The Code of Administrative Proceedings

Transkrypt

1 Bilingual edition Wydanie dwuj zyczne The Code of Administrative Proceedings Kodeks post powania administracyjnego T umaczenie Maja Biƒkowska Andrzej Che chowski Richard A. Walawender

2

3 The Code of Administrative Proceedings Kodeks post powania administracyjnego

4 T umaczenie / Translation Maja Biƒkowska Andrzej Che chowski Richard A. Walawender

5 Bilingual edition Wydanie dwuj zyczne The Code of Administrative Proceedings Kodeks post powania administracyjnego WYDAWNICTWO C.H. BECK WARSZAWA 2010

6 Kodeks postępowania administracyjnego he Code of Administrative Proceedings Stan prawny: lipiec 2010 / Latest updating: July 2010 Ochrona praw autorskich: tłumaczenia tekstów ustawowych, jak również ich opracowania w ujednoliconej wersji, są chronione krajowym i międzynarodowym prawem autorskim. Ochrona ta dotyczy również pochodzących od Wydawnictwa tytułów artykułów oraz opracowania redakcyjnego. Protection of copyright: translations of acts of law as well as the presentation of such acts in the form of consolidated texts are subject to domestic and international copyright protection. Also covered by the copyright protection are the iles of articles inserted by the Publisher and editorial work. Redaktor prowadzący: Aleksandra Kalinowska Projekt okładki: Maryna Wiśniewska Projekt layoutu: Jacek Bociąg, Editio Wydawnictwo C.H. Beck 2010 Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, Warszawa Skład i łamanie: Editio, Pruszków Druk i oprawa: Elpil, Siedlce ISBN:

7 Spis treści / Contents Wstęp... Foreword... VI VII Kodeks postępowania administracyjnego... 2 he Code of Administrative Proceedings... 3 Glosariusz polsko-angielski wybranej terminologii z zakresu postępowania administracyjnego / Polish-English Glossary of Selected Administrative Proceedings Terminology V

8 Wstęp Oddajemy do Państwa rąk dwujęzyczną, polsko-angielską edycję Kodeksu postępowania administracyjnego (zwanego dalej KPA lub Kodeksem ) wraz z dwujęzycznym wstępem, zawierającym podstawowe informacje na temat instytucji procesowych oraz mechanizmów prawnych zawartych w Kodeksie. Autorzy wierzą, że niniejsze opracowanie Kodeksu pozwoli anglojęzycznym prawnikom, osobom bez wykształcenia prawniczego, osobom prywatnym, jak i profesjonalistom czy przedsiębiorcom na świadome uczestnictwo w postępowaniach administracyjnych i szersze wykorzystanie przez nich uprawnień przysługujących stronom postępowania. W ocenie autorów pozwoli to na zwiększenie efektywności i przyspieszenie postępowania oraz poszerzy zakres wykorzystania gwarancji procesowych, jakie jednostce występującej w postępowaniu administracyjnym daje Kodeks. Autorzy żywią również nadzieję, że udostępnienie niniejszego opracowania osobom nieposługującym się językiem polskim zwiększy wzajemne zrozumienie mi ędzy polskimi i zagranicznymi uczestnikami wszelkiego rodzaju postępowań administracyjnych, dzięki czemu zwiększy się poziom zaufania podmiotów zagranicznych dla polskiego systemu prawnego. Zdaniem autorów opracowanie to może okazać się również przydane dla tłumaczy, ułatwiając im zrozumienie mechanizmów i instrumentów prawnych zawartych w Kodeksie. Wreszcie last but not least proponowany materiał może okazać się przydatnym źródłem dla zagranicznych prawników komparatystów, umożliwiając jego naukowe wykorzystanie prawno-p orównawcze. I. Historia i współczesność, postępowanie administracyjne w kontekście odnośnych regulacji prawa Unii Europejskiej H istoria kodyikacji polskiej procedury administracyjnej sięga początków II Rzeczpospolitej. Wkrótce po odzyskaniu niepodległości podjęto działania legislacyjne zmierzające do jednolitego uregulowania zasad postępowania administracyjnego. W roku 1922 pojawiła się ustawa o Najwyższym Trybunale Administracyjnym, powołanym do orzekania o legalności indywidualnych aktów administracyjnych, a w roku 1923 ustawa w sprawie środków praw- VI

9 Foreword his book contains a bilingual, Polish-English edition of the Polish Code of Administrative Proceedings ( the Code ) and a bilingual introduction to the Code highlighting key information concerning the procedural institutions and legal mechanisms included in the Code. We believe that such edition of the Code shall prove useful for all English speaking lawyers and non-lawyers, as well as private individuals, professionals or entrepreneurs and that would allow such persons for conscious participation in the proceedings and full exercise of powers available to the parties to the administrative proceedings. In our opinion it would contribute to making the proceedings more eicient and it should allow for practical application of procedural guarantees granted by the Code to individuals. It is also important that by furnishing the persons, who do not have suicient command of Polish, with English version of the Code, it is possible to increase the level of understanding and communication between Polish and foreigner participants to the administrative proceedings. We hope that it would increase the level of trust of foreign entities in Polish legal system. his edition may also be of assistance to translators and may help understand mechanisms and legal instruments included in the Code. Last but not least, the material may be a useful source for foreign lawyers specializing in comparative legal studies and may assist them in their academic assignments. I. History and modern times, administrative proceedings and law of the European Union he history of codiication of Polish administrative procedure begins with the Second Republic of Poland. Shortly after Poland recovered its independence, the legislative attempts were undertaken to set out uniform principles of the administrative procedure. In 1922, the Act on the Supreme Administrative Tribunal was passed the tribunal was appointed to rule on the legality of individual administrative acts. In 1923, the Act on Legal Remedies Against Administrative Rulings was passed, which provided for uniform rules governing appeals and initiation of proceedings for the entire Polish territory. he Second Republic of Poland, by adopting in 1928 the Ordinance of the VII

10 Wstęp nych od orzeczeń administracyjnych, jednolicie dla całego obszaru Polski regulująca sprawy związane z wnoszeniem odwołań i wznawianiem postępowania. II Rzeczpospolita, przyjmując w 1928 roku Rozporządzenie Prezydenta RP o postępowaniu administracyjnym, znalazła się pośród liderów europejskich w zakresie wdrażania postulatu kodyikowania zasad postępowania administracyjnego. Powyższe rozporządzenie o postępowaniu administracyjnym obowiązywało nieprzerwanie również w okresie powojennym aż do roku 1960, kiedy to weszła w życie druga kodyikacja reguł postępowania administracyjnego, wprowadzona ustawą z dnia 14 czerwca 1960 r. Ko deks postępowania administracyjnego (tekst jednolity Dz.U. z 2000 r., Nr 9 8, poz. 1071). Powyższa regulacja została uzupełniona w 1980 r. o przepisy przywracające w Polsce kontrolę administracji publicznej wykonywaną przez sądownictwo administracyjne. KPA w powyższym kształcie, zmieniany w zasadzie wyłącznie w zakresie koniecznym wynikającym ze zmian zachodzących w strukturach i organizacji administracji publicznej (reformy z 1990 r. w szczególności wprowadzenie samorządu terytorialnego, i 1998 r. w szczególności wprowadzenie nowego podziału administracyjnego i nowych organów administracji publicznej), obowiązywał i obowiązuje nadal. Mimo koniecznych korekt technicznych wprowadzanych na przestrzeni swojego obowiązywania, KPA okazał się być skutecznym regulatorem relacji między jednostką i administracją publiczną, oraz okazał się stabilnym fundamentem gwarancji procesowych w trudnym okresie zmian ustrojowych przełomu wieków XX i XXI poprzez m.in. prawidłowe kształtowanie pozycji jednostki w postępowaniu administracyjnym. Pols ka, n al eżąc wśr ód państw europejskich do grona pionierów w zakresie realizacji postulatu kodyikacji materii postępowania administracyjnego, posiada kodeks w pełni odpowiadający wymogom stawianym w tym zakresie przez system prawny Unii Europejskiej. Polskie prawo postępowania administracyjnego, pozostając w zasadniczej zgodności z regulacjami Unii Europejskiej w tym obszarze (w szczególności z Europejskim Kodeksem Dobrej Administracji uchwalonym w 2001 r. przez Parlament Europejski) i ksz tałtując pozycję prawną jednostki w jej stosunkach z admi nistracją pub liczną, z nacząco wyprzedza swoimi uregulowaniami i wynikającymi z nich gwarancjami procesowymi sta ndardy wprowadzone przez organy Unii Europejskiej. Polski KPA sam może stan owić pewien punkt odniesienia w tym zakresie. II. Pozy cja prawa postępowania administracyjnego w systemie prawa 1. Praw o postępowania administracyjnego a prawo administracyjne materialne Prawo postępowania administracyjnego nie ma w zasadzie funkcji samoistnych (prócz ogólnej funkcji ochrony interesu indywidualnego), zawsze służy realizacji (urzeczywistnieniu) materialnego prawa administracyjnego. VIII

11 Foreword President of the Republic of Poland on Administrative Procedure, became one of the European leaders with regard to implementation of demand for codifying the principles of administrative proceedings. he above ordinance governing the administrative proceedings was binding also in the post- WWII period until 1960 when the second set of codiied rules and principles of administrative proceedings was introduced by the Act of 14 June 1960 the Code of Administrative Proceedings (consolidated text: J.L. of 2000, No. 98, item 1071). he above act was supplemented in 1980 with provisions restoring the control over public administration exercised by administrative courts to the Polish legal system. he Code in the above contents, amended generally only to adjust the provisions to the changes of structures and organization of public administration (reforms of 1990 in particular, the introduction of local self-government and of 1998 in particular, the introduction of new administrative division and new authorities of public administration) was and still is binding and valid. Despite necessary technical corrections introduced throughout the period of its validity, the Code proved to be an eicient tool in regulating the relations between an individual and administrative authority. In particular the Code turned out to be a stable fundament of procedural guarantees in the diicult period of system transition at the turn of the 20 th and 21 st centuries by, in particular, proper establishment of the standing of an individual in the administrative proceedings. Poland, being among the European leaders with regard to implementation of the demand to codify the administrative procedure, has a Code which fully corresponds to legal requirements speciied by the legal system of the European Union. Polish administrative procedure law is, as a rule, compliant with the European Union s regulations within that scope (in particular the European Code of Good Administrative Behaviour enacted in 2001 by the European Parliament) and, by shaping the legal standing of an individual in relations with public administration, the Polish rules and procedural guarantees excel standards introduced by the European Union s bodies; the Code may constitute itself a reference point in this regard. II. Administrative procedure law in the legal system 1. Administrative procedure law and administrative substantive law he administrative procedure law does not have independent functions (except for a general function of protecting individual interests); it always serves to implement administrative substantive law. he administrative IX

12 Wstęp Prawo postępowania administracyjnego jest nar zędziem, z a pomocą którego są wprowadzane w życie przepisy prawa materialnego. Zatem stwierdzić można, że normy postępowania administracyjnego pełnią wobec materialnego prawa administracyjnego funkcję służebną. Bez przepisów prawa postępowania administracyjnego materialne prawo administracyjne (np. Prawo budowlane) nie mogłoby funkcjonować, zaś posz czególne normy prawa materialnego wymagają instrumentarium procesowego, aby mogły zacząć działać. 2. P rawo postępowania administracyjnego a prawo o postępowaniu sądowo-administracyjnym Występujące w systemie prawa obok siebie dwie powy ższe gałę zie prawa wzajemnie się uzupełniają, przy czym o ile funkcją pierwszego z nich jest umożliwienie realizacji prawa materialnego przy wydawaniu indywidualnych decyzji administracyjnych, o tyle funkcja drugiego obejmuje proces kontroli zgodności z prawem p od jętych rozstrzygnięć administracyjnych. Prawo postępowania sądowo-ad mi nistracyjnego nie jest nakierowane na wdrażanie prawa materialnego, lecz na kontrolę sposobów jego realizacji (patrz też pkt 5 poniżej). 3. P rawo postępowania administracyjnego a prawo ustrojowe Przyjęty w danym systemie prawnym model budowy systemu ustrojowego administracji publicznej (rządowej i samorządowej) ma istotny wpływ na funkcjonowanie prawa postępowania administracyjnego popr zez będą ce wynik iem rozw iązań ustrojowych k ompe tencje określonych organów administracji. Prawo ustrojowe nie powinno mieć różnicującego wpływu na instytucje procesowe prawo do ochrony uprawnień jednostki musi pozostać takie samo, niezależnie od tego, w ra ma ch jakich struktur wynikających z prawa ustrojowego toczy się dana sprawa, to jest niezależnie od tego, czy or zeka organ administracji rządowej czy samorządowej. Prawo ustrojowe ma zapewnić jak najbardziej efektywne struktury organizacyjne wdrażania norm prawa materialnego poprzez zastosowanie norm prawa procesowego. 4. Poza kodeksowe regulacje dotyczące procedury administracyjnej W polskim system ie prawa zachod zi niepożądane zjawisko tworze nia alternatywnych, branżowych systemów prawa procesowego administracyjnego. Najistotniejszym przykł adem tego trendu jest obowiązywanie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordy nacj a podatkow a (tekst jednolity Dz.U. z r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.), kompleksowo i całościowo oraz konsekwentnie w oderwaniu od KPA regulującej procedurę postępowania administracyjnego w sprawach podatkowych. Innym przykładem branżowej autonomizacji reguł postępowania administracyjnego może być cały obszar przepisów dotyczących przygotowania i realizacji procesu budowlanego, a w szczególności ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środo- X

13 Foreword procedure law is a tool which brings the provisions of substantive law to life. As a result, the rules of administrative procedure perform servile function to administrative substantive law. Without the procedural norms the substantive law (e.g. building law) could not function and individual substantive rules require procedural tools to operate. 2. Administrative procedure law and the law on court administrative proceedings hese two departments of law supplement each other; the former serves to implement the substantive law in issuing individual administrative decisions, while the latter aims to control the compliance of administrative rulings with the law. he purpose of the law on court administrative proceedings is not to implement the substantive law, but to monitor how the substantive law is being implemented (see also: Section 5 below). 3. Administrative procedure law and the system of public administration he system of public administration (government and self-government) adopted in the given legal system signiicantly inluences the operation of the administrative procedure law by shaping the powers of administration authorities resulting from the system s structure. he law governing the system of public administration should not diferentiate between the application of the procedural rules the individual s right to legal protection shall remain identical regardless of the authority before which the proceedings have been pending, and, in particular, regardless of whether the matter is decided by a government administration or self-government administration authority. he law governing the system of public administration shall ensure the most eicient organizational structures of implementing the substantive law by applying the rules of procedural law. 4. Rules of administrative procedure not included in the Code here is a negative trend in the Polish legal system to create alternative procedural systems applicable only for a given industry. he most signiicant example thereof constitutes the Act of 29 August 1997 Tax Ordinance (consolidated text: J.L. of 2005, No. 8, item 60, as amended), which includes comprehensive rules governing the administrative procedure in tax matters independently from rules included in the Code. Another example of separating the rules of administrative procedure for a particular department of substantive law is the entire set of provisions governing the preparation and implementation of construction process, in particular the Act of 3 October 2008 on he Access to Information about Environment and Its Protection, XI

14 Wstęp wisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227, z późn. zm.), a zwłaszcza ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo bud owlane (tekst jednolity Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118, z późn. zm.). Powyższa tendencja jest szczególnie wyraźnie widoczna w ostatnim okresie na przykładzie uchwalanych wszelkiego rodzaju specustaw, które regulują odrębnie procedury administracyjne związane z szczególnymi typami inwestycji budowlanych. Wobec istnienia jednolitej procedury wyznaczonej przepisami KPA tworzenie odrębnych od KPA branżowych procedur 1, a tym, bardziej tworzenie takich procedur ad hoc dla pojedynczych przedsięwzięć 2, nie jest tendencją zasługującą na aprobatę. Wprawdzie powyższe przepisy nie tworzą całościowego systemu proceduralnego alternat ywnego wobec KPA, jak to czyni Ordynacja podatkowa, to jednak w sposób rozległy i szczegółowy ingerują w spójny system zbudowany przez KPA. Ingerencja jest często tak głęboka, że regulacje takie tworzą instytucj e prawne konkuren cyjne wobec zu pełnie fundamentalnych instytucji KPA. Tendencje takie należy ocenić z wielką ostrożnością. Jednolitość systemu postępowania administracyjnego jest wartością samą w sobie i nie powinna być w sposób nieuzasadniony osłabiana z powodu branżow y ch partykularyzmów. 5. Sądow nic two administracyjne Możliwość sądowej weryikacji decyzji administracyjnych jest zasadą k onstytu cyjną (patrz art. 2 i art. 77 ust. 2 Konstytucji), która znalazła swoje odzwierciedlenie w przepisach KPA oraz w odrębnej ustawie z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o us troju sądów administracyjnych (Dz.U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1269, z późn. zm.). Zgodnie z art KPA de cyzje a dministracyjne mogą być zaskarżane do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodno- 1 Specustawa drogowa ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (tekst jednolity Dz.U. z 2008 r. Nr 193, poz. 1194, z późn. zm.). Specustawa kolejowa specrozdział ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym specrozdział 2b (tekst jednolity Dz.U. z 2007 r. Nr 16 poz. 94, z późn. zm.). Specustawa lotniskowa ustawa z dnia 12 lutego 2009 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie lotnisk użytku publicznego (Dz.U. z 2009 r. Nr 42, poz. 340, z późn. zm.). Specustawa telekomunikacyjna w przygotowaniu. 16 grudnia 2009 roku odbyło się w Sejmie pierwsze czytanie. 2 Specustawa EURO 2012 ustawa z dnia 7 września 2007 r. o przygotowaniu inałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012 (Dz.U. z 2007 r. Nr 173, poz. 1219, z późn. zm.). Specustawa gazowa ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o inwestycjach w zakresie terminalu regazyikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu (Dz.U. z 2009 r. Nr 84, poz. 700), XII

15 Foreword Public Participation in Environmental Protection and Environmental Impact Assessment ( J.L. of 2008, No. 199, item 1227, as amended) and particularly the Act of 7 July 1994 Building Law (consolidated text: J.L. of 2006, No. 156, item 1118, as amended). his trend has recently become particularly visible in introduction of several speciic acts governing the separate administrative procedures connected with a given type of building investment. Given the existence of uniform administrative procedure included in the Code, the creation of separate procedures applicable for a given branch or industry 1 or creation of such rules ad hoc for a speciic investment project 2 may only be classiied as adverse practice. he above provisions do not create a comprehensive system alternative to the Code (as it is the case with the Tax Ordinance), yet they extensively interfere with the comprehensive system established by the Code. he above interference is, at times, so deep that the alternative regulations create rules competitive towards fundamental legal institutions of the Code. he trend should be evaluated with care. he uniformity of the system of the administrative procedure is a value in itself and should not be diminished due to particular interests of a given branch of industry. 5. Administrative courts he court review of administrative decisions is a principle established by the Constitution (see: Article 2 and Article 77.2 of the Constitution). he principle was implemented by the Code and by the separate Act of 25 July 2002 he Law on the System of Administrative Courts ( J.L. of 2002, No. 153, item 1269, as amended). Pursuant to Article 16.2 of the Code, a claim may be iled against an administrative decision with the administrative court 1 Road Act he Act of 10 April 2003 of speciic rules of preparation and implementation of investment process concerning public roads (consolidated text: J.L. of 2008, No. 193, item 1194, as amended). Railway Act Special Chapter he Act of 28 March 2003 on railway transport Chapter 2b (consolidated text: J.L. of 2007, No. 16, item 94, as amended). Airport Act he Act of 12 February 2009 on the speciic rules of preparation and implementation of investment process concerning public use airports ( J.L. of 2009, No. 42, item 340, as amended). Telecommunication Act draft in legislation process. he irst reading took place in Sejm on 16 December EURO 2012 Act he Act of 7 September 2007 on preparation of UEFA EURO 2012 European Football Championship Final Tournament ( J.L. of 2007, No. 173, item 1219, as amended). Gas Act he Act of 24 April 2009 on investments concerning LNG Terminal in Swinoujscie ( J.L. of 2009, No. 84, item 700). XIII

16 Wstęp ści z prawem (dotyczy to również w ograniczonym zakresie postanowień). Struktura sądownictwa administracyjnego składa się z wojewódzkich sądów administracyjnych, powołanych do rozpoznawania wszystkich spraw sądowoadmin istracyjnych nie zastr zeżonych dla Naczelnego Sądu Administracyjnego (przede wszystkim do rozpoznawania skarg na decyzje administracyjne), oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego powołanego przede wszystkim do rozpoznawania środków odwoławczych od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych. Przy zastosowaniu trybu sądowo-admin istracyjnego strona ni ezadowolona z decyzji administracyjnej, po wyczerpaniu środków zaskarżenia (w szczególności po bezskutecznym odwołaniu), może dochodzić swoich praw przed sądem, czyli instytucją niezależną, pozosta ją cą poza strukturą organów administracji publicznej. System kontroli sądowej decyzji administracyjnych jest koniecznym ustrojowo i praktycznie bardzo przydatnym dopełnieniem systemu postępowania administracyjnego. 6. Samorzą dowe Kolegia Odwoławcze W związku z funkcjonowaniem w polskim systemie ustrojowym jednostek samorządowych, a więc odrębn ych od administracji rządowej jednostek administracyjnych, oraz w związku z koniecznością zapewnienia jednolitego obowiązywania zasady dwuinstancyjności, tak w o bs zarze administracji rządowej, jak i a dm inistracji samorządowej, pojawiła się konieczność wskazania organów będących organami wyższego stopnia wobec organów jednostek samorządowych. Zgodnie z art. 17 KPA takimi wł aśnie organami wyższego stopnia w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego są (poza nielicznymi ustawowymi wyjątkami) samorządowe kolegia odwoławcze. Samorządowe kolegia odwoławcze działają w oparciu o odrębną u stawę, t o jest ustawę z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (tekst jednolity Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 856 z późn. zm.). W związku z powyższym gdziekolw iek KPA wskazuje rolę organu wyższego stopnia (np. odwołanie od decyzji, wznowienie, stwierdzenie nieważności, etc.), organ em właściwym w odniesieniu do decyzji wydanych przez organy jednostek samorządowych będzie wł aściwe miejscowo (terytorialnie) samorządowe kolegium odwoławcze. 7. Egzekucja administracyjna Należności pieniężne oraz obowiązki o charakterze niepieniężnym pozostające we właściwości organów administracji rządowej i samorządowej podlegają przymusowemu wykonaniu (egzekucji) stosownie do przepisów ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępow aniu egzekucyjnym w administracji (tekst jed nolity Dz.U. z 2005 r. Nr 229, poz z późn. zm.). Eg zekucję administracyjną stosuje się do powyższych obowiązków, gdy wynikają one z decyzji administracyjnych lub postanowień właściwych organów albo w zakre sie administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego bezpośr edni o z przepisu prawa. XIV

17 Foreword on grounds of decision s violation of law (the above, within limited scope, also applies to orders). he structure of administrative courts comprises voivodship administrative courts appointed to consider all court-administrative matters not restricted for the Supreme Administrative Court (primarily complaints against the administrative decisions) and the Supreme Administrative Court appointed to consider appeals against the judgments of voivodship administrative courts. he party dissatisied with the administrative decision, after exhausting all appellate measures provided for by the Code (in particular, after inefective appeal against the decision under provisions of the Code), may pursue his rights before a court, i.e. an independent institution remaining outside the structure of public administration. he court review of the administrative decision is a necessary and useful complement to the system of administrative procedure. 6. Self-government Appeal Boards Due to the establishment in Polish system of units of self-government, i.e. administrative entities separate from government administration, and due to the necessity to provide for uniform application of the principle of two-instance proceedings with regard to government and self-government administration, it was necessary to indicate authorities of higher level with regard to authorities of units of self-government. Pursuant to Article 17 of the Code, the self-government appeal boards constitute (with few exceptions) the authorities of higher level with regard to the authorities of units of self-government. he self-government appeal boards operate on the basis of the Act of 12 October 1994 on the Self-Government Appeal Boards (consolidated text: J.L. of 2001, No. 79, item 856, as amended). As a result, whenever the Code invokes the powers of the authority of higher level (e.g. in connection with the appeals against decisions or declaration of the decision s invalidity), the authority having competency to consider matters involving decisions issued by the authorities of units of self-government shall be the self-government appeal board having competency with regard to the subjectmatter and territory. 7. Administrative execution Financial dues and duties of non-inancial nature remaining within the scope of operation of government and self-government administration authorities shall be compulsory enforced, pursuant to the provisions of the Act of 17 June 1966 on the Enforcement Proceedings in Administration (consolidated text: J.L. of 2005, No. 229, item 1954, as amended). he duties which result from administrative decisions or orders of authorities having competency or with regard to government and units of self-government administration duties resulting directly from a provision of law may be enforced in the above procedure. XV

18 Wstęp III. Zasady postępowania administracyjnego Postępowanie administracyjne regulowane przepisami KPA toczy się w e- dług ogólnych zasad określonych w Kodeksie. Zasady ogólne postępowania są to pewne podstawowe reguły proceduralne, uznane przez ustawodawcę za fundamen talne i wyodrębnione redakcyjnie w Rozdziale 2 (art. 6 16) KPA. Wspomniane za sady mają charakt er norm prawnych, a nie tylko wskazó wek, d yrektyw czy zaleceń. Znaczenie przepisów KPA zawierających zasady postępowania administracyjnego jest na tl e pozostałych przepisów KPA szczególne: mają one wyższą pozycję w hierarchicznej strukturze przepisów KPA oraz mają ważniejsze, bo szersze, wykraczające p oza obszar danej normy prawnej, znaczenie. Służ ą, m.in., jako wskazówki interpretacyjne w zakresie wykładni innych przepisów procesowych oraz przepisów prawa materialnego. Mają charakte r ogólny, to jest konk re tyzują się dopiero w trakcie stosowania dalszych przepisów KPA. W Kodeksie zost ały zawarte następujące zasady postępowania administracyjnego: 1. Zasada prawo rządności, sformułowana w art. 6 i 7 KPA, zgodnie z którą organy prowadzące postępowanie administracyjne działają na podstawie przepisów prawa i stoją na straży praworządności. 2. Zasada uwzgl ędnienia z urzędu interesu społecznego i słusznego interesu obywateli, sformułowana w art. 7, zgodnie z którą organ prowadzący postępowanie ma obowiązek sam identyikować oba powyższe interesy oraz dążyć do pogodzenia (wyważenia) tych interesów w przypadku ich sprzeczności w konkretnej sytuacji. 3. Zasada prawd y obiektywnej, sformułowana w art. 7, zgodnie z którą organ prowadzący postępowanie zobowiązany jest do podejmowania wszelkich działań koniecznych do ustalenia stanu faktycznego sprawy zgodnego z rzeczywistością. XVI 4. Zasada pog łębi ania za ufania obywateli do organów państwa, sformułowana w art. 8, najszersza spośród wszystkich zasad i stanowiąca pewną systemową klamrę; zasada, zgod ni e z którą istnieją m.in. następujące dyrektywy postępowania: (a) dokładne wyjaśnienie okoliczności sprawy, (b) uwzględnienie wszystkich wchodzących w grę interesów i ustosunkowanie się do wszystkich zgłoszonych twierdzeń i wniosków stron, (c) życzliwa postawa urzędników, (d) szybkie (terminowe) załatwienie sprawy, (e) wykluczenie ujemnych następstw uchybień organu dla strony, która działa w dobrej wierze, (f) respektowanie zasady równości wobec prawa, co oznacza m.in., że podmioty, których prawna i faktyczna sytuacja wobec działających organów jest zbliżona, mogą oczekiwać, iż zostaną wobec nich podjęte decyzje o podobnej, jeśli nie to żs amej treści.

19 Foreword III. Principles of administrative proceedings he administrative proceedings set out in the Code are governed by the principles speciied in the Code. he general principles of the proceedings constitute a set of basic rules of conduct, which have been deemed by the legislator as fundamental and have been included in the separate Chapter 2 (Articles 6 16) of the Code. he above principles are not only directions, directives or recommendations they are legal norms. he provisions of the Code containing the principles have a speciic position among others they are superior in the hierarchic structure of provisions of the Code and they may be considered as more important due to their vast application exceeding the scope of a single legal norm. In particular, they may serve as interpretative directive with regard to the meaning of other procedural provisions, but also provisions of substantive law. he principles are of general nature, i.e. their speciic meaning takes shape in the course of application of other provisions of the Code. he following principles have been included in the Code: 1. he principle of legality, set out in Articles 6 and 7 of the Code, pursuant to which authorities conducting the administrative proceedings shall act on the basis of provisions of law and shall protect legality; 2. he principle of taking into account the public interest and just interests of citizens ex oicio, set out in Article 7 of the Code, pursuant to which the authority conducting the proceedings has a duty to identify the two interests and in case of conlict in a particular case, the authority shall aim to reconcile (balance) the interests; 3. he principle of objective truth, set out in Article 7 of the Code, pursuant to which the authority conducting the proceedings shall take all actions necessary to establish the facts of the matter in compliance with the actual course of events; 4. he principle of deepening the trust of citizens to the state authorities, set out in Article 8, has the broadest scope of all the principles. It embraces the entire system. he following rules of proceedings result from this principle: (a) the accurate clariication of all circumstances surrounding the matter, (b) taking into account all applicable interests and addressing all statements and applications iled by the parties, (c) kind attitude of clerks, (d) fast disposition of the matter (within time limits), (e) elimination of all adverse consequences of the authority s misconduct for a party who acted in good faith, (f ) equality in law, which in particular means that those entities, whose legal and factual status before the acting authorities is similar, may expect similar or identical decisions. XVII

20 Wstęp 5. Zasada udzie lania informacji faktycznej i prawnej stronom i innych uczestników postępowania, sformułowana w art. 9, zgodnie z którą: (a) organy są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na decyzję oraz (b) od organu oczekuje się troski (w tym udzielania wyjaśnień i wskazówek) o to, aby strony i inni uczestnicy postępowania nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa (zasada ta uchyla tym samym inną, wynikają cą z s ystemu prawa zasadę o fundamenta ln ym znaczeniu, określaną ja ko zasada ignoranta iuris nocet, czyli nieznajomość prawa szkodzi ). 6. Zasada czynn ego udziału (zasada wysłuchania) strony w postępowaniu, sformułowana w art. 10, zgodnie z którą organy są obowiązan e zapewnić stronom czynny udział w postępowaniu, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych materiałów i zgłoszonych żądań (zasada ta daje stronom prawo do m.in.: (a) wglądu do a kt sprawy, (b) zg łaszania wszelkich środków dowodowych, (c) brania udziału w przeprowadzaniu dowodów, (d) składania wyjaśnień, zgłaszania żądań i zarzutów. 7. Zasada p rzek onywania (zasada wyjaśnienia zasadności przesłanek), sformułowana w art. 11, zgodnie z którą organ powinien wyjaśnić stronom zasadność przesłanek, którymi kieruje się przy załatwieniu sprawy, tak aby przekonać stronę o zasadności rozstrzygnięcia, a tym samym umożliwić wykonanie decyzji przez stronę, bez potrzeby s tosowania środków przymusu. Zasada ta obejmuje m.in. dyrektywę starannego i p ełnego uzasadnienia treści decyzji zarówno pod względem prawnym, jak i faktyc zn ym. 8. Zasada szybk ości i prostoty postępowania, sformułowana w art. 12, zgodnie z którą organ powinien działać wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do załatwienia sprawy, m.in. zgodnie z tą zasadą wpr owa dzono te rminy,w jakich zał at wiona powinna być dana sprawa (natychmiast, 1 lub 2 miesiące) oraz wprowadzono możliwość wniesienia do sądu administracyjnego skargi na bezczynność organu. 9. Zasada u godo wego załatwienia sprawy, sformułowana w art. 13, zgodnie z którą sprawy, w któr ych działają strony o sprzecznych interesach, mogą być załatwione w drodze ugody administracyjnej, a organ powinien w takich przypadkach nakłaniać strony do zawarcia ugody. 10. Zasada pise mności, sformułowana w art. 14, zgodnie z którą istnieje obowi ązek załatwiania spraw w postępowaniu administracyjnym w formie pisem nej lub w formie dokumentu elektronicznego a możliwość ustnego załatwiania spraw ma charakter wyjątkowy (kiedy przemawia za tym interes strony oraz kiedy przepis prawny nie stoi temu na przeszkodzie). XVIII