RESOPAL INSPIROWANY SZTUKĄ

Transkrypt

1 7 / 2010 ISSN: STADION LEGII Warszawska realizacja pracowni JSK Architekci NOWE SUKIENNICE Historia z teraźniejszością TAK ZNACZY WIĘCEJ Wywiad z Kai-Uwe Bergmannem

2 WIĘCEJ NIŻ LAMINAT RESOPAL INSPIROWANY SZTUKĄ Funkcja RDS Odbiór sygnału RDS z wybranej stacji pozwala na wyświetlanie nazwy programu, częstotliwości pasma i aktualnej godziny; bez konieczności samodzielnego ich ustawiania. Czujniki pojemnościowe Obsługa za pośrednictwem delikatnych muśnięć pola obsługowego. Szczególną zaletą jest możliwość załączenia radia przez dotkniecie dowolnego przycisku. autorskie kolekcje niemieckich artystów Larsa Contzen'a i Markusa Wasse kilkaset propozycji graficznych w najwyższej jakości powierzchni zapewnionej przez Resopal kolekcja Pure Identity zdobywca wyróżnienia INTERZUM 2009 ogromny wybór rozmiarów i kolekcji laminatów HPL Czysty dźwięk Podtynkowe radio Gira z RDS ze specjalnie zaprojektowanym głośnikiem zapewnia czysty dźwięk, a dzięki dodatkowemu głośnikowi staje się radiem stereofonicznym. Muzyka wprost ze ściany UKF wzgl. MP3 Nowość. Gira podtynkowe radio z RDS Nowe podtynkowe radio RDS Gira jest instalowane w ścianie, dzięki czemu nie zajmuje miejsca. Komfort zapewnia czytelny i przejrzysty wyświetlacz, na którym pojawiają się informacje o programie i dane nadawcy, oraz dotykowe pole obsługi. Głośniki nowej generacji przekonują wysoką jakością dźwięku, a dokupienie dodatkowego głośnika pozwala na odbiór stereofoniczny. Inne funkcje: samoczynne wyłączanie (tzw. sleep), pamięć stacji, możliwość przyłączenia odtwarzacza MP3 (za pośrednictwem dodatkowego gniazda cinch). Więcej informacji na stronie: biuro@tema.pl lub tel Na ilustracji: Podtynkowe radio z RDS, Gira Esprit, czarne szkło, kolor alu LAMINart sp. z o.o. ul. Laskowa 24, Stęszew tel. (61) , tel./fax (61) office@laminart.pl, Filie handlowe: ul. Piłsudskiego 2 ul. Sportowa 1 ul. Piekarnicza 12a ul. Gen. F. Kleeberga 14b ul. Św. Antoniego Padewskiego 5/ Kalwaria Zebrzydowska Brwinów Gdańsk Białystok Łódź tel./fax (33) tel./fax (22) tel. (58) tel./fax (85) tel. (42) GSM GSM fax (58) GSM tel./fax (42) kalwaria@laminart.pl brwinow@laminart.pl gdansk@laminart.pl bialystok@laminart.pl lodz@laminart.pl świat architektury 3

3 Historia i współczesność Tytuł jednego z działów świata architektury dobrze obrazuje nie tylko jego problematykę, związaną z przebudową i rozbudową tkanki historycznej, ale i środowisko, w jakim porusza się projektant. Architekt czerpie inspirację z kontekstu urbanistycznego i historii miejsca, w którym pracuje. Przygląda się współczesnym trendom i wybiera te, które są zgodne z sąsiedztwem inwestycji, a przede wszystkim z jego filozofią architektury. To podejście ujawnia się zwłaszcza przy realizacjach takich jak Sukiennice w Krakowie, które są mocno wpisane w historię Polski. Złożoność zagadnień połączonych w tym unikalnym przedsięwzięciu przedstawiamy w sekcji Historia i współczesność. Wydanie otwieramy natomiast kontynuacją tematu (nr 6/2010), który dotyczył obiektów sportowych artykułem o stadionie Legii, wzniesionym według projektu JSK Architekci. O innowacyjnych rozwiązaniach technicznych i konsultacjach merytorycznych opowiadają autorzy, dla których bezpieczeństwo i wygoda użytkowników są w architekturze elementami kluczowymi. Z kolei w artykule o Hali Politechniki Świętokrzyskiej znajdziecie Państwo informacje dotyczące budynku o podobnej funkcji, lecz mniejszej skali, opracowanego z myślą o potrzebach uczelni wyższej. Problematyka projektowania obiektów sportowych została również poruszona w tekście o centrum rekreacyjno-sportowym w Zielonej Górze. Wewnątrz numeru i tym razem nie zabraknie biurowców (m.in. Centrum Biurowe Kazimierz), obiektów mieszkaniowych (zespół budynków w Poznaniu) oraz komercyjnych parking w Kielcach. O historii, współczesności, a nawet przyszłości architektury rozmawialiśmy z interesującymi gośćmi. Działalność pracowni Bjarke Ingels Group i jej intrygujące motto Yes is More przedstawił nam Kai-Uwe Bergmann, jeden z partnerów firmy. Natomiast o tworzeniu na terenie Polski opowiedziała Agnieszka Młotkowska, właścicielka pracowni Lacerta Studio & Ronja Design. W Specjalizacjach rozwijamy zagadnienie parkingów wielopoziomowych. Nowa inwestycja w Kielcach stanowi przykład niesztampowej architektury współczesnej, mimo spełniania powszedniej funkcji. Przyszłość miesza się z teraźniejszością, historia kształtuje współczesność tę myśl zawarliśmy w najnowszym wydaniu świata architektury, którego lekturę polecam na wydłużające się jesienne wieczory.

4 ROZPORZĄDZENIA I USTAWY W numerze: HOTELE 64 Zagadnienia prawne WYDARZENIA SYLWETKI NOWOŚCI PRODUKTOWE 10 WIELOZADANIOWA ARCHITEKTURA 68 Lacerta Studio & Ronja Design PROJEKT Z OKŁADKI STADION LEGII 14 Warszawska realizacja pracowni JSK Architekci HISTORIA I WSPÓŁCZESNOŚĆ NOWE SUKIENNICE 72 Tam, gdzie historia spotyka się z teraźniejszością I UDLANDET TAK ZNACZY WIĘCEJ 26 Wywiad z Kai-Uwe Bergmannem z Bjarke Ingels Group JUBILEUSZ FIRMY YAWAL SA lat doświadczenia w profilach aluminiowych SPECJALIZACJE REALIZACJE W POLSCE CENTRUM REKREACYJNO-SPORTOWE 30 w Zielonej Górze PARKING INACZEJ 80 Parking wielopoziomowy wraz z budynkiem wystawienniczym w Kielcach CENTRUM BIUROWE KAZIMIERZ 40 Przy ul. Podgórskiej w Krakowie BASEN DLA NURKÓW 88 Kaszubskie centrum sportowo-rekreacyjne CENTRUM BIUROWE FRANCUSKA 46 w Katowicach WNĘTRZA EKOLOGIA I WNĘTRZA 96 Projekt wnętrz biurowca Det Norske Veritas Poland DNV Technology Centre Gdynia HALA POLITECHNIKI ŚWIĘTOKRZYSKIEJ 54 Obiekt sportowy w Kielcach LIFESTYLE ARCHITEKTURA IMPRESJI 60 Zespół zabudowy mieszkaniowej w Poznaniu ALPY KRAJ SALZBURSKI 101 Trzy stopnie wtajemniczenia 6 świat architektury świat architektury 7

5 Wydarzenia Typuj wyniki z Fakro Firma Fakro umieściła na Facebooku aplikację Euro 2012 Fakro Typer, która pozwala na typowanie wyników meczów eliminacyjnych do Mistrzostw Europy. Kibic może wziąć udział w grze, w której nie tylko gwarantowana jest dobra zabawa, ale także cenne nagrody. Po każdej serii spotkań można wygrać oryginalną piłkę Jabulani oraz firmowe gadżety. Zwycięzcy klasyfikacji generalnej fazy eliminacyjnej otrzymają bilety na mecz otwarcia Euro 2012, a najlepsi po fazie grupowej turnieju dostaną bilety na spotkanie finałowe. W grze można wziąć udział w każdym momencie jej trwania. Pierwsi zwycięzcy zostali już nagrodzeni. Aplikacja oraz specjalna strona internetowa na portalu społecznościowym Facebook są elementami integrującymi klientów, sympatyków oraz pracowników firmy. Popularne KOŁO Pentor Research International przeprowadził niezależne badanie, z którego wynika, że najlepiej rozpoznawaną w Polsce marką w branży wyposażenia łazienek jest KOŁO. Do popularności przyczyniła się nie tylko komunikacja marketingowa, ale także bogata oferta produktowa oraz wysoka jakość wyrobów. Poziom sprzedaży w Polsce w czasach spowolnienia gospodarczego został utrzymany, a produkty zaczęły również zdobywać rynki bałkańskie, bliskowschodnie, a nawet północno-afrykańskie. Od 12 lat producent organizuje konkurs na Projekt Łazienki oraz przekazuje nieodpłatnie swoje produkty, m.in. do toalet w obiektach oświaty i służby zdrowia. W salonach firmowych odbywają się wystawy i spotkania poświęcone tematyce designu i architektury, a także szkolenia dla dystrybutorów, instalatorów i projektantów. Młodzi artyści i bloczki Wydział Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie oraz Solbet producent materiałów ściennych i chemii budowlanej zorganizowali konkurs na rzeźbę plenerową w przestrzeni publicznej. Celem konkursu było wyłonienie najciekawszych projektów i realizacji z użyciem materiałów firmy oraz promocja młodych talentów. Konkurs pokazał, że dialog pomiędzy techniczną branżą a artystami jest nie tylko możliwy, ale także ciekawy i inspirujący. Konkurs pt. Przytul mnie idiom bliskości wywołał refleksję nad wzajemnym przenikaniem się myśli, słowa, kształtu, materii i przestrzeni. Organizatorzy chcieli w niebanalny sposób wyrazić pogląd, że beton komórkowy to produkt przyjazny człowiekowi. Uczestnicy poprzez swoje wizje artystyczne i interpretacje tematu pokazali, że jest to materiał naturalny, o lekkiej konstrukcji, podatny na wszelkiego rodzaju obróbkę. Jury nagrodziło prace Piotra Koreckiego, Marcina Fabińskiego i Pauliny Antoniewicz. Praca Piotra Koreckiego Wykład Kai-Uwe Bergmanna We wrześniu podczas ostatniej w tym roku serii wykładów w ramach cyklu spotkań Świadome Wnętrze 2010 znakomitą prelekcję pt. Yes is more wygłosił w Poznaniu i we Wrocławiu arch. Kai-Uwe Bergmann z duńskiej pracowni Bjarke Ingels Group. W Yes is more Duńczyk pokazał, jak członkowie pracowni odpowiadają na polimorficzne wymagania, kompleksowe zasady oraz prezentują wysokospecjalistyczną wiedzę o społecznościach, kreując namacalne rozwiązania poprzez realizację procesów artystycznych. Idea Yes is more mówi jezykiem kultury masowej, pozwalając rzeczom wzniosłym błyszczeć w codziennym otoczeniu. Spotkanie zakończyło się miłym akcentem: organizatorzy przekazali cały dochód ze sprzedaży książek Yes Is More: An Archicomic on Architectural Evolution na zakup klocków Lego dla wybranych domów dziecka z Poznania i Wrocławia. Toaleta na pocztówkę Hiszpańska wyspa w Polsce Udana edycja targów WorldHotel 2010 Wystawa designu kamieniarskiego Przedmiotem tytułowego konkursu organizowanego przez miasto Sopot jest projekt koncepcyjny obejmujący zarówno formę zewnętrzną, jak i wnętrze publicznej toalety. Jego celem jest wyłonienie koncepcji architektonicznej obiektu, który rozwiąże problemy sanitarne, a dzięki charakterystycznej i dizajnerskiej formie stanie się także atrakcją turystyczną. Konkurs jest adresowany zarówno do studentów kierunków projektowych na politechnikach i akademiach sztuk pięknych, jak i do profesjonalnych pracowni, firm branżowych i niezależnych artystów. Opracowanie musi się składać z projektu wnętrza, zewnętrznej formy obiektu, a także głównego elementu ergonomicznego pisuaru oraz zdroju umożliwiającego mycie rąk. Pula nagród wynosi złotych. Prace należy przesłać na adres organizatora lub dostarczyć do jego siedziby do dnia r. Rozstrzygnięcie konkursu nastąpi do końca marca przyszłego roku. Hiszpańska multidyscyplinarna pracownia Grupo Aranea projektuje dla Miejskiego Centrum Kultury w Mysłowicach. Placówka postanowiła przeznaczyć jedną ze swoich przestrzeni na czytelnię, która będzie wyposażona w albumy, książki oraz czasopisma z zakresu szeroko pojętej kultury. Architekci zostali poproszeni o zaprojektowanie mebla siedziska, który na nowo definiowałby pojęcie czytelni, a także wnętrza MCK. Ideą projektu Isla Polonia (otwarcie 27 listopada) jest wprowadzenie krajobrazu do zamkniętego pomieszczenia. Projektanci wzorują się topografią wyspy z charakterystycznym dla niej bogactwem form przyrodniczych, takich jak góry, doliny, pagórki, łąki, jeziora. Stąd zaprojektowany mebel jest niczym ergonomiczna masa, w której architekci rzeźbią wzniesienia, siedziska, wypukłości i zagięcia, obserwując ułożenie ludzkiego ciała w różnych pozycjach i uzyskując w ten sposób ostateczny kształt oraz charakter wyspy. Ponad 3 tys. osób odwiedziło III Międzynarodowe Targi Wyposażenia Obiektów Noclegowych WorldHotel 2010, które odbyły się w dniach 29 września 1 października w centrum MT Polska w Warszawie. Wśród gości znaleźli się właściciele, zarządzający i inwestorzy bazy noclegowej oraz projektanci wnętrz. Oferty produktów i usług przedstawiło 117 wystawców z Polski i zagranicy, w pięciu sektorach tematycznych: wyposażenia i wystroju wnętrz, tekstyliów i galanterii hotelowej, housekeepingu, rozwiązań informatycznych oraz infrastruktury rekreacyjnej SPA&WELLNESS. Wydarzeniem specjalnym tegorocznej edycji było dwudniowe seminarium Hotelarstwo w Polsce. Doświadczenia lat Wiedza i rozwój do roku 2015, w trakcie którego przedstawiono analizę rynku i postępujących zmian od 1990 r. do chwili obecnej i omówiono kwestie perspektyw na przyszłość. Na targach Kamień-Stone 2010 w Poznaniu (10 13 listopada) odbędzie się wystawa projektów w kamieniu. Jest ona efektem konkursu, do którego zaproszono studentów wydziałów wzornictwa i architektury wnętrz akademii sztuk pięknych. Powstało blisko 30 propozycji, w większości nawiązujących do wyposażenia przestrzeni publicznej. Jury nagrodziło prace, które nie tylko prezentują wysoki poziom artystyczny, ale przede wszystkim mają potencjał komercyjny i są konkurencyjne dla rozwiązań oferowanych przez branże rywalizujące na rynku budowlanym z kamieniarstwem. Do realizacji wybrano trzy projekty, których prototypy zadebiutują podczas Kamień- Stone 2010, a następnie pokazane zostaną na Budmie 2011 oraz na targach arena DESIGN. Wybrano płytkę okładzinową i umywalkę z otoczaka projektu Jarosława Koska oraz Abecadło Agaty Kokoszki. 8 świat architektury świat architektury 9

6 Nowości produktowe NOWY KOSZ DACHOWY Braas poszerzył ofertę o jednostronny dwumetrowy kosz dachowy. Produkt wykonany został ze specjalnie tłoczonych arkuszy. Poprzeczne ryflowanie wzmacnia konstrukcję i zabezpiecza przed przelewaniem się spływającej wody. Kosz zaprojektowano z myślą o szybkim montażu nie tylko ma mniejszą ilość połączeń w linii kosza, ale i łatwo się go osiuje. Cechuje się wytrzymałością i elastycznością, a także odpornością na długotrwałe obciążenia deszczem. Dostępny jest w czterech popularnych kolorach: czerwonym, ciemnoszarym, brązowym i antracytowym. Opływowe kształty korpusu i wylewki armatury łazienkowej KLUDI O-CEAN zwieńczone są intrygującym detalem joystickiem, który nadaje produktowi dynamiczny wygląd. Zastosowana w baterii technologia pozwala precyzyjnie kontrolować siłę i temperaturę wody. Wylewka wytwarza strumień kaskadowy, który spływa swobodnie, jak ze źródła, a przy tym zużywa tylko 8 litrów wody na minutę. Wzornictwo serii pozostaje w zgodzie z nieprzemijającą modą na organiczne kształty, stanowiąc harmonijne dopełnienie innych elementów wyposażenia łazienki. Łagodnie zaokrąglony front wylewki współgra z wypływającym BATERIA Z JOYSTICKIEM strumieniem wody, a z całością interesująco kontrastuje minimalistyczny joystick. W TROSCE O ZABYTKI Caparol stworzył rodzinę materiałów Histolith celem ochrony i konserwacji najcenniejszych dóbr kultury. Produkty na bazie wapna i krzemianów przeznaczone są do specjalistycznych prac konserwatorskich, rekonstrukcyjnych i renowacyjnych. Są to m.in. farby wewnętrzne oraz fasadowe, tynki renowacyjne, a także farby i lazury ochronne do drewna. Materiały na bazie surowców mineralnych umożliwiają wykonanie prac renowacyjnych zgodnie z obowiązującymi normami prawnymi, a także wymaganiami stawianymi przez konserwatora zabytków WARIANTÓW Firma Dennert oferuje gotowe schody wieloelementowe przeznaczone do montażu bezpośrednio na budowie. Są wykonane z żelbetu i występują w ponad wariantach. Gotowy produkt dostępny jest w różnych szerokościach biegu schodów oraz stopni, w różnych wysokościach stopni i kondygnacji, a także z podwieszonymi podestami. Schody mogą być proste, kręcone lub wykonane według indywidualnego projektu klienta. Montaż na budowie zapewnia przeszkolona ekipa firmy trwa on około 30 minut. Dostarczane są pasujące do nich poręcze. Można je również wyposażyć w rozwiązania, które gwarantują skuteczne wytłumienie odgłosu kroków. TRWAŁOŚĆ I ELEGANCJA MINIMALIZM W JAPOŃSKIM STYLU KUBEŁKOWA IZOLACJA Produkt firmy Den Braven wyeliminuje problem wnikania wilgoci oraz służyć będzie jako warstwa drenująco-wentylująca. Wykonana z twardego polietylenu, hydroizolacyjna folia kubełkowa przeznaczona jest do ochrony fundamentów, tarasów, wewnętrznych ścian i posadzek piwnic oraz ścian oporowych. Dzięki specjalnemu kształtowi wytłoczeń folia nie ulega zgnieceniu pod naporem ziemi. Wypełniające się nią kubełki pozwalają na rozłożenie działających sił, przez co zredukowane zostaje ryzyko uszkodzenia warstwy bitumicznej oraz samej folii. Ułożenie folii na tarasie, przed wylaniem szlichty, zapewni wentylację, która pozwoli pozbyć się wilgoci. Produkt ochroni również ściany i podłogi piwnic, zapewniając odpowiednią wentylację oraz odprowadzając nadmiar zbierającej się tam wody. Averto V4 to kolekcja laminowanych paneli podłogowych firmy Witex. Klasa ścieralności AC4 gwarantuje, że panele sprawdzą się we wnętrzach o dużym natężeniu ruchu. Wodoodporna płyta nośna Sofa Jana projektu Paoli Navone zrywa ze stereotypowym myśleniem o wyposażeniu pokoju dziennego. Dzięki modułowej budowie i nietuzinkowej kolorystyce mebel nadaje pomieszczeniu niepowtarzalny charakter, który podkreślają miękkie poduszki wykonane z pokrytej dacronem pianki poliuretanowej. Z kolei na materiał pokrowców wybrano len. Godne uwagi są też kolorystyka i wzornictwo: od jednolitych i spokojnych tonów po wyraziste barwy i wzory. Wszystkie obicia sofy są zdejmowane, co pozwala dostosować kanapę np. do nowego koloru ścian. Produkt skonstruowany przez holenderską firmę Linteloo może być WYGODNA SOFA PAOLI NAVONE Aqua-Protect w połączeniu z impregnowanymi krawędziami pozwala na montaż w pomieszczeniach o podwyższonym poziomie wilgotności (łazienka, kuchnia). Warstwa antystatyczna zapewnia ochronę przed nieprzyjemnymi wyładowaniami elektrostatycznymi, a także zmniejsza przyczepność brudu. Sześć stylowych dekorów w kolorze ciepłego brązu ma wyraźny rysunek słojów. Panele charakteryzują się zróżnicowaną, odpowiednio dopasowaną do dekorów drewna strukturą powierzchni. Podłoga prezentuje się elegancko dzięki specjalnemu formatowi deski (1376 mm długości) oraz czterostronnej v-fudze. wykorzystywany jako komfortowa leżanka, intymna kanapa lub np. klasyczny narożnik. Dystrybutorem Linteloo w Polsce jest firma Living Concept. fot. Linteloo ZESTAW NATRYSKOWY Z PRZYCISKIEM ECO Zestaw natryskowy Oras Natura zaprojektowany przez fińską projektantkę Kirsi Svärd ma rączkę natrysku z innowacyjnym przyciskiem Eco, który ogranicza zużycie wody do 50% przy zachowaniu maksimum przyjemności podczas kąpieli. W skład zestawu wchodzi: rączka natrysku z eko-przyciskiem, drążek natrysku, uchwyt przesuwny, wąż natrysku, pojemnik na mydło i hak. Zestaw pasuje do wszystkich jednouchwytowych i termostatycznych baterii natryskowych Oras. Aby zapewnić jeszcze większą oszczędność wody i energii, należy zastosować baterie termostatyczne lub presostatyczne. Estetyka Kraju Kwitnącej Wiśni stała się inspiracją do stworzenia nowej kolekcji SAKAI firmy Technolux. Lampy charakteryzują się prostymi, geometrycznymi kształtami oraz stonowaną kolorystyką. Delikatne abażury w formie prostopadłościanów wpisane zostały w lekkie, drewniane ramki, dzięki czemu przywodzą na myśl lampiony. Efekt ten potęgują dwie dekoracyjne listwy umieszczone tuż nad główną bryłą każdej z opraw. W kolekcji na uwagę zasługuje nie tylko ciekawy fason lamp, ale również połączenie ciemnego drewna, z którego wykonano oprawy, z jasnym abażurem. Taki kolorystyczny kontrast dodaje lampom uroku i naturalnego wyrazu. W skład nowej kolekcji wchodzą cztery zwisy posiadające od jednego do czterech źródeł światła, a także praktyczny kinkiet. Lampy po zapaleniu dają naturalnie rozproszone światło. NOWA GENERACJA ENERGOOSZCZĘDNYCH OKIEN Ogólnopolska sieć sprzedaży Polskie Okna wprowadziła na rynek profile bluevolution, które zapewniają bezkonkurencyjną wartość współczynnika przenikalności termicznej, gwarantując najwyższą izolację cieplną. Okna zmniejszają straty energii i dzięki temu pozwalają zaoszczędzić na kosztach eksploatacji mieszkania lub domu. Wykonując okno z profili nowej generacji, przy zastosowaniu standardowych wzmocnień stalowych i pakietu szybowego o współczynniku Ug = 0,8 W/(m 2 x K), uzyskujemy wartość współczynnika przenikania ciepła całego okna Uw = 0,93 W/(m 2 x K). Natomiast przy wzmocnieniach termicznych i pakiecie szybowym o Ug = 0,5 W/(m 2 x K) współczynnik całego okna wynosi zaledwie 0,73 W/(m 2 x K) dla okna referencyjnego o wymiarach 1230 mm x 1480 mm świat architektury świat architektury 11

7 W SIEDZIBIE KOZIOŁKA MATOŁKA Oddane w tym roku do użytku Europejskie Centrum Bajki im. Koziołka Matołka w Pacanowie, to obiekt unikatowy nie tylko w skali kraju. Architekturę zespołu ukształtowano w oparciu o cztery charakterystyczne bryły zainspirowane babkami, jakie dzieci formują z piasku. Te niecodzienne elewacje pokryto łupkiem skalnym, a spinający je przeszklony pawilon drewnianymi żaluzjami. Doskonała kompozycja architektoniczna i trafny dobór materiałów sprawiają, że odwiedzający z jeszcze większą przyjemnością wchodzą do bajkowego świata. Wnętrze kompleksu jest pełne intrygujących perspektyw i zaskakujących, bajkowych motywów, które pełnią również funkcje użytkowe. Odwiedzający, przechodząc przez kolejne części obiektu, podziwiają elementy wystroju i wyposażenia wnętrz. W wyszukany i przemyślany design harmonijnie wkomponowano produkty Porta. Bogata oferta firmy w zakresie wzorów i kolorów umożliwia uzyskanie satysfakcjonującego efektu, nawet jeśli elementy pochodzą ze standardowej oferty katalogowej. Warto podkreślić, że jakość tej stolarki zawsze jest bardzo wysoka, bez względu na cenę. Pozwala to projektantowi zmieścić się w często ograniczonym budżecie, bez konieczności rezygnacji z estetyki i elegancji. W Europejskim Centrum Bajki w Pacanowie zastosowano drzwi okleinowane CPL HQ (Continouns Pressure Laminate High Quality), z ramką MDF-u oklejoną w kolorze skrzydła Popielaty Euroinvest. Barwa ta jest uniwersalna, w związku z tym dobrze sprawdza się zarówno w ogólnodostępnych częściach obiektu, jak i biurach. Należy zwrócić uwagę, że oba boki oraz górna krawędź każdego skrzydła są pokryte taśmą brzegową ABS o grubości 1 mm, co pozytywnie wpływa na właściwości produktu. W strefie administracyjnej, w zależności od funkcji pomieszczeń, zastosowano drzwi wypełnione lub z przeszkleniem, natomiast pomieszczenia higieniczno-sanitarne wyposażono w produkt pełny z kratkami wentylacyjnymi i odpowiednimi okuciami. W ofercie drzwi okleinowanych HPL znajdują się również produkty jednoskrzydłowe (o szerokościach w zakresie cm) i dwuskrzydłowe ( cm), a także istnieje opcja zamówienia skrzydeł przesuwnych, co jest doskonałym rozwiązaniem w pomieszczeniach o ograniczonej powierzchni. Możliwość zamontowania ościeżnic: MINI- MAX, regulowanej PortaSYSTEM lub metalowej pozwala na zastosowanie produktu niemal w każdym obiekcie. Wszystkie zapytania dotyczące oferty niestandardowej prosimy kierować do Dział u Kontraktów: tel. (+48) , kontrakt@porta.com.pl 12 świat architektury świat architektury 13

8 Projekt z okładki Kontrast między cokołem stadionu i lekkim zadaszeniem STADION LEGII Warszawska realizacja pracowni JSK Architekci Zgodnie z wytycznymi inwestora zaplanowano budowę nowego stadionu na miejscu istniejącego. Przyjęto czterogwiazdkową rangę obiektu (elite stadion), co oznacza, że pojemność trybun musiała wynieść minimum miejsc siedzących. Trybuny są w pełni zadaszone i spełniają najwyższy standard UEFA. Układ urbanistyczny i kontekst historyczny Atutem inwestycji jest jej położenie w sąsiedztwie ul. Czerniakowskiej, zabudowy śródmiejskiej i rozległego parku. Zieleń stanowi fragment zabytkowej, urbanistycznej. Osi Stanisławowskiej z XVIII w., która stała się dla architektów elementem zarazem ograniczajacym, jak i inspirującym określone rozwiązania. Jako odniesienie dla samej bryły przyjęto wysokość otaczających drzew ostatecznie korona stadionu osiągnęła pułap 20 m. Dzięki temu obiekt, mimo znacznych wymiarów, nie dominuje nad krajobrazem, a lekki dach o wyraźnie zaznaczonej konstrukcji unosi się nad koronami drzew. Projektanci podkreślili także swój szacunek do zabudowy historycznej, a w szczególności do Zamku Ujazdowskiego. Zależało im na takim ograniczeniu najwyższych punktów bryły stadionu, aby nie dominowały nad kalenicą dachu (38 m) i wieżami (45 m) zabytkowej budowli. Dookoła obiektu wydzielono bezpieczną strefę pieszą, która umożliwia gromadzenie się widzów przed wydarzeniem sportowym i spokojne wyjście ze stadionu, nawet w sytuacji awaryjnej. Obszar ten służy również obsłudze technicznej i komunikacyjnej. Położenie stadionu przy należącym do założenia Osi Stanisławowskiej Kanale Piaseczyńskim wymagało uzgodnienia projektu z władzami konserwatorskimi. Prócz tego, zachowana została elewacja zachodnia trybuny głównej, którą uznano za element o wysokich wartościach architektonicznych, historycznych i identyfikacyjnych klubu. Obiekt budzi wiele emocji zarówno w środowisku architektonicznym, jak i wśród fanów sportu. Spoczywająca na masywnym cokole i przykryta lekkim dachem sylwetka stadionu harmonijnie wpisuje się w kontekst urbanistyczno-historyczny, zachowując przy tym swój indywidualny charakter. Gra barw na membranie Widok z promenady na płytę boiska W sektorze tym projektanci przewidzieli pomieszczenia dla VIP-ów. Stamtąd można obserwować zarówno rozgrywki sportowe, jak i rozciągające się na zachód od stadionu tereny parkowe. Zachowana fasada została wyeksponowana także od strony wnętrzna, dzięki obejmującej kilka kondygnacji przestrzeni, doświetlonej za pomocą szklanego dachu. Wysoki standard użytkowania zapewnia odpowiednia jakość wyposażenia i zastosowanych materiałów wykończeniowych, a także ciekawy sposób rozwiązania ścian, podłogi i oświetlenia. Ze względów użytkowych oraz z konieczności doświetlenia pomieszczeń, zaproponowano wyrównanie mniejszych otworów okiennych do wielkości portfenetrów zlokalizowanych nad wejściami i nad klatkami schodowymi historycznej elewacji. Natomiast ze względu na zły stan techniczny konieczne było jej częściowe rozebranie. Usunięte fragmenty zostały odtworzone na wzór stanu pierwotnego i nadbudowane na całej długości szklaną bryłą, cofniętą na ok.1,5 m w stosunku do istniejącej ściany. Jej obecność nabiera wyjątkowego wyrazu szczególnie po zmroku, kiedy oświetlone wnętrze promieniuje na zewnątrz i wzbogaca efekt podświetlonej historycznej fasady. Architekci podkreślają, że włączenie elementu historycznego w nowoczesną bryłę stadionu wyróżnia projekt Legii na tle innych obiektów. Zgodnie z zaleceniami konserwatorskimi, założono również zachowanie modernistycznego pawilonu dawnej pływalni z wieżą skoków. Niestety, obiekt zostanie rozebrany, a pozostanie jedynie jego dominanta Arena i widownia Architekci, biorąc pod uwagę aspekt społeczny, założyli stworzenie obiektu przyjaznego i otwartego, a jednocześnie bezpiecznego, w którym możliwe będzie uczestnictwo szerokiej widowni w atmosferze wydarzenia sportowego. Przestrzeń, w której przebywają kibice, ma generować pozytywne emocje i sportową atmosferę dopingu. W związku z tym przyjęto następujące rozwiązania. Maksymalne zbliżenie trybun do pola gry. Pierwszy rząd widowni został nieznacznie wyniesiony (ok. 70 cm) nad boisko. Dzięki temu widzowie znajdują się blisko akcji toczącej się na polu gry i mają wrażenie bezpośredniego udziału w meczu. Aby żaden element architektoniczny nie ograniczał widoczności, zastosowano szklane balustrady dla dolnych i górnych trybun. Dobrą widoczność zapewnia także przewyżka rzędów (od 9,5 do 15 cm, wymóg UEFA min. 9 cm). Organizacja widowni może być dowolnie 14 świat architektury 14 świat architektury świat architektury 15 Stalowy wspornik dachowy

9 Przekrój poprzeczny rys. archiwum JSK Architekci modyfikowana za pomocą odpowiednio rozlokowanego systemu ogrodzeń i barier, które mogą być usuwane lub montowane, w zależności od planowanego widowiska. Bezpieczeństwo widzów zapewnia monitoring oraz czytelny system identyfikacji wizualnej. Odpowiednie rozwiązania zapewniają komfortowe warunki dla osób niepełnosprawnych. Wspomniana już promenada, zlokalizowana na cokole stadionu, pełni funkcję zwornika komunikacyjnego i funkcjonalnego. Usytuowano tu szereg elementów uzupełniających, jak toalety, punkty gastronomiczne (20 kiosków o zróżnicowanym menu), pierwszą pomoc i ochronę. Stąd również odbywa się bezpośrednie napełnianie trybun dolnych a przez schody i womitoria trybun górnych. Z promenady można także oglądać mecz na stojąco. Promenada stanowi zwieńczenie cokołu ukształtowanego za pomocą zazielenionych skarp, kamiennych murów i elementów z betonu architektonicznego. Kompozycja w naturalny sposób wpisuje się w otoczenie i park. Wielofunkcyjność Obiekt przeznaczony jest do różnorodnych funkcji. Na trybunie północnej tzw. żylecie zaplanowano możliwość demontażu siedzisk i użycie jej jako trybuny stojącej dla najbardziej zaangażowanych w doping kibiców. Według aktualnych przepisów nie jest jednak możliwe korzystanie z niej jako trybuny stojącej. W pozostałych strefach widowni usytuowano strefy demontowalnych siedzisk, po usunięciu których powstają dodatkowe przejścia ewakuacyjne, konieczne w trakcie imprez masowych, jak koncerty czy meetingi wykorzystujące powierzchnię boiska jako widownię i scenę. W południowo-zachodnim narożniku stadionu zlokalizowano panoramiczne studio telewizyjne, które może również spełniać rolę pomieszczeń do przeprowadzania wywiadów i spotkań reporterskich. Na najwyższym piętrze pawilonu usytuowano centralę ochrony, pomocy lekarskiej i bezpieczeństwa pożarowego. Na koronie stadionu zaprojektowano osłonę przed wiatrem w formie oszklonego ekranu, dzięki czemu można stamtąd podziwać panoramę Warszawy. W części zawodniczej, znajdującej się w parterze trybuny głównej, zaprojektowano zespół szatni z pomieszczeniami odnowy biologicznej oraz fizykoterapii, gabinety lekarskie, pokoje dla sędzów, dziennikarzy oraz przedstawicieli FIFA i UEFA. Funkcje podstawowe uzupełnia szereg pomieszczeń, które zapewniają użytkowanie budynku niezależnie od aktualnych wydarzeń. Pomieszczenia trybuny głównej, jak klub biznesowy (dla 1700 osób, z indywidualną kuchnią) i loże, mogą działać codziennie i służyć jako sale konferencyjne, briefingowe i bankietowe. W skrzydle północnym cokołu (ul. Łazienkowska) zlokalizowano muzeum klubu, sklep kibica, sport bar oraz strefę administracyjną z biurami klubu. Część wschodnią i południową cokołu wypełnia dwupoziomowy garaż mieszczący 779 samochodów. Konstrukcja i wykończenie Przekrycie unoszące się nad stadionem, widoczne z wielu punktów miasta, jest zadaszeniem z tkaniny technicznej z włókien szklanych, pokrytych tworzywem PTFE. Membrana ta spoczywa na misternej konstrukcji stalowej. Od strony boiska pokrycie dachu uzupełnia pas płyt poliwęglanowych, który zapewnia lepsze doświetlenie naturalne murawy. Podstawowy układ konstrukcyjny trybun został wykonany z żelbetu, na którym zamontowano stalowe kratownice przestrzenne konstrukcji dachowej w rozstawie ok. 21 m i wysięgu ok. 32 m. Właściwe napięcie membrany gwarantuje odpowiednio zaprojektowany system lin. Rury spustowe odwodnienia dachu zostały ukryte w elementach konstrukcyjnych. Trybuny wykonano z betonu architektonicznego ze zbrojeniem podwieszanym w formach podczas betonowania. Dzięki temu wyeliminowano konieczność stosowania podkładek dystansowych i uzyskano wysoką jakość powierzchni, a także atrakcyjny wygląd zewnętrzny. Cały obiekt, w tym schody, womitoria, poręcze balustrad, jest iluminowany od zewnątrz i wewnątrz. Na szczególną uwagę zasługują rozwiązania zastosowane w płaszczyźnie dachu, m.in. efekt laola w barwach Legii. Zieleń skarp została dodatkowo podświetlona oprawami energooszczędnymi typu LED w kolorze zielonym. Do grupy Gemite należy również JWB Cover sp. z o.o., firma wykonawcza zajmująca się przede wszystkim usługami specjalistycznymi w zakresie zabezpieczenia i ochrony konstrukcji stalowych i betonowych. Wykonawca zabezpieczeń antykorozyjnych konstrukcji stalowej na Stadionie Legia Warszawa. Produkty z naszej oferty: INTERZINC 52 (wysokocynkowany epoksyd), spełniający wymagania SSPC Paint 20. Składnik wszelkich antykorozyjnych systemów powłok w agresywnych środowiskach, włącznie z występującymi na konstrukcjach morskich, urządzeniach petrochemicznych, instalacjach celulozowopapierniczych, mostach i elektrowniach. Dostępny w kolorach: niebieskim, szarym i zielonym. INTERGARD 475HS (epoksyd). Przeznaczona do stosowania jako grubopowłokowa farba poprawiająca ochronę barierową szerokiej gamy antykorozyjnych systemów powłokowych w wielu środowiskach takich, jak instalacje przybrzeżne, zakłady petrochemiczne, celulozowo-papiernicze oraz mosty. Wersja z blaszkowatym tlenkiem żelaza umożliwia wydłużenie okresu przemalowania i dogodniejszą aplikację w wytwórni przed transportem i finalnym malowaniem konstrukcji na budowie. Dostępny w kolorach: jasnoszarym MIO i wybranym zakresie barw. INTERFINE 878 (polisiloksan akrylowy). Odporna na ciężkie warunki farba nawierzchniowa przeznaczona do aplikacji na odpowiednio zagruntowanej stali. Charakteryzuje się dobrą elastycznością, odpornością na ścieranie, zapewnia ochronę przed rozpryskami i zachlapaniami różnymi chemikaliami. Przeznaczona do stosowania na stadionach sportowych, mostach, platformach przybrzeżnych, zakładach chemicznych, petrochemicznych, celulozowo-papierniczych i energetycznych. Szeroki zakres w zakresie kolorowania Chromascan. Dzięki rozwiązaniom przyjętym w projekcie przez pracownię JSK Architekci, obiekt Legii osiągnął standard najlepszych stadionów na świecie. Obszerny materiał na temat budowy innych aren sportowych tego typu w Polsce, w tym również według projektów biura JSK Architekci, zamieściliśmy w artykule pt. Tu było ściernisko, który ukazał się w świecie architektury 6/2010. TRANSTECH POLSKA sp. z o.o. należy do Grupy Gemite ( i działa na rynku od 1996 roku. Jest dystrybutorem firmy International Coatings w Polsce - światowego lidera w produkcji farb i zabezpieczeń antykorozyjnych do ochrony stalowych konstrukcji mostowych. Produktami tego producenta pomalowanych jest ok. 90% konstrukcji stadionów piłkarskich oraz ok. 70% mostów na całym świecie. TRANSTECH POLSKA sp. z o.o. jest dostawcą farb antykorozyjnych na Stadion Legia Warszawa oraz realizowany Stadion Narodowy w Warszawie. GRUPA GEMITE TRANSTECH POLSKA Sp. z o.o. 16 świat architektury JWB COVER Sp. z o.o Warszawa, ul. Mrówcza 243, tel , fax wew. 103, gemite@gemite.com.pl TRANSTECH POLSKA Sp. z o.o. Dyrektor handlowy Ernest Dzierżanowski, , ernest.dzierzanowski@transtechpolska.com.pl 16 świat architektury świat architektury 17

10 przepisów współpracujemy stale z polskimi rzeczoznawcami. Jeżeli mamy wątpliwości lub musimy przeprowadzić pomiary czy symulacje, pomagają nam specjaliści z innych krajów. Zapewnienie bezpieczeństwa na imprezach masowych to najwyższy priorytet, zarówno nasz, jak i UEFA. Proszę nam opowiedzieć o rozwiązaniach zastosowanych w płycie boiska. ZP: Na temat trawy możemy pół dnia rozmawiać (śmiech). Stosuje się różną wysokość podbudowy boiska: od 40 cm, czasem od 80 cm. To złożony temat i tym zajmują się nasi podwykonawcy specjaliści od systemów podgrzewania murawy i chłodzenia. Nie ma problemu z zapewnieniem wydajności tych systemów. Kłopot stanowi natomiast częsta wymiana trawy spowodowana brakiem odpowiedniego nasłonecznienia i przewietrzania. Z tym borykają się wszyscy projektanci stadionów. MR: Klub podczas budowy grał na swoim boisku i było ono już zaopatrzone w system drenażu i ogrzewania. Do nas należały jedynie niewielkie korekty. Już od kilku lat wszystko funkcjonuje tam dobrze, a klub współpracuje z firmą, która dba o infrastrukturę płyty boiska. Womitorium Mimo tego, że stadion ma zadaszone trybuny, jego konstrukcja, czyli rozdzielenie widowni dolnej oraz górnej i zastosowanie pomiędzy nimi otwieranej fasady, umożliwia dobre napowietrzenie i przewiew wnętrza stadionu to niezbędne dla trawy. Górna trybuna jest niezależna od dolnej. Na obie wchodzi się z promenady. Między nią a wnętrzem stadionu jest szklana fasada, która umożliwia wgląd do obiektu. Gdy mecze są rozgrywane w chłodniejszych miesiącach, ludzie nie cierpią z powodu przeciągów. Z kolei w cieplejszym okresie zamknięcie stadionu spowodowałoby zastój powietrza wewnątrz jego niecki, co byłoby szkodliwe dla samej trawy, która porosłaby mchem i zagrzybiła się. Wtedy drzwi są otwarte, a wnętrze jest przewietrzane. Na dachu zastosowali Państwo membranę. To rozwiązanie jest w Polsce nowatorskie, gdyż do tej pory bano się ją stosować ze względu na intensywne deszcze i śnieg. Panowie nie mieli tych wątpliwości? MR: Ludzie wymądrzają się na ten temat, bo słyszeli o wypadku w Katowicach. Tymczasem to nie śnieg jest największym obciążeniem dla dachu, a wiatr, który napiera z dużo większą siłą. Jeśli jest porywisty, niekorzystnie wpływa na Sky box Rzut 5 piętra Które elementy w projekcie stadionu Legii decydują o tym, że spełnia on wymogi UEFA? Zbigniew Pszczulny: Jest ich kilka. Wszystkie miejsca na stadionie są siedzące i przekryte dachem, a przewyżka rzędów wynosi 9 cm. Zaprojektowaliśmy dwie identyczne szatnie, pomieszczenia dla sędziów i do kontroli antydopingowej. Są to wytyczne UEFA, ale jest wiele innych przepisów, które musieliśmy uwzględnić, zarówno międzynarodowych, jak i polskich. Wszystko należało włożyć do jednego kapelusza, ale udało się. Powstał jeden z pierwszych obiektów w Polsce, który spełnia te wszystkie wymogi. Czy projekt był konsultowany ze specjalistami? JSK ARCHITEKCI O STADIONIE LEGII Mariusz Rutz: Nie musieliśmy konsultować się ze specjalistami, ponieważ właśnie z nimi Pani rozmawia. Nie od wczoraj zajmujemy się projektowaniem tego typu obiektów oraz na bieżąco współpracujemy z komisją techniczną UEFA i wymieniamy się doświadczeniami. Regulacje nie są nam obce, wręcz przeciwnie. Zgłaszamy swoje uwagi i niektóre rozwiązania ulepszamy w porozumieniu z UEFA, która je kodyfikuje. Później, na stadionach autoryzowanych przez federację stają się one standardem. Dowodem zaufania do naszego doświadczenia jest fakt, że pomagamy w dostosowaniu do wymogów UEFA dwóch stadionów na Ukrainie, których projektanci poprosili nas o pomoc. Jeśli chodzi o przedstawianie dokumentacji innym, mam swoją teorię na ten temat. Polskie prawo budowlane nakazuje uzgadnianie projektów ze specjalistami i rzeczoznawcami z różnych dziedzin. Za swoje wskazania nie biorą oni żadnej odpowiedzialności, stawiają stempel i dostają pieniądze. Ma to więc charakter wyłącznie formalny i jest fikcją. Architekt, który rzetelnie wykonuje swój zawód, musi znać się na problematyce projektowej. Przecież to on ponosi całą odpowiedzialność. Jak wyglądają uzgodnienia z UEFA? ZP: Istnieje specjalna komisja, która wszystko sprawdza, obchodzi stadion i stawia pytania. W zakresie bezpieczeństwa w obiekcie, wymagania w całej Europie są takie same. Mimo niedoskonałości krajowych Marka Forum Seating wyposażyła wiele prestiżowych obiektów m.in. stadiony na Mistrzostwach Świata w RPA oraz Euro 2012 w Polsce. TRANSTECH 1/2 Hala Ergo Arena Gdańsk/Sopot Stadion Legii Warszawa Stadion Green Point Kapsztad, RPA Systemy siedzisk dla wymagającej publiczności 18 świat architektury świat architektury 19

11 Zespół wejść na stadion 20 świat architektury przeciążenia konstrukcji. Dach jest przemyślany, ma podgrzewane wpusty, sprawne odwodnienie. Membrana teflonowa na podkładzie konstrukcyjnym z włókna szklanego sprawia, że śnieg ześlizguje się z jej powierzchni. ZP: Warto dodać, że to nie jest żaden eksperyment. Te rozwiązania są na świecie znane. Nasz konstruktor zaprojektował ok. 100 takich dachów. Wybraliśmy to rozwiązanie ze względu na walory architektoniczne. Naszym zadaniem było wkomponowanie stadionu w otoczenie, tak aby nie było go widać. Chodziło o uszanowanie Osi Stanisławowskiej. Stadion jest położony w pięknym miejscu i miał być tak ukształtowany, by jak najmniej wpływać na to założenie i widok na Zamek Ujazdowski. Wydaje nam się, że efekt osiągnęliśmy, gdyż obiekt zakryty tym lekkim parasolem chowa się wśród drzew. Zdecydowaliśmy się na rozwiązanie parkowe, namiotowe, najlżejszą i subtelną formę, która jednocześnie stadionu nie zaciemnia. Membrana jest biała, więc pod dachem jest jasno. MR: Pas pokrycia dachowego o szerokości ok. 8 m wokół boiska jest wykonany z płyt poliwęglanowych w celu poprawy doświetlenia murawy. Płyty te przepuszczają znacznie więcej promieni słonecznych niż powłoka membrany i w ten sposób poprawiają warunki wegetacyjne trawy. To rozwiązanie kojarzy mi się ze starożytnym Rzymem, gdzie stadiony przekrywano materiałowymi osłonami. MR: Tak było na przykład w Koloseum. Do korony montowano wsporniki, a tkaniny były rozwieszane. Ten dach służył raczej zacienianiu niż ochronie przed deszczem, ale rzeczywiście występuje tutaj analogia. ZP: Materiały mamy dziś lepsze. Niewątpliwie. Zastosowaliście Państwo beton architektoniczny ze zbrojeniem podwieszonym. W jakim celu pojawiło się to rozwiązanie? MR: To patent, którego nie możemy zdradzić (śmiech). Gdy zbrojenie układa się w szalunku, powinno być zabezpieczone przed tym, aby podczas wylewania betonu nie zostało zepchnięte i do niego nie przylegało. Pręty zaczęłyby wtedy wystawać z powierzchni prefabrykatu i pod wpływem czynników atmosferycznych zardzewiałyby, powodując korozję betonu i uszkodzenie elementu. Dlatego należy dbać, aby stal wewnątrz prefabrykatu miała odpowiednią otulinę. Do właściwego ustawienia zbrojenia najczęściej stosuje się kółeczka dystansowe zrobione z tworzywa sztucznego lub betonu. Jest to rozwiązanie dobre, gdy element żelbetowy jest otynkowany i pokryty powłoką ochronną. Problem pojawia się, gdy powierzchnia, która wychodzi z szalunku, jest jednocześnie wykończeniem zewnętrznym. Wtedy punkty, których elementy dystansowe dotykają i są widoczne na powierzchni betonu, stają się miejscami potencjalnego uszkodzenia prefabrykatu. Dlatego zdecydowaliśmy się na element odlewany do góry nogami i zbrojenie podwieszone w szalunku. Wtedy stal nie dotyka dna szalunku, który później staje się powierzchnią zewnętrzną. W odpowiedni sposób należy zawiesić pręty w szalunku, wylać beton i zawibrować. Duże i kosztowne obiekty są budowane raz na kilkadziesiąt lat, więc to ważny etap budowlany. ZP: Skorupę zewnętrzną stadionu i trybun zbudowano z prefabrykatów, więc jakość betonu jest dla nas ważna. Stanowi on 100% wnętrza stadionu. Jest poddany intensywnemu użytkowaniu, ścieraniu, myciu. MR: Są projektanci, którzy nie dbają o jego jakość, mówiąc, że pokryją posadzki warstwami antypoślizgowymi. Jest to rozwiązanie nieestetyczne w porowatych powierzchniach tworzy się magazyn brudu. ZP: To powierzchnia, na której siedzą widzowie, ale spełnia także dodatkową funkcję jest dachem dla pomieszczeń zlokalizowanych pod trybunami. Podczas obfitego deszczu nie można wykluczyć, że jakaś część trybun zostanie zamoczona, dlatego całość musi być wodoszczelna. Długowieczność stadionu i możliwość utrzymania go w stanie czystości zależą od jakości prefabrykatów. Modnym tematem są rozwiązania energooszczędne. Zastosowano je w tej realizacji? ZP: Nie chcielibyśmy tego tematu zawężać do energooszczędności. Obiekty muszą spełniać wymogi zrównoważonego rozwoju. Dbałość o środowisko polega przede Żelbetowy ring podparcie dla konstrukcji dachu Deskowania: system uniwersalny DSD 12/20, dźwigarkowy ENKOFLEX i modułowy PRIMO System podparć: wieże T-60 (o wys. od 12 do 20 m) Deskowanie słupów system modułowy ORMA Deskowanie ścian system modułowy PRIMO Stadion Legii Warszawa Dźwigary kratowe zadaszenia nad trybunami podparte wieżami wysokonośnymi MK (o wys. od 19 do 26 m) Deskowania kształtują inwestycje Słupy Most podtrzymujące na rzece Skawie trybuny w stężone ciągu elementami DW 956Konsola systemu CR-250 Schodnia BRIO uniwersalnego MK TAC-1200 ULMA Construccion Polska S.A.. tel.: (22) świat architektury świat architektury 21 fot. legia.com fot. legia.com

12 22 świat architektury wszystkim na wykorzystaniu materiałów, które będą swoją funkcję spełniały przez długi czas. Rozwiązań stosowanych w pomieszczeniach zamkniętych jest na stadionie mało, ale dochodzi zagadnienie izolacji cieplnych. Na arenie sportowej jest to problem techniczny, bo izolujemy od środka, co jest jakby na przekór fizyce budowli. Staramy się ograniczyć ilość energii, która zużywana byłaby na chłodzenie i ogrzewanie. Mało który inwestor myśli o kosztach eksploatacji. Nasze doświadczenie wskazuje, że w przeciętnym budynku w okresie lat są one równie wysokie jak koszty inwestycji, a tym samym równoważne. Warto zainwestować na początku więcej pieniędzy w odpowiednią jakość, by w przyszłości zaoszczędzić. Klienci wciąż nie myślą w sposób perspektywiczny. Oświetlenie stadionu też z pewnością odgrywało dużą rolę w ograniczeniu kosztów. ZP: To zagadnienie jest złożone. Oświetlenie boiska musi spełniać określone wymogi, przede wszystkim podyktowane przez telewizję. Mamy także oświetlenie użytkowe i efekty specjalne, czyli iluminację. Chcieliśmy wydobyć stadion z otoczenia i pokazać jego architekturę. Połączyliśmy to w taki element zabawowy. Na dachu można puścić falę świetlną, która współgra z meksykańską falą na trybunach i może nadawać jej rytm. To dodatkowy smaczek w naszych trzech rodzajach oświetlenia. Taki element dekoracyjny ZP: Mecz to wielki show, a my stwarzamy ramy dla tego przedstawienia. Celami architekta w projektowaniu stadionu powinno być stworzenie dobrej atmosfery, doskonałej akustyki, bliskości trybun i boiska. Mamy sygnały, że atmosfera na Legii, również dzięki kibicom, jest wspaniała. JSK pracuje także nad stadionem miejskim We Wrocławiu. Jak porównają Panowie te dwie inwestycje? MR: To zupełnie różni inwestorzy. Stadion Legii projektowaliśmy dla prywatnego klienta, czyli właściciela klubu. Projekt został zrobiony i przekazany miastu na mocy umowy między jego władzami a Legią Warszawa. Przygotowaliśmy projekt wykonawczy, specyfikację i wykonanie odbioru robót. Dokumentację stadionów we Wrocławiu i Narodowego w Warszawie wykonywaliśmy z kolei fot. Wojciech Kryński Detal węzła konstrukcyjnego W barwach klubowych dla instytucji publicznych. Występowała tu silna presja związana z harmonogramem robót. Dzięki naszemu doświadczeniu udało się doprowadzić do opracowania projektu na czas i rozpoczęcia prac na budowie. We Wrocławiu czkawką odbił się wybór wykonawcy, ale zostało to doprowadzone do ładu i teraz budowa postępuje szybko. ZP: Zasługa obiektu Legii jako przecierajacego szlaki dla nowej generacji stadionów w Polsce jest olbrzymia. Było to pionierskie dzieło nie dla nas, ale dla podwykonawców prefabrykatów. Z pierwszymi prefabrykatami na Legii było dużo problemów, niektóre zostały odrzucone. Czy według Panów Warszawa potrzebuje tak dużych stadionów? MR: Trzeba spojrzeć, jak to się rozwijało w czasie. Decyzja o budowie stadionu Legii została zaplanowana przed przyznaniem Polsce i Ukrainie organizacji mistrzostw Europy. Później okazało się, że obiekt przy ul. Łazienkowskiej jest za mały, więc trzeba zbudować Stadion Narodowy. Poza tym, pamiętajmy o tym, że Polska to prawie 40-milionowy kraj, a Warszawa to 2-milionowe miasto. Mamy zaległości w budowaniu obiektów publicznych. Nie chciałbym porównywać Warszawy do Londynu, bo to inny potencjał, ale w stolicy Anglii są przynajmniej cztery wielkie stadiony. Na olimpiadę zostanie zbudowany kolejny, który po igrzyskach będzie częściowo zmniejszony. Może jest to dla nas terapia szokowa, bo w krótkim czasie powstaje wiele tego typu obiektów. Jestem jednak przekonany, że dzięki nim Warszawa zyska budowle, na których będą mogły odbywać się imprezy do tej pory omijające stolicę. ZP: Spójrzmy na liczby. Gdy cztery lata temu zaczynaliśmy projektować stadion Legii, zastanawialiśmy się, ilu widzów będzie w przyszłości przychodziło na mecze tego TWORZYWA SZTUCZNE DLA ARCHITEKTURY Odpowiedzialność, którą ponoszą architekci i wykonawcy projektów budowlanych, stawia przed naszą firmą ambitne zadanie. Kontrahenci wymagają materiałów o najwyższej jakości, oczekując jednocześnie atrakcyjnych cen. Dla sektora budowlanego oferujemy szeroki wybór materiałów największych producentów z całego świata, które przeszły odpowiednie badania, spełniają określone normy oraz posiadają wymagane certyfikaty. Są to produkty na dachy, w tym zadaszenia stadionów, ściany, elewacje, izolacje oraz do prac wykończeniowych: poliwęglan lity i kanalikowy profile aluminiowe płyty faliste i trapezowe płyty kompozytowe HPL materiały izolacyjne XPS, EPS, wełna płyty mineralno-akrylowe Staron ekrany akustyczne panele i osprzęt MATERIAŁY NAJLEPSZYCH EUROPEJSKICH PRODUCENTÓW KOMPLEKSOWA OBSŁUGA (OD FAZY PROJEKTU PO WYKONAWSTWO) BYĆ LIDEREM W DYSTRYBUCJI TWORZYW SZTUCZNYCH W EUROPIE ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ CENTRALA WARSZAWA ul. Księcia Ziemowita 19, Warszawa, tel ; fax , warszawa@tuplex.pl,

13 klubu. Założyliśmy, że ok. 10 tys. W tej chwili oddano do użytku trzy trybuny o pojemności 21 tys. widzów. Wydano już 90 tys. kart kibica, które uprawniają do zakupu biletu lub karnetu. Na wszystkich meczach, które odbyły się do tej pory, był komplet publiczności. Nowe stadiony i nowa jakość sprawiają, że na spotkania przychodzą widzowie z wszystkich grup społecznych. MR: To są nie tylko stadiony piłkarskie, ale wielofunkcyjne areny, na których można organizować różnego rodzaju imprezy. Mówię tu zwłaszcza o Stadionie Narodowym, bo arena Legii to jednak obiekt klubowy, choć i tam zorganizowano olimpiadę dla niepełnosprawnych. Biorąc pod uwagę, kto jest właścicielem klubu (grupa medialna ITI przyp. red.), można się spodziewać, że koncerty także będą tam organizowane. Tak gigantyczny obiekt jak Stadion Narodowy generuje również ogromną ilość miejsc pracy. ZP: Naszym życzeniem jest, by obiekt o powierzchni ok. 200 tys. m 2 funkcjonował codziennie. Są tam sale konferencyjne, restauracje, muzea, centra odnowy biologicznej. Ciągłość wykorzystywania pomieszczeń jest najważniejsza. Można patrzeć na nie jak na obiekty o oddziaływaniu metropolitalnym. ZP: Tak, a dodatkowo w obu warszawskich projektach staraliśmy się zachować kontynuację historyczną. W obiekcie Legii zachowaliśmy starą elewację z lat 20. Pokazaliśmy, że kontynuujemy to, co inni już zaczęli. Z kolei gdy otrzymaliśmy zlecenie na zaprojektowanie Stadionu Narodowego, udało nam się przekonać decydentów, że ten obiekt powinien powstać w niecce Stadionu Dziesięciolecia, choć była nawet wersja, że mógłby stanąć obok. To doskonałe założenie urbanistyczne nie przeżyłoby tego. We Wrocławiu staraliśmy się stworzyć nową urbanistykę, przewidzieć inteligentną segregację widzów i wykreować kawałek miasta z jego miastotwórczymi funkcjami, np. centrum zakupowe. Tak szerokie spojrzenie to wśród architektów rzadkość. MR: Jest to konieczne. Od tego się wszystko zaczyna. Taka szansa powstaje w momencie, gdy priorytetem nie jest maksymalne wyżyłowanie powierzchni, a zamawiający to instytucja publiczna, której zadanie polega na realizacji takich obiektów. Ze starożytnego Rzymu pozostały przecież właśnie świątynie, teatry i inne obiekty publiczne. W ostatnich latach zagubiliśmy się w inwestycjach budowlanych, których celem było zarobienie dużych pieniędzy w krótkim czasie, maksymalne dopchanie działek powierzchnią biurową i mieszkaniową. Nie zwracaliśmy uwagi na przestrzenie publiczne, które są niezbędne, by miasta zachowały swój charakter. Impuls, jaki dało przyznanie Euro 2012, ma znaczenie kulturotwórcze. ZP: Nie należy zapominać także o znaczeniu socjalnym obiektów sportowych. Powszechna opinia jest taka, że stadion to siedlisko wandalizmu. Projektując obiekt Legii, świadomie postawiliśmy na wrażliwe, kruche materiały, jak szkło. Doświadczenie podpowiada nam, że to najlepsza metoda zapobiegania wandalizmowi. I to się potwierdziło na naszym stadionie nie było przypadków chuligaństwa. Szklane drzwi nawet nie pękły. Z kolei silne, metalowe ściany prowokują wandali. MR: Architektura wychowuje ludzi. W dobrze zaprojektowanym otoczeniu wszyscy czują się lepsi i w pewien sposób giną Lokalizacja/adres Warszawa, ul. Łazienkowska 3 Pracownia projektowa Architekci prowadzący Współpraca autorska Data opracowania 2007 r. JSK Architekci sp. z o.o. Data realizacji r. Inwestor Powierzchnia całkowita ,18 m 2 Powierzchnia zabudowy ,70 m 2 Kubatura brutto ,92 m 3 Generalny wykonawca Trasy kablowe i nośne Płyty poliwęglanowe Makrolon multi Extended UV, 3X/25-25 ES Nawierzchnie dróg i chodników, obrzeża granitowe Malowanie konstrukcji stalowych dachu Szyby selektywne przeciwsłoneczne Sun-Guard HS SN 70 oraz szyby warstwowe laminowane odprężone, półhartowane TVG i hartowane ESG, z foliami przeziernymi i matowymi Kompleksowa dostawa systemów deskowań i rusztowań Siedziska FCB na trybunach stadionu Zbigniew Pszczulny i Mariusz Rutz kierownik projektu: arch. Marcin Chruśliński kierownik techniczny projektu: arch. Adam Walczyk architekci: Peter Knoebel, Edyta Pilich, Agnieszka Kasińska, Antoni Murza-Mucha, Alina Sarzyńska, Maja Zalewska Warszawski Ośrodek Sportu i Rekreacji Konsorcjum: Polimex-Mostostal SA i Baugesellschaft Walter Hellmich GmbH BAKS sp. z o.o. TUPLEX sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Kamieniarskie Wolski Kazimierz Wolski JWB Cover sp. z o.o. Press Glass SA ciemne obszary ludzkiej psychiki. Na stadionach pojawiają się rodziny z dziećmi, a przy ul. Łazienkowskiej mamy nawet pomieszczenia do przewijania niemowląt. Z takiego stadionu korzystają wszyscy mieszkańcy, a nie tylko właściciel klubu. Jeśli dzieci oglądają mecz w dobrej atmosferze, jest to działanie wychowawcze. ZP: Z obiektu korzystają także ludzie niepełnosprawni, w tym niewidomi i głusi. Wszyscy mają możliwość uczestniczenia w spektaklu. Rozumiem, że są miejsca, w których i oni mogą się poczuć bezpiecznie. MR: Oczywiście, to są również wymogi UEFA. Dziękujemy za rozmowę. ULMA Construccion Polska SA Forum Seating (Nowy Styl Group) Rozmawiała Joanna Jabłońska W nocnej scenerii elewacje nawierzchnie, posadzki blaty kuchenne, łazienkowe schody proste, kręcone, zabiegowe ławy, kwietniki, segmenty parapety okienne Na stadionie Legii Warszawa wykonaliśmy prace kamieniarskie: Nawierzchnię dróg i chodników: z kostki granitowej surowo łupanej w ilości m 2 z płyt granitowych w ilości m 2 Obrzeża granitowe w ilości mb Nawierzchnię chodników i dróg z kostki i płyt betonowych w ilości 2000 m 2 Budowlane usługi kamieniarskie Rynek Kraków nawierzchnia Galeria Krakowska posadzki Muzeum Marynarki w Gdyni elewacje Przedsiębiorstwo Kamieniarskie Wolski Kazimierz Wolski ul. Przemysłowa 10, Kluszkowce tel./fax +48 (18) , 24 świat architektury świat architektury 25

14 I udlandet 8 House On 24th September 2010 Wrocław was honored to host Mr. Kai-Uwe Bergmann one of the partners at Bjarke Ingels Group (BIG). At very interesting lecture we have learned about morphing functions in Scala Tower, piling up houses in Mountain project and wrapping space in the Danish Pavilion. We were so engaged by unique approach towards architecture that we asked Mr. Bergmann to tell us more. He said "yes". YES IS MORE Interview with Mr. Kai-Uwe Bergmann from Bjarke Ingels Group Each project begins by investigating numerous avenues... Some of them turn out to be vital and thus are saved but many are discarded but not forgotten. Once we go through such a selective process we eventually crystallize the projects main ideas... This can be the site or the program or even a third thing. Each project has its own DNA and thus grows out of this analytical and selective approach. One of the inspiration for People's Building in Shanghai was Feng Shui. How do you value this approach, is it a good foundation for architecture? Its perhaps too much to say that REN is inspired by Feng Shui as we first designed it for a city in Northern Sweden and only later we moved it to China and then applied the Feng Shui principles. The project did surprisingly fit well with the five elements of Feng Shui and this became an important element for the client. Biblioteka narodowa w Kazachstanie Projekt REN "Yes is more" positive philosophy of architecture's evolution created by the BIG is focused on designing buildings by taking into consideration needs of the client, the urban context, finances, even politics (expressed best in the design of Helsingor Psychiatric Hospital). How do you handle an investor whose idea of architecture is based on kitsch and banality? We spent a considerable time actually seeking out the clients who share our values or inspire us. That is not to say that kitsch is bad or that banality should be banished we just want to engage with clients who are open to our way of thinking and who then become active participants in our investigations. It is a very collaborative process. In order to provide efficiency in design BIG invites interns, engineers of different specialties to work with you. How do you manage to comprehend countless ideas and concepts? TAK ZNACZY WIĘCEJ Wywiad z Kai-Uwe Bergmannem z Bjarke Ingels Group We wrześniu podczas cyklicznie odbywającego się spotkania Świadome Wnętrze gościł we Wrocławiu Kai-Uwe Bergmann partner duńskiej pracowni Bjarke Ingels Group (BIG). Podczas wykładu projektant opowiedział o transformacjach funkcji w Scala Tower, piętrzeniu domów w projekcie Góra oraz zawijaniu przestrzeni w Duńskim Pawilonie. Zafascynowani niezwykłym traktowaniem architektury zapytaliśmy go, czy zdradziłby nam więcej. Odparł: tak. Tak znaczy więcej pozytywna filozofia ewolucji architektury stworzona przez BIG koncentruje się na projektowaniu budynków, uwzględniając potrzeby klienta, kontekst urbanistyczny, finanse, a nawet politykę, która najlepiej wyrażona jest w projekcie szpitala psychiatrycznego Helsingor. A jak sobie Państwo radzicie z inwestorami, których wyobrażenie o architekturze opiera się na kiczu i banalności? Dużo czasu poświęcamy na wyszukiwanie klientów, którzy podzielają nasze wartości i nas inspirują. Nie chcę przez to powiedzieć, że kicz jest zły, a banalność powinna zostać zakazana chcemy po prostu znaleźć wspólny język z klientami, którzy są otwarci na nasz sposób myślenia i stają się aktywnymi uczestnikami analiz. To proces wymagający współpracy. Chcąc zapewnić wysoką efektywność projektów, BIG zaprasza do pracy stażystów i inżynierów różnych specjalności. W jaki sposób udaje się Państwu scalić różnorodne pomysły i koncepcje? Każdy projekt rozpoczynamy od analizy wielu aspektów. Niektóre okazują się żywe i są zachowywane. Wiele zostaje porzuconych, lecz nie zapominamy o nich. Po przejściu przez ten wybiórczy proces krystalizujemy główne pomysły projektowe plany zagospodarowania terenu, programy lub inne zagadnienia. Każdy projekt ma własne DNA, które tworzy się w oparciu o analityczne lub selektywne podejście. Jedną z inspiracji dla People's Building REN w Szanghaju było Feng Shui. Czy stanowi ono dobrą podstawę do projektowania? In the VM Houses we find flats with varied schemes, unparallel walls and acute angles how this kind of boldness in architecture is received by a common user of this living space? What has always surprised me was the fact that all 230 units of the VM Houses sold out within a three week period when they were first introduced in the Winter of This is quick even for Copenhagen standards at this time. I am also very pleased to see that the people who have moved into the VM Houses are made up of a variety of backgrounds, ages and ethnicity. Zira Zero Island is a unique project where natural environment was the main issue, not to mention no carbon emission. What triggered this approach? Zira Island is set on the shores of Baku, Azerbaijan which is actually the site of the first ever oil drill and still is one of the top oil producing countries of 26 świat architektury świat architektury 27

15 the Caspian Sea region. It is interesting that oil producing countries such as the UAE with Masdar and Azerbaijan with Zira who are leading the way to providing visions for a carbon neutral future. These oil producing countries have a very intuitive understanding of energy issues and are quick to realize that alternative energy sources are required in a post petroleum world. You have been asked to work abroad (People's Building, Danish Pavilion, Zira Zero Island, Holy Road). Does working with foreign engineers, builders, fitting into different law and society is a challenge? We have very early in our practice worked with international consultants and contractors in order to seek out the best thinking and people who would teach us about the world. We did this even when we were working in our native Copenhagen. So it became very natural then to take the next step and work with these same people in their backyards or to work more internationally. BIG is also involved in research connected with city development where one of the main issues is ageing of the society. What changes will have to be introduced into the urban substance in order to provide sufficient functioning of future citizens? We need to create urban areas for our future that consider the complexities of our life... Be they age vs. ethnicity, active vs. passive, speed vs. slow, integrated vs. private... all of these qualities are necessary to have a healthy city. In our project LOOP CITY we are trying to start a discussion about how our region will develop over the next 50 years. How do you perceive Poland in the current world's transformations? Poland has always historically been positioned to seek its influences from a variety of places. I think that this is one of its major strengths. Even under all of its colonial or historical influences it has always retained something unequivocally Polish. It is not afraid to be influenced as it is very confident of itself. The tendency has perhaps been heavily tilting towards the United States in recent years... I hope that Poland soon sees the opportunities to collaborate and be inspired by regions much closer to its borders... say Scandinavia ;-) Thank you very much for the interview. Conversation lead by Joanna Jabłońska Linia brzegowa kompleksu Zira Zero Island Być może stwierdzenie, że REN zostało zainspirowane Feng Shui, jest zbyt mocne, ponieważ w pierwotnej wersji obiekt był przeznaczony dla miasta położonego w północnej części Szwecji. Później przenieśliśmy koncepcję do Chin i dopiero wtedy zastosowaliśmy zasady Feng Shui. Obiekt zaskakująco dobrze wpisał się w pięć elementów tej starożytnej sztuki, co dla naszego klienta stało się ważnym elementem. W domach VM zaprojektowaliście Państwo mieszkania o różnorodnych planach, nierównoległych ścianach i ostrych kątach. Jak taka odwaga w architekturze jest odbierana przez zwykłego mieszkańca? Zadziwia mnie, że 230 lokali w domach VM sprzedało się zaledwie w ciągu trzech tygodni od chwili oddania do użytku zimą 2005 r. Był to krótki czas, nawet jak na ówczesne kopenhaskie standardy. Cieszy mnie również, że ludzie, którzy się tam wprowadzili, pochodzą z odmiennych środowisk, a ich wiek i narodowość są zróżnicowane. Zira Zero Island to wyjątkowy projekt, w którego centrum zainteresowania było środowisko naturalne, nie wspominając już o braku emisji dwutlenku węgla. Wyspa usytuowana jest w Azerbejdżanie u wybrzeży Baku. Tam po raz pierwszy wykonano odwierty w poszukiwaniu ropy naftowej, a kraj pozostaje jednym z jej czołowych producentów w rejonie Morza Kaspijskiego. Ciekawe, że to właśnie kraje zajmujące się produkcją ropy, czyli Zjednoczone Emiraty Arabskie z Masdarem i Azerbejdżan z Zirą, przodują w rozwiązaniach zapewniających przyszłość bez dwutlenku węgla. W sposób intuicyjny rozumieją problemy energetyczne i zdały sobie sprawę z konieczności stosowania alternatywnych źródeł energii. Projektowaliście Państwo na całym świecie, m.in. People's Building, Danish Pavilion, Zira Zero Island, Holy Road. Czy współpraca z zagranicznymi inżynierami i budowniczymi oraz dopasowywanie się do innego prawa i społeczeństwa jest dużym wyzwaniem? Już na początku swojej pracy projektowaliśmy przy udziale międzynarodowych konsultantów i budowlańców, ponieważ Zira Zero Island z lotu ptaka poszukiwaliśmy najlepszych fachowców, z nowatorskim sposobem myślenia, który wiele nas o świecie nauczy. Postępowaliśmy tak nawet wtedy, gdy pracowaliśmy jedynie w Kopenhadze. Stąd całkowicie naturalny był dla nas następny krok, czyli praca z tymi osobami na ich gruncie, działanie miedzynarodowe. BIG jest również zaangażowany w badania naukowe związane z rozwojem miasta i z problemem starzenia się społeczeństwa. Jakie zmiany muszą zostać wprowadzone w tkankę urbanistyczną, aby w przyszłości zapewnić mieszkańcom dobre funkcjonowanie? Musimy stworzyć strefy urbanistyczne, które będą uwzględniały złożoność naszego życia: wiek i narodowość, aktywność i pasywność, wspólnotę i prywatność. Jeśli chcemy stworzyć zdrowe miasto, te wartości trzeba wziąć pod uwagę. Naszym projektem LOOP CITY (Miasto Pętli) próbujemy rozpocząć dyskusję nad rozwojem regionu w ciągu następnych 50 lat. Jak widzą Państwo Polskę na tle światowych przekształceń? Polska zawsze była tak usytuowana, by szukać wpływów z wielu miejsc. Myślę, że jest to jedna z jej zalet. Nawet w czasie zaborów i historycznych wpływów ten kraj zawsze zachowywał coś jednoznacznie polskiego. Nie obawia się czerpać inspiracji z zewnątrz i zawsze pozostaje pewny siebie. W ciągu ostatnich lat te tendencje mocno ukierunkowały się w stronę Stanów Zjednoczonych. Mam nadzieję, że Polska wkrótce dostrzeże możliwość współpracy i poszuka wzorów w regionach położonych znacznie bliżej swoich granic... na przykład w Skandynawii :-) Dziękujemy za rozmowę. fot. archiwum BIG Rozmawiała Joanna Jabłońska Szpital psychiatryczny Helsingor to projekt, który powstał na bazie konkursowej koncepcji z 2002 r. Restrykcyjne wytyczne sformułowane przez klienta zakładały połączenie monitorowania pacjentów z zapewnieniem im prywatności oraz przestrzeni otwartych z zamkniętymi. W odpowiedzi na te ograniczenia BIG zaprojektował rzut przypominający płatek śniegu, otwarty na przysłonięte tereny zielone i piękne otoczenie. Spokojne kolory wnętrz zostały zainspirowane obrazami van Gogha. Elewacja Domów VM Domy VM, których nazwa pochodzi od sposobu ukształtowania planów, zapewniają mieszkańcom obszerne, otwarte przestrzenie, widoki z okien i pionową strefę wspólną. Starannie zaprojektowane klatki schodowe, schody i balkony o planach trójkątnych pozwoliły klientowi zaoszczędzić wydatki na konstrukcję, komunikację, a jednocześnie stworzyć niezwykłą przestrzeń spotkań. People's Building REN People's Building REN pierwotnie zaprojektowany dla hotelu na północy Szwecji okazał się symbolem chińskiego słowa ludzie. Później, kiedy rozmiary obiektu uległy trzykrotnemu powiększeniu, został on usytuowany w Szanghaju, a projekt dostosowano do zasad Feng Shui. Organiczne formy płynnie stapiają się z gruntem, a całość pokryto stalową siatką okręgów. Duński pawilon na Expo 2010 w Szanghaju jest obiektem zaprojektowanym w oparciu o nieskończoną pętlę rowerową. Inspiracją dla samonośnej, stalowej konstrukcji stały się struktury statków. Szkielet został pokryty perforowaną powłoką zgodną z wykresem napięć. Dzięki zastosowaniu oświetlenia LED fasada może być dowolnie zmieniana. Szpital psyhiatryczny Helisngor Helsingor Psychiatric Hospital project developed on the basis of a concept prepared for competition in Strict conditions formulated by the client demanded joining monitoring of patients with providing them privacy, open with closed spaces, and other contradictions. Rising up to those requirements BIG created snowflake-like footprint of the building opened for sheltered green gardens and beautiful surroundings. Peaceful colours of the interiors were inspired by the paintings of van Gogh. VM Houses named after their plans, offers the people vast open spaces, views from the windows and vertical common spaces for their users. Carefully designed corridors, stairs and triangle-shaped balconies allowed the client to save a lot of money usually spend for construction and communication. At the same time a unique place for people to meet was created. People's Building REN originally designed for a hotel in the north of Sweden turned out to be a symbol of Chinese word for 'people'. Later, when building size was multiplied by three it was localized in Shanghai and adjusted to the rules of Feng Shui. Organic form is smoothly joining with ground and covered with steel circular mesh. Danish Pavilion for Shanghai Expo 2010 project based on an infinite loop for bicycles around which the building was created. Self-supporting steel construction was inspired by ship's structure. External cover was perforated according to chart of structural stress. Thanks to the usage of LED illumination fasade can be changed constantly. 28 świat architektury 28 świat architektury świat architektury 29 Duński pawilon Expo 2010

16 Realizacje w Polsce CENTRUM REKREACYJNO-SPORTOWE w Zielonej Górze Ideal Standard - producent kompleksowych rozwiązań łazienkowych - dostawca produktów dla Aqua Park Zielona Góra. Armatura Wanny Produkty inwestycyjne Ideal Standard Polska Sp. z o.o. ul. Ostrowskiego 7, Wrocław tel , fax Meble Ceramika Kabiny Wellness Po raz pierwszy pomysł wybudowania zespołu basenów, który odpowiadałby potrzebom 130 -tysięcznego miasta, pojawił się szesnaście lat temu. W październiku 1994 r. powstało stowarzyszenie Wodny Świat, którego celem było stworzenie kompleksu sportowo-rehabilitacyjnego. Przez 14 lat podejmowano próby realizacji tego zamiaru, które ku rozczarowaniu zielonogórzan kończyły się niepowodzeniami. W 2007 r. nastąpiło ożywienie tematu, a ogłoszony przez Urząd Miasta Zielonej Góry w 2008 r. przetarg nieograniczony na roboty budowlane w systemie zaprojektuj i wybuduj doprowadził 5 sierpnia tegoż roku do podpisania umowy z firmą Skanska SA OBO w Lesznie. Obejmowała ona opracowanie dokumentacji projektowej, uzyskanie pozwolenia na budowę i wykonanie robót budowlanych dla inwestycji Budowa Centrum Rekreacyjno-Sportowego w Zielonej Górze, złożonej z kompleksu basenowego oraz hali sportowo-widowiskowej. Jako podwykonawca Skanskiej, który byłby odpowiedzialny za wykonanie kompletu projektów budowlanych, wykonawczych i koordynację międzybranżową, wystąpiło konsorcjum złożone z biur projektowych ARCUS-Consult Zielona Góra sp. z o.o. i ARCUS Planung + Beratung Bau- planungsgesellschaft mbh Cottbus. Dwa tygodnie po podpisaniu umowy z zamawiającym, czyli Miejskim Ośrodkiem Sportu i Rekreacji w Zielonej Górze, dopracowano i uzgodniono z inwestorem koncepcję. Dwa miesiące później projekt budowlany został złożony w Urzędzie Miasta. W trakcie oczekiwania na pozwolenie na budowę wykonawca dokonał koniecznych wycinek drzew, przygotował plac budowy i sprowadził sprzęt. Wycięte sosny posłużyły m.in. do sporządzenia pomocniczych szalunków i konstrukcji. 14 listopada 2008 r. projekt budowlany został zatwierdzony i otrzymał pozwolenie na budowę. Tego samego dnia ruszyły prace budowlane. Warto podkreślić wyjątkową mobilizację władz miasta oraz podległych im urzędów i zakładów. Wydawanie wszelkich koniecznych decyzji, uzgodnień i pozwoleń niejednokrotnie następowało przed ustawowym terminem. Na portalu internetowym MOSiR-u regularnie pojawiały się sesje zdjęciowe z aktualnego stanu prac na budowie. Dwa razy zorganizowano tzw. Dzień otwartych drzwi, aby zwiedzający mogli na własne oczy przekonać się o błyskawicznych postępach w realizacji obiektu. 25 czerwca 2010 r. uroczyście przecięto wstęgę, a dzień później pierwsi zielonogórzanie przekroczyli progi Centrum. Elewacja frontowa Założenia projektowe Nie było nas, był las tak można by sparafrazować sytuację zastaną na działce, którą w 90% porastał las. O atrakcyjności terenu decydowało korzystne położenie na obrzeżu miasta niecałe 2,5 km na północny wschód od staromiejskiego rynku. Od południa obszar sąsiaduje z terenami MOSiR-u. Działka jest dogodnie połączona komunikacyjnie dzięki przebiegającej w pobliżu obwodnicy, tzw. Trasie Północnej. Ani sama lokalizacja, ani Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego nie narzucały zbytnich ograniczeń w projektowaniu. Należało utrzymać parametry wysokościowe obiektu do 24 m z dopuszczalnymi dominantami oraz przeznaczyć minimum 80% terenu inwestycji na powierzchnię czynną. Sąsiedztwo działki, czyli las, stadion sportowy, ulica oraz stacja benzynowa i salon samochodowy, dawało pełną swobodę w rozwijaniu pomysłów. Doskonałe geologicznie warunki posadowienia piaski średnio i dobrze zagęszczone, oraz brak wody gruntowej do głębokości 10 m znacznie ułatwiły projektowanie. Jedynym istotnym ograniczeniem był reżim finansowy. Analiza warunków zastanych na działce, głównie istniejącej infrastruktury podziemnej, rozstrzygnęła o ulokowaniu poszczególnych elementów obiektu. Nie ulegało wątpliwości, że Centrum tworzyć będą dwa oddzielne, niekoniecznie samowystarczalne, ale mogące funkcjonować niezależnie organizmy : hala sportowa i hala basenowa. W celu zapewnienia wymiany oferty usługo- Elewacja części basenowej 30 świat architektury świat architektury 31

17 Zjeżdżalnie wej między nimi, a także uzupełnienia jej o dodatkowe funkcje pokrewne, zaprojektowany został organizm trzeci tzw. część wspólna. Spełnia ona również funkcję głównego, reprezentacyjnego wejścia. Wschodnią część działki przecinają dwie magistrale wodociągowe: Ø 800 i Ø 550. Przekładki takich ciągów są bardzo kosztowne, a terminy wykonania znacznie opóźniłyby realizację. W związku z tym, magistrale pozostały nienaruszone, a zajęty przez nie teren wyłączono spod planowanej zabudowy i przeznaczono na parkingi, lokalizację zbiornika retencyjnego wód deszczowych oraz zachowano las. Z zagospodarowania wyłączono także wyznaczony przez inwestora teren o powierzchni ok m 2, który został zarezerwowany pod realizację planowanego etapu III, tj. basenów i rekreacji zewnętrznej. Obiekty rozplanowano symetrycznie w stosunku do założonej głównej osi kompozycyjnej, przebiegającej po skosie w kierunku północny zachód południowy wschód: od skrzyżowania ul. Sulechowskiej z Sulechowską boczną, przez aleję spacerową, plac spotkań i podjazd do głównego wejścia w części wspólnej. Z racji wielkości dominującą częścią zespołu jest hala widowiskowo-sportowa, która stała się rozpoznawalną z daleka wizytówką Centrum. Ze względu na skalę organizowanych imprez i spodziewanego kierunku docierania widzów ze śródmieścia lub spoza miasta, lokalizacja hali na zachodnim brzegu działki była najkorzystniejsza. Napływ osób do parku wodnego może się odbywać wolniej i na dłuższym dystansie, więc bryłę hali basenowej wycofano w głąb działki. Dzięki temu park wodny znalazł się w strefie wyciszonej, osłoniętej wyższym budynkiem hali widowiskowo-sportowej. Dodatkowym atutem rozwiązania jest bezpośrednie powiązanie hali basenowej z terenami przyszłego kąpieliska zewnętrznego. Hala widowiskowa W kształtowaniu architektury preferowano zasadę stosowania prostych, czytelnych rozwiązań, łatwych konstrukcyjnie i bez zbędnych udziwnień. Nacisk położono na wysoką jakość materiałów, wykonania, elementów wyposażenia, elegancję aranżacji wnętrz i co najważniejsze wysoki standard urządzeń technicznych. Priorytetem było również przystosowanie pomieszczeń ogólnodostępnych do potrzeb osób niepełnosprawnych. Część wspólna Obiekt ma formę pofalowanej wstęgi, biegnącej przed budynkami hali sportowej i parku wodnego. W jej centralnej części zaprojektowano szerokie wejście, a lekko odgięte ku środkowi ramiona podkreślają zapraszający charakter. Budynek jest trzykondygnacyjny, jeden poziom zlokalizowano pod ziemią. Ścianę zewnętrzną o długości 105 m wzbogacają okrągłe otwory okienne symbolizujące pęcherzyki powietrza w wodzie, kręgi fal, a także kształt piłki. Motyw ten konsekwentnie pojawia się także w aranżacji wnętrz. Falę zamykają z dwóch stron ścianki szklane, wykonane w konstrukcji słupoworyglowej. Wysunięte piętro podparte kolumnadą czterech słupów tworzy naturalne zadaszenie strefy wejściowej. Przeszklony wiatrołap prowadzi do holu z recepcją, kasami, szatnią, toaletami, sklepikiem sportowym i dwiema klatkami schodowymi z windami. Dwa korytarze prowadzą do hali sportowej oraz parku wodnego i SPA. Piętro zajmują pomieszczenia do squasha, park zabaw dla dzieci oraz dwa zespoły toalet ogólnodostępnych. Symetryczne korytarze prowadzą analogicznie do tych zlokalizowanych na parterze do hali sportowej oraz restauracji i nowej siedziby MOSiR-u, usytyowanych już w obrębie budynku hali basenowej. W podpiwniczeniu ulokowano zespół siłowni ze strefą fitness dla 140 osób. Główną konstrukcję nośną części wspólnej stanowi układ żelbetowy, płytowo-słupowy. Dach wspierają dźwigary stalowe, pokrycie wykonano z blachy trapezowej ocieplonej wełną mineralną, a na niej ułożo- 32 świat architektury

18 Lokalizacja/adres Pracownia projektowa Architekt prowadzący Zielona Góra, ul. Sulechowska ARCUS Consult Zielona Góra Ewa Kucharczyk Basen główny Architekci: aranżacja wnętrz, zagospodarowanie i mała architektura Aldona Karwacka Jacek Staniszewski Barbara Molenda Data opracowania 2008/2009 r. Data realizacji r. Inwestor MOSiR Zielona Góra Powierzchnia użytkowa m 2 Firma Mazur kompleksowo wyposażyła Aquapark Wodny Świat w Zielonej Górze w atrakcje wodne: Powierzchnia zabudowy m 2 Kubatura brutto m 3 Generalny wykonawca Systemy dachowe Cyfrowe czujki ruchu PIR: AQUA Ring, AQUA Pro; Centrala alarmowa z serii INTEGRA: INTEGRA 128; Czytniki kart zbliżeniowych do kontroli dostępu: CZ-EMM2; Sygnalizatory akustyczne Krzesła Sigma oraz Omega High Back Kostka brukowa Wyposażenie basenu Skanska SA OBO w Lesznie VEDAG Polska sp. z o.o. Satel sp. z o.o. Forum Seating (Nowy Styl Group) ZIEL-BRUK sp. z o.o. Firma "MAZUR" Wet Bubble Strefa odpoczynku Armatura Stolarka drzwiowa Systemy oddymiania Ideal Standard Polska sp. z o.o. PORTA KMI POLAND sp. z o.o. no powłoki bitumiczne. Wstęgę ściany zewnętrznej wykonano w części podziemnej z żelbetu, w nadziemnej z porotonu, a izolację termiczną z wełny mineralnej. Całość osłonięto elewacją wentylowaną z metalizowanych płytek gresowych 60x60 cm. Stolarkę okienną i drzwiową wykonano z powlekanego proszkowo aluminium. Stropy podwieszone gipsowo-kartonowe, rastrowe, akustyczne uzupełniono w części holu wejściowego dekoracyjnymi ażurowymi rusztami i plafonami z poliwęglanu, skrywającymi oświetlenie. Otynkowane ściany pokryto jednolitą powłoką malarską, nałożono elementy dekoracyjne w formie kręgów z polimerobetonu, podświetlonych taśmami LED. 34 świat architektury Ścianę recepcji wyłożono płytami meblowymi w kombinacji z płytami gresowymi. Na posadzkach ułożono wielkoformatowy gres o stosownych parametrach antypoślizgowych. Dzięki intarsji z płytek w innym kolorze uzyskano efekt rozchodzącej się fali, która biegnie przez korytarze aż do hal basenowej i sportowej. Hala widowiskowo-sportowa Budynek zaprojektowano na planie prostokąta o wymiarach 79x59 m, z lekko zaokrąglonymi narożnikami. Dach przekrywający halę ma kształt mocno spłaszczonej elipsy. Bufet Pierwotny projekt budowlany zakładał halę na widzów i jeden poziom trybun stałych. W kwietniu 2009 r. zapadła decyzja o powiększeniu pojemności hali do miejsc, z czego zlokalizowano na trybunach stałych. Jedynym sposobem okazało się podwyższenie hali o jedną kondygnację. Był to najtrudniejszy moment w całym cyklu projektowania, gdyż hala sportowa miała już wtedy gotowe nie tylko fundamenty, ale i przyziemie, trybuny i docelowe klatki schodowe! W lipcu 2009 r. wydano zamienne pozwolenie na budowę. Wysokość wzrosła o 3,50 m, pojawiła się kolumnada słupów zewnętrznych, podtrzymujących z trzech stron drugie piętro trybun na 870 widzów, a wzdłuż czwartej ściany zaprojektowano antresolę z kabinami reżyserskimi, RTV, monitoringu i nadzoru, salką tłumaczy i salą konferencyjną z pomieszczeniami obsługującymi. Dodatkowe 130 miejsc ulokowano na istniejącej już pierwszej kondygnacji. Wydłużone zostały klatki schodowe, zaprojektowano niezależne schody ewakuacyjne dla drugiej kondygnacji. Powiększona została liczba sanitariatów i miejsc w szatni, które ulokowano bezpośrednio na doprojektowanym piętrze. W pierwszym poziomie trybun od strony foyer wydzielono sektor dla 126 VIP-ów. Na koronie widowni znalazły się 22 miejsca dla osób niepełnosprawnych. Trybuny rozsuwane na poziomie boiska mogą pomieścić 950 osób, kolejne 1000 znajdzie miejsce na dostawianych krzesłach ustawianych na parkiecie. W przyziemiu pod trybunami stałymi ulokowano pomieszczenia dla ekip sportowych, sędziów, służby medycznej, obsługi technicznej oraz magazyny i zespoły toalet dla widzów. Znaczną przestrzeń zajęły pomieszczenia techniczne. Obok głównej hali sportowej znajduje się hala treningowa z kompletnym zapleczem sportowo-szkoleniowym. D+H Polska sp. z o.o. Płyta areny głównej o wymiarach 52x32 m i wysokości użytkowej 16 m przystosowana jest do międzynarodowych rozgrywek w koszykówce, piłce ręcznej, piłce siatkowej, piłce nożnej halowej. Poprzez opuszczanie kurtyn może być podzielona na trzy mniejsze pola. Zarówno duża, jak i mała hala, wraz z zapleczem, spełniają warunki do uprawiania sportu przez osoby niepełnosprawne. Hol główny Zjeżdżalnia Cebula A ponadto: zjeżdżalnia multimedialna (dł. 210 m) zjeżdżalnia rurowa (dł. 98 m) zjeżdżalnia rynnowa (dł. 59 m) Wave Ball zjeżdżalnia rodzinna dwutorowa (dł. 21 m) atrakcje dla dzieci: słoń, dino, jeżyk armatki, kaskady, grzybki, gejzery, leżanki technologia basenowa 6 obiegów Firma MAZUR ul. Szyby Rycerskie 1, Bytom tel , fax

19 Hala basenowa Rzut obiektu jest nieregularny, przebieg ściany zewnętrznej urozmaicono przeszklonymi uskokami. Średnia szerokość hali basenowej wynosi 67 m, długość 60 m, a wysokość do spodu konstrukcji 8 m. Do hali przylega zespół SPA. Północno-zachodni narożnik obiektu podzielono na dwie kondygnacje, z których niższa mieści przebieralfot. Ewa Sobolewska, Mateusz Grabowski Główną konstrukcję budynku tworzy system słupów żelbetowych i skratowanych dźwigarów stalowych o rozpiętości 64 m i wysokości 4,5 m. Stropy i trybuny stałe wykonano z prefabrykowanych elementów żelbetowych. Ściany zewnętrzne przyziemia wylano w żelbecie, ocieplono i otynkowano. Właściwe pomieszczenie hali sportowej osłonięto systemowymi ścianami stalowymi, od wewnątrz perforowanymi (dla uzyskania odpowiedniej akustyki), ocieplonymi wełną mineralną i wykończonymi od zewnątrz poziomymi panelami typu siding. Górne pasy ścian podłużnych stanowią przeszklenia. Nadwieszenia dachu wykonano z blachy trapezowej, która umożliwia wykonanie gięć o małych promieniach. Elipsy czołowe pokryto panelami pionowymi. Pokrycie dachu zrealizowano podobnie jak w części wspólnej. W połaci zamontowano 36 klap dymowych, a spód dachu wyłożono matami akustycznymi. Między dźwigarami poprowadzono pomosty techniczne, kanały wentylacji mechanicznej, oświetlenie i nagłośnienie. Kolorystykę materiałów wykończeniowych i zainstalowanych krzesełek podporządkowano barwom flagi Zielonej Góry zielonej i żółtej, biel zastąpił kolor jasnoszary. W tym kolorze sporządzono siedziska dla VIP-ów, szare są również prefabrykowane trybuny oraz wszystkie konstrukcje żelbetowe i stalowe. Powierzchnie komunikacyjne, w tym schody, wyłożono wykładziną z trudno zapalnego tworzywa sztucznego w barwach popielatych, przeplatanych wstawkami w odcieniach żółci i zieleni (na wylotach schodów między sektorami). Park wodny 36 świat architektury

20 rys. archiwum ARCUS piasku, a dna basenów to jasny błękit wód przybrzeżnych, który przechodzi w granatową toń imitującą głębię. Ściany w większości otynkowano i pomalowano odpornymi na wilgoć i pleśń jasnoszarymi farbami. U nasady powierzchnie zostały uzupełnione brązowymi okładzinami z wodoodpornych płyt meblowych. W tym kolorze jest również mozaika, którą ułożono naprzemian z gresami strukturalnymi pokrywają one ścianę z wejściem na basen. Drobne płytki dekorują również wiele indywidualnie ukształtowanych siedzisk, m.in. na wyspach i w SPA. W aranżacji wnętrza przewijają się kręgi fal, albo jako intarsje z ciemnobrązowych płyt w posadzce plaży, albo jako elementy dekoracyjne ścian, wykonane jak w części wspólnej i podświetlone taśmami LED. Kompozycję dopełniają ciemnobrązowe leżaki z białymi nakładkami oraz stoliki i donice przeznaczone na roślinność o śródziemnomorskim charakterze. Wszystkie płytki podłogowe spełniają wymagane standardy basenowe. Ewa Kucharczyk Rzut zespołu nie, natryski i toalety, a górna restaurację z zapleczem kuchennym oraz nową siedzibę MOSiR-u. Wejście do parku wodnego prowadzi przez trzy stanowiska kasowe w części wspólnej. Budynek jest w całości podpiwniczony i przestrzeń ta wykorzystana została głównie do zainstalowania urządzeń techniki uzdatniania wody basenowej oraz wentylacji mechanicznej. Łączna powierzchnia wody w nieckach wynosi m2. Największym z basenów jest basen rekreacyjny o powierzchni 750 m2, następnie 8-torowy basen pływacki o długości 25 m, z przyległą niewielką widownią. Kolejny służy do nauki pływania, najmniejsze to brodzik dla małych dzieci i cztery whirlpoole (dwa z wodą solankową). Po raz pierwszy w Polsce zainstalowano wewnątrz hali balon wodny o średnicy 15 m, który służy do wspinania i zjazdu. Inne atrakcje to: piłka wywołująca fale, tzw. wave ball, dzika rzeka, leżanki wodne, ścianka wspinaczkowa z wodospadem, różnego rodzaju masaże i gejzery, wyspy połączone mostkiem, cebula, zjeżdżalnia rynnowa oraz podwójna zjeżdżalnia szerokotorowa. 38 świat architektury W południowym narożniku hali wznosi się 25-metrowa, trójstronnie przeszklona wieża klatki schodowej, która prowadzi do dwóch zewnętrznych zjeżdżalni rurowych. Przekrywający ją z czwartej strony dach ma kształt płaszcza atakującej kobry. Z najwyższego poziomu 21 m nad terenem prowadzi wlot do najdłuższej obecnie w Polsce zjeżdżalni o długości 210 m. Oprócz adrenaliny, przejażdżce towarzyszą specjalne efekty dźwiękowe i świetlne. Z połowy wieży prowadzi wlot do drugiej, 80-metrowej zjeżdżalni. Wszystkie akweny wyposażone są w urządzenia umożliwiające wejście do wody osobom niepełnosprawnym. Ażurowe schody z parteru prowadzą na piętro, gdzie znajduje się mokry bar, część wspomnianej restauracji oraz wyciszona strefa plaży. Restauracja, dostępna z części wspólnej, otoczona jest szczelną przeszkloną ścianą, która pozwala na wgląd w halę basenową. Kąpielisko ma także bezpośredni dostęp do pomieszczeń SPA. Dla osób przybywających z zewnątrz odnowa biologiczna dostępna jest z części wspólnej. Zasadniczą konstrukcję nośną hali basenowej tworzą słupy żelbetowe i kratownice stalowe, zaś wydzielone piętro zostało wykonane w układzie płytowo-słupowym. Ściany zewnętrzne zrealizowano naprzemiennie jako pełne i przeszklone. Pierwsze z nich wymurowano i ocieplono, tak jak w części wspólnej, oraz osłonięto elewacją z paneli stalowych. Drugie zrealizowano w konstrukcji słupowo-ryglowej. Dach płaski zaprojektowano analogicznie do innych części Centrum, a dźwigary stropowe w hali basenowej pozostały widoczne. Między nimi podwieszono kanały wentylacji mechanicznej, która służy także do ogrzewania. Strop wyłożono od spodu odpornymi na wilgoć płytami akustycznymi. Wiele uwagi poświęcono zabezpieczeniu antykorozyjnemu konstrukcji stalowych, stosując stal szlachetną wysokiej jakości lub wykonując powłoki antykorozyjne. Kolorystyka zaproponowana w pomieszczeniach parku wodnego opiera się na naturalnych barwach nadmorskiej plaży. Brzegi wykonane z dużych płyt gresowych o nierównej powierzchni naśladują łach Konstrukcja nośna dachu WYBÓR ODPOWIEDNIEGO SYSTEMU ZAPEWNIA DŁUGOWIECZNOŚĆ DACHU PŁASKIEGO W skład Centrum Rekreacyjno Sportowego w Zielonej Górze wchodzi kryty basen o całkowitej powierzchni około 5500 m2. Zastosowano na nim system firmy VEDAG. Zaprojektowane zostało warstwowe przekrycie dachu, w układzie niewentylowanym, na konstrukcyjnej blasze trapezowej, które w warunkach eksploatacyjnych poddawane będzie stałemu, dużemu obciążeniu parą wodną z tytułu dyfuzji z pomieszczeń o wysokiej temperaturze i wilgotności. Celem zabezpieczenia przed zawilgoceniem warstwy termoizolacyjnej pokrycia niezbędne było zastosowa- nie skutecznej, ciągłej bariery paroizolacyjnej. Generalny wykonawca i wykonawca robót pokryciowych wybrali i zrealizowali jesienią 2009 roku systemowe rozwiązanie pokrycia Dach Ocieplany VEDAG w układzie klejonym. System ten spełnia wszystkie kryteria techniczno-użytkowe tego obiektu. Elementy składowe tego rozwiązania to samoprzylepna papa paroizolacyjna z wkładką AL. o nazwie VEDAGARD SK-PLUS (opór dyfuzyjny Sd 1500 m), klejona do górnych fałd blachy konstrukcyjnej. Skrót PLUS oznacza bitumiczną warstwę umieszczoną na górnej powierzchni papy, służącą (po aktywacji palnikiem) do montażu termoizolacji w przypadku tego obiektu były to płyty z wełny mineralnej. Kolejną warstwą jest papa podkładowa na wełnę mineralną z samoprzylepną warstwą wstępnego montażu VEDATOP TM. Następnie została położona papa nawierzchniowa zgrzewalna VEDATECT PYEPV200S5EN. Zastosowanie rozwiązania materiałowowykonawczego przekrycia w systemie Dach Ocielplany VEDAG w układzie klejonym od paroizolacji, poprzez termoizolację i papę podkładową, do warstwy nawierzchniowej pokrycia włącznie, jest nowoczesnym podejściem przy projektowaniu i realizacji przekryć dachowych, w szczególności dla obiektów o wysokich wymaganiach w zakresie ochrony warstw pokrycia przed zawilgoceniem dyfuzyjnym z pomieszczeń. Vedag Polska Sp. z o.o. tel. 61/ vedag@vedag.com.pl świat architektury 39