ANALIZA TYGODNIA. Potencjał turystyki pielgrzymkowej i jego rola w rozwoju Małopolski

Transkrypt

1 ANALIZA TYGODNIA IS Potencjał turystyki pielgrzymkowej i jego rola w rozwoju Małopolski Za nami uroczystości związane z beatyfikacją Jana Pawła II. Te, które odbyły się w Łagiewnikach przyciągnęły tysiące osób. To niezwykła szansa promocji województwa małopolskiego jako centrum turystyki pielgrzymkowej Polski, ale też celu podróży pielgrzymów z zagranicy. Warto zastanowić się czy taki rodzaj turystyki może stać się priorytetowym produktem Małopolski i jakie korzyści dla jej rozwoju może przynieść. Zostanie to rozważone w niniejszej analizie. Turystyka pielgrzymkowa na świecie i w Polsce Na świecie miejsca kultu nawiedza milionów pielgrzymów rocznie, z czego najwięcej wyznawcy chrześcijaństwa (200 milionów pielgrzymów). Również do tej religii należą święte miejsca o najwyższej rocznej liczbie odwiedzających. Poniższa tabela przedstawia 10 najliczniej nawiedzanych miejsc na świecie w latach 2002/2003. Miejsce kultu Kraj Religia Liczba nawiedzających [w mln osób] 1. Rzym Włochy chrześcijaństwo Guadalupe Meksyk chrześcijaństwo Allahabad Indie hinduizm Tirupati Indie hinduizm Waranasi Indie hinduizm San Giovanni Rotondo Włochy chrześcijaństwo 9 7. Lourdes Francja chrześcijaństwo 6 8. Mekka Arabia islam 5 Saudyjska 9. Fatima Francja chrześcijaństwo 5 10.Santiago de Compostella Hiszpania chrześcijaństwo 5 Źródło: A. Jackowski, Święta przestrzeń świata, Alma Mater. Miesięcznik Uniwersytetu Jagielońskiego, www3.uj.edu.pl/alma/alma/85/14.pdf, s. 60.

2 Polacy są jednym z najczęściej pielgrzymujących narodów świata aż 6-7 mln naszych rodaków.. Stanowi to około 5% chrześcijan pielgrzymujących na świecie i ponad 20% w Europie. Biorąc pod uwagę liczbę wszystkich mieszkańców Polski, można przyjąć, że każdy pielgrzymuje raz na 5-6 lat. Również pątnicy z zagranicy mają istotny udział w turystyce religijnej naszego kraju rocznie do Polski przybywa ich 1,5 miliona. Główne miejsca kultu to: Jasna Góra (4 mln odwiedzających w celach religijnych), Łagiewniki (2 mln), Kalwaria Zebrzydowska (1,5 mln), Licheń (1 mln), Gietrzwałd i Tuchów i Zakopane Krzeptówki (po 800 tys.), Góra św. Anny (700 tys.). Kościół prawosławny ma jeden ośrodek pielgrzymkowy o zasięgu międzynarodowym (Grabarka) oraz jeden o zasięgu krajowym (Jabłeczna). Głównym celem pielgrzymek wyznawców judaizmu jest Kraków (cmentarz Remuh). Z powyższych danych wynika, iż turystyka pielgrzymkowa w Polsce ma ogromny potencjał. Przy umiejętnej promocji miejsc kultu oraz dobrze rozbudowanej infrastrukturze turystycznej może pozytywnie wpłynąć na gospodarkę naszego kraju. Turystyka pielgrzymkowa w Małopolsce Małopolska posiada 2 międzynarodowe ośrodki kultu: Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Łagiewnikach oraz Klasztor o.o. Bernardynów (wraz z dróżkami maryjnymi i drogą krzyżową) w Kalwarii Zebrzydowskiej. Łagiewniki znajdują się wśród 30 najważniejszych ośrodków pielgrzymkowych chrześcijaństwa i w grupie 60 głównych centrów pielgrzymkowych wszystkich religii. Oprócz nich do znaczących ośrodków kultu zaliczane są: Zakopane-Krzeptówki, Ludźmierz, Rychwałd i Tuchów (zasięg ponadregionalny). Poniższa tabela przedstawiona 4 najliczniej nawiedzane miejsca pielgrzymkowe w Małopolsce: Miejsce kultu Liczba nawiedzających [w mln osób] 1. Łagiewniki 2 2. Kalwaria Zebrzydowska 1,5 3. Zakopane-Krzeptówki 0,8 4. Tuchów 0,8 Źródło: A. Jackowski, Ruch pielgrzymkowy w głównych ośrodkach kultu w Polsce w roku 2004, Niedziela Ogólnopolska 18/2006, s. 8.

3 Spośród 20 krajów (w tym Polska), które w badaniu Polskiej Organizacji Turystycznej (POT) sklasyfikowały produkty turystyczne województw Polski, turystykę pielgrzymkową jako produkt priorytetowy lub o drugorzędnej kategorii ważności w województwie małopolskim wybrały 4 kraje: Hiszpania, Włochy, Węgry i Polska. Większym zainteresowaniem cieszył się produkt parapielgrzymkowy Szlak Architektury Drewnianej; 9 spośród 20 krajów uznało go za priorytetowy lub drugorzędnej kategorii 1. Strategiczne produkty turystyczne Małopolski a turystyka religijna W badaniu POT z roku 2009 (Raport: Potencjał i gradacja wartości produktów turystycznych województw ), jako priorytetowy produkt turystyczny turystykę pielgrzymkową wskazały 3 województwa: opolskie, podlaskie i śląskie. Co ciekawe, w województwie małopolskim, które posiada drugie i trzecie co do liczności odwiedzin przez turystów centra pielgrzymkowe w Polsce (Łagiewniki oraz Kalwarię Zebrzydowską), nie wskazało turystyki pielgrzymkowej jako swojego priorytetowego produktu turystycznego. Jako takie Małopolanie wybrali: wypoczynek w górach, sporty zimowe i narciarstwo, turystykę miejską i kulturową oraz turystykę uzdrowiskową. Z badania ruchu turystycznego Małopolskiej Organizacji Turystycznej (MOT) za rok 2009 wynika, że przy możliwości wielokrotnego wyboru, jako cel przyjazdu do Małopolski odwiedzający (krajowi i zagraniczni) często podawali cel religijny 10,2% oraz odnowę duchową 17,7%. Jako główny powód przyjazdu do Małopolski cel religijny lub odnowę duchową podało już tylko 3,4% respondentów (krajowych i zagranicznych). Przyjmując dwa założenia: 1) pielgrzymi w Małopolsce stanowią znaczną część ogółu turystów odwiedzających to województwo minimum 18% (2 mln z 11,4 mln licząc tylko pielgrzymów nawiedzających Łagiewniki), oraz 2) turystyka religijna w Małopolsce ma charakter jednodniowy (pierwsze z nich jest poparte badaniami MOT, drugie wypowiedziami eksperta z dziedziny turystyki religijnej prof. A. Jackowskiego) przytoczone powyżej wyniki badań ruchu turystycznego MOT są wątpliwe. Jeżeli celem głównym tylko 3,4% turystów odwiedzających Małopolskę jest cel religijny lub odnowa duchowa to może to prowadzić do dwóch wniosków: 1 Najwięcej krajów uznało za produkt priorytetowy turystyczny Małopolski City break (weekendowe zwiedzanie Krakowa), turystykę kulturową i pobyt w górach.

4 1) Turystyka pielgrzymkowa nie jest celem głównym większości pielgrzymów odwiedzających Małopolskę, ale jednym z kilku; pośrednio dowodzi to więc braku jednodniowego charakteru turystyki pielgrzymkowej w Małopolsce. 2) Pozostając przy prezentowanym przez ekspertów stanowisku o jednodniowości turystyki pielgrzymkowej, a więc uznając że cel religijny lub odnowa duchowa są głównymi powodami, a nie pobocznymi większości pielgrzymów, stajemy przed rozbieżnością w liczbie pielgrzymów nawiedzających Małopolskę (3,4% a 18% wszystkich turystów). Wpływ turystyki religijnej w Małopolsce na rozwój regionu Szacuje się, iż 11,4 mln turystów odwiedziło Małopolskę w roku 2010, pozostawiając tu około 9,3 mld zł. Licząc tylko pielgrzymów, którzy odwiedzili Łagiewniki i Kalwarię Zebrzydowską (3,5 mln), zakładając, że wydali tyle, ile średnio wydaje turysta w regionie, można przyjąć że zostawili oni w Małopolsce 2,4 mld zł. Trudno jednak przyjąć to za pewnik należałoby raczej zapytać ile mogliby zostawić pieniędzy, gdyby rozwinięta infrastruktura turystyczna i silna promocja atrakcji Małopolski towarzyszyła pielgrzymom, zachęcając ich do dłuższego pobytu w regionie. W celu zbadania roli ośrodków kultu w rozwoju turystyki województwa małopolskiego w niniejszej analizie wzięto pod uwagę (ze względu na ograniczoną ilość danych) tylko 2 duże ośrodki pielgrzymkowe, prowadzące własne statystyki: Klasztor o.o. Bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej i Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Łagiewnikach. W roku 2009 udzielono tam noclegów, w tym turystom zagranicznym 2. Przy około 1,5 milionów rocznie odwiedzających Kalwarię Zebrzydowską, tak niska liczba zakwaterowań pokazuje jednodniowy charakter pielgrzymek do tego miejsca, a co za tym idzie, utracony zysk dla gminy. Duży potencjał dwudniowego charakteru pielgrzymek stanowi bliskość Kalwarii i Wadowic możliwość połączenia odwiedzin tych dwóch miejsc kultu. Wadowice również charakteryzują się bowiem niską ilością udzielanych noclegów tylko , w tym turystom zagranicznym. Pozytywnym akcentem jest przyrost 2 GUS, bank danych lokalnych.

5 liczby turystów korzystających z noclegów w Wadowicach od roku 2000 wzrosła ona o 25% (w tym podwoiła się liczba turystów zagranicznych). Z kolei w Kalwarii Zebrzydowskiej nie ma takiego wzrostu. Łagiewniki mają największy zasięg oddziaływania ze wszystkich ośrodków kultu na świecie pielgrzymi przybywają tu z każdego kontynentu. Obliczono, że do roku 2010 pochodzili oni ze 117 krajów (dla porównania Jasna Góra ponad 80 krajów, Lourdes i Fatima 70). Sanktuarium Bożego Miłosierdzia znajduje się wśród 30 najliczniej odwiedzanych miejsc kultu chrześcijaństwa. Liczba odwiedzających Kraków w roku 2009 wyniosła 7,3 mln, natomiast pielgrzymujących do Łagiewnik około 2 mln (27%), a 76% odwiedzających Kraków spędziło tam co najmniej 1 noc. Na podstawie tych danych nie można więc wysnuć żadnego wniosku dotyczącego długości pobytu w Krakowie pielgrzymujących do Łagiewnik. Jednakże wyraźnie widać duży potencjał turystyki religijnej dla miasta Krakowa 2 mln potencjalnych turystów zostających na co najmniej 2 dni w Krakowie to szansa dla dalszego rozwoju turystyki stolicy Małopolski. Podsumowanie Temat turystyki religijnej jest ciężki do zbadania ze względu na ograniczone dane statystyczne, np. brak wyróżnienia wśród pielgrzymów tych mieszkających w Małopolsce, a więc niezaliczanych do grona turystów. Aby móc wyciągać jednoznaczne wnioski na temat charakteru turystyki pielgrzymkowej w Małopolsce czy jest jednodniowa, czy jest priorytetowym produktem turystycznym Małopolski, czy towarzyszy jej turystyka kulturowa, potrzeba dokładniejszych badań ankietowych pielgrzymów, właścicieli punktów usługowych i hotelarskich przeprowadzanych bezpośrednio w miejscach kultu,jak i w jego otoczeniu. Dla Krakowa ciekawym mogło by być zbadanie w dniach największej odwiedzalności Łagiewnik m.in. dniu Miłosierdzia Bożego, oraz w dniu następnym ruchu turystycznego w Łagiewnikach i na Rynku Głównym w Krakowie. Pozwoliłoby ono częściowo odpowiedzieć na pytanie o charakter turystyki pielgrzymkowej w Krakowie. Patrz szerzej Więcej informacji na temat turystyki religijnej dostarczą Państwu opracowania pracowników Zakładu Geografii Religii Uniwersytetu Jagiellońskiego, w szczególności

6 prace prof. A. Jackowskiego, takie jak: Turystyka religijna w Krakowie, Święta przestrzeń Świata, oraz artykuły w dziale Pielgrzymowanie strony internetowej tygodnika katolickiego Niedziela. Badania na temat znaczenia turystyki religijnej w Polsce i Małopolsce znajdą Państwo w dokumentach POT i MOT dostępnych na ich stronach internetowych. Wartym polecenia jest również przewodnik po miejscach kultu Małopolski Odkryj Małopolskę. Małopolskie Sanktuaria i miejsca kultu religijnego opracowany przez Departament Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Turystyki Urzędu Marszałkowskiego województwa małopolskiego. Opracowanie: Hanna Przeniosło

7 WYDARZENIA TYGODNIA Do tej pory powszechnie obowiązujące wskaźniki dobrego rządzenia Baku Światowego odnosiły się do poziomu państwowego. Autorzy raportu postanowili po raz pierwszy opracować indeks jakości rządów dla regionów UE na poziomie NUTS 1 i 2. W tym celu na próbie 34 tys. obywateli UE przeprowadzono badanie pytając m.in. o ocenę usług publicznych (edukacji, opieki zdrowotnej, wdrażania prawa) pod kątem jakości, bezstronności oraz korupcji. Zapytano także o uczciwość w wyborach regionalnych, siłę i skuteczność mediów w wykrywaniu korupcji. Badanie to pokazało stopień zróżnicowania indeksu jakości rządów pomiędzy regionami w danym kraju (w Polsce zróżnicowanie to określono jako niskie). Całościowy indeks jakości rządów w regionach UE jest zagregowanym wskaźnikiem łączącym omówiony stopień zróżnicowania wewnątrz kraju z dostosowanym do rzeczywistości UE wskaźnikiem Banu Światowego. W rankingu jakości rządów Polska znalazła się na 24. miejscu jedynie przed Rumunią, Bułgarią i Włochami. Co ciekawe badanie przeprowadzone przez autorów wskazało, że jedynym regionem z nowych państw członkowskich, którego indeks jakości rządów jest zbliżony do indeksu starych państw członkowskich jest rumuński region Nord Vest. I Raport o jakości rządów w regionach UE Indeks jakości rządów w regionach na podstawie badania przeprowadzonego przez autorów raportu.

8 Podczas sesji RMK z 11 maja 2011 roku uchwalono Program Ograniczenia Niskiej Emisji dla miasta Krakowa. Ma on te same cele, co program prowadzony w latach , a zakończony przez zapisy nowelizacji ustawy Prawo Ochrony Środowiska z 18 grudnia 2009 roku. Zlikwidował on Gminne Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, odcinając w ten sposób źródło finansowania dotacji dla ograniczających niską emisję. Celem Programu jest zmniejszenie użytkowania pieców węglowych - głównej przyczyny wysokiego poziomu niskiej emisji w Krakowie, a przez to poprawa jakości powietrza w tym mieście. W ramach Programu przyznawane będą dotacje na zmianę systemu ogrzewania (poprzez podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej, zastąpienia ogrzewaniem gazowym, elektrycznym, olejowym), na podłączenie ciepłej wody użytkowej oraz na instalację odnawialnych źródeł energii. O dotacje mog starać się osoby fizyczne, wspólnoty mieszkaniowe, osoby prawne i przedsiębiorstwa. Nowelizacja ustawy Prawo Ochrony Środowiska z 21 grudnia 2010 roku nie pozwala na dofinansowanie przedsięwzięć co do których wnioski zostały złożone w latach ; muszą być one złożone ponownie. Na uwagę zasługuje fakt oddania do użytku nowego mostu łączącego dwa sąsiadujące powiaty: bocheński i limanowski, którego budowę rozpoczęto już 40 lat temu. Inwestycja zrealizowana została ze środków powiatu bocheńskiego ( ,19 zł) przy współudziale środków Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji ( zł), powiatu limanowskiego ( zł) i gminy Limanowa ( zł). Całkowita długość mostu wraz z dojazdami wynosi 135 metrów, a koszt inwestycji wyniósł tylko 4 mln zł. Dla porównania budowa 200- metrowego mostu zwierzynieckiego wraz z podjazdami w Krakowie kosztowała około 74 mln zł, a inwestycję przeprowadzono w ciągu 12 miesięcy. Program Ograniczenia Niskiej Emisji dla miasta Krakowa uchwalony Nowy most łącznikiem między powiatami Cieszymy się z kolejnych rezultatów w ramach współpracy samorządowej, jednak mamy nadzieję, że kolejne inwestycje będą przeprowadzane w znacznie krótszym czasie.

9 opracował zespół: Michał Dulak, Maciej Gomółka, Łukasz Leszczyński, Barbara Łącka, Anna Kraczka, Hanna Przeniosło, Aleksandra Skworzec, Piotr Szefer, Łukasz Wiślicki, Agata Wosik opieka merytoryczna: Bożena Pietras-Goc, Wojciech Przybylski koordynacja: Magdalena Jagła Copyright by Katedra Analiz Regionalnych Klubu Jagiellońskiego Rynek Główny 39/9, Kraków