Uchwała Nr../../.. Rady Powiatu w Oświęcimiu z dnia..

Transkrypt

1 Uchwała Nr../../.. Rady Powiatu w Oświęcimiu z dnia.. /Projekt/ w sprawie przyjęcia Powiatowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata Na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz z późn. zm.), art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535 z późn. zm.) w związku z 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010 r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego (Dz. U. z 2011 r. Nr 24, poz. 128) Rada Powiatu uchwala, co następuje: 1. Przyjmuje się Powiatowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata , stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. 2. Wykonanie uchwały powierza się Zarządowi Powiatu w Oświęcimiu Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. 3.

2 Załącznik do uchwały Nr../../ Rady Powiatu w Oświęcimiu z dnia POWIATOWY PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO na lata

3 Spis treści I. Wprowadzenie II. Pojęcie zdrowia psychicznego Zagrożenie stanu zdrowia psychicznego Polaków...4 III. Sytuacja na terenie Powiatu Oświęcimskiego Położenie, powierzchnia, ludność Wykaz placówek z terenu powiatu oświęcimskiego działających w obszarze zdrowia psychicznego Organizacje pozarządowe z terenu powiatu oświęcimskiego działające w obszarze zdrowia psychicznego...17 IV. Analiza sytuacji epidemiologicznej zaburzeń psychicznych mieszkańców Powiatu Oświęcimskiego V. Cele i zadania Powiatowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego...23 VI. Zestawienie celów głównych, szczegółowych oraz zadań programu z uwzględnieniem jednostek odpowiedzialnych za realizację, wskaźników monitorujących, okresu realizacji poszczególnych zadań, efektów/ rezultatów do osiągnięcia...24 VII. Źródła finansowania...31 VIII. Sprawozdawczość...31 IX. Wskaźniki monitoringu...32 X. Podsumowanie

4 I. Wprowadzenie Samorządy województw, powiatów i gmin znalazły się w gronie podmiotów realizujących Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego. Nowe obowiązki jednostek samorządu terytorialnego określa Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego ( Dz.U. z 2011r. Nr 24, poz.128 ). Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego określa strategię działań mających na celu ograniczenie występowania zagrożeń dla zdrowia psychicznego, poprawę jakości życia osób z zaburzeniami psychicznymi i ich bliskich oraz zapewnienie dostępności do świadczeń opieki zdrowotnej realizowanych w latach Główne cele programu 1. Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym. 2. Zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym. 3. Rozwój badań naukowych i systemu informacji z zakresu zdrowia psychicznego. W tym zakresie szczególna rola przypadła samorządom powiatowym. Zakres realizacji celów głównych i szczegółowych to poważne wyzwanie dla wszelkich jednostek zarówno odpowiedzialnych za kreowanie właściwej polityki w zakresie ochrony zdrowia psychicznego jak i realizację bezpośrednich zadań przypisanych do poszczególnych celów. Różnorodność problemów dotyczących osób z zaburzeniami psychicznymi oraz wprowadzone regulacje prawne spowodowały konieczność dokładnego rozeznania i opracowania niniejszego Programu, który w sposób usystematyzowany obrazuje dotychczasowe działania realizowane przez powiat i jego jednostki organizacyjne, jak również planowane na lata , zgodnie z potrzebami osób, adekwatnie do możliwości organizacyjnych i finansowych. Celem programu jest poprawa jakości życia osób z zaburzeniami psychicznymi i ich bliskich oraz poprawa dostępności do świadczeń pomocy zdrowotnej oraz innych form opieki i wsparcia w środowisku lokalnym. Przedstawiony poniżej Program, jest dokumentem, który zakłada podnoszenie wiedzy i świadomości społecznej w zakresie postrzegania osób z zaburzeniami psychicznymi, budowania lokalnego systemu wsparcia, likwidowania wszelkich barier psychologicznych, społecznych i fizycznych, podjęcia konkretnych działań, wyznaczenia celów na konkretne lata. 3

5 II. Pojęcie zdrowia psychicznego Zdrowie psychiczne - jest to stan wolny od zaburzeń psychicznych, czyli takie zachowanie człowieka, które jest wolne od zakłóceń czynności psychicznych. Próba stworzenia definicji zdrowia psychicznego opiera się na normie praktycznej - uwzględnienie indywidualnych i społecznych obszarów działania człowieka. Norma statystyczna - określa zdrowie psychiczne jako pewną przeciętność, normalność. Norma idealna - zdrowie psychiczne to maksimum sprawności życiowej, dojrzałości, przystosowania społecznego, dobrego samopoczucia czy samorealizacji. Norma względna - umiejętność odnalezienia się w społeczeństwie czyli w danej kulturze, wśród pewnych przekonań, wartości. Pojęciem zdrowia psychicznego i związanymi z nim zaburzeniami zajmują się psycholodzy, moraliści i antropolodzy. psychiatrzy, Zaburzenia psychiczne są natomiast uznane za przejaw choroby psychicznej. Jest to utrata umiejętności efektywnego reagowania przez organizm człowieka na bodźce generowane przez środowisko zewnętrzne jak i wewnętrzne. To z kolei wpływa na utratę równowagi wewnętrznej i adaptację do jednego bądź drugiego środowiska. W sytuacji zaburzeń psychicznych dochodzi do nieprawidłowych czynności psychicznych mających przyczynę poza organizmem człowieka - zaburzenia reaktywne lub do zmian czynności organizmu - zaburzenia organiczne. Zaburzenia psychiczne zatem, to utracona - niekoniecznie bezpowrotnie - równowaga wewnętrzna i adaptacja społeczna. 1. Zagrożenia stanu zdrowia psychicznego Polaków W Polsce narasta poczucie indywidualnej słabości psychicznej i bezradności wobec zagrożeń wynikających z braku poczucia indywidualnej ekonomicznej stabilności. Życie w stałym poczuciu niepewności zawodowej i pracowniczej rodzi przekonanie o nietrafności życiowych wyborów o nieprzydatności zdobytego wykształcenia i umiejętności. Brak perspektywicznego poczucia ekonomicznego bezpieczeństwa, brak nadziei na stabilną pracę, na bezpieczną starość, na wystarczające zabezpieczenie emerytalne, na spłatę zaciągniętych kredytów rodzi jednostkowe poczucie lęku, przygnębienia, braku wiary w słuszność dokonywanych wyborów i podejmowanych decyzji. Narasta przekonanie o własnej intelektualnej mizerności i niewydolności. Człowiek zaczyna zamykać się w kręgu przeżywanego poczucia klęski eskalującego lęk i depresję. Dokonując oceny kondycji psychicznej narodu należy uwzględnić fakt, że nie składa się on wyłącznie z jednostek silnych, przystosowanych, optymistów zawsze radzących sobie z sytuacjami trudnymi lub uchodzącymi za trudne. Mimo uprzedzeń, negatywnych stereotypów, a często i obojętności wobec 4

6 problemów zdrowia psychicznego, coraz więcej osób w Polsce nie wstydzi się szukać pomocy nie tylko w instytucjach służby zdrowia, ale w organach administracji państwowej i samorządowej, opiece społecznej, oświacie, instytucjach ubezpieczeniowych i charytatywnych, u pracodawców czy też korzystać z programów interwencyjnych środków masowego przekazu. Choć w ostatnich latach znacząco wzrosła liczba Polaków cierpiących na zaburzenia psychiczne to nie zawsze przedkłada się to na ich zgłaszalność. To, że nie wszyscy chcą się leczyć, wynika z kilku powodów. Z jednej strony są to negatywne uprzedzenia i stereotypy, a z drugiej strony zła jakość i niezadowalające warunki oferowanych usług medycznych. W badaniu Aktualne problemy i wydarzenia przeprowadzonym przez CBOS w 2008 r. Polacy wyrażają swoje opinie o niepokojach, zagrożeniach i oczekiwaniach dotyczących zdrowia psychicznego; prawie co trzeci Polak (29%) przyznaje, że spośród chorób wywołujących szczególny lęk najbardziej obawia się chorób psychicznych; niemal tyle samo osób (31%) deklaruje, że czasami niepokoi się o swoje zdrowie psychiczne. Zdecydowana większość ankietowanych (72%) uważa, że warunki życia w Polsce są szkodliwe dla zdrowia psychicznego i zwiększają zagrożenie chorobami psychicznymi. Zaprzecza temu tylko co piąty respondent (18%). Za czynniki najbardziej zagrażające zdrowiu psychicznemu badani uznają: bezrobocie (62%), kryzys rodziny (53%), nadużywanie alkoholu i narkotyków (46%), biedę (37%), a także niepewność jutra (24%), nadmierne tempo życia (20%) i złe stosunki między ludźmi (17%). Znaczna większość Polaków (69%) opowiada się za utworzeniem Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego ( NPOZP ), którego zadaniem powinno być zapobieganie zagrożeniom zdrowia psychicznego i unowocześnienie lecznictwa psychiatrycznego. Jedynie co ósmy badany (13%) uznaje tę inicjatywę za niepotrzebną. Zwolennicy NPOZP w zdecydowanej większości (80%) popierają jego utworzenie nawet wówczas, gdyby oznaczało to konieczność ograniczenia wydatków na inne ważne cele społeczne. 5

7 III. Sytuacja na terenie Powiatu Oświęcimskiego 1. Położenie, powierzchnia, ludność Powiat oświęcimski jest zlokalizowany w południowej części Polski w województwie Małopolskim, na granicy dwóch regionów: Śląska i Małopolski. Leży w odległości ok km od aglomeracji krakowskiej na zachodnim krańcu województwa małopolskiego. Graniczy z powiatami: chrzanowskim, wadowickim, bielskim ziemskim, pszczyńskim oraz bieruńsko lędzińskim. Powiat Oświęcimski tworzy dziewięć gmin, z tego jedna jest gminą miejską ( Oświęcim ), cztery są gminami miejsko wiejskimi ( Brzeszcze, Chełmek, Kęty, Zator ) oraz pozostałe cztery, to gminy wiejskie ( Osiek, Oświęcim, Polanka Wielka, Przeciszów ). Powiat oświęcimski zamieszkiwany jest przez około osób, z czego ponad 40 tysięcy mieszka w Oświęcimiu, a w pozostałych czterech miastach. Znajduje się na 6 miejscu jeżeli chodzi o liczbę ludności wśród powiatów Małopolski. Ludność powiatu stanowi około 4,7 % ludności całego województwa. Jest to najgęściej zaludniony powiat ziemski województwa, z gęstością zaludnienia na poziomie 378 osób/km 2. Dla porównania, najniższa średnia gęstość zaludnienia wśród powiatów ziemskich województwa małopolskiego przypada na powiat miechowski 74 osób/km 2. W Małopolsce wskaźnik ten wynosi 214 os/km 2, a w kraju 124 os/km 2. W powiecie oświęcimskim na 100 mężczyzn przypada 106 kobiet. Jest to poziom współczynnika feminizacji przeciętny dla Polski i dla województwa małopolskiego. Mieszkańcy powiatu oświęcimskiego są społeczeństwem starzejącym się. Z danych GUS wynika, iż najliczniejsza grupa wiekowa to osoby w wieku lat ( osoby ), a drugą co do liczebności grupą jest przedział wiekowy lata ( osób ). Bardzo mało jest osób w grupach najmłodszych, zaledwie w przedziale wiekowym od 0 do 4 lat i w grupie w wieku między 5 a 9 rokiem życia. W grupach wiekowych do 44 lat liczebnie przeważają mężczyźni, kobiety natomiast znacząco dominują w grupach bardziej zaawansowanych. 6

8 Liczba mieszkańców w poszczególnych gminach powiatu oświęcimskiego oraz ich powierzchnia przedstawia się następująco: 1. Miasto Oświęcim liczba mieszkańców 39,75 tys. powierzchnia 30,3 km 2 2. Gmina Brzeszcze liczba mieszkańców 21,6 tys. powierzchnia 46,1 km 2 3. Gmina Chełmek liczba mieszkańców 13 tys. powierzchnia 27,3 km 2 4. Gmina Kęty liczba mieszkańców 33,8 tys. powierzchnia 76,4 km 2 5. Gmina Osiek liczba mieszkańców 8,0 tys. powierzchnia 41,2 km 2 6. Gmina Oświęcim liczba mieszkańców 17,6 tys. powierzchnia 74,5 km 2 7. Gmina Polanka Wielka liczba mieszkańców 4,2 tys. powierzchnia 24,1 km 2 8. Gmina Przeciszów liczba mieszkańców 6,7 tys. - powierzchnia 35,4 km 2 9. Gmina Zator liczba mieszkańców 9,1 tys. powierzchnia 51,4 km 2 wg obwieszczenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 29 czerwca 2010r.w sprawie wykazu gmin i powiatów wchodzących w skład województw ( M.P. Nr 48,poz.654) 7

9 1. Wykaz placówek z terenu powiatu oświęcimskiego działających w obszarze zdrowia psychicznego 1. Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej w Oświęcimiu w strukturach którego funkcjonuje: - Oddział Psychosomatyki i Psychiatrii ul. Wysokie Brzegi 4, tel Poradnia Odwykowa ul. Orzeszkowej 1, tel Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Poradnia Chorób Nerwowych i Psychicznych INTEGRITAS w Oświęcimiu ul. Żwirki i Wigury 5, tel filia: Kęty ul. Sobieskiego 35a, tel Samodzielny Gminny Zakład Opieki Zdrowotnej w Chełmku Poradnia Zdrowia Psychicznego ul. Stacha 1, tel Powiatowe Zakłady Opiekuńczo Lecznicze w Grojcu al. Ogrodowa 1, tel Niepubliczny Zakład Opiekuńczo Leczniczy RAJ MED Sp. z o.o. w Rajsku ul. Pszczyńska 26, tel Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej VITA Sp. z o.o. w Brzeszczach ul. Nosala 7, tel Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Oświęcimiu ul. Bema 4, tel Powiatowy Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Oświęcimiu ul Dąbrowskiego 139, tel Powiatowy Urząd Pracy w Oświęcimiu ul. Wyspiańskiego 10, tel Komenda Powiatowa Policji w Oświęcimiu ul. Wyspiańskiego 2, tel Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy w Oświęcimiu ul. Kościelna 6, tel ul. Obozowa 39, tel Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Oświęcimiu ul. Bema 4, tel Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Kętach ul. Żwirki i Wigury 27a, tel Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Brzeszczach ul. Kościuszki 10, tel

10 15. Powiatowy Środowiskowy Dom Samopomocy w Kętach ul. Żwirki i Wigury 27 a, tel filia: Powiatowy Środowiskowy Dom Samopomocy w Brzeszczach ul. Mickiewicza 2, tel Dom Samopomocy dla Osób z Zaburzeniami Psychicznymi w Oświęcimiu ul. Słowackiego 1a, tel Warsztaty Terapii Zajęciowej Fundacji im. Brata Alberta w Chełmku ul. Przemysłowa 2, tel filia: Przeciszów Las ul. Leśna 12, tel filia: Jawiszowice ul. Plebańska 7, tel filia: Oświęcim ul. Zwycięstwa 135, tel Dom Pomocy Społecznej w Bobrku ul. Księżnej Ogińskiej 2, tel Dom Pomocy Społecznej Caritas Archidiecezji Krakowskiej w Zatorze ul. Jana Pawła II 3, tel Dom Pomocy Społecznej Braci Albertynów w Bulowicach ul. Bł. Faustyny 4, tel Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej w Oświęcimiu w strukturach którego funkcjonuje: - Oddział Psychosomatyki i Psychiatrii zapewniający opiekę osobom z zaburzeniami psychicznymi w ramach kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia. Pacjenci przyjmowani są na podstawie skierowana lekarskiego ( nie jest ono konieczne ) i po wyrażeniu zgody na pobyt i leczenie. Mają możliwość korzystania ze świetlicy i pracowni terapii zajęciowej. Oddział organizuje zajęcia plastyczne, muzyczne oraz terapii ruchowej. Dla pacjentów chorych na schizofrenię, ich rodzin i opiekunów realizowany jest program psychorysunek prowadzony przez psychologa i terapeutę. Dla pacjentów depresyjnych organizowana jest terapia grupowa, psychorysunek, muzykoterapia oraz indywidualne spotkania terapeutyczne. Dla pacjentów psychotycznych prowadzona jest terapia oraz trening umiejętności społecznych. W Oddziale funkcjonuje społeczność terapeutyczna oraz samorząd pacjentów celem których jest bieżąca analiza spraw oraz problemów jej członków. Oddział Psychosomatyki i Psychiatrii współdziała ze Środowiskowym Domem Samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi w Kętach, w Brzeszczach oraz w Oświęcimiu. Oddział Psychosomatyki i Psychiatrii od lat współpracuje z niemieckimi szpitalami psychiatrycznymi w Riedstadt i Bad Schussenried. We wrześniu bieżącego roku odbyło się XXII Sympozjum Polsko Niemieckiego Towarzystwa Zdrowia Psychicznego. Doroczne sympozja są okazją do wymiany wiedzy i doświadczenia pomiędzy profesjonalistami w dziedzinie psychiatrii, neurologii, psychologii, socjologii. Towarzystwo jest zaangażowane w wymianę wszystkich grup zawodowych, pacjentów i ich rodzin celem, korzystania z doświadczeń rozwoju psychiatrii w obu krajach. 9

11 - Poradnia Odwykowa - zajmuje się profilaktyką i leczeniem uzależnień w ramach kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia. Ponadto Poradnia prowadzi ponadstandardowe grupy terapeutyczne w ramach programów: "TUSZ" - Trening Umiejętności Służących Zdrowieniu. Program kierowany do pacjentów utrzymujących całkowitą abstynencję od napojów alkoholowych i identyfikujących u siebie dalszą potrzebę terapii. "NAWROTY" program zapobiegania nawrotom picia. Program kierowany do osób słabo identyfikujących sygnały ostrzegawcze uaktywnienia się choroby oraz zagrożonych środowiskowo. "WSPÓŁUZALEŻNIENIE" praca terapeutyczna z członkami rodzin osób uzależnionych od alkoholu. Program kierowany do członków rodzin osób uzależnionych, a głównym celem terapii jest przekazywanie wiedzy o chorobie alkoholowej i współuzależnieniu, a także rozpoznawanie własnej sytuacji rodzinnej uczestników, dokonywanie autodiagnozy oraz uczenie się i ćwiczenie nowych konstruktywnych zachowań. DESTRUKCJA Program nakierowany na rozpoznawanie strat życiowych spowodowanych piciem alkoholu. Program adresowany jest do osób, u których zdiagnozowano destrukcyjne formy funkcjonowania w sferze zdrowotnej, rodzinnej, społecznej, ekonomicznej oraz w zakresie rozwoju osobistego. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Poradnia Chorób Nerwowych i Psychicznych INTEGRITAS w Oświęcimiu prowadzi działalność w zakresie Poradni Zdrowia Psychicznego dla dorosłych w ramach kontraktu z NFZ. Poradnia jest jedną z największych tego typu placówek w okolicy. W Zakładzie działa również Zespół Leczenia Środowiskowego, który obejmuje opieką środowiskową grupę 50 pacjentów najbardziej potrzebujących pomocy. Niepubliczny Zakład Opiekuńczo Leczniczy RAJ MED Sp. z o.o. w Rajsku Zakład finansowany przez NFZ, przeznaczony jest dla 66 osób przewlekle chorych psychicznie. W placówce prowadzona jest terapia realizowana poprzez zajęcia plastyczne, teatralne, szkołę gotowania, zabawy oraz wycieczki. W Zakładzie działa samorząd, w zależności od potrzeb odbywają się zebrania pensjonariuszy na których omawiane są sprawy bieżące i problemy społeczności. Placówka utrzymuje ożywione kontakty ze Środowiskowym Domem Samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi w Kętach, Brzeszczach oraz Oświęcimiu. Społeczność zakładu jest mocno zintegrowana z mieszkańcami Rajska. 10

12 Powiatowe Zakłady Opiekuńczo Lecznicze w Grojcu - udzielają świadczeń zdrowotnych w warunkach stacjonarnych, nie wymagających hospitalizacji kobietom niepełnosprawnym, ze szczególnym uwzględnieniem osób z upośledzeniem umysłowym lub schorzeniami pokrewnymi a także kobietom, które ze względu na stan zdrowia oraz brak możliwości funkcjonowania w środowisku domowym, wymagają stałego nadzoru fachowego personelu. W strukturze Powiatowych Zakładów Opiekuńczo Leczniczych funkcjonują: Zakład Opiekuńczo-Leczniczy o profilu ogólnym, Zakład Opiekuńczo-Leczniczy o profilu psychiatrycznym. Zadaniem Zakładu jest zapewnienie całodobowej opieki pielęgnacyjnej, lekarskiej oraz leczenia rehabilitacyjnego oraz zapewnienie pacjentom środków farmaceutycznych i materiałów medycznych, pomieszczeń i wyżywienia odpowiedniego do stanu zdrowia a także opieki w czasie organizowanych zajęć kulturalno-rekreacyjnych. Obecnie w Zakładzie przebywa 126 podopiecznych. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Oświęcimiu zakres działalności związany z ochroną zdrowia psychicznego podejmowany przez PCPR obejmuje: orzekanie o niepełnosprawności bądź stopniu niepełnosprawności, umieszczanie osób w domach pomocy społecznej i ośrodkach wsparcia, udzielanie dofinansowania do turnusów rehabilitacyjnych, sportu, kultury, rekreacji, turystyki, przedmiotów ortopedycznych oraz środków pomocniczych dla osób niepełnosprawnych, Do grup osób objętych pomocą przez PCPR w Oświęcimiu należą: mieszkańcy Domu Pomocy Społecznej w Bulowicach, uczestnicy Powiatowego Środowiskowego Domu Samopomocy w Kętach wraz z placówką w Brzeszczach, uczestnicy Warsztatu Terapii Zajęciowej w Chełmku, osoby posiadające orzeczenie o niepełnosprawności oraz osoby ubiegające się o ustalenie stopnia niepełnosprawności. Powiatowy Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Oświęcimiu grupy objęte wsparciem Ośrodka to mieszkańcy Powiatu Oświęcimskiego. Do zakresu działań związanych ze zdrowiem psychicznym należy: pomoc psychologiczna, pedagogiczna oraz terapeutyczna, pomoc prawna, konsultacje dotyczące rozwiązywania problemów rodzinnych, mediacje rodzinne, terapia uzależnień od alkoholu, narkotyków, hazardu, internetu, konsultacje neurologopedyczne dla dzieci do lat 3 oraz osób starszych, 11

13 program dla osób chorych psychicznie obejmujący indywidualne konsultacje psychiatryczne i psychologiczne ( program uruchomiony jest od lipca 2011r. ), hostel. Powiatowy Urząd Pracy w Oświęcimiu - Głównym celem PUP w Oświęcimiu jest udzielenie pomocy osobom bezrobotnym i poszukującym pracy w uzyskiwaniu zatrudnienia oraz pracodawcom w znajdowaniu odpowiednich pracowników. Do zakresu obowiązków PUP należy: udzielanie pomocy bezrobotnym w znalezieniu zatrudnienia poprzez pośrednictwo pracy w tym pośrednictwo pracy EURES (ang.) European Employment Services czyli Europejskie Służby Zatrudnienia dysponujące ofertami pracy w krajach UE, a także pracodawcom w poszukiwaniu pracowników, działanie na rzecz minimalizacji negatywnych skutków zwolnień grupowych, rejestrowanie bezrobotnych oraz wypłacanie uprawnionym zasiłków i innych świadczeń pieniężnych, inicjowanie i finansowanie szkoleń zawodowych, prac interwencyjnych, robót publicznych, staży, przygotowania zawodowego, prac społecznie użytecznych, poradnictwa zawodowego pozyskiwanie środków z Europejskiego Funduszu Społecznego i innych funduszy zewnętrznych na realizację projektów przeciwdziałających bezrobociu w powiecie oświęcimskim, realizacja działań w ramach partnerstwa i dialogu społecznego, zmierzających do popularyzowania problematyki rynku pracy, przeciwdziałania bezrobociu, promowania przedsiębiorczości. Ponadto Powiatowy Urząd Pracy w Oświęcimiu realizuje zadania związane z aktywizacją zawodową osób niepełnosprawnych, które dotyczą również osób niepełnosprawnych z zaburzeniami psychicznymi. Komenda Powiatowa Policji w Oświęcimiu do zakresu działania (zadania w zakresie związanym ze zdrowiem psychicznym) należą działania prewencyjne, edukacyjne, informacyjne, środowiskowe. Grupy osób objętych wsparciem: dzieci i młodzież ze środowisk zagrożonych patologią społeczną, osoby dotknięte przemocą rodzinną, osoby uzależnione i współuzależnione, sprawcy przemocy w rodzinie ( z tzw.,,niebieskiej karty - procedury interwencji w sprawach przemocy domowej, która ułatwia rozpoznawanie i dokumentowanie przypadków przemocy oraz organizowanie pomocy w środowiskach lokalnych ). 12

14 Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy w Oświęcimiu publiczna placówka opiekuńczo wychowawcza i resocjalizacyjna dla dzieci i młodzieży upośledzonej umysłowo. Ośrodek realizuje wczesna rewalidację dla dzieci upośledzonych umysłowo. Nauczanie dzieci upośledzonych w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym i głębokim realizowane jest w ramach 6 letniej szkoły podstawowej specjalnej i 3 letniego gimnazjum. Do Zasadniczej Szkoły Zawodowej mogą uczęszczać absolwenci gimnazjum do 24 roku życia. Ośrodek tworzy właściwe warunki edukacyjne, wychowawcze, zdrowotne i materialne umożliwiające wychowankom prawidłowy przebieg procesów rozwoju, rewalidacji, rehabilitacji i integracji. Głównym celem Ośrodka jest przygotowanie wychowanków w miarę ich możliwości do samodzielnego funkcjonowania w społeczeństwie w integracji ze środowiskiem. Ośrodek umożliwia osiągnięcie wszechstronnego rozwoju wychowanków w dostępnym im zakresie, za pomocą specjalnych metod nauczania i wychowania, tj. zapewnia realizację przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego w formie zajęć edukacyjnych i zajęć rewalidacji indywidualnej, zapewnia warunki realizacji obowiązku szkolnego w sposób dostosowany do tempa rozwoju dziecka, zapewnia realizowanie programu dostosowanego do indywidualnych potrzeb dziecka, rozwijanie zaradności osobistej i umiejętności społecznej poprzez opracowywanie indywidualnych programów wychowania i nauczania. Udziela wychowankom pomocy pedagogicznej i psychologicznej oraz zapewnia opiekę specjalistyczną poprzez: jak najwcześniejsze rozpoznawanie zaburzeń oraz podejmowanie wspierania rozwoju przez specjalistów między innymi pedagoga, psychologa, logopedów, nauczycieli gimnastyki korekcyjnej i terapeutów. indywidualne doradztwo i rozmowy z pedagogiem i psychologiem, dążenie do orzekania opartego na rzetelnej, wielokrotnej interdyscyplinarnej diagnozie, wskazującej na potencjał rozwojowy i mocne strony dziecka, wspieranie psychoruchowego i społecznego rozwoju dziecka od chwili wykrycia niepełnosprawności, współpracę z poradniami psychologiczno pedagogicznymi i innymi instytucjami wspierającymi nieletnich, stałą współpracę ze środowiskiem rodzinnym i wspomaganie wychowawczej roli rodziny. 13

15 Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Oświęcimiu, Kętach, Brzeszczach do zadań związanych ze zdrowiem psychicznym realizowanych przez Poradnie między innymi należy: diagnozowanie poziomu rozwoju, potrzeb i możliwości oraz zaburzeń rozwojowych i zachowań dysfunkcyjnych dzieci i młodzieży, wspomaganie dzieci i młodzieży odpowiednio do ich potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych, prowadzenie terapii dzieci i młodzieży w zależności od rozpoznanych potrzeb, wspomaganie dzieci i młodzieży z trudnościami adaptacyjnymi związanymi z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związanymi z wcześniejszym kształceniem za granicą, podejmowanie działań z zakresu profilaktyki uzależnień, prowadzenie edukacji dotyczącej ochrony zdrowia psychicznego wśród dzieci i młodzieży, rodziców i nauczycieli. Grupy osób objętych przez Poradnie pomocą: dzieciom w wieku od 5 miesiąca życia do rozpoczęcia nauki w szkole, w formie zajęć wczesnego wspomagania rozwoju, terapii okresowej, długoterminowej psychologicznej, pedagogicznej oraz logopedycznej. dzieciom w wieku szkolnym i młodzieży w formie terapii psychologicznej, pedagogicznej, logopedycznej, pomocy w wyborze kierunku kształcenia i zawodu. rodzicom w formie porad, konsultacji, terapii rodzinnej, grupy wsparcia, nauczycielom w formie porad konsultacji. Powiatowy Środowiskowy Dom Samopomocy w Kętach z placówką w Brzeszczach jest ośrodkiem wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi oraz niepełnosprawnością intelektualną. Zakresem działania ośrodka objęci są mieszkańcy Powiatu Oświęcimskiego. Do głównych celów działalności Powiatowego Środowiskowego Domu Samopomocy należy: podtrzymywanie i rozwijanie umiejętności samodzielnego życia osób z diagnozą choroby psychicznej oraz osób niepełnosprawnych intelektualnie, podnoszenie poziomu zaradności życiowej i sprawności psychofizycznej, poprawa jakości życia osób z zaburzeniami psychicznymi, zapobieganie degradacji psychofizycznej, wydłużenie okresów remisji choroby i zmniejszenie częstotliwości hospitalizacji, aktywizacja społeczno zawodowa, kształtowanie świadomości społecznej polegającej na propagowaniu tolerancyjnych postaw wobec użytkowników, 14

16 wspieranie rodzin użytkowników w radzeniu sobie ze stresem i trudną sytuacją życiową wynikającą z istnienia choroby bądź niepełnosprawności w rodzinie. Ośrodek prowadzi terapię zajęciową w pracowniach: plastycznej, stolarsko - modelarskiej, rękodzieła, haftu i szycia, fotograficznej, kulinarnej, odbywają się tam również zajęcia edukacyjne, udzielana jest pomoc psychologa oraz pomoc socjalna, organizuje się wycieczki krajoznawcze, obozy terapeutyczne oraz imprezy integracyjne. Środowiskowy Dom Samopomocy dla Osób z Zaburzeniami Psychicznymi w Oświęcimiu ośrodek wsparcia dla 70 osób z zaburzeniami psychicznymi tj. osób psychicznie chorych niesprawnych intelektualnie, wykazujących inne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej zaliczane są do zaburzeń psychicznych. ŚDS wspiera rodziny i opiekunów uczestników w trudnej problematyce zdrowia psychicznego. Do zadań, programów, akcji profilaktyczno informacyjnych związanych z realizacją ustawy o ochronie zdrowia psychicznego realizowanych w ŚDS w Oświęcimiu należą: spotkania edukacyjne, kulturalne, Drzwi otwarte ŚDS, imprezy integracyjne, turnusy i wyjazdy rehabilitacyjne realizacja specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania chorych. Do zakresu działania ŚDS w Oświęcimiu, w tym zadań związanych ze zdrowiem psychicznym należy zapewnienie oparcia społecznego osobom z zaburzeniami psychicznymi, które mają trudności w życiu codziennym, zwłaszcza w kształtowaniu swoich stosunków z otoczeniem, w zakresie edukacji, zatrudnienia oraz oparcia w sprawach bytowych. Zadania Środowiskowego Domu Samopomocy dla Osób z Zaburzeniami Psychicznymi realizowane w stosunku do osób z zaburzeniami psychicznymi: pomoc w dążeniu do zaspokojenia niezbędnych potrzeb bio- psycho- społecznych, prowadzenie rehabilitacji leczniczej, w tym terapii zajęciowej i ruchowej, społecznej oraz zawodowej, praca socjalna, sprawowanie opieki, rehabilitacja psycho- fizyczno społeczna, poprawa komunikacji werbalnej i pozawerbalnej, usamodzielnienie życiowe, dążenie do niezależności osobistej uczestników, integracja ze środowiskiem i pełnienie społecznie aktywnych ról, w miarę możliwości przygotowanie do podjęcia pracy, pomoc w uzyskaniu zatrudnienia, rozwój kulturalny, osobowościowy, indywidualnych uzdolnień, zainteresowań, angażowanie osób niepełnosprawnych w zakresie zdrowia psychicznego, na rzecz działań samopomocowych, koordynowanie działań samopomocowych ze środowiskiem lokalnym. 15

17 w stosunku do rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi: pomoc rodzinom w radzeniu sobie ze stresem i trudną sytuacją wynikającą z faktu posiadania w rodzinie osoby z zaburzeniami psychicznymi, profilaktyka i psychoedukacja w zakresie zdrowia psychicznego, aktywizacja rodzin do współuczestnictwa w procesie rehabilitacji, inspirowanie do tworzenia grup samopomocowych. Dom Pomocy Społecznej w Bobrku placówka opieki całodobowej, świadcząca dorosłym osobom intelektualnie niepełnosprawnym ( 200 mężczyzn ) usługi bytowe, opiekuńcze, wspomagające, edukacyjne na poziomie obowiązującego standardu. Zakres i forma świadczonych usług wynika z indywidualnych potrzeb zamieszkałych w DPS mieszkańców. Organizacja Domu, zakres i poziom świadczonych usług uwzględnia w szczególności wolność, intymność, godność i poczucie bezpieczeństwa mieszkańców oraz stopień ich fizycznej i psychicznej sprawności. Dom Pomocy Społecznej Braci Albertynów w Bulowicach jest placówką całodobowego pobytu dla mężczyzn przewlekle psychicznie chorych. W działalności domu najważniejsze jest dobro mieszkańców, dlatego organizacja pracy w placówce ukierunkowana jest na ochronę godności człowieka mieszkańca, poszanowania jego praw osobistych oraz zasady wolności, intymności, poczucia bezpieczeństwa uwzględniając stopień fizycznej i psychicznej sprawności mieszkańca. Dom przeznaczony jest dla osób przewlekle psychicznie chorych i obejmuje pomocą 81 mężczyzn. Placówka jest współorganizatorem i uczestnikiem programu Schizofrenia Otwórzcie drzwi Dom Pomocy Społecznej Caritas Archidiecezji Krakowskiej w Zatorze - świadczy usługi bytowe, opiekuńcze, wspomagające i edukacyjne na poziomie obowiązującego standardu w formach wynikających z indywidualnych potrzeb mieszkańców. Mieszkańcami placówki są osoby dorosłe niepełnosprawnie intelektualnie w przedziale wiekowym od 20 do 83 lat. Ze względu na stopień upośledzenia umysłowego podzieleni są na grupy dostosowane do stopnia niepełnosprawności intelektualnej. Pensjonariusze DPS uczestniczą w zajęciach: terapeutycznych dostosowanych do potrzeb i umiejętności manualnych, rehabilitacji fizycznej ( codzienna gimnastyka oraz zabiegi fizjoterapeutyczne ), poprawiających samodzielność oraz umiejętność radzenia sobie w sytuacjach trudnych emocjonalnie. Mieszkańcy Domu uczestniczą w licznych imprezach organizowanych poza domem w tym zabawach integracyjnych, ogniskach, wyjazdach kulturalno rozrywkowych, wycieczkach oraz wczasach. 16

18 3. Organizacje pozarządowe z terenu powiatu oświęcimskiego działające w obszarze zdrowia psychicznego W Powiecie Oświęcimskim działa obecnie ponad 300 organizacji pozarządowych. Są to w szczególności stowarzyszenia, jednostki terenowe stowarzyszeń, fundacje, kluby sportowe, uczniowskie kluby sportowe, kościelne osoby prawne ( parafie, zgromadzenia zakonne, kościelne organizacje ). Szereg z nich zajmuje się problematyką osób niepełnosprawnych oraz realizuje zadania na rzecz osób chorych psychicznie: 1. Stowarzyszenie Bratnich Serc dla ludzi chorych, ul. Słowackiego 1a, Oświęcim, tel Stowarzyszenie Ochrony Zdrowia Psychicznego Nadzieja, ul. Partyzantów 2, Oświęcim, tel Stowarzyszenie Abstynencja, pl. Św. Maksymiliana 2, Oświęcim, tel Stowarzyszenie Szansa, ul. Obozowa 31a, Oświęcim tel Stowarzyszenie Trzeźwości i Integracji Społecznej w Brzeszczach, ul. Kosynierów 20/5, Brzeszcze tel Stowarzyszenie Oświęcimskie Centrum Trzeźwości, ul. Orzeszkowej 1, Oświęcim, tel Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pracowników i Sympatyków Środowiskowych Domów Samopomocy ul. Słowackiego 1a, Oświęcim, tel Stowarzyszenie Rodziców na Rzecz Dzieci Niepełnosprawnych OLIMP, ul. Kosynierów 8, Brzeszcze tel IV. Analiza sytuacji epidemiologicznej zaburzeń psychicznych mieszkańców Powiatu Oświęcimskiego. Osoby z zaburzeniami psychicznymi, na podstawie art. 3 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, to osoby: chore psychicznie (wykazujące zaburzenia psychotyczne), upośledzone umysłowo, wykazujące inne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej zaliczane są do zaburzeń psychicznych, a osoba ta wymaga świadczeń zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym lub społecznym, 17

19 Dokonując analizy sytuacji epidemiologicznej zaburzeń psychicznych na terenie Powiatu Oświęcimskiego uwzględniono dane dotyczące hospitalizacji w Oddziale Psychosomatyki i Psychiatrii Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej w Oświęcimiu jak również dane pochodzące z Poradni Zdrowia Psychicznego Samodzielnego Gminnego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Chełmku oraz z Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Poradni Chorób Nerwowych i Psychicznych INTEGRITAS w Oświęcimiu. Ogólna liczba hospitalizowanych osób w latach zmalała. Wynikać to może ze zmniejszonych środków finansowych na usługi świadczone w tym zakresie. Zmalała również ilość porad udzielonych w Poradni Zdrowia Psychicznego SGZOZ w Chełmku. Ilość porad udzielonych w Poradni Chorób Nerwowych i Psychicznych INTEGRITAS w Oświęcimiu w badanym okresie zwiększyła się. Poradnictwo w zakresie leczenia odwykowego na terenie Powiatu Oświęcimskiego świadczone jest w Poradni Odwykowej Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej w Oświęcimiu jak również w Poradni Uzależnień Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej VITA Sp. z o.o. w Brzeszczach. Ogólna liczba porad udzielonych w Poradni Odwykowej w Oświęcimiu wyniosła 2609 w roku 2008, 1573 w roku 2009, natomiast w roku 2010 udzielono 1814 porad. Ogólna liczba porad udzielonych w Poradni leczenia uzależnień w Brzeszczach wyniosła 1773 w roku 2008, 1649 w roku 2009, natomiast w roku 2010 udzielono 1798 porad. Informacja dotycząca hospitalizacji w Oddziale Psychosomatyki i Psychiatrii Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej w Oświęcimiu za okres od r. do r. Kod Nazwa choroby Liczba osób hospitalizowanych F06.2 Organiczne zaburzenia urojeniowe ( podobne do schizofrenii ) F06.3 Organiczne zaburzenia nastroju ( afektywne ) F10.2 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane użyciem alkoholu ( zespół uzależnienia ) F10.3 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane użyciem alkoholu ( zespół abstynencyjny ) F10.4 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane użyciem alkoholu ( zaburzenia psychotyczne ) F10.5 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane użyciem alkoholu ( zaburzenia psychotyczne ) F20.0 Schizofrenia paranoidalna

20 F20.5 Schizofrenia rezydualna F22.0 Zaburzenia urojeniowe F25.0 Zaburzenia schizoafektywne, typ maniakalny F25.1 Zaburzenia schizoafektywne, typ depresyjny F32.1 Epizod depresji umiarkowany F33.1 Zaburzenia depresyjne nawracające F43.2 Zaburzenia adaptacyjne Źródło: dane ZZOZ w Oświęcimiu Ogólna liczba hospitalizowanych pacjentów w Oddziale Psychosomatyki i Psychiatrii w Zakładów Opieki Zdrowotnej w Oświęcimiu wyniosła osób w roku 2008, 500 osób w roku 2009, natomiast w roku 2010 hospitalizowanych było 471 osób. Z analizy danych statystycznych wynika, że najwyższa liczba osób hospitalizowanych w badanym okresie dotyczyła schizofrenii paranoidalnej kod F20.0, zaburzeń urojeniowych kod F22.0 zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych użyciem alkoholu ( zaburzenia psychotyczne ) kod F10.5. Porady udzielone w Poradni Zdrowia Psychicznego Samodzielnego Gminnego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Chełmku w okresie od r. do r. Lata Liczba porad ogółem Porady lekarza Porady psychologa Źródło: dane SGZO w Chełmku. Do najczęstszych problemów u pacjentów leczonych ambulatoryjnie w Poradni Zdrowia Psychicznego Samodzielnego Gminnego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Chełmku należą: nerwice, zaburzenia depresyjne, zaburzenia spowodowane używaniem alkoholu. Porady udzielone w Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej Poradni Chorób Nerwowych i Psychicznych INTEGRITAS w Oświęcimiu w okresie od r. do r. Lata Liczba porad ambulatoryjnych Źródło: dane NZOZ INTEGRITAS w Oświęcimiu 19