Temat numeru: STOSOWANIE MATERIAŁÓW DO KRYCIA DACHÓW

Transkrypt

1 Temat numeru: STOSOWANIE MATERIAŁÓW DO KRYCIA DACHÓW DWUMIESIĘCZNIK POLSKICH SKŁADÓW BUDOWLANYCH 3 (63) 2011 ISSN Cena: 1,50 zł Można i tak... Dom w Szymbarku na Kaszubach Fot. Mirosław Lubarski Nowości rynkowe i porady producentów Krycie dachu domu pod Kielcami Fot. Leszek Skupin Rozmowa z Cezarym Szeszułą, prezesem firmy Xella Inwestycje kupców PSB co tydzień Mrówka, albo dwie

2

3 Można i tak... Dom w Szymbarku na Kaszubach Fot. Mirosław Lubarski Krycie dachu domu pod Kielcami Fot. Leszek Skupin FELIETON W numerze Temat numeru: STOSOWANIE MATERIAŁÓW DO KRYCIA DACHÓW DWUMIESIĘCZNIK POLSKICH SKŁADÓW BUDOWLANYCH 3 (63) ISSN Cena: 1,50 zł Jest okazja! TEMAT NUMERU 2 Stosowanie materiałów do krycia dachów NOWOŚCI RYNKOWE 27 Budmat masz prawo do jakości 28 Wszystko, czego drewno potrzebuje marki Sadolin 29 System ociepleń stropów Alpol Strop WM z natryskowymi powłokami dekoracyjnymi firmy Alpol 30 Okno dachowe FTT U8 Thermo energooszczędność w pakiecie firmy Fakro 31 Farby Kabe oferta wiosenna Systemy rynnowe Gamrat Magnat i podsufitki 33 Modne podłogi modnej marki firmy Kronopol 34 Oferta Monier rozkwita na wiosnę 35 Na kłopoty Onduband firmy Onduline 36 Płytki dachowe włóknocementowe na dach i fasadę firmy Scala Plastics 37 Kompaktowy system solarny aurostep plus 2.250P HT firmy Vaillant 38 Bolix HD kompleksowy zestaw materiałów o zwiększonej odporności mechanicznej 38 Guttagliss Dual płyty z poliwęglanu komorowego firmy Gutta WYDAWCA Grupa Polskie Składy Budowlane S.A. Wełecz Busko-Zdrój tel fax REGON NIP Bondex: Lazura Uniwersalna firmy Dyrup PARTNERZY RADZĄ 40 WIENERBERGER: Dachówka ceramiczna poza konkurencją ROZMOWA GŁOSU 43 Xella produkcja i akademia murowania rozmowa z Cezarym Szeszułą, prezesem zarządu firmy Xella Polska 44 WYDARZENIA DOSTAWCY 44 WYDARZENIA KUPCY FOTOREPORTAŻ 14 Dachy arcydzieła 50 Biznesowy przekładaniec firmy Bol-Ann IV okł. Dobre wyniki I kwartału w hurcie i detalu. Analiza danych PSB REKLAMY II okł. Foliarex III okł. Hörmann 15 Den Braven 16 IBF 17 Koelner 18 Pruszyński 20 Roto 21 Vicor 22 Wavin 23 Weber 24 Classen 24 Franspol 25 H+H 25 Targi Kielce 26 Budmat 39 Program sprzedaży premiowej PSB Głos PSB Dwumiesięcznik Polskich Składów Budowlanych Ukazuje się od stycznia 2001 r. Nakład 23 tys. egzemplarzy REDAKCJA Redaktor Naczelny: MIROSŁAW ZIACH tel miroslaw.ziach@grupapsb.com.pl Sekretarz Redakcji: MARZENA MYSIOR-SYCZUK tel , fax marzena.syczuk@grupapsb.com.pl Okazja to coś, z czego nie wszyscy skorzystają. Okazję trzeba umieć wyczuć, złapać. Okazja jest tylko szansą. I aż szansą. W biznesie okazja jest często szansą Rozmowa z Cezarym Szeszułą, na poszerzenie rynku zbytu, obniżkę kosztów, wzrost zysku. prezesem firmy Xella Wienerberger radzi Inwestycje kupców PSB co tydzień Mrówka, albo dwie W tym felietonie zajmę się najpierw okazją ujętą w jednym zdaniu na okładce Głosu: Inwestycje kupców PSB co tydzień Mrówka, albo dwie. 13 nowych sklepów PSB-Mrówka wzbogaciło pomiędzy 26 marca a 14 maja 2011 r. sieć standardowych placówek detalicznych należących do akcjonariuszy Grupy Polskie Składy Budowlane. Liczba Mrówek oddanych i przewidzianych do oddania w I półroczu br. będzie zbliżona do liczby Mrówek uruchomionych w ciągu całego roku poprzedniego. Pomysł tworzenia sieci sklepów Mrówka zrodził się w 2002 r. Uruchomienie 100 nowoczesnych placówek detalicznych w ciągu niecałych 10 lat to dużo czy mało? Nie wchodząc w szczegóły historii, trzeba przyznać, że rozwój sieci Mrówek przez ładnych kilka lat ślimaczył się, wielu inwestorów nie chciało się angażować, inni wchodzili w temat z oporami Gdyby nie konsekwencja zarządu i pracowników Grupy PSB S.A. w przekonywaniu wątpiących, gdyby nie systematyczna praca nad tworzeniem standardów asortymentowych, wyposażeniowych, logistycznych, finansowo-księgowych, marketingowych cały pomysł mógłby ostać się tylko na papierze. Dziś sklepy PSB-Mrówka wyznaczają w wielu powiatach i gminach pożądany i oczekiwany poziom handlu detalicznego wyrobami potrzebnymi przy wyposażaniu, remontach, upiększaniu domów i mieszkań. Mieszkańcy wielu mniejszych miast i miejscowości nie są skazani na czasochłonne i coraz droższe dojazdy na zakupy w hipermarketach koncernów handlowych klasy DIY w wojewódzkich metropoliach. Równolegle z Mrówkami, od 3 lat Grupa PSB tworzy nową sieć sklepów, tym razem specjalnie przeznaczoną dla wykonawców budowlanych. Wymagania fachowców tej branży są szczególne. Wszystkie narzędzia, których używają i w ogóle całe wyposażenie muszą być niezawodne. Profesjonalni wykonawcy powinni też zawsze mieć dostęp do nowoczesnych, wysokiej jakości materiałów budowlanych oraz systemów na najwyższym europejskim poziomie. Takim asortymentem przytłaczająca większość hurtowni budowlanych oraz sieci DIY nie dysponuje. Nieliczne placówki oferują potrzebne wykonawcom budowlanym wyroby, ale w wąskich zakresach branżowych, tylko dla specjalistów określonego działu. Nowa sieć sklepów PSB-Profi powinna zdecydowanie przyczynić się do poszerzenia oferty dla wykonawców-profesjonalistów. Zarząd Grupy PSB S.A. i kupcy-inwestorzy skorzystają z dobrych, ale także ze złych, doświadczeń, jakie zdobyli dotychczas, budując Mrówki. Coraz większe konkretne zainteresowanie PSB-Profi powinni okazywać też partnerzy PSB, czołowi producenci materiałów budowlanych. Zajęcia z wykonawcami budowlanymi, klientami firm tworzących PSB, prowadzone przez producentów w ramach Szkoły Dobrego Budowania PSB, cieszą się dobrą frekwencją i mają dobrą markę. W 2010 r. liczba uczestniczących w nich wykonawców sięgnęła niemal 10 tysięcy. Popyt na wiedzę jest. Pomysł na przełożenie tego popytu na wspólny biznes, korzystny dla wykonawców, ich klientów, producentów i kupców nazywa się PSB-Profi. 1

4 POKRYCIA DACHOWE STOSOWANIE MATERIAŁÓW DO KRYCIA DACHÓW Decyzja, czym pokryć dach, musi być podjęta na etapie projektowania domu i nie jest łatwo ją zmienić. Do ciężaru pokrycia jest bowiem dostosowana więźba dachowa. W Polsce najpopularniejszymi pokryciami są dachówki ceramiczne i cementowe, blachy oraz materiały bitumiczne. DACHÓWKI Dachówki należą do pokryć tradycyjnych. Ich duża waga wymaga wprawdzie stosowania odpowiednio wytrzymałej więźby dachowej, ale też wpływa na bezpieczeństwo i trwałość dachu. Do dyspozycji mamy dachówki ceramiczne oraz nowsze historycznie dachówki cementowe, nazywane również betonowymi. Dachówki ceramiczne znacznie starsze, są jednym z cięższych pokryć 1 m 2 waży kg (zależnie od rodzaju dachówki). Produkowane są metodą ciągnienia (uformowane w prasach pasma masy ceramicznej są krojone na dachówki) oraz wytłaczania (poszczególne dachówki są formowane na prasach stemplowych). Masywne elementy są wytwarzane z gliny, kwarcu, mączki ceglanej oraz składników uszlachetniających i ewentualnie związków chemicznych, nadających określony kolor. Dobrze tłumią odgłosy deszczu, hałas zewnętrzny, są też odporne na promieniowanie UV. Niewielkie wymiary niektórych modeli dachówek umożliwiają krycie dachów o skomplikowanych kształtach przy niedużej ilości odpadów. Są także dachówki o wymiarach powyżej standardowych, wykorzystywane z powodzeniem na dachy wielkopowierzchniowe, dzięki czemu skraca się czas wykonania pokrycia dachu. Ze względu na kształt dachówki ceramiczne dzielimy na: # karpiówki płaskie, pozbawione zamków, o powierzchni gładkiej lub prążkowanej. Każdy element najczęściej ma w górnej części dwa otwory, służące do mocowania klamrami lub wkrętami do drewnianych łat. Wyprofilowany na dolnej powierzchni nosek należy zahaczyć o łatę; Starożytni Grecy i Rzymianie pokrywali dachówkami ceramicznymi świątynie. Z początku płaskie, przypominające karpiówkę dachówki, z czasem przekształciły się w wypukłe, znane dziś pod nazwą mnich mniszka, i były używane przede wszystkim do krycia dachów obiektów sakralnych i pałaców. W 794 roku we Francji Karol Wielki nakazał umieścić je na wszystkich dachach budynków dworskich. Na Mazurach rząd pruski w XIX w. zakazał krycia dachów łatwopalną strzechą, zalecając dachówki ceramiczne. Ceramiczne dachówki, których trwałość jest oceniana na 100 lat, choć przecież na niektórych zabytkowych obiektach zobaczymy Fot. Wienerberger Gama kolorów karpiówek ceramicznych może imponować Ceramiczne dachówki zakładkowe Fot. RuppCeramika # zakładkowe duże dachówki płaskie lub profilowane. Cechą charakterystyczną są tzw. zamki, wytłoczone na krawędzi górnej i bocznej, które ułatwiają montaż i zwiększają szczelność pokrycia. Dostępne są także dachówki zakładkowe imitujące najstarszy model mnicha-mniszkę; Fot. RuppCeramika 2

5 POKRYCIA DACHOWE # esówki (holenderki) kształtem przypominają literę S. Podczas układania zahacza się je o łaty wyprofilowanymi na spodniej stronie zaczepami; # mnich-mniszka dachówki przystosowane do układania tylko parami: mnicha układa się na mniszce. Dachówki cementowe Fot. Wienerberger Dachówki mnich-mniszka muszą być układane parami Dachówki ceramiczne mocuje się do łat drutem lub klamrami, a układanie pokrycia wymaga dużej staranności. Dachówki dostępne są w kolorach wypalanej gliny, o odcieniu zależnym od zawartości żelaza oraz barwione i pokrywane powłokami. Angoba, czyli płynna glinka z dodatkiem barwników, nakładana przed wypalaniem, czyni dachówki mniej porowatymi, odporniejszymi na porastanie glonami i nadaje im delikatnie matowy połysk. Glazurowanie, czyli powlekanie po wypaleniu szkliwem, a następnie ponowne wypalanie sprawia, że dachówki są bardzo odporne na zabrudzenia, a ich powierzchnia jest gładka i lśniąca. Porównanie ciężaru niektórych rodzajów dachówek ceramicznych Rodzaj dachówki Ciężar 1 m 2 pokrycia Zużycie na 1 m 2 (w szt.) Karpiówka kg Mnich-mniszka kg par Marsylka (zakładkowa) kg Większość producentów oferuje systemy dachowe, w skład których wchodzą wszystkie elementy niezbędne do pokrycia połaci. Oprócz dachówek podstawowych są to m.in.: dachówki krawędziowe lewe i prawe; dachówki połówkowe; gąsiory; dachówki wentylacyjne; dachówki przeciwśnieżne; elementy koszowe; przejścia wentylacyjne i kominowe; elementy dekoracyjne: ceramiczna figurka w kolorze naturalnej gliny lub malowana, przedstawiająca np. koguta, gołębia, sowę, kota, lisa, konia czy krasnala. Dachówki cementowe zaczęto produkować w Niemczech pod koniec XIX w. i miały kształt dość dużych kwadratów. Do dziś znajdziemy tam dachy liczące ponad 150 lat. Najpierw dachówki cementowe były wyrabiane ręcznie, a ich produkcja została zautomatyzowana w Anglii, na przełomie XIX i XX wieku, jednak prawdziwy rozwój tego pokrycia dachowego przypadł na lata 50. XX wieku, kiedy to opracowano technologię umożliwiającą całkowite zmechanizowanie produkcji. Dachówki cementowe mają zwykle długość 420 mm, szerokość 320, 330, 335 oraz 343 mm i są lżejsze od ceramicznych 1m 2 pokrycia waży średnio kg, choć zależnie od sposobu ułożenia może to być znacznie więcej. Są mało nasiąkliwe, mrozoodporne i wytrzymałe mechanicznie. W ofercie są dachówki o najróżniejszych Spośród dachówek cementowych najczęściej spotykane są esówki kolorach, otrzymywanych przez wzbogacenie masy betonowej o naturalne pigmenty i pokrywanie gotowych elementów farbami na bazie akrylu. Wykończone powłokami ochronnymi dachówki cementowe mają gładką powierzchnię i przez to małą podatność na zabrudzenia, porastanie mchem, powstawanie wykwitów wapiennych; charakteryzują się też zwiększoną mrozoodpornością. Najczęściej spotykane kształty dachówek cementowych to esówka pojedyncza i podwójna, podwójna rzymska oraz modele płaskie: prostokątna i karpiówka o dolnej krawędzi prostej lub zaokrąglonej. Porównanie ciężaru niektórych rodzajów dachówek cementowych Rodzaj dachówki Ciężar 1 m 2 pokrycia Zużycie na 1 m 2 (w szt.) Podwójna karpiówka Płaska kwadratowa Podwójna rzymska Podwójna esówka Fot. IBF Fot. IBF 3

6 POKRYCIA DACHOWE Producenci wytwarzają znacznie więcej wzorów dachówek o podobnym wyglądzie, nadając im firmowe nazwy. Czołowi producenci oferują, oprócz dachówek podstawowych, także inne elementy: dachówki wentylacyjne; dachówki kalenicowe; dachówki antenowe; dachówki szczytowe; dachówki pod ławę kominiarską; gąsiory i łączniki gąsiorów a także akcesoria: taśmy, uszczelki wentylacyjne, grzebienie okapu, elementy mocujące, obróbki komina itp. strukcji z łat i kontrłat, zaczynając od prawej strony i posuwając się od okapu do kalenicy. Kontrłaty są wymagane gdy na dachu zastosowano folię dachową lub deskowanie. O rozstawie elementów rusztu decyduje rodzaj i wielkość dachówek. Zastosowanie Gdzie stosujemy dachówki Dachówki ceramiczne są obecnie wykorzystywane przede wszystkim do renowacji obiektów zabytkowych (karpiówki) oraz w domach jednorodzinnych (pozostałe wzory). Z kolei dachówki cementowe są bardzo popularne w domach jednorodzinnych i budynkach o niewielkiej liczbie kondygnacji, krytych stromymi dachami. Zaleca się stosowanie dachówek na dachach o kącie nachylenia połaci W przypadku małego nachylenia połaci należy zwrócić szczególną uwagę na zapewnienie szczelności dachu. Tego typu pokrycia korzystne są na terenach, gdzie często wieją silne wiatry i wskazane jest, aby materiał pokryciowy swoją masą dociskał pokrycie do więźby. Również w rejonach, gdzie występuje duże zanieczyszczenie powietrza związkami sprzyjającymi korozji metali oraz w terenach nadmorskich najlepiej pokryć dach dachówkami ceramicznymi lub cementowymi. Układanie dachówek ceramicznych i cementowych Podkład pod dachówki stanowią łaty dachowe o minimalnym przekroju 38 x 50 mm z wysuszonego, okorowanego i zaimpregnowanego drewna. Jako podkład koszy dachowych muszą być użyte deski lub wodoszczelne płyty budowlane. Dachówki mogą różnić się między sobą odcieniem barwy. Dlatego, jeżeli nie mamy pewności, że dachówka pochodzi z tej samej partii produkcyjnej, dach należy pokrywać mieszając elementy z co najmniej trzech palet. W przypadku układania dachówek nad poddaszami użytkowymi oraz jeśli są to dachówki kształtowe typu esówka czy mnich-mniszka, należy przedtem wykonać warstwę izolacyjną z membrany dachowej zapewniającej wiatroizolację i paroprzepuszczlność. Dachówki układa się na kon- 4 Dachówki układa się na konstrukcji z łat i kontrłat: 1. folia paroszczelna, 2. łaty i kontrłaty, 3. dachówki ceramiczne lub cementowe, 4. wykończenie kalenicy kontrłat jest szczególnie ważne w dachach z użytkowym poddaszem, gdzie konieczne jest zapewnienie wentylacji. Łaty mocuje się okrągłymi lub kwadratowymi gwoździami z płaskim łbem, miedzianymi, aluminiowymi lub stalowymi ocynkowanymi. Dachówki najlepiej mocować stalowymi lub aluminiowymi klamrami tzw. burzowymi. Dopuszcza się również mocowanie za pomocą drutu miedzianego, aluminiowego lub ocynkowanego. Karpiówkę można układać pojedynczo (w łuskę) lub podwójnie (w koronkę). Nie zaleca się pojedynczego krycia dachów karpiówką w łuskę w domach mieszkalnych, ze względu na niedostateczną szczelność takiego pokrycia. Karpiówkę mocuje Karpiówka gładka układana w łuskę się do łat gwoździami lub wkrętami w tym celu wykorzystuje się umieszczone w górnej części dachówki otwory. Przy nachyleniu połaci powyżej 65o należy Karpiówka gładka układana w koronkę powoduje znacznie większe zużycie materiału, jednak dach jest bardzo szczelny dodatkowo zwrócić uwagę, by przy mocowaniu zaczepiać karpiówkę o łatę wyprofilowanymi od spodu elementu wypustkami. Dachówki zakładkowe zaczepia się o zamki, czyli wyżłobienia na krawędziach elementów z poprzedniego rzędu. Zamki mogą być boczne (wzdłuż dłuższej krawędzi elementu) lub dolne bądź górne (wzdłuż krótszych boków). 2 1 Montaż dachówki zakładkowej za pomocą klamry: 1. łata, 2. klamra Wśród dachówek zakładkowych znajdują się przesuwne, w których można regulować szerokość pokrycia. Jest to możliwe dzięki umieszczaniu po jednej stronie elementu pojedynczego zamka, zaś po drugiej kilku. Kolejną dachówkę zaczepia się o pierwszy, drugi lub kolejny występ. Najpopularniejsze modele dachówek zakładkowych to: profil S, rzymska, holenderka, marsylka, romańska, grecka oraz wyposażone w zamek dachówki kształtem przypominające mnicha-mniszkę i esówkę. Dachówki ceramiczne można układać na dachach, których połacie mają kąt nachylenia od 10 do 90, przy czym do 22 należy stosować dodatkowe warstwy zapewniające szczelność pokrycia, zaś powyżej 65 każdą dachówkę trzeba mocować osobno.

7 POKRYCIA DACHOWE Konkretny sposób mocowania dachówek zależy od różnych czynników, obecnie jednak najczęściej korzysta się z klamer aluminiowych lub stalowych. Jeżeli siła ssąca wiatru może przekroczyć wagę dachówek, wówczas koniecznie do mocowania należy stosować klamry metalowe lub śruby. Minimalna ilość mocowań na 1 m 2 powinna być wskazana przez projektanta. Zależy ona od kąta nachylenia połaci dachowej, wysokości budynku, strefy wiatrowej, rodzaju dachówki, typu konstrukcji dachu. Niezależnie od wskazań, należy mocować każdą dachówkę w rzędach i kolumnach skrajnych. Osobno mocuje się też dachówki przylegające do naroży i koszy, kominków, okien i wyłazów dachowych, a także dachówki specjalne wentylacyjne, pod ławę kominiarską, antenowe itp. oraz wszystkie gąsiory. Najczęściej popełniane błędy przy montażu dachówek # Błędne rozmierzenie połaci dachowej. Nie jest dopuszczalne, aby przy kalenicy znajdowała się dachówka docinana. Rozmieszczenie łat musi eliminować takie sytuacje. # Niedokładny montaż dachówek. Między dachówkami nie mogą znajdować się szczeliny, gdyż zmniejsza to szczelność pokrycia. Szczelne przyleganie gwarantują dachówki zakładkowe, dzięki zamkom. # Niestaranne wykonanie miejsc szczególnie narażonych na przeciekanie. Takimi miejscami są przede wszystkim kosze, w których stykają się dwie połacie dachu. Należy też zwrócić uwagę na połączenia ścian komina z połacią dachu lub lukarny z płaszczyzną dachu. Kosze muszą mieć przebieg prostoliniowy. # Brak odpowiedniej wentylacji dachu. Niedostateczne przewietrzanie połaci dachowej powoduje gromadzenie się pary wodnej w izolacji termicznej. Może to być spowodowane nieprawidłowym zamontowaniem kontrłat, niewłaściwym wykonaniem okapu lub kalenicy, a także zastosowaniem niewłaściwej liczby dachówek wentylacyjnych. którą rozwija się wzdłuż łaty grzbietowej i mocuje do niej za pomocą zszywacza. Następnie montuje się gąsiory. Gąsior początkowy osadza się na łacie, następnie zakłada gąsior podstawowy, wsuwając jego szerszy koniec w klamrę, którą należy przykręcić do łaty. W taki sam sposób zakłada się pozosta- Fot. Wienerberger Dachówki wentylacyjne oraz podparcia pod płotki śniegowe wymagają starannego zamocowania Fot. IBF Pokrycia z esówek zaczyna się układać od prawej strony połaci dachówki z zakładem bocznym z prawej strony kładzie się od strony prawej do lewej. Dachówki układa się bezpośrednio na łatach w taki sposób, aby poszczególne rzędy utworzyły pionowe rynny. Odchylenia montażu w poziomie nie powinny przekraczać 20 mm w całym rzędzie. Elementy mocuje się do łat drutem lub klamrami burzowymi. W taki sam sposób układa się mnicha- -mniszkę, dbając o to, aby sąsiadujące mniszki stykały się ze sobą. Styki przykrywa się mnichami, mocując je na wcięciach tak, by pionowe rzędy tworzyły regularną falę. Ważnym etapem jest wykonanie kalenicy, od dokładności tych prac zależy bowiem szczelność dachu i prawidłowa wentylacja połaci. Ostatni rząd dachówek musi być tak ułożony, aby równolegle do szczytu dachu powstała wąska szczelina. W tym miejscu układa się łatę lub deskę kalenicową, mocowaną do metalowych wsporników. W celu prawidłowego przewietrzania oraz izolacji dachu najlepiej zastosować specjalną taśmę, 3 1 Montaż gąsiorów ceramicznych: 1. dachówki, 2. taśma uszczelniająco-wentylacyjna kalenicy, 3. gąsior, 4. klamra do mocowania gąsiorów łe gąsiory. Należy pamiętać, aby górne krawędzie dachówek były wsunięte na ok. 30 mm pod gąsior. Jako uszczelnienie stosuje się aluminiowe uszczelki wentylacyjne kalenicy. Jeśli zalecany jest montaż gąsiorów na mokro, należy je najpierw namoczyć w wodzie. Zaprawę nakłada się na krawędzie wewnętrzne gąsiora, zaś jej nadmiar należy natychmiast zetrzeć. W przypadku takiego montażu gąsiorów nie stosuje się taśmy kalenicowej, gdyż szczelina między gąsiorami a dachówkami jest zaklejona zaprawą. Konieczne jest wówczas stosowanie dachówek lub gąsiorów wentylacyjnych. Kalenicowe dachówki wentylacyjne, w przypadku krycia dachu karpiówką w łuskę, 4 2 Dachówki wentylacyjne do pokryć ceramicznych układa się jako ostatni rząd. Przy większych połaciach należy zastosować dwa rzędy dachówek wentylacyjnych, tzn. rząd dachówek kalenicowych wentylacyjnych i dodatkowo rząd dachówek powierzchniowych wentylacyjnych. Przy kryciu karpiówką w koronkę zamiast dachówek kalenicowych wentylacyjnych stosuje się dachówki powierzchniowe wentylacyjne. Oprócz tego na połaci można umieścić dachówki wentylacyjne wypukłe, które są szczególnie przydatne nad lub pod oknami dachowymi, wyłazami itp., gdzie jest przerwana ciągłość szczeliny wentylacyjnej w połaci dachu. Połaciowe dachówki wentylacyjne umieszcza się pod lub nad oknami dachowymi Fot. Braas 5

8 POKRYCIA DACHOWE POKRYCIA Z BLACH pokrycia na podstawie projektu dachu, co eliminuje powstawanie odpadów. Do krycia dachów płaskich, biurowców itp. stosuje się przede wszystkim blachy płaskie oraz trapezowe. Blachy płaskie można układać na dachach o minimalnym kącie nachylenia połaci wynoszącym 3. Fot. Blachy Pruszyński Dach pokryty blachą płaską Fot. Hanna Czerska Do krycia dachów stosuje się blachy płaskie oraz profilowane trapezowe i blachodachówki, produkowane ze stali powlekanej oraz metali nieżelaznych: miedzi, aluminium i tytan-cynku. Ich grubość wynosi 0,4 1,2 mm. Przed korozją materiał jest fabrycznie zabezpieczany powłokami, takimi jak cynk, alucynk, a także tworzywami: poliester, poliuretan, poliwinyl, PVDF oraz posypkami mineralnymi z żywicą akrylową. Warto zaznaczyć, że gruba warstwa cynku powoduje samoczynne zamykanie się nawet dość głębokich rys. Wyżej wymienione powłoki stanowią warstwę ochronną oraz wykończeniową, oferowaną w najróżniejszych kolorach. Tworzywem najbardziej odpornym na uszkodzenia mechaniczne i agresywne środowisko jest poliwinyl, który z tego powodu jest zalecany do krycia dachów na terenach nadmorskich oraz w rejonach o dużym zanieczyszczeniu powietrza. Blachy stalowe ocynkowane, obecnie coraz rzadziej używane jako pokrycie dachu, stanowią rdzeń blach powlekanych. Najbardziej popularne są wytłaczane blachy powlekane, nazywane blachodachówkami, gdyż wyglądem przypominają tradycyjne pokrycie dachówką. Warto zwrócić uwagę na blachy z posypką, którą stanowi drobny granulat mineralny: kwarc, łupek naturalny lub ceramika. Taka warstwa ochronna czyni pokrycie jeszcze bardziej wytrzymałym, a na dodatek tłumiącym odgłos deszczu. Niektórzy producenci zabezpieczają posypkę żywicą akrylową z domieszką środków grzybobójczych, która chroni dach przed porastaniem mchem i uszkodzeniami mechanicznymi. Materiał Waga blach dachowych Nazwa materiału Waga (kg/m 2 ) Blacha stalowa ocynkowana 4 14,6 (zależnie od przetłoczeń) Blacha stalowa z alucynkiem 4,3 5 Blacha tytanowo-cynkowa do 4 Blacha miedziana 4,9 5,3 Blacha aluminiowa 1,6 2,9 Blachodachówki powlekane 5 15 Blachodachówki kompozytowe 7 jest dostępny w wielu kolorach, a kształt przetłoczeń imituje dachówki, gonty bitumiczne i drewniane oraz łupek. Oferta blach płaskich oraz trapezowych nie jest rozwijana o elementy uzupełniające i akcesoria. Natomiast producenci blachodachówek oferują kompletne systemy umożliwiające pokrycie dachu z jednego materiału i w takim samym kolorze. Są to m.in.: kalenice, gąsiory, kalenice wentylacyjne, wiatrownice, łapacze śniegu. Gdzie stosujemy blachy Blacha jest pokryciem lekkim, nie wymaga więc dużych przekrojów więźby dachowej. Powszechnie panuje przekonanie, że z powodu sporych wymiarów arkuszy, nie jest to pokrycie szczególnie korzystne w przypadku dachów skomplikowanych, z dużą liczbą załamań, lukarn, wolich oczek itp., powstaje bowiem duża ilość odpadów. Obecnie jednak wielu producentów oferuje komputerowe wyliczenie i przygotowanie Blachy trapezowe są stosowane nie tylko do krycia dachów, ale też powierzchni pionowych. Blacha o niskim profilu może być stosowana do krycia dachów domów Blacha trapezowa Fot. Vicor jednorodzinnych, garaży i małych obiektów handlowych oraz elewacji. Bardziej wytrzymała blacha o średnim profilu jest używana do krycia dachów o dużej rozpiętości oraz konstrukcji nośnych, zaś blacha o wysokim profilu do dachów płaskich izolowanych o dużej powierzchni. Blachodachówki można układać na dachach o nachyleniu połaci Są powszechnie używane do krycia domów jednorodzinnych oraz innych o stromych dachach. 6

9 POKRYCIA DACHOWE Fot. Vicor 1 2 powietrze będzie przepływało od otworów wlotowych w okapie do wylotowych w kalenicy. Stosuje się specjalne grzebienie z tworzywa, taśmy wentylacyjne lub uszczelki przeznaczone do konkretnego profilu blachy. Ich budowa umożliwia swobodny ruch powietrza i zabezpiecza przed dostawaniem się pod pokrycie małych zwierząt. Jeśli szczelina wentylacyjna jest za mała lub z innego powodu nie spełnia należycie swojej funkcji, wówczas stosuje się wywietrzniki. Przykręca się je do blachy pokryciowej, a uniwersalne kołnierze montażowe dopasowują się do różnych profili blachy. Blachodachówki Układanie pokryć z blach Pokrycia z blach płaskich układa się na pełnym deskowaniu wykonanym z desek lub materiałów drewnopochodnych płyt wiórowych (V-100, OSB) albo sklejki wodoodpornej. Blachodachówki, jako pokrycie sztywniejsze, układa się na ruszcie z łat i kontrłat, umieszczając pod spodem folię FWK (wstępnego krycia). W przypadku deskowania z drewna liściastego i pokrycia z blachy miedzianej należy zastosować przekładkę ze zbrojonej folii paroprzepuszczalnej lub specjalnej maty. Pamiętać także należy, iż miedź można mocować tylko wkrętami z tego materiału lub stali nierdzewnej. To samo zastrzeżenie dotyczy także obróbek. Sposób montażu blach musi uwzględniać zmienność wymiarów materiału pod wpływem zmian temperatury otoczenia. Dlatego też arkusze blachy należy tak mocować, aby mogły się swobodnie przesuwać stosuje się klamry zwane żabkami, zaś niektó- 1 3 Fot. Blachy Pruszyński Żabki umożliwiają ruch blachy: 1. pełne deskowanie dachu, 2. blacha dachowa, 3. żabka 2 Tzw. łapki służą do mocowania blach płaskich łączonych na rąbek stojący, bez ich dziurawienia: 1. łapka, 2. wkręt farmerski rzy producenci wykonują fabrycznie wzdłuż arkusza podłużne otwory, przez które blachę przykręca się do poszycia. Należy stosować wkręty do drewna samogwintujące (typu farmer), podkładki z aluminium oraz uszczelki z gumy EPDM, odpornej na promieniowanie UV i zmiany temperatury. Wkręt jest właściwie dokręcony, jeśli uszczelka wystaje spod niego na szerokość 1 mm. Miejsca mocowania zostają przykryte przez następny arkusz blachy. Ważna jest również temperatura materiału w momencie układania, gdyż zbyt niska grozi jego uszkodzeniem mechanicznym. Przykładowo dla blach powlekanych z rdzeniem stalowym temperatura nie może być mniejsza niż 5 C. Blachy powlekane należy przecinać tzw. niblerami, czyli nożycami stemplowymi lub narzędziami ręcznymi nie uszkodzi to warstw ochronnych. Wszystkie miejsca cięcia, w szczególności krawędzie arkuszy znajdujące się nad rynną oraz zarysowania powinny zostać od razu zabezpieczone lakierem zaprawkowym. Powstałe podczas cięcia opiłki należy zmieść szczotką o miękkim włosiu. Arkusze należy układać tak, aby tworzyły kąt prosty z okapem. Łaty mocuje się równolegle do linii okapu a prostopadłe do krawędzi bocznych dachu. Odległość pomiędzy łatami powinna być wskazana w projekcie technicznym. Jeżeli nie ma takiej informacji, najczęściej stosuje się odstęp cm, licząc od pierwszej łaty przy okapie dachu. W przypadku blachodachówek rozstaw łat musi być zgodny z długością modułu blachodachówki (najczęściej 35 cm). Istotnym etapem prac jest zapewnienie odpowiedniej wentylacji połaci dachowej. Należy w tym celu pozostawić między konstrukcją dachu a pokryciem szczelinę, przez którą Blachy płaskie. Blacha płaska jest dostępna w postaci płytek o kształcie prostokąta lub łuski, najczęściej jednak kupuje się materiał w arkuszach lub rolkach o szerokości cm. Pasy układa się prostopadle do kalenicy, najlepiej zatem jeśli nie zachodzi konieczność łączenia ich na długości. Poszczególne arkusze są łączone poprzez zaginanie brzegów na tzw. rąbek leżący (krawędzie równoległe do okapu i krawędzie biegnące od okapu do kalenicy) oraz na rąbek stojący (tylko krawędzie biegnące od okapu do kalenicy). Rąbek stojący pojedynczy: 1. zagięty, 2. prosty Rąbek podwójny Rąbki stojące mogą być pojedyncze lub podwójne; pojedyncze powstają przez zagięcie, zaś podwójne przez zagięcie i wywinięcie krawędzi sąsiadujących arkuszy. Rąbek podwójny zapewnia większą szczelność Układanie blach płaskich: 1. pełne deskowanie dachu, 2. warstwa paroszczelna, 3. blacha płaska, 4. blaszana obróbka okapu 7

10 POKRYCIA DACHOWE Najczęściej popełniane błędy przy montażu blach Rąbek leżący kierunek zagięcia blach musi być zgodny z kierunkiem nachylenia połaci dachu i powinien być stosowany przy nachyleniu połaci Rąbek pojedynczy może być stosowany przy nachyleniu połaci powyżej 25. Rąbek leżący może być również pojedynczy lub podwójny, a wybór musi być podyktowany kątem nachylenia połaci. Kierunek zagięcia blach musi być zgodny z kierunkiem spadu połaci. Pokrycie z blachy płaskiej układa się na deskowaniu o grubości ok. 2 5 cm, mocowanym mechanicznie do konstrukcji dachu. 2 Pokrycie z blachy trapezowej: 1. folia dachowa oraz ruszt z łat i kontrłat, 2. blacha trapezowa, 3. obróbka okapu Jeśli deskowanie jest układane na styk, wówczas należy ułożyć na nim warstwę wodoszczelną. Szczególnie korzystne są specjalne trójwarstwowe maty oraz folie o nierównej powierzchni znajdujące się na nich wypustki tworzą szczelinę wentylacyjną. Jeżeli pomiędzy deskami pozostaną odstępy 2 3 cm, wentylacja będzie wystarczająca. Kawałki blachy, którymi będzie wyłożony kosz, łączy się na rąbki podwójne, zagięte zgodnie z kierunkiem spływu wody. Zakład pod blachą dachówkową powinien wynosić co najmniej 15 cm. Układanie pasa koszowego rozpoczyna się od okapu w kierunku kalenicy. Po rozłożeniu blachy dopasowuje się ją do kształtu kosza. Górną krawędź pasa dopasowuje się do kształtu kalenicy, a dolną przylegającą do rynny równolegle do okapu. Miejscem, w którym bardzo trudno zacho- 1 3 # Niewłaściwy kierunek rąbka leżącego. Podczas zaginana rąbków leżących należy sprawdzać, aby były nachylone w kierunku okapu. W przeciwnym razie woda może wpływać między arkusze blachy powodując jej korozję i uszkodzenie konstrukcji dachu. # Zbyt niska temperatura blachy. Przechowywana na zewnątrz blacha dachowa rano ma temperaturę niższą od powietrza. Szczególnie wiosną i jesienią może się okazać, iż jest ona niższa niż dopuszczalna do układania pokrycia. # Układanie blach na papie. Papa ułożona na konstrukcji dachu pod blachą uniemożliwia odparowanie wilgoci, zaś miejsca przebicia papiakami umożliwiają wnikanie wilgoci wgłąb konstrukcji. W przypadku blachy miedzianej, ocynkowane papiaki są dodatkowo punktowym ogniskiem korozji pokrycia. # Nieprawidłowe docinanie. Blach powlekanych stalowych nie wolno przecinać narzędziami wirującymi (piłami tarczowymi lub ściernicami), gdyż w miejscu cięcia stopi się warstwa ochronna z cynku, co spowoduje przyspieszoną korozję. Do cięcia należy używać tzw. niblerów, czyli nożyc stemplowych, lub narzędzi ręcznych. wać całkowitą szczelność pokrycia jest obróbka komina. W tym miejscu wykonuje się kołnierze z zagiętych pod odpowiednim kątem pasów blachy, która łączy się z blachą pokrycia metodą lutowania bądź na podwójny rąbek. Blachy trapezowe. Charakteryzują się przetłoczeniami o wysokości mm. Wykonanie deskowania oraz pokrycia jest takie samo, jak w przypadku blach płaskich. Podczas łączenia arkuszy, wkręty (w liczbie 6 9 szt./m 2 ) wprowadza się w dolną część trapezu. Pojedyncze zakłady podłużne mocuje się dwoma wkrętami na metr bieżący. Blachodachówki. Ten rodzaj blach ma przetłoczenia poprzeczne i pionowe, imitujące dachówkę ceramiczną. Dostępne są arkusze o szerokości 1 1,2 m i dowolnej długości (maksimum 5 m). Przetłoczenia 2 4 Montaż blachodachówek: wkręty należy umieszczać w najniższym miejscu fali: 1. folia dachowa, 2. blachodachówki, 3. ruszt z łat i kontrłat, 4. obróbka kalenicy 1 poprzeczne umożliwiają ruch blachy pod wpływem zmian temperatury i eliminują ryzyko powstania nieszczelności w miejscach połączeń arkuszy. Powlekana blachodachówka ma wygląd połączonych dachówek ceramicznych 3 Fot. Blachy Pruszyński W przypadku blachodachówek wkręty należy umieszczać w najniższym miejscu fali. Wśród blachodachówek są też tzw. panele samonośne. Jeden panel daje szerokość krycia 420 cm i ma z przodu oraz z tyłu przetłoczenia umożliwiające szczelne połączenie na zakład. Odpowiednio ukształtowane tylne przetłoczenie usztywnia panel i tworzy podparcie, dzięki czemu nie jest konieczne deskowanie. Panele mogą być stosowane do krycia dachów o nachyleniu połaci min. 17, jednak zalecane jest pochylenie powyżej 23. Nieprzyjemny odgłos padającego deszczu można wyciszyć układając izolację cieplną, która działa również jako akustyczna. 8

11 POKRYCIA DACHOWE POKRYCIA BITUMICZNE lub pary wodnej, papa jest bardziej elastyczna i odporna na wysoką temperaturę. Najczęściej papy mają grubość od 3 do 6 mm, sprzedawane są w rolkach, wielu producentów stosuje przekładki z folii antyadhezyjnej, zapobiegające sklejaniu się materiału. Najlepiej jeśli na powierzchni papy stosowanej jako ostateczna warstwa pokrycia dachu znajduje się posypka mineralna (o różnym uziarnieniu oraz barwie), która zapobiega sklejaniu się materiału w roli, chroni go przed promieniowaniem UV, zmniejsza nagrzewanie pokrycia i decyduje o wyglądzie dachu. Gonty, znane też jako dachówki bitumiczne, są produkowane z papy na osnowie z impregnowanej tkaniny szklanej, zatopionej w modyfikowanym bitumie. Mają kształt pasów o szerokości cm i długości 1 m, wyciętych u dołu tak, że sprawiają wrażenie Fot. Icopal Wśród tego rodzaju pokryć znajdują się nowoczesne papy dachowe, gonty bitumiczne oraz bitumiczne płyty faliste. Wierzchnie papy dachowe, nazywane papami wierzchniego krycia, oznaczane li- Trwałość i waga pokryć bitumicznych Nazwa materiału Trwałość (lata) Waga (kg/m 2 ) Papy Gonty bitumiczne Bitumiczne płyty faliste terą W, produkowane są na tekturze (coraz rzadziej stosowane), na osnowie z włókna szklanego, poliestrowego, juty oraz metali (miedzi i aluminium). Powlekające je masy bitumiczne mogą zawierać plastyfikatory zwiększające odporność powłoki oraz dodatki utrudniające rozpływanie się masy w wysokiej temperaturze. Obecnie stosowanych jest kilka rodzajów mas bitumicznych: # bitum modyfikowany polimerami APP (pokrycie odporne na temperaturę od 15 do +150 C) oraz SBB (od 40 do +120 C); # bitum modyfikowany mineralnie do masy asfaltowej dodaje się mączkę chlorytowo-serycytową, która zwiększa odporność papy na promieniowanie UV i opóźnia proces starzenia się materiału; # bitum oksydowany jest utleniany pod działaniem sprężonego powietrza Papa wierzchniego krycia Gonty bitumiczne, nazywane są również dachówkami, z racji swojego wyglądu kilku, połączonych ze sobą dachówek. Najczęściej spotykane kształty to prostokąt, karpiówka, rybia łuska, trapez, sześciokąt. Warstwę wierzchnią stanowi granulat mineralny z dodatkiem barwników; są też gonty z cieniowaną powierzchnią, które sprawiają wrażenie trójwymiarowości, a także pokryte cienką blachą miedzianą lub cynkowo-tytanową. Fot. Lemar Fot. Onduline Bitumiczne płyty faliste są produkowane z włókien celulozowych nasyconych bitumem w wysokiej temperaturze i pod wysokim 9

12 POKRYCIA DACHOWE Bitumiczne płyty faliste Fot. Onduline ciśnieniem. Powierzchnia jest barwiona na kilka kolorów, zaś warstwę ochronną stanowi powłoka żywiczna lub akrylowo- -winylowa. Płyty są odporne na grzyby, wilgoć i wysokie stężenie kwasów w powietrzu. Oferta płyt jest uzupełniona o wszystkie elementy niezbędne do wykonania pokrycia dachu. Gdzie stosujemy pokrycia bitumiczne Pokrycia bitumiczne są szeroko rozpowszechnione. Można je stosować w domach jednorodzinnych, budynkach użyteczności publicznej, przemysłowych, gospodarczych itp. Papy wykorzystuje się do krycia zarówno dachów płaskich, jak i stromych. Ich rodzaj należy dobrać do konstrukcji dachu i warunków na nim panujących. Przykładowo papa na welonie szklanym ma dużo mniejszą wytrzymałość na rozrywanie i nie może być stosowana na dachach, które mocno pracują, np. pod wypływem zmian temperatury. W przypadku krycia dachów szczególnie narażonych na działanie promieni słonecznych, należy stosować papy z posypką mineralną. Wykonanie pokrycia dachowego z papy może być jedno- lub dwuwarstwowe. W wersji dwuwarstwowej stosuje się najpierw papę podkładową, a następnie papę wierzchniego krycia. W wersji jednowarstwowej stosuje się od razu papę wierzchniego krycia. Gonty bitumiczne powinno się układać na dachach o nachyleniu połaci Przy niewielkim nachyleniu połaci oraz na terenach, gdzie wieją silne wiatry zaleca się pokrycie podłoża dodatkowo warstwą papy (najlepsza jest papa na welonie szklanym, talkowana). Układanie bitumicznych płyt falistych zaleca się na dachach o nachyleniu połaci powyżej 10. Układanie pokryć bitumicznych Płaskie pokrycia bitumiczne, czyli papy i gonty należy układać na pełnym deskowaniu. Lepiki, materiały uszczelniające i akcesoria muszą być dobrane do rodzaju masy bitumicznej. Płyty faliste mocuje się do konstrukcji z łat i kontrłat. Papy wierzchniego krycia. Papy te mocuje się na kilka sposobów, przy czym ten zalecany powinien być wskazany przez producenta. Sposoby mocowania pap: # mechaniczne np. przy użyciu gwoździ papiaków, oznaczające przybicie papy do deskowania; # klejenie przy użyciu lepików na zimno bądź gorąco temperatura lepiku podczas klejenia powinna wynosić C. Przegrzanie lepiku lub papy powoduje kruchość asfaltu; # zgrzewanie za pomocą palnika gazowego lub dmuchawy gorącego powietrza bryty mogą być łączone na krawędziach lub na całej powierzchni; # papy samoprzylepne przyklejają się do podłoża pod wpływem nagrzewania się od słońca. Dachy strome kryje się pasmami prostopadłymi do okapu, przerzucając koniec pasa przez kalenicę. W miejscu styku płaszczyzn nie wolno papy zaginać. Należy stosować zakłady co najmniej 10 cm, zgodne z kierunkiem spływu wody i kierunkiem najczęściej wiejących wiatrów oraz zdylatować Dwuwarstwowe krycie dachu papą: 1. pełne deskowanie, 2. obróbka okapu, 3. papa podkładowa, 4. papa wierzchniego krycia, 5. obróbka kalenicy, 6. rolka do dociskania papy na łączeniach pasów Wiatrownice i kalenice wykańcza się wąskimi pasami papy lub obróbkami blacharskimi. Gonty bitumiczne. Materiał ten układa się na podkładzie z desek (najlepsze gdyż najbardziej szczelne są na pióro-wpust), płyt V-100, OSB lub sklejki wodoodpornej. Podkład nie powinien mieć szczelin szerszych niż 3 mm. Na deskowaniu najlepiej położyć prostopadle do okapu papę podkłapokrycie w miejscach dylatowania konstrukcji dachu. Przy pokryciach dwuwarstwowych druga warstwa papy powinna być przesunięta o 1/2 szerokości arkusza. Obróbki dekarskie powinny być wykonywane z papy na osnowie poliestrowej. Elementy metalowe mogą stanowić jedynie wzmocnienie mechaniczne. Papy układa się najczęściej na dachach o nachyleniu połaci do 30. W przypadku większej stromizny zaleca się wyprowadzenie dodatkowych mocowań mechanicznych na końcach poszczególnych pasów Montaż gontów bitumicznych: 1. deskowanie dachu, 2. obróbka okapu, 3. skrajny pas gontów, 4. pierwszy pełny pas gontów, 5. papa podkładowa, 6. obróbka kalenicy dową z welonem szklanym, a dopiero na niej gonty równolegle do okapu. Nie jest konieczna wiatroizolacja połaci, ale należy zachować szczelinę wentylacyjną pomiędzy deskowaniem a termoizolacją. W przypadku gontów klejonych całą powierzchnią należy należy koniecznie przed montażem usunąć folię zabezpieczającą tzw. przekładkę antyadhezyjną. Nie usuwa się folii ze spodniej powierzchni gontów termozgrzewalnych, mocowanych na paskach kleju (ich zadaniem jedynie jest zabezpieczenie materiału przed sklejeniem w opakowaniu). Poszczególne partie gontów mogą mieć różny odcień, wskazane jest zatem kupowanie materiału z tą samą datą produkcji i przed układaniem wymieszanie gontów z kilku paczek. Wszystkie gonty przytwierdza się mechanicznie gwoździami ocynkowanymi, tzw. papiakami. Kolejne pasy elementów z przekładką antyadhezyjną po zamocowaniu mechanicznym przyklejają się całą powierzchnią do niższego rzędu na skutek działania promieni słonecznych. Dolna krawędź gontów wyższego rzędu musi dotykać góry wycięcia między gontami w rzędzie niższym. Gonty z paskiem klejącym ciągłym lub przerywanym przyklejają się tylko na tych odcinkach. Podobnym rozwiązaniem, dającym jeszcze mniejszą powierzchnię klejenia są

13 POKRYCIA DACHOWE Najczęściej popełniane błędy przy montażu pokryć bitumicznych # Nieprawidłowy dobór materiału. Rodzaj papy, a zatem odporność na czynniki atmosferyczne i temperaturę, musi być dostosowany do warunków panujących na dachu. Trzeba pamiętać, iż papa położona na izolacji termicznej nagrzewa się nawet o 100 C bardziej niż ta, która znajduje się na podłożu betonowym. # Niewłaściwe składowanie papy. Rolki muszą być ustawione pionowo. Nie jest dopuszczalne układanie na płask jednej rolki na drugiej, gdyż skutkuje to zdeformowaniem papy i pękaniem krawędzi. # Nieodpowiednia temperatura zgrzewania. Zbyt słabe rozgrzanie papy, które nie powoduje wypłynięcia asfaltu od spodniej strony, skutkuje słabym przyklejeniem papy do podłoża. Zbyt mocne nagrzanie prowadzi do niekontrolowanego płynięcia masy bitumicznej, w przypadku papy na włókninie poliestrowej powoduje marszczenie, fałdowanie i skurczenie się wkładki, zaś w przypadku welonu z włókien szklanych powstają czarne przebarwienia i zmieniają się parametry techniczne wkładki. Masa powinna lekko płynąć w spoinie przed rozwijaną rolką. # Nieprawidłowe układanie papy. Zakłady (podłużne lub poprzeczne) nie mogą nachodzić na siebie, gdyż tworzy to niepotrzebne zgrubienia. # Niestaranne pokrycie miejsc newralgicznych. W przypadku papy, ale też pozostałych pokryć bitumicznych, szczególnie dokładnie należy obrobić krawędzie połaci dachowych, połączenia z oknami dachowymi oraz miejsca przechodzenia elementów takich, jak np. kominki wentylacyjne. # Niska temperatura montażu gontów. Gonty bitumiczne należy montować w temperaturze powyżej +5 C. W niskich temperaturach powierzchnie klejące wymagają podgrzania. # Nieprawidłowy początek prac. Najlepiej jako pasa startowego użyć samoprzylepnych bitumicznych dachówek startowych, które mocuje się do blachy okapowej za pomocą kleju dekarskiego. Zaleca się montować dachówki od środka połaci w obie strony. W środku połaci należy wyznaczyć startowe linie montażowe: prostopadłą do okapu oraz równoległą do niej oddaloną o pół modułu dachówki. # Zbytnie obciążenie pokrycia. By nie uszkodzić ułożonych gontów należy poruszać się po belkach, zawieszonych na hakach dekarskich i używać miękkiego obuwia. Szczególnie narażona na uszkodzenie jest powierzchnia pokrycia latem, gdy panuje wysoka temperatura. # Niewłaściwy rozstaw łat pod faliste płyty bitumiczne. Rozstaw łat jest zależny od nachylenia połaci. Przy nachyleniu powinien wynosić 45 cm, zaś przy nachyleniu powyżej cm. # Niewystarczająca wentylacja połaci. W przypadku płyt układanych na pełnym deskowaniu, w celu zapewnienia skutecznej wentylacji przestrzeni dachowej, można zastosować łaty i kontrłaty dystansowe. # Nieprawidłowy montaż gąsiorów. Układanie gąsiorów należy rozpoczynać od strony przeciwnej do kierunku wiatru. Zakłady powinny wynosić 12,5 cm, zaś każdy element przybija się w każdą falę pokrycia. Gąsiory należy koniecznie układać na łacie kalenicowej. gonty z punktami klejącymi na powierzchni noska, zaś od spodu panelu znajduje się cienka folia, której nie wolno usuwać podczas montażu pokrycia. Każdy panel mocuje się 4 5 papiakami, które należy wbić 1 2 cm nad noskami, zaś w regionach, gdzie są silniejsze wiatry dodatkowo powinny się znaleźć 2 gwoździe w górnych narożach każdego pasa. W pierwszym pasie nad okapem przybija się tzw. pasy startowe lub pasy odwrócone noskami do góry, a kalenicę kryje odpowiednio przyciętymi pasami gontów, np. podwójnymi płytkami odciętymi z panela. Nie należy chodzić po nagrzanym przez słońce pokryciu z gontów, gdyż grozi to wyciśnięciem na ich powierzchnię bitumu i powstaniem czarnych śladów. Wiatrownice i kalenice wykańcza się również pasami gontów lub obróbkami blacharskimi. Bitumiczne płyty faliste. Płyty mają najczęściej wymiary 95 x 200 cm, grubość 3 mm i różną głębokość fali. Zaleca się układanie pod płytami folii paroprzepuszczalnej, szczególnie w przypadku nieużytkowego poddasza. 6 4 Układanie bitumicznych płyt falistych: 1. warstwa paroszczelna, 2. konstrukcja z łat i kontrłat, 3. obróbka okapu, 4. pokrycie dachu, 5. deska kalenicowa, 6. gąsiory Łaty powinny być rozmieszczone co cm. Płyty łączy się na zakłady poprzeczne na szerokość cm (im bardziej płaski dach, tym większe zakłady) oraz boczne (1 2 fale). Do mocowania do łat służą specjalne ocynkowane gwoździe z łbem z PVC lub podkładką i zamykanym kapturkiem ochronnym, które należy wbijać w najwyższym miejscu fali Płyty przycina się ręczną piłą do drewna, a układa od okapu do kalenicy. Oprócz płyt w skład systemu wchodzą: gąsiory kalenicowe, opierzenia boczne, świetliki, wywietrzniki itp. Pokrycia z włókno-cementu W ostatnich latach rośnie zainteresowanie wyrobami z włókno-cementu do wykańczania dachów i elewacji. Ich asortyment obejmuje: płytki dachowe, płyty faliste oraz płytki do obróbek dachowych 30 x 30 i 20 x 20 cm stosowane do estetycznego wykończenia detali. Produkcję elementów włókno-cementowych przeznaczonych do stosowania w budownictwie podjęto z początkiem XX wieku. Przez dziesiątki lat dominującym wyrobem włókno-cementowym była lekka, wytrzymała, trwała i niepalna płyta azbestowo-cementowa, znana powszechnie pod nazwą eternit (z łac. aeternum wieczność). Jednak ze względu na stwierdzoną szkodliwość azbestu, stosowanie eternitu zostało zakazane. Uwaga: pokrycia z płyt azbestowo-cementowych moga być usuwane wyłącznie 11

14 POKRYCIA DACHOWE Fot. Cembrit Fot. Cembrit Dach z płyt falistych włókno-cementowych przez wyspecjalizowane ekipy, pracujące w odzieży ochronnej. Natomiast współczesne technologie z wykorzystaniem włókno-cementu bazują na włóknach naturalnych lub sztucznych. Są oni w pełni bezpieczne dla zdrowia i neutralne dla środowiska naturalnego. Produkowane współcześnie wyroby włókno-cementowe stosowane są do krycia dachów domów mieszkalnych jednorodzinnych i wielorodzinnych (dachówki, płytki, gonty), renowacji obiektów zabytkowych, w tym sakralnych, oraz krycia dachów obiektów przemysłowo-biurowych, hal magazynowych, budynków gospodarczych (płyty faliste). Systemy pokryć dachowych włókno-cementowych oparte na płytach falistych zawierają najczęściej także akcesoria wykończeniowe: gąsiory, wiatrownice, płyty pvc świetlikowe, akcesoria montażowe, wentylacyjne oraz uszczelniające. W skład systemów włókno-cementowych opartych na płytkach dachowych wchodzą akcesoria wykończeniowe z włókno-cementu (gąsiory, akcesoria montażowe). Płyty faliste i płytki dachowe włókno-cementowe znajdują zastosowanie nie tylko Płyta falista włókno-cementowa na nowych, budowanych od podstaw obiektach, ale również na budynkach modernizowanych lub remontowanych, wymagających wymiany pokrycia dachowego. Wśród nich jest wiele budynków, które były budowane w latach , posiadają pokrycie starego typu jak eternit i wymagają zastąpienia tego szkodliwego materiału innym bezpiecznym i ekologicznym. W takich przypadkach wykorzystanie włókno-cementowych płyt jest optymalnym rozwiązaniem i wiąże się z jak największym ograniczeniem wydatków na ten cel. Często nowoczesne wyroby włókno-cementowe mają podobne formaty, kształty oraz profile, które idealnie pasują na wymianę pokryć starego typu. Zaliczają się przy tym do pokryć lekkich, zastąpienie nimi materiałów starego typu nie wymaga wzmacniania konstrukcji dachu. Montaż płytek dachowych i płyt falistych z włókno-cementu. Minimalne nachylenie połaci dachowych przy kryciu płytkami dachowymi producenci takich wyrobów określają różnie 25 ale też 18. Dachy kryte płytami falistymi mu- Fot. Scala Plastics Mocowanie płytek włókno-cementowych na zaczepy szą mieć nachylenie powyżej 12. Najczęściej płytki włókno-cementowe przybija się do deskowania lub łat gwoździami miedzianymi bądź cynkowanymi ogniowo. Do łączenia służą też specjalne metalowe zaczepy. Szczegółowe zalecenia montażowe zawierają instrukcje opracowane przez producentów systemów włókno-cementowych pokryć dachowych. Oprócz płyt w skład systemu wchodzą: gąsiory kalenicowe, opierzenia boczne, świetliki, wywietrzniki itp. KONSTRUKCJA DACHU Dach jest bardzo ważnym elementem konstrukcji budynku. Musi być trwały i szczelny, to zaś w dużym stopniu zależy od pokrycia, ale też od kształtu dachu. Drugą istotną kwestią jest koszt wykonania, na który również ma wpływ rodzaj pokrycia. Im bardziej skomplikowany kształt dachu, tym więcej powstaje odpadów, jeśli do jego krycia użyjemy materiałów o dużych wymiarach. Wszelkie lukarny, wole oczka i liczne nieduże połacie lepiej kryć elementami drobnowymiarowymi, które w takich sytuacjach nie wymagają docinania. Dach płaski. W nowym budownictwie jednorodzinnym nie jest obecnie popularny, ale stosowany w pozostałych budynkach oraz spotykany często w obiektach remontowanych, pochodzących z XIX i pierwszej połowy XX wieku. Połać dachu płaskiego jest nachylona pod kątem 5 20, co umożliwia swobodne spływanie wody z pokrycia do rynien lub studzienek dachowych. Dach jednospadowy. Ma tylko jedną połać dachu i przede wszystkim jest stosowany na przybudówkach lub długich i wąskich budynkach, w których rozpiętość między ścianami nie przekracza 6 m. Jest łatwy do wykonania tylko wtedy, gdy kąt nachylenia połaci nie jest duży. Dach dwuspadowy. Ten rodzaj dachu jest najłatwiejszy do wykonania. Ma tylko dwie połacie, które łączą się w kalenicy pod kątem zależnym od przeznaczenia poddasza (użytkowe lub nieużytkowe). Dach naczółkowy. Jest odmianą dachu dwuspadowego, a wyróżnia się ściętymi narożnikami połaci, które tworzą tzw. naczółki (stąd nazwa). 12

15 POKRYCIA DACHOWE wielopołaciowy jest najtrudniejszy do wykonania i najdroższy. Dach mansardowy. Może mieć dwie lub cztery połacie o różnych kątach nachylenia górne mają mniejszy kąt, dolne są bardziej strome. Dach ten jest bardzo trudny do wykonania. Dach naczółkowy z charakterystycznymi małymi daszkami od strony szczytowej Blachodachówki standardowe kupowane w arkuszach najlepiej sprawdzają się na mało skomplikowanych dachach. Blachodachówki przygotowane pod wymiar nie stwarzają takich ograniczeń. Papy są niezastąpione podczas krycia dachów płaskich. Dach czterospadowy. Nazywany jest również kopertowym. Tworzą go cztery połacie (dwa trójkąty i dwa trapezy), które nie muszą mieć takiego samego kąta nachylenia. Dach namiotowy. Jest to odmiana dachu czterospadowego. Dach ten składa się z czterech trójkątnych połaci i przykrywać może budynek na rzucie kwadratu lub wieloboku. Blachy trapezowe lepiej układać na dachach o prostszej konstrukcji, przy czym należy brać pod uwagę również wysokość przetłoczeń. W przypadku krycia małych dachów lepiej wybrać blachę o niskim profilu. Faliste płyty bitumiczne nie są stosowane na dachach płaskich. Szczególnie nadają się do krycia dachów o mało skomplikowanej powierzchni i dużych połaciach. Dach mansardowy sprawia, że na poddaszu jest znacznie większa powierzchnia użytkowa niż w przypadku dachów stromych Kształt dachu a rodzaj pokrycia Stopień skomplikowania połaci dachowych, ich liczba i wielkość sprawiają, że niezależnie od kąta nachylenia niektóre materiały pokryciowe są bardziej korzystne, inne zaś mniej. Dach namiotowy charakteryzuje się brakiem kalenicy Dachówki ceramiczne i cementowe nie mogą być stosowane na dachach płaskich, dobrze sprawdzają się na pozostałych dachach nawet o bardzo skomplikowanych kształtach i licznych, przenikających się połaciach. Dach wielospadowy. Na ten rodzaj dachu składają się połacie o kształcie trójkątów, trapezów lub równoległoboków; najlepiej jeśli mają ten sam kąt nachylenia. Dach Blachy płaskie nie stwarzają problemów podczas krycia dachów nawet bardzo skomplikowanych, choć powstają wówczas odpady. Gonty bitumiczne, ze względu na łatwość przycinania i elastyczność, sprawdzą się nie tylko na dachach typowych, ale także na bardzo skomplikowanych dachach o wielu połaciach. Płyty dachowe z włókno-cementu: płytki płaskie są stosowane przede wszystkim jako obróbki kalenic, a jako kompletne pokrycie na dachach o nachyleniu min. 18 stopni. Płyty faliste mogą być stosowane w nowobudowanych budynkach na dachach o nachyleniu połaci powyżej 12 stopni. Są optymalnym rozwiązaniem gdy trzeba zastąpić pokrycie z usuwanego eternitu. Hanna Czerska Konsultacja: Patrycja Gutowska (Onduline), Iwona Prędka (Grupa PSB S.A.), Rafał Pyrcz i W o j c i e c h S o p e l ( I B F P o l s k a ), Dariusz Smolis (Monier), Maria Szadkowska (Blachy Pruszyński) Rysunki: Hanna Czerska Dostawcy Grupy PSB S.A. z branży pokryć dachowych 13

16 FOTOREPORTAŻ DACHY ARCYDZIEŁA Bangkok Budowę domu zaczynamy od fundamentów. To oczywiste. A od czego zaczynamy oglądanie? Bardzo często przyciąga naszą uwagę dach, chociażby dlatego, bo dach widać z daleka. Zwieńczenie budowli musi być z praktycznego punktu widzenia szczelne i trwałe. Ale skoro dach widać z daleka nie tylko esteci pragną by zarazem olśniewał wszystkich kształtem i zdobieniami. Na kartach historii i w przewodnikach przetrwały dachy wykonane z przepychem, znamionujące bogactwo właścicieli budowli, które przykrywają. Czy dekarz kładący pokrycia dachowe jest wyłącznie fachowym rzemieślnikiem? Ile w jego pracy powinno być, a może musi być z artyzmu, sztuki, kunsztu? Tradycja, magia, przesłanie jak liczne zespoły projektantów i wykonawców dachów gdzieś daleko na świecie, na przykład w Kambodży, Tajlandii, w Chinach, czy we Włoszech musiały z oddaniem pracować by powstały arcydzieła na miarę tych, które uchwycił obiektyw aparatu fotograficznego? Ilu dokładnie ich było nie wiadomo. Ale na pewno pracowali zgodnie i dobrze czuli piękno. Fot. Mirosław Lubarski Wenecja Phnom Penh Shanghai 14

17

18

19

20