Czy papież Benedykt XVI wprowadził zakaz używania imienia Jahwe w latach ?

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Czy papież Benedykt XVI wprowadził zakaz używania imienia Jahwe w latach ?"

Transkrypt

1 Czy papież Benedykt XVI wprowadził zakaz używania imienia Jahwe w latach ? dodane: Przez całe lata Świadkowie Jehowy rozpowszechniali informację, że Kościół Katolicki chciał ukryć imię Jahwe przed wiernymi i dlatego usunął z III wydania Biblii Tysiąclecia to hebrajskie imię Boga. Tymczasem powodem tego było dostosowanie tego przekładu do liturgii mszy świętej, podczas której nigdy przez wieki nie używano imienia Jahwe. Dziś podobnie Świadkowie Jehowy oskarżają papieża Benedykta XVI, że zakazał używania świętego tetragramu JHWH. Tekst nasz omawia te zagadnienia. Czy papież Benedykt XVI wprowadził zakaz używania imienia Jahwe w latach ? Na forach internetowych oraz od Świadków Jehowy można dowiedzieć się, że papież Benedykt XVI w roku 2007 wprowadził zakaz używania hebrajskiego imienia Jahwe! Co o tym myśleć, skoro nawet po roku 2007 wydano w Polsce kilka Biblii (i kilka ich dodruków), które imię Jahwe lub tetragram JHWH zawierają? Oto te przekłady biblijne: Biblia Poznańska, kilkutomowa, IV wydanie (2003) i jego dodruki 2004, 2009, 2013, 2014; ponad 6000 razy imię Jahwe. Biblia Poznańska, jednotomowa, I wydanie (1998) i jego dodruki 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017; ponad 6000 razy imię Jahwe. Biblia Lubelska, wielotomowa (wydawana od 1992 r. do dziś); ma zawierać ponad 6000 razy imię Jahwe. Hebrajsko-polski Stary Testament. (...) Przekład interlinearny z kodami gramatycznymi, transliteracją oraz indeksem rdzeni (tzw. Prymasowska Seria Biblijna, wyd. Vocatio, wyd ), kilkutomowa Biblia; ponad 6000 razy tetragram JHWH. Nowy Komentarz Biblijny (Edycja św. Pawła, wyd. od 2006 do dziś), wielotomowa Biblia, zawiera tekst i komentarze; ponad 6000 razy tetragram JHWH (patrz też komentarz Księgi Wyjścia [2009], specjalny dodatek o tekście Wj 3:13-15, omawiający problem pochodzenia i etymologii imienia JHWH ). Podręczny Komentarz Biblijny (wyd. Biblos, wyd. od 2009), wielotomowa Biblia, zawiera tekst i komentarze, zawierająca w tekście tetragram JHWH (wydano np. księgi Kpł w 2009, Wj w 2012, Dn w 2013). Widzimy zatem, że imię Jahwe, czy tetragram JHWH, od wielu lat występowało w Bibliach katolickich i nadal w nich jest zamieszczane. W czym zatem problem przeciwników Kościoła Katolickiego? Czy papież Benedykt XVI rzeczywiście wydał zakaz posługiwania się hebrajskim imieniem Jahwe, które występuje w oryginalnym Starym Testamencie i w wielu tłumaczeniach na języki narodowe? Każdy chrześcijanin wie, że imię to nie zostało zamieszczone przez Apostołów i pozostałych Ewangelistów w Nowym Testamencie, a tymi księgami przede wszystkim posługują się chrześcijanie (Świadkowie Jehowy w swoim przekładzie Nowego Testamentu wstawili w nim w 237 miejscach termin Jehowa). Artykuł nasz składa się z trzech następujących rozdziałów: Słowa papieża Benedykta XVI czy kardynała Josepha Ratzingera o imieniu Bożym z roku 2007? Czy Benedykt XVI zakazał w roku 2008 używania imienia Jahwe? Biblie prawie bez terminu Jehowa publikowane przez Świadków Jehowy!

2 Słowa papieża Benedykta XVI czy kardynała Josepha Ratzingera o imieniu Bożym z roku 2007? Skorowidz Świadków Jehowy zawiera takie oto sformułowania dotyczące Benedykta XVI, imienia Bożego i jego książki: imię Boże (...) papież Benedykt XVI zakazuje używania: w (Skorowidz do publikacji Towarzystwa Strażnica , 2011 s. 414). papież Benedykt XVI zakazuje używania imienia Bożego: w (Skorowidz do publikacji Towarzystwa Strażnica , 2011 s. 414). pochwala żydowski zakaz używania imienia Bożego (2007): w (Skorowidz do publikacji Towarzystwa Strażnica , 2011 s. 366). Artykuł do którego odsyłano w tym skorowidzu (w , tzn. Strażnica s. 30) zawiera takie oto słowa o papieżu: Zaskakująco zatem brzmi to, co na temat posługiwania się imieniem Bożym napisał papież Benedykt XVI w swojej niedawno wydanej książce Jezus z Nazaretu:»Było rzeczą zupełnie słuszną, że w Izraelu tego samookreślenia Boga, którego dopatrywano się w słowie YHWH, nie wypowiadano i nie degradowano go do jednego spośród wielu imion bóstw. I źle się stało, że w nowych przekładach Biblii to imię, które dla Izraela było tajemnicze i niewyrażalne, pisze się tak, jak każde inne«(tłum. Wiesław Szymona) (Strażnica s. 30). Otóż trzeba powiedzieć, że Towarzystwo Strażnica dopuściło się tu pewnego oszustwa i to nie jednego! Po pierwsze, Benedykt XVI pisał tę książkę nie będąc jeszcze papieżem (został nim 19 kwietnia 2005 r.), bo od lata 2003 roku: Jak powiedziałem na początku Przedmowy, do książki tej długo przygotowywałem się wewnętrznie. Dlatego pierwsze prace mogłem rozpocząć dopiero w czasie letniego urlopu w 2003 r. W sierpniu 2004 nadałem ostateczny kształt rozdziałom 1-4. Po wyborze na stolicę biskupa rzymskiego wykorzystywałem wszystkie wolne chwile na pisanie kolejnych części książki. Ponieważ nie wiem, jak długo jeszcze będą mi dane czas i siły, zdecydowałem się opublikować, jako część I, początkowe 10 rozdziałów, obejmujących okres... (...) Joseph Ratzinger Benedykt XVI (...) 30 września 2006 (Jezus z Nazaretu Joseph Ratzinger, Benedykt XVI, cz. 1, Kraków 2007, s. 15). Dlatego też, jako pierwsze na okładce książki wymieniono imię i nazwisko kardynała J. Ratzingera, a później dopiero papieskie imię Benedykt XVI. Zrobiono to po to, aby każdy wiedział o kogo chodzi i kiedy książka była w dużej części pisana. Po drugie, Benedykt XVI napisał w tej książce, że ona nie jest wprost nauczaniem Kościoła i każdemu wolno mieć przeciwne zdanie : Właściwie nie muszę nawet mówić, że książka ta żadną miarą nie jest wypowiedzią Nauczycielskiego Urzędu, lecz stanowi jedynie wynik mojego osobistego szukania»oblicza Pana«(zob. Ps 27,8). Zatem każdemu wolno mieć przeciwne zdanie. Czytelniczki i czytelników proszę tylko o odrobinę sympatii, bez której niemożliwe jest jakiekolwiek zrozumienie (Jezus z Nazaretu Joseph Ratzinger, Benedykt XVI, cz. 1, Kraków 2007, s. 14). Z tego wynika, że nieprawdziwe są słowa Towarzystwa Strażnica o narzucaniu czegokolwiek w kwestii imienia Bożego. J. Ratzinger pozwala nie zgadzać się z nim w wielu kwestiach co do treści z tej książki. Po trzecie, nieprawdziwe są słowa Towarzystwa Strażnica, które powyżej cytowaliśmy, że papież Benedykt XVI zakazuje używania imienia Bożego. Z fragmentu, który sami Świadkowie Jehowy zacytowali, nie wynika żaden zakaz, tylko opinia J.

3 Ratzingera jako teologa: źle się stało, że w nowych przekładach Biblii to imię, które dla Izraela było tajemnicze i niewyrażalne, pisze się tak, jak każde inne. Po czwarte, fragment cytowany przez Towarzystwo Strażnica (nie podano nawet cytowanej strony!) został częściowo okrojony o istotne słowa, które podkreślamy, a słowa przekazane przez Świadków Jehowy podajemy kursywą: Bóg mówi o sobie po prostu:»jestem, który jestem«.on jest nic więcej. Ta odpowiedź jest imieniem i nim nie jest. Dlatego Było rzeczą zupełnie słuszną, że w Izraelu tego samookreślenia Boga, którego dopatrywano się w słowie YHWH, nie wypowiadano i nie degradowano go do jednego spośród wielu imion bóstw. I źle się stało, że w nowych przekładach Biblii to imię, które dla Izraela było tajemnicze i niewyrażalne, pisze się tak, jak każde inne, i w ten sposób tajemnicę Boga, który nie ma ani obrazów, ani wypowiadanych imion, ściągnięto do poziomu zwyczajnej rzeczy z domeny powszechnej historii religii (Jezus z Nazaretu Joseph Ratzinger, Benedykt XVI, cz. 1, Kraków 2007, s. 127). Wcześniej padają też istotne słowa, które Towarzystwo Strażnica pominęło: Z samej swej istoty Bóg jest tylko jeden. Dlatego nie może On wejść w świat bóstw jako jedno z wielu innych. Nie może mieć imienia pośród innych imion (jw. s. 126). Po piąte, kardynał Joseph Ratzinger w swej książce, pisanej dla ogółu wiernych i dla wszystkich ludzi świata, kilka razy zamieszcza tetragram JHWH. Jakże więc mógłby innym zakazywać stosowania go, a sam używałby to święte imię Boga? Przypominamy co pisze o tym Towarzystwo Strażnica: papież Benedykt XVI zakazuje używania imienia Bożego (patrz powyżej). Oto fragmenty z tym związane z jego książki: Szczególne znaczenie mają tu tak zwane psalmy intronizacyjne, które są proklamacją królestwa Boga (YHWH), królestwa, które jest rozumiane w perspektywie kosmiczno-uniwersalnej i które Izrael przyjmuje w postawie adoracji (zob. Ps 47; 93; 96; 97; 98; 99) (Jezus z Nazaretu Joseph Ratzinger, Benedykt XVI, cz. 1, Kraków 2007, s. 58). Wiąże się z tym inna sprawa: normą podstawową, od której wszystko inne zależy, jest w Torze przede wszystkim utrwalenie wiary w jednego Boga. Tylko Jego, YHWH, można wielbić (Jezus z Nazaretu Joseph Ratzinger, Benedykt XVI, cz. 1, Kraków 2007, s ). Znaczyłoby to, że wyznanie Piotra przypada na wielki dzień pojednania i teologicznie należałoby je interpretować także w perspektywie tego święta, w które jedyny raz w roku arcykapłan wypowiadał uroczyście, w świątyni, w Świętym Świętych, imię YHWH. Wyznanie wiary Piotra w Jezusa jako Syna Boga żywego zyskałoby w tym kontekście dodatkowy głębszy wymiar (jw. s. 255). Mojżeszowi sam Bóg poleca powiedzieć faraonowi:»to mówi YHWH: Synem moim pierworodnym jest Izrael. Mówię ci: Wypuść mojego syna, aby Mi cześć oddawał«(wj 4,22). Narody są wielką rodziną Boga, Izrael jest»synem pierworodnym«i jako taki w szczególny sposób jest własnością Boga z tym wszystkim, co»pierworództwo«na Wschodzie oznacza (jw. s. 278). (...) Bóg woła do Mojżesza, ten zaś z kolei pyta wołającego Boga:»Jakie jest twoje imię?«w odpowiedzi słyszy to zagadkowe imię YHWH, którego znaczenie sam przemawiający Bóg wyjaśnia w równie zagadkowym zdaniu:»jestem, który jestem«. Nie musimy się tu zajmować różnorakimi interpretacjami tego zdania; pozostańmy przy stwierdzeniu, że Bóg nazywa siebie po prostu»ja jestem«. On najzwyczajniej jest. A to znaczy oczywiście także, że jest zawsze dla ludzi: wczoraj, dziś jutro (jw. s. 286, podrozdział Ja jestem ). (Iz 43,10n)»Abyście mogli poznać i uwierzyć Mi, że tylko Ja istnieję«stara formuła ani YHWH została teraz skrócona do słowa»ani hu«ja, to Ja jestem (jw. s , podrozdział Ja jestem ). Być może z tego powodu, że kardynał Joseph Ratzinger używa tetragramu JHWH, a nie imienia Jahwe, w nowych Bibliach, jak podaliśmy powyżej, czasem imię to zastępowane jest tym tetragramem (np. Hebrajskopolski Stary Testament). Zaś w przekładach liturgicznych od wieków przekazywane jest ono jako Pan lub Bóg (np. Biblia Tysiąclecia wyd. 3).

4 Na przykład Mszał Rzymski z roku 1965 (Poznań), cytując teksty Pisma Świętego, nie zawiera imienia Jahwe, ale określenia Pan Bóg, Pański itp. (np. s. 56, 57, 59, 61). To samo można powiedzieć o lekcjonarzach z tekstami biblijnymi. Lekcjonarz Mszalny (t. I, Warszawa-Poznań 1972) choć zawiera tekst z Biblii Tysiąclecia, z wydania drugiego z roku 1971, które zawiera imię Jahwe, to jednak w tym lekcjonarzu służącym liturgii umieszczono imiona Boże Pan lub Pan Bóg (np. s. 35, 42). Patrz też Lekcjonarz Mszalny t. II, Warszawa-Poznań 1973, s Jak widzimy, Świadkowie Jehowy, zamiast pochwalić papieża za wydanie kolejnej książki o Chrystusie, czym przyczynia się on do ewangelizacji świata, jedynie zauważyli z niej dwa niecałe zdania i skrytykowali go pisząc: papież Benedykt XVI zakazuje używania imienia Bożego, co jest nieprawdą. Omawiana książka opublikowana jest tu: Czy Benedykt XVI zakazał w roku 2008 używania imienia Jahwe? Wśród Świadków Jehowy rozpowszechniana jest wieść, że w roku 2008 papież Benedykt XVI zakazał używania imienia Jahwe! Towarzystwo Strażnica samo o tym napisało w roku 2009, a jego głosiciele trąbią o tym swoim słuchaczom od kilku już lat. Sam o tym słyszałem i czytałem na forach dyskusyjnych kilka razy. Oto słowa Towarzystwa Strażnica: HIERARCHIA katolicka usiłuje wyeliminować z liturgii kościelnej imię Boga. W ubiegłym roku watykańska Kongregacja do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów rozesłała do wszystkich episkopatów na świecie rozporządzenie w tej sprawie. Uczyniła to na polecenie papieża (Strażnica s. 30). Jaka jest prawda? Otóż w roku 2008 wydano dokument kościelny (w imieniu papieża), porządkujący kwestię imienia Jahwe, które bywało czasem używane podczas liturgii bez żadnych podstaw (np. wykrzykiwano Jahwe, Jahwe podczas niektórych nabożeństw, szczególnie w Ameryce Południowej, jak informowała prasa katolicka) i wbrew zwyczajowi Kościoła przyjętego w pierwszych wiekach. Zdarzało się, że pomijano czasem treści mszału czy lekcjonarzy, lub, jak zaznaczono w poniższym liście, w lekturze tekstów biblijnych wziętych z lekcjonarzy używano imienia Jahwe i to wbrew wielowiekowemu zwyczajowi Kościoła. Trzeba tu zaznaczyć, że autorowi tego artykułu nie są znane takie zjawiska występujące w Polsce (patrz powyżej słowa o lekcjonarzach wydawanych w Polsce). Poniżej zamieszczamy cały dokument kościelny na temat Imienia Bożego, który dotyczy liturgii, a nie dociekań i studiów teologicznych, biblijnych, czy prywatnej lektury Pisma Świętego. Tak samo list ten dotyczy przekładów liturgicznych Biblii (w Polsce jest nim obecnie Biblia Tysiąclecia, wyd. 5), a nie innych Pism Świętych używanych poza liturgią (np. Biblia Poznańska, Biblia Lubelska, Biblia Warszawsko-Praska, tak zwane komentarze KUL). Podsumowanie tego listu zawiera skrótowo te treści, o których mówimy, a dodatkowo je tam podkreślamy (patrz część II, punkty 1-3), aby uwidocznić liturgiczne znaczenie tego dokumentu. List do Konferencji Biskupów na temat Imienia Bożego (...) Zgodnie ze wskazówkami Ojca Świętego, w porozumieniu z Kongregacją Nauki Wiary, Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów uznaje za stosowne podać do wiadomości Konferencji Biskupów następujący wykład dotyczący tłumaczenia i wymawiania, w środowisku liturgicznym, Imienia Bożego zawartego w świętym tetragramie, dołączając do niego część z odpowiednim rozporządzeniem. I Część zawierająca wykład 1 Słowa Pisma Świętego, zawarte w Starym i Nowym Testamencie, wyrażają prawdy, które przekraczają ograniczenia nadane przez czas i miejsce. Są one Słowem Bożym w słowie ludzkim, i przez te słowa życia, Duch Święty wprowadza wiernych w znajomość całej prawdy i sprawia, że słowo Chrystusa mieszka w

5 wierzących z całym swoim bogactwem (por. J 14,26; 16,12-15). Każde nowożytne tłumaczenia ksiąg biblijnych zamierza być wierną i staranną przekładnią tekstów oryginalnych, tak aby Słowo Boże, zapisane w świętych tekstach, było strzeżone i przekazywane w sposób integralny i wierny. Takie zobowiązanie literackie wymaga tłumaczenia tekstu oryginalnego jak najbardziej całościowo i dokładnie, bez uciekania się do zaniedbań lub dodatków do treści, i bez wprowadzania komentarzy lub wyraźnych parafraz, które nie należą do tekstu świętego. Kiedy mówi się o świętym, własnym imieniu Boga, wierność i szacunek ze strony tłumaczy muszą być najwyższe. W szczególności, jak podaje nr 41 Instrukcji Liturgiam authenticam, «według niepamiętnej tradycji, widocznej w sposób wyraźny w wersji Septuaginty, imię Boga Wszechmogącego, wyrażone w języku hebrajskim za pomocą świętego tetragramu i przetłumaczone w języku łacińskim słowem Dominus, ma być oddane w każdym języku narodowym poprzez słownictwo o równowartościowym znaczeniu» [«Iuxta traditionem ab immemorabili receptam, immo in [ ] versione «LXX virorum» iam perspicuam, nomen Dei omnipotentis, sacro tetragrammate hebraice expressum, latine vocabulo «Dominus», in quavis lingua populari vocabulo quodam eiusdem significationis reddatur»]. Pomimo tak jasnego określenia, w ostatnich latach przyjęło się używanie wymowy imienia własnego Boga Izraela, znanego jako święty lub Boży tetragram, tak jak jest to zapisane czterema spółgłoskami alfabetu hebrajskiego w formie [tu padają hebrajskie litery tetragramu], YHWH. Zwyczaj jego wokalizacji spotyka się zarówno w lekturze tekstów biblijnych wziętych z lekcjonarzy, jak i w modlitwach oraz śpiewach, i występuje w różnych formach pisma i wymowy, jak np. «Yahweh», «Yahwè», «Jahweh», «Jahwè», «Jave»,» Jehovah», itp. Dlatego też naszym zamiarem, w obecnym liście, jest wyłożyć niektóre istotnych sprawy, które uzasadniają cytowaną powyżej normę i dać rozporządzenia, które należy stosować. 2 Czcigodna tradycja biblijna Pism Świętych, znanych jako Stary Testament, daje świadectwo serii wezwań Bożych, wśród których jest święte imię Boga objawione w tetragramie YHWH [tu padają hebrajskie litery tetragramu). Jako wyrażenie nieskończonej wielkości i majestatu Bożego, uznawane było za niewymawialne i w związku z tym w lekturze tekstu świętego było zastępowane alternatywnym imieniem: «Adonay», co znaczy «Pan». To samo greckie tłumaczenie Starego Testamentu, tak zwana Septuaginta, sięgająca ostatnich wieków poprzedzających erę chrześcijańską, konsekwentnie oddawało tetragram hebrajski greckim słowem Kyrios, co znaczy «Pan». Ponieważ tekst Septuaginty tworzył Biblię pierwszych pokoleń chrześcijańskich języka greckiego, w którym zostały również napisane wszystkie księgi Nowego Testamentu, ci sami wierzący z początków chrześcijaństwa nigdy nie posługiwali się w wymowie tetragramem Bożym. Analogiczna sytuacja miała miejsce wśród chrześcijan języka łacińskiego, którego literatura zaczyna powstawać począwszy od końca II wieku, jak zaświadczają najpierw Vetus latina a następnie Wulgata św. Hieronima; również w tych tłumaczeniach tetragram jest ciągle zastępowany łacińskim słowem «Dominus», odpowiadającym zarówno Adonay po hebrajsku, jak i Kyrios po grecku. Dotyczy to także niedawnego wydania Nova Vulgata, którego Kościół używa w liturgii. Fakt ten miał ważne implikacje dla samej chrystologii nowotestamentalnej. Rzeczywiście, kiedy św. Paweł, w odniesieniu do Ukrzyżowanego pisze, że «Bóg wywyższył go nad wszystko i dał mu imię, które jest ponad wszelkie imię» (Flp 2,9), nie ma na myśli niczego innego, jak tylko imię «Pan», gdyż kontynuuje mówiąc: «i aby każdy język wyznał, że Jezus Chrystus jest Panem» (Flp 2,11; por. Iz 42,8: «Ja jestem Pan: to jest moje imię»). Przypisanie tego określenia Chrystusowi Zmartwychwstałemu odpowiada nie czemu innemu, jak tylko ogłoszeniu Jego boskości. Tytuł ten w rzeczywistości jest używany zamiennie między Bogiem Izraela a Mesjaszem w rozumieniu wiary chrześcijańskiej, podczas gdy nie przynależał on do tytułu mesjańskiego w pojęciu izraelskim. W sensie ściśle teologicznym można go spotkać na przykład już w pierwszej Ewangelii kanonicznej (por. Mt 1,20:»Anioł Pański ukazał się we śnie Józefowi») i widać go również w cytatach pochodzących ze Starego Testamentu (por. Dz 2,20: «Słońce zmieni się w ciemność... zanim nadejdzie wielki dzień Pański» [Jl 3,4]; 1 P 1,25: «Słowo Pana trwa na wieki» [Iz 40,8]). Natomiast we właściwym sensie chrystologicznym, poza cytowanym tekstem Flp 2,9-11, można przypomnieć słowa z Rz 10,9 («Jeśli ustami swoimi wyznasz, że Jezus jest Panem, i sercem swoim uwierzysz, że Bóg wskrzesił Go z martwych, osiągniesz zbawienie»), 1 Kor 2,8 («nie ukrzyżowaliby Pana chwały»), 1 Kor 12,3 (...bez pomocy Ducha Świętego nikt nie może powiedzieć Panem jest Jezus») oraz częstą formułę dotyczącą chrześcijanina jako żyjącego «w Panu» (Rz 16,2; 1 Kor 7,22; 1 Tes 3,8; itd.). 3 Dlatego też pominięcie wymawiania imienia Boga w formie tetragramu ma swoją rację bytu. Oprócz przyczyny porządku czysto filologicznego, istnieje również ta związana z wiernością tradycji kościelnej. Od początku jej istnienia, święty tetragram nie został nigdy wypowiadany w otoczeniu chrześcijańskim ani przetłumaczony na żaden z języków, w których została przetłumaczona Biblia. II Część zawierająca rozporządzenie W świetle tego, co zostało wyłożone, rozporządza się przestrzeganie tego, co następuje: 1 W celebracjach liturgicznych, w śpiewach i w modlitwach nie należy używać ani wymawiać imienia Bożego w formie tetragramu YHWH.

6 2 W tłumaczeniach tekstu biblijnego na języki nowożytne, przeznaczonych do użytku liturgicznego w Kościele, należy postępować tak jak to zostało zapisane w nr 40 [tekst oryginalny podaje nr 41] Instrukcji Liturgiam authenticam, czyli tetragram Boży należy oddać odpowiednikiem Adonay / Kyrios: «Signore», «Lord», «Seigneur», «Herr»,«Señor», itd. 3 W środowisku liturgicznym, przy tłumaczeniu tekstów, w których są obecne jedno po drugim tak słowo hebrajskie Adonay, jak i tetragram YHWH, należy tłumaczyć Adonay słowem «Pan» oraz stosować formę «Bóg» dla tetragramu YHWH, tak samo jeśli chodzi o greckie tłumaczenie Septuagintę łacińskie Vulgatę. W siedzibie Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, 29 czerwca 2008 r. + Francis Kard. Arinze Prefekt + Abp Albert Malcolm Ranjith Sekretarz [oryginał listu i tekst polski opublikowano tu: ] Widzimy z powyższego, że papieski list dotyczy zakazu używania tetragramu JHWH z wokalizacją w zorganizowanej liturgii, a nie w indywidualnej pobożności, studiach i dociekaniach biblijnych oraz teologicznych. List ten właściwie nie jest niczym nowym, gdyż przez całe wieki wierni i kapłani o tym doskonale wiedzieli. Jednak, jak podano w liście, w ostatnich latach przyjęło się używanie wymowy imienia własnego Boga Izraela Jahwe, co było pewnym odstępstwem od praktyki i zwyczaju liturgicznego Kościoła. Trzeba bowiem pamiętać, że biblistyka, teologia i inne działy (np. dogmatyka, patrystyka, patrologia, eklezjologia, sakramentologia) oraz liturgia są oddzielnymi dziedzinami (choć razem stanowią całość naszej wiary) w wierze i życiu Kościoła. Biblie prawie bez terminu Jehowa publikowane przez Świadków Jehowy! Świadkowie Jehowy w swojej historii istnienia wydawali (nabyli praw do ich drukowania) co najmniej dwie Biblie, które prawie nie zawierały terminu Jehowa. Jest to dziwne, bo o to słowo dziś prawie walczą, zarzucając reszcie świata zatajanie imienia Bożego. Biblia Króla Jakuba Nie każdy wie, że Towarzystwo Strażnica samo wydawało kiedyś angielską Biblię Króla Jakuba (zakupiło prawo do jej wydawania), która tylko w czterech miejscach zawiera termin Jehowa. Wydawana była ona co najmniej do roku 1992, a i do dziś obecna jest ona na stronie internetowej Świadków Jehowy ( ): W roku 1907 w USA wydano specjalną edycję Biblii króla Jakuba na zamówienie Towarzystwa Biblijnego i Traktatowego Strażnica. (...) Później Świadkowie Jehowy zaczęli drukować Biblię króla Jakuba we własnych drukarniach. Do roku 1992 wydali egzemplarzy (Przebudźcie się! Nr 12, 2011 s. 24). [W innej publikacji podano, że wydali oni o wiele mniej egzemplarzy tej Biblii: Od roku 1942 wydrukowaliśmy i rozprowadziliśmy jakieś egzemplarzy Biblii króla Jakuba (Królestwo Boże panuje! 2014 s. 84)] Towarzystwo zdołało nabyć formy drukowe całej Biblii króla Jakuba. Dnia 18 września 1942 roku w Cleveland w stanie Ohio, podczas teokratycznego zgromadzenia Świadków Jehowy (...). W punkcie kulminacyjnym swego wystąpienia ogłosił wydanie pierwszej kompletnej Biblii wydrukowanej w bruklińskiej siedzibie Towarzystwa Strażnica ( Całe Pismo jest natchnione przez Boga i pożyteczne 1998 s. 323).

7 Nie znaczy to, że imię Boże, Jehowa, w ogóle nie występuje w Biblii króla Jakuba. Pojawia się w niej w czterech miejscach w Księdze Wyjścia 6:3, w Psalmie 83:18 oraz w Księdze Izajasza 12:2 i 26:4 (Przebudźcie się! Nr 12, 2011 s. 23). Dziwne, że Świadkom Jehowy nic nie przeszkadzało w wydawaniu, kolportowaniu i reklamowaniu tej Biblii aż do dziś, a ona tylko w czterech miejscach zawiera termin Jehowa. Równocześnie piszą oni o zatajaniu tego słowa przez tłumaczy. Czyżby Świadkowie Jehowy tym samym brali udział w tym zatajaniu imienia Bożego? Także w tym przekładzie tłumacze prawie całkowicie zataili imię Boże; ujawnili je tylko w kilku wersetach. W pozostałych miejscach tetragram zastąpili innymi słowami przeważnie»lord«(pan) lub»god«(bóg) (Przebudźcie się! Nr 2, 2004 s. 7). Czy wypada zatem Świadkom Jehowy krytykować trzecie wydanie Biblii Tysiąclecia, które imię Jahwe zamieszcza w wielu miejscach (choć nie w tysiącach, jak inne katolickie przekłady, które nie służą do liturgii). Oto spis tych miejsc: Wj 6:2-3, 15:3, 34:5-6, Joz 22:22 i 24, Sdz 2:12, 1Krl 1:37, 9:9, 18:21 i 39, 22:5, 2Krl 10:23, 2Krn 15:9, Ps 68:5, 83:19, 105:7, Iz 42:8, Jr 9:23, 16:21. Umiejscawia się je też w dziesiątkach przypisów w tej Biblii (np. Rdz 2:4, Wj 3:14, Lb 16:24, Lm 3:66, Jl 2:14, Mi 6:7), a także we wstępach do niektórych ksiąg (np. Wstęp do Pięcioksięgu, wstęp do Rdz, Lb, Joz, Sdz, Iz). The Emphatic Diaglott Od roku 1902 Towarzystwo Strażnica zaczęło wydawać Nowy Testament grecko-angielski, interlinearny, The Emphatic Diaglott B. Wilsona (1864). Jest to dzieło lidera Church of God General Conference, czy jak chcą Świadkowie Jehowy christadelfiana, czyli wydane pierwotnie przez antytrynitarza zwalczającego Trójcę Świętą i Bóstwo Chrystusa. Organizacja Świadków Jehowy tak to wspomina: Po raz pierwszy w czterdzieści dwa lata po swym prawnym zarejestrowaniu drukowało ono na swych prasach grecko-angielski Nowy Testament zwany The Empatic Diaglott, który został wykonany przez Christadelfiana dwadzieścia lat przed zarejestrowaniem Towarzystwa (Strażnica Nr 1, 1963 s. 9). W roku 1902 Towarzystwo Strażnica nabyło wyłączne prawo do wydawania i dystrybucji przekładu The Emphatic Diaglott. Tę wersję Chrześcijańskich Pism Greckich opracował Benjamin Wilson, tłumacz Biblii urodzony w Anglii, a zamieszkały w miejscowości Geneva w stanie Illinois. Dzieło swe ukończył w roku Zamieścił w nim tekst grecki J. J. Griesbacha oraz międzywierszowy dosłowny przekład na język angielski, a w prawej szpalcie własne tłumaczenie; wyróżnił w nim wyrazy, na które należy położyć większy nacisk. (...) Pierwszym przekładem, który wyszedł spod własnych pras Towarzystwa w nowojorskim Brooklynie, był The Emphatic Diaglott. Stało się to w grudniu 1926 roku ( Całe Pismo jest natchnione przez Boga i pożyteczne 1998 s. 323). The Emphatic Diaglott wydawany był co najmniej do roku 1942, bo z taką datą spotykane są do dziś egzemplarze, choć rozprowadzany był aż do lat 90. XX wieku, jak to zobaczymy poniżej: The Emphatic Diaglott, Benjamin Wilson, 1864, przedruk 1942 (Prowadzenie rozmów na podstawie Pism 2001 s. 6). [por. The Emphatic Diaglott (Greek-English interlinear), by Benjamin Wilson, New York, 1864, reprint by Watch Tower Bible and Tract Society, Brooklyn, 1942 (New World Translation of the Holy Scriptures With References 1984 s. 10)] Towarzystwo Strażnica podawało nawet jaką liczbę egzemplarzy tego Nowego Testamentu wydrukowało: Od roku 1926 podjęło się ono nawet drukowania Biblii na własnych maszynach drukarskich. Biblia»The Emphatic Diaglott«, do której Towarzystwo ma prawa autorskie i płyty drukarskie, została po raz pierwszy wydrukowana na własnych maszynach drukarskich w roku Odtąd wydrukowano jej egzemplarzy (Strażnica Nr 4, 1962 s. 10).

8 Najpierw opublikowano The Emphatic Diaglott, którego formy drukowe należały do Towarzystwa już od 24 lat. W grudniu roku 1926 przekład ten wyszedł spod maszyny płaskiej w drukarni Towarzystwa przy Concord Street w Brooklynie. Do tej pory wyprodukowano egzemplarze tej Biblii (Świadkowie Jehowy głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 607). W reklamówce o The Emphatic Diaglott, zamieszczonej na końcu innej Biblii Świadków Jehowy z roku 1985, widnieje cena 3,5 dolara (patrz The Kingdom Interlinear Translation of the Greek Scriptures 1985 s. 1180). Widać z tego, że wtedy jeszcze nadal ten przekład kolportowano. Po tym wprowadzeniu przyglądnijmy się kwestii terminu Jehowa w tym Nowym Testamencie. Otóż w The Emphatic Diaglott tylko 18 razy widnieje termin Jehowa i wyłącznie w miejscach w których pisarze chrześcijańscy cytowali z Pism Hebrajskich (w swoim nowym przekładzie Nowego Testamentu z roku 1950 Świadkowie Jehowy nie trzymali się już tej zasady i wielu innych miejscach powstawiali termin Jehowa): Przekład The Emphatic Diaglott (1864) zawiera imię Jehowa w 18 miejscach (Prowadzenie rozmów na podstawie Pism 2001, 2010 s. 261). W przekładzie The Emphatic Diaglott, dokonanym w XIX w. przez Benjamina Wilsona, imię to występuje kilkanaście razy, zwłaszcza w miejscach, w których pisarze chrześcijańscy cytowali z Pism Hebrajskich (Wnikliwe poznawanie Pism 2006, t. 1, s. 913). Oto wspomniane 18 miejsc z terminem Jehowa podane przez inną Biblię Świadków Jehowy: Mt 21:9, 21:42, 22:37, 22:44, 23:39; Mk 11:9, 12:11, 12:29 (2 razy) 12:30, 12:36; Łk 10:27, 13:35, 19:38, 20:37, 20:42; J 12:13; Dz 2:34 (patrz New World Translation of the Holy Scriptures With References 1984 s ). Cóż to jest te 18 miejsc wobec obecnych 237 miejsc w obecnym Nowym Testamencie Świadków Jehowy, który zwą Chrześcijańskimi Pismami Greckimi? To nie stanowi nawet 10 procent obecnej liczby miejsc (patrz Chrześcijańskie Pisma Greckie w Przekładzie Nowego Świata 1994 s. 413 [zamieszczono spis tych 237 miejsc]). Jeśli Świadkowie Jehowy napisali, że tłumacze Biblii Króla Jakuba prawie całkowicie zataili imię Boże; ujawnili je tylko w kilku wersetach (Przebudźcie się! Nr 2, 2004 s. 7), to sami też przyczyniali się do zatajania w wydawanej przez nich tej Biblii i omawianym Nowym Testamencie. Towarzystwo Strażnica nawet nadało sobie prawo do wstawiania terminu Jehowa do Nowego Testamentu pisząc o tym swoim przekładzie z roku 1950 następująco: Imię»Jehowa«występuje w tym przekładzie 237 razy nawet w Chrześcijańskich Pismach Greckich (czyli Nowym Testamencie). Dlaczego również w»nowym Testamencie«? Ponieważ ono ma prawo tam występować (Strażnica Nr 12, 1964 s. 9). Widzimy z powyższego, że Świadkowie Jehowy rozpowszechniają nieprawdziwe informacje o tym, że papież Benedykt XVI zakazał w latach używania hebrajskiego imienia Jahwe. W swojej książce wyraził on tylko swój prywatny pogląd, z którym, jak zaznaczył, nie każdy musi się zgadzać. Natomiast w liście z roku 2008 do poszczególnych episkopatów przypomniał, że od wieków w liturgii chrześcijańskiej tetragram JHWH nie był nigdy odczytywany i używany. Zawsze stosowano określenia Pan lub Bóg (jak na to wskazywała wokalizacja tetragramu) i tego trzeba się w liturgii trzymać. Nie wydał on żadnego zakazu używania imienia Jahwe w biblistyce, teologii, w prywatnej pobożności czy dociekaniach i studiach biblijnych. Natomiast Świadkowie Jehowy, którzy zarzucają innym, że zatajane jest imię Boga sami wydawali przekłady biblijne, w których zaledwie kilka czy kilkanaście razy występował termin Jehowa. Nie przedstawiają oni też rzetelnie prawdziwych informacji o katolickich Bibliach pozaliturgicznych, które zawierają imię Jahwe lub tetragram JHWH. Kilka z nich zostało wydanych lub dodrukowywanych już po roku 2007 czy Na zakończenie składam szczególne podziękowanie za pomoc w tworzeniu tego tekstu J. Romanowskiemu z Warszawy. Włodzimierz Bednarski źródło:

9 imienia-jahwe-w-latach ,1082.htm

Czy papież Benedykt XVI wprowadził zakaz używania imienia Jahwe w latach ?

Czy papież Benedykt XVI wprowadził zakaz używania imienia Jahwe w latach ? Czy papież Benedykt XVI wprowadził zakaz używania imienia Jahwe w latach 2007-2008? Przez całe lata Świadkowie Jehowy rozpowszechniali informację, że Kościół Katolicki chciał ukryć imię Jahwe przed wiernymi

Bardziej szczegółowo

Jak Gabriel witał Maryję według Towarzystwa Strażnica?

Jak Gabriel witał Maryję według Towarzystwa Strażnica? Jak Gabriel witał Maryję według Towarzystwa Strażnica? Artykuł nasz pokazuje jakie przywitanie Maryi preferowało i preferuje Towarzystwo Strażnica. Przedstawiamy historię tego zawołania Gabriela w Bibliach

Bardziej szczegółowo

Łk 1, 1-4 KRĄG BIBLIJNY

Łk 1, 1-4 KRĄG BIBLIJNY Łk 1, 1-4 KRĄG BIBLIJNY Tomasz Kiesling Oborniki 2013 Być jak Teofil dziś Teofil konkretne imię adresata, chrześcijanina, do którego pisze św. Łukasz Ewangelię. Ewangelista przeprowadził wiele rozmów

Bardziej szczegółowo

Jak czytać ze zrozumieniem Pismo Święte (YC 14-19)?

Jak czytać ze zrozumieniem Pismo Święte (YC 14-19)? Jak czytać ze zrozumieniem Pismo Święte (YC 14-19)? Mój pierwszy nauczyciel języka hebrajskiego bił mnie linijką po dłoni, gdy ośmieliłem się dotknąć palcem świętych liter Pięcioksięgu. (R. Brandstaetter,

Bardziej szczegółowo

1 Zagadnienia wstępne

1 Zagadnienia wstępne 1 Zagadnienia wstępne 2 W ramach powtórki księgi protokanoniczne pisma, które od początku były uznawane przez wszystkie gminy chrześcijańskie za natchnione protokanoniczność nie oznacza, że księgi te mają

Bardziej szczegółowo

Jak czytać ze zrozumieniem Pismo Święte?

Jak czytać ze zrozumieniem Pismo Święte? Jak czytać ze zrozumieniem Pismo Święte? Mój pierwszy nauczyciel języka hebrajskiego bił mnie linijką po dłoni, gdy ośmieliłem się dotknąć palcem świętych liter Pięcioksięgu. (R. Brandstaetter, Żywa Księga)

Bardziej szczegółowo

Archidiecezjalny Program Duszpasterski ROK B OKRES PASCHALNY. Komentarze do niedzielnej liturgii słowa

Archidiecezjalny Program Duszpasterski ROK B OKRES PASCHALNY. Komentarze do niedzielnej liturgii słowa Archidiecezjalny Program Duszpasterski ROK B OKRES PASCHALNY Komentarze do niedzielnej liturgii słowa Poznań 2008/2009 17 18 II Niedziela Wielkanocna 19 kwietnia 2009 Dz 4,32-35 Ps 118 1 J 5,1-6 J 20,19-31

Bardziej szczegółowo

Pismo Święte to zbiór ksiąg Nowego i Starego Testamentu, uznanych przez Kościół za natchnione i stanowiących wraz z Tradycją jeden depozyt wiary i

Pismo Święte to zbiór ksiąg Nowego i Starego Testamentu, uznanych przez Kościół za natchnione i stanowiących wraz z Tradycją jeden depozyt wiary i PISMO ŚWIĘTE. Pismo Święte to zbiór ksiąg Nowego i Starego Testamentu, uznanych przez Kościół za natchnione i stanowiących wraz z Tradycją jeden depozyt wiary i jedną regułę wiary. Natchnienie- (łac. Inspiratio)

Bardziej szczegółowo

Dla kogo Nowy Testament w Towarzystwie Strażnica?

Dla kogo Nowy Testament w Towarzystwie Strażnica? Dla kogo Nowy Testament w Towarzystwie Strażnica? Wszyscy wiedzą, że Świadkowie Jehowy twierdzą, iż studiują Biblię. Mało jednak kto zdaje siobie sprawę z tego, że Towarzystwo Strażnica naucza, iż Nowy

Bardziej szczegółowo

Jak czytać i rozumieć Pismo Święte? Podstawowe zasady. (YC 14-19)

Jak czytać i rozumieć Pismo Święte? Podstawowe zasady. (YC 14-19) Jak czytać i rozumieć Pismo Święte? Podstawowe zasady. (YC 14-19) Mój pierwszy nauczyciel języka hebrajskiego bił mnie linijką po dłoni, gdy ośmieliłem się dotknąć palcem świętych liter Pięcioksięgu. (R.

Bardziej szczegółowo

Łk 1, Skrutacja Pisma Świętego ( 1

Łk 1, Skrutacja Pisma Świętego (  1 5 Za czasów Heroda, króla Judei, żył pewien kapłan, imieniem Zachariasz, z oddziału Abiasza. Miał on żonę z rodu Aarona, a na imię było jej Elżbieta. 6 Oboje byli sprawiedliwi wobec Boga i postępowali

Bardziej szczegółowo

Zespół Szkół nr 21 w Bydgoszczy. Informacja zwrotna RELIGIA szkoła podstawowa klasa 4

Zespół Szkół nr 21 w Bydgoszczy. Informacja zwrotna RELIGIA szkoła podstawowa klasa 4 Zespół Szkół nr 21 w Bydgoszczy Informacja zwrotna RELIGIA szkoła podstawowa klasa 4 Opracowanie: mgr Violetta Kujacińska mgr Małgorzata Lewandowska Zasady: IZ może być ustna lub pisemna, IZ pisemną przekazujemy

Bardziej szczegółowo

Studium Katechetyczne Wychowując w Wierze tłumaczenie po Polsku. OBJAWIENIE W PIŚMIE ŚWIĘTYM I TRADYCJI

Studium Katechetyczne Wychowując w Wierze tłumaczenie po Polsku. OBJAWIENIE W PIŚMIE ŚWIĘTYM I TRADYCJI Polish FF Curriculum Translation in Polish Studium Katechetyczne Wychowując w Wierze tłumaczenie po Polsku. OBJAWIENIE W PIŚMIE ŚWIĘTYM I TRADYCJI 1. Objawienie: Pismo Św. i Tradycja a. Pismo Święte: Części,

Bardziej szczegółowo

WSTĘP DO HISTORII ZBAWIENIA. Chronologia Geografia Treść Przesłanie

WSTĘP DO HISTORII ZBAWIENIA. Chronologia Geografia Treść Przesłanie WSTĘP DO HISTORII ZBAWIENIA Chronologia Geografia Treść Przesłanie Historia zbawienia jest to historia świata i człowieka widziane z perspektywy relacji z Bogiem. definicja Chronologia historii zbawienia

Bardziej szczegółowo

Temat: Sakrament chrztu świętego

Temat: Sakrament chrztu świętego Temat: Sakrament chrztu świętego UWAGA! Do spotkania należy przygotować obrzędy chrztu świętego (powinny być dostępne w zakrystii) oraz w miarę możliwości drugą część spotkania przeprowadzić w kościele

Bardziej szczegółowo

Ewangelia wg św. Jana. Rozdział 1

Ewangelia wg św. Jana. Rozdział 1 Ewangelia wg św. Jana Rozdział 1 Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, a Bogiem było Słowo. 2 Ono było na początku u Boga. 3 Wszystko przez Nie się stało, a bez Niego nic się nie stało, co się stało.

Bardziej szczegółowo

Kryteria ocen z religii klasa IV

Kryteria ocen z religii klasa IV Kryteria ocen z religii klasa IV dopuszczający znajomość podstawowych modlitw chrześcijańskich: Ojcze nasz, Pozdrowienie Anielskie..., formuła spowiedzi świętej, warunki sakramentu pokuty, wyjaśnienie

Bardziej szczegółowo

Pismo Święte podstawowym źródłem treści w programach. Kościoła Zielonoświątkowego w RP

Pismo Święte podstawowym źródłem treści w programach. Kościoła Zielonoświątkowego w RP Pismo Święte podstawowym źródłem treści w programach nauczania biblijnego Kościoła Zielonoświątkowego w RP Podstawa Programowa katechezy zielonoświątkowej Za podstawowe źródło treści oraz główną przesłankę

Bardziej szczegółowo

Abyście kierowali Kościołem Boga, który On nabył własną krwią (Dz 20:28, BT)

Abyście kierowali Kościołem Boga, który On nabył własną krwią (Dz 20:28, BT) Abyście kierowali Kościołem Boga, który On nabył własną krwią (Dz 20:28, BT) Wszystkim wiadomo, że Świadkowie Jehowy zwalczają prawdziwe Bóstwo Chrystusa. Nie interesują ich słowa Apostoła Tomasza: "Pan

Bardziej szczegółowo

Roczny plan czytania biblii informacje

Roczny plan czytania biblii informacje Roczny plan czytania biblii informacje Poniższy plik zawiera materiały potrzebne do realizacji rocznego planu czytania biblii: tabelę, w której możesz wpisać Twoje własne powody, dla których chcesz przeczytać

Bardziej szczegółowo

Carlo Maria MARTINI SŁOWA. dla życia. Przekład Zbigniew Kasprzyk

Carlo Maria MARTINI SŁOWA. dla życia. Przekład Zbigniew Kasprzyk Carlo Maria MARTINI SŁOWA dla życia Przekład Zbigniew Kasprzyk Wydawnictwo WAM Księża Jezuici Kraków 2015 WPROWADZENIE Każdego dnia wypowiadamy, słyszymy i czytamy wiele słów. Czujemy jednak, że niektóre

Bardziej szczegółowo

Trójca Święta wzór doskonałej wspólnoty

Trójca Święta wzór doskonałej wspólnoty Trójca Święta wzór doskonałej wspólnoty Prawda o Bogu w Trójcy Jedynym należy do największych tajemnic chrześcijaństwa, której nie da się zgłębić do końca. Można jedynie się do niej zbliżyć, czemu mają

Bardziej szczegółowo

Kryteria oceniania z religii

Kryteria oceniania z religii Kryteria oceniania z religii OCENA NIEDOSTATECZNA - wykazuje się brakiem jakiejkolwiek wiedzy w zakresie materiału przewidzianego programem, - ma lekceważący stosunek do przedmiotu, do wartości religijnych

Bardziej szczegółowo

Źródło: ks. Andrzej Kiciński,,Historia Światowych Dni Młodzieży * * *

Źródło: ks. Andrzej Kiciński,,Historia Światowych Dni Młodzieży * * * W Niedzielę Palmową u 1984 na zaproszenie Papieża zgromadziła się w Rzymie młodzież z całego świata: w Roku Odkupienia, obchodząc «Jubileusz młodzieży», a w 1985 Międzynarodowy Rok Młodzieży. W Niedzielę

Bardziej szczegółowo

W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego

W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego Sens życia Gdy na początku dnia czynię z wiarą znak krzyża, wymawiając słowa "W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego", Bóg uświęca cały czas i przestrzeń, która otworzy

Bardziej szczegółowo

Liturgia Trydencka dzisiaj

Liturgia Trydencka dzisiaj CONVERSI AD D OMINUM! Zwróćmy się ku Panu! Liturgia Trydencka dzisiaj Ks. Mateusz Szewczyk Co to jest liturgia? SACROSANCTUM CONCILIUM "Słusznie zatem uważa się liturgię za wypełnianie kapłańskiej funkcji

Bardziej szczegółowo

KOŚCIÓŁ IDŹ TY ZA MNIE

KOŚCIÓŁ IDŹ TY ZA MNIE SPOTKANIE 6 KOŚCIÓŁ Dla ułatwienia poszczególne zadania oznaczone są symbolami. Legenda pozwoli Ci łatwo zorientować się w znaczeniu tych symboli: IDŹ TY ZA MNIE Pewien mężczyzna miał zwyczaj mówić w każdą

Bardziej szczegółowo

Na początku Bóg podręcznik do nauki religii w I klasie gimnazjum (semestr pierwszy) razem 22 jednostki lekcyjne

Na początku Bóg podręcznik do nauki religii w I klasie gimnazjum (semestr pierwszy) razem 22 jednostki lekcyjne Na początku Bóg podręcznik do nauki religii w I klasie gimnazjum (semestr pierwszy) razem 22 jednostki lekcyjne Zagadnienia programowe Tematyka Cele i treści szczegółowe Liczba lekcji (45 ) Lekcje organizacyjne

Bardziej szczegółowo

Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH

Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH CHARAKTERYSTYKA: Program przeznaczony jest dla uczniów szkół podstawowych. Minimum programowe nie uwzględnia podziału treści materiału

Bardziej szczegółowo

Rz 10:13 i antytrynitarze

Rz 10:13 i antytrynitarze Świadkowie Jehowy odnoszą tekst Rz 10:13 do Jehowy, a nie jak całe chrześcijaństwo do Jezusa. Jednak w przeszłości różnie bywało z interpretacją tego wersetu w Towarzystwie Strażnica. Popatrzmy sami. Rz

Bardziej szczegółowo

Gimnazjum kl. I, Temat 15

Gimnazjum kl. I, Temat 15 Po polsku: W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. Amen. Po angielsku: In the name of the Father, and the Son, and the Holy Spirit. Amen. Po niemiecku: Im Namen des Vaters und des Sohnes und des Heiligen

Bardziej szczegółowo

BOŻE OBJAWIENIE tematy i wiedza Powtórzenie materiału o Objawieniu Bożym

BOŻE OBJAWIENIE tematy i wiedza Powtórzenie materiału o Objawieniu Bożym Powtórzenie materiału o Objawieniu Bożym Użyte kolory: Kolor czarny materiał obowiązkowy na poziomie podstawowym Kolor Ubuntu Orange - materiał rozszerzony na ocenę celującą Księga PŚ (Czytać ze zrozumieniem

Bardziej szczegółowo

Ks. Michał Bednarz ZANIM ZACZNIESZ CZYTAĆ PISMO ŚWIĘTE

Ks. Michał Bednarz ZANIM ZACZNIESZ CZYTAĆ PISMO ŚWIĘTE Ks. Michał Bednarz ZANIM ZACZNIESZ CZYTAĆ PISMO ŚWIĘTE 4 by Wydawnictw o BIBLOS, Tarnów 1997 ISBN 83-86889-36-5 SPIS TREŚCI Wstęp.................................. 9 :2 6.,H. 1998 Nihil obs tat Tarnów,

Bardziej szczegółowo

PROPOZYCJA CZYTAŃ BIBLIJNYCH tylko na Msze św. z formularzem o św. Janie Pawle II.

PROPOZYCJA CZYTAŃ BIBLIJNYCH tylko na Msze św. z formularzem o św. Janie Pawle II. 22 października ŚW. JANA PAWŁA II, PAPIEŻA Wspomnienie obowiązkowe [ Formularz mszalny ] [ Liturgia Godzin ] PROPOZYCJA CZYTAŃ BIBLIJNYCH tylko na Msze św. z formularzem o św. Janie Pawle II. 1 / 8 W pozostałych

Bardziej szczegółowo

ODKRYWCZE STUDIUM BIBLIJNE

ODKRYWCZE STUDIUM BIBLIJNE ODKRYWCZE STUDIUM BIBLIJNE EWANGELI JANA 6:44-45 Nikt nie może przyjść do mnie, jeżeli go nie pociągnie Ojciec, który mnie posłał, a Ja go wskrzeszę w dniu ostatecznym. Napisano bowiem u proroków: I będą

Bardziej szczegółowo

Prowadzenie rozmów na podstawie Pism i określenia chrześcijaństwo oraz Ukrzyżowany

Prowadzenie rozmów na podstawie Pism i określenia chrześcijaństwo oraz Ukrzyżowany i określenia chrześcijaństwo oraz Ukrzyżowany Do niedawna książka pt. była jedną z najważniejszych publikacji Świadków Jehowy. Nadal jest stosowana, jako 'ściągaczka' podczas rozmów z ludźmi, ale dziś

Bardziej szczegółowo

Cele nauczania w ramach przedmiotu - religia.

Cele nauczania w ramach przedmiotu - religia. Cele nauczania w ramach przedmiotu - religia. Katecheza jest wychowaniem w wierze dzieci i młodzieży. Obejmuje przede wszystkim wyjaśnianie nauki chrześcijańskiej, podawanej w sposób systematyczny i całościowy

Bardziej szczegółowo

1. Fundamentalizm jako ruch religijny

1. Fundamentalizm jako ruch religijny Aspekty zagadnienia 1. Zjawisko fundamentalizmu biblijnego 2. Fundamentalistyczna lektura Biblii i jej charakterystyczne cechy 3. Zagrożenia płynące z fundamentalistycznej lektury Biblii 1. Fundamentalizm

Bardziej szczegółowo

KRYTERIA OCEN Z RELIGII

KRYTERIA OCEN Z RELIGII KRYTERIA OCEN Z RELIGII Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: posiada religijne wykraczające poza program nauczania i potrafi je zaprezentować, jest bardzo aktywny na lekcji, chętnie włącza się w dyskusje

Bardziej szczegółowo

SOLA SCRIPTURA PISMO ŚWIĘTE I JEGO AUTORYTET W KOŚCIELE

SOLA SCRIPTURA PISMO ŚWIĘTE I JEGO AUTORYTET W KOŚCIELE SOLA SCRIPTURA PISMO ŚWIĘTE I JEGO AUTORYTET W KOŚCIELE Pojęcie Sola Scriptura Sola scriptura - jedna z podstawowych zasad protestantyzmu. Głosi, że Pismo Święte jest samowystarczalnym źródłem wiary chrześcijańskiej,

Bardziej szczegółowo

Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH

Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH CHARAKTERYSTYKA: Program przeznaczony jest dla uczniów szkół ponadpodstawowych: liceum, technikum oraz szkół zawodowych. Katechezy

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA PROGRAMOWE I KRYTERIA WYMAGAŃ z KATECHEZY. w SZKOLE PODSTAWOWEJ w KOŃCZYCACH MAŁYCH KLASY IV - VI

WYMAGANIA PROGRAMOWE I KRYTERIA WYMAGAŃ z KATECHEZY. w SZKOLE PODSTAWOWEJ w KOŃCZYCACH MAŁYCH KLASY IV - VI WYMAGANIA PROGRAMOWE I KRYTERIA WYMAGAŃ z KATECHEZY w SZKOLE PODSTAWOWEJ w KOŃCZYCACH MAŁYCH KLASY IV - VI WYMAGANIA Z RELIGII DLA KLASY IV I. Znajomość modlitw: poznane w kl. I- III; Modlitwa różańcowa.

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA PROGRAMOWE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z RELIGII DLA KLASY VI.

WYMAGANIA PROGRAMOWE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z RELIGII DLA KLASY VI. WYMAGANIA PROGRAMOWE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z RELIGII DLA KLASY VI. Przedmiot oceny 1. Cytaty z Pisma św., modlitwy, pieśni 2. Zeszyt przedmioto wy 3. Prace domowe 4. Testy i sprawdziany OCENA celująca

Bardziej szczegółowo

2 NIEDZIELA PO NARODZENIU PAŃSKIM

2 NIEDZIELA PO NARODZENIU PAŃSKIM 2 NIEDZIELA PO NARODZENIU PAŃSKIM PIERWSZE CZYTANIE Syr 24, 1-2. 8-12 Mądrość Boża mieszka w Jego ludzie Czytanie z Księgi Syracydesa. Mądrość wychwala sama siebie, chlubi się pośród swego ludu. Otwiera

Bardziej szczegółowo

Ankieta, w której brało udział wiele osób po przeczytaniu

Ankieta, w której brało udział wiele osób po przeczytaniu 3 WSTĘP 5 Wstęp Ankieta, w której brało udział wiele osób po przeczytaniu książki pt. Wezwanie do Miłości i zawartego w niej Apelu Miłości objawia tym, którzy tego nie wiedzieli, iż książka ta, wołanie

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA Z RELIGII NA POSZCZEGÓLNE OCENY W KLASIE IV

WYMAGANIA Z RELIGII NA POSZCZEGÓLNE OCENY W KLASIE IV WYMAGANIA Z RELIGII NA POSZCZEGÓLNE OCENY W KLASIE IV Rozdział I Żyję w przyjaźni z Jezusem - charakteryzuje postawę przyjaciela Jezusa - wymienia warunki przyjaźni z Jezusem praktykowanie pierwszych piątków

Bardziej szczegółowo

Religia ks. Paweł Mielecki Klasa IV

Religia ks. Paweł Mielecki Klasa IV Religia ks. Paweł Mielecki Klasa IV Na ocenę celującą uczeń: Posiada wiedzę i umiejętności przewidziane na ocenę bardzo dobrym (co najmniej w 90%), a nad to: Samodzielnie i twórczo rozwija własne zainteresowania

Bardziej szczegółowo

1 Zagadnienia wstępne

1 Zagadnienia wstępne 1 Zagadnienia wstępne 2 Ale o co chodzi? Czy ta wiedza jest do zbawienia koniecznie potrzebna? NIE, ale można ją wykorzystać by ułatwić sobie życie Lecz wiedza wbija w pychę, miłość zaś buduje. 1 Kor 8,1

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z religii kl. VI w oparciu o realizowany program Poznaję Boga i w Niego wierzę nr: AZ-2-01/10

Wymagania edukacyjne z religii kl. VI w oparciu o realizowany program Poznaję Boga i w Niego wierzę nr: AZ-2-01/10 Wymagania edukacyjne z religii kl. VI w oparciu o realizowany program Poznaję Boga i w Niego wierzę nr: AZ-2-01/10 Ocena niedostateczny Uczeń nie opanował umiejętności i wiadomości określonych w podstawie

Bardziej szczegółowo

Chrześcijaństwo skupia w sobie wiele odłamów, które powstały przez lata, opierający się jednak na jednej nauce Jezusa Chrystusa.

Chrześcijaństwo skupia w sobie wiele odłamów, które powstały przez lata, opierający się jednak na jednej nauce Jezusa Chrystusa. Chrześcijaństwo Chrześcijaństwo jest jedną z głównych religii monoteistycznych wyznawanych na całym świecie. Jest to największa religia pod względem wyznawców, którzy stanowią 1/3 całej populacji. Najliczniej

Bardziej szczegółowo

Kryteria oceniania z religii klasa VII. Błogosławieni, którzy szukają Jezusa. Wydawnictwo Jedność. Ocena celująca:

Kryteria oceniania z religii klasa VII. Błogosławieni, którzy szukają Jezusa. Wydawnictwo Jedność. Ocena celująca: Kryteria oceniania z religii klasa VII Błogosławieni, którzy szukają Jezusa Wydawnictwo Jedność Ocena celująca: Samodzielnie i twórczo wyjaśnia, że wiara jest wejściem w osobistą relację z Bogiem Charakteryzuje

Bardziej szczegółowo

1. Jestem już w klasie IV Potrafię opowiedzieć, w jaki sposób będę pogłębiał swoją wspólnotę z Jezusem

1. Jestem już w klasie IV Potrafię opowiedzieć, w jaki sposób będę pogłębiał swoją wspólnotę z Jezusem Religia Klasa IV 1. Jestem już w klasie IV Potrafię opowiedzieć, w jaki sposób będę pogłębiał swoją wspólnotę z Jezusem Uzasadniam wartość solidnej i systematycznej pracy Motywuję potrzebę modlitwy 2.

Bardziej szczegółowo

ZESPÓŁ SZKÓŁ NR. 1 im. JANA PAWŁA II W BEŁŻYCACH. SZKOŁA PODSTAWOWA KRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII

ZESPÓŁ SZKÓŁ NR. 1 im. JANA PAWŁA II W BEŁŻYCACH. SZKOŁA PODSTAWOWA KRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII ZESPÓŁ SZKÓŁ NR. 1 im. JANA PAWŁA II W BEŁŻYCACH. SZKOŁA PODSTAWOWA KRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII Uczeń otrzymujący ocenę wyższą spełnia wymagania na ocenę niższą. KLASA IV Program AZ-2-01/10. Ocena dopuszczająca

Bardziej szczegółowo

Bóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana?

Bóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana? Bóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana? W skali od 1 do 10 (gdzie 10 jest najwyższą wartością) określ, w jakim stopniu jesteś zaniepokojony faktem, że większość młodzieży należącej do Kościoła hołduje

Bardziej szczegółowo

Kryteria oceniania z religii dla klasy pierwszej liceum

Kryteria oceniania z religii dla klasy pierwszej liceum Kryteria oceniania z religii dla klasy pierwszej liceum ROZDZIAŁ CELUJĄCY BARDZO DOBRY DOBRY DOSTATECZNY DOPUSZCZAJĄCY NIEDOSTATECZNY I. Kim jestem? 2. Uzupełnia zdobytą na 3. Aktywnie uczestniczy w lekcji

Bardziej szczegółowo

Drzewo skrutacji J 1, 1-18

Drzewo skrutacji J 1, 1-18 1 Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, i Bogiem było Słowo. 2 Ono było na początku u Boga. 3 Wszystko przez Nie się stało, a bez Niego nic się nie stało, [z tego], co się stało. 4 W Nim było życie,

Bardziej szczegółowo

ROK SZKOLNY 2016/2017

ROK SZKOLNY 2016/2017 ROK SZKOLNY 2016/2017 Podstawowe kryteria przedmiotowego systemu oceniania z religii dla klas I Ocena celująca: uczeń: spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą; czynnie uczestniczy w życiu swojej parafii;

Bardziej szczegółowo

Nabożeństwo powołaniowo-misyjne

Nabożeństwo powołaniowo-misyjne Nabożeństwo powołaniowo-misyjne Nabożeństwo powołaniowo-misyjne (Wystawienie Najświętszego Sakramentu) K: O Boże, Pasterzu i nauczycielu wiernych, któryś dla zachowania i rozszerzenia swojego Kościoła

Bardziej szczegółowo

Przedmiot: religia. Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z religii w kl. I liceum.

Przedmiot: religia. Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z religii w kl. I liceum. Przedmiot: religia Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z religii w kl. I liceum. Wymagania ogólne ROZDZIAŁ CELUJĄCY BARDZO DOBRY DOBRY

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klas I VI WYMAGANIA PODSTAWOWE I PONADPODSTAWOWE Z RELIGII DLA KLASY I

Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klas I VI WYMAGANIA PODSTAWOWE I PONADPODSTAWOWE Z RELIGII DLA KLASY I Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klas I VI WYMAGANIA PODSTAWOWE I PONADPODSTAWOWE Z RELIGII DLA KLASY I I. Znajomość modlitw: Znak Krzyża; Modlitwa Pańska; Pozdrowienie Anielskie;

Bardziej szczegółowo

ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA RELIGII W KLASACH I LICEUM. TEMAT Godz. TREŚCI NAUCZANIA WYNIKAJĄCE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ KATECHEZY Czas realizacji

ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA RELIGII W KLASACH I LICEUM. TEMAT Godz. TREŚCI NAUCZANIA WYNIKAJĄCE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ KATECHEZY Czas realizacji ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA RELIGII W KLASACH I LICEUM Numer programu : AZ-4-01/10 Tytuł programu: Świadek Chrystusa Numer podręcznika AZ-41-01/10-Wa-1/12 Tytuł podręcznika: Być świadkiem Zmartwychwstałego

Bardziej szczegółowo

ŚWIĘTO ŚWIĘTEJ RODZINY

ŚWIĘTO ŚWIĘTEJ RODZINY ŚWIĘTO ŚWIĘTEJ RODZINY W Kościele katolickim obchodzi się święto Świętej Rodziny w niedzielę w oktawie Bożego Narodzenia, a jeżeli w danym roku nie ma takiej niedzieli, dnia 30 grudnia. Z kultem Świętej

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe i kryteria oceniania - religia. Jest wzorem dla innych pod względem: pilności, odpowiedzialności, samodzielności.

Wymagania programowe i kryteria oceniania - religia. Jest wzorem dla innych pod względem: pilności, odpowiedzialności, samodzielności. Wymagania programowe i kryteria oceniania - religia I. Podstawowe: Na ocenę celującą uczeń: Prowadzi zeszyt i odrabia zadania domowe. Jest wzorem dla innych pod względem: pilności, odpowiedzialności, samodzielności.

Bardziej szczegółowo

ADORACJA EUCHARYSTYCZNA

ADORACJA EUCHARYSTYCZNA ADORACJA EUCHARYSTYCZNA Gdy w środowisku chrześcijańskim mówi się o adoracji, spontanicznie i słusznie myślimy o adoracji Najświętszego Sakramentu. Ona jest źródłem i uprzywilejowanym miejscem wszelkiej

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA PODSTAWOWE I PONADPODSTAWOWE Z RELIGII DLA KLASY IV

WYMAGANIA PODSTAWOWE I PONADPODSTAWOWE Z RELIGII DLA KLASY IV WYMAGANIA PODSTAWOWE I PONADPODSTAWOWE Z RELIGII DLA KLASY IV I. MODLITWY Odtwarza z pamięci formuły modlitewne: Poznane w kl. I- III zawarte w książeczce nabożeństwa Modlitwa różańcowa; II. WIADOMOŚCI

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE W ZAKRESIE IV KLASY SZKOŁY PODSTAWOWEJ. Zaproszeni przez Boga z serii Drogi przymierza

WYMAGANIA EDUKACYJNE W ZAKRESIE IV KLASY SZKOŁY PODSTAWOWEJ. Zaproszeni przez Boga z serii Drogi przymierza WYMAGANIA EDUKACYJNE W ZAKRESIE IV KLASY SZKOŁY PODSTAWOWEJ Zaproszeni przez Boga z serii Drogi przymierza Wymagania edukacyjne śródroczne Ocena celująca Ocenę celującą przewiduję dla uczniów przejawiających

Bardziej szczegółowo

Pięćdziesiątnica i Paruzja. 2. Jak być lojalnym wobec Pana i swego dziedzictwa kościelnego: proroctwo i instytucja

Pięćdziesiątnica i Paruzja. 2. Jak być lojalnym wobec Pana i swego dziedzictwa kościelnego: proroctwo i instytucja Pięćdziesiątnica i Paruzja 2. Jak być lojalnym wobec Pana i swego dziedzictwa kościelnego: proroctwo i instytucja Kontekst Odnowy DŚ został wylany w Odnowie na świat pełen poważnych podziałów, włącznie

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z religii. kl. IV w oparciu o realizowany program Poznaję Boga i w Niego wierzę. nr AZ-2-01/10

Wymagania edukacyjne z religii. kl. IV w oparciu o realizowany program Poznaję Boga i w Niego wierzę. nr AZ-2-01/10 Wymagania edukacyjne z religii kl. IV w oparciu o realizowany program Poznaję Boga i w Niego wierzę Ocena niedostateczny nr AZ-2-01/10 Uczeń nie opanował umiejętności i wiadomości określonych w podstawie

Bardziej szczegółowo

W s k a z ó w k i p r a k t y c z n e L E K T O R

W s k a z ó w k i p r a k t y c z n e L E K T O R W s k a z ó w k i p r a k t y c z n e L E K T O R O G Ó L N E Z A S A D Y Każdy posługujący w liturgii: pamięta, że uczestniczy w misterium i ma innych do niego prowadzić przygotowuje się do swoich zadań

Bardziej szczegółowo

KWESTIONARIUSZ dla osób ubiegających się o tytuł KANDYDATA NA DIAKONA

KWESTIONARIUSZ dla osób ubiegających się o tytuł KANDYDATA NA DIAKONA KWESTIONARIUSZ dla osób ubiegających się o tytuł KANDYDATA NA DIAKONA ZDJĘCIE KANDYDATA (nakleić ) Informacje wstępne Dane zawarte w kwestionariuszu są poufne i znajdują się w wyłącznej dyspozycji Naczelnej

Bardziej szczegółowo

Ewangelia z wyspy Patmos

Ewangelia z wyspy Patmos Ewangelia z wyspy Patmos Lekcja 1 na 5. stycznia 2019 Błogosławiony ten, który czyta, i ci, którzy słuchają słów proroctwa i zachowują to, co w nim jest napisane; czas bowiem jest bliski (Objawienie 1:3)

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA Z RELIGII. I. Czy przyjaźnię się z Panem Jezusem? Ocena Dobra

WYMAGANIA Z RELIGII. I. Czy przyjaźnię się z Panem Jezusem? Ocena Dobra WYMAGANIA Z RELIGII I. Czy przyjaźnię się z Panem Jezusem? Niedostateczna Dopuszczająca Dostateczna Dobra bardzo dobra Celująca Wykazuje rażący brak wiadomości programowych klasy IV. Wykazuje zupełny brak

Bardziej szczegółowo

KRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII. Uczeń otrzymujący ocenę wyższą spełnia wymagania na ocenę niższą.

KRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII. Uczeń otrzymujący ocenę wyższą spełnia wymagania na ocenę niższą. KRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII Uczeń otrzymujący ocenę wyższą spełnia wymagania na ocenę niższą. KLASA I Semestr I Ocena dopuszczająca -Umie wykonać znak krzyża, -Zna niektóre modlitwy i wymaga dużej pomocy

Bardziej szczegółowo

Pismo Święte w Przekładzie Nowego Świata plagiatem, tłumaczeniem amatorów czy wiarygodnym 1przekład

Pismo Święte w Przekładzie Nowego Świata plagiatem, tłumaczeniem amatorów czy wiarygodnym 1przekład Pismo Święte w Przekładzie Nowego Świata plagiatem, tłumaczeniem amatorów czy wiarygodnym przekładem? (cz. 1) Biblia Świadków Jehowy to Pismo Święte w Przekładzie Nowego Świata, zwane Przekładem Nowego

Bardziej szczegółowo

Pytania konkursowe. 3. Kim z zawodu był ojciec Karola Wojtyły i gdzie pracował? 4. Przy jakiej ulicy w Wadowicach mieszkali Państwo Wojtyłowie?

Pytania konkursowe. 3. Kim z zawodu był ojciec Karola Wojtyły i gdzie pracował? 4. Przy jakiej ulicy w Wadowicach mieszkali Państwo Wojtyłowie? Pytania konkursowe 1. Podaj imię i nazwisko Jana Pawła II. 2. Podaj imię brata Karola Wojtyły. 3. Kim z zawodu był ojciec Karola Wojtyły i gdzie pracował? 4. Przy jakiej ulicy w Wadowicach mieszkali Państwo

Bardziej szczegółowo

ROK SZKOLNY 2016/2017

ROK SZKOLNY 2016/2017 ROK SZKOLNY 2016/2017 Podstawowe kryteria przedmiotowego systemu oceniania z religii dla klas III Ocena celująca spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą; posiadane wiadomości łączy ze sobą w systematyczny

Bardziej szczegółowo

BOŻE OBJAWIENIE tematy i wiedza Księga PŚ (Jak czytać Pismo Święte? Najważniejsze księgi historyczne Starego Testamentu i ich bohaterowie.

BOŻE OBJAWIENIE tematy i wiedza Księga PŚ (Jak czytać Pismo Święte? Najważniejsze księgi historyczne Starego Testamentu i ich bohaterowie. Księga PŚ (Jak czytać Pismo Święte? Najważniejsze księgi historyczne Starego Testamentu i ich bohaterowie.) YK 14-19, notatka w zeszycie, prezentacja, skrypt Pojęcia: Biblia, kanon, natchnienie Podział

Bardziej szczegółowo

Witamy serdecznie. Świecki Ruch Misyjny EPIFANIA, Zbór w Poznaniu

Witamy serdecznie. Świecki Ruch Misyjny EPIFANIA, Zbór w Poznaniu Witamy serdecznie Świecki Ruch Misyjny EPIFANIA, Zbór w Poznaniu Świecki Ruch Misyjny Epifania Świecki Ruch Misyjny "Epifania" jest międzynarodowym, niezależnym, niesekciarskim, nieobliczonym na zysk,

Bardziej szczegółowo

LITURGIA DOMOWA. Modlitwy w rodzinach na niedziele Adwentu Spis treści. Gliwice 2017 [Do użytku wewnętrznego]

LITURGIA DOMOWA. Modlitwy w rodzinach na niedziele Adwentu Spis treści. Gliwice 2017 [Do użytku wewnętrznego] Spis treści LITURGIA DOMOWA Wstęp do Liturgii Domowej w Okresie Adwentu 2017 r.... 2 Spotkania na niedziele Adwentu: I Niedziela Adwentu [B]... 3 II Niedziela Adwentu [B]... 4 III Niedziela Adwentu [B]...

Bardziej szczegółowo

W którym Babilonie był Apostoł Piotr?

W którym Babilonie był Apostoł Piotr? Świadkowie Jehowy mają problemy z identyfikacją Babilonu z listu 1P 5:13. Przynajmniej jeden raz przyznali, w omawianej poniżej publikacji, że nie tylko literalny Babilon nosił tę nazwę. A iwęc skąd wiedzą,

Bardziej szczegółowo

George Augustin. Powołany do radości. Z przedmową. kardynała Waltera Kaspera. Przekład. Grzegorz Rawski

George Augustin. Powołany do radości. Z przedmową. kardynała Waltera Kaspera. Przekład. Grzegorz Rawski George Augustin Powołany do radości t wo j e ż y c i e w k ap ł a ń s t w i e Z przedmową kardynała Waltera Kaspera Przekład Grzegorz Rawski Wydawnictwo WAM Księża Jezuici Kraków 2015 SPIS TREŚCI PRZEDMOWA

Bardziej szczegółowo

- uczeń posiadł wiedzę i umiejętności znacznie przekraczające program nauczania katechezy

- uczeń posiadł wiedzę i umiejętności znacznie przekraczające program nauczania katechezy Kryteria oceniania z religii kl. I gimnazjum Ocena celująca - uczeń posiadł wiedzę i umiejętności znacznie przekraczające program nauczania katechezy - twórczo rozwija własne uzdolnienia oraz dba o własną

Bardziej szczegółowo

I. Program studiów 6-letnich jednolitych magisterskich Kierunek: Teologia Specjalność: Kapłańska

I. Program studiów 6-letnich jednolitych magisterskich Kierunek: Teologia Specjalność: Kapłańska 1. Przedmioty obowiązkowe 1.1. Kanon studiów teologicznych I. Program studiów 6-letnich jednolitych magisterskich Kierunek: Teologia Specjalność: Kapłańska Wstęp do filozofii Z 1 Historia filozofii starożytnej

Bardziej szczegółowo

Lekcja 2 na 14 października 2017

Lekcja 2 na 14 października 2017 Lekcja 2 na 14 października 2017 Zakon bowiem został nadany przez Mojżesza, łaska zaś i prawda stała się przez Jezusa Chrystusa (Jan 1:17) Wielkie obietnice: lepsze życie w zamian za posłuszeństwo. Lepsze

Bardziej szczegółowo

Bp H. Tomasik: Przed nami czas zadań

Bp H. Tomasik: Przed nami czas zadań W najbliższą niedzielę zakończy się Rok Wiary. Jakie będą jego owoce? Biskup Henryk Tomasik przedstawia kilka propozycji: poszanowanie dnia świętego, systematyczne uczestnictwo w niedzielnej Mszy Świętej,

Bardziej szczegółowo

9 STYCZNIA Większej miłości nikt nie ma nad tę, jak gdy kto życie swoje kładzie za przyjaciół swoich. J,15,13 10 STYCZNIA Już Was nie nazywam

9 STYCZNIA Większej miłości nikt nie ma nad tę, jak gdy kto życie swoje kładzie za przyjaciół swoich. J,15,13 10 STYCZNIA Już Was nie nazywam Wiara jest łaską, którą otrzymujesz Boga, ale wiara to także decyzja twojego serca, które mówi, tak, wierzę, że Bóg mnie kocha. Tak, wierzę, że moje życie może się zmienić. Tak, wierzę, że Bóg może przywrócić

Bardziej szczegółowo

Uczeń spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, oraz: - wykazuje w jaki sposób powstała Biblia. - opisuje symbole Ewangelistów w sztuce sakralnej

Uczeń spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, oraz: - wykazuje w jaki sposób powstała Biblia. - opisuje symbole Ewangelistów w sztuce sakralnej WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Religia klasa 5 : oceny dopuszczająca i dostateczna : oceny dobra, bardzo dobra, celująca Uwaga dotycząca oceniania na każdym poziomie wymagań: Aby uzyskać kolejną,

Bardziej szczegółowo

ADWENT, NARODZENIE PAŃSKIE I OKRES ZWYKŁY

ADWENT, NARODZENIE PAŃSKIE I OKRES ZWYKŁY Archidiecezjalny Program Duszpasterski ROK B ADWENT, NARODZENIE PAŃSKIE I OKRES ZWYKŁY Komentarze do niedzielnej liturgii słowa Poznań 2008/2009 25 ADWENT I Niedziela Adwentu 30 listopada 2008 Iz 63,16b-17.19b;

Bardziej szczegółowo

JAK PRZECZYTAĆ BIBLIĘ W 1 ROK? PROPOZYCJA CZYTAŃ.

JAK PRZECZYTAĆ BIBLIĘ W 1 ROK? PROPOZYCJA CZYTAŃ. JAK PRZECZYTAĆ BIBLIĘ W 1 ROK? PROPOZYCJA CZYTAŃ. Jest to propozycja przeczytania całego Pisma Świętego w ciągu roku kalendarzowego (przeczytania, a nie modlitwy Słowem Bożym!). W zależności od tempa czytania,

Bardziej szczegółowo

PRAWDA W ŻYCIU CZŁOWIEKA

PRAWDA W ŻYCIU CZŁOWIEKA PRAWDA W ŻYCIU CZŁOWIEKA WŁODZIMIERZ ZATORSKI OSB PRAWDA W ŻYCIU CZŁOWIEKA Opracowanie graficzne: JAN NIEć Redakcja: ALDONA SKUDRZYK TERESA LUBOWIECKA Korekta: ANNA NOWAK Superiorum permissu: Opactwo

Bardziej szczegółowo

Normy typograficzne i metodologiczne artykułów w Roczniku Teologii Katolickiej

Normy typograficzne i metodologiczne artykułów w Roczniku Teologii Katolickiej Normy typograficzne i metodologiczne artykułów w Roczniku Teologii Katolickiej 1. Zasady publikowania Redakcja przyjmuje do publikacji artykuły naukowe w języku polskim i językach kongresowych (angielskim,

Bardziej szczegółowo

DUCH ŚWIĘTY O DZIEWCZYNCE U STUDNI

DUCH ŚWIĘTY O DZIEWCZYNCE U STUDNI SPOTKANIE 5 DUCH ŚWIĘTY Dla ułatwienia poszczególne zadania oznaczone są symbolami. Legenda pozwoli Ci łatwo zorientować się w znaczeniu tych symboli: O DZIEWCZYNCE U STUDNI Mała dziewczynka stała z dziadkiem

Bardziej szczegółowo

TRIDUUM PASCHALNE MĘKI, ŚMIERCI I ZMARTWYCHWSTANIA CHRYSUSA ŚPIEWNIK

TRIDUUM PASCHALNE MĘKI, ŚMIERCI I ZMARTWYCHWSTANIA CHRYSUSA ŚPIEWNIK TRIDUUM PASCHALNE MĘKI, ŚMIERCI I ZMARTWYCHWSTANIA CHRYSUSA ŚPIEWNIK PARAFIA ŚWIĘTEGO STANISŁAWA BISKUPA I MĘCZENNIKA W ŁABOWEJ A.D. 2015 TRIDUUM PASCHALNE Męki, Śmierci i Zmartwychwstania Pana Ogólne

Bardziej szczegółowo

Chrześcijanin a Przykazania Dekalogu

Chrześcijanin a Przykazania Dekalogu Chrześcijanin a Przykazania Dekalogu UWAŻANO JE ZA NAJWIĘKSZY KODEKS MORALNY ZNANY KIEDYKOLWIEK NA ZIEMI. NAZYWANO JE STRASZNĄ DZIESIĄTKĄ! PRZEZ WIEKI ZAWIESZANO JE NA ŚCIANACH CHRZEŚCIJAŃSKICH DOMÓW.

Bardziej szczegółowo

były wolne od lęków wyjaśnia, czym charakteryzuje się postępowanie ludzi, którzy mają nadzieję. z tęsknotami Jezusa

były wolne od lęków wyjaśnia, czym charakteryzuje się postępowanie ludzi, którzy mają nadzieję. z tęsknotami Jezusa I. Świadkowie Chrystusa 2 3 4 5 6 określa sposoby odnoszenia się do Boga na wzór Jezusa wyjaśnia, czym charakteryzuje się postępowanie ludzi, którzy mają nadzieję. określa sposoby odnoszenia się do Boga

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klasy IV. I. Podstawowe:

Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klasy IV. I. Podstawowe: Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klasy IV I. Podstawowe: Na ocenę celującą uczeń: Spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą. Posiada wiedzę i umiejętności, które są efektem samodzielnej

Bardziej szczegółowo

Proszę bardzo! ...książka z przesłaniem!

Proszę bardzo! ...książka z przesłaniem! Proszę bardzo!...książka z przesłaniem! Przesłanie, które daje odpowiedź na pytanie co ja tu właściwie robię? Przesłanie, które odpowie na wszystkie twoje pytania i wątpliwości. Z tej książki dowiesz się,

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA Z RELIGII. 1. Świadkowie Chrystusa

WYMAGANIA Z RELIGII. 1. Świadkowie Chrystusa WYMAGANIA Z RELIGII 1. Świadkowie Chrystusa często nie przynosi go na lekcje. definiuje, czym jest lęk; określa sposoby odnoszenia się do Boga na wzór Jezusa. potrafi podać z nauczyciela zasady życia wspólnoty

Bardziej szczegółowo

ROK SZKOLNY 2017/2018 WYMAGANIA EDUKACYJNE I SPOSOBY SPRAWDZANIA WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI

ROK SZKOLNY 2017/2018 WYMAGANIA EDUKACYJNE I SPOSOBY SPRAWDZANIA WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI Klasa- Oddział Przedszkolny - Pan Bóg stworzył świat i nas. - Każdy z nas ma swojego Anioła Stróża. - Modlitwa różańcowa. - Pismo święte słowem Pana Boga. - Nasza codzienna modlitwa. - Uroki pór roku stworzonych

Bardziej szczegółowo

Manuskrypt. Łacińskie manu scriptus czyli dosłownie napisany ręcznie Dokument napisany odręcznie, w przeciwieństwie do drukowanego

Manuskrypt. Łacińskie manu scriptus czyli dosłownie napisany ręcznie Dokument napisany odręcznie, w przeciwieństwie do drukowanego MUZEUM MANUSKRYPTÓW Czym się zajmiemy? Manuskrypt co to takiego? Jak powstawały manuskrypty Manuskrypty Starego Testamentu Manuskrypty Nowego Testamentu Historia polskich przekładów Biblii Dlaczego manuskrypty

Bardziej szczegółowo