badaniami w 2009 roku, 10% więcej respondentów przyznało, że jest to dla nich źródło informacji ( %, %). Niepokojący jest fakt, że spora grupa respondentów ok. 30%, nie ma świadomości zagrożeń wynikających z kontaktu z używkami. - Wciąż największym zaufaniem (porównując dane z 2009 roku), cieszy się rodzina, to do niej w pierwszej kolejności zwróciliby się respondenci, potem do lekarza specjalisty, oraz psychologa. Wyspecjalizowane ośrodki pomocy, jak Komisje Rozwiązywania Problemów Alkoholowych nie cieszą się zaufaniem społecznym. Zwiększyła się za to świadomość, że uzależnienie jest chorobą, z którą nie trzeba zmagać się samemu. W 2009 roku 11% respondentów odpowiedziało, że próbowałoby samemu uporać się z problemem, w 2011 osób, które tak odpowiedziało jest połowę mniej -5%. - Nie rozwiązanym problemem wciąż wydaje się jednak przyczyna jaką jest niekorzystanie przez osoby uzależnione z różnych form pomocy, a jest nią niechęć, bądź brak umiejętności do przyznania się przed samym sobą, że jest się osobą uzależnioną. W 2009 roku 60% respondentów wskazywało to jako główny powód odrzucania pomocy, w 2011 roku odsetek takich odpowiedzi wzrósł o ok. 10%. - Jest to wydaje się główny z powodów, dla których nie do końca sprawnie działa zorganizowany system społeczny. 106

107 - Warto zauważyć, że respondenci jako główną formę pomocy wskazali by rodzinę, co z jednej strony wskazuje jak ważną rolę odgrywa rodzina, a z drugiej strony warto zwrócić uwagę, że być może tu należy rozbudować system pomocowy. - Problem uzależnienia nie dotyka bowiem tylko osoby, która zmaga się z tym problemem, samo uzależnienie obciąża bowiem całą rodzinę, która staje się po prostu niewydolna, przez niemożność realizowania swoich podstawowych funkcji. - Około 40% respondentów zetknęło się z problemem przemocy. - Większość jednak przyznawała, że akty przemocy nie dotyczyły ich bezpośrednio. - Połowa respondentów, w przypadku gdy była świadkami przemocy, nie reagowała ze strachu, a jedna trzecia ponieważ nie widzi potrzeby reagowania, co wydaje się być bardzo niepokojące, bo może świadczyć o pewnej dezintegracji ładu społecznego i też być może braku poczucia bezpieczeństwa. - Częściej na akty przemocy reagują młodzi ludzie, głównie mężczyźni, próbując rozładować atmosferę. - Najczęściej jako źródło przemocy respondenci wskazywali, alkohol bądź narkotyki. - Nie cały procent badanych wskazał, że jest ofiarą przemocy psychicznej. - Wydaje się, że warto zjawisku przemocy jednak przyjżeć się dokładniej, korzystając np. z danych zbieranych z Niebieskiej Karty. - Niepokojąca jest pewna rozbieżność danych, która może świadczyć o tym, że respondenci mogli nie przyznawać się do aktów przemocy, które mogą być wobec nich stosowane. Ok. 40% wskazało bowiem, że wie o tym że przemoc jest stosowana w środowisku sąsiadów, czy znajomych, ok. 30% doświadczyło przemocy, jednak w przypadku pytania, czy respondenci doświadczają przemocy od najbliższych tylko ok. 1% badanych przyznało, że tak. Wydaje się więc, ze ten problem powinno się pogłębić jakościową metodą badań. 107

108 CZĘŚĆ CZWARTA analiza badania wśród nauczycieli i pedagogów 108

109 Wstęp Używanie i nadużywanie substancji psychoaktywnych jest jednym z poważniejszych problemów współczesności. Zmiany w systemie edukacji, mające dostosować szkołę do zmieniających się warunków dały młodzieży o wiele więcej wolności, niż miała kiedykolwiek wcześniej. Warunki życia we współczesnym świecie są coraz trudniejsze młody człowiek ma przed sobą coraz więcej dylematów i trudnych decyzji. Wynikające z tego zagubienie kusi do szukania drogi na skróty pojawiają się wtedy zachowania o charakterze patologicznym zażywanie zakazanych substancji, przemoc, i agresja. Przeprowadzone na zlecenie Urzędu Miejskiego w Sieradzu badanie Problematyka uzależnień młodzieży szkolnej w oczach nauczycieli i pedagogów miasta Sieradza miało na ustalenie skali problemu, skuteczności środków zapobiegawczych przede wszystkim programów profilaktyki oraz koniecznych zmian w tych programach. 1. Cel badania Badanie posłużyło ustaleniu stopnia i poziomu kontaktu młodzieży z używkami, a także opis stylu spędzania wolnego czasu przez młodzież i najważniejszych problemów dotykających uczniów nadużywania środków psychoaktywnych oraz agresji i przemocy w oparciu o wiedzę posiadaną przez osoby, które spędzają z nią najwięcej czasu, czyli pracowników placówek oświatowych. Dodatkowym celem badania był opis prowadzonych w sieradzkich szkołach programów profilaktyki uzależnień oraz przemocy wśród młodzieży oraz ocena ich skuteczności. 2. Nota metodologiczna Badanie zostało przeprowadzone w październiku 2011 roku przy użyciu techniki wywiadu swobodnego ze standaryzowaną listą poszukiwanych informacji. Technika ta stanowi najlepszy kompromis metodologiczny pomiędzy wywiadem swobodnym a wywiadem przy użyciu kwestionariusza ankiety pozwala na uzyskanie pogłębionego wglądu w sytuację, dając jednocześnie pewność, że żadne z pytań badawczych nie zostanie pominięte w odpowiedziach respondenta. Próba badawcza została skonstruowana w oparciu o dobór celowy, poprzez wybór 50 doświadczonych pedagogów mających doświadczenie w pracy z młodzieżą na różnych poziomach. Analiza została przeprowadzona przy użyciu techniki porównawczej fragmenty transkrypcji wypowiedzi zostały zakodowane w blokach tematycznych, a następnie na ich podstawie przeprowadzono porównanie w tych samych tematach. 109

110 3. Spędzanie czasu wolnego Zdaniem sieradzkich pedagogów młodzież ma duży problem ze spędzaniem czasu wolnego dominującą formą zagospodarowania czasu poza zajęciami szkolnymi jest korzystanie z komputera oraz z Internetu, jedynie niewielka część badanych udzieliła innych odpowiedzi. Wydaje się jednak, że nauczyciele nie rozumieją do końca nowych technologii czyli przede wszystkim komputera oraz Internetu, traktując komputer jako wyłącznie pasywną formę rozrywki, pomijając wykorzystywanie komputera do działań kreatywnych, kontaktów społecznych i edukacji. Niemal wszystkie wypowiedzi dotyczące spędzania wolnego czasu przez uczniów zawierające słowo komputer traktowały go jako następcę telewizji - na przykład uczniowie nie robią wiele, grają na komputerach i oglądają telewizję ; komputer, Internet, jakieś gry i tyle, brakuje sposobu na zagospodarowanie wolnego czasu, jakiejś ambicji. Także interakcje społeczne nawiązywane przez młodzież przy użyciu nowych mediów traktowane są zazwyczaj jako strata czasu, rozrywka, która odrywa uczniów od tego co jest istotne. Połączenie komputera i gier z portalami społecznościowymi oraz komunikatorami internetowymi było również częste przy komputerze cały czas, albo grają, albo na jakichś «Facebookach», «Naszych Klasach», w ogóle nie kontrolowane, w szkole potem zasypiają. Możliwości konstruktywnego korzystania z komputera nie były sygnalizowane przez respondentów. Tabela 8 Sposoby spędzania wolnego czasu przez młodzież w Sieradzu Żródło: badania własne Sposób spędzania wolnego czasu Liczebność Komputer, Internet 42 Spotkania ze znajomymi 33 Telewizja 16 Sport 9 Inne 7 Dyskoteka 6 Zajęcia pozalekcyjne 5 Zakupy 4 Spotkania z rodziną 3 Książki 2 Poza używaniem komputera, młodzież bardzo często spotyka się ze znajomymi część respondentów podkreślała, że grupa rówieśnicza jest w istotny sposób grupą odniesienia, a konsekwencje przynależności do niej są zazwyczaj negatywne, na przykład siedzą pod blokami, po piwnicach, palą papierosy i piją ; przesiadują na ławce pod blokiem, włóczą się po parkach, na białym moście, po przystani ; spędzają czas często paląc lub pijąc z rówieśnikami w miastach pod blokiem i w parkach; na wsi na przystankach. Negatywne oddziaływanie grupy rówieśniczej jest przywoływane także w innych częściach wypowiedzi. 110

111 Telewizja wymieniana jest w wypowiedziach stosunkowo rzadko stanowi stare medium, obecnie o wiele mniej popularne wśród młodzieży niż alternatywy. Internet wygrywa swoją interaktywnością oraz większą dostępnością treści zakazanych dodatkowo w odróżnieniu od telewizji, korzystanie z komputera jest bardziej indywidualne, pozwala na ukrycie tego, co się robi, na przykład przeglądanie stron w Internecie pod pretekstem przygotowywania się do zajęć lub odrabiania pracy domowej. Wśród wymienianych aktywności młodzieży znalazło się także uprawianie sportu, chodzenie na dyskoteki i imprezy, korzystanie z oferty szkół w zakresie zajęć pozalekcyjnych, zakupy, spotkania z rodziną oraz czytanie książek te ostatnie aktywności wymieniane były bardzo rzadko. Przedstawiona powyżej kategoryzacja zawiera także kategorię Inne znalazły się w niej takie wypowiedzi jak nic nie robią, najczęściej spędzają wolny czas pasywnie ; spędzają czas w pubach, nic innego nie robią, nic ich nie interesuje. Osoby wypowiadające się w ten sposób zazwyczaj miały bardzo negatywny stosunek do młodzieży, uważały, że przemoc jest bardzo częstym zjawiskiem, a większość młodzieży nadużywa substancji psychoaktywnych. Oferta szkół dotycząca zagospodarowania wolnego czasu młodzieży przedstawiana była jako stosunkowo bogata: kółka zainteresowań, kluby sportowe, koła strzeleckie, możliwość korzystania z pracowni komputerowej, świetlice, sala gimnastyczna, zajęcia dodatkowe wyrównawcze, basen, zajęcia fakultatywne z różnych przedmiotów. Jednak zajęcia te, nie cieszą się popularnością wśród młodych ludzi - nauczyciele mówią, że trudno ich [uczniów] zainteresować, także pomimo ich organizowania, tylko nieliczni z nich korzystają i to też najczęściej dlatego, że czekają na autobus do domu ; młodzież nie chce z nich korzystać, nie chcą nawet minuty spędzić w szkole dłużej niż wynika to z ich planu ; oferta ze strony szkoły jest bardzo bogata, tylko zainteresowanie uczniów raczej znikome. Widać więc wyraźnie, że oferta szkół wydaje się bogata tylko ze strony osób odpowiedzialnych za organizowanie uczniom czasu wolnego zajęcia dodatkowe nie są dostosowane do zainteresowań współczesnej młodzieży, bądź są prowadzone w mało atrakcyjny sposób, wyłącznie ze względu na obowiązki w szkołach, w których oferta dotycząca spędzania wolnego czasu jest bogatsza, rzadziej słychać skargi nauczycieli typu uczniowie mają «ciekawsze» formy spędzania wolnego czasu i z tych organizowanych przez szkołę, raczej mało korzystają. 111

112 Problemem jest także czas realizacji zajęć to wszystko jest organizowane raczej w dzień, zaraz po lekcjach, a wieczorami dzieci nie mają nic do roboty, to nie jest już taki wiek żeby siedzieć w domu, a my tu zamykamy. Szkoły nie stać na dłuższe godziny otwarcia. Pojawiały się także głosy, że uczniowie nie spędzają czasu na zajęciach dodatkowych ze względu na zbyt dużą swobodę pozostawioną im przez rodziców im starsze dziecko tym większa swoboda i brak kontroli ; chodzą gdzie chcą, a na prowadzonych zajęciach jest pusto. Jest to przykład błędnego myślenia zajęcia dodatkowe powinny być organizowane jako atrakcyjna alternatywa dla spędzania wolnego czasu w domu bądź w mieście. Tymczasem, z tonu niektórych respondentów można wnioskować, iż zajęcia dodatkowe są traktowane jako przykry obowiązek brak entuzjazmu prowadzących w oczywisty sposób sprawia, że młodzież nie ma ochoty korzystać z tych zajęć, traktując je podobnie jak osoby prowadzące jako zło konieczne. Dodatkowym problemem związanym z zajęciami pozalekcyjnymi są fundusze robi się te najprostsze rzeczy bo nie ma czasu, nie ma pieniędzy czy na dodatkowy etat czy na jakieś dodatkowe materiały, pomoce. A nie można przecież kazać uczniom płacić, bo wtedy od początku będą wykluczeni ci, którzy najbardziej tych zajęć potrzebują, którzy nie mogą liczyć na zainteresowanie w domu. Problem ten nie ma prostego rozwiązania z jednej strony, potrzebna jest promocja zajęć pozalekcyjnych, aktywna rekrutacja uczniów którzy mogliby z nich korzystać. Z drugiej, oferta musi być dostosowana do zainteresowań uczniów, uczniowie nie zaczną korzystać z zajęć nieobowiązkowych, które ich nie interesują. I wreszcie osoby prowadzące te zajęcia powinny być wybierane pod kątem wiedzy, umiejętności pracy z młodzieżą, potrafiące zainteresować młodych ludzi i zachęcić do pozytywnego zaangażowania. Kolejnym zagadnieniem poruszanym w rozmowach był kontakt młodzieży z rodzicami. Prawie wszyscy respondenci podkreślali, że młodzi ludzie prawie nie spędzają czasu ze swoimi rodzicami rodzice są zajęci, zapracowani, nie mają czasu a poza pracą są zbyt zmęczeni aby inicjować wspólną aktywność, młodzież jest często zostawiona sama sobie: Brakuje kontaktu, jakiegokolwiek. Rodzice pracują cały dzień, oczekują, że szkoła zajmie się za nich całym wychowaniem, a w szkole po prostu nie ma na to czasu. Dzieci są pozostawione same sobie, same organizują czas, i w ten sposób wpadają w złe towarzystwo. Nikt im nie powie chodź tutaj, zajmij się tym, chyba że rówieśnicy zapraszający na piwo. I jeśli w domu nie jest dobre, to w ogóle nie jest dobrze. Sytuacja ta nie dotyczy rodzin patologicznych, ale przede wszystkim tzw. dobrych domów oboje rodziców pracuje, a dzieci spędzają czas same przy komputerze lub z rówieśnikami. Jedyny czas spędzany wspólnie to posiłki czasami codzienne, lecz często tylko w niedziele i święta oraz wspólne zakupy. We wszystkich wypowiedziach badani podkreślali, że młodzież powinna spędzać więcej czasu z rodzicami. Tymczasem dobry kontakt to jednostkowe przypadki wspólne wyjazdy wakacyjne, lub choćby wspólne wycieczki rowerowe rodziców z dziećmi zdarzają się w nielicznych rodzinach. Nawet rodzice mający z dziećmi lepszy kontakt, wspólnie spędzają czasu nie wystarczająco dużo, gdyż rodzice są zapracowani, zarabiają pieniądze, muszą dokonywać wyboru «coś za coś». 112

113 Brak kontaktu rodziców z dziećmi jest coraz większym problemem współcześnie nie przybiera już postaci oczywistego konfliktu pokoleń, nie jest wyrażany w postaci buntu, przeciwstawienia się narzucanym przez dorosłych wartością, lecz oddaleniem, brakiem zrozumienia. Młodzi ludzie żyją w świecie równoległym, którego ich rodzice nie potrafią zrozumieć tak zwane nowe technologie sprawiły, że luka pomiędzy pokoleniami jest coraz większa. W naukach społecznych funkcjonuje wprowadzone przez antropolog Margaret Mead określenie kultura prefiguratywna opisuje ona sytuację, w której ze względu na szybko zmieniający się świat, dzieci posiadają większą wiedzę w wielu sferach od swoich rodziców. Starsi ludzie mają problem z dostosowaniem się do błyskawicznie zmieniających się warunków. Sytuacja ta sprawia, że dorośli zarówno rodzice, jak nauczyciele tracą w oczach młodzieży autorytet, nie potrafią przekazać im wiedzy w atrakcyjny sposób, gdyż myślą przy użyciu schematów nie dostosowanych do szybko zmieniających się warunków technologicznych i kulturowych. Aby ograniczyć negatywne konsekwencje tych zmian, zarówno rodzice, nauczyciele i dzieci muszą sobie uświadomić wszystkie ograniczenia związane z własnymi postawami młodzież musi zdać sobie sprawę, że starsi ludzie mimo, iż dorastali i zdobywali doświadczenie w innych warunkach, posiadają jednak cenną wiedzę życiową i umiejętności, natomiast dorośli powinni nauczyć się przebywać z młodzieżą, rozmawiać o ich problemach ich językiem. Osiągnięcie tego rodzaju porozumienia nie jest łatwe, jednak bez niego trzeba się przygotowywać na rosnący stopień dezintegracji społecznej, ze wszystkimi konsekwencjami tego faktu. 4. Opinie dotyczące używek Temat używek trafił w ostatnim czasie na pierwsze strony głównych wydań dzienników, przede wszystkim w związku z pojawieniem się łatwo dostępnych, tanich narkotyków syntetycznych i ziołowych, określanych zbiorczo nazwą dopalacze. Do niedawna określenie to, stworzone na podstawie nazwy jednej z pierwszych sieci sprzedających tego typu środki oznaczało środki psychoaktywne nie posiadające cech leku, i znajdujące się w powszechnej legalnej sprzedaży. W krajach zachodnich substancje te były sprzedawane w tzw. smart shopach Ze względu na delegalizację niemal wszystkich substancji sprzedawanych w tego typu sklepach, znaczenie terminu rozmyło się na podstawie materiału można ocenić, że staje się on terminem określającym po prostu narkotyki, bądź narkotyki z wyłączeniem środków tradycyjnych amfetaminy, heroiny, marihuany, ecstasy, itp. Nieostrość terminologii wskazuje na słabą znajomość tematu narkotyków wciąż stawiana jest alternatywa pomiędzy narkotykiem a dopalaczem w czasie, kiedy dopalacze stały się narkotykami pod każdym względem. Brak wiedzy nauczycieli na temat narkotyków ujawnia się także w kolejnych aspektach wypowiedzi znają wyłącznie kontekst imprezowy zażywania, związany z zabawą, spędzaniem czasu ze znajomymi, dyskotekami często jest to ucieczka od problemów, zabicie wolnego czasu. Tymczasem coraz poważniejszym aspektem zażywania narkotyków lub leków przez młodych ludzi jest traktowanie ich jako środków wspomagających naukę lub poprawiających jakość życia. Międzynarodowe badania 113

114 ESPAD wykazały, że uczniowie na całym świecie coraz częściej zażywają różnego rodzaju środki pobudzające, aby dostosować się do rosnącego tempa życia, i stawianych przed nimi wymagań. Często problem ten dotyka dobrych uczniów, którzy boją się, że nie będą w stanie bez chemicznego wsparcia spełnić stawianych przed nimi wymagań. Tworzy to podwójne niebezpieczeństwo z jednej strony utraty zdrowia, z drugiej nawiązania kontaktu ze środowiskiem przestępczym w celu zdobycia amfetaminy. Ponad dwie trzecie respondentów uważa, że wszystkie używki są tak samo szkodliwe, zwłaszcza dla młodego, nieświadomego konsekwencji z ich brania człowieka. W pojedynczych wywiadach pojawiały się stwierdzenia różnicujące szkodliwość różnych środków jedna z respondentek stwierdziła, że jednak niektóre bardziej niebezpieczne, ze względu na szybkość uzależnień, jednak bez precyzowania tego, które są najgorsze. Wśród środków które były wymieniane jako mniej szkodliwe od innych, znalazły się: papierosy bo mimo tego że szkodliwe, że szkodzą zdrowiu, nie są tak szkodliwe w innych sferach Jak pozostałe wymienione używki ; marihuana określona przez respondentkę jako mniej szkodliwa niż alkohol i inne twarde narkotyki; alkohol Wiadomo, że lepiej, żeby uczeń wypił piwo niż sięgnął po wódkę czy narkotyki, ale każda z tych używek prędzej czy później prowadzi do uzależnienia ; Alkohol z umiarem, spożywany z umiarem jest ok ; Duża część respondentów była przekonana, że najlepszą polityką ograniczania skutków spożywania substancji psychoaktywnych jest polityka zakazów bardzo dobrze się stało, że wprowadzono zakaz palenia w miejscach publicznych, i że coraz częściej sprzedawcy pytają o dowód młodzież, chcącą kupić alkohol ; dziecko trzeba bardzo kontrolować, dzieci, uczniowie muszą mieć nadzór, jednak z wypowiedzi nie wynikało dokładnie kto miałby się tym nadzorem zajmować szkoła, czy rodzice. Zrównywanie skutków zażywania wszystkich substancji psychoaktywnych przez respondentów niesie ze sobą istotne zagrożenie. Przekonanie wychowawców i pedagogów szkolnym o jednakowych skutkach zażywania środków o różnej mocy uzależniającej i różnych skutkach ubocznych sprawia, że prowadzone przez nich programy profilaktyczne tracą wiarygodność w oczach młodzieży, która bardzo często posiada dużą wiedzę o środkach psychoaktywnych i stosunkowo duży kontakt. Wykład przeprowadzony w ramach programu profilaktycznego przez osobę, która nie jest wiarygodna nie niesie ze sobą pozytywnych skutków, może tylko zaszkodzić, ośmieszając cały program w oczach uczniów zwłaszcza będących w wieku, w którym podejście do wszelkiego rodzaju wiedzy staje się bardzo krytyczne. Kolejnym punktem wywiadu było pytanie o to, dlaczego uczniowie sięgają po używki, takie jak alkohol, papierosy i narkotyki. Większość respondentów była przekonana, że zażywanie narkotyków, palenie papierosów i picie alkoholu wynika przede wszystkim ze zbyt dużej ilości nie zagospodarowanego czasu, nie mają innej alternatywy, maja mnóstwo wolnego czasu, z którym nie mają co zrobić, a rodzice ich nie kontrolują, bo są w pracy i nie ma im kto uświadomić, ze czas który marnotrawią mogliby poświęcić na 114

115 naukę ; Nie mają możliwości ciekawego spędzania wolnego czasu, sięgają po używki z nudów. Kolejną spośród zdiagnozowanych przez respondentów przyczyn były tendencje eskapistyczne wśród młodzieży: są słabi, to wynika ze stresu, braku wsparcia, stabilności, wzorców, opieki rodzinnej, szkolnych niepowodzeń. Nie znają innych sposobów żeby sobie z tym radzić, a grupa rówieśnicza podaje szybką odpowiedź jak na tacy chodź z nami, napij się, będzie lepiej ; Szukają oderwania od rzeczywistości, która ich przygnębia, przytłacza. Ponad to pewnie jakaś taka presja ze strony kolegów. Wpływy zewnętrzne grupy rówieśniczej oraz kultury popularnej to trzeci najczęstszy czynnik powodujący korzystanie z używek: wzorują się na rówieśnikach i tzw. liderach grupy ; to wpływ kolegów, także różnych gwiazd z telewizji ; dla towarzyskiego blichtru atrakcyjności, popularności w pewnych kręgach, popisy, reklama, sława przez kolegów, chęć znieczulenia przed problemami. Najczęstszymi okolicznościami zażywania używek były zdaniem badanych imprezy wymienione przez prawie wszystkich respondentów. Na imprezach kontrola ze strony nauczycieli i rodziców prawie nie istnieje, uczniowie mają swobodę wyboru, poza tym miejsca, gdzie imprezy są organizowane puby, dyskoteki sprzyjają zażywaniu różnych środków. Innymi wymienianymi okolicznościami były spotkania po szkole, wyjazdy wakacyjne, a nawet przerwy w szkole. Jeden z nauczycieli stwierdził, że dla jednych to sposób na oderwanie się od codzienności, podczas imprezy, gdy wszyscy to robią. Inni kiedy mają problemy, kiedy czują, że nie potrafią sobie poradzić. Część uczniów pije, pali codziennie, prawie codziennie. Nie ma nad nimi żadnej kontroli, rodzice się nie interesują, a wzywanie policji tylko pogorszy sprawę, bo przecież ich nie przestraszy, w domu dziecka czy na pogotowiu opiekuńczym będzie przecież jeszcze gorzej. W odpowiedziach często pojawiał się motyw braku akceptacji to poczucie zagubienia, braku przynależności, alkohol, marihuana pozwalają poczuć się częścią grupy, i to wtedy nie ważne, że grupa nic innego nie robi, ale jest się częścią. Ta sama odpowiedź znalazła się też w pytaniu o pozytywne strony zażywania substancji psychoaktywnych chwilowe odreagowanie stresu, akceptacja ze strony rówieśników, bycie lubianym. To jedyne pozytywne strony zażywania substancji psychoaktywnych czterdziestu czterech respondentów stwierdziło, że nie ma żadnych pozytywów, żadnych dobrych stron. Wśród negatywnych konsekwencji znalazły się przede wszystkim problemy zdrowotne przede wszystkim uzależnienia, choroby spowodowane nadużywaniem. Często wspominano także o konsekwencjach społecznych zaczynają się problemy w szkole, problemy w domu. To nie jest akceptowane, nie może być, ale młody człowiek nie rozumie, nie widzi granicy a dorośli piją, palą, a jednocześnie mówią mu, że nie wolno; problemy finansowe, a w konsekwencji konflikt z prawem. Ważnym skutkiem ubocznym zażywania były problemy psychiczne: rozpad kontaktów społecznych, ubytki zdrowotne, psychiczne braki w edukacji ; rozdrażnienie, nerwowość, problemy z koncentracja, problemy w nauce, odizolowanie od rówieśników ; 115

116 zaczynają się problemy w kontaktach z innymi, uczucia zanikają bo są cały czas przytępione, to powoduje albo agresję albo obojętność na wszystko ; brak zainteresowania normalnymi obowiązkami, zakłócone relacje międzyludzkie, słaby zapęd do nauki, pracy, niechęć do tych zadań, spłycanie, stępianie uczuć, zrywanie więzi z rodzicami ; uzależnienie, uzależnienie od środków, ale przede wszystkim uzależnienie od grupy, bo to wszystko, alkohol, narkotyki zażywa młodzież przecież w grupie, i bez tej grupy nie potrafią sobie już poradzić. Negatywny wpływ grupy jest bardzo silny, zwłaszcza że jest to zazwyczaj przynależność do grupy, która nie ma żadnych ambicji i wzorców ; to jest zawsze grupa patologiczna, powoduje zachowania takie, poza tym to jest zawsze konflikt z prawem, i się zaczyna wrogość wobec prawa, wobec policji i lekceważenie prawa. Dynamika korzystania z używek jest zdaniem biorących udział w badaniu nauczycieli i pedagogów kwestią dyskusyjną opinie rozkładają się w proporcjach 70:30. Większa część badanych uważa, że wzrost jest oczywisty używki ogólnie stały się powszechne wiele rozgłosu nadały im media, zrobiły im swego rodzaju reklamę ; stały się ogólnie dostępne (np. możliwość zakupu pojedynczych sztuk papierosów) i więcej uczniów sięga po nie. W wielu sklepach nikt nie zapyta o pełnoletność ; sięgają po nie coraz młodsi. Łatwo mogą zakupić używki, w sklepach to nie problem żeby nieletni kupili np. alkohol. Reprezentanci drugiej grupy uważają, że zmienia się najwyżej struktura ; jest takie samo. Media tylko nagłośniły całą sprawę. Wiele osób obwinia o wzrost zainteresowania środkami psychoaktywnymi media w telewizji zrobili dopalaczom taką reklamę, wcześniej nikt o tym nie słyszał, a potem się zaczęło, od kiedy w telewizji, prasie, Internecie zaczęto o tym mówić i pisać, zaczęły się otwierać wszędzie sklepy i nawet ci którzy wcześniej tylko piwo, zaczęli się interesować ; W ostatnich latach uczniowie bardziej zainteresowali się dopalaczami, które w ostatnim czasie były legalne i można było je kupić w różnych sklepach, niezależnie od wieku. Dobrze się stało, że dopalacze w chwili obecnej są niedostępne, chociaż to i tak nie wzbudza we mnie nadziei, ponieważ jak ktoś będzie chciał i tak te dopalacze gdzieś zdobędzie. Jak wspomniano wcześniej, respondenci mieli problem z oceną, czym są dopalacze traktowali je jako jedną z kategorii narkotyków lub określoną substancję. Dodatkowym problemem nomenklaturowym był fakt określania mianem dopalaczy napojów o wysokiej zawartości kofeiny, jak w wypowiedzi teraz na każdej przerwie, zamiast napoju, soku, tylko dopalacze, Red Bulle i inne Tigery. Wszyscy respondenci podkreślają, że zainteresowanie młodzieży używkami, niezależnie od skali zjawiska jest zawsze powodem do niepokoju. Niektórzy mówią nawet że to już nie niepokój, to przerażające ; Myślę, że jest to powód do niepokoju. Łatwy dostęp i moda skłania uczniów do sięgania uczniów po używki, a w konsekwencji problemy życiowe. Pojawiały się także głosy tonujące, na przykład wypowiedź pedagog jednego z liceów Praktycznie każdy człowiek ma kontakt z używkami, w większości przypadków po zaspokojeniu ciekawości mija zainteresowanie. Mimo wszystko należy kontrolować zachowanie młodych ludzi. Niezbędna jest ciągła edukacja i profilaktyka. Jednak 116

117 większość głosów stała w opozycji do tej tezy, podkreślając że dopóki młodzi ludzie będą mieć dostęp to używek to zawsze będzie wielkim problem i nieważne jest to, czy skala jest mała, czy też duża. Młodzi ludzi nie powinni mieć dostępu do takich rzeczy. Zdaniem części pedagogów problemem są przede wszystkim papierosy W szkole nie zauważa się ażeby alkohol był problemem. Papierosy za to od zawsze są widocznym problemem, powiedziałabym wręcz, że jest to bolączka naszej szkoły. Jest to jednak, raczej stałe zainteresowanie nie zauważa się tendencji wzrostowej. Podsumowując, kontakt z używkami miała większość młodzieży skala problemu jest bardzo duża. Badani wydają się być często przywiązani do teorii bramy, mówiącej, że lekkie substancje psychoaktywne stanowią element inicjacji do zażywania substancji cięższych i silniejszych. Pomimo wszystkich kontrowersji związanych z tą teorią, można się z nią zgodzić w kontekście społecznym wśród uczniów palenie papierosów odbywa się w ukryciu przed dorosłymi nauczycielami i rodzicami, co tworzy sprzyjające warunki do próbowania innych środków. Na przykład młodzież uzależniona od tytoniu zmuszona jest zazwyczaj do częstszych kontaktów z osobami palącymi z grupy rówieśniczej, ukrywając się w miejscach gdzie ma też dostęp do alkoholu oraz innych substancji. Podobnie jak w ostatnim badaniu przeprowadzonym w Sieradzu, moment inicjacji to przeważnie rozpoczęcie nauki w gimnazjum, zmiana otoczenia, jaka następuje w przypadku zmiany szkoły, jest poważnym problemem, który może przełożyć się na dysfunkcje w zachowaniu i na skłonność do naśladownictwa zachowań członków grupy do której się dołączyło. W tej sytuacji wszystko zależy od zachowań osób z którymi młody człowiek ma do czynienia. Mało bowiem jest silnych osobowości (zwłaszcza w tak młodym wieku, kiedy to szkielet moralny jest dopiero formowany), ażeby przeciwstawić się grupie, która stanowi większość. W konsekwencji zwycięża zasada tzw. «owczego pędu». Zmiana grupy rówieśniczej na nową powoduje, że niektórzy uczniowie chcą się popisać przed kolegami i sięgają po alkohol, czy papierosy. Elementem który zwiększa zagrożenie młodzieży korzystaniem z używek są także różnego rodzaju kryzysy domowe największy wpływ ma rodzina i sytuacja w rodzinie jeżeli w rodzinie panują dobre, zdrowe relacje to dziecko wie, że w razie problemów znajdzie oparcie w rodzinie i wówczas nie musi szukać rozwiązania kłopotów przy pomocy używek. Sytuacją często wymienianą jest rozwód rodziców, kłótnie, brak miłości i zrozumienia w domu. Niedostateczny kontakt z rodzicami występuje w różnych okolicznościach to są rodziny patologiczne, ale nie tak, jak rozumiemy patologię, że alkohol, przestępczość. Może bardziej dysfunkcja niż patologia albo rodziny rozbite, albo rodzice pracują cały dzień i nie ma z nimi kontaktu, i wtedy potrzebne jest oparcie gdzie indziej, w rówieśnikach, oni są za młodzi na poważną relację, kierują się powierzchownością, a to bycie fajnym, lubianym, poczucie większej dorosłości ; w nowej grupie jest zawsze poczucie zagubienia, a jest taki wzorzec że osoba dorosła może pić, może palić, i takimi dorosłymi dzieci chcą się czuć. Wzorce dorosłości, powiązanie ich z zażywaniem różnych substancji są jedną z częściej wymienianych przyczyn. Rodzina podstawowe środowisko socjalizacji jest też główną przyczyną korzystania z używek. Jedna z respondentek zauważa, że chodzi o te, w 117

118 których jest jawna patologia, przemoc, bieda, alkoholizm, ale także rodziny w których rodzice nie mają czasu na wychowanie są w pełni pochłonięci zarabianiem pieniędzy ; Z pewnością rodziny w których dzieci nie maja odpowiedniego wzorca, są w znacznie trudniejszej sytuacji i są dużo bardziej podatne na pokusy, jakie serwuje im środowisko zewnętrzne. Takim pokusom ulegają dzieci z domów, w których nie ma patologii, zatem dzieci z dysfunkcyjnych rodzin mają zdecydowanie trudniej, gdyż nie zostały im wpojone, podstawowe i oczywiste dla większości, zasady postępowania. Kolejną istotną konsekwencją pochodzenia dziecka z rodzin patologicznych jest zła sytuacja materialna w sytuacji, w której pieniądze są jednym z podstawowych czynników statusu, nawet wśród najmłodszych, zdobycie pieniędzy w rodzinach dotkniętych ubóstwem jest trudne. Drogą do zdobycia pieniędzy mogą być drobne przestępstwa kradzieże sklepowe, czy handel narkotykami. Prowadzi to do mechanizmu utrwalania zachowań dysfunkcjonalnych. Inni nauczyciele polemizują z tą opinią Każde środowisko może mieć negatywny wpływ- po używki sięgają zarówno dzieci z patologicznych rodzin Jak i z tak zwanych «dobrych domów» nie ma reguły ; Teraz już każde środowisko umożliwia kontakt z używkami ; Nieważne z jakiego środowiska pochodzą- narażenie na kontakt z używkami jest jednakowe ; Wszędzie tam, gdzie dzieci nie mają poświęconego czasu- tyle inne powinny mieć poświęcone. Różne są tego powody od patologii różnego rodzaju, po zwykłe zapracowanie rodziców w pogoni za pieniędzmi. Jedna z respondentek stwierdziła, że nie ma takich jednoznacznych stwierdzeń. Zaniżenie podstawowych wartości życia, pęd do materialnej niezależności, rozbicie rodzin, rozłąka (wyjazdy zagraniczne), kryzys szacunku do siebie nawzajem, brak pokoleniowych rodzin, to główne motywy dla których młodzież poszukując siebie, sięga po używki. Środowisko pochodzenia nie ma więc tak dużego znaczenia chociaż wielu respondentów podkreśla, że to głównie patologia, takie rodziny, dzieci z dobrych domów mniej, lecz najważniejszym czynnikiem wydaje się być styl życia młodzieży, który się coraz bardziej uniformizuje relatywna poprawa sytuacji finansowej wielu rodzin, a także presja środowiska nastawionego na materialistyczne wartości sprawia, że większość uczniów postępuje według tych samych wzorców. Większość młodzieży spędzając wolny czas chodzi w miejsca gdzie sprzedawany jest alkohol, czy papierosy, nawet mogą być sprzedawane narkotyki. Moim zdaniem młody człowiek na taki kontakt narażony jest na dyskotekach, czy w pubach. Uważam, że do takich miejsc nie powinna chodzić młodzież przed 18 roku życia powraca tu kwestia większej kontroli nad sposobem spędzania wolnego czasu przez młodych ludzi. 5. Przemoc w szkole Zjawisko przemocy w szkole jest trudnym tematem. Pewien problem sprawia już definicja przemocy dawniej uważano, że jest to zjawisko występujące przede wszystkim w sferze fizycznej. Być może w związku z tym, wielu nauczycieli stwierdzało że w mojej klasie przemocy nie ma, w szkole obserwowałem pojedyncze przypadki, bardzo rzadkie lub że nie jest powszechne, ale to normalne u młodzieży w tym wieku, zdarza się. Jednak wielu zauważa, że przemoc w szkole występuje, i to coraz częściej, głównie przemoc psychiczna ; zdarzają się przypadki agresji słownej, oddziaływującej na psychikę 118

119 młodego człowieka myślę, że jest ona dotkliwsza niż przemoc fizyczna na dłużej pozostawia ślad. Wielu spośród badanych lekceważy przemoc słowną, zdarzają się jednak opinie, że coraz bardziej powszechna przemoc psychiczna, szykanowanie, poniżanie, obrażanie słabszych, mniej zdolnych, biedniejszych- po prostu innych od reszty A przemoc fizyczna to raczej rzadkość ; Przeważnie występuje przemoc psychiczna, którą trudno dostrzec, ponieważ nie zostawia śladów na ciele człowieka. Nauczyciele i pedagodzy starają się interweniować w przypadku wykrycia przemocy, agresji czy słownej czy fizycznej, ale zdają sobie sprawę, że często jest to niemożliwe Na pewno gorsza do wykrycia jest przemoc psychiczna. Często uczniowie prześladowani boją się iść do nauczyciela, czy pedagoga, żeby poprosić o jakąkolwiek pomoc. Ja osobiście staram się jak mogę i pilnuje uczniów i interweniuje, jak tylko zauważę taką sytuacje. Ale zauważam, że teraz takie zjawisko występuje coraz rzadziej. Inne zdanie ma nauczyciel gimnazjum, mówiący, że przemoc jest powszechna, choć przyjmuje różne formy- psychiczna, fizyczna, np. poniżanie słowne, ubliżanie, oszczerstwa; fizyczne: popychanie, bicie, niszczenie rzeczy. Duże znaczenie ma tu rodzaj szkoły i jej lokalizacja w szkołach gimnazjalnych przemoc zdarza się częściej, jest bardziej otwarta. Część spośród respondentów szuka przyczyn przemocy i agresji w szkole jest to przede wszystkim walka o dominację w nowej szkole, o przewagę w grupie. jest to plaga dzisiejszych czasów- tak agresywnie się po prostu żyje młodzi ludzie postępują w myśl zasady kto silniejszy ten ma przewagę ponadto, że cel uświęca środki ; jest tak, że musi być ustalona hierarchia, dopóki to jest pierwsza klasa gimnazjum, jeszcze nie jest ustalone, a to jest taki wiek że wykazać się można w jeden sposób siłą fizyczną, osiągnięcia szkolne, wyniki w nauce nie są jeszcze cenione a poza tym, to nie przychodzi od razu, nowa szkoła, nowa klasa i wyniki w nauce widać dopiero po jakimś czasie a przewagę fizyczną można pokazać od razu. Dzieci i młodzież nie potrafią wyrażać swoich emocji, racji, a gdy brakuje im argumentów to używają siły, przemocy słownej; powodem takiego zachowania może być także chęć zwrócenia na siebie uwagi, chęć przywództwa, wzorce z domu. Inni uważają, że szkoła czynniki agresji przede wszystkim katalizuje, nie jest przyczyną agresji, Nie mają źródła w szkole. Ujawniają się być może w szkole, ale przyczyny pochodzą z zewnątrz ; Przyczyn jest wiele i ma już swoje początki w rodzinie. Wyraźny brak autorytetu, lub zdegenerowany przykład np. ojciec w Zakładzie Karnym ; Źródło przemocy leży w braku umiejętności rozwiązywania spraw problemowych oraz stan zagubienia i napięcia jaki powodują konflikty i stres. Jak wiadomo problemy występują zarówno w domu, jak i w szkole wszędzie tam, gdzie są ludzie i dochodzi do interakcji. Trudno zatem jednoznacznie wskazać czy jest to dom czy szkoła gdyż może to być zarówno jedno jak i drugie środowisko. Uczniowie rzadko informują nauczycieli o przejawach agresji nauczyciele jeśli się dowiadują, to raczej w inny sposób, poprzez obserwację. Często młodzież boi się zwrócić do nauczyciela o pomoc z powodu braku zaufania, dodatkowo boi się, że nauczyciel nie będzie w stanie rozwiązać problemu: Uczniowie w niewielkim stopniu zwracają się do 119

120 nauczycieli/ pedagogów z tym problemem. Obawiają się nasilenia przemocy, poi zwróceniu się do osób dorosłych bezpośrednio. Nauczyciele wiedzę o przemocy pozyskują innymi sposobami niż bezpośredni kontakt z młodzieżą. Kolejnym czynnikiem wpływającym na ukrywanie przejawów agresji jest wstyd w tej grupie, wśród uczniów jest swoisty kult siły, rodem z jakiegoś więzienia, jeśli ktoś zniesie ubliżanie albo bicie w milczeniu to ma spokój, jeśli się przyzna to nieraz inne dzieci atakują go jeszcze bardziej, jak «kapusia», traktują nauczycieli jak wrogów. Niemal wszyscy respondenci zgadzają się, że jeśli przemoc występuje, dowiadują się o niej z drugiej ręki od innych uczniów niż ci, którzy byli ofiarami przemocy, poprzez obserwację często przypadkową zachowań agresywnych, czy w inny sposób. Największe szanse uzyskania wiedzy o przemocy mają pedagodzy szkolni uczniowie przychodzą, do nauczycieli rzadko, ale ja się często spotykam że ktoś boi się, i jest zagubiony, ale wie, uzyskał wiedzę że pedagog jest od tego, żeby pomagać, żeby rozwiązywać takie sytuacje. I pedagog łatwiej uzyskuje informacje, bo nie ocenia ucznia, jest od tego żeby mu pomóc, i wtedy się też cała sytuacja ujawnia, nie tylko wobec tego ucznia przemoc ale także o innych problemach może się dowiedzieć. Przeciwdziałanie przemocy w szkołach odbywa się na dwa podstawowe sposoby z jednej strony, są to bezpośrednie interwencje nauczycieli w groźnych sytuacjach, wyciąganie konsekwencji, pomoc psychologiczna prześladowanym uczniom, z drugiej programy profilaktyczne. Wśród wymienianych programów profilaktycznych znalazły się: Rozmowy i pogadanki z Policją, strażnikami miejskimi, psychologiem; Szkołą bez przemocy ; Świat ma inne propozycje ; Siedem kroków ; Przeciwdziałanie agresji (program opracowany w szkole); Stop 18 ; Strażnik Przyjacielem Przedszkolaka ; Razem przez gimnazjum ; Nasze spotkanie ; Czym skorupka za młodu nasiąknie ; Bezpieczna szkoła ; Wagary: Prawdy i mity ; Najwięcej wskazań miały programy Szkoła bez przemocy oraz pogadanki z policjantami i strażnikami miejskimi. Duża część respondentów deklarowała, że programy profilaktyczne były organizowane, jednak nie potrafili sobie przypomnieć nazw konkretnych programów. 6. Profilaktyka Profilaktyka uzależnień w Sieradzu prowadzona jest przede wszystkim na poziomie strukturalnym w mieście funkcjonują różnorodne programy przeciwdziałania 120

121 uzależnieniom, między innymi Program siedmiu kroków, Narkotykom nie!, Świat ma inne propozycje. Respondenci wspominają, że są to głównie spotkania z młodzieżą, debaty młodzieżowe, konkursy, spotkania ze strażnikiem miejskim, policjantem, uświadamianie rodziców. Temat profilaktyki jest zawsze aktualny i nigdy nie ma wystarczającej liczby spotkań. Jeśli można choć jednej osobie pomóc to warto. Metody które są stosowane, nie są wystarczające, a problemem powinni zajmować się specjaliści. Wielu respondentów zwraca uwagę na problem niedostosowania języka, w jakim tworzone są programy profilaktyczne do odbiorców Najskuteczniej przemawia do młodzieży ktoś, kto mówi do niej ich językiem i podaj przykłady ze swoje doświadczenia, np. warsztaty, przedstawienia teatralne ; Brakuje profilaktyki, która bardziej docierałaby do młodzieży nauka poprzez jakieś konkursy z nagrodami, połączenie nauki i profilaktyki z zabawą, żeby nie kojarzyły się z samymi zakazami, a żeby uświadomiły coś młodzieży i pozwoliły im samodzielnie dostrzec plusy wynikające z wystrzegania się używek. Pojawiały się także głosy, że profilaktyka w Sieradzu pozostawia wiele do życzenia, jest niemalże niedostrzegalna, programy, plakaty są, ale to nie działa, nie dociera do nich w ogóle, to jest tylko przekaz negatywny, jest wypierany ze świadomości. Inny nauczyciel stwierdził, że programy są, i jakoś działają, ale powinny mieć inną formę, to wszystko jest wymyślane zza biurka, i wszyscy są zadowoleni, a jedna godzina rozmowy z wyleczonym narkomanem, z kimś kto przegrał wszystko pijąc alkohol ważne, żeby to był ktoś młody, ważna jest ta uczciwość młodzi ludzie bardzo szybko rozpoznają obłudę i kłamstwo, wiedzą kiedy im się wciska kit, taki referat, przedstawienie programu, to po prostu nie działa. Przedstawienia teatralne, filmy, pogadanki z psychologiem to ma o wiele mniejszą skuteczność, bo unika się szoku, przedstawia się rację, ale młodzież się z tym nie utożsamia, dla nich to jest kosmos. Trzeba ich z jednej strony zainteresować, a z drugiej coś zaproponować, niech to będzie dobra zabawa, promocja zdrowych zachowań w atrakcyjny sposób ; Brakuje spotkań z osobami, które kiedyś przeżyły prześladowanie w szkole, czy może mieli kłopoty z różnymi używkami. Może wtedy młodzi ludzie zdali sobie sprawę, jakie używki są niebezpieczne. Niska skuteczność akcji profilaktycznych pojawia się w większości wywiadów w Sieradzu pewnie podobnie jak w innych miastach coś się robi, organizuje jakieś kampanie, ale mało jest takich przedsięwzięć i [są one] nieskuteczne, bo jak można mówić o sukcesie, jeżeli na imprezie promującej życie bez używek, większość młodzieży jest pod wpływem alkoholu ; Są organizowanie koncerty, jakieś imprezy ale to wszystko to ciągle za mało, biorąc pod uwagę skalę problem a może należałoby się zastanowić nad bardziej przystępna forma tych programów, taką która bardziej docierałaby do młodych ludzi. Kolejnym zarzutem stawianym programom profilaktycznym jest fakt, że są one traktowane jako formalny obowiązek są, no jakieś są programy bo muszą być, ale są mało efektywne. To nawet nie jest to, że tych programów jest za mało, ale nie są często dostosowane do zmieniających się warunków. Jak się pojawiły dopalacze, to wzięto stare programy antynarkotykowe i dopisano do tego słowo dopalacze, bez jakiejś głębszej 121

122 refleksji, bez przeprowadzenia badań. A to są programy sprzed kilkunastu lat i starsze, mówią językiem, którego młodzież nie rozumie, albo który uważa za obciach to język, który nie był już «modny» kiedy te same programy były kierowane do ich rodziców ; Są jakieś, ale nic nie dają kolejny wykład nie dociera do młodzieży i na pewno nie zmniejszy skali problemu, bo pomimo istnienia jakiejś profilaktyki skala problemu rośnie w siłę. Część pedagogów była innego zdania pojawiały się stwierdzenia, że programy rozwijają się wraz ze zmianą i pojawianiem się nowych problemów są na bieżąco dostosowywane do nowych warunków ; są na bieżąco tworzone, lub uaktualniane, np. «U progu dorosłości», jednak były to pojedyncze głosy. Ponad 40 z badanych nie wiedziało o programach profilaktycznych, lub uważało że są, ale jakby ich nie było, obowiązkowe spotkanie na godzinie wychowawczej a wszyscy tylko się śmieją, rozmawiają, piszą SMSy, to do nich nie dociera. Jednym z głównych problemów dotyczących tworzenia programów profilaktycznych jest fakt, że są one projektowane poza ogólnopolskimi i miejskimi przez samych nauczycieli i pedagogów. Czasami przy tworzeniu programu uwzględnia się głosy młodzieży oraz rodziców, jednak nauczycielom brakuje z podstaw merytorycznych warsztat psychologiczny pedagogów, ich wiedza z zakresu psychologii uzależnień, czy też niezbędny przy projektowaniu takich programów warsztat badawczy nie są dostosowane, brakuje im niezbędnego doświadczenia planistycznego. Dodatkowo, paradoksalnie, mając na co dzień kontakt z młodzieżą, nie są w stanie do niej skutecznie dotrzeć młodzi ludzie rozmawiają z nauczycielami zupełnie innym językiem niż między sobą, stają się zamknięci, wiedząc, że wszystko co powiedzą może wpłynąć na ich oceny, na traktowanie ich przez nauczycieli. Jedna z respondentek powiedziała szczerze projektujemy te programy wspólnie z pedagogami, opiekunami, rodzicami, ale uważam że powinniśmy skorzystać z pomocy ekspertów. Wszystkie programy profilaktyczne organizowane w szkołach są poddawane ewaluacji. Jest ona realizowana przede wszystkim w formie ankiety skierowanej do uczniów, prowadzone są również wywiady z rodzicami, nauczycielami, pedagogami. Jedną z form ewaluacji jest też obserwacja zachowań uczniów, ocena skali zachowań negatywnych przed, w trakcie oraz po programie. Część respondentów była jednak sceptyczna: W jakiś sposób na pewno, ale w mało czytelny sposób ; Tak, ale czy coś to daje. Pisze się ewaluacje ale jak obserwuję to problem palenia tytoniu, alkoholizm, jest zjawiskiem coraz bardziej powszechnym, więc po co te programy. Należałoby coś w nich zmienić, może ich formę, żeby były lepiej przyswajane przez uczniów. Zdecydowana część respondentów nie wiedziała, które programy realizowane na terenie szkoły są realizowane przez Urząd Miasta większość odpowiedzi brzmiała podobnie do są jakieś programy, ale nie wiem, które są organizowane przez władze miasta a które są sprawą wewnętrzną szkoły ; nie wiem, ponieważ niewiele jest takich programów i nie są za bardzo nagłośnione. Jedynym programem miejskim, który był rozpoznawany przez nauczycieli był taki koncert przeciwko narkomanii sprzed dwóch lat. W związku ze słabą znajomością programów profilaktycznych, badani nie podejmowali się oceny ich skuteczności w materiale źródłowym znalazły się trzy wskazania miejskiego 122

123 programu zwalczania narkomanii. Oceniano także, że największą wada tych programów jest ich znikoma ilość. Z programów stosowanych w ostatnim roku w szkołach, wymieniane były przede wszystkim: Dziękuję, nie palę ; Palenie jest do dupy ; Narkotykom NIE! ; Program dotyczący przemocy i programy dotyczące narkomanii; Autorskie programy realizowane w szkołach; Jedna z respondentek wskazała na Programy oddziałujące na młodzież poprzez sztukę, przedstawienia teatralne, koncerty, zauważając jednocześnie, że należy uzupełniać płytotekę szkolną w nagrania ciekawych rozmów lub audycji z osobami dla młodzieży o tematyce związanej z dokonywaniem właściwego wyboru (używki- inne alternatywy). Uzupełniać i wzbogacać programy w nowoczesną technologię komputer, pogramy, filmy o charakterze profilaktycznym, etc. 123

124 Podsumowanie Zarówno palenie papierosów, picie alkoholu i używanie narkotyków, jak i przemoc w szkołach, widziane są przez sieradzkich pedagogów jako poważny problem. Skala problemu jest na tyle duża, że szkoły same nie radzą sobie potrzebne jest zewnętrzne wsparcie. Głównym problemem młodzieży jest brak atrakcyjnej oferty dotyczącej spędzania czasu wolnego zajęcia dodatkowe w szkołach, mimo, że istnieją, są niedostosowane do zapotrzebowania uczniów pod kątem tematyki bądź czasu ich realizacji. Istotnym problemem wychowawczym jest słaby kontakt rodziców zarówno z młodzieżą, jak i ze szkołą rodzice cedują na placówki edukacji wychowanie dziecka, sami mają z nim słaby kontakt, są zapracowani, nie wiedzą zbyt dobrze co ich dzieci robią w szkole i poza nią. Wielu spośród respondentów zwracało uwagę, że programy są mało atrakcyjne dla odbiorców, słabo dostrzegalne dla kogokolwiek, giną w gąszczu reklam. Wskazywano także konieczność zaangażowania w projektowanie i realizację zewnętrznych ekspertów. Można to także zauważyć w wypowiedziach dotyczących przede wszystkim narkotyków nauczycielom brakuje fachowej wiedzy, słabo znają tematykę narkotyków i innych uzależnień, nie są więc dla młodzieży wiarygodni. Niezbędne wydają się rozwiązania strukturalne, zarówno programy profilaktycznouświadamiające, które nie są dostosowane do zmieniających się warunków, stylu życia młodzieży, jak i akcje mające na celu promowanie zdrowego stylu życia, rozwoju zainteresowań, itp., pozwalające na zagospodarowanie wolnego czasu młodzieży. Ważnym problemem jest niedofinansowanie bądź zła alokacja środków organizowane akcje są mało skuteczne, natomiast w obszarach, w których można zrobić najwięcej, aktywność jest zbyt niska bądź ma niewłaściwy charakter. 124

125 CZĘŚĆ PIĄTA analiza badania wśród sieradzkich uczniów 125

126 Wstęp Jednym z głównych problemów, jakie mogą wpływać na dezintegracje systemu społecznego i mający wpływa na rozwój społeczeństwa jest zjawisko występowania uzależnień u dzieci i młodzieży. Problem wydaje się być o tyle ważny, że zauważalne jest obniżanie się progu wiekowego, w którym to młodzi ludzie pierwszy raz mają kontakt z używkami. Zebrane dane dadzą możliwość bezpośredniemu przyjrzeniu się jak i w jakiej skali problem kontaktu z używkami dotyka ludzi młodych. Badania problemów społecznych na wybranych społecznościach mają jeszcze ten aspekt, że są najlepszym wskaźnikiem efektywności prowadzonych działań profilaktycznych. Przeprowadzone badanie miało na celu wskazanie, czy istnieje problem sięgania po środki psychoaktywne wśród młodych ludzi i jaka jest skala tego problemu. Badanie, które zostało przeprowadzone, a którego wyniki zostaną zaprezentowane poniżej, miało za zadanie przede wszystkim na zbadanie czy problem używek jest zagrożeniem potencjalnym i gdzie należałoby wprowadzić profilaktykę, by przeciwdziałać dalszemu rozwojowi takiej sytuacji, czy może stanowi już bardzo poważny problem i wymaga natychmiastowej interwencji odpowiednich służb. Badanie skoncentrowane było przede wszystkim na zbadaniu czy i po jakie środki sięgają młodzi ludzie, dlaczego to robią, jakie towarzyszą temu okoliczności. Badanie pozwoli również wskazać, z jakich źródeł korzystają, aby sięgać po używki. 126

127 1. Cel badania Celem badania jest zdiagnozowanie i opisanie problemu sięgania po środki psychoaktywne przez dzieci i młodzież szkolną Sieradza. 2. Wykorzystana metoda i technika badawcza Badanie zostało przeprowadzone na reprezentatywnej próbie badawczej wśród uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych Sieradza. Próba badawcza to grupa 600 losowo wybranych uczniów, ze szkół w Sieradzu. Reprezentatywność doboru oznacza, że wśród badanej populacji, (z której próba została wybrana) zostały wybrane takie jednostki do badań, których zagregowane cechy mają swoje odbicie w tych samych zagregowanych cechach w badanej populacji. 6 Spis szkół w Sieradzu stanowił w tym przypadku operat losowania. Reprezentatywną próbę dobrano przez zastosowanie doboru losowo-warstwowego. Dobór warstwowy pozwala na zmniejszenie błędu z próby, zarazem zwiększając reprezentatywność. 7 Głównymi zmiennymi wykorzystanymi do analizy danych były płeć i rodzaj szkoły, do której uczęszczają respondenci. Rodzaj szkoły był również zmienną braną pod uwagę przy formowaniu warstw do prób, oraz co wydaje się naturalne pozwalał podzielić młodzież według kategorii wiekowych. Przy tego rodzaju badaniu najczęściej wykorzystywaną techniką badawczą, zastosowaną i w tym przypadku była technika audytoryjna. Badanie polega na tym, że respondenci sami, bezpośrednio wypełniają kwestionariusz ankiety. Stwarza się im dodatkowo warunki, w których czują się jak najbardziej komfortowo (znane im miejsce, otoczenie, ludzie), ponieważ w tym samym czasie w jednym miejscu gromadzi się uczniów i rozdaje się zestandaryzowane narzędzie badawcze do wypełnienia, brak bezpośredniej rozmowy zmniejsza występowanie efektu ankieterskiego - wpływu badacza na odpowiedzi udzielane przez respondentów. W kwestionariuszu znalazło się 50 pytań, z czego większość stanowiły pytania zamknięte, oraz dodatkowe pytania metryczkę, wykorzystywane do opisu społeczno- demograficznego opisywanej próby. 6 E. Babbie, Podstawy badań społecznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, str Tamże, str

128 3. Struktura społeczno- demograficzna badanych W badaniu wzięło udział 52,1% dziewcząt i 47,9% chłopców. Struktura próby odzwierciedla strukturę demograficzną Sieradza jak i tendencję ogólnopolską, gdzie jest nadwyżka kobiet. Rysunek 103 Struktura społeczno- demograficzna badanych- płeć Kolejną zmienną wzięta do badania, a która będzie uwzględniana, przy sprawdzaniu korelacji to zmienna- rodzaj szkoły, do której uczęszczają respondenci. Rysunek 104 Struktura społeczno- demograficzna badanych- rodzaj szkoły 128

129 Ponad 64% badanych biorących udział w badaniu to uczniowie szkól ponadgimnazjalnych. Ok. 37% respondentów stanowili uczniowie szkół gimnazjalnych. Rysunek 105 Struktura społeczno- demograficzna badanych- wiek 0,2% 9,5% 0,80% 29% 14 lat 15 lat 16 lat 17 lat 18 lat 54% 6% 19 lat Bardzo dużo o charakterze badań mówi nam wykres nr 3. Ankieta zawierała pytania o wszelkiego rodzaju używki, niewątpliwie nie można by było mówić o problemie używek wśród dzieci i młodzieży, gdyby wśród badanych były osoby, które ukończyły 18 rok życia, a takich w próbie jest ok. 0,2%. Największa grupę badanych stanowią osoby w wieku 17 lat 54%. Kolejną kategorię badanych stanowią 15-latkowie (29%). 129

130 Rysunek 106 Struktura społeczno- demograficzna badanych- wykształcenie ojca 15% 6% 19% 56% Gimnazjalne lub niższe Średnie Wyższe Nie wiem Według badań Generalnego Sondażu Społecznego, wykształcenie ojca jest zmienną, która w bardzo znaczący sposób wpływa nie tylko na odtwarzanie struktury społecznej tj. dzieci z rodzin gdzie rodzice mieli wyższe wykształcenie, również osiągają wyższe wykształcenie, z kolei dla dzieci z rodzin, gdzie rodzice nie mieli wyższego wykształcenia odbierają uzyskanie go, jako awans społeczny. Zdecydowanie ponad połowa respondentów (56%) przyznała, że ojcowie mają wykształcenie średnie. Wykształcenie wyższe ma 19% ojców respondentów, a gimnazjalne bądź niższe 6%. Kolejny wykres pokaże jak kształtuje się wykształcenie matki. Rysunek 107 Struktura społeczno- demograficzna badanych- wykształcenie matki 130

131 W przypadku wykształcenia średniego nie ma znacznych różnić, prawie tyle samo matek (56%), co ojców (57%) respondentów ma takie wykształcenie. W przypadku wykształcenia wyższego respondenci przyznali, że 27% matek ma wykształcenie wyższe, a wykształcenie niższe gimnazjalne, lub niższe 3%. Rysunek 108 Struktura społeczno- demograficzna badanych- poziom zamożności 2% 1,5% 12% 13,5% Znacznie biedniejsza 69% Raczej biedniejsza Żyje na podobnym poziomie Raczej bogatsza Zdecydowanie bogatsza Zdecydowana większość respondentów ok. 70%, przyznała, że określają swój poziom zamożności, jako podobny do tego, w jakim żyją rówieśnicy. Około 13% respondentów przyznała, że są biedniejsi niż ich rówieśnicy, a około 15%, że uważa status majątkowy swojej rodziny za wyższy niż rówieśników. W gospodarstwie domowym w zdecydowanej większość oprócz respondentów mieszkają jeszcze rodzice, w tym 80% ojców i 90% matek. Około 48% respondentów mieszka ze swoimi braćmi, a około 47 z siostrami. Dziadkowie zamieszkują to samo gospodarstwo domowe w przypadku 29% respondentów. W przypadku tego pytania należ się wyjaśnienie, że respondenci wskazywali, z wybranej kategorii wszystkie osoby zamieszkujące gospodarstwo domowe, więc zarówno ojców, matki, jak i rodzeństwo, czy inne osoby. 131

132 4. Prezentacja wyników badań Poniższe wykresy prezentować będą wybrane sposoby na spędzanie wolnego czasu. Badani ustosunkowali się w nich, co do ilości czasu, jaki poświęcają poszczególnym aktywnościom. Rysunek 109 Sposób spędzania wolnego czasu- gra w gry komputerowe Najwięcej, bo 26% respondentów przyznało, że na grę w gry komputerowe poświęca przynajmniej część swojego czasu, każdego dnia. Raz w tygodniu lub częściej spędza tak czas 23,5% badanych. Tylko 11% respondentów przyznało, że nigdy nie gra w gry komputerowe. 132

133 Rysunek 110 Sposób spędzania wolnego czasu - gra w gry komputerowe - dekompozycja ze względu na płeć dziewczyna 7% 15% 22% 20% 35% 43% praktycznie każdego dnia raz w tygodniu lub częściej raz lub dwa razy w miesiącu chłopak 7% 3,5% 13% 31% kilka razy w roku nigdy 0% 10% 20% 30% 40% 50% Biorąc pod uwagę płeć, bardzo wyraźnie widać, że aż 43% chłopców przyznało, że spędza czas na graniu w gry komputerowe. Wykres 9. Sposób spędzania wolnego czasu- zajęcia sportowe Najwięcej respondentów - 42%, zajęciom sportowym poświęca czas ok. jeden raz w tygodniu bądź częściej. Codziennie na zajęcia sportowe uczęszcza 17%, niepokojącemoże być to, że więcej, bo 19% nigdy nie poświęca czasu wolnego dla sportu. 133

134 Wykres 10. Sposób spędzania wolnego czasu- zajęcia sportowe- dekompozycja ze względu na płeć Co do spędzania wolnego czasu na zajęciach sportowych raz w tygodniu zadeklarowało się 42% dziewcząt i 41 % chłopców? Sytuacja wygląda ciekawie w przypadku zajęć sportowych uprawianych codziennie gdzie prawie 3 razy więcej chłopców 25%, niż dziewcząt 8% przyznało, że poświęca czas na uprawianie sportu codziennie. Rysunek 111 Sposób spędzania wolnego czasu- czytanie książek Aż 35% młodzieży przyznało, że nigdy nie czyta w wolnym czasie książek. Kilka razy w roku do sięgania po książki przyznaje się 34% badanych, a każdego dnia jedynie 6% respondentów. Tak naprawdę problem z czytelnictwem książek obserwowany jest od lat w Polsce, więc nie jest to tylko lokalny problem. Może mieć on znacznie szersze 134

135 znaczenie, związane z szeroko pojmowaną kulturą konsumpcyjną, oraz z brakiem przekazywania pozytywnych czytelniczych wzorców głównie w domu. Rysunek 112 Sposób spędzania wolnego czasu- czytanie książek- dekompozycja ze względu na płeć Ponad 50% chłopców przyznaje się, że w ogóle nie czyta książek. Dziewczynki- 42%, sięgają po książki kilka razy w roku. Codziennie czyta prawie trzy razy więcej dziewczynek 10%, niż chłopców 3%. Rysunek 113 Sposób spędzania wolnego czasu - wychodzenie wieczorem do dyskoteki, kawiarni 135

136 Tylko 3% badanych przyznało, że wolny czas w dyskotece spędza codziennie. Jedna trzecia przyznała, że bywa raz lub dwa w miesiącu, ale aż 26,5% przyznało, że bywa na dyskotece praktycznie raz w tygodniu bądź częściej. Rysunek 114 Sposób spędzania wolnego czasu- wychodzenie wieczorem do dyskoteki, kawiarnidekompozycja ze względu na płeć Nie ma istotnych różnić w przypadku spędzania wolnego czasu w dyskotece, czy kawiarni biorąc pod uwagę płeć respondentów. Jedynie 4,5% chłopców przyznało, że codziennie spędza wolny czas w dyskotece przy jedno- procentowej odpowiedzi dziewczyn na to pytanie. Rysunek 115 Sposób spędzania wolnego czasu - chodzenie do centrum handlowego 136

137 W przypadku spędzania wolnego czasu w centrum handlowym to 40% respondentów spędza tam czas przynajmniej raz w tygodniu. Raz lub dwa razy w miesiącu, czas spędza tam 27% badanych, a nigdy 7%. Rysunek 116 Sposób spędzania wolnego czasu-chodzenie do centrum handlowego- dekompozycja ze względu na płeć Ponad dwa razy więcej chłopców 10%, niż dziewczyn 4% przyznaje, że nigdy nie spędza wolnego czasu w centrum handlowym mimo to, więcej chłopców 14%, niż dziewczyn 9%, zaznaczyło, że praktycznie codziennie pojawia się w wolnym czasie w centrum handlowym. Rysunek 117 Sposób spędzania wolnego czasu- Internet 137

138 Zdecydowana większość badanych 80% przyznała, że w wolnym czasie spędza korzysta z Internetu, w połączeniu z danymi gdzie 26% respondentów spędza codziennie czas wolny grając w gry, można wysnuć wniosek, że młodzi ludzie głównie czas wolny spędzą przed komputerem. Rysunek 118 Sposób spędzania wolnego czasu- Internet- dekompozycja ze względu na płeć Nie ma zasadniczych różnic w przypadku korzystania z Internetu przy podziale na dziewczynki i chłopców. Częściej do korzystania z Internetu przyznają się chłopcy 82%, niż dziewczyny 77%. W przypadku gry na automatach, to 76% respondentów przyznało, że nigdy tego nie robi w wolnym czasie. Około 10% badanych stwierdziło, że zdarza im się kilka razy w roku grać na automatach, a 5% badanych stwierdziła, że robi to codziennie. To grania codziennie na automatach w wolnym czasie przyznało się dwa razy więcej chłopców, niż dziewczyn (7% i 3,5%). Prawie 40% badanych przyznało, że z powodu choroby w ciągu ostatnich 30 dni nie zdarzyło im się opuścić zajęć. Jeden dzień z powodu choroby opuściło 16% respondentów, a dwa dni 12%. Tydzień nie było w szkole 3,5% uczniów. Około 8% badanych przyznało, że w ostatnim czasie nie urwało się z lekcji, wagarowało jeden dzień prawie 40% uczniów, a dwa dni wolnego zrobiło sobie 24,5% uczniów. 138

139 Rysunek 119 Urywanie się z zajęć- dekompozycja ze względu na rodzaj szkoły W przypadku szkół gimnazjalnych, 53% respondentów przyznała, że częściej robi sobie jednodniowe wagary. Podczas gdy w szkołach ponadgimnazjalnych - 31% respondentów wybrało taką odpowiedź, za to częściej niż w gimnazjach, w szkołach ponadgimnazjalnych uczniowie przedłużają sobie wagary (30%, 14%). Około 66% respondentów przyznało, że w ciągu ostatniego roku nie zdarzyło im się brać udziału w bójce, jednorazowy udział w bójce zdarzył się 19% badanych. Nie uległo wypadkowi 45,8% respondentów, jeden wypadek miało 33,8% uczniów. Do tego, że zostali okradzeni przyznało się 5% badanych, 14% miało jednorazowe problemy z policja. Około 12% uczniom nie zdarza się być nieprzygotowany do lekcji, 15,5% przyznało, że zdarzyło się to im raz, 18,5%, że więcej niż trzy razy. Nigdy nie wchodziło w spory z przyjaciółmi ok. 29% respondentów, około 40% respondentom sporadycznie zdarzały się konflikty z przyjaciółmi, za to 5% bardzo często. W przypadku wypadków to 11% miało jednorazowy wypadek, gdzie znalazło się w szpitalu. Do jednorazowej przygody seksualnej bez zabezpieczenia się przyznało się 5% badanych a do tego, że żałowało swojej decyzji o współżyciu 6%. Najciekawsze i istotne zaraz odpowiedzi dotyczyły relacji z rodzicami i przyjaciółmi, ponieważ to one głównie wskazują na główne problemy, z jakimi zetknęli się uczniowie. 139

140 Rysunek 120 Problemy uczniów- relacje z rodzicami Tylko 22% badanych przyznaje, że w ciągu ostatniego roku nie miała konfliktu z rodzicami. Stale (ponad 40 razy w roku) z rodzicami kłóci się 13% badanych, zdarza od 1-5 razy w roku ok. 40% respondentom wchodzić w konflikt z rodzicami, a często kłóci się z rodzicami 14% badanych. Płeć ani rodzaj szkoły, nie różnicują zasadniczo problemów uczniów z rodzicami. 140

141 4.1. Palenie papierosów Prezentacje wyników rozpocznie opis jednej z najpopularniejszych z używek dostępnych na terenie naszego kraju. Rysunek 121 Kupno papierosów 52% 15% 4% 2% 3% 24% byłoby to możliwe bardzo trudne dość trudne dość łatwe bardzo łatwe nie wiem Ponad 50% badanych przyznało, że kupno papierosów nie sprawiłoby im większego problemu, jako dość łatwe uznały kupno papierosów 24% badanych. Tylko 5% uznała, że mogłoby to sprawić jakąś trudność. Zmienna płeć i rodzaj szkoły nie różnicują w znaczący sposób odpowiedzi. Podobnie odpowiadali zarówno chłopcy jak i dziewczyny, oraz młodzież z gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych. 141

142 Rysunek 122 Częstotliwość palenia papierosów Nigdy po papierosy nie sięgnęło 34% badanych. Tylko 4% mniej (29%) przyznało, że pali 40 i więcej papierosów w ciągu roku. Raz w życiu papierosa spróbowało 11% badanych, 3-5 razy- 9%. W przypadku płci, nie ma znaczących różnic, co jest dowodem na to, że po papierosy sięgają tak samo często chłopcy, jak i dziewczyny. Rysunek 123 Częstotliwość palenia papierosów- dekompozycja ze względu na rodzaj szkoły Częściej, do palenia powyżej 40 papierosów w roku przyznają się uczniowie szkół ponadgimnazjalnych - 33%. Do niepalenia papierosów przyznało się 44% uczniów gimnazjum. Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych generalnie palą częściej niż gimnazjaliści. Na pytanie jak często paliłeś w ciągu ostatnich 30 dni, ok. 62% uczniów 142

143 przyznało, że nigdy nie paliło. Mniej niż jednego papierosa na tydzień wypaliło 9%, a mniej niż jednego na dzień 10% badanych. Do 5 papierosów dziennie pali 10% uczniów, do 10 sztuk pali 7%. Około 1,5% respondentów powiedziało, że pali powyżej 20 papierosów dziennie. Rysunek 124 Wiek spróbowania pierwszego papierosa Uczniów, którzy swój pierwszy kontakt z papierosem mieli w wieku kontakt z paleniem papierosów jest kolejno 4% i 3%. Zaskakujące jest to, że osób, które w wieku 9 lat spróbowały papierosa jest 8,5%. Między 13, a 15 rokiem życia do pierwszego zapalenia przyznało się 10,5% uczniów. 143

144 Rysunek 125 Wiek spróbowania pierwszego papierosa- dekompozycja ze względu na płeć To chłopcy częściej niż dziewczyny, w bardzo młodym sięgają po pierwszego papierosa. W wieku 13 lat pierwszy do pierwszego kontaktu z paleniem papierosów przyznało się tyle samo chłopców, co dziewczyn - 10,5%. Za to w wieku 14 lat to więcej dziewczyn sięga po papierosa - 14%. Od 14 roku wzwyż rośnie ilość uczniów, którzy przyznają, że palą papierosy codziennie i tak po 6% badanych pali codziennie od 14 i 15 roku życia. Za to, co 10 nastolatek pali regularnie od 16 roku życia. 144

145 4.2. Alkohol W przypadku pytania o to, czy i jaką trudność sprawiłoby uczniom kupno alkoholu, odpowiedzi rozkładały się następująco. Rysunek 126 Kupno piwa Aż 83% uczniów stwierdziło, że kupno piwa nie stanowiłoby problemu. Tylko 5% powiedziało, że byłoby to niemożliwe, a 7% wyraziło opinię, że byłoby to trudne do zrobienia. Zwróćmy uwagę jak wygląda sytuacja z innymi alkoholami. 145

146 Rysunek 127 Kupno wina W przypadku kupna wina, prawie 50% uczniów stwierdziła, że byłoby to dla nich bardzo łatwe, a dość łatwe dla około jednej czwartej badanych. Za niemożliwe uznało kupienie wina 7% respondentów, a 10% za trudne. Rysunek 128 Kupno wódki Problemu z kupnem wódki nie miałoby 44% badanych. Jako dość łatwe zadanie określiło kupno wódki?26%. Więcej uczniów niż w przypadku piwa i wina, bo 14,5% uznało, że kupienie tego alkoholu może być problemem. 146

147 Rysunek 129 Kupno drinków Biorąc po uwagę odpowiedzi respondentów w przypadku trudności z kupieniem drinków (napoi alkoholowych), widać, że tendencja się utrzymuje. Większość uczniów 43% przyznaje, że nie miałaby problemu z kupieniem drinka. Około 12,5% respondentów stwierdziło, że mógłby to być dla nich problem. Rysunek 130 Ostatnio spożywany alkohol Prawie 50% uczniów przyznaje, że w okresie do tygodnia piła alkohol. Tylko 3% uczniów przyznało, że ostatnio piło alkohol około rok temu, a 11% przyznaje, że nie pije wcale. W sumie do spożycia alkoholu w ciągu ostatniego miesiąca przyznało się 24,5% respondentów. 147

148 Rysunek 131 Ostatnio spożywany alkohol dekompozycja ze względu na płeć Częściej sięgają po alkohol chłopcy, niż dziewczyny. W przypadku potwierdzenia, że nie pije się alkoholu, nie ma różnicy ze względu na płeć. Różnice widać, kiedy porówna się częstotliwość sięgania po alkohol, w ciągu tygodnia więcej chłopców 56,5% niż dziewczyn 41% przyznało się do picia alkoholu. Rysunek 132 Najczęściej spożywany alkohol Zdecydowana większość respondentów 66% przyznała, że pije piwo, po wódkę sięga 12% badanych. Tylko 1% mniej (11%) przyznało, że w ogóle nie pije alkoholu. 148

149 Rysunek 133 Najczęściej spożywany alkohol- dekompozycja ze względu na płeć 4,5% 12% dziewczyny 9% 63% 11,5% drinki wódka 4% 12% wino piwo chłopcy 4% 69% nigdy nie pilem/łam 11% 1% 0% 10% 20% 1% 30% 1% 40% 50% 60% 70% Jeśli chodzi o to czy płeć determinuje wybór alkoholu, to wykres pokazuje, że nie ma dużych rozbieżności. Około 11% chłopców i dziewczyn przyznaje się do nie sięgania po alkohol w ogóle. Częściej po piwo sięgają chłopcy niż dziewczyny (69%, 63%). W przypadku picia wina, to prawie dwa razy częściej wybierają je dziewczyny (9%), niż chłopcy (4%). Zwróćmy uwagę w kolejnym wykresie czy może rodzaj szkoły, a więc też i wiek uczniów ma wpływ na to, po jaki alkohol sięgają. Rysunek 134 Najczęściej spożywany alkohol- dekompozycja ze względu na rodzaj szkoły 3% szkoła ponadgimnazjalna gimnazjum 5% 72% 6% 14% 23% 55% 7% 8% 6,5% nigdy nie pilem/łam piwo wino wódka drinki 7,5% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Częściej po alkohol w ogóle sięgają uczniowie ze szkół ponadgimnazjalnych. Do picia piwa przyznaje się 72% respondentów ze szkół ponadgimnazjalnych i aż 55% uczniów 149

150 gimnazjów. Tylko 5% uczniów ze szkół ponadgimnazjalnych przyznaje, że nigdy nie piło alkoholu, a w gimnazjum 23% uczniów. Na pytanie dotyczące ilości wypijanego alkoholu w ciągu ostatniego miesiąca, 31% uczniów odpowiedziało, że nie piło piwa. Do wypicia jednej butelki piwa przyznało się ok. 26% badanych, a do ok. 2 butelek piwa 20%. Do picia powyżej dwóch litów piwa w ciągu ostatnich 30 dni przyznało się 11%. W przypadku wina 73,5% uczniów stwierdziło, że nie piło wina w ciągu ostatniego miesiąca. Jeden kieliszek wina wypiło 12% badanych, a 2% sięgnęło po 0,8 litra wina i więcej. Ponad połowa badanych (51%) przyznała, że nie piła wódki. Około 10% wypiło jeden kieliszek, a około 11% więcej niż jeden (0,06-0,15 litra). O ile w przypadku piwa i wina, malała liczba respondentów wybierających odpowiedzi, w których podawane były coraz to wyższe wartości, o tyle w przypadku wódki do wypicia powyżej 0,26 litra alkoholu w miesiącu przyznało się prawie 17% badanych. W przypadku drinków (napojów alkoholowych), nie piło ich w ciągu ostatniego miesiąca ok. 73% uczniów. Drinki, napoje alkoholowe nie są jak dotychczasowe wykresy przedstawiały popularne wśród uczniów. Wynika to prawdopodobnie z faktu, że są po prostu droższe i trudniej dostępne. W 10 stopniowej skali, na której respondenci mieli zaznaczyć, czy odczuli jakieś skutki picia alkoholu, gdzie wybrana 1 oznaczała brak jakichkolwiek skutków, do czego przyznało się 27% badanych. Ostatnia liczba 10 - oznaczała, odczucie bardzo mocno skutków picia alkoholu, do czego przyznało się 6% badanych uczniów. Rysunek 135 Kupno alkoholu dla własnych potrzeb- piwo Prawie 50% respondentów przyznało, że w ciągu ostatniego miesiąca nie kupowało alkoholu dla własnych potrzeb. Do jednorazowego zakupy przyznało się 25% uczniów, powyżej 20 razy alkohol kupowało 3% badanych. 150

151 Rysunek 136 Kupno alkoholu dla własnych potrzeb- piwo- dekompozycja ze względu na płeć 1% dziewczyny chłopcy 0,3% 6% 4,5% 4% 6% 10% 8% 16% 23% 27% 2,5% 41% 53% powyżej 20 razy razy 6-9 razy 3-5 razy 1-2 razy ani razu 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Ponad 50% dziewczyn przyznało, że nie kupowało piwa dla własnych potrzeb, tę samą odpowiedź wybrało 41% chłopców. Chłopcy znacznie częściej niż dziewczyny kupowali piwo w ciągu ostatnich 30-stu dni, razy kupowało 6% chłopców i tylko 0,3% dziewczyn. Natomiast do kupna piwa powyżej 20 razy przyznało się 4,5% chłopców, przy 1% odpowiedzi dziewczyn. Rysunek 137 Kupno alkoholu dla własnych potrzeb- piwo- dekompozycja ze względu na rodzaj szkoły Prawie dwa razy więcej uczniów gimnazjum (63%), niż uczniów szkół ponadgimnazjalnych (38%) przyznała, że nie kupuje alkoholu (piwa) dla własnych potrzeb. Tylko 6% więcej uczniów szkół ponadgimnazjalnych (27%), niż uczniów szkół 151

152 gimnazjalnych 21,5% twierdziło, że kupowało ok. 1 butelki piwa w ciągu miesiąca. Uczniowie szkól ponadgimnazjalnych częściej przyznawali się do kupowania większej ilości piwa w miesiącu niż uczniowie gimnazjum. Rysunek 138 Kupno alkoholu dla własnych potrzeb- wino Zdecydowana większość respondentów - 84%, przyznała, że nie kupowała wina dla własnej potrzeby w ciągu ostatnich 30 dni, jedynie 6% przyznało, że zdarzało się to sporadycznie (raz- czy dwa). Rysunek 139 Kupno alkoholu dla własnych potrzeb- wódka Mniej osób, niż w przypadku kupna wina przyznało, że nie kupuje wódki dla własnych potrzeb - 68%. Do jednorazowego kupna w ciągu miesiąca przyznało się 16% badanych 152

153 (więcej niż w przypadku wina, a mniej niż w przypadku piwa). Powyżej 20 razy w miesiącu do kupna wódki przyznało się 1% uczniów. Rysunek 140 Kupno alkoholu dla własnych potrzeb- wódka- dekompozycja ze względu na płeć Do nie kupowania wódki na swoje potrzeby przyznało się 74% dziewczyn i 63% chłopców. Raz, czy dwa do kupna wódki przyznało się praktycznie tyle samo chłopców 16%, co dziewczyn 17%. Ani jedna dziewczyna nie przyznała się do kupowania powyżej 20 razy w miesiącu wódki, w przypadku chłopców odpowiedzi takiej udzieliło 3% chłopców. Rysunek 141 Kupno alkoholu dla własnych potrzeb- wódka- dekompozycja ze względu na rodzaj szkoły 153

154 Uczniowie gimnazjum rzadziej kupują wódkę dla własnych celów, niż uczniowie szkół ponadgimnazjalnych. Częściej też przyznają się do tego, że nie kupowali wódki wcale - 82%, niż uczniowie szkół ponadgimnazjalnych 60%. Rysunek 142 Kupno alkoholu dla własnych potrzeb- drinki Nigdy nie kupowało drinków do picia 78% uczniów. Niewielki procent respondentów ok. 2% kupowało w ciągu miesiąca ok. 20 drinków. Rysunek 143 Picie piwa na dyskotece, w pubie, restauracji Ponad 50% uczniów przyznaje, że nie piło w ciągu ostatnich 30 dni piwa na dyskotece, a 22% przyznaje się do picia jeden czy dwa razy. Nie ma różnicy w rozkładzie odpowiedzi 154

155 w przypadku przyznania się do picia od 6 piw wzwyż, przyznaje się do tego ok. 10% uczniów. Rysunek 144 Picie piwa na dyskotece, w pubie, restauracji- dekompozycja ze względu na płeć Bardzo ciekawie przedstawia się rozkład odpowiedzi, na to pytanie w zależności od płci respondentów. Do wypicia raz czy dwa piw na dyskotece (pubie), przyznaje się 4% więcej dziewczyn - 24%, niż chłopców - 20%. Chłopcy przyznali się do picia zdecydowanie większej ilości alkoholu, około 9%, przyznało, że piło powyżej 20 razy, gdzie 3% dziewczyn udzieliło takiej odpowiedzi. Rysunek 145 Picie piwa na dyskotece, w pubie, restauracji- dekompozycja ze względu na rodzaj szkoły 155

156 Zdecydowana większość gimnazjalistów nie piła piwa w pubie, czy na dyskotece w ciągu ostatniego miesiąca - 73%. W przypadku uczniów szkół ponadgimnazjalnych tylko 43% nie piło piwa ani razu. Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych częściej sięgają po piwo, niż uczniowie gimnazjum. Poza tym wypiją też większe ilości piwa. Rysunek 146 Picie wina na dyskotece, w pubie, restauracji Prawie 90% uczniów przyznało, że nie pija wina na dyskotekach. Jest to potwierdzeniem wcześniejszych wypowiedzi badanych, gdzie wino nie jest dla uczniów popularnych alkoholem, po który sięgaliby np. będąc w pubie. Rysunek 147 Picie wódki na dyskotece, w pubie, restauracji 156

157 Około 70% respondentów przyznało, że nie piło wódki w ciągu ostatnich dni będą w pubie czy dyskotece. Do picia około 20 razy przyznało się jakieś 3% badanych. Rysunek 148 Picie drinków na dyskotece, w pubie, restauracji 0,80% 1,5% 2% 11% 2,5% 78% ani razu 1-2 razy 3-5 razy 6-9 razy razy powyżej 20 razy W przypadku wypijania drinków 10% więcej uczniów (w porównaniu do alkoholu- wykres 40), przyznało, że nie piło drinków w pubach czy na dyskotekach - 78%. Jeszcze mniej, niż w przypadku wódki piło ich w dużych ilościach (około 20 razy) - w sumie ok. 2,5% respondentów. Rysunek 149 Częstotliwość pojawiania się objawów niepożądanych po alkoholu- kiedykolwiek w życiu 157

158 Niecałe 50% uczniów przyznało, że nigdy w życiu nie miało po alkoholu objawów niepożądanych takich jak trudności z poruszaniem się, czy mówieniem. Jedna czwarta przyznaje się, że zdarzyło się to raz, czy dwa w życiu. Około 3% stwierdziło, że miało takie objawy przynajmniej powyżej 20, czy 40 razy. W przypadku wprowadzenia zmiennej płeć w tym pytaniu nie różnicuje ona istotnie odpowiedzi. Raz, czy dwa po alkoholu więcej kobiet, niż mężczyzn miało trudności z mówieniem, czy poruszaniem się, częściej natomiast takie objawy zauważali u siebie mężczyźni, co jest potwierdzeniem, że po prostu częściej po alkohol sięgali. Rysunek 150 Częstotliwość pojawiania się objawów niepożądanych po alkoholu- kiedykolwiek w życiu- dekompozycja ze względu na rodzaj szkoły Uczniowie gimnazjum w 65% przyznali, że nigdy nie zdarzyło im się czuć niekomfortowo po wypiciu alkoholu, tego samego zdania było prawie połowę mniej uczniów szkół ponadgimnazjalnych - 35%. Raz lub dwa w życiu po wypiciu alkoholu gorzej czuło się 30% uczniów gimnazjum, a 17% uczniów klas starszych. 158

159 Rysunek 151 Częstotliwość pojawiania się objawów niepożądanych po alkoholu - w ostatnim roku W ostatnim roku 55% respondentów ani razu nie miało objawów niepożądanych po wypiciu alkoholu. Raz czy dwa zdarzyło się to 26% badanym, a 2% przytrafiło się to i więcej razy. Płeć w przypadku tego pytania różnicuje istotnie odpowiedzi powyżej 40 razy, gdzie około 3% chłopców przyznaje się do trudności z mówieniem, czy poruszaniem po alkoholu i ani jedna dziewczyna. Rysunek 152 Częstotliwość pojawiania się objawów niepożądanych po alkoholu- w ostatnim rokudekompozycja ze względna rodzaj szkoły Prawie 70% gimnazjalistów, nie miało w ciągu ostatniego roku objawów niepożądanych po wypiciu alkoholu. Prawie dwa razy częściej - 31%, uczniów szkół ponadgimnazjalnych niż 159

160 w przypadku uczniów szkół gimnazjalnych 17%- przynajmniej raz w ciągu roku źle czuło się po wypiciu alkoholu. Rysunek 153 Częstotliwość pojawiania się objawów niepożądanych po alkoholu - w ostatnich 30 dniach W ciągu ostatnich 30 dni, ani razu nie miało objawów niepożądanych po alkoholu 74% uczniów. Pojedyncze przypadki zaburzeń mowy, czy chodzenia po alkoholu zdarzyły się 15% badanych. Biorąc pod uwagę dekompozycje na płeć, czy rodzaj szkoły nie pojawią się znaczące różnice w przypadku pozostałych kategorii częstotliwości zdarzania się objawów niepożądanych. Największe różnice ilościowe zauważalne były w przypadku dwóch rodzajów alkoholi piwa i wódki. 160

161 Rysunek 154 Pierwszy raz wypity alkohol- piwo Tyle samo procent uczniów - 14% przyznało, że nigdy nie piło alkoholu i pierwszy raz spróbowało piwa w wieku 9 lat. Najwięcej respondentów- 14,5% zaznaczyło, że pierwszy raz piwa spróbowało w wieku 14 lat. Pierwszy raz piwo w wieku 9 lat spróbowało 19% chłopców i 8% dziewcząt. Wraz z wiekiem odsetek osób, które miały pierwszy kontakt z alkoholem wśród chłopców i dziewczyn zrównywał się. Dziewczyny W późniejszym wieku niż w przypadku chłopców miały kontakt z alkoholem. 161

162 Rysunek 155 Pierwszy raz wypity alkohol- wino W przypadku wina, 27% respondentów twierdzi, że nigdy nie próbowało. Najwięcej 14% osób, spróbowało wina w wieku 14 lat, najmniej 3% w wieku 10 lat. Rysunek 156 Pierwszy raz wypity alkohol- wódka Najwięcej osób - 17% pierwszy kontakt z wódką miało w wieku 15 lat. W wieku 14 lat z piciem alkoholu zetknęło się 16,5% osób. Tylko 20% uczniów przyznało, że nigdy jeszcze nie piło wódki. 162

163 Rysunek 157 Pierwszy raz wypity alkohol- drinki Około 5% badanych przyznaje, że pierwszy raz drinka piło między 9-11 rokiem życia. Najwięcej uczniów 15,5% przyznaje, że pierwszego drinka wypiło w wieku 16 lat. Do dnia badań drinka nie wypiło 32% uczniów. Rysunek 158 Miejsce gdzie ostatnio spożywany był alkohol Do ostatniego kontaktu z alkoholem doszło według największej ilości uczniów- 18,5% w cudzym domu (można wnioskować, że był to dom kolegi czy koleżanki). W swoim domu ostatnio alkohol spożywało 13% respondentów. Młodzi ludzie - 15%, pili alkohol również 163

164 w miejscu publicznym jak park. Najrzadziej wybieranym miejscem przez uczniów- 5% był bar, czy pub. Rysunek 159 Miejsce gdzie ostatnio spożywany był alkohol- dekompozycja ze względu na płeć Biorąc pod uwagę płeć, jako zmienną, można zauważyć pewne różnice w odpowiedziach na to pytanie. W cudzym domu ostatnio do spożywania alkoholu przyznało się 20% dziewczyn i 17% chłopców. Chłopcy za to częściej spożywali ostatnio alkohol np. w parku 18,5%, gdzie wśród dziewczyn ta odpowiedz wynosiła 11%. Rysunek 160 Miejsce gdzie ostatnio spożywany był alkohol- dekompozycja ze względu na rodzaj szkoły 164

165 Uczniowie gimnazjum, częściej niż uczniowie starszych klas starszych piją alkohol na świeżym powietrzu (kolejno 17%, 13,5%). Rysunek 161 Częstotliwość bycia pod wpływem alkoholu w ciągu ostatniego miesiąca 16% 6% 4% 22% Nie piję alkoholu 1 raz 2 razy 3-5 razy 6-9 razy 20% 29% 10 razy lub więcej Najwięcej uczniów- 29%, przyznało, że w ciągu ostatnich 30 dni było raz pod wpływem alkoholu. Więcej niż 10 razy pod wpływem alkoholu było 4% uczniów. Około 28% chłopców i 30% dziewcząt przyznało, że w ciągu ostatniego miesiąca było pod wpływem alkoholu. Im bardziej rosła ilość razów bycia pod wpływem alkoholu, tym bardziej rósł odsetek odpowiedzi chłopców, a malał odsetek odpowiedzi dziewcząt. Rysunek 162 Częstotliwość bycia pod wpływem alkoholu w ciągu ostatniego miesiącadekompozycja ze względu na rodzaj szkoły 165

166 Częściej piją alkohol uczniowie w szkołach ponadgimnazjalnych. Około 12% przyznało, że w ciągu ostatniego miesiąca spożywali alkohol od 6-10 razy i więcej. Rysunek 163 Częstotliwość bycia pod wpływem alkoholu w ciągu ostatnich 12 miesięcy 35% 18% 9% Nie piję alkoholu 1 raz 2 razy 3-5 razy 12,5% 15% 8% 6-9 razy 10 razy lub więcej Najwięcej respondentów- 35% zaznaczyło, że w ciągu ostatniego roku była pod wpływem alkoholu około 10 razy lub więcej. Najmniej respondentów - 9%, stwierdziło, że w ciągu roku było pod wpływem alkoholu tylko raz. 166

167 Rysunek 164 Upicie się pierwszy raz 15% 17% 37% nigdy 9 lat 10 lat 11 lat 12 lat 13 lat 14 lat 11% 6% 3% 3% 2,5% 6% 15 lat 16 lat i więcej Do tego, że nigdy się nie upiło przyznaje się 37% badanych. Najwięcej uczniów - 17% przyznaje się do pierwszego upicia się alkoholem, co najmniej w wieku 16 lat. Równie dużo nastolatków- 15% twierdzi, że upiło się w wieku 15 lat. Rysunek 165 Upicie się pierwszy raz- dekompozycja ze względu na płeć Dziewczyny częściej niż chłopcy, przyznały, że nigdy się nie upiły, kolejno 40%i 33%. Chłopcom zdarzało się upijać w znacznie wcześniejszym wieku niż dziewczynom, w wieku 9 lat do upicia przyznało się 8% chłopców i prawie połowę mniej dziewczyn- 3,5%. 167

168 Rysunek 166 Uczucie zrelaksowania po alkoholu Około 56% uczniów przyznało, że po alkoholu poczuliby się zrelaksowani. Inaczej sądzi tj., że alkohol nie wpłynąłby na nich odprężająco 21% respondentów. Rysunek 167 Kłopoty z policją po alkoholu 48% 8,5% 8,5% 16,5% bardzo prawodpodobne raczej prawdopodobne nie wiem mało prawdopodobne b. mało prawdopodobne 17% Prawie 50% respondentów przyznaje, że to bardzo mało prawdopodobne, aby wypity alkohol doprowadził do problemów z policją. Jako mało prawdopodobne opisuje dojście do takiego zdarzenia 17% uczniów? Dojście do takiego zdarzenia zakłada 17% badanych. 168

169 Rysunek 168 Szkodzenie zdrowiu To, że alkohol szkodzi ich zdrowiu przyznaje 44% uczniów, mimo to jedna czwarta przyznała, że nie wie czy alkohol miałby wpływ na ich zdrowie. Rysunek 169 Wpływ alkoholu na samopoczucie- czułbym/słabym się szczęśliwy/-ła Respondenci są raczej zdania - 53%, że alkohol wpłynąłby pozytywnie na ich nastrójczuliby się szczęśliwi. Badani, którzy nie potwierdzają, że tak by się stało są w mniejszości- 21,5%. 169