Komitety Rewitalizacji w Polsce od ogółu do szczegółu. Raport z badania zakresu funkcjonowania Komitetów Rewitalizacji w procesach rewitalizacji gmin

Transkrypt

1 Komitety Rewitalizacji w Polsce od ogółu do szczegółu Raport z badania zakresu funkcjonowania Komitetów Rewitalizacji w procesach rewitalizacji gmin

2 O badaniu. Badanie funkcjonowania Komitetów Rewitalizacji realizowane przez Instytut Rozwoju Miast i Regionów na zlecenie Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju. Badanie realizowane w marcu 2019 r. w grupie miast laureatów konkursu dotacji Modelowa Rewitalizacja Miast oraz realizujących projekty pilotażowe w zakresie rewitalizacji. 2

3 CZĘŚĆ 1: PODSTAWA PRAWNA FUNKCJONOWANIA KR 3

4 Podstawy prawne funkcjonowania Komitetów Rewitalizacji Definicja i rola określona w art. 7 ust. 1 ustawy o rewitalizacji Obowiązkowe powołanie KR w przypadku procesów rewitalizacji realizowanych w trybie u.o.r. Obsługę organizacyjną KR zapewnia wójt (zapewnienie środków gwarantujących funkcjonowanie KR i wykonywanie jego zadań). Ustawowa zasada bezstronności prac KR - w przypadku, gdy przedmiotem obrad Komitetu jest projekt dokumentu, za który odpowiedzialny jest wójt osoba mu podległa nie bierze udziału w wypracowaniu stanowiska dot. tego projektu. 4

5 Dialog Włączenie Opiniowanie Kontrola Rola Komitetów Rewitalizacji w procesie rewitalizacji Łącznik pomiędzy organami gminy a interesariuszami rewitalizacji Zapewnienie aktywnej roli interesariuszy w procesie rewitalizacji Dostarczanie opinii i stanowisk, które mają pomóc w prawidłowym biegu procesu rewitalizacji Sprawowanie społecznej kontroli nad procesem rewitalizacji Komitet nie stanowi nowego organu gminy! 5

6 Procedura powołania Komitetu Rewitalizacji 1. Projekt uchwały Określenie zasad wyznaczania składu oraz zasad działania Komitetu Rewitalizacji 2. Konsultacje społeczne projektu uchwały w trybie art. u.o.r. 3. Podjęcie uchwały do 3 m-cy po podjęciu uchwały w sprawie GPR Nabór kandydatów Ogłoszenie o naborze określające wymagania z uchwały w sprawie zasad wyznaczania składu oraz zasad działania KR Powołanie Komitetu Rewitalizacji Zarządzenie w sprawie powołania KR Niezwłocznie po podjęciu uchwały w sprawie zasad KR 6

7 Moment powołania Komitetu Rewitalizacji W kompetencjach gminy pozostaje wybór momentu powołania KR (przyjęcia Uchwały dot. KR): przed uchwaleniem gminnego programu rewitalizacji (lub przed wyznaczeniem obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji) po uchwaleniu gminnego programu rewitalizacji w terminie maksymalnie trzymiesięcznym. Niezwłocznie po podjęciu przez radę gminy uchwały, wójt powołuje Komitet Rewitalizacji w drodze zarządzenia. 7

8 Moment powołania Komitetu Rewitalizacji Katalog interesariuszy (art. 2 ust. 2 u.o.r.), których udział należy zapewnić w składzie KR, obejmuje: mieszkańcy obszaru rewitalizacji oraz właściciele nieruchomości, podmioty zarządzające nieruchomościami znajdującymi się na tym obszarze, w tym SM, wspólnoty mieszkaniowe i TBS, pozostali mieszkańcy gminy, inni niż ww., podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić na obszarze gminy działalność gospodarczą; podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić na obszarze gminy działalność społeczną, jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne; organy władzy publicznej; inne podmioty, realizujące na obszarze rewitalizacji uprawnienia Skarbu Państwa. Dobra praktyka: powoływanie KR po wyznaczeniu OR, a przed opracowaniem GPR. 8

9 Nabór członków Komitetu Rewitalizacji Co zrobić, gdy w wyniku naboru nie zgłosi się odpowiednia liczba członków KR? Ponowienie naboru, Powołanie KR w sytuacji niepełnego składu, pod warunkiem: kontynuacji procesu partycypacji i włączenia społecznego, ponowienia naboru wśród grup interesariuszy, z których nie zgłosił się żaden kandydat w celu uzupełnienia składu KR. Komitet Rewitalizacji powołany z samych urzędników nie może pełnić ustawowej roli, gdyż w przypadku projektów dokumentów, których opracowanie jest zadaniem wójta - zgodnie z art. 7 ust. 8 u.o.r. - przedstawiciele jst nie biorą udziału w głosowaniu. 9

10 Zadania KR w procesie rewitalizacji Komitet z racji uprawnień opiniująco-doradczych nie ma uprawnień władczych, ani jego zadaniem nie jest tworzenie dokumentów! Charakter zadań, w jakie wyposaża się członków KR, kształtuje jego rolę w procesie rewitalizacji: opiniującą (opinie nt. dokumentów przygotowanych przez gminę), doradczą (w sprawie podejmowanych przez gminę działań), podejmowanie własnych inicjatyw (opracowywanie opinii z własnej inicjatywy w sprawach dot. rewitalizacji). 10

11 Zadania KR w procesie rewitalizacji Stanowisko Komitetu Rewitalizacji nie jest wiążące dla organu gminy, a jego uzyskanie nie jest obligatoryjne. Obowiązek zasięgnięcia opinii Komitetu Rewitalizacji w przypadku: projektu gminnego programu rewitalizacji, jeżeli KR został powołany przed jego uchwaleniem (art. 17 ust. 2 pkt 9 u.o.r.) ocena aktualności i stopnia realizacji gminnego programu rewitalizacji (art. 22 ust. 2 u.o.r.). projekt miejscowego planu rewitalizacji oraz prognozę skutków finansowych jego uchwalenia (art. 37j ust. 1 u.p.z.p.) Nieprzedstawienie opinii w terminie określonym przez wójta jest równoznaczne z rezygnacją z prawa jej wyrażenia. 11

12 CZĘŚĆ 2: WYNIKI BADAŃ 12

13 Wyniki badania KR Udział KR i innych ciał badawczych 17% Komitet Rewitalizacji / 39% 39% inne ciała doradcze / 44% 44% brak ciała doradczego / 17% 13

14 Wyniki badania KR Powołanie KR Czas podjęcia uchwały w sprawie KR w stosunku do momentu uchwalenia GPR Okres naboru członków do KR 6 miesięcy i więcej 3 gminy 4-5 miesięcy 2 gminy 2 miesiące 1 gmina 3 miesiące 3 gminy 3 miesiące 2 gminy 2 miesiące 1 gmina 1 miesiąc 6 gmin 14

15 Wyniki badania KR Wielkość składu KR Opole Lubelskie Grajewo Bytom Wałbrzych Starachowice Lublin Leszno Włocławek Słupsk Łódź

16 Wyniki badania KR Grupy interesariuszy 32% 8% 9% właściciele, użytkownicy wieczyści nieruchomości położonych ona obszarze rewitalizacji mieszkańcy pozostałej części miasta podmioty gospodarcze / 12% / 9% / 8% 12% stowarzyszenia lokalne / 12% 14% 13% 12% przedstawiciele władzy publicznej mieszkańcy obszaru rewitalizacji / 13% / 14% Inne opcje / 32% 16

17 Wyniki badania KR Grupy zawodowe pracownicy sfery pomocy społecznej przedsiębiorcy architekci i urbaniści zarządcy nieruchomości Inna pracownicy sfery edukacji pracownicy sfery kultury pracownicy sfery ochrony środowiska pracownicy sfery sportu i rekreacji ekonomisci naukowcy prawnicy 0,68% 1,36% 1,36% 2,04% 2,04% 3,40% 3,40% 3,40% 4,08% 4,76% 4,76% 4,76% 17

18 Wyniki badania KR Inne grupy 7% 1% 2% 4% 1% radni Rady Miejskiej / 7% przedstawiciele Młodzieżowej Rady Miasta przedstawiciele Rady Seniorów / 2% / 1% 65% 20% przedstawiciele Rady Działalności Pożytku Publicznego / 4% przedstawiciele Izby Przemysłowo- Gospodarczej / 1% przedstawiciele urzędu gminy i jego jednostek organizacyjnych / 20% Inne opcje / 65% 18

19 Wyniki badania KR Okres kadencji okres kadencji 13% 12% 25% częstotliwość spotkań 13% 1-3 lata / 50% 25% 50% 12% 50% 3-6 lat / 25% analogicznie, jak perspektywa programu rewitalizacji / 12% nie wskazano długości kadencji / 13% spotkania 1 w miesiącu / 50% raz na 2 miesiące / 12% dwa razy w roku / 25% raz na kwartał / 13% 19

20 Wyniki badania KR dokształcanie Brak szkoleń z zakresu rewitalizacji - 62,5% KR / 60% inne ciała 37,5% członków KR uczestniczyła w szkoleniach, m.in.: szkolenie przeprowadzone przez Pełnomocnika ds. Rewitalizacji w Starachowicach, coroczne spotkania warsztatowe dotyczące podsumowania wdrażania GPR (Wałbrzych). 40% członków pozostałych ciał doradczych uczestniczyło w szkoleniach dot. ustawy o rewitalizacji (Dąbrowa Górnicza, Ełckie Forum Rewitalizacji, Stalowa Wola, Dobiegniew) wzięli udział w szkoleniach i warsztatach z zakresu rewitalizacji w ramach projektu MRM. 20

21 Wyniki badania KR kontakt Tylko w ok. 50% przypadków protokoły z posiedzeń KR są publikowane na stronie internetowej dotyczącej rewitalizacji miasta i są dostępne dla ogółu mieszkańców. Dobra praktyka: Komitet Rewitalizacji w Łodzi a. Skład KR i dokumenty powołujące, b. Terminy spotkań, c. Protokoły z posiedzeń, d. Dane kontaktowe: adres , nr tel. 21

22 Wyniki badania KR Realizowane zadania Funkcja opiniująca Projekty dokumentów strategicznych Projekty uchwał w sprawie SSR Projekty uchwał w sprawie zwolnień z podatku od nieruchomości na OR Projekty uchwał krajobrazowych Sprawozdania z monitoringu GPR Funkcja doradcza zatwierdzanie zmian w kierunkach realizacji GPR udział w warsztatach ds. wizji miasta w związku z planem stworzenia stanowiska menagera starówki w związku z planem ograniczenia godzin sprzedaży alkoholu na OR szukanie rozwiązań na ożywienie gospodarcze obszaru rewitalizacji Inicjatywy własne szczegółowa analiza problematyki wywłaszczeń, stanu technicznego budynków, wizerunku miasta, potrzeb finansowych, prowadzenie wizji lokalnej w podobszarach rewitalizacji, tworzenie nowych zadań systemowych do ujęcia w aktualizacji GPR wniosek do WKZ o przekazanie kompetencji do MKZ w zakresie obiektów położonych na OR Zmiana form konsultacji społecznych w przypadku mpzp dot. OR 22

23 Wyniki badania Aktywność KR na etapie wdrożenia GPR opiniodawczą 88% doradczą 77% analiza efektów realizacji programu rewitalizacji 44% podejmowanie inicjatywy propozycje modyfikacji zakresu wsparcia 22% 22% monitorowanie funkcjonowania Specjalnej Strefy Rewitalizacji 11% Inne opcje brak aktywności w tym etapie

24 Wyniki badania Kierunki rozwoju KR wzmocnienie dialogu pomiędzy interesariuszami procesu rewitalizacji 88% dokonywanie okresowego przeglądu postępów realizacji kluczowych przedsięwzięć rewitalizacyjnych 77% określanie zmian w kierunkach realizacji programów rewitalizacji prowadzenie procesu edukacyjnego związanego z procesem rewitalizacji wobec interesariuszy integracja środowisk interesariuszy procesu rewitalizacji 66% 66% 66% rekomendowanie zmian do dokumentów strategicznych gmin inicjowanie konieczności przeprowadzenia dodatkowych ekspertyz lub analiz programu rewitalizacji mających na inicjowanie koncepcji projektów wynikających z potrzeby wzmocnienia procesu rewitalizacji 55% 55% 55% inicjowanie procedury aktualizacji programu rewitalizacji 22% 24

25 Pozostałe ciała doradcze w procesie rewitalizacji Komitet Rewitalizacji powołany w trybie u.o.s.g. Warszawa Dąbrowa Górnicza Zespoły ds. Rewitalizacji powołane w trybie u.o.s.g. Chorzów Dobiegniew Ełk (nieformalne Forum) Konin Milicz Rybnik Stalowa Wola Żyrardów Komitet Rewitalizacji powołany w trybie u.o.r. Lublin 25

26 KR i pozostałe ciała doradcze w procesie rewitalizacji dobre praktyki Komitet Rewitalizacji w Bytomiu: identyfikacja budynków, mieszkań, których właściciel jest nieznany lub od wielu lat brak z nim kontaktu - do wywłaszczenia w ramach narzędzi SSR, w związku ze strategią ściągnięcia mieszkańców innych miast do zamieszkania w Bytomiu (OR) na preferencyjnych warunkach - zgłoszono konieczność zmiany sposobu i zakresu promocji zewnętrznej miasta, artykułującą zalety Bytomia, w tym walory procesu rewitalizacji, Komitet Rewitalizacji w Łodzi: wniosek do WKZ o przekazanie kompetencji MKZ w zakresie nieruchomości wpisanych do rejestru zabytków, a położonych na OR Łodzi w celu usprawnienia procesów remontowych; Zmiana formy konsultacji społecznych projektów mpzp dla OR bezpośrednie informowanie właścicieli nieruchomości położonych na OR o wyłożeniach projektów mpzp w formie np. obwieszczeń na klatkach schodowych i miejscach powszechnie uczęszczanych (przychodnie, kościoły itp.) z uproszczonym załącznikiem graficznym. i 26

27 KR i pozostałe ciała doradcze w procesie rewitalizacji dobre praktyki Zarządzenie Nr 87/2018 Prezydenta Miasta Konina w sprawie powołania Zespołu ds. rewitalizacji podział Zespołu na dwa podzespoły: podzespół ds. wdrażania i monitoringu LPR, podzespół opiniodawczo-doradczy. Uchwała XXXIX/1035/16 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia r. w sprawie zasad wyznaczania składu oraz zasad działania Komitetu Rewitalizacji w Łodzi wyłonienie w ramach KR stałych komisji: ds. społecznych, ds. wizerunku centrum, ds. przedsiębiorczości, ds. obszaru zamieszkania spójnych obszarowo z kierunkami działań określonych w GPR. Dobra praktyka: podział na zespoły ekspercie umożliwia wykorzystanie faktycznego potencjału członków KR w sektorach, w których zostali powołani. Ograniczenie konieczności znania się na wszystkim. 27

28 Pozostałe ciała doradcze w procesie rewitalizacji dobre praktyki Zarządzenie Nr 132/17 Prezydenta Miasta Stalowej Woli z dnia 26 kwietnia 2017 r. w sprawie powołania Zespołu ds. Rewitalizacji dla Osiedla Rozwadów Zarządzenie Nr 153/17 Prezydenta Miasta Stalowej Woli z dnia 16 maja 2017 r. w sprawie powołania Zespołu ds. Rewitalizacji dla Osiedla Fabryczne Celem Zespołów jest współpraca ze wszystkimi grupami interesariuszy, w tym m.in..: reprezentowanie mieszkańców osiedla i ich potrzeb, dbanie o wspólne dobro członków lokalnej społeczności osiedla, budowa lokalnych partnerstw na rzecz rewitalizacji, ( ). Dobra praktyka: konkretne zdefiniowanie celu działania KR ułatwia podejmowanie własnych inicjatyw, które powinny się mieścić w ramach procesu rewitalizacji (reprezentowanie potrzeb, dbanie o wspólne dobro społeczności OR). 28

29 Pozostałe ciała doradcze w procesie rewitalizacji dobre praktyki Zarządzenie Prezydenta M. Dąbrowy Górniczej Nr z dnia 02 sierpnia 2016 r. w sprawie powołania Komitetu Rewitalizacji. Zakres działań KR obejmuje m.in.: inicjowanie partnerstwa na rzecz realizacji kompleksowych i spójnych terytorialnie przedsięwzięć rewitalizacji; opiniowanie przebiegu konsultacji społecznych realizowanych w trakcie programowania i wdrażania programu rewitalizacji; rozstrzyganie konfliktów występujących pomiędzy różnymi grupami interesariuszy; rozpatrywanie propozycji dotyczących modyfikacji zasięgu przestrzennego obszarów rewitalizacji, jak również aktualizacji celów i projektów rewitalizacji; opiniowanie i rekomendowanie zgłaszanych projektów rewitalizacji; wypracowywanie propozycji instrumentów wspierających proces rewitalizacji zasad zwolnień z podatku od nieruchomości budynków na OR, w których dokonano remontu elewacji oraz wypracowanie propozycji włączenia do zasad przyznawania i rozliczania dotacji z budżetu gminy dla ngo dodatkowej punktacji, premiującej wnioskodawców podejmujących realizację zadań o charakterze rewitalizacyjnym. Dobra praktyka: wsparcie procesu rewitalizacji w Dąbrowie Górniczej konstytuuje się w kierunku merytorycznego doradztwa. 29

30 CZĘŚĆ 3: REKOMENDACJE 30

31 Rekomendacje 1. Konieczność podnoszenia kwalifikacji osób wchodzących w skład KR i innych ciał doradczych. 2. Umożliwienie stałego i formalnego kontaktu interesariuszy z członkami KR (wyposażenie KR w adres do korespondencji, adres poczty elektronicznej). 3. Zagwarantowanie stosowania zasady bezstronności przy wyborze członków KR. 4. Konieczność nawiązania kontaktu ze środowiskami eksperckimi, umożliwiającymi wsparcie związane z funkcją doradczą KR. 5. Rekomendowany moment powoływania Komitetu Rewitalizacji: po wyznaczeniu obszaru rewitalizacji i w trakcie trwającego procesu partycypacji związanego z opracowaniem GPR. 31

32 Dziękuję za uwagę! Katarzyna Spadło