Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy-miasto Grudziądz

Transkrypt

1 Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy-miasto Grudziądz Grudziądz, październik 2016 r.

2 Wykonawcy: Łukasz Polakowski - prowadzący Piotr Kukla Małgorzata Kocoń Adam Motyl Łukasz Rajek Agata Szyja 2

3 SPIS TREŚCI 1. WSTĘP PODSTAWA OPRACOWANIA DOKUMENTU POLITYKA KRAJOWA, REGIONALNA I LOKALNA KONTEKST KRAJOWY KONTEKST REGIONALNY KONTEKST LOKALNY KONTEKST MIĘDZYNARODOWY - POLITYKA UE ORAZ ŚWIATA CHARAKTERYSTYKA GRUDZIĄDZA LOKALIZACJA WARUNKI NATURALNE SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA Uwarunkowania demograficzne Działalność gospodarcza Rolnictwo i leśnictwo OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA INFRASTRUKTURY BUDOWLANEJ Zabudowa mieszkaniowa Obiekty użyteczności publicznej Obiekty handlowe, usługowe, przedsiębiorstw produkcyjnych OCENA STANU ISTNIEJĄCEGO ZAPOTRZEBOWANIA NA CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE OPIS OGÓLNY SYSTEMÓW ENERGETYCZNYCH MIASTA LOKALNA POLITYKA ENERGETYCZNA GRUDZIĄDZA OGÓLNE CELE GOSPODARKI ENERGETYCZNEJ GRUDZIĄDZA SYSTEMY ENERGETYCZNE Bilans energetyczny miasta System ciepłowniczy System gazowniczy System elektroenergetyczny OCENA JEDNOSTEK WYTWÓRCZYCH I SIECI ZDEFINIOWANYCH W PRAWIE ENERGETYCZNYM NA TERENIE MIASTA GRUDZIĄDZA POD WZGLĘDEM BEZPIECZEŃSTWA ENERGETYCZNEGO System ciepłowniczy System gazowniczy System elektroenergetyczny STAN ŚRODOWISKA NA OBSZARZE MIASTA Charakterystyka głównych zanieczyszczeń atmosferycznych Ocena stanu atmosfery na terenie województwa kujawsko-pomorskiego oraz gminy miasto Grudziądz Emisja substancji szkodliwych i dwutlenku węgla na terenie miasta Grudziądz

4 4.6.4 Ocena jakości powietrza na terenie miasta Grudziądz KOSZTY ENERGII BENCHMARKING MIASTA GRUDZIĄDZA NA TLE 10 POLSKICH MIAST O PODOBNEJ WIELKOŚCI98 5. MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA ISTNIEJĄCYCH NADWYŻEK I LOKALNYCH ZASOBÓW PALIW, ENERGII ELEKTRYCZNEJ ORAZ CIEPŁA ENERGIA WIATRU ENERGIA GEOTERMALNA ENERGIA SPADKU WODY ENERGIA SŁONECZNA ENERGIA Z BIOMASY ENERGIA Z BIOGAZU MOŻLIWOŚCI ZAGOSPODAROWANIA CIEPŁA ODPADOWEGO Z INSTALACJI PRZEMYSŁOWYCH MOŻLIWOŚCI WYTWARZANIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ I CIEPŁA UŻYTKOWEGO W KOGENERACJI ZAKRES WSPÓŁPRACY MIĘDZY GMINAMI PRZEWIDYWANE ZMIANY ZAPOTRZEBOWANIA NA CIEPŁO ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DO ROKU 2030 ZGODNIE Z PRZYJĘTYMI ZAŁOŻENIAMI ROZWOJU WYJŚCIOWE ZAŁOŻENIA ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO MIASTA DO ROKU OGÓLNE KIERUNKI ROZWOJU I MODERNIZACJI SYSTEMÓW ZAOPATRZENIA W ENERGIĘ, W TYM OCENA WARUNKÓW DZIAŁANIA MIASTA GRUDZIĄDZA PRZEDSIĘWZIĘCIA RACJONALIZUJĄCE UŻYTKOWANIE PALIW I ENERGII PROPOZYCJA PRZEDSIĘWZIĘĆ W GRUPIE UŻYTECZNOŚĆ PUBLICZNA - MOŻLIWOŚCI STOSOWANIA ŚRODKÓW POPRAWY EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ W ROZUMIENIU USTAWY Z DNIA 15 KWIETNIA 2011 R. O EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ ANALIZOWANY OKRES ZAKRES ANALIZOWANYCH OBIEKTÓW ANALIZA SUMARYCZNEGO KOSZTU ORAZ ZUŻYCIA ENERGII I WODY W GRUPIE ZUŻYCIE I KOSZTY ENERGII ELEKTRYCZNEJ ZUŻYCIE I KOSZTY CIEPŁA SIECIOWEGO ZUŻYCIE I KOSZTY GAZU ZUŻYCIE I KOSZTY WODY KLASYFIKACJA OBIEKTÓW Zarządzanie energią w budynkach użyteczności publicznej Opis możliwości stosowania środków poprawy efektywności energetycznej Racjonalizacja w zakresie użytkowania energii elektrycznej w budynkach użyteczności publicznej PROPOZYCJA PRZEDSIĘWZIĘĆ W GRUPIE MIESZKALNICTWO

5 Program ograniczenia niskiej emisji na obszarze miasta Racjonalizacja w zakresie użytkowania energii elektrycznej w budynkach mieszkalnych PROPOZYCJA PRZEDSIĘWZIĘĆ W GRUPIE HANDEL I USŁUGI, PRZEDSIĘBIORSTWA ORAZ GRUPIE PRZEMYSŁ PROPOZYCJA PRZEDSIĘWZIĘĆ W GRUPIE OŚWIETLENIE SYSTEM MONITORINGU CEL MONITOROWANIA ZAKRES MONITOROWANIA PODSUMOWANIE/STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM ZAŁĄCZNIKI

6 SPIS TABEL TABELA 2-1 WYKAZ I KONTEKST FUNKCJONOWANIA DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH I AKTÓW PRAWNYCH OBEJMUJĄCYCH ZAGADNIENIA ZWIĄZANE Z PRZEDMIOTOWYM PLANEM TABELA 2-2 DYREKTYWY UNII EUROPEJSKIEJ W ZAKRESIE EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ I OCHRONY POWIETRZA TABELA 3-1 PORÓWNANIE PODSTAWOWYCH WSKAŹNIKÓW DEMOGRAFICZNYCH TABELA 3-2 WSKAŹNIKI ZMIAN ZWIĄZANYCH Z RYNKIEM PRACY TABELA 3-3 LICZBA PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH WG KLASYFIKACJI PKD 2007 W LATACH TABELA 3-4 PRZECIĘTNE ROCZNE ZAPOTRZEBOWANIE ENERGII NA OGRZEWANIE W BUDOWNICTWIE MIESZKANIOWYM W KWH/M 2 POWIERZCHNI UŻYTKOWEJ TABELA 3-5 PODZIAŁ BUDYNKÓW ZE WZGLĘDU NA ZUŻYCIE ENERGII DO OGRZEWANIA TABELA 3-6 STATYSTYKA MIESZKANIOWA Z LAT DOTYCZĄCA GMINY-MIASTO GRUDZIĄDZ TABELA 3-7 WSKAŹNIKI ZMIAN W GOSPODARCE MIESZKANIOWEJ TABELA 3-8 WYKAZ ADMINISTRATORÓW BUDYNKÓW MIESZKALNYCH NA TERENIE MIASTA GRUDZIĄDZ TABELA 3-9 WYKAZ NAJWIĘKSZYCH PRZEDSIĘBIORSTW NA TERENIE MIASTA GRUDZIĄDZ TABELA 4-1 ZESTAWIENIE ZAPOTRZEBOWANIA ENERGETYCZNEGO MIASTA GRUDZIĄDZ NA MOC TABELA 4-2 ZESTAWIENIE ZAPOTRZEBOWANIA MIASTA GRUDZIĄDZ NA ENERGIĘ TABELA 4-3 BILANS PALIW I ENERGII DLA MIASTA GRUDZIĄDZ ZA ROK TABELA 4-4 PODSTAWOWE DANE TECHNICZNE DOTYCZĄCE ŹRÓDŁA CIEPŁA W OPEC-INEKO TABELA 4-5 PODSTAWOWE DANE DOTYCZĄCE INSTALACJI OGRANICZAJĄCYCH EMISJĘ ZANIECZYSZCZEŃ DO POWIETRZA W OPEC-INEKO TABELA 4-6 EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ I ZUŻYCIE PALIW W OPEC-INEKO TABELA 4-7 PODSTAWOWE DANE DOTYCZĄCE ŹRÓDEŁ OPEC-TERMO TABELA 4-8 EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ I ZUŻYCIE PALIW W OPEC-TERMO W 2012 R TABELA 4-9 EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ I ZUŻYCIE PALIW W OPEC-TERMO W 2013 R TABELA 4-10 EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ I ZUŻYCIE PALIW W OPEC-TERMO W 2014 R TABELA 4-11 DŁUGOŚĆ SIECI CIEPŁOWNICZEJ W LATACH ELEKTROCIEPŁOWNIA TABELA 4-12 DŁUGOŚĆ SIECI CIEPŁOWNICZEJ W LATACH ELEKTROCIEPŁOWNIA WŁASNOŚĆ ODBIORCÓW TABELA 4-13 DŁUGOŚĆ SIECI CIEPŁOWNICZEJ W LATACH KOTŁOWNIE LOKALNE (LIPOWA 33) TABELA 4-14 DANE DOTYCZĄCE LICZBY WĘZŁÓW CIEPLNYCH NA TERENIE MIASTA GRUDZIĄDZ W POSZCZEGÓLNYCH GRUPACH ODBIORCÓW W LATACH TABELA 4-15 DANE DOTYCZĄCE LICZBY ODBIORCÓW CIEPŁA SIECIOWEGO W POSZCZEGÓLNYCH GRUPACH ODBIORCÓW W LATACH OPEC-SYSTEM TABELA 4-16 DANE DOTYCZĄCE ILOŚCI CIEPŁA DOSTARCZONEGO ODBIORCOM W LATACH GRUPA OPEC TABELA 4-17 DANE DOTYCZĄCE MOCY ZAMÓWIONEJ W LATACH GRUPA OPEC TABELA 4-18 CHARAKTERYSTYKA STACJI REDUKCYJNO POMIAROWYCH ZWIĄZANYCH Z ZASILANIEM MIASTA GRUDZIĄDZ TABELA 4-19 DŁUGOŚĆ SIECI GAZOWEJ NA TERENIE MIASTA GRUDZIĄDZ TABELA 4-20 LICZBA ODBIORCÓW GAZU ZIEMNEGO W POSZCZEGÓLNYCH GRUPACH ODBIORCÓW NA TERENIE MIASTA GRUDZIĄDZ W LATACH ROKU TABELA 4-21 SPRZEDAŻ GAZU ZIEMNEGO W POSZCZEGÓLNYCH GRUPACH ODBIORCÓW NA TERENIE MIASTA GRUDZIĄDZ W LATACH ROKU, TYS. M TABELA 4-22 DŁUGOŚCI LINII NAPOWIETRZNYCH I KABLOWYCH WN, SN I NN ZLOKALIZOWANYCH NA TERENIE MIASTA GRUDZIĄDZ TABELA 4-23 PUNKTY OŚWIETLENIOWE NA TERENIE MIASTA GRUDZIĄDZ TABELA 4-24 LICZBA ODBIORCÓW ENERGII ELEKTRYCZNEJ W LATACH W PODZIALE NA POSZCZEGÓLNE GRUPY TARYFOWE TABELA 4-25 ILOŚĆ ENERGII ELEKTRYCZNEJ DOSTARCZONEJ DO ODBIORCÓW W LATACH W PODZIALE NA POSZCZEGÓLNE GRUPY TARYFOWE

7 TABELA 4-26 PLANY ROZBUDOWY/MODERNIZACJI SIECI LINII WN, SN I NN NA TERENIE MIASTA GRUDZIĄDZA TABELA 4-27 DOPUSZCZALNE NORMY W ZAKRESIE JAKOŚCI POWIETRZA KRYTERIUM OCHRONY ZDROWIA TABELA 4-28 DOPUSZCZALNE NORMY W ZAKRESIE JAKOŚCI POWIETRZA KRYTERIUM OCHRONY ROŚLIN TABELA 4-29 POZIOMY ALARMOWE DLA NIEKTÓRYCH SUBSTANCJI TABELA 4-30 CZYNNIKI METEOROLOGICZNE WPŁYWAJĄCE NA STAN ZANIECZYSZCZENIA ATMOSFERY TABELA 4-31 ZESTAWIENIE PODSTAWOWYCH SUBSTANCJI ZANIECZYSZCZAJĄCYCH ZE ŹRÓDEŁ EMISJI WYSOKIEJ NA TERENIE MIASTA GRUDZIĄDZ TABELA 4-32 SZACUNKOWA EMISJA SUBSTANCJI SZKODLIWYCH DO ATMOSFERY NA TERENIE MIASTA GRUDZIĄDZA ZE SPALANIA PALIW DO CELÓW GRZEWCZYCH W 2014 ROKU (EMISJA NISKA) TABELA 4-33 ZAŁOŻENIA DO WYZNACZENIA EMISJI LINIOWEJ TABELA 4-34 ROCZNA EMISJA SUBSTANCJI SZKODLIWYCH DO ATMOSFERY ZE ŚRODKÓW TRANSPORTU NA TERENIE MIASTA GRUDZIĄDZ [KG/ROK] TABELA 4-35 ROCZNA EMISJA DWUTLENKU WĘGLA ZE ŚRODKÓW TRANSPORTU NA TERENIE MIASTA GRUDZIĄDZ [KG/ROK] TABELA 4-36 WSPÓŁCZYNNIKI TOKSYCZNOŚCI ZANIECZYSZCZEŃ TABELA 4-37 ZESTAWIENIE ZBIORCZE EMISJI SUBSTANCJI DO ATMOSFERY Z POSZCZEGÓLNYCH ŹRÓDEŁ EMISJI NA TERENIE MIASTA GRUDZIĄDZ W 2014 ROKU TABELA 4-38 ZMIANA EMISJI SUBSTANCJI DO ATMOSFERY Z POSZCZEGÓLNYCH ŹRÓDEŁ EMISJI NA TERENIE MIASTA GRUDZIĄDZA W OKRESIE ROKU (WG PLANU ROZWOJU BUSINESS AS USUAL) TABELA 4-39 CHARAKTERYSTYKA PRZYKŁADOWEGO OBIEKTU JEDNORODZINNEGO TABELA 4-40 ROCZNE ZUŻYCIE PALIW NA OGRZANIE BUDYNKU INDYWIDUALNEGO Z UWZGLĘDNIENIEM SPRAWNOŚCI ENERGETYCZNEJ URZĄDZEŃ GRZEWCZYCH ORAZ POTENCJAŁ REDUKCJI ZUŻYCIA ENERGII W WYNIKU ZASTOSOWANIA TECHNOLOGII ALTERNATYWNEJ DO KOTŁA WĘGLOWEGO KOMOROWEGO TABELA 5-1 POTENCJALNE ZASOBY ENERGII GEOTERMALNEJ W POLSCE TABELA 5-2 POTENCJAŁ TEORETYCZNY I TECHNICZNY ENERGII ZAWARTEJ W BIOMASIE NA TERENIE MIASTA GRUDZIĄDZA TABELA 7-1 ZESTAWIENIE OBSZARÓW PRZYJĘTYCH W SCENARIUSZU A DO ZAGOSPODAROWANIA DO TABELA 7-2 ZESTAWIENIE POTRZEB ENERGETYCZNYCH OBSZARÓW UJĘTYCH W SCENARIUSZU A DO TABELA 7-3 ZESTAWIENIE OBSZARÓW PRZYJĘTYCH W SCENARIUSZU B DO ZAGOSPODAROWANIA DO TABELA 7-4 ZESTAWIENIE POTRZEB ENERGETYCZNYCH OBSZARÓW UJĘTYCH W SCENARIUSZU B DO TABELA 7-5 ZESTAWIENIE OBSZARÓW PRZYJĘTYCH W SCENARIUSZU C DO ZAGOSPODAROWANIA DO TABELA 7-6 ZESTAWIENIE POTRZEB ENERGETYCZNYCH OBSZARÓW UJĘTYCH W SCENARIUSZU C DO TABELA 7-7 ZESTAWIENIE ZMIAN WSKAŹNIKÓW ZAPOTRZEBOWANIA NA CIEPŁO BUDYNKÓW MIESZKALNYCH ISTNIEJĄCYCH I NOWO WZNOSZONYCH W POSZCZEGÓLNYCH SCENARIUSZACH DO ROKU TABELA 7-8 WSKAŹNIKI ROZWOJU NOWOBUDOWANEGO MIESZKALNICTWA W MIEŚCIE GRUDZIĄDZ DLA POSZCZEGÓLNYCH SCENARIUSZY TABELA 7-9 ZESTAWIENIE PROGNOZ ZUŻYCIA NOŚNIKÓW ENERGII NA OBSZARZE MIASTA GRUDZIĄDZ - SCENARIUSZ A PASYWNY TABELA 7-10 ZESTAWIENIE PROGNOZ ZUŻYCIA NOŚNIKÓW ENERGII NA OBSZARZE MIASTA GRUDZIĄDZ SCENARIUSZ B UMIARKOWANY TABELA 7-11 ZESTAWIENIE PROGNOZ ZUŻYCIA NOŚNIKÓW ENERGII NA OBSZARZE MIASTA GRUDZIĄDZ SCENARIUSZ C AKTYWNY TABELA 7-12 ZESTAWIENIE TERENÓW PRZEZNACZONYCH POD INWESTYCJE (WG STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO) TABELA 7-13 SUMARYCZNE ZESTAWIENIE POTRZEB ENERGETYCZNYCH DLA TERENÓW PRZEZNACZONYCH DO ZAGOSPODAROWANIA NA TERENIE MIASTA GRUDZIĄDZA - DLA SCENARIUSZA B TABELA 8-1 AKTUALNY STAN DANYCH O OBIEKTACH UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ TABELA 8-2 LISTA OBIEKTÓW WYBRANYCH DO ANALIZY TABELA 8-3 STRUKTURA KOSZTÓW W POPULACJI TABELA 8-4 STRUKTURA ZUŻYCIA PALIW I ENERGII W ANALIZOWANEJ POPULACJI OBIEKTÓW

8 TABELA 8-5 ZUŻYCIE I KOSZTY ENERGII ELEKTRYCZNEJ W ANALIZOWANEJ GRUPIE OBIEKTÓW W ROKU TABELA 8-6 ZUŻYCIE I KOSZTY CIEPŁA SIECIOWEGO W ANALIZOWANEJ GRUPIE OBIEKTÓW W ROKU TABELA 8-7 ZUŻYCIE I KOSZTY GAZU W ANALIZOWANEJ GRUPIE OBIEKTÓW W ROKU TABELA 8-8 ZUŻYCIE I KOSZTY WODY W ANALIZOWANEJ GRUPIE OBIEKTÓW W ROKU TABELA 8-9 ZUŻYCIE I KOSZTY MEDIÓW ENERGETYCZNYCH TABELA 8-10 KLASYFIKACJA OBIEKTÓW DO POSZCZEGÓLNYCH GRYP PRIORYTETOWYCH TABELA 8-11 ZESTAWIENIE MOŻLIWYCH DO OSIĄGNIĘCIA OSZCZĘDNOŚCI ZUŻYCIA CIEPŁA W STOSUNKU DO STANU PRZED TERMOMODERNIZACJĄ DLA RÓŻNYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ TERMOMODERNIZACYJNYCH

9 SPIS RYSUNKÓW RYSUNEK 3-1 LOKALIZACJA MIASTA GRUDZIĄDZ NA TLE POWIATU GRUDZIĄDZKIEGO ORAZ WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO RYSUNEK 3-2 MAPA GMINY-MIASTO GRUDZIĄDZ RYSUNEK 3-3 LICZBA LUDNOŚCI W GMINIE-MIASTO GRUDZIĄDZ W LATACH RYSUNEK 3-4 PROGNOZA DEMOGRAFICZNA DLA GMINY-MIASTO GRUDZIĄDZ RYSUNEK 3-5 UDZIAŁ LICZBY POSZCZEGÓLNYCH GRUP WG KLASYFIKACJI PKD RYSUNEK 3-6 UŻYTKOWANIE GRUNTÓW NA TERENIE GMINY-MIASTO GRUDZIĄDZ RYSUNEK 3-7 MAPA STREF KLIMATYCZNYCH POLSKI I MINIMALNE TEMPERATURY ZEWNĘTRZNE RYSUNEK 3-8 STRUKTURA WIEKOWA BUDYNKÓW WG LICZBY MIESZKAŃ I POWIERZCHNI W MIEŚCIE GRUDZIĄDZ RYSUNEK 4-1 CELE GLOBALNE I LOKALNE W ZAKRESIE GOSPODARKI ENERGETYCZNEJ RYSUNEK 4-2 UDZIAŁ POSZCZEGÓLNYCH GRUP ODBIORCÓW W ZAPOTRZEBOWANIU NA ENERGIĘ W 2014 ROKU RYSUNEK 4-3 UDZIAŁ POSZCZEGÓLNYCH GRUP ODBIORCÓW W ZAPOTRZEBOWANIU NA MOC CIEPLNĄ W 2014 ROKU RYSUNEK 4-4 UDZIAŁ POSZCZEGÓLNYCH GRUP ODBIORCÓW W ZAPOTRZEBOWANIU NA CIEPŁO W 2014 ROKU RYSUNEK 4-5 STRUKTURA ZUŻYCIA PALIW I ENERGII NA WSZYSTKIE CELE ŁĄCZNIE W MIEŚCIE GRUDZIĄDZ RYSUNEK 4-6 STRUKTURA ZUŻYCIA PALIW I ENERGII NA CELE GRZEWCZE (OGRZEWANIE POMIESZCZEŃ, C.W.U., CELE BYTOWE, TECHNOLOGIA)46 RYSUNEK 4-7 STRUKTURA ODBIORCÓW CIEPŁA W POSZCZEGÓLNYCH GRUPACH ODBIORCÓW W 2014 R RYSUNEK 4-8 UDZIAŁ ODBIORCÓW W POSZCZEGÓLNYCH GRUPACH POD WZGLĘDEM ILOŚCI DOSTARCZANEGO CIEPŁA W 2014 R RYSUNEK 4-9 TREND ILOŚCI SPRZEDANEGO CIEPŁA W LATACH RYSUNEK 4-10 SCHEMAT FUNKCJONOWANIA ODDZIAŁÓW PSG W POLSCE RYSUNEK 4-11 STRUKTURA SPRZEDAŻY GAZU ZIEMNEGO W CAŁKOWITYM ZUŻYCIU W POSZCZEGÓLNYCH GRUPACH ODBIORCÓW W 2014 ROKU RYSUNEK 4-12 DYNAMIKA ZMIAN SPRZEDAŻY GAZU ZIEMNEGO W LATACH RYSUNEK 4-13 ZASIĘG TERYTORIALNY SPÓŁEK ZAJMUJĄCYCH SIĘ DYSTRYBUCJĄ ENERGII ELEKTRYCZNEJ RYSUNEK 4-14 STRUKTURA ODBIORCÓW ENERGII ELEKTRYCZNEJ W 2014 R RYSUNEK 4-15 STRUKTURA ILOŚCI ENERGII ELEKTRYCZNEJ DOSTARCZONEJ DO OBIORCÓW W 2014 R RYSUNEK 4-16 TREND ILOŚCI ENERGII ELEKTRYCZNEJ DOSTARCZONEJ DO ODBIORCÓW W LATACH RYSUNEK 4-17 STĘŻENIE ŚREDNIE ROCZNE PYŁU ZAWIESZONEGO PM10 W 2014 ROKU W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM RYSUNEK 4-18 STĘŻENIE ŚREDNIE ROCZNE BENZO(A)PIRENU W PYLE PM10 W 2014 ROKU W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM RYSUNEK 4-19 STĘŻENIE ŚREDNIE ROCZNE PYŁU PM2,5 W 2014 ROKU W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM RYSUNEK 4-20 STREFY W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM, DLA KTÓRYCH DOKONANO OCENY JAKOŚCI POWIETRZA RYSUNEK 4-21 WIDOK PANELU GŁÓWNEGO APLIKACJI DO SZACOWANIA EMISJI ZE ŚRODKÓW TRANSPORTU RYSUNEK 4-22 UDZIAŁ RODZAJÓW ŹRÓDEŁ EMISJI W CAŁKOWITEJ EMISJI POSZCZEGÓLNYCH ZANIECZYSZCZEŃ DO ATMOSFERY W GRUDZIĄDZU W 2014 ROKU RYSUNEK 4-23 UDZIAŁ EMISJI ZASTĘPCZEJ Z POSZCZEGÓLNYCH ŹRÓDEŁ EMISJI W CAŁKOWITEJ EMISJI SUBSTANCJI SZKODLIWYCH PRZELICZONYCH NA EMISJĘ RÓWNOWAŻNĄ SO 2 W GRUDZIĄDZU W 2014 ROKU RYSUNEK 4-24 PORÓWNANIE KOSZTÓW WYTWORZENIA ENERGII W ODNIESIENIU DO ENERGII UŻYTECZNEJ DLA RÓŻNYCH NOŚNIKÓW RYSUNEK 4-25 PORÓWNANIE ROCZNYCH KOSZTÓW WYTWORZENIA ENERGII DLA RÓŻNYCH NOŚNIKÓW RYSUNEK 4-26 PORÓWNANIE JEDNOSTKOWEGO ZUŻYCIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH W PRZELICZENIU NA GOSPODARSTWO RYSUNEK 4-27 PORÓWNANIE JEDNOSTKOWEGO ZUŻYCIA ENERGII W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH W PRZELICZENIU NA MIESZKAŃCA RYSUNEK 4-28 PORÓWNANIE DŁUGOŚCI SIECI GAZOWNICZEJ ZLOKALIZOWANEJ NA TERENIE MIAST W ODNIESIENIU DO ICH POWIERZCHNI RYSUNEK 4-29 PORÓWNANIE ZUŻYCIA GAZU ZIEMNEGO W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH RYSUNEK 4-30 PORÓWNANIE UDZIAŁÓW LICZBY LUDNOŚCI KORZYSTAJĄCEJ Z SIECI GAZOWEJ RYSUNEK 4-31 PORÓWNANIE DŁUGOŚCI SIECI CIEPŁOWNICZEJ W ODNIESIENIU DO POWIERZCHNI MIASTA

10 RYSUNEK 4-32 PORÓWNANIE WSKAŹNIKA ZUŻYCIA CIEPŁA SIECIOWEGO W ODNIESIENIU DO KUBATURY BUDYNKÓW OGRZEWANYCH RYSUNEK 4-33 PORÓWNANIE WSKAŹNIKA ZUŻYCIA CIEPŁA SIECIOWEGO W ODNIESIENIU DO KUBATURY BUDYNKÓW MIESZKALNYCH OGRZEWANYCH RYSUNEK 4-34 PORÓWNANIE UDZIAŁÓW LICZBY MIESZKAŃ Z OGRZEWANIEM PIECOWYM W CAŁKOWITEJ LICZBIE MIESZKAŃ RYSUNEK 4-35 PORÓWNANIE UDZIAŁÓW POWIERZCHNI MIESZKAŃ Z OGRZEWANIEM PIECOWYM W CAŁKOWITEJ POWIERZCHNI MIESZKAŃ. 104 RYSUNEK 5-1 RÓŻNICA POTENCJAŁÓW DOSTĘPNOŚCI ZASOBÓW ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII RYSUNEK 5-2 STRUKTURA PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSKIM SYSTEMIE ELEKTROENERGETYCZNYM STAN NA LIPIEC RYSUNEK 5-3UDZIAŁ POSZCZEGÓLNYCH TECHNOLOGII OZE W PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE W LATACH RYSUNEK 5-4 ILOŚĆ I MOC INSTALACJI WYKORZYSTUJĄCYCH ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII NA TERENIE WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO RYSUNEK 5-5 ILOŚĆ I MOC INSTALACJI WYKORZYSTUJĄCYCH ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII NA TERENIE MIASTA GRUDZIĄDZA RYSUNEK 5-6LEGENDA DO MAPY ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII RYSUNEK 5-7 STREFY ENERGII WIATRU W POLSCE WG H. LORENC RYSUNEK 5-8SCHEMAT INSTALACJI POMPY CIEPŁA Z WYMIENNIKIEM GRUNTOWYM RYSUNEK 5-9 SCHEMAT ZŁOŻA GRUNTOWEGO WYMIENNIKA CIEPŁA RYSUNEK 5-10 WYKRES SKUMULOWANYCH PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH C.O. Z PALIWA WĘGLOWEGO - BEZ DOTACJI RYSUNEK 5-11 WYKRES SKUMULOWANYCH PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH C.O. Z PALIWA GAZOWEGO - BEZ DOTACJI RYSUNEK 5-12 TECHNICZNE ZASOBY ENERGII SŁONECZNEJ NA TERENIE WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO RYSUNEK 5-13 WYKRES SKUMULOWANYCH PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH BUDOWA FARMY FOTOWOLTAICZNEJ BEZ DOTACJI RYSUNEK 5-14 SCHEMAT FUNKCJONALNY INSTALACJI Z OBIEGIEM WYMUSZONYM (SYSTEM AKTYWNY POŚREDNI) RYSUNEK 5-15 WYKRES SKUMULOWANYCH PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH C.W.U. Z WĘGLA KAMIENNEGO BEZ DOTACJI RYSUNEK 5-16 WYKRES SKUMULOWANYCH PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH C.W.U. Z WĘGLA KAMIENNEGO - Z 45% DOTACJĄ RYSUNEK 5-17 WYKRES SKUMULOWANYCH PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH C.W.U. Z ENERGII ELEKTRYCZNEJ BEZ DOTACJI RYSUNEK 5-18 WYKRES SKUMULOWANYCH PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH C.W.U. Z ENERGII ELEKTRYCZNEJ Z DOTACJĄ 45% RYSUNEK 5-19 WYKRES SKUMULOWANYCH PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH C.W.U. Z GAZU ZIEMNEGO BEZ DOTACJI RYSUNEK 5-20 WYKRES SKUMULOWANYCH PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH C.W.U. Z GAZU ZIEMNEGO Z DOTACJĄ 45% RYSUNEK 7-1 PROGNOZOWANE ZMIANY ZUŻYCIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ DO ROKU RYSUNEK 7-2 PROGNOZOWANE ZMIANY ZUŻYCIA GAZU ZIEMNEGO DO ROKU RYSUNEK 7-3 PROGNOZOWANE ZMIANY ZUŻYCIA CIEPŁA SIECIOWEGO DO ROKU RYSUNEK 8-1 UDZIAŁ TYPÓW ANALIZOWANYCH OBIEKTÓW RYSUNEK 8-2 UDZIAŁ POWIERZCHNI ANALIZOWANYCH OBIEKTÓW RYSUNEK 8-3 STRUKTURA KOSZTÓW W POPULACJI OBIEKTÓW RYSUNEK 8-4 KOSZTY POSZCZEGÓLNYCH MEDIÓW ENERGETYCZNYCH W ANALIZOWANEJ POPULACJI OBIEKTÓW W LATACH RYSUNEK 8-5 STRUKTURA ZUŻYCIA PALIW I ENERGII W ANALIZOWANEJ POPULACJI OBIEKTÓW RYSUNEK 8-6 ZUŻYCIE PALIW I ENERGII W POPULACJI ANALIZOWANYCH OBIEKTÓW W LATACH RYSUNEK 8-7 JEDNOSTKOWE KOSZTY ENERGII ELEKTRYCZNEJ RYSUNEK 8-8 JEDNOSTKOWE ZUŻYCIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ RYSUNEK 8-9 EMISJA JEDNOSTKOWA EKWIWALENTNA CO 2 ZWIĄZANA Z WYKORZYSTANIEM ENERGII ELEKTRYCZNEJ RYSUNEK 8-10 PORÓWNANIE KOSZTÓW JEDNOSTKOWYCH ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POSZCZEGÓLNYCH OBIEKTACH UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ RYSUNEK 8-11 PORÓWNANIE JEDNOSTKOWEGO ZUŻYCIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POSZCZEGÓLNYCH OBIEKTACH UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ RYSUNEK 8-12 PORÓWNANIE JEDNOSTKOWEJ EMISJI EKWIWALENTNEJ CO 2 ZWIĄZANEJ Z WYKORZYSTANIEM ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POSZCZEGÓLNYCH OBIEKTACH RYSUNEK 8-13 PORÓWNANIE CENY ENERGII ELEKTRYCZNEJ DLA POSZCZEGÓLNYCH OBIEKTÓW

11 RYSUNEK 8-14 KOSZTY JEDNOSTKOWE CIEPŁA SIECIOWEGO RYSUNEK 8-15 JEDNOSTKOWE ZUŻYCIE CIEPŁA SIECIOWEGO RYSUNEK 8-16 JEDNOSTKOWA EMISJA EKWIWALENTNA CO 2 ZWIĄZANA ZE ZUŻYCIEM CIEPŁA SIECIOWEGO RYSUNEK 8-17 PORÓWNANIE JEDNOSTKOWYCH KOSZTÓW CIEPŁA SIECIOWEGO W POSZCZEGÓLNYCH OBIEKTACH RYSUNEK 8-18 PORÓWNANIE JEDNOSTKOWEGO ZUŻYCIA CIEPŁA SIECIOWEGO W POSZCZEGÓLNYCH OBIEKTACH RYSUNEK 8-19 PORÓWNANIE JEDNOSTKOWEJ EMISJI EKWIWALENTNEJ CO2 ZWIĄZANEJ Z WYTWARZANIEM CIEPŁA SIECIOWEGO DLA POSZCZEGÓLNYCH OBIEKTÓW RYSUNEK 8-20 PORÓWNANIE CENY CIEPŁA SIECIOWEGO DLA POSZCZEGÓLNYCH OBIEKTÓW RYSUNEK 8-21 KOSZTY JEDNOSTKOWE GAZU RYSUNEK 8-22 ZUŻYCIE JEDNOSTKOWE GAZU RYSUNEK 8-23 JEDNOSTKOWA EMISJA EKWIWALENTNA CO 2 ZWIĄZANA ZE ZUŻYCIEM GAZU RYSUNEK 8-24 KOSZTY JEDNOSTKOWE GAZU W ANALIZOWANYCH BUDYNKACH RYSUNEK 8-25 ZUŻYCIE JEDNOSTKOWE GAZU W ANALIZOWANYCH BUDYNKACH RYSUNEK 8-26 PORÓWNANIE JEDNOSTKOWEJ EMISJI EKWIWALENTNEJ CO 2 ZWIĄZANEJ ZE ZUŻYCIEM GAZU DLA POSZCZEGÓLNYCH OBIEKTÓW RYSUNEK 8-27 CENY GAZU W ANALIZOWANYCH BUDYNKACH RYSUNEK 8-28 KOSZTY JEDNOSTKOWE WODY RYSUNEK 8-29 ZUŻYCIE JEDNOSTKOWE WODY RYSUNEK 8-30 KOSZTY JEDNOSTKOWE WODY W ANALIZOWANYCH BUDYNKACH RYSUNEK 8-31 ZUŻYCIE JEDNOSTKOWE WODY W ANALIZOWANYCH BUDYNKACH RYSUNEK 8-32 CENY WODY W ANALIZOWANYCH BUDYNKACH RYSUNEK 8-33 KLASYFIKACJA OBIEKTÓW DO POSZCZEGÓLNYCH GRUP PRIORYTETOWYCH RYSUNEK 8-34 SCHEMAT DZIAŁAŃ W RAMACH ZARZĄDZANIA ENERGIĄ RYSUNEK 8-35 PRZYKŁADOWY ALGORYTM MONITORINGU RYSUNEK 8-36 PRZYKŁADOWE PORÓWNANIE, STAREJ I NOWEJ INSTALACJI GRZEWCZEJ

12 1. Wstęp 1.1 Podstawa opracowania dokumentu Podstawą formalną opracowania dokumentu pn. "Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy-miasto Grudziądz" jest zlecenie wystawione przez gminę-miasto Grudziądz dla Fundacji na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii w Katowicach. Niniejsze opracowanie zawiera zgodnie z Ustawą Prawo energetyczne oraz ww. zleceniem: ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe; przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych; możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych; możliwości stosowania środków poprawy efektywności energetycznej w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej; zakres współpracy z sąsiednimi gminami. Niniejsza dokumentacja została wykonana zgodnie ze zleceniem, obowiązującymi przepisami i zasadami wiedzy technicznej. Dokumentacja wydana jest w stanie zupełnym ze względu na cel oznaczony w zleceniu. 12

13 2. Polityka krajowa, regionalna i lokalna W punkcie przedstawione zostaną zapisy kluczowych (pod względem obszaru zastosowania oraz poruszanych zagadnień) dokumentów strategicznych i planistycznych, potwierdzające zbieżność przedmiotowego opracowania z prowadzoną polityką krajową, regionalną, lokalną oraz międzynarodową. Wykaz tych dokumentów, jak również kontekst funkcjonowania przedstawia tabela 2.1. Tabela 2-1 Wykaz i kontekst funkcjonowania dokumentów strategicznych i aktów prawnych obejmujących zagadnienia związane z przedmiotowym planem Lp. Wyszczególnienie Kontekst krajowy Kontekst regionalny Kontekst lokalny 1. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku X 2. Polityka Klimatyczna Polski X 3. Polityka Ekologiczna Państwa na lata z perspektywą do roku 2016 X 4. II Polityka Ekologiczna Polski do 2030 roku X 5. Ustawa Prawo Energetyczne X 6. Ustawa o efektywności energetycznej X 7. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia X 8. Strategia Rozwoju Kraju X 9. Strategia rozwoju energetyki odnawialnej X Strategia rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego do roku 2020 Plan modernizacji Program ochrony powietrza dla strefy kujawsko pomorskiej ze względu na przekroczenie poziomów dopuszczalnych dla pyłu PM10 i benzenu oraz poziomu docelowego dla arsenu X X 12. Strategia Rozwoju Miasta Grudziądz X Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Grudziądza Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego na terenie gminy-miasto Grudziądz Program ochrony środowiska dla gminy-miasto Grudziądz na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe oraz poprawy środowiska naturalnego w Grudziądzu X X X x Charakterystyka wymienionych w tabeli opracowań w kontekście przedmiotowego projektu przedstawiona jest w dalszej części podpunktu. 13

14 2.1 Kontekst krajowy POLITYKA ENERGETYCZNA POLSKI DO 2030 ROKU Dokument Polityka energetyczna Polski do 2030 roku został opracowany zgodnie z art ustawy Prawo energetyczne 1 i przedstawia strategię państwa, mającą na celu opracowanie odpowiedzi na najważniejsze wyzwania stojące przed polską energetyką, zarówno w perspektywie krótkoterminowej, jak i w perspektywie długoterminowej do 2030 roku. Długoterminową prognozę energetyczną wyznaczono w oparciu o scenariusze makroekonomicznego rozwoju kraju. Scenariusze różnią się m.in. prognozowaną dynamiką zmian zjawisk makroekonomicznych, która będzie miała bezpośrednie przełożenia na warunki rozwoju poszczególnych gmin. Polska, jako kraj członkowski Unii Europejskiej, zobowiązana jest do czynnego uczestniczenia w tworzeniu wspólnotowej polityki energetycznej, a także implementacji jej głównych celów w specyficznych warunkach krajowych, biorąc pod uwagę ochronę interesów odbiorców, posiadane zasoby energetyczne oraz uwarunkowania technologiczne wytwarzania i przesyłu energii. Polityka określa 6 podstawowych kierunków rozwoju polskiej energetyki: Poprawa efektywności energetycznej, Wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii, Dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej, Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw, Rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii, Ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko. Bezpieczeństwo energetyczne państwa ma to być oparte na zasobach własnych - chodzi w szczególności o węgiel kamienny i brunatny, wykorzystywanych w czystych technologiach węglowych, co ma zapewnić uniezależnienie produkcji energii elektrycznej od surowców sprowadzanych. Kontynuowane będą również działania związane ze zróżnicowaniem dostaw paliw do Polski, a także ze zróżnicowaniem technologii produkcji. Wspierany ma być również rozwój technologii pozwalających na pozyskiwanie paliw płynnych i gazowych z surowców krajowych. Polityka zakłada także stworzenie stabilnych perspektyw dla inwestowania w infrastrukturę przesyłową i dystrybucyjną. Na operatorów sieciowych nałożony zostaje obowiązek opracowania planów rozwoju sieci, lokalizacji nowych mocy wytwórczych oraz kosztów ich przyłączenia. Przyjęty dokument zakłada również rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii. Zakłada też ograniczenie wpływu energetyki na środowisko. 1 Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 z późn. zm.) 14

15 W trakcie opracowywania niniejszej aktualizacji założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliw gazowych wykorzystano wskaźniki zużycia poszczególnych rodzajów energii w przełożeniu na warunki lokalne, uwzględniając charakter gminy i strukturę wykorzystywanych paliw na jej terenie. POLITYKA KLIMATYCZNA POLSKI Polityka Klimatyczna Polski (przyjęta przez Radę Ministrów w listopadzie 2003r.) zawierająca strategie redukcji emisji gazów cieplarnianych w Polsce do roku Dokument ten określa między innymi cele i priorytety polityki klimatycznej Polski. POLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA NA LATA Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2016 Polityka Ekologiczna Polski na lata z perspektywą do roku 2016 stanowi aktualizację polityki ekologicznej na lata Nadrzędnym, strategicznym celem polityki ekologicznej państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego kraju i tworzenie podstaw do zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego. II POLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA II Polityka Ekologiczna Państwa (przyjęta przez Sejm 23 sierpnia 2001 roku), której głównym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego społeczeństwa polskiego w XXI wieku oraz stworzenie podstaw do opracowania i realizacji strategii zrównoważonego rozwoju kraju. Polityka wyznacza kierunki działań prowadzących do zmniejszenia energochłonności gospodarki, określa priorytety w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, unowocześnienia systemów grzewczych w gospodarce komunalnej. USTAWA PRAWO ENERGETYCZNE Ustawa prawo energetyczne jest podstawowym dokumentem regulującym zagadnienia związane z problematyką zaopatrzenia w nośniki energii. Określa ona w szczególności: zasady kształtowania polityki energetycznej państwa, zasady i warunki zaopatrzenia i użytkowania paliw i energii, w tym ciepła, zasady działalności przedsiębiorstw energetycznych, organy właściwe w sprawach gospodarki paliwami i energią. Szeroko pojęta, ustalona przez ustawę prawo energetyczne, polityka energetyczna w naszym kraju zakłada współistnienie i koordynację pomiędzy trzema podstawowymi dokumentami: założeniami polityki energetycznej kraju, planami rozwojowymi przedsiębiorstw energetycznych, założeniami do planów zaopatrzenia w energię na szczeblu gminnym. Podstawowymi celami w/w ustawy są: 1) tworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju kraju, 2) zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego, 15

16 3) oszczędne i racjonalne użytkowanie paliw i energii, 4) rozwój konkurencji, 5) przeciwdziałanie negatywnym skutkom naturalnych monopoli, 6) uwzględnianie wymogów ochrony środowiska, 7) uwzględnianie zobowiązań wynikających z umów międzynarodowych, 8) ochrona interesów odbiorców, 9) minimalizacja kosztów. Główne cele polityki energetycznej w gminie wynikające z ustawy prawo energetyczne: 1. Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego (w zakresie dostępnym gminie): w zakresie systemu gazowego oraz elektroenergetycznego - pozostaje w znacznej części poza zakresem działań gminy, zależąc od działalności odpowiednich przedsiębiorstw energetycznych (dystrybucyjnych oraz operatorów systemów przesyłowych) oraz polityki energetycznej państwa; jednakże gmina powinna współpracować z odpowiednimi przedsiębiorstwami energetycznymi w celu lokalizacji nowej infrastruktury, jak i modernizacji istniejącej; w zakresie systemu ciepłowniczego - gmina winna: o o śledzić pewność działania instalacji służących dystrybucji ciepła i to nie tylko w sensie niezawodności technicznej, ale także formalno-prawnej, ekonomicznej itp.; wpływać na strategię działania przedsiębiorstw ciepłowniczych. 2. Oszczędne i racjonalne użytkowanie paliw i energii: gmina sama prowadzi działania oszczędnościowe na własnym majątku tak, jak każdy inny właściciel. Ta rola gminy, choć jest ogromnie ważna ze względów promocyjnych, będzie jednak w przyszłości stopniowo zmniejszała swój zakres w związku ze stopniową prywatyzacją. Tym niemniej zawsze pozostanie istotna. gmina powinna stwarzać warunki (techniczne, ekonomiczne i organizacyjne) do podejmowania działań oszczędnościowych poprzez: o o o stworzenie systemu łatwiejszego uzyskiwania pozwoleń na budowę dla podmiotów podejmujących działania oszczędnościowe; upowszechnianie informacji o możliwościach i korzyściach z oszczędzania energii; stworzenie systemu zachęt ekonomicznych (w postaci dotacji, poręczeń, gwarancji itp.). 16

17 3. Rozwój konkurencji. Prawdziwa konkurencja nie może zostać zadekretowana, ale musi się rozwijać samoistnie. Pomimo tego Gmina powinna sprzyjać wszelkim działaniom służącym rozwojowi konkurencji. W szczególności dotyczy to rozwoju systemów zaopatrzenia w energię, gdzie tak dalece jak to możliwe należy stosować, zasadę wyboru podmiotu energetycznego w oparciu o przetargi lub konkursy ofert. 4. Negatywne skutki naturalnych monopoli obejmują następujące grupy działań: stosowanie nieuzasadnionych cen; stosowanie praktyk monopolistycznych w sposobie traktowania klientów (narzucanie niekorzystnych warunków umów, niewłaściwy standard usług); ociężałość działania polegająca na braku poszukiwania dróg obniżenia kosztów, podwyższenia jakości obsługi klienta, szukania nowych nisz rynkowych itp. 5. Uwzględnianie wymogów ochrony środowiska. Problem uwzględnienia wymogów ochrony środowiska wynika z obowiązujących przepisów prawa (ustawa prawo ochrony środowiska wraz z rozporządzeniami wykonawczymi). Rolą gminy powinno być: zwrócenie, na etapie wydawania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz później przy wydawaniu pozwolenia na budowę (ewentualnie pozwolenia na użytkowanie) właściwej uwagi na zagadnienia ochrony środowiska; wprowadzanie na etapie opracowywania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dodatkowych wymogów ekologicznych dotykających sfery zaopatrzenia w nośniki energii (w szczególności obowiązku, aby nowi odbiorcy korzystali ze źródeł energii przyjaznych środowisku); promowanie przechodzenia na rozwiązania ekologiczne poprzez ich dofinansowywanie w dostępny w gminie sposób. USTAWA O EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ Ustawa o efektywności energetycznej z dnia 20 maja 2016 r., ustala zasady opracowywania krajowego planu działań dotyczącego efektywności energetyczne, zadania jednostek sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej, zasady realizacji obowiązku uzyskania oszczędności energii, zasady przeprowadzania audytu energetycznego przedsiębiorstwa. USTAWA O ODNAWIALNYCH ŹRÓDŁACH ENERGII Ustawa o odnawialnych źródłach energii z dnia 20 lutego 2015 r., ustala zasady i warunki wykonywania działalności w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, biogazu rolniczego w instalacjach odnawialnego źródła energii, biopłynów, określa mechanizmy i instrumenty wspierające wytwarzanie energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, biogazu rolniczego, ciepła w instalacjach odnawialnego źródła energii; ustala zasady 17

18 wydawania gwarancji pochodzenia energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii w instalacjach odnawialnego źródła energii, ustala zasady realizacji krajowego planu działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych, ustala warunki i tryb certyfikowania instalatorów mikroinstalacji, małych instalacji i instalacji odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej cieplnej nie większej niż 600 kw oraz akredytowania organizatorów szkoleń, ustala zasady współpracy międzynarodowej w zakresie odnawialnych źródeł energii oraz wspólnych projektów inwestycyjnych. KRAJOWA POLITYKA MIEJSKA Dokument Krajowa Polityka Miejska określa planowane działania administracji rządowej dotyczące polityki miejskiej i uwzględnia cele i kierunki określone w średniookresowej strategii rozwoju kraju i krajowej strategii rozwoju regionalnego. KPM wskazuje, w jaki sposób poszczególne polityki realizowane przez różne resorty i instytucje rządowe powinny być dopasowywane i kierunkowane do zróżnicowanych potrzeb polskich miast od największych po najmniejsze. Równocześnie polityki publiczne powinny umożliwiać jak najlepsze wykorzystanie unikalnych potencjałów i przewag konkurencyjnych polskich miast dla zapewnienia zrównoważonego rozwoju, a przez to co jest w centrum polityki miejskiej dla poprawy jakości życia mieszkańców miast. Polityce miejskiej nadano wysoką rangę poprzez wprowadzenie jej do porządku prawnego znowelizowaną ustawą o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, a Krajowa Polityka Miejska stała się częścią systemu dokumentów strategicznych. Cel strategiczny KPM to wzmocnienie zdolności miast i obszarów zurbanizowanych do kreowania zrównoważonego rozwoju i tworzenia miejsc pracy oraz poprawy jakości życia mieszkańców. Jest on powiązany z celami dokumentów strategicznych wyższego rzędu. Cel strategiczny można opisać celami szczegółowymi, których realizacja ma sprawić, że polskie miasta będą: Sprawne Stworzenie warunków dla skutecznego, efektywnego i partnerskiego zarządzania rozwojem na obszarach miejskich, w tym w szczególności na obszarach metropolitalnych. Szczególną troską należy objąć wypracowanie optymalnych mechanizmów współpracy w miejskich obszarach funkcjonalnych, rozwijanie mechanizmów partycypacji i upowszechnianie partnerskiego udziału społeczeństwa w rozwoju miast. Zwarte i zrównoważone Wspieranie zrównoważonego rozwoju ośrodków miejskich, w tym przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom niekontrolowanej suburbanizacji. Miasto zwarte powinno być odpowiedzią na ważne wyzwanie stojące przed miastami, jakim jest żywiołowy i chaotyczny rozwój rozproszonej zabudowy. Idea miasta zwartego związana jest także z aspektami środowiskowymi (ochrona środowiska naturalnego, dbałość o zasoby ziemi i jakość krajobrazu). Spójne Odbudowa zdolności do rozwoju poprzez rewitalizację zdegradowanych społecznie, ekonomicznie i fizycznie obszarów miejskich. Odnowa i rewitalizacja obszarów najbardziej problemowych 18

19 powinna stanowić element całościowej polityki miasta i powinna być prowadzona w oparciu o wypracowaną wizję jego stanu docelowego. Konkurencyjne Poprawa konkurencyjności i zdolności głównych ośrodków miejskich do kreowania rozwoju, wzrostu i zatrudnienia. Poprawie konkurencyjności, szczególnie dużych ośrodków miejskich służą przede wszystkim: stymulowanie wzrostu innowacyjności przedsiębiorstw (współpraca biznesnauka), wzmocnienie sieciowej współpracy miast z innymi ośrodkami oraz obszarem regionu (otoczeniem). Silne Wspomaganie rozwoju subregionalnych i lokalnych ośrodków miejskich, przede wszystkim na obszarach problemowych polityki regionalnej, w tym na niektórych obszarach wiejskich poprzez wzmacnianie ich funkcji oraz przeciwdziałanie ich upadkowi ekonomicznemu. Konieczne jest wspieranie siły rozwojowej miast subregionalnych i lokalnych ośrodków wzrostu poprzez wzmacnianie siły gospodarczej z równoczesnym podnoszeniem jakości życia. KRAJOWY PROGRAM OCHRONY POWIETRZA DO ROKU 2020 (Z PERSPEKTYWĄ DO 2030) Celem Krajowego Programu Ochrony Powietrza (KPOP) jest poprawa jakości powietrza na terenie całej Polski. Dotyczy to w szczególności obszarów o najwyższych stężeniach zanieczyszczeń powietrza oraz obszarów, na których występują duże skupiska ludności. Poprawa jakości powietrza powinna nastąpić co najmniej do stanu niezagrażającego zdrowiu ludzi, zgodnie z wymogami prawodawstwa Unii Europejskiej, transponowanego do polskiego porządku prawnego, a w perspektywie do roku 2030 do celów wyznaczonych przez Światową Organizację Zdrowia. Mając na uwadze powyższe, w Krajowym Programie Ochrony Powietrza do roku 2020 (z perspektywą do roku 2030) założono ramy czasowe realizacji działań: krótkoterminowe do roku 2018, średnioterminowe do roku 2020 oraz długoterminowe do roku Jednocześnie w ramach działań krótkoterminowych wyznaczono działania priorytetowe do natychmiastowej realizacji. NARODOWY PROGRAM ROZWOJU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ 4 sierpnia 2015 r. Kierownictwo Ministerstwa Gospodarki przyjęło projekt Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej (NPRGN). Projekt Programu został skierowany do uzgodnień międzyresortowych i konsultacji publicznych. Podstawą przygotowania NPRGN jest konieczność stworzenia ram dla budowy w dłuższej perspektywie optymalnego modelu nowoczesnej materiało- i energooszczędnej gospodarki zorientowanej na innowacyjnośc i zdolnej do konkurencji na europejskim i globalnym rynku. Istotą Programu jest pobudzenie zmian skutkujących transformacją polskiej gospodarki w kierunku niskoemisyjnym przy zachowaniu zasady zrównoważonego rozwoju. Do Programu włączone zostały tylko te rozwiązania, które prowadząc do obniżenia emisyjności, będą jednocześnie wspierać rozwój gospodarczy i wzrost jakości życia społeczeństwa. Celem głównym NPRGN jest rozwój gospodarki niskoemisyjnej przy zapewnieniu zrównoważonego rozwoju kraju. 19

20 Celami szczegółowymi NPRGN są: niskoemisyjne wytwarzanie energii; poprawa efektywności gospodarowania surowcami i materiałami, w tym odpadami; rozwój zrównoważonej produkcji - obejmujący przemysł, budownictwo i rolnictwo; transformacja niskoemisyjna w dystrybucji i mobilności; promocja wzorców zrównoważonej konsumpcji. NPRGN obejmuje działania mające na celu zwiększenie efektywności gospodarki oraz zmniejszenie poziomu jej emisyjności we wszystkich etapach cyklu życia tj. od etapu wydobywania surowców poprzez wytwarzanie produktów, transport i dystrybucję aż po użytkowanie produktów i zarządzanie odpadami. 2.2 Kontekst regionalny STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO DO ROKU 2020 PLAN MODERNIZACJI Sejmik Województwa Kujawsko-Pomorskiego uchwałą XLI/693/13 na posiedzeniu w dniu 21 października 2013 roku przyjął Strategię rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego do roku 2020 Plan modernizacji Strategia jest ściśle powiązana z istniejącymi bądź tworzonymi dokumentami programowymi, do których należy Narodowy Plan Rozwoju oraz Plan Zagospodarowania Przestrzennego. Tworzy ona warunki do realizacji Regionalnej Strategii Innowacji i jest podstawą do opracowania Regionalnego Programu Operacyjnego. Strategia zakłada rozwój w następujących priorytetach: Konkurencyjna gospodarka; Modernizacja przestrzeni wsi i miast; Silna metropolia; Nowoczesne społeczeństwo. PROGRAM OCHRONY POWIETRZA DLA STREFY KUJAWSKO POMORSKIEJ ZE WZGLĘDU NA PRZEKROCZENIE POZIOMÓW DOPUSZCZALNYCH DLA PYŁU PM10 I BENZENU ORAZ POZIOMU DOCELOWEGO DLA ARSENU Sejmik Województwa Kujawsko-Pomorskiego 28 stycznia 2013 r. uchwalił Program ochrony powietrza dla strefy kujawsko pomorskiej ze względu na przekroczenie poziomów dopuszczalnych dla pyłu PM10 i benzenu oraz poziomu docelowego dla arsenu. Głównym celem tworzenia Programu jest dążenie do poprawy stanu środowiska w województwie oraz ograniczenie negatywnego wpływu na środowisko źródeł zanieczyszczeń, ochrona i rozwój walorów środowiska oraz racjonalne gospodarowanie jego zasobami. Dodatkowym celem przygotowania Programu jest realizacja założeń dokumentów strategicznych kraju, ze szczególnym uwzględnieniem Strategii Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko. Jego istotą jest skoordynowanie zaplanowanych w Programie działań z administracją rządową, samorządową (Urząd Marszałkowski, Starostwa Powiatowe, Urzędy Miast i Gmin) oraz 20

21 przedsiębiorcami i społeczeństwem. Przedmiotem opracowanego dokumentu jest nawiązanie współpracy zarówno w zakresie tworzenia, jak i sukcesywnego wdrażania Programu. W celu tym niezwykle istotne jest uspołecznienie całego procesu tworzenia Programu, a następnie jego realizacji i wdrażania. Ponadto Program ma za zadanie wyznaczanie ram dla późniejszych przedsięwzięć, realizowanych w zakresie innych programów sektorowych województwa. Kolejnym celem Programu jest zapewnienie efektywnego i sprawnego wykorzystania środków finansowych na działania, wskazane w Programie oraz umożliwienie i wspieranie pozyskiwania środków na realizację określonych zadań środowiskowych przez jednostki samorządowe. 2.3 Kontekst lokalny Obowiązujące Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego na terenie gminy-miasto Grudziądz, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Grudziądza, Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy miasto Grudziądz uchwała nr XL/101/13 Rady Miejskiej Grudziądza z dnia 30 października 2013 r., Strategia Rozwoju Miasta Grudziądz uchwała nr XXX/111/08 Rady Miejskiej Grudziądza z dnia 29 października 2008 r. Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe oraz poprawy środowiska naturalnego w Grudziądzu uchwała nr XXXV/97/20001 Rady Miejskiej Grudziądza z dnia 14 listopada 2001 roku. 2.4 Kontekst międzynarodowy - polityka UE oraz świata Ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza jest również przedmiotem porozumień międzynarodowych zwłaszcza w kontekście emisji gazów cieplarnianych. Ramowa Konwencja Klimatyczna UNFCCC, ratyfikowana przez 192 państwa, stanowi podstawę prac nad światową redukcją emisji gazów cieplarnianych. Pierwsze szczegółowe uzgodnienia są wynikiem trzeciej konferencji stron (COP3) w 1997 r. w Kioto. Na mocy postanowień Protokołu z Kioto kraje, które zdecydowały się na jego ratyfikację, zobowiązują się do redukcji emisji gazów cieplarnianych średnio o 5,2% do 2012 r. Ograniczenie wzrostu temperatury o 2 3 C wymaga jednak stabilizacji stężenia gazów cieplarnianych w atmosferze (w przeliczeniu na CO 2 ) na poziomie ppm. Oznacza to potrzebę znacznie większego ograniczenia emisji. Od 2020 r. globalna emisja powinna spadać w tempie 1 5% rocznie, tak aby w 2050 r. osiągnąć poziom o 25 70% niższy niż obecnie. Ponieważ sektor energetyczny odpowiada za największą ilość emitowanych przez człowieka do atmosfery gazów cieplarnianych (GHG) w tym obszarze musimy intensywnie ograniczać emisję CO 2. Takie ograniczenie można osiągnąć poprzez: poprawę efektywności energetycznej, zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii oraz czystych technologii energetycznych w bilansie energetycznym i ograniczeniu bezpośredniej emisji z sektorów przemysłu emitujących najwięcej CO 2 (w tym energetyki). Rozwiązania w zakresie poprawy efektywności energetycznej, 21

22 czyli ograniczenia zapotrzebowania na energię są często najtańszym sposobem osiągnięcia tego celu. Z końcem 2006 roku Unia Europejska zobowiązała się do ograniczenia zużycia energii o 20% w stosunku do prognozy na rok Dla osiągnięcia tego ambitnego celu podejmowanych jest szereg działań w zakresie szeroko rozumianej promocji efektywności energetycznej. Działania te wymagają zaangażowanie społeczeństwa, decydentów i polityków oraz wszystkich podmiotów działających na rynku. Edukacja, kampanie informacyjne, wsparcie dla rozwoju efektywnych energetycznie technologii, standaryzacja i przepisy dotyczące minimalnych wymagań efektywnościowych i etykietowania, Zielone zamówienia publiczne to tylko niektóre z tych działań. Potrzeba wzmocnienia europejskiej polityki w zakresie racjonalizacji zużycia energii została mocno wyartykułowana w wydanej w 2000 r. Zielonej Księdze w kierunku europejskiej strategii na rzecz zabezpieczenia dostaw energii. Natomiast w 2005 r. elementy tej polityki zostały zebrane w Zielonej Księdze w sprawie racjonalizacji zużycia energii czyli jak uzyskać więcej mniejszym nakładem środków. W dokumencie tym wskazano potencjał 20% ograniczenia zużycia energii do 2020 roku. Wykazano, że korzyści to nie tylko ograniczenie zużycia energii i oszczędności z tego wynikające, ale również poprawa konkurencyjności, a co za tym idzie zwiększenie zatrudnienia, realizacja strategii lizbońskiej. Energooszczędne urządzenia, usługi i technologie zyskują coraz większe znaczenie na całym świecie. Jeżeli Europa utrzyma swoją znaczącą pozycję w tej dziedzinie poprzez opracowywane i wprowadzane nowych, energooszczędnych technologii, to będzie to mocny atut handlowy. Polityka klimatyczna Unii Europejskiej skupia się na wdrożeniu tzw. pakietu klimatycznoenergetycznego. Założenia tego pakietu są następujące: UE liderem i wzorem dla reszty świata dla ochrony klimatu ziemi niedopuszczenia do większego niż 2 C wzrostu średniej temperatury Ziemi, Cele pakietu 3 x 20% (redukcja gazów cieplarnianych, wzrost udziału OZE w zużyciu energii finalnej, wzrost efektywności energetycznej) współrealizują politykę energetyczną UE. Cele szczegółowe pakietu klimatycznego: zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych (EGC) o 20% w 2020 w stosunku do 1990r przez każdy kraj członkowski, zwiększyć udział energii ze źródeł odnawialnych (OZE) do 20% w 2020r, w tym osiągnąć 10% udziału biopaliw. DYREKTYWY UNII EUROPEJSKIEJ W Poniższej tabeli zebrano wybrane europejskie regulacje dotyczące efektywności energetycznej, które stopniowo transponowane są do prawodawstwa państw członkowskich. 22

23 Tabela 2-2 Dyrektywy Unii Europejskiej w zakresie efektywności energetycznej i ochrony powietrza Dyrektywa Dyrektywa EC/2004/8 o promocji wysokosprawnej kogeneracji Cele i główne działania Zwiększenie udziału skojarzonego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła (kogeneracji) Zwiększenie efektywności wykorzystania energii pierwotnej i zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych Promocja wysokosprawnej kogeneracji i korzystne dla niej bodźce ekonomiczne (taryfy) Dyrektywa 2003/87/WE ustanawiająca program handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych na obszarze Wspólnoty Dyrektywa 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków zmieniająca Dyrektywę 2002/91/WE Ustanowienie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych na obszarze Wspólnoty Promowanie zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w sposób opłacalny i ekonomicznie efektywny Ustanowienie minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej budynków Certyfikacja energetyczna budynków nowych i istniejących Kontrola systemów technicznych (ogrzewanie, klimatyzacja, ciepła woda, wentylacja, itp.) Budynki o niemal zerowym zużyciu energii Dyrektywa 2005/32/WE Ecodesign o projektowaniu urządzeń powszechnie zużywających energię Dyrektywa 2012/27/UE o efektywności energetycznej Projektowanie i produkcja sprzętu i urządzeń powszechnego użytku o podwyższonej sprawności energetycznej Ustalanie wymagań sprawności energetycznej na podstawie kryterium minimalizacji kosztów w całym cyklu życia wyrobu (koszty cyklu życia obejmują koszty nabycia, posiadania i wycofania z eksploatacji) Dyrektywa ustanawia wspólne ramy działań na rzecz promowania efektywności energetycznej w UE dla osiągnięcia jej celu wzrostu efektywności energetycznej o 20% (zmniejszenie zużycia energii pierwotnej o 20%) do 2020 r. oraz utorowania drogi dla dalszej poprawy efektywności energetycznej po tym terminie. Ponadto, określa zasady opracowane w celu usunięcia barier na rynku energii oraz przezwyciężenia nieprawidłowości w funkcjonowaniu rynku. Przewiduje również ustanowienie krajowych celów w zakresie efektywności energetycznej na rok Poniżej przedstawiono obowiązujące dokumenty krajowe stanowiące implementację dyrektyw europejskich w zakresie energii i środowiska: Strategia rozwoju Energetyki Odnawialnej, Wieloletni program promocji biopaliw lub innych paliw odnawialnych na lata , Strategia działalności górnictwa węgla kamiennego w Polsce w latach , Polityka dla przemysłu gazu ziemnego, Program dla elektroenergetyki, Program wprowadzania konkurencyjnego rynku gazu w Polsce i harmonogram jego wdrażania, 23

24 Program restrukturyzacji kontraktów długoterminowych (KDT) na zakup mocy i energii elektrycznej zawartych pomiędzy PSE S.A. a wytwórcami, Polityka ekologiczna państwa w latach z perspektywą do 2016, Polityka energetyczna Polski do 2030 roku, Krajowy plan na rzecz efektywności energetycznej, Ustawa o efektywności energetycznej, Nowa Ustawa Prawo Energetyczne, Zmiany w Ustawie Prawo budowlane (np. nakładające konieczność wykonywania świadectw charakterystyki energetycznej dla budynków). 3. Charakterystyka Grudziądza 3.1 Lokalizacja Miasto Grudziądz jest miastem na prawach powiatu, położonym w północnej Polsce, w północnej części województwa kujawsko-pomorskiego. Miasto graniczy od północny, wschodu i południa z gminą wiejską Grudziądz oraz od zachodu z gminą wiejską Dragacz. Miasto Grudziądz jest jednym z największych miast pod względem liczby ludności w województwie kujawsko-pomorskim, liczącym mieszkańców. Powierzchnia miasta wynosi 57,76 km 2 (GUS, 2014 r.). Rysunek 3-1 Lokalizacja miasta Grudziądz na tle powiatu grudziądzkiego oraz województwa kujawsko-pomorskiego źródło: 24

25 Rysunek 3-2 Mapa gminy-miasto Grudziądz źródło: Grudziądz posiada bardzo dobrze rozwiniętą sieć dróg, przez co ułatwiony jest dostęp do ważniejszych sieci komunikacyjnych w regionie. Przez miasto przebiegają: droga krajowa nr 55 (relacji Nowy Dwór Gdański Stolno), droga krajowa nr 16 (relacji Dolna Grupa Ogrodniki), droga krajowa nr 95 (relacji Autostrada A1 Grudziądz), droga wojewódzka nr 534 (relacji Grudziądz Rypin). Miasto Grudziądz ma również dobrze rozwiniętą sieć kolejową. Na terenie miasta znajdują się następujące stacje kolejowe: Grudziądz, Grudziądz Przedmieście, Grudziądz Mniszek, Grudziądz Owczarki. 25

26 Przez teren miasta przebiegają dwie linie kolejowe: linia nr 207 (relacji Toruń Wschodni Malbork), linia nr 208 (relacji Działdowo Chojnice). Na terenie miasta funkcjonuje Grudziądzki Park Przemysłowy. GPP został powołany do życia w grudniu 2004 roku na mocy porozumienia zawiązanego przez Gminę-Miasto Grudziądz, Gminę Grudziądz, Starostwo Grudziądzkie oraz OPEC GRUDZIĄDZ Sp. z o.o. Spółka powołana do zarządzania Parkiem została wpisana do Krajowego Rejestru Spółek w lutym 2005 roku. Miasto jest również jednym z 302 członków Związku Miast Polskich. 3.2 Warunki naturalne Gmina-miasto Grudziądz położona jest w strefie klimatu umiarkowanego przejściowego kształtowanego przez zmienny w swym zasięgu napływ mas powietrza morskiego i kontynentalnego, przy przewadze wpływów kontynentalnych. Przejściowość ta uwidacznia się głównie zmiennymi stanami pogody, które uwarunkowane są rodzajem napływających mas powietrza. Na omawianym terenie występują trzy podstawowe rodzaje mas powietrza: polarne, arktyczne i zwrotnikowe. Nawiązując do regionalizacji rolniczo-klimatycznej wg Gumińskiego, obszar gminy-miasto Grudziądz wchodzi w skład dzielnicy VII-Środkowej. Notuje się tu dni okresu wegetacyjnego i około dni z przymrozkami. Wg Atlasu Klimatu Polski (H. Lorenc, 2005) gmina-miasto Grudziądz leży w strefie o usłonecznieniu ok godzin rocznie, średnią roczną temperaturą powietrza 7 C, średnią miesięczną temperaturą stycznia -1 C oraz średnią miesięczną temperaturą lipca 17 C. Opad średnioroczny kształtuje się na poziomie mm, a pokrywa śnieżna zalega tu w sezonie ok dni. Przeważają wiatry z kierunku zachodniego. Ponadto na specyficzny mikroklimat rejonu grudziądzkiego wpływa szereg uwarunkowań o charakterze lokalnym i regionalnym. Najważniejszym z nich jest położenie Grudziądza w Kotlinie Grudziądzkiej. Nie mniej ważnym elementem klimatotwórczym jest jego położenie na granicy wysoczyzny polodowcowej oraz doliny rzeki Wisły. Taka lokalizacja powoduje występowanie bardzo zróżnicowanego krajobrazu, a co za tym idzie dużych różnic wysokości w poszczególnych częściach rejonu. Innymi czynnikami wpływającymi na lokalny charakter i przebieg pogody są zbiorniki wody płynącej i stojącej oraz antropogeniczne zagospodarowanie przestrzeni. 26

27 Liczba mieszkańców Sytuacja społeczno-gospodarcza W niniejszym dziale przedstawiono podstawowe dane dotyczące miasta Grudziądz za 2014 rok (ostatni zamknięty rok bilansowy) oraz trendy zmian wskaźników stanu społecznego i gospodarczego w latach Wskaźniki opracowano w oparciu o informacje Głównego Urzędu Statystycznego zawarte w Banku Danych Lokalnych ( raport z wyników Narodowych Spisów Powszechnych Ludności i Mieszkań przeprowadzonych w 2002 i 2011 r., a także dane Urzędu Miejskiego w Grudziądzu Uwarunkowania demograficzne Jednym z podstawowych czynników wpływających na rozwój gmin jest sytuacja demograficzna oraz perspektywy jej zmian. Przyrost ludności to przyrost liczby konsumentów, a zatem wzrost zapotrzebowania na energię oraz jej nośniki, zarówno sieciowe jak i w postaci paliw stałych, czy ciekłych. Z poniższego rysunku wynika, że liczba ludności w gminie-miasto Grudziądz uległa w latach zmniejszeniu o osoby (Rysunek 3-3) Rysunek 3-3 Liczba ludności w gminie-miasto Grudziądz w latach źródło: GUS Duży wpływ na zmiany demograficzne mają takie czynniki jak: przyrost naturalny będący pochodną liczby zgonów i narodzin, a także migracje krajowe oraz zagraniczne, które w wyniku otwarcia zagranicznych rynków pracy szczególnie przybrały na sile, praktycznie w skali całego kraju. Należy także zauważyć tendencję do przemieszczania się mieszkańców do stref wiejskich będących w zasięgu komunikacyjnym sąsiadujących miast. 27

28 W poniższej tabeli porównano podstawowe wskaźniki demograficzne dotyczące miasta Grudziądz w zestawieniu z analogicznymi wskaźnikami dla województwa kujawsko-pomorskiego oraz dla Polski. Tabela 3-1 Porównanie podstawowych wskaźników demograficznych Wskaźnik Wielkość Jednostka Trend z lat Stan ludności wg stałego miejsca zamieszkania na osoby Powierzchnia gminy miasto Grudziądz 57,8 km2 miasto 1682,4 os./km 2 Gęstość zaludnienia województwo 116,3 os./km 2 kraj 123,1 os./km 2 miasto -0,11 % Przyrost naturalny województwo 0,00 % kraj 0,00 % miasto -0,34 % Saldo migracji województwo -0,14 % kraj -0,08 % - trend spadkowy - bez zmian - trend wzrostowy źródło: GUS Średnia gęstość zaludnienia w Grudziądzu wynosi około os./km 2 i jest ponad czternastokrotnie wyższa niż dla województwa kujawsko-pomorskiego. Zakładane zmiany w strukturze demograficznej miasta wyznaczono na podstawie prognozy wykonanej przez Główny Urząd Statystyczny dla gminy-miasto Grudziądz. Prognoza GUS przewiduje do 2030 roku zmniejszenie liczby ludności o osób, co stanowi spadek w stosunku do stanu ludności z 2014 roku o 13,7%. Taki stopień zmian jest prawdopodobny, jednakże dotychczasowy trend zmian liczby mieszkańców wskazuje na mniejszy spadek liczby ludności. W dalszej analizie trend oparty o prognozy GUS przyjęto jako pasywny (najbardziej niekorzystny) scenariusz rozwoju miasta (Scenariusz A). W scenariuszu umiarkowanym (Scenariusz B) przyjęto, że liczba ludności będzie się zmniejszać zgodnie z trendem z ostatnich lat. Natomiast wariant aktywny (Scenariusz C) wskazuje na utrzymanie liczby ludności w stosunku do 2014 roku. Wszystkie scenariusze przedstawiono na rysunku

29 Dotychczas aktywny - utrzymanie liczby ludności w stosunku do 2014 r. umiarkowany - wg trendu z ostatnich lat pasywny - prognoza GUS Rysunek 3-4 Prognoza demograficzna dla gminy-miasto Grudziądz źródło: GUS, obliczenia własne FEWE W ostatnich latach liczba ludności w wieku poprodukcyjnym uległa wzrostowi w stosunku do liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym, co oznacza stopniowe starzenie się społeczności miasta. Tę kwestię należy zaliczyć do negatywnych wskaźników społeczno gospodarczych, niemniej jednak nie jest to jedynie problem lokalny, lecz dotyczący praktycznie całego kraju. Liczba ludności w wieku produkcyjnym (w roku 2014 udział tej grupy w całkowitej liczbie ludności wyniósł około 65,2%) w stosunku do roku 1995 nie zmieniła się. Natomiast stosunek liczby mieszkańców pracujących w odniesieniu do wszystkich mieszkańców w wieku produkcyjnym - na przestrzeni omawianego przedziału czasowego zmalał o 1%. Pozytywnym zjawiskiem jest natomiast rosnąca liczba podmiotów gospodarczych, co świadczy o rozwoju gospodarczym miasta. W kolejnej tabeli zestawiono wskaźniki zmian związanych z rynkiem pracy w gminie-miasto Grudziądz, województwie kujawsko-pomorskim oraz całym kraju. 29

30 Ludność w wieku produkcyjnym do liczby mieszkańców ogółem Ludność w wieku poprodukcyjnym do liczby mieszkańców ogółem Ludność w wieku przedprodukcyjnym do liczby mieszkańców ogółem Liczba pracujących w stosunku do liczby mieszkańców w wieku produkcyjnym Liczba podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców - trend spadkowy - bez zmian - trend wzrostowy Tabela 3-2 Wskaźniki zmian związanych z rynkiem pracy Wskaźnik Wielkość Jednostka Trend z lat miasto 65,2 % województwo 63,3 % kraj 63,0 % miasto 20,3 % województwo 18,4 % kraj 19,0 % miasto 14,5 % województwo 18,3 % kraj 18,0 % miasto 35,9 % województwo 33,2 % kraj 35,8 % miasto 82,8 l.p./1000os. województwo 91,9 l.p./1000os. kraj 107,1 l.p./1000os. źródło: GUS Działalność gospodarcza Na terenie miasta w 2014 roku zarejestrowanych były firmy. W ciągu ostatnich 19 lat liczba ta wzrosła o ponad 112%. Dane o ilości podmiotów gospodarczych na terenie miasta w latach przedstawiono w tabeli 3-3. Tabela 3-3 Liczba podmiotów gospodarczych wg klasyfikacji PKD 2007 w latach Wyszczególnienie Jednostka miary Sekcja A - Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo jed. gosp Sekcja B - Górnictwo i wydobywanie jed. gosp Sekcja C - Przetwórstwo przemysłowe jed. gosp Sekcja D - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do jed. gosp układów klimatyzacyjnych Sekcja E - Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją jed. gosp Sekcja F - Budownictwo jed. gosp Sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle jed. gosp Sekcja H - Transport i gospodarka magazynowa jed. gosp Sekcja I - Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi jed. gosp

31 Wyszczególnienie Jednostka miary Sekcja J - Informacja i komunikacja jed. gosp Sekcja K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa jed. gosp Sekcja L - Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości jed. gosp Sekcja M - Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna jed. gosp Sekcja N - Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca jed. gosp Sekcja O - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne jed. gosp Sekcja P - Edukacja jed. gosp Sekcja Q - Opieka zdrowotna i pomoc społeczna jed. gosp Sekcja R - Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją jed. gosp Sekcje S i T - Pozostała działalność usługowa, Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby jed. gosp źródło: GUS Na poniższym rysunku przedstawiono udział liczby podmiotów w odpowiednich sekcjach wg PKD % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Sekcje S i T Sekcja R Sekcja Q Sekcja P Sekcja O Sekcja N Sekcja M Sekcja L Sekcja K Sekcja J Sekcja I Sekcja H Sekcja G Sekcja F Sekcja E Sekcja D Sekcja C Sekcja B Sekcja A Rysunek 3-5 Udział liczby poszczególnych grup wg klasyfikacji PKD 2007 źródło: GUS 31

32 Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy-miasto Grudziądz Na podstawie powyższej tabeli i rysunku do największych grup branżowych na terenie Grudziądza należą w 2014 r. firmy z kategorii: handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle (2 227 podmiotów), opieka zdrowotna i pomoc społeczna (1 239 podmiotów), budownictwo (784 podmiotów) Rolnictwo i leśnictwo Teren miasta należy do obszarów o średniej koncentracji gruntów rolnych, które stanowią około 25,5% jego powierzchni. Szczegółowa struktura przeznaczenia gruntów na obszarze miasta została przedstawiona na poniższym rysunku. 350 powierzchnia, ha Rysunek 3-6 Użytkowanie gruntów na terenie gminy-miasto Grudziądz źródło: GUS 32

33 3.4 Ogólna charakterystyka infrastruktury budowlanej Obiekty budowlane znajdujące się na terenie miasta różnią się wiekiem, technologią wykonania, przeznaczeniem, w związku z tym ich energochłonność jest także zróżnicowana. Spośród wszystkich budynków wyodrębniono podstawowe grupy obiektów: budynki mieszkalne jednorodzinne i wielorodzinne, obiekty użyteczności publicznej, obiekty handlowe, usługowe i przemysłowe podmioty gospodarcze. W sektorze budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej (budynki edukacyjne, urzędy, obiekty sportowe) energia może być użytkowana do realizacji celów takich jak: ogrzewanie i wentylacja, podgrzewanie wody, klimatyzacja, gotowanie, oświetlenie, napędy urządzeń elektrycznych, zasilanie urządzeń biurowych i sprzętu AGD. W budownictwie tradycyjnym energia zużywana jest głównie do celów ogrzewania pomieszczeń. Zasadniczymi czynnikami, od których zależy to zużycie jest temperatura zewnętrzna i temperatura wewnętrzna pomieszczeń ogrzewanych, a to z kolei wynika z przeznaczenia budynku. Charakterystyczne minimalne temperatury zewnętrzne dane są dla poszczególnych stref klimatycznych kraju. Podział na te strefy pokazano na poniższym rysunku. Minimalna temperatura zewnętrzna danej strefy klimatycznej: I strefa (-16 o C), II strefa (-18 o C), III strefa (-20 o C), IV strefa (-22 o C), V strefa (-24 o C). Rysunek 3-7 Mapa stref klimatycznych Polski i minimalne temperatury zewnętrzne źródło: Inne czynniki decydujące o wielkości zużycia energii w budynku to: zwartość budynku (współczynnik A/V) mniejsza energochłonność to minimalna powierzchnia ścian zewnętrznych i płaski dach; 33

34 usytuowanie względem stron świata pozyskiwanie energii promieniowania słonecznego mniejsza energochłonność to elewacja południowa z przeszkleniami i roletami opuszczanymi na noc; elewacja północna z jak najmniejszą liczbą otworów w przegrodach zewnętrznych - w tej strefie budynku można lokalizować strefy gospodarcze, natomiast pomieszczenia pobytu dziennego od strony południowej; stopień osłonięcia budynku od wiatru; parametry izolacyjności termicznej przegród zewnętrznych (tj. ściany, okna, stropy, dachy itp.); rozwiązania wentylacji wnętrz; świadome, przemyślane wykorzystanie energii promieniowania słonecznego, energii gruntu. Poniższa tabela obrazuje jak kształtowały się standardy ochrony cieplnej budynków w poszczególnych okresach. Po roku 1993 nastąpiła znaczna poprawa parametrów energetycznych nowobudowanych obiektów, co bezpośrednio wiąże się ze zmniejszeniem strat ciepła, wykorzystywanego do celów grzewczych. Tabela 3-4 Przeciętne roczne zapotrzebowanie energii na ogrzewanie w budownictwie mieszkaniowym w kwh/m 2 powierzchni użytkowej Rok budowy od do kwh/m 2 kwh/m 2 do w latach w latach w latach od źródło: KAPE Orientacyjna klasyfikacja budynków mieszkalnych w zależności od jednostkowego zużycia energii użytecznej w obiekcie podana jest w poniższej tabeli. Tabela 3-5 Podział budynków ze względu na zużycie energii do ogrzewania Rodzaj budynku Zakres jednostkowego zużycia energii, kwh/m 2 /rok energochłonny Powyżej 150 średnio energochłonny do 150 standardowy 80 do 120 energooszczędny 45 do 80 niskoenergetyczny 20 do 45 pasywny Poniżej 20 źródło: KAPE

35 3.4.1 Zabudowa mieszkaniowa Na terenie miasta Grudziądz można wyróżnić następujące rodzaje zabudowy mieszkaniowej: jednorodzinną, wielorodzinną oraz rolniczą zagrodową. Dane dotyczące budownictwa mieszkaniowego opracowano w oparciu o informacje GUS do roku 2014 oraz Narodowy Spis Powszechny 2002 i Na koniec 2014 roku na terenie miasta zlokalizowanych było mieszkań o łącznej powierzchni użytkowej m 2 (wg danych GUS). Wskaźnik powierzchni mieszkalnej przypadającej na jednego mieszkańca wyniósł 22,38 m 2 /mieszk. i wzrósł w odniesieniu do 1995 roku o 5,4 m 2 /osobę. Średni metraż przeciętnego mieszkania wynosił 56,89 m 2 (2014 rok) i wzrósł w odniesieniu do 1995 roku o 4,4 m 2 /mieszkańca. Rosnące wskaźniki związane z gospodarką mieszkaniową stanowią pozytywny czynnik świadczący o wzroście jakości życia społeczności miasta i stanowią podstawy do prognozowania dalszego wzrostu poziomu życia w następnych latach. W tabeli 3-6 i 3-7 zestawiono informacje na temat zmian w gospodarce mieszkaniowej. Tabela 3-6 Statystyka mieszkaniowa z lat dotycząca gminy-miasto Grudziądz Mieszkania istniejące Mieszkania oddane do użytku w danym roku Rok Liczba Powierzchnia użytkowa Liczba Powierzchnia użytkowa sztuk m 2 sztuk m źródło: GUS 35

36 Na terenie miasta, pod względem liczby mieszkań i ich powierzchni użytkowej, przeważa zabudowa wielorodzinna (ok. 74% powierzchni mieszkalnej). Najwięcej budynków wzniesiono w latach (ok. 40% budynków). Tabela 3-7 Wskaźniki zmian w gospodarce mieszkaniowej Wskaźnik Wielkość Jedn. Trend z lat miasto 376,6 m 2 pow.uż/ha Gęstość zabudowy mieszkaniowej województwo 27,8 m 2 pow.uż/ha kraj 32,4 m 2 pow.uż/ha Średnia powierzchnia mieszkania na 1 mieszkańca Średnia powierzchnia mieszkania Liczba osób na 1 mieszkanie Liczba oddanych mieszkań w latach na 1000 mieszkańców Udział mieszkań oddawanych w latach w całkowitej liczbie mieszkań miasto 22,4 m 2 /osobę województwo 23,9 m 2 /osobę kraj 26,3 m 2 /osobę miasto 56,9 m 2 /mieszk. województwo 69,2 m 2 /mieszk. kraj 73,1 m 2 /mieszk. miasto 2,5 os./mieszk. województwo 2,9 os./mieszk. kraj 2,8 os./mieszk. miasto 33,4 szt. województwo 51,4 szt. kraj 60,4 szt. miasto 8,5 % województwo 14,9 % kraj 16,8 % miasto 83,9 m 2 /mieszk. Średnia powierzchnia oddawanego mieszkania województwo 94,9 m 2 /mieszk. w latach kraj 101,2 m 2 /mieszk. źródło: GUS Udział procentowy liczby mieszkań oraz budynków wybudowanych w poszczególnych okresach w mieście przedstawiono na rysunku

37 Udział procentowy 25% 23,0% 22,6% 20% 19,9% 17,8% 17,5% 18,3% 15% 13,3% 15,1% 10% 10,3% 11,0% 10,9% 9,5% 5% 5,3% 5,4% 0% przed po 2002 liczba mieszkań liczba budynków Rysunek 3-8 Struktura wiekowa budynków wg liczby mieszkań i powierzchni w mieście Grudziądz źródło: GUS Ogólny stan zasobów mieszkaniowych jest w zasadzie bardzo podobny do sytuacji miast na terenie kraju. Zastosowane technologie w budynkach zmieniały się wraz z upływem czasu i rozwojem technologii wykonania materiałów budowlanych oraz wymogów normatywnych. Począwszy od najstarszych budynków, w których zastosowano mury wykonane z cegły oraz kamienia wraz z drewnianymi stropami, kończąc na budynkach najnowocześniejszych, gdzie zastosowano ocieplenie przegród budowlanych materiałami termoizolacyjnymi. Na podstawie diagnozy stanu aktualnego zasobów mieszkaniowych w mieście można stwierdzić, że duży udział w strukturze stanowią budynki poddane termomodernizacji, zwłaszcza w wśród budynków wielorodzinnych, należących do lokalnych spółdzielni mieszkaniowych. Wg informacji uzyskanych na etapie ankietyzacji duża część budynków wielorodzinnych posiada wykonane docieplenie ścian zewnętrznych, ocieplenie stropów lub stropodachów oraz wymienione okna na nowe PCV. Jednocześnie część obiektów, zwłaszcza budowanych przed 1945 rokiem wymaga nadal termomodernizacji. W poniższej tabeli przedstawiono informacje na temat administratorów budynków mieszkalnych na terenie gminy-miasto Grudziądz. 37

38 Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy-miasto Grudziądz Tabela 3-8 Wykaz administratorów budynków mieszkalnych na terenie miasta Grudziądz Nazwa Ulica Miasto Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Nieruchomościami Sp. z o.o. Mickiewicza 23 Grudziądz Spółdzielnia Mieszkaniowa w Grudziądzu Moniuszki 13 Grudziądz Grudziądzkie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Sp. z o.o. Waryńskiego 2 Grudziądz Spółdzielnia Mieszkaniowa Dom Marzeń Kulerskiego 6a Grudziądz Lokalne Zrzeszenie Właścicieli Nieruchomości Legionów 9 Grudziądz Biuro Zarządu, Administracji i Obsługi Nieruchomości Mirosław Kaczerewski Mickiewicza 17 Grudziądz Zespół Zarządców Nieruchomości Sp. z o.o. Oddział Toruń - Biuro w Grudziądzu Chełmińska 115 p. II Grudziądz Podmar Sp. z o.o. Dworcowa 44 Grudziądz Spółdzielnia Mieszkaniowa Młoda Rodzina Sikorskiego 38 Grudziądz Spółdzielnia Mieszkaniowa WZU Kustronia 1 Grudziądz Spółdzielnia Mieszkaniowa WĘZEŁ Kalinkowa 1/1 Grudziądz Spółdzielnia Mieszkaniowa NATALIA Kościuszki 36 Grudziądz MNISZEK - Spółdzielnia Mieszkaniowa Podhalańska 12 Grudziądz Spółdzielnia Mieszkaniowa PRZYSZŁOŚĆ Kulerskiego 24 Grudziądz Spółdzielnia Mieszkaniowo - Budowlana SOLIDARNI Piłsudskiego 11 Grudziądz Spółdzielnia Mieszkaniowa TĘCZA Narutowicza 18/15 Grudziądz Nieruchomość - Wycena Obrót Zarządzanie Henryk Soboczyński Jaśminowa 22 l Grudziądz Adrian Warduliński Traugutta 8 Grudziądz Obsługa Nieruchomości "Partner" Kiziewicz Henryk Rapackiego 33 Grudziądz Twój Dom Biuro Zarządu i Administracji Nieruchomościami Joanna Lamali Mickiewicza 27 Grudziądz Ewax Zakład Handlowo-Usługowy Ewa Klimek 23 Stycznia 26 Grudziądz źródło: analizy własne FEWE Obiekty użyteczności publicznej Na obszarze miasta znajdują się budynki użyteczności publicznej o zróżnicowanym przeznaczeniu, wieku i technologii wykonania. Wykaz obiektów należących do gminy-miasto Grudziądz przedstawiono w załączniku nr 1 do PGN Obiekty handlowe, usługowe, przedsiębiorstw produkcyjnych Ważną rolę w bilansie energetycznym miasta Grudziądz odgrywają przedsiębiorstwa. Do największych przedsiębiorstw należy OPEC funkcjonujący jako grupa spółek zapewniających zaspokojenie potrzeb ciepłowniczych Grudziądza. Na terenie miasta funkcjonuje także Grudziądzki Park Przemysłowy. GPP został powołany do życia w grudniu 2004 roku na mocy porozumienia zawiązanego przez miasto Grudziądz, Gminę Grudziądz, Starostwo Grudziądzkie oraz OPEC GRUDZIĄDZ Sp. z o.o. Obecnie spółka posiada dwóch udziałowców: gminę miasto Grudziądz oraz OPEC Grudziądz Sp. z o.o. 38

39 Do największych przedsiębiorstw funkcjonujących na terenie miasta należą: Tabela 3-9 Wykaz największych przedsiębiorstw na terenie miasta Grudziądz L.p. Nazwa Lokalizacja 1 Carrefour Polska Sp. z o.o. ul. Konarskiego 45, Grudziądz 2 Centrum Handlowe Alfa ul. Chełmińska 4, Grudziądz 3 Chłodnia Grudziądz Sp. z o.o. ul. Gen. Józefa Kustronia 13, Grudziądz 4 Firma Dystrybucyjno - Serwisowa "KORYCKI" - Zakład Produkcji Cukierniczej "Wisła" Zbigniew Korycki ul. Porucznika Krzycha 1, Grudziądz 5 Heutink Poland Sp. z o.o. ul. Droga Mazowiecka 34A, Grudziądz 6 Hydro-Vacuum S.A. ul. Droga Jeziorna 8, Grudziądz 7 La Rive S.A. ul. Składowa 2-6, Grudziądz 8 Limito S.A. - Zakład Przetwórstwa Ryb ul. Droga Graniczna 21, Grudziądz 9 MSU S.A. ul. Szosa Toruńska 32-38, Grudziądz 10 Polmlek Grudziądz Sp. z o.o. ul. Magazynowa 8, Grudziądz 11 Przedsiębiorstwo Budowy Dróg S.A. - Zakład Produkcji ul. Droga Graniczna 8, Grudziądz Mieszanek Drogowych 12 Schumacher Packaging Zakład Grudziądz Sp. z o.o. ul. Parkowa 56, Grudziądz 13 Rossmann Supermarkety Drogeryjne Polska Sp. z o.o. (siedziba: ul. Św. Teresy od Dzieciątka Jezus 109, Łódź) Centrum Logistyczne w Grudziądzu: Droga Łąkowa 118, Grudziądz 14 Taylor Prune Sp. z o.o. ul. Magazynowa 13, Grudziądz 15 Termetal Piotr Glaner Spółka komandytowa - Ocynkownia ul. Magazynowa 18, Grudziądz Oddział w Grudziądzu 16 Unia Sp. z o.o. ul. Szosa Toruńska 32/38, Grudziądz 17 Vadain International Sp. z o.o. ul. Waryńskiego 32, Grudziądz 18 Venture Industries Sp. z o.o. - Oddział Grudziądz ul. Lotnicza 21a, Grudziądz 19 Visscher-Caravelle Poland Sp. z o.o. ul. Składowa 7, Grudziądz 20 Wojskowe Zakłady Uzbrojenia S.A. ul. Parkowa 42, Grudziądz 21 Zakład Produkcji Obuwia "LEMIGO" Mirosław Garbacz ul. Waryńskiego 32/36, Grudziądz źródło: analizy własne FEWE Ponadto na terenie miasta funkcjonują spółki komunalne, a także Regionalny Szpital Specjalistyczny im. dr. Wł. Biegańskiego w Grudziądzu. 39

40 4. Ocena stanu istniejącego zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe 4.1 Opis ogólny systemów energetycznych miasta Wydobycie paliw i produkcja energii stanowi jeden z najbardziej niekorzystnych dla środowiska rodzajów działalności człowieka. Wynika to zarówno z ogromnej ilości użytkowanej energii, jak i z istoty przemian energetycznych, którym energia musi być poddawana w celu dostosowania do potrzeb odbiorców. Miasto Grudziądz należy do grupy dużych gmin pod względem liczby ludności, która wynosi około 97,2 tys. mieszkańców (rok 2014 wg GUS). Jedną z istotniejszych dziedzin funkcjonowania miasta jest gospodarka energetyczna, czyli zagadnienia związane z zaopatrzeniem w energię, jej użytkowaniem i gospodarowaniem na terenie miasta zapewniając bezpieczeństwo i równość dostępu zasobów. 4.2 Lokalna polityka energetyczna Grudziądza Przez lokalną politykę energetyczną należy rozumieć dążenie do realizacji zadań oraz celów przedstawionych w niniejszym opracowaniu, a ukierunkowanych na podstawowe zadania, postawione przed miastem Grudziądz do realizacji poprzez zapisy zawarte w Ustawie - Prawo energetyczne. Zadania te w zakresie planowania energetycznego zostały prawnie przypisane gminie w Ustawie Prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 roku. Artykuł 18 ww. ustawy określa, że do zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe należy: planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy, planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na terenie gminy, finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych znajdujących się na terenie gminy, planowanie i organizacja działań mających na celu racjonalizację zużycia energii i promocję rozwiązań zmniejszających zużycie energii na obszarze gminy. W ogólnych metodach planowania rozróżnia się następujące etapy: (1) ocena przyszłych warunków działania, (2) wyznaczenie celów ogólnych i szczegółowych, (3) sformułowanie programów działania i ich ocena porównawcza, (4) wybór programu sposobu osiągnięcia celów. 40

41 W planowaniu energetycznym mamy najczęściej do czynienia z trzema uniwersalnymi celami w zaopatrzeniu podmiotów gospodarczych i społeczeństwa gminy w energię do roku Są to: (1) Podniesienie jakości powietrza, (2) Bezpieczeństwo energetyczne, (3) Akceptacja społeczna działań gminy w zakresie energetyki w tym tworzenie warunków dla zdrowego życia mieszkańców, solidarność na rzecz warunków życia przyszłych pokoleń. Niektóre cele wynikają z uwarunkowań zewnętrznych, np. polityki energetycznej i środowiskowej Unii Europejskiej i Polski. Są więc one niejako wymuszone prawnie np. standardy emisji zanieczyszczeń powietrza czy wielkości zaoszczędzonej energii przez jednostki sektora publicznego. Niektóre zaś są celami lokalnymi wynikającymi z konieczności poprawy stanu istniejącego i potrzeb rozwoju społeczno-gospodarczego gminy. Wszystkie jednak mają wpływ na koszty zaopatrzenia gminy w energię. Wielkości celów szczegółowych muszą być przyjmowane rozważnie, na zasadach rozsądnego kompromisu między poziomem technicznego bezpieczeństwa energetycznego (rezerwowanie źródeł energii i sieci energetycznych, awaryjna rezerwa mocy wytwórczych i przesyłowych, itp.) a kosztami zaopatrzenia w energię, które obciążą lokalne podmioty gospodarcze i społeczeństwo. To samo dotyczy jakości środowiska, gdyż coraz czystsze otoczenie (ponadstandardowa jakość) na ogół kosztuje więcej. Istnieje wiele opcji technicznych (urządzenia wytwarzania, przesyłu i użytkowania energii), opcji paliwowych (węgiel, gaz ziemny i ciekły, produkty ropopochodne, odnawialne źródła energii) i opcji finansowych (instrumenty finansowe), które mogą zapewnić przyszłe (krótko- i długoterminowe) zaopatrzenie w energię. Planowanie energetyczne ma więc doprowadzić do wyboru takiego scenariusza zaopatrzenia w energię, który ma najniższe koszty i aktywizuje lokalną gospodarkę. Jeżeli do tego uwzględnimy: dużą niepewność przyszłego otoczenia lokalnych systemów energetycznych (ceny paliw i energii, wpływ rynkowych mechanizmów takich jak ceny pozwoleń na emisję zanieczyszczeń, przychody ze sprzedaży świadectw energii i wkrótce z oszczędności energii), dynamicznie powstające nowe uregulowania prawne (pakiet klimatyczno-energetyczny), świadomość, że dzisiaj podjęte inwestycje i inne przedsięwzięcia energetyczne będą funkcjonować w okresie żywotności urządzeń (nieraz do lat, ale prawdopodobnie w innych warunkach technologicznych, prawnych i ekonomicznych) to widać, że zadanie planowania energetycznego postawione przed gminami nie jest łatwe. Tym bardziej potrzebne jest profesjonalne podejście do opracowania planów i wdrożenie procedur monitorowania realizacji oraz okresowej aktualizacji planów. 41

42 4.3 Ogólne cele gospodarki energetycznej Grudziądza Tworzenie założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gmin powinno wyjść nie od działań, na które kieruje explicite Ustawa Prawo energetyczne, a od celów jakie gmina przez plan zamierza osiągnąć. Poniżej zestawiono ogólne cele gospodarki energetycznej miasta Grudziądza: (1) Polepszenie jakości powietrza: Włączenie się w realizację polityki klimatyczno-energetycznej UE i kraju przez przymierzenie się do celów 3x20%, w warunkach polskich do: 20% redukcji CO 2 (GC), 15% udziału OZE, 20% wzrostu efektywności energetycznej do 2020 roku (np. poprzez realizację i wdrożenie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej; współpracę międzynarodową np. w ramach Stowarzyszenia Burmistrzów UE (Covenant of Mayors), Minimalizowanie negatywnego oddziaływania energetyki na zdrowie mieszkańców i środowisko, w tym przede wszystkim poprawa jakości powietrza. (2) Podniesienie bezpieczeństwa energetycznego 2 : Zapewnienie bezpieczeństwa dostaw energii dla gospodarki i społeczeństwa, Zintegrowany rozwój energetyki (strona wytwarzania, dystrybucji i użytkowania energii) prowadzący do możliwie najniższych kosztów pokrycia zapotrzebowania na energię, Rozwój społeczno-gospodarczy gminy, np. wg głównych celów Strategii Unii Europejskiej do 2020 jak: zatrudnienie, badania i innowacje, zmiany klimatu i energia, edukacja, zwalczanie ubóstwa przez zwiększający się udział zdecentralizowanej energii w zaopatrzeniu gminy w energię oraz wykorzystanie lokalnych i regionalnych zasobów energii, w tym OZE. (3) Akceptacja społeczna działań gminy w zakresie energetyki: Dążenie do najniższych kosztów ponoszonych za nośniki energetyczne, Poprawa ładu przestrzennego, rozwój zrównoważonej przestrzeni publicznej, a także rewitalizacja zdegradowanych obszarów. Stąd gmina ma pole do wyboru własnych celów, przede wszystkim tych, które wspierać będą strategię rozwoju społecznego gminy: zwiększenie zatrudnienia, większe wpływy z lokalnych podatków do budżetu, poprawa warunków zdrowotnych, rozwój innowacyjności, partnerstwo w realizacji zadań, komunikacja i wzrost świadomości społeczeństwa, rozwój infrastruktury energetycznej pod inwestycje itp. 2 bezpieczeństwo energetyczne - zapewnienie środków i możliwości efektywnego wytwarzania, przesyłania i dystrybucji energii odbiorcom, w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony 42

43 Optymalizacja celów globalnych i lokalnych została przedstawiona na poniższym rysunku. Rysunek 4-1 Cele globalne i lokalne w zakresie gospodarki energetycznej W działaniach gminy należy prowadzić do zrównoważenia celów związanych z bezpieczeństwem energetycznym, jakością powietrza oraz akceptacją społeczną działań gminy w zakresie energetyki. W niniejszym opracowaniu w rozdziale 6 wyznaczono trzy scenariusze zaopatrzenia miasta Grudziądza w paliwa i energię do 2030 r. Scenariuszem optymalnym wskazanym do realizacji przez miasto Grudziądz jest scenariusz umiarkowany. 43

44 4.4 Systemy energetyczne Bilans energetyczny miasta Bilans energetyczny miasta przedstawia przegląd potrzeb energetycznych poszczególnych grup odbiorców wraz ze sposobem ich pokrywania oraz strukturę użytkowania poszczególnych nośników energii i paliw. Wielkość rynku energii (energia finalna zużywana przez odbiorców zlokalizowanych na terenie miasta) wynosi ok GWh/rok (3 628 TJ/rok). Udział poszczególnych odbiorców w zapotrzebowaniu na energię przedstawia się następująco: 13% 1% 28% 55% 3% Gospodarstwa domowe i rolne Przemysł Oświetlenie ulic Użyteczność publiczna Handel, usługi, przedsiębiorstwa Rysunek 4-2 Udział poszczególnych grup odbiorców w zapotrzebowaniu na energię w 2014 roku Odbiorcami energii w mieście Grudziądzu są gospodarstwa domowa (55%) oraz obiekty przemysłowe (28%), w następnej kolejności obiekty w grupie handel, usługi, przedsiębiorstwa (13% udziału w rynku energii) oraz obiekty użyteczności publicznej (3%) i oświetlenie uliczne (1%). Wielkość rynku ciepła (ogrzewanie, ciepła woda użytkowa, ciepło do celów bytowych oraz ciepło dla przedsiębiorstw produkcyjnych itp.) w zapotrzebowaniu na moc wynosi około 490,6 MW, w zapotrzebowaniu energii TJ/rok. 44

45 Udział poszczególnych odbiorców w rynku ciepła przedstawia się następująco: 35% 44% 17% 4% Mieszkalnictwo Przemysł Użyteczność publiczna Handel, usługi, przedsiębiorstwa Rysunek 4-3 Udział poszczególnych grup odbiorców w zapotrzebowaniu na moc cieplną w 2014 roku 11% 23% 4% 62% Mieszkalnictwo Przemysł Użyteczność publiczna Handel, usługi, przedsiębiorstwa Rysunek 4-4 Udział poszczególnych grup odbiorców w zapotrzebowaniu na ciepło w 2014 roku Strukturę zużycia paliw i energii na wszystkie cele (ogrzewanie, cele bytowe, przygotowanie c.w.u., oświetlenie) oraz dla rynku ciepła (bez zużycia energii elektrycznej na oświetlenie) przedstawiono na kolejnych rysunkach (rysunki 4-5 oraz 4-6). Dane bilansowe przedstawiono również tabelarycznie (tabela 4-1 i 4-2). 45

46 33,8% 24,8% 7,3% 1,2% węgiel drewno olej opałowy energia elektryczna Gaz LPG gaz ziemny ciepło sieciowe 16,4% 0,2% 16,3% Rysunek 4-5 Struktura zużycia paliw i energii na wszystkie cele łącznie w mieście Grudziądz 37,3% 27,4% 7,6% 8,0% węgiel drewno energia elektryczna propan - butan olej gaz ziemny ciepło sieciowe 18,1% 1,3% 0,3% Rysunek 4-6 Struktura zużycia paliw i energii na cele grzewcze (ogrzewanie pomieszczeń, c.w.u., cele bytowe, technologia) 46

47 Tabela 4-1 Zestawienie zapotrzebowania energetycznego miasta Grudziądz na moc L.p. Wyszczególnienie Powierzchnia użytkowa Potrzeby grzewcze Zapotrzebowanie miasta Grudziądz na moc Potrzeby c.w.u. Potrzeby bytowe Potrzeby elektr. Suma potrzeb cieplnych m 2 MW MW MW MW MW 1 Mieszkalnictwo ,97 28,28 16,85 30,16 214,1 2 Użyteczność publiczna ,55 1,84 0,77 2,90 19,2 3 Przemysł ,70 0,00 0,00 50,00 84,7 4 Handel, usługi, przedsiębiorstwa ,49 16,94 3,20 80,09 172,6 5 Oświetlenie ulic 1,17 SUMA ,7 47,1 20,8 164,3 490,6 Tabela 4-2 Zestawienie zapotrzebowania miasta Grudziądz na energię L.p. Wyszczególnienie Powierzchnia użytkowa Potrzeby c.o. Zapotrzebowanie miasta Grudziądz na energię Potrzeby c.w.u. Potrzeby bytowe Potrzeby elektr. Suma potrzeb cieplnych m 2 GJ GJ GJ MWh GJ 1 Mieszkalnictwo Użyteczność publiczna Przemysł Handel, usługi, przedsiębiorstwa Oświetlenie ulic SUMA Tabela 4-3 Bilans paliw i energii dla miasta Grudziądz za rok 2014 L.p. Rodzaj paliwa Jednostka Roczne zużycie 1 Propan - butan Mg/rok 175,2 2 Węgiel kamienny Mg/rok Drewno Mg/rok Olej opałowy m 3 /rok 2 436,0 5 OZE GJ/rok Ciepło sieciowe GJ/rok Gaz ziemny tys. m 3 /rok Energia elektryczna MWh/rok

48 4.4.2 System ciepłowniczy Informacje ogólne Koncesję na wytwarzanie ciepła posiada spółka OPEC-INEKO Sp. z o. o., zwana dalej OPEC- INEKO. Działalność spółki prowadzona jest zgodnie z koncesją na wytwarzanie ciepła: WCC/1247/21409/W/DSW/2012/AŚ z 27 czerwca 2014 r. Koncesję na przesył i dystrybucję oraz obrót ciepłem na terenie miasta Grudziądz posiada spółka OPEC-SYSTEM Sp. z o. o., zwana dalej OPEC-SYSTEM. Działalność OPEC-SYSTEM prowadzona jest zgodnie z uzyskanymi od Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki koncesjami na: przesyłanie i dystrybucję ciepła: PCC/1205/21412/W/OPO/2013/AJ z 30 kwietnia 2013 r., obrót ciepłem: OCC/356/21412/W/OPO/2013/AJ z 30 kwietnia 2013 r. OPEC-INEKO posiada źródło ciepła oraz energii elektrycznej: ul. Budowlanych 7 o mocy nominalnej 200,3 MWt (K1-K3 kotły parowe OR-32, K4 i K5 kotły wodne WR-25, K7 kocioł wodny WR-10). Elektrociepłownia Łąkowa, należąca do OPEC-INEKO posiada: zainstalowaną moc cieplną: 168,4 MW, osiągalną moc cieplną: 165,9 MW, zainstalowaną moc elektryczną: 18 MW. Na terenie miasta Grudziądz działalność prowadzi także spółka OPEC-TERMO Sp. z o. o., zajmująca się wytwarzaniem ciepła w kotłowniach lokalnych: ul. Nadgórna 47 o mocy nominalnej 0,13 MW, ul. Kosynierów Gdyńskich 35 o mocy nominalnej 0,08 MW, ul. Kosynierów Gdyńskich 17 o mocy nominalnej 0,066 MW, ul. Ratuszowa 1 o mocy nominalnej 0,315 MW, ul. Jaśminowa 2 o mocy nominalnej 0,175 MW, ul. Lipowa 33 o mocy nominalnej 0,46 MW, ul. Lipowa 42 o mocy nominalnej 0,042 MW, ul. Łyskowskiego 35 o mocy nominalnej 0,15 MW, ul. Sportowców 2 o mocy nominalnej 0,05 MW, ul. Konarskiego 10 o mocy nominalnej 0,08 MW, ul. Parkowa 12 o mocy nominalnej 0,285 MW, ul. Dworcowa 35 o mocy nominalnej 0,13 MW, ul. Groblowa 15 o mocy nominalnej 0,13 MW, ul. Klasztorna 4 o mocy nominalnej 0,045 MW, ul. Wodna 3-5 o mocy nominalnej 0,17 MW, 48

49 ul. Legionów 28 o mocy nominalnej 0,13 MW, ul. Wybickiego 38 o mocy nominalnej 0,13 MW, ul. Solna 9a o mocy nominalnej 0,17 MW, ul. Nadgórna 30 o mocy nominalnej 0,279 MW, ul. Armii Krajowej 39 o mocy nominalnej 0,17 MW, ul. Jagiełły 9 o mocy nominalnej 0,3 MW, ul. Bema 1 o mocy nominalnej 0,3 MW. Podstawowe informacje dotyczące źródła OPEC-INEKO podano w tabelach 4-4 i 4-5. Emisję gazową i pyłu do atmosfery w latach ze źródła należącego do OPEC-INEKO podano w tabeli 4-6. Tabela 4-4 Podstawowe dane techniczne dotyczące źródła ciepła w OPEC-INEKO Typ kotła/urządzenia CŁ I CŁ II Rodzaj paliwa Wydajność nominalna węgiel kamienny 200,3 MW t węgiel kamienny / biomasa Sprawność nominalna 86,77% Źródło: ankietyzacja Tabela 4-5 Podstawowe dane dotyczące instalacji ograniczających emisję zanieczyszczeń do powietrza w OPEC-INEKO Parametr/kocioł CŁ I CŁ II Rodzaj odpylania Sprawność odpylania (projektowana) Wysokość kominów [m] K7: odpylacz cyklonowy bateryjny K7: 84,61% - 88,74% 40 m K1: 2 odpylacze multicyklonowe przelotowe, cyklofiltr z filtrami workowymi K2: 2 odpylacze multicyklonowe przelotowe, 2 odpylacze cyklonowe bateryjne K3: 2 odpylacze multicyklonowe przelotowe, 2 odpylacze cyklonowe bateryjne K4: 2 odpylacze multicyklonowe przelotowe, bateria cyklonów K5: 2 odpylacze multicyklonowe przelotowe, bateria cyklonów K1-K3: 87,84% - 94,65% K4-K5: 87,48% - 89,62% K7: 84,61% - 88,74% 81,25 m Źródło: ankietyzacja 49

50 Tabela 4-6 Emisja zanieczyszczeń i zużycie paliw w OPEC-INEKO Wyszczególnienie Jednostka CŁ I + CŁ II Dwutlenek siarki (SO 2 ) Mg/rok 200, , ,759 Dwutlenek azotu (NO 2 ) Mg/rok 96, , ,635 Tlenek węgla (CO) Mg/rok 33,433 42,533 41,660 Dwutlenek węgla (CO 2 ) Mg/rok B(a)P Mg/rok 0,0263 0,0274 0,0251 Pył Mg/rok 70, , ,381 Sadza Mg/rok 1,853 1,738 1,406 Ilość zużytego paliwa Mg/rok 65362, , ,717 Ilość zużytego paliwa dodatkowego Mg/rok 50304, , ,961 Ilość zużytej energii elektrycznej MWh/rok 8788, , ,442 Źródło: ankietyzacja W poniższych tabelach zestawiono informacje dotyczące źródeł OPEC-TERMO. Tabela 4-7 Podstawowe dane dotyczące źródeł OPEC-TERMO Źródło Typ kotła/urządzenia Rodzaj paliwa Moc nominalna Wysokość kominów Nadgórna 47 Viessmann gaz ziemny 0,13 MW 19 m Kosynierów Gdyńskich 35 Kosynierów Gdyńskich 17 Viessmann gaz ziemny 0,08 MW 18 m Viessmann gaz ziemny 0,066 MW 18 m Ratuszowa 1 Jaśminowa 2 Lipowa 33 Lipowa 42 Viessmann kocioł wodny STREBEL kocioł wodny Viessmann kocioł wodny STREBEL kocioł wodny gaz ziemny 0,315 MW 25 m gaz ziemny 0,175 MW 12 m gaz ziemny 0,46 MW b. d. gaz ziemny 0,042 MW 12 m Łyskowskiego 35 CA 757 gaz ziemny 0,15 MW 12 m Sportowców 2 Vitola gaz ziemny 0,05 MW 11 m Konarskiego 10 Viessmann gaz ziemny 0,08 MW 12 m 50

51 Źródło Typ kotła/urządzenia Rodzaj paliwa Moc nominalna Wysokość kominów Parkowa 12 Viessmann gaz ziemny 0,285 MW 15 m Dworcowa 35 Viessmann gaz ziemny 0,13 MW 6 m Groblowa 15 Viessmann gaz ziemny 0,13 MW 15 m Klasztorna 4 Viessmann gaz ziemny 0,045 MW 14 m Wodna 3-5 Buderus gaz ziemny 0,17 MW 26 m Legionów 28 Viessmann gaz ziemny 0,13 MW 17,5 m Wybickiego 38 Viessmann gaz ziemny 0,13 MW 12,7 m Solna 9a Viessmann gaz ziemny 0,17 MW 20 m Nadgórna 30 Viessmann gaz ziemny 0,279 MW 18 m Armii Krajowej 39 Viessmann gaz ziemny 0,17 MW 15 m Jagiełły 9 Rumia gaz ziemny 0,3 MW 18 m Bema 1 Rumia olej opałowy lekki Źródło: ankietyzacja 0,3 MW 16 m 51

52 Tabela 4-8 Emisja zanieczyszczeń i zużycie paliw w OPEC-TERMO w 2012 r. Źródło Dwutlenek siarki (SO 2 ), Mg Dwutlenek azotu (NO 2 ), Mg Tlenek węgla (CO), Mg Dwutlenek węgla (CO 2 ), Mg Pył, Mg Ilość zużytego paliwa Nadgórna 47 0,0005 0,0172 0, ,676 0, m 3 Kosynierów Gdyńskich 35 Kosynierów Gdyńskich 17 0,0006 0,0222 0, ,272 0, m 3 0,0006 0,0219 0, ,762 0, m 3 Ratuszowa 1 0,0025 0,0945 0, ,332 0, m 3 Jaśminowa 2 0,0012 0,0456 0, ,936 0, m 3 Lipowa 33 0,004 0,1465 0, ,802 0, m 3 Lipowa 42 0, ,0166 0, ,836 0, m 3 Łyskowskiego 35 0,0009 0,0323 0, ,552 0, m 3 Sportowców 2 0, ,0130 0, ,162 0, m 3 Konarskiego 10 0, ,0163 0, ,47 0, m 3 Parkowa 12 0,0024 0,0903 0, ,876 0, m 3 Dworcowa 35 0,0009 0,0341 0, ,908 0, m 3 Groblowa 15 0,0007 0,0283 0, ,242 0, m 3 Klasztorna 4 0,0003 0,0131 0, ,288 0, m 3 Wodna 3-5 0,0017 0,0635 0, ,552 0, m 3 Legionów 28 0,0008 0,0306 0, ,214 0, m 3 Wybickiego 38 0,0008 0,0302 0, ,74 0, m 3 Solna 9a 0,0009 0,0327 0, ,992 0, m 3 Nadgórna 30 0,005 0,1835 0, ,476 0, m 3 Armii Krajowej 39 0, ,0474 0, ,348 0, m 3 Jagiełły 9 0,0021 0,0811 0, ,67 0, m 3 Bema 1 0,0287 0,0370 0, ,6369 0, ,66 Mg ŁĄCZNIE 0, ,0979 0, ,7429 0, Źródło: ankietyzacja - 52

53 Tabela 4-9 Emisja zanieczyszczeń i zużycie paliw w OPEC-TERMO w 2013 r. Źródło Dwutlenek siarki (SO 2 ), Mg Dwutlenek azotu (NO 2 ), Mg Tlenek węgla (CO), Mg Dwutlenek węgla (CO 2 ), Mg Pył, Mg Ilość zużytego paliwa Nadgórna 47 0,0004 0,0159 0, ,912 0, m 3 Kosynierów Gdyńskich 35 Kosynierów Gdyńskich 17 0,0006 0,0237 0, ,2 0, m 3 0,0007 0,0252 0, ,202 0, m 3 Ratuszowa 1 0,002 0,0899 0, ,284 0, m 3 Jaśminowa 2 0, ,0362 0, ,602 0, m 3 Lipowa 33 0,0041 0,1562 0, ,502 0, m 3 Lipowa 42 0,0004 0,0147 0, ,34 0, m 3 Łyskowskiego 35 0, ,0317 0, ,776 0, m 3 Sportowców 2 0, ,0132 0, ,306 0, m 3 Konarskiego 10 0,0004 0,0150 0, ,776 0, m 3 Parkowa 12 0,0025 0,0937 0, ,242 0, m 3 Dworcowa 35 0,0009 0,0339 0, ,568 0, m 3 Groblowa 15 0,0007 0,0271 0, ,594 0, m 3 Klasztorna 4 0,0004 0,0150 0, ,766 0, m 3 Wodna 3-5 0,0014 0,0542 0, ,252 0, m 3 Legionów 28 0,001 0,0365 0, ,004 0, m 3 Wybickiego 38 0,0008 0,0321 0, ,296 0, m 3 Solna 9a 0,0009 0,0335 0, ,026 0, m 3 Nadgórna 30 0, ,1611 0, ,912 0, m 3 Armii Krajowej 39 0,002 0,0735 0, ,744 0, m 3 Jagiełły 9 0,002 0,0923 0, ,512 0, m 3 Bema 1 0,0271 0,0349 0, ,8658 0, ,141 Mg ŁĄCZNIE 0, ,1095 0, ,682 0, Źródło: ankietyzacja - 53

54 Tabela 4-10 Emisja zanieczyszczeń i zużycie paliw w OPEC-TERMO w 2014 r. Źródło Dwutlenek siarki (SO 2 ), Mg Dwutlenek azotu (NO 2 ), Mg Tlenek węgla (CO), Mg Dwutlenek węgla (CO 2 ), Mg Pył, Mg Ilość zużytego paliwa Nadgórna 47 0,0004 0,0139 0, ,246 0, m 3 Kosynierów Gdyńskich 35 Kosynierów Gdyńskich 17 0,0005 0,0206 0, ,116 0, m 3 0,0006 0,0227 0, ,866 0, m 3 Ratuszowa 1 0,0025 0,0948 0, ,74 0, m 3 Jaśminowa 2 0,0008 0,0290 0, ,122 0, m 3 Lipowa 33 0,0038 0,1431 0, ,27 0, m 3 Lipowa 42 0, ,0129 0, ,918 0, m 3 Łyskowskiego 35 0,0009 0,0334 0, ,002 0, m 3 Sportowców 2 0, ,0132 0, ,306 0, m 3 Konarskiego 10 0,0004 0,0161 0, ,224 0, m 3 Parkowa 12 0,003 0,1078 0, ,81 0, m 3 Dworcowa 35 0,0008 0,0286 0, ,662 0, m 3 Groblowa 15 0, ,0241 0, ,746 0, m 3 Klasztorna 4 0,0003 0,0113 0, ,932 0, m 3 Wodna 3-5 0,0013 0,0502 0, ,118 0, m 3 Legionów 28 0,0007 0,0274 0, ,07 0, m 3 Wybickiego 38 0,0007 0,0281 0, ,022 0, m 3 Solna 9a 0,0008 0,0318 0, ,81 0, m 3 Nadgórna 30 0,0046 0,1762 0, ,886 0, m 3 Armii Krajowej 39 0,0013 0,0497 0, ,35 0, m 3 Jagiełły 9 0,0024 0,0916 0, ,576 0, m 3 Bema ŁĄCZNIE 0, ,0265 0, ,792 0, Źródło: ankietyzacja - 54

55 W poniższych tabelach przedstawiono także informacje dotyczące długości sieci ciepłowniczych oraz węzłów cieplnych na terenie miasta Grudziądz. Tabela 4-11 Długość sieci ciepłowniczej w latach Elektrociepłownia Rok Długość sieci w tym łącznie preizolowane Straty przesyłowe ciepła km km % ,109 39,111 15, ,994 39,618 15, ,081 39,819 14,41 Źródło: ankietyzacja Tabela 4-12 Długość sieci ciepłowniczej w latach Elektrociepłownia własność odbiorców Rok Długość sieci własność odbiorców w tym łącznie preizolowane Straty przesyłowe ciepła km km % , , , Źródło: ankietyzacja 55

56 Tabela 4-13 Długość sieci ciepłowniczej w latach Kotłownie lokalne (Lipowa 33) Rok Długość sieci w tym łącznie preizolowane Straty przesyłowe ciepła km Km % ,43 0,43 26, ,43 0,43 26, ,43 0,43 32,38 Źródło: ankietyzacja Jak wynika z powyższych tabel długość sieci przesyłowej wzrasta, co świadczy o systematycznym rozwoju systemu. Jednocześnie należy zauważyć zmniejszające się straty przesyłowe związane z dostarczaniem ciepła do odbiorców. W poniższej tabeli przedstawiono liczbę węzłów ciepłowniczych grupowych oraz indywidualnych będących w własnością OPEC oraz innych podmiotów. Tabela 4-14 Dane dotyczące liczby węzłów cieplnych na terenie miasta Grudziądz w poszczególnych grupach odbiorców w latach Liczba węzłów cieplnych, szt. Rok Grupowe będące Indywidualne będące Węzły nie będące RAZEM własnością OPEC własnością OPEC własnością OPEC Źródło: ankietyzacja Odbiorcy i zużycie ciepła sieciowego Na terenie miasta Grudziądz ciepło sieciowe dostarczane jest do odbiorców przez przedsiębiorstwo OPEC-SYSTEM. W poniższych tabelach przedstawiono informacje dotyczące ilości odbiorców, zużycia oraz mocy zamówionej przez odbiorców ciepła sieciowego na terenie miasta Grudziądz będących klientami OPEC-SYSTEM. 56

57 Tabela 4-15 Dane dotyczące liczby odbiorców ciepła sieciowego w poszczególnych grupach odbiorców w latach OPEC-SYSTEM Grupa odbiorców Liczba odbiorców ciepła sieciowego w poszczególnych latach OPEC-SYSTEM, szt Przemysł Gospodarstwa domowe Handel, usługi Użyteczność publiczna Pozostali odbiorcy RAZEM Źródło: ankietyzacja Liczba odbiorców ciepła sieciowego w ostatnich trzech latach wzrosła głównie w grupie budynków mieszkalnych i obiektów użyteczności publicznej. Na poniższym wykresie przedstawiono udział liczby poszczególnych typów odbiorców ciepła sieciowego. Gospodarstwa domowe 57,18% Handel, usługi 0,14% Użyteczność publiczna 39,09% Przemysł 3,45% Pozostali odbiorcy 0,14% Rysunek 4-7 Struktura odbiorców ciepła w poszczególnych grupach odbiorców w 2014 r. Źródło: ankietyzacja 57

58 Tabela 4-16 Dane dotyczące ilości ciepła dostarczonego odbiorcom w latach Grupa OPEC Grupa odbiorców Ilość ciepła dostarczonego odbiorcom w poszczególnych latach Grupa OPEC, GJ Przemysł , , ,40 Gospodarstwa domowe , , ,00 Handel, usługi 57,00 102,00 45,00 Użyteczność publiczna , , ,90 Pozostali odbiorcy 1 937, , ,00 RAZEM , , ,30 w tym para , , ,00 Źródło: ankietyzacja Jak wynika z powyższej tabeli zużycie ciepła w ostatnich latach spada. Należy zauważyć że na dynamikę zapotrzebowania na ciepło wpływ ma wiele czynników takich jak np. pogoda w sezonie grzewczym, stopień termomodernizacji jak również koszty ogrzewania budynków odbiorców końcowych. Na poniższym rysunku przedstawiono udział zużycia ciepła sieciowego w podziale na poszczególne sektory odbiorców. Przemysł 38% Gospodarstwa domowe 43% Pozostali odbiorcy 0% Użyteczność publiczna 19% Handel, usługi 0% Rysunek 4-8 Udział odbiorców w poszczególnych grupach pod względem ilości dostarczanego ciepła w 2014 r. Źródło: ankietyzacja Z powyższego wykresu wynika, iż głównymi odbiorcami ciepła są grupy Gospodarstwa domowe oraz Przemysł. Roczne zużycie ciepła spadło z ok TJ (w 2012 r.) do 1227 TJ (w 2014 r.). 58

59 Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy-miasto Grudziądz ilość ciepła dostarczonego odbiorcom, GJ Rysunek 4-9 Trend ilości sprzedanego ciepła w latach Źródło: ankietyzacja Wraz ze zmniejszeniem ilości zużytego ciepła zmniejsza się również poziom mocy zamówionej przez odbiorców. W poniższej tabeli przedstawiono moc zamówioną w latach Tabela 4-17 Dane dotyczące mocy zamówionej w latach Grupa OPEC Grupa odbiorców Przemysł Gospodarstwa domowe Handel, usługi Użyteczność publiczna Pozostali odbiorcy RAZEM Ilość mocy zamówionej w poszczególnych latach OPEC-INEKO, MW , ,2167 0, ,4604 0, , , ,3733 0, ,0658 0, , , ,1610 0, ,1793 0, ,6953 Źródło: ankietyzacja 59

60 Plany rozwojowe dla systemu ciepłowniczego na terenie miasta Grudziądz Na podstawie informacji uzyskanych z Grupy OPEC, przedsiębiorstwo planuje do 2020 r. prowadzenie inwestycji dotyczących wytwarzania ciepła i energii elektrycznej w skojarzeniu, przesyłania i dystrybucji ciepła, czy wytwarzania ciepła w kotłowniach lokalnych. Planowane inwestycje przedstawiono poniżej. 1. Zmniejszenie oddziaływania na środowisko a) Budowa instalacji oczyszczania spalin dla CŁ II (kotły K1 do K5) celem zadania jest określenie najkorzystniejszego systemu oczyszczania spalin dla pracujących kotłów w Elektrociepłowni. Przewidywany termin realizacji: lata Szacowane koszty: ,00 zł Finansowanie: środki własne b) Modernizacja układu odpylania dla kotła WR-10 zadanie polega na wymianie istniejącego układu odpylania dla kotła WR-10 w CŁ I na nowy celem dostosowania do standardów emisyjnych spalin i hałasu wymaganych prawem i obejmuje wykonanie projektu oraz demontaż istniejącego układu odpylania i montaż nowego układu odpylania. Przewidywany termin realizacji: lata 2014 i 2015 Szacowany koszt całkowity: ok ,00 zł ( ,00 zł 2014 r., ,00 zł 2015 r.) Finansowanie: środki własne c) Poprawa jakości ścieków technologicznych i deszczowych wprowadzanych do Rowu Hermana zadanie polega na modernizacji instalacji oczyszczającej ścieki. Celem zadania jest dotrzymanie wskaźników zanieczyszczeń w ściekach i uzyskanie poziomu niższego o 10% od dopuszczalnych. Termin realizacji: lata 2015 i 2016 Szacowany koszt całkowity: ,00 zł Finansowanie: środki własne 2. Poprawa sprawności wytwarzania ciepła poprzez: oczyszczanie powierzchni ogrzewalnych kotłów poprzez zabudowę instalacji oczyszczających lub stosowanie katalizatorów dodawanych do paliwa. Celem jest osiągnięcie zmniejszenia ilości czyszczeń kotłów, a tym samym przerw w ich pracy, zmniejszenie strat technologicznych elektrociepłowni, głównie w układach parowych, poprzez likwidację drobnych ubytków pary, która przenika do atmosfery, zwiększenie sprawności turbin (proces rozpoczęty w 2014 r.). Termin realizacji: lata Szacowany koszt: ,00 zł Finansowanie: środki własne 60

61 3. Poprawa efektywności energetycznej poprzez: optymalizację i modernizację procesów układów pompowych oraz wentylatorowych, ograniczenie zużycia energii elektrycznej na potrzeby własne, modernizację układów zasilania potrzeb własnych, automatyzację procesu podawania paliwa. Działania modernizacyjno-odtworzeniowe ze względu na wiek i stopniowe wyeksploatowanie urządzeń (w tym falowników). Celem jest zmniejszenie zużycia energii elektrycznej zużywanej na potrzeby własne Elektrociepłowni. Termin realizacji: lata Szacunkowe koszty: ,00 zł Finansowanie: środki własne I. Przesyłanie i dystrybucja ciepła: 1. sieci: a) Budowa przyłączy do budynków nowych odbiorców. Termin realizacji: lata Szacowany koszt: ,00 zł Finansowanie: środki własne b) Budowa i przebudowa sieci cieplnej rozdzielczej z przyłączami na OM Kopernika inwestycja odtworzeniowa. Termin realizacji: lata Szacowany koszt: ,00 zł Finansowanie: środki własne, środki unijne c) Przebudowa zasilania centralnego ogrzewania z węzłów grupowych na indywidualne dla obiektów zasilanych z Wymiennikowni I i II OM Strzemięcin w Grudziądzu. Osiedlowe sieci i przyłącza. Inwestycja odtworzeniowa. Termin realizacji: 2019 r. Szacowany koszt: ,00 zł Finansowanie: środki własne, środki unijne d) Budowa i przebudowa sieci cieplnej rozdzielczej z przyłączami na OM Mniszek. Inwestycja odtworzeniowa. Termin realizacji: 2020 r. Szacowany koszt: ,00 zł Finansowanie: środki własne, środki unijne 61

62 2. węzły: a) Budowa węzłów cieplnych w budynkach nowych odbiorców. Termin realizacji: lata Szacowany koszt: ,00 zł Finansowanie: środki własne b) Modernizacja istniejących węzłów cieplnych min. 5 szt. na rok. Termin realizacji: lata Szacowany koszt: ,00 zł Finansowanie: środki własne c) Budowa indywidualnych dwufunkcyjnych węzłów cieplnych w zastępstwie zasilania z grupowego węzła centralnego ogrzewania (przy możliwości konwersji sieci niskoparametrowej na sieć wysokoparametrową) lub rozbudowa węzła cieplnego o moduł przygotowania ciepłej wody użytkowej. Termin realizacji: lata Szacowany koszt: ,00 zł Finansowanie: środki własne d) Monitoring węzłów oraz zdalne systemy odczytu liczników. Termin realizacji: 2016 r. Szacowany koszt: ,00 zł Finansowanie: środki własne e) Modernizacja istniejących indywidualnych węzłów cieplnych oraz budowa indywidualnych węzłów cieplnych w zastępstwie grupowych na o/m Kopernika. Termin realizacji: lata Szacowany koszt: ,00 zł Finansowanie: środki własne, środki unijne f) Przebudowa zasilania centralnego ogrzewania z węzłów grupowych na indywidualne dla obiektów zasilanych z Wymiennikowni I i II zlokalizowanych na OM Strzemięcin w Grudziądzu. Inwestycja odtworzeniowa. Termin realizacji: 2019 r. Szacowany koszt: ,00 zł Finansowanie: środki własne, środki unijne g) Modernizacja istniejących indywidualnych węzłów cieplnych oraz budowa indywidualnych węzłów cieplnych w zastępstwie grupowych na o/m Mniszek. Termin realizacji: 2020 r. Szacowany koszt: ,00 zł Finansowanie: środki własne, środki unijne 62

63 II. Wytwarzanie ciepła kotłownie lokalne: 1. Nowy system monitoringu dla wszystkich kotłowni stały bezpośredni nadzór nad parametrami pracy wszystkich kotłowni. Termin realizacji: 2015 r. (zrealizowano) Szacowany koszt: ,00 zł Finansowanie: środki własne 2. Budowa kotłowni w budynku Lipowa budowa małej kotłowni na potrzeby grzania ciepłej wody dla wspólnoty mieszkaniowej Lipowa 37 i 37a w sezonie letnim. Termin realizacji: lata Szacowany koszt: ,00 zł Finansowanie: środki własne 3. Wymiana kotłów w kotłowniach Klasztorna, Ratuszowa, Wodna, Parkowa, Jagiełły, Lipowa 33 zainstalowanie nowych kotłów o wysokiej sprawności w miejscu wyeksploatowanych o niskich parametrach technicznych. Termin realizacji: lata Szacowany koszt: ,00 zł Finansowanie: środki własne 4. Likwidacja kotłowni Groblowa, Konarskiego, Legionów, Wybickiego, Sportowców, Armii Krajowej. Budowa węzłów cieplnych z podłączeniem do miejskiej sieci ciepłowniczej. Termin realizacji: lata Szacowany koszt: ,00 zł Finansowanie: środki własne Ponadto przedsiębiorstwo OPEC planuje następujące inwestycje w zakresie wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu : - wybudowanie dodatkowego kotła biomasowego o mocy 15 MWt na terenie EC Łąkowa, dostarczającą parę technologiczną i energię elektryczną odbiorcom przemysłowym oraz ciepła na potrzeby ogrzewania i podgrzewania ciepłej wody użytkowej odbiorcom w północnej części miasta i oś. Lotnisko - wybudowanie elektrociepłowni biomasowej na terenie będącym naszą własnością przy ul. Rataja w Grudziądzu, o mocy docelowej 50 MWt pracującego w kogeneracji z turbozespołem o mocy 2,5 MWe, jako źródła szczytowego zastępującego szczytowe kotły wodne węglowe z EC Łąkowa, zasilającego podłudniową część miasta: etap I zasilanie os. Mniszek i Rządz, etap II zasilanie oś. Strzemięcin etap zależny od rozwoju u stabilizacji podaży biomasy. 63

64 4.4.3 System gazowniczy Informacje ogólne PGNiG S. A. dostarcza do odbiorców zlokalizowanych na obszarze miasta Grudziądz gaz ziemny wysokometanowy typu E (dawniej GZ-50) o parametrach określonych w PN-C E: ciepło spalania 3 - zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu gazowego - nie mniejsze niż 34,0 MJ/m 3 Taryfa jednakże stanowi, że nie może być mniejsze niż 38,0 MJ/m 3, za standardową przyjmując wartość 39,5 MJ/m 3, wartość opałowa 4 - nie mniejsza niż 31,0 MJ/m 3. Operatorem oraz właścicielem infrastruktury gazowej średniego, podwyższonego średniego oraz wysokiego ciśnienia na terenie miasta Grudziądz jest Polska Spółka Gazownictwa sp. z o.o. Oddział w Gdańsku (PSG). Oddział w Gdańsku (dawniej Pomorska Spółka Gazownictwa sp. z o.o.) rozpoczął działalność 1 lipca 2013 roku. Przekształcenie spółki w oddział było rezultatem konsolidacji obszaru dystrybucji Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa SA, w efekcie której sześć spółek gazownictwa zajmujących się dystrybucją gazu ziemnego w Polsce zostało połączonych w jedną spółkę ogólnopolską. Oddziału w Gdańsku obejmuje województwa: pomorskie, kujawsko-pomorskie, część warmińsko-mazurskiego oraz trzy gminy z województwa zachodnio-pomorskiego. Oddział w Gdańsku prowadzi działalność na obszarze obejmującym 359 gmin, w tym: 57 gmin miejskich, 78 gmin miejsko-wiejskich, 224 gmin wiejskich. Łącznie wszystkie gminy zajmują powierzchnię km 2, na której zamieszkuje 5443 tys. osób. Gaz ziemny jest doprowadzony do 142 gmin. 3 Ciepło spalania gazu jest ilością ciepła wydzieloną przy całkowitym spaleniu 1m 3 gazu. Jednostką ciepła spalania gazu jest MJ/m3 gazu w warunkach normalnych tzn. przy ciśnieniu 101,3 kpa i w temperaturze 25 0 C. 4 Wartość opałowa odpowiada ilości ciepła wydzielonego przy spaleniu 1m 3 gazu, gdy woda zawarta w produktach spalania występuje w postaci pary (wartość opałowa jest mniejsza od ciepła spalania o wielkość ciepła skraplania pary wodnej). 64

65 Rysunek 4-10 Schemat funkcjonowania oddziałów PSG w Polsce Źródło: Na terenie miasta Grudziądz znajduje się sieć gazowa średniego i wysokiego ciśnienia oraz stacje redukcyjno-pomiarowe będące własnością PSG Oddział w Gdańsku. Wykaz stacji oraz długości sieci przedstawiono w poniższych tabelach. Tabela 4-18 Charakterystyka stacji redukcyjno pomiarowych związanych z zasilaniem miasta Grudziądz Lp. Lokalizacja/Nazwa stacji Przepustowość nominalna, m 3 /h Rok budowy 1 Kosynierów Gdyńskich Nad Torem Polskich Skrzydeł Składowa Sportowców Polna Droga Graniczna Droga Graniczna

66 Lp. Lokalizacja/Nazwa stacji Przepustowość nominalna, m 3 /h Rok budowy 9 Magazynowa Wybickiego Źródło: PSG Oddział w Gdańsku Tabela 4-19 Długość sieci gazowej na terenie miasta Grudziądz Stan na dzień 31 grudnia Ogółem Średniego ciśnienia Gazociągi Przyłącza Gazociągi Przyłącza Źródło: PSG Oddział w Gdańsku Ponadto na omawianym terenie działalność prowadzi Operator Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S. A. Oddział w Gdańsku. Spółka eksploatuje następujące obiekty: gazociąg wysokiego ciśnienia DN 500; MOP 8,4 MPa relacji Gustorzyn Reszki, gazociąg wysokiego ciśnienia DN 400; MOP 5,5 MPa relacji Gustorzyn Pruszcz Gdański, gazociąg wysokiego ciśnienia DN 250; MOP 5,5 MPa relacji Turznice Grudziądz, węzeł gazowy wysokiego ciśnienia Mniszek o przepustowości Q n = m 3 /h. Jak wynika z informacji GAZ-SYSTEM S. A. Oddział w Gdańsku, węzeł gazowy Mniszek posiada znaczne rezerwy przepustowości. Obrotem gazu ziemnego zajmuje się spółka Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S. A. Pomorski Oddział Handlowy w Gdańsku Odbiorcy i zużycie gazu W poniższych tabelach przedstawiono liczbę odbiorców oraz sprzedaż gazu ziemnego w podziale na poszczególne grupy odbiorców na obszarze miasta Grudziądz. Z przedstawionych danych wynika, że największym odbiorcą w zakresie sprzedaży gazu ziemnego jest sektor gospodarstw domowych. 66

67 Tabela 4-20 Liczba odbiorców gazu ziemnego w poszczególnych grupach odbiorców na terenie miasta Grudziądz w latach roku Wyszczególnienie w latach Łącznie Ilość odbiorców paliwa gazowego (stan na 31 grudnia) Gospodarstwa domowe Ogółem w tym: ogrzewanie mieszkań Przemysł i budownictwo Handel i Usługi Źródło: PGNiG S. A. Tabela 4-21 Sprzedaż gazu ziemnego w poszczególnych grupach odbiorców na terenie miasta Grudziądz w latach roku, tys. m 3 Wyszczególnienie w latach Łącznie Sprzedaż paliwa gazowego (stan na 31 grudnia) Gospodarstwa domowe Ogółem w tym: ogrzewanie mieszkań Przemysł i budownictwo Handel i Usługi , , , , , , , , , , , , , , ,4 Źródło: PGNiG S. A. Na podstawie powyższej tabeli sprzedaż gazu ziemnego na terenie miasta Grudziądz w latach spada, co jest związane ze znacznym zmniejszeniem ilości odbiorców w gospodarstwach domowych. Ogólnie obserwuje się tendencję spadkową we wszystkich grupach odbiorców. Na rysunku 4-11 przedstawiono procentowe udziały poszczególnych odbiorców gazu ziemnego w sprzedaży całkowitej w 2014 roku. Dominującą grupą pod względem zużycia gazu ziemnego są gospodarstwa domowe, a w następnej kolejności przemysł i budownictwo oraz handel i usługi. 67

68 Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy-miasto Grudziądz Usługi i handel 21% Gospodarstwa domowe 50% Przemysł i budownictwo 29% Rysunek 4-11 Struktura sprzedaży gazu ziemnego w całkowitym zużyciu w poszczególnych grupach odbiorców w 2014 roku Źródło: PGNiG S. A. Poniższy rysunek przedstawia dynamikę zmian sprzedaży gazu ziemnego w latach Sprzedaż gazu ziemnego, tys. Nm Rysunek 4-12 Dynamika zmian sprzedaży gazu ziemnego w latach Źródło: PGNiG S. A. 68

69 Plany rozwojowe dla systemu gazowniczego na terenie miasta Według informacji Polskiej Spółki Gazownictwa Sp. z o. o. Oddział w Gdańsku, przedsiębiorstwo planuje budowę gazociągu wysokiego ciśnienia na potrzeby przedsiębiorstwa Schumacher Packaging Zakład Grudziądz Sp. z o. o. PSG zamierza wykorzystać ww. gazociąg do zmiany kierunku zasilania paliwem gazowym miasta Grudziądz poprzez wybudowanie nowej stacji gazowej dla miasta Grudziądz w pobliżu stacji przewidzianej dla Schumacher Packaging Zakład Grudziądz Sp. z o. o. Na podstawie informacji GAZ-SYSTEM S. A. Oddział w Gdańsku, przedsiębiorstwo nie posiada zamierzeń inwestycyjnych na potrzeby gminy miejskiej Grudziądz System elektroenergetyczny Informacje ogólne Właścicielem poszczególnych elementów systemu elektroenergetycznego na obszarze miasta Grudziądza jest spółka ENERGA-OPERATOR S. A. Oddział w Toruniu, zwana dalej ENERGA Operator. Zasięg terytorialny spółek zajmujących się dystrybucją energii elektrycznej przedstawia poniższa mapka. Rysunek 4-13 Zasięg terytorialny spółek zajmujących się dystrybucją energii elektrycznej Źródło: 69

70 Na podstawie informacji ENERGA Operator na terenie miasta Grudziądza usytuowane są następujące elementy sieci elektroenergetycznej: a) Stacje elektroenergetyczne 110/15 kv: GPZ Grudziądz Strzemięcin, który jest zasilany przez dwa transformatory o mocy 10 MVA oraz 6,3 MVA (typ TORc-10000/110 oraz TJDCU-6300/115). Średni stopień obciążenia dla T1 oraz T2 wynosi odpowiednio 2,3 MW oraz 1,58 MW, GPZ Grudziądz Śródmieście, który jest zasilany przez dwa transformatory o mocy 16 MVA każdy (typ TORb-16000/110). Średni stopień obciążenia dla T1 oraz T2 wynosi odpowiednio 4,27 MW oraz 4,52 MW, GPZ Grudziądz Rządz, który jest zasilany przez dwa transformatory o mocy 16 MVA oraz 10 MVA (typ TNORCA 16000/110 PNP oraz TORb-10000/110). Średni stopień obciążenia dla T1 oraz T2 wynosi odpowiednio 1,44 MW oraz 1,22 MW, GPZ Grudziądz Świerkocin, który jest zasilany przez jeden transformator o mocy 10 MVA (typ TORb-10000/115). Średni stopień obciążenia wynosi 4,72 MW, GPZ Grudziądz Łąkowa, który jest zasilany przez dwa transformatory o mocy 25 MVA każdy (typ TDN-25000/110-76U1 oraz TORc-25000/110). Średni stopień obciążenia dla T1 oraz T2 wynosi odpowiednio 4,37 MW oraz 6,05 MW, GPZ Grudziądz Mniszek, który nie jest własnością ENERGA Operator. b) Napowietrzne i kablowe linie elektroenergetyczne 110 kv relacji: GPZ Grudziądz Śródmieście GPZ Grudziądz Łąkowa, GPZ Grudziądz Strzemięcin GPZ Grudziądz Śródmieście, GPZ Grudziądz Strzemięcin kierunek Warlubie, GPZ Grudziądz Strzemięcin kierunek Żur, GPZ Grudziądz Węgrowo GPZ Grudziądz Strzemięcin, GPZ Grudziądz GPZ Świerkocin, GPZ Grudziądz Strzemięcin GPZ Grudziądz Mniszek, GPZ Grudziądz Węgrowo GPZ Grudziądz Rządz, GPZ Grudziądz Węgrowo GPZ Chełmno, GPZ Grudziądz Węgrowo GPZ Radzyń, GPZ Grudziądz Węgrowo GPZ Kwidzyn Celuloza, GPZ Grudziądz Węgrowo GPZ Łasin, GPZ Lisewo GPZ Grudziądz Węgrowo, GPZ Świerkocin Grudziądz Łąkowa. c) Napowietrzne i kablowe linie elektroenergetyczne 15 kv oraz stacje transformatorowe 15/0,4 kv służące do zasilania w energię elektryczną odbiorców na terenie miasta. d) Napowietrzne i kablowe linie elektroenergetyczne 0,4 kv stanowiące elektroenergetyczną sieć rozdzielczą dla zasilania odbiorców na terenie miasta. Ponadto na terenie miasta Grudziądz znajduje się stacja elektroenergetyczna 400/220/110 kv Grudziądz Węgrowo. Jest to stacja dzielona, w której ENERGA Operator jest właścicielem rozdzielni 110 kv, natomiast rozdzielnia 400 kv i 220 kv należy do PSE S. A. 70

71 Na podstawie informacji Polskich Sieci Elektroenergetycznych S. A. Oddział w Bydgoszczy, stacja elektroenergetyczna Grudziądz Węgrowo połączona jest liniami 400 kv ze stacją elektroenergetyczną 400/110 kv Gdańsk Błonia i stacją elektroenergetyczną 400/110 kv Płock. Ponadto stacja elektroenergetyczna Grudziądz Węgrowo połączona jest liniami 220 kv ze stacją elektroenergetyczną 220/110 kv Jasiniec i stacją elektroenergetyczną 220/110 kv Toruń Elana. Moc transformatorów stacji Grudziądz Węgrowo to: AT1 220/110 kv 160 MVA, AT2 220/110 kv 160 MVA, ATR3 400/220 kv 500 MVA, AT5 400/110 kv 330 MVA. Stacja elektroenergetyczna 400/220/110 kv Grudziądz Węgrowo znajduje się w dobrym stanie technicznym. W poniższej tabeli zestawiono długości linii napowietrznych i kablowych WN, SN i nn zlokalizowanych na terenie miasta Grudziądz. Tabela 4-22 Długości linii napowietrznych i kablowych WN, SN i nn zlokalizowanych na terenie miasta Grudziądz Rodzaj linii Wysokiego napięcia Średniego napięcia Niskiego napięcia kablowa m m m napowietrzna m m m Źródło: ENERGA Operator Oświetlenie ulic Utrzymanie oświetlenia dróg, parków, skwerów i innych publicznych terenów należy do jednych z podstawowych obowiązków miasta w zakresie planowania energetycznego. Na terenie miasta Grudziądz zainstalowanych jest łącznie punktów świetlnych o łącznej mocy 1 166,92 kw. Właścicielami infrastruktury oświetleniowej są gmina-miasto Grudziądz (3 394 oprawy) oraz spółka ENERGA-Oświetlenie Sp. z o. o. (3 832 oprawy). Wśród wszystkich opraw znajdują się oprawy sodowe oraz 773 oprawy rtęciowe. W poniższej tabeli przedstawiono wykaz wszystkich opraw na terenie miasta. Tabela 4-23 Punkty oświetleniowe na terenie miasta Grudziądz Moc oprawy, W ilość opraw, szt. typ opraw Gmina-miasto Grudziądz sodowe sodowe sodowe sodowe 71

72 Moc oprawy, W ilość opraw, szt. typ opraw sodowe sodowe sodowe ENERGA-Oświetlenie Sp. z o. o sodowe szt. rtęciowe 773 szt Źródło: Urząd Miejski w Grudziądzu Odbiorcy i zużycie energii elektrycznej W poniższych tabelach przedstawiono dane na temat liczby odbiorców oraz ilości energii dostarczonej do odbiorców w latach , uzyskane od ENERGA Operator. Tabela 4-24 Liczba odbiorców energii elektrycznej w latach w podziale na poszczególne grupy taryfowe Liczba odbiorców energii elektrycznej, szt. Lp. Grupa taryfowa taryfa A taryfa B taryfa C taryfa G taryfa R RAZEM Źródło: ENERGA Operator 72

73 Tabela 4-25 Ilość energii elektrycznej dostarczonej do odbiorców w latach w podziale na poszczególne grupy taryfowe Ilość energii elektrycznej dostarczonej do obiorców, MWh Lp. Grupa taryfowa taryfa A , , ,02 2 taryfa B , , ,57 3 taryfa C , , ,03 4 taryfa G , , ,10 5 taryfa R 15,70 58,52 26,20 RAZEM , , ,92 Źródło: ENERGA Operator Dane zobrazowano także na poniższych wykresach. taryfa G 93,231% taryfa C 6,624% taryfa B 0,114% taryfa A 0,002% taryfa R 0,029% Rysunek 4-14 Struktura odbiorców energii elektrycznej w 2014 r. Źródło: ENERGA Operator 73

74 Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy-miasto Grudziądz taryfa R 0,02% taryfa G 34,89% taryfa A 8,27% taryfa C 19,89% taryfa B 36,93% Rysunek 4-15 Struktura ilości energii elektrycznej dostarczonej do obiorców w 2014 r. Źródło: ENERGA Operator Ilość energii dostarczonej do obiorców, MWh , , , , , , , , Rysunek 4-16 Trend ilości energii elektrycznej dostarczonej do odbiorców w latach Źródło: ENERGA Operator Pod względem ilości odbiorców najwięcej odbiorców energii elektrycznej korzysta z taryfy G. Do tej grupy należą m. in. gospodarstwa domowe. Największym zużyciem energii elektrycznej charakteryzuje taryfa B, do której należą m. in. przedsiębiorcy. W latach ilość energii elektrycznej dostarczonej do odbiorców spadła z ,97 MWh do ,92 MWh. Związane jest to m. in. ze zmniejszeniem liczby odbiorców we wszystkich grupach taryfowych. 74

75 Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy-miasto Grudziądz Plany rozwojowe systemu elektroenergetycznego na terenie miasta Na podstawie informacji ENERGA Operator przedsiębiorstwo planuje w latach działania inwestycyjne dotyczące rozbudowy i modernizacji sieci elektroenergetycznej. Zestawienie zadań przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela 4-26 Plany rozbudowy/modernizacji sieci linii WN, SN i nn na terenie miasta Grudziądza Lp. Nazwa/rodzaj projektu inwestycyjnego Budowa powiazania miedzy LSN GPZ Rządz- 1 Pomorska a LSN GPZ Rządz-Lisewo (pomiędzy ST. Daszkowo i ST. Biały Bór 3) Budowa 2 nowego wyprowadzenia Planowany rok realizacji Zakres rzeczowy Wybudowanie nowego odcinka linii kablowej SN-15kV typu 3x XRUHAKXS 1x120mm L=1,8 km 2019 kabla z wyposażeniem pola w GPZ Łąkowa dla zasilania Wybudowanie nowego odcinka linii kablowej SN-15kV szpitala, kabel 3xXRUHAKXS 1x240 dł m do typu 3x XRUHAKXS 1x240mm L=3,1 km 2019 miejsca zmufowania przy ST Lotnisko LWN 110 kv Grudziądz Węgrowo -Chełmno LWN 110 kv Grudziądz Węgrowo -Kwidzyn Celuloza (tor Wschód i tor Zachód) 5 LWN 110 kv Lisewo -Grudziądz Węgrowo 6 ul. Moniuszki Dostosowanie linii 110 kv do temperatury projektowej +80 st. C [28km] Dostosowanie linii 110 kv do temperatury projektowej +80 st. C [78km] (pozostała część linii ujęta w Oddziale Montaż rozłącznika sterowanego radiem, Piaski 3106 linia 15kV GPZ Rządz-Pomorska Montaż rozłącznika sterowanego radiem, Mokre 4849-linia 15kV GPZ Świerkocin - Skurgwy 10 Modernizacja stacji 110/15 kv Wymiana transformatorów mocy -GPZ Grudziądz 2016 w Elblągu) Dostosowanie linii do temperatury projektowej +80 st. C [24km] 1. Poprawa warunków zasilania istniejących odbiorców 2. Budowa linii napowietrznej nn dł.500m. Usuwanie kolizji zgodnie z ustawą o drogach Usuwanie publicznych na terenie JB 2015 kolizji zgodnie z ustawą o drogach publicznych na terenie JB Zabudowa rozłącznika ze zdalnym sterowaniem 2016 Zabudowa rozłącznika ze zdalnym sterowaniem 2016 GPZ Grudziądz Strzemięcin -montaż koncentratora + podpięcie zabezpieczeń, zakup 8 szt. zabezpieczeń WN szt. 16 MVA na 16 MVA szt. 25 MVA wymiana - modernizacja transformatory do postawienia 100 kva wymiana - modernizacja transformatory do postawienia 160 kva wymiana - modernizacja transformatory do postawienia 250 kva wymiana - modernizacja transformatory do postawienia 40 kva wymiana - modernizacja transformatory do postawienia 400 kva wymiana - modernizacja transformatory do postawienia 63 kva wymiana - modernizacja transformatory do postawienia 630 kva Śródmieście Budowa nowego stanowiska transformatorowego 25 MVA w GPZ Świerkocin 75

76 Lp. Nazwa/rodzaj projektu inwestycyjnego Zakres rzeczowy 20 Modernizacja stacji 110/15 kv 21 Modernizacja stacji 110/15 kv 22 Modernizacja stacji 110/15 kv GPZ -Grudziądz Śródmieście -wymiana 4 szt. wyłączników (WMS), wymiana R-15 kv, wymiana 2 kpl. przekł. prądowych, wymiana 2 kpl. przekł. kombinowanych, montaż koncentratora + podpięcie zabezpieczeń GPZ Łąkowa -wymiana R15 kv, podłączenie zabezpieczeń do koncentratora, wymiana przekładników prądowych i kombinowanych w polach WN (4 kpl.) roboty budowlane GPZ Grudziądz Świerkocin -zakup -montaż koncentratora + podpięcie zabezpieczeń Planowany rok realizacji 23 Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 15 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 8 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 15 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 15 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 15 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 8 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 8 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 8 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 8 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 8 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 15 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 15 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 8 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 15 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 15 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 15 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 15 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 15 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 15 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 15 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 15 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 15 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 15 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 15 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 15 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 15 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 15 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 15 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 15 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 15 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 15 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 15 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 8 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 8 szt

77 Lp. Nazwa/rodzaj projektu inwestycyjnego Zakres rzeczowy Planowany rok realizacji 57 Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 8 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 8 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 8 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 8 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 8 szt Wymiana przyłączy napowietrznych Wymiana przyłączy napowietrznych 8 szt Montaż 10 rozłączników sterowanych radiowo 64 Montaż 10 rozłączników sterowanych radiowo 65 Montaż 10 rozłączników sterowanych radiowo 66 Montaż 16 rozłączników sterowanych radiowo 67 Montaż 16 rozłączników sterowanych radiowo Wymiana istniejącej rozdzielni SN w stacji transformatorowej 15/0,4 szt. 4 Wymiana istniejącej rozdzielni SN w stacji transformatorowej 15/0,4 szt. 4 Wymiana istniejącej rozdzielni SN w stacji transformatorowej 15/0,4 szt. 4 Wymiana istniejącej rozdzielni SN w stacji transformatorowej 15/0,4 szt. 4 Wymiana istniejącej rozdzielni SN w stacji transformatorowej 15/0,4 szt. 4 Wymiana istniejącej stacji transformatorowej 15/0,4 kv Groblowa 1 Wymiana istniejącej stacji transformatorowej 15/0,4 kv 900-lecia 3 Wymiana istniejącej stacji transformatorowej 15/0,4 kv 900-lecia 4 1) Poprawa standardów zasilania odbiorców. 2) Zabudowa sterowanego radiem rozłącznika 250 A z napędem na linii 15 kv. 1) Poprawa standardów zasilania odbiorców. 2) Zabudowa sterowanego radiem rozłącznika 250 A z napędem na linii 15 kv. 1) Poprawa standardów zasilania odbiorców. 2) Zabudowa sterowanego radiem rozłącznika 250 A z napędem na linii 15 kv. 1) Poprawa standardów zasilania odbiorców. 2) Zabudowa sterowanego radiem rozłącznika 250 A z napędem na linii 15 kv. 1) Poprawa standardów zasilania odbiorców. 2) Zabudowa sterowanego radiem rozłącznika 250 A z napędem na linii 15 kv. Wymiana istniejącej rozdzielni SN w stacji transformatorowej 15/0,4 kv na rozdzielnię SN typu XIRIA Wymiana istniejącej rozdzielni SN w stacji transformatorowej 15/0,4 kv na rozdzielnię SN typu XIRIA Wymiana istniejącej rozdzielni SN w stacji transformatorowej 15/0,4 kv na rozdzielnię SN typu XIRIA Wymiana istniejącej rozdzielni SN w stacji transformatorowej 15/0,4 kv na rozdzielnię SN typu XIRIA Wymiana istniejącej rozdzielni SN w stacji transformatorowej 15/0,4 kv na rozdzielnię SN typu XIRIA Wymiana stacji transformatorowej 15/0,4 kv murowanej Muw 20/400 Groblowa 1 na stację transformatorową MBST 20/630 Groblowa 1 Wymiana stacji transformatorowej 15/0,4 kv murowanej Muw 20/ lecia 3 na stację transformatorową MBST 20/ lecia 3 Wymiana stacji transformatorowej 15/0,4 kv murowanej Muw 20/ lecia 4 na stację transformatorową MBST 20/ lecia

78 Lp. Nazwa/rodzaj projektu inwestycyjnego Zakres rzeczowy 76 Wymiana stacji transformatorowej 15/0,4 kv Wymiana istniejącej stacji transformatorowej murowanej Muw 20/400 Kopernika 3 na stację 15/0,4 kv Kopernika 3 transformatorową MBST 20/630 Kopernika 3 77 Wymiana stacji transformatorowej 15/0,4 kv Wymiana istniejącej stacji transformatorowej murowanej Muw 20/400 Kopernika 6 na stację 15/0,4 kv Kopernika 6 transformatorową MBST 20/630 Kopernika 6 78 Wymiana istniejącego kabla SN ST WZU 1 -ST WZU 6 Wymiana istniejącego kabla SN ST WZU 1 -ST WZU 6 YHdAKX na kabel SN typu XRUHAKXS długości 350m Źródło: ENERGA Operator Planowany rok realizacji Na podstawie informacji PSE S. A. Oddział w Bydgoszczy w planach rozwojowych krajowej sieci przesyłowej przewiduje się na obszarze miasta Bydgoszcz rozbudowę obiektów elektroenergetycznych o napięciu 220 kv i wyższym. W latach planowana jest rozbudowa SE Grudziądz Węgrowo w zakresie rozbudowy rozdzielni 400 kv. Moc transformatorów po rozbudowie: AT1 220/110 kv 160 MVA, ATR3 400/220 kv 500 MVA, AT4 400/110 kv 450 MVA, AT5 400/110 kv 330 MVA, AT6 400/SN 150/100 MVA. Rozbudowa rozdzielni 400 kv umożliwi między innymi przyłączenie dwóch linii blokowych 400 kv wyprowadzających moc 874 MW z planowanej Elektrowni CCGT Grudziądz Sp. z o. o. planowany termin przyłączenia to 2021 rok. Dla wyprowadzenia mocy z elektrowni systemowych obecnie realizowana jest budowa 2-torowej linii 400 kv Grudziądz Węgrowo Pelplin Gdańsk Przyjaźń. Termin zakończenia inwestycji przewidziany jest na koniec 2018 roku. Ponadto dla zwiększenia bezpieczeństwa realizowana pracy sieci realizowana jest budowa 2-torowej linii 400 kv Jasiniec Grudziądz Węgrowo z czasową pracą jednego toru na napięciu 220 kv w relacji Pątnów Jasiniec Grudziądz Węgrowo. Termin zakończenia inwestycji przewidziany jest na koniec 2019 roku. Istniejąca linia 220 kv relacji Jasiniec Grudziądz Węgrowo zostanie zdemontowana. 78

79 4.5 Ocena jednostek wytwórczych i sieci zdefiniowanych w prawie energetycznym na terenie miasta Grudziądza pod względem bezpieczeństwa energetycznego System ciepłowniczy 1. System ciepłowniczy zapewnia odpowiednio wysoki poziom bezpieczeństwa zaopatrzenia miasta Grudziądza w ciepło do roku 2030 ze względu na prowadzone prace modernizacyjne źródeł i sieci. System ciepłowniczy daje możliwość podłączenia do miejskiej sieci ciepłowniczej nowych odbiorców, co wpłynie korzystnie na stan środowiska. 2. Stan techniczny infrastruktury ciepłowniczej można uznać za zadawalający, gdyż w pełni zaspakajają one potrzeby cieplne odbiorców oraz aktualnie obowiązujące normy emisyjne. 3. Istnieje dość wysokie bezpieczeństwo energetyczne z punktu widzenia zasilania źródła OPEC, wynikającego z wykorzystania paliw węglowych oraz biomasy. Paliwa te są w chwili obecnej stosunkowo tanimi nośnikami energii, a ewentualny wzrost ich cen może być rekompensowany poprzez dywersyfikację miejsca zakupu. 4. Znaczna część sieci ciepłowniczych wykonanych jest w technologii preizolowanej i jej udział w stosunku do całkowitej długości sieci ciepłowniczej stale rośnie. 5. Z uwagi na stan techniczny, rurociągi ciepłownicze wykonane w technologii tradycyjnej w kanałach ciepłowniczych, wymagają prowadzenia sukcesywnych prac remontowych związanych z doszczelnieniem sieci, izolacją termiczną oraz wymianą wydzielonych odcinków sieci na nowe wykonane w technologii preizolowanej. 6. Sieci ciepłownicze posiadają rezerwy przesyłowe, które powinny być wykorzystane do podłączenia nowych odbiorców do systemu w tym między innymi z terenów rozwojowych. Dlatego też miasto jako właściciel przedsiębiorstwa ciepłowniczego, w rejonach, gdzie istnieje sieć ciepłownicza powinno podjąć wszystkie działania umożliwiające podłączenie do istniejącej sieci ciepłowniczej System gazowniczy 1. System gazowniczy zaspokaja potrzeby wszystkich dotychczasowych odbiorców gazu ziemnego na terenie miasta Grudziądza. 2. Planuje się rozbudowę systemu gazowniczego na terenie miasta w zakresie planowanego gazociągu wysokiego ciśnienia oraz wybudowanie nowej stacji gazowej dla miasta Grudziądza. 79

80 4.5.3 System elektroenergetyczny 1. System elektroenergetyczny zaspokaja potrzeby wszystkich dotychczasowych odbiorców energii elektrycznej. 2. Stacje transformatorowe eksploatowane na terenie Grudziądza zasilają zarówno miasto, jak i sąsiednie gminy. 3. System zasilania gminy w energię elektryczną jest dobrze skonfigurowany i znajduje się w dobrym stanie technicznym. 4.6 Stan środowiska na obszarze miasta System zaopatrzenia w ciepło na terenie miasta Grudziądz oparty jest zasadniczo o spalanie paliw stałych (głównie węgla kamiennego). Jednocześnie ciepło dostarczane poprzez system ciepłowniczy wytwarzane jest również przy użyciu paliw stałych. W części budynków w mieście ogrzewanie odbywa się poprzez spalanie paliw stałych, głównie węgla kamiennego w postaci pierwotnej. Negatywne oddziaływanie na środowisko ma również spalanie paliw w silnikach spalinowych napędzających pojazdy mechaniczne. W niniejszym rozdziale przedstawiono stan środowiska na terenie miasta Grudziądz Charakterystyka głównych zanieczyszczeń atmosferycznych Emisja zanieczyszczeń składa się głównie z dwóch grup: zanieczyszczenia lotne stałe (pyłowe) i zanieczyszczenia gazowe (organiczne i nieorganiczne). Do zanieczyszczeń pyłowych należą np. popiół lotny, sadza, związki ołowiu, miedzi, chromu, kadmu i innych metali ciężkich. Zanieczyszczenia gazowe są to tlenki węgla (CO i CO 2 ), siarki (SO 2 ) i azotu (NO x ), amoniak (NH 3 ) fluor, węglowodory (łańcuchowe i aromatyczne), oraz fenole. Do zanieczyszczeń powietrza związanych z wytwarzaniem energii należą: dwutlenek węgla CO 2, tlenek węgla - CO, dwutlenek siarki SO 2, tlenki azotu - NO X, pyły oraz benzo(a)piren. W trakcie prowadzenia różnego rodzaju procesów technologicznych dodatkowo, poza wyżej wymienionymi, do atmosfery emitowane mogą być zanieczyszczenia w postaci różnego rodzaju związków organicznych, a wśród nich silnie toksyczne węglowodory aromatyczne. Natomiast głównymi związkami wpływającymi na powstawanie efektu cieplarnianego są dwutlenek węgla (CO 2 ) odpowiadający w około 55% za efekt cieplarniany oraz w 20% metan CH 4. Dwutlenek siarki i tlenki azotu niezależnie od szkodliwości związanej z bezpośrednim oddziaływaniem na organizmy żywe są równocześnie źródłem kwaśnych deszczy. Zanieczyszczeniami widocznymi, uciążliwymi i odczuwalnymi bezpośrednio są pyły w szerokim spektrum frakcji. 80

81 Najbardziej toksycznymi związkami są węglowodory aromatyczne (WWA) posiadające właściwości kancerogenne. Najsilniejsze działanie rakotwórcze wykazują WWA mające więcej niż trzy pierścienie benzenowe w cząsteczce. Najbardziej znany wśród nich jest benzo(a)piren, którego emisja związana jest również z procesem spalania węgla zwłaszcza w niskosprawnych paleniskach indywidualnych. Żadne ze wspomnianych zanieczyszczeń nie występuje pojedynczo, niejednokrotnie ulegają one w powietrzu dalszym przemianom. W działaniu na organizmy żywe obserwuje się występowanie zjawiska synergizmu, tj. działania skojarzonego, wywołującego efekt większy niż ten, który powinien wynikać z sumy efektów poszczególnych składników. Na stopień oddziaływania mają również wpływ warunki klimatyczne takie jak: temperatura, nasłonecznienie, wilgotność powietrza oraz kierunek i prędkość wiatru. Wielkości dopuszczalnych poziomów stężeń niektórych substancji zanieczyszczających w powietrzu określone są w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. poz. 1031). Dopuszczalne stężenia zanieczyszczeń oraz dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego stężenia w roku kalendarzowym, zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem, zestawiono w poniższej tabeli. Tabela 4-27 Dopuszczalne normy w zakresie jakości powietrza kryterium ochrony zdrowia Substancja Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu, µg/m 3 Dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym Termin osiągnięcia Benzen rok kalendarzowy Dwutlenek azotu Dwutlenek siarki jedna godzina razy 2010 rok kalendarzowy jedna godzina razy godziny razy 2005 Ołów rok kalendarzowy 0, Ozon 8 godzin dni 2020 Pył zawieszony PM2.5 Pył zawieszony PM10 rok kalendarzowy razy godziny razy 2005 rok kalendarzowy Tlenek węgla 8 godzin Substancja Okres uśredniania wyników pomiarów Poziom docelowy substancji w powietrzu, ng/m 3 Dopuszczalna częstość przekraczania poziomu docelowego w roku kalendarzowym Termin osiągnięcia Arsen rok kalendarzowy Benzo(a)piren rok kalendarzowy Kadm rok kalendarzowy Nikiel rok kalendarzowy Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. 81

82 Tabela 4-28 Dopuszczalne normy w zakresie jakości powietrza kryterium ochrony roślin Substancja Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu Termin osiągnięcia poziomów Tlenki azotu* rok kalendarzowy 30 µg/m Dwutlenek siarki Substancja rok kalendarzowy i pora zimowa (okres od 1 X do 31 III) Okres uśredniania wyników pomiarów 20 µg/m Poziom docelowy substancji w powietrzu, µg/m 3. h Termin osiągnięcia poziomów Ozon okres wegetacyjny (1 V - 31 VII) Substancja Okres uśredniania wyników pomiarów Poziom celów długoterminowych substancji w powietrzu, µg/m 3. h Termin osiągnięcia poziomów Ozon okres wegetacyjny (1 V - 31 VII) *suma dwutlenku azotu i tlenku azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. W poniższej tabeli zostały określone poziomy alarmowe w zakresie dwutlenku azotu, dwutlenku siarki oraz ozonu. Tabela 4-29 Poziomy alarmowe dla niektórych substancji Substancja Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu, g/m 3 Dwutlenek azotu jedna godzina 400* Dwutlenek siarki jedna godzina 500* Ozon** jedna godzina 240* Pył zawieszony PM10 24 godziny 300 * wartość występująca przez trzy kolejne godziny w punktach pomiarowych reprezentujących jakość powietrza na obszarze o powierzchni co najmniej 100 km2 albo na obszarze strefy zależnie od tego, który z tych obszarów jest mniejszy. ** wartość progowa informowania społeczeństwa o ryzyku wystąpienia poziomów alarmowych wynosi 180 µg/m 3 Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r Ocena stanu atmosfery na terenie województwa kujawsko-pomorskiego oraz gminy miasto Grudziądz O wystąpieniu zanieczyszczeń powietrza decyduje głównie ich emisja do atmosfery. Ponadto na stan powietrza wpływ mają także występujące warunki meteorologiczne. Przy stałej emisji zmiany stężeń zanieczyszczeń są głównie efektem przemieszczania, transformacji i usuwania zanieczyszczeń z atmosfery. Stężenie zanieczyszczeń zależy również od pory roku: sezon zimowy, charakteryzuje się zwiększonym zanieczyszczeniem atmosfery, głównie przez niskie źródła emisji, sezon letni, charakteryzuje się zwiększonym zanieczyszczeniem atmosfery przez skażenia wtórne powstałe w reakcjach fotochemicznych. 82

83 Warunki meteorologiczne wpływające na stan zanieczyszczenia atmosfery w zależności od pory roku podano w poniższej tabeli. Tabela 4-30 Czynniki meteorologiczne wpływające na stan zanieczyszczenia atmosfery Zmiany stężeń zanieczyszczenia Wzrost stężenia zanieczyszczeń Spadek stężenia zanieczyszczeń Główne zanieczyszczenia Zimą: SO 2, pył zawieszony, CO Latem: O 3 Sytuacja wyżowa: wysokie ciśnienie, spadek temperatury poniżej 0 o C, spadek prędkości wiatru poniżej 2 m/s, brak opadów, inwersja termiczna, mgła, Sytuacja wyżowa: wysokie ciśnienie, wzrost temperatury powyżej 25 o C, spadek prędkości wiatru poniżej 2 m/s, brak opadów, promieniowanie bezpośrednie powyżej 500 W/m 2 Sytuacja niżowa: Sytuacja niżowa: niskie ciśnienie, wzrost temperatury powyżej 0 o niskie ciśnienie, C, spadek temperatury, wzrost prędkości wiatru powyżej wzrost prędkości wiatru powyżej 5 m/s, 5 m/s, opady, opady, Źródło: analizy własne FEWE Ocenę stanu atmosfery na terenie województwa i miasta przeprowadzono w oparciu o dane z Rocznej oceny jakości powietrza atmosferycznego w województwie kujawsko pomorskim za rok Na kolejnych rysunkach przedstawiono emisję podstawowych zanieczyszczeń ze źródeł punktowych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego. Rysunek 4-17 Stężenie średnie roczne pyłu zawieszonego PM10 w 2014 roku w województwie kujawsko pomorskim Źródło: Roczna ocena jakości powietrza atmosferycznego w województwie kujawsko-pomorskim za rok

84 Rysunek 4-18 Stężenie średnie roczne benzo(a)pirenu w pyle PM10 w 2014 roku w województwie kujawsko pomorskim Źródło: Roczna ocena jakości powietrza atmosferycznego w województwie kujawsko-pomorskim za rok 2014 Rysunek 4-19 Stężenie średnie roczne pyłu PM2,5 w 2014 roku w województwie kujawsko pomorskim Źródło: Roczna ocena jakości powietrza atmosferycznego w województwie kujawsko-pomorskim za rok 2014 Na terenie województwa kujawsko-pomorskiego zostały wydzielone 4 strefy zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. z 2012r., poz. 914). Strefy te zostały wymienione poniżej i przedstawione na rysunku 4-20: aglomeracja bydgoska, miasto Toruń, miasto Włocławek, strefa kujawsko pomorska. 84

85 Miasto Grudziądz wg powyższego podziału przynależy do strefy kujawsko pomorskiej. Rysunek 4-20 Strefy w województwie kujawsko-pomorskim, dla których dokonano oceny jakości powietrza Źródło: Roczna ocena jakości powietrza atmosferycznego w województwie kujawsko-pomorskim za rok 2014 Dla wszystkich substancji podlegających ocenie, poszczególne strefy województwa kujawskopomorskiego zaliczono do jednej z poniższych klas: klasa A: jeżeli stężenia zanieczyszczenia na jej terenie nie przekraczały odpowiednio poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych, poziomów celów długoterminowych, klasa C: jeżeli stężenia zanieczyszczenia na jej terenie przekraczały poziomy dopuszczalne lub docelowe powiększone o margines tolerancji, w przypadku gdy ten margines jest określony, klasa D1: jeżeli stężenia ozonu w powietrzu na jej terenie nie przekraczały poziomu celu długoterminowego, klasa D2: jeżeli stężenia ozonu na jej terenie przekraczały poziom celu długoterminowego. Na terenie strefy kujawsko-pomorskiej, w której znajduje się gmina-miasto Grudziądz, klasę C określono dla następujących substancji: pył zawieszony PM10, benzoalfapiren B(a)P. Zgodnie z ustawą Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U poz. 1232, z późn. zm.) przygotowanie i zrealizowanie Programu ochrony powietrza wymagane jest dla stref, w których stwierdzono przekroczenia poziomów dopuszczalnych lub docelowych, powiększonych w stosownych przypadkach o margines tolerancji, choćby jednej substancji, spośród określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu. Do stref takich na obszarze województwa kujawsko-pomorskiego zakwalifikowano: aglomerację bydgoską, miasto Toruń, miasto Włocławek, 85

86 strefę kujawsko pomorską. Zgodnie z Uchwałą nr XXX/537/13 z dnia 28 stycznia 2013 roku w sprawie przyjęcia Programu ochrony powietrza dla strefy kujawsko pomorskiej ze względu na przekroczenie poziomów dopuszczalnych dla pyłu PM10 i benzenu oraz poziomu docelowego dla arsenu poszczególne jednostki samorządu terytorialnego odpowiedzialne są za realizację poszczególnych działań z zakresu: 1. Wdrożenie i realizacja zapisów zawartych w PONE. 2. Kompleksowe uwzględnianie w strategicznych dokumentach miast i gmin zagadnień ochrony powietrza, a szczególnie w strategiach i planach energetycznych. 3. Prowadzenie kampanii edukacyjno informacyjnych w zakresie szkodliwości zanieczyszczeń w przyziemnej warstwie atmosfery, w tym również o szkodliwości spalania śmieci w paleniskach domowych. 4. Wprowadzanie stref ograniczonego ruchu pojazdów w miastach, w których istnieją możliwości techniczne, logistyczne i ekonomiczne. 5. Usprawnianie ruchu miejskiego, eliminacja zatorów drogowych poprzez zielone fale. 6. Tworzenie atrakcyjnego systemu komunikacji zbiorowej w celu zastępowania komunikacji indywidualnej. 7. Tworzenie ścieżek rowerowych i ciągów ruchu pieszego. 8. Uwzględnianie problemu emisji zanieczyszczeń do powietrza w przypadkach wymiany floty autobusów komunikacji zbiorowej poprzez wybór pojazdów pracujących na bardziej ekologiczne paliwo oraz spełniających normy emisji spalin Euro 4, a docelowo Euro 5 i Euro Uwzględnianie w zakupach i zamówieniach publicznych problemów ochrony powietrza poprzez: odpowiednie przygotowywanie specyfikacji zamówień publicznych, które uwzględniać będą potrzeby ochrony powietrza przed zanieczyszczeniami (np. zakup środków transportu spełniających odpowiednie normy emisji spalin). 10. Przygotowywanie sprawozdań z realizacji zadań wskazanych w Programie zgodnie z zasadami określonymi w Programie i przekazywanie ich do właściwego starosty do 31 marca za rok poprzedni Emisja substancji szkodliwych i dwutlenku węgla na terenie miasta Grudziądz W celu oszacowania ogólnej emisji substancji szkodliwych do atmosfery ze spalania paliw w budownictwie mieszkaniowym, sektorze handlowo-usługowym i użyteczności publicznej w mieście, koniecznym jest posłużenie się danymi pośrednimi. Punkt wyjściowy stanowiła w tym przypadku struktura zużycia paliw i energii w gminie oraz dane o emisji źródeł wysokiej emisji. Do źródeł wysokiej emisji zaliczono źródło należące do OPEC GRUDZIĄDZ sp. z o.o. zlokalizowane przy ulicy Budowlanych 7, zużywające węgiel kamienny oraz biomasę leśną i rolniczą. Ponadto na terenie miasta zlokalizowanych jest kilkadziesiąt mniejszych źródeł ciepła o mocy przekraczającej 100kW. Źródła te rozproszone są na terenie całego miasta, głównie w postaci 86

87 kotłowni węglowych, na gaz ziemny i olej opałowy. Emisja zanieczyszczeń pochodząca ze spalania paliw w tych kotłowniach ujęta została w bilansie zanieczyszczeń pochodzących z emisji niskiej. Emisję wysoką określono na podstawie informacji uzyskanych od przedsiębiorstwa OPEC GRUDZIĄDZ sp z o.o. W tabeli 4-31 zestawiono ładunek głównych zanieczyszczeń za rok Tabela 4-31 Zestawienie podstawowych substancji zanieczyszczających ze źródeł emisji wysokiej na terenie miasta Grudziądz Rodzaj substancji Ilość [Mg/rok] Dwutlenek siarki 193,759 Dwutlenek azotu 100,635 Tlenek węgla 41,66 Dwutlenek węgla Pył 109,381 Benzo(a)piren 0,025 Źródło: ankietyzacja (dane z OPEC GRUDZIĄDZ sp z o.o.) Tabela 4-32 Szacunkowa emisja substancji szkodliwych do atmosfery na terenie miasta Grudziądza ze spalania paliw do celów grzewczych w 2014 roku (emisja niska) Rodzaj substancji Ilość [Mg/rok] Dwutlenek siarki 545 Dwutlenek azotu 124 Tlenek węgla Dwutlenek węgla Pył 957 Benzo(a)piren 0,653 Źródło: ankietyzacja Na podstawie danych dotyczących natężenia ruchu oraz udziału poszczególnych typów pojazdów w tym ruchu na głównych arteriach komunikacyjnych miasta (dane Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad) oraz opracowania Ministerstwa Środowiska Wskazówki dla wojewódzkich inwentaryzacji emisji na potrzeby ocen bieżących i programów ochrony powietrza oszacowano wielkość emisji komunikacyjnej. Dla wyznaczenia wielkości emisji liniowej na badanym obszarze, wykorzystano również opracowaną przez Krajowe Centrum Inwentaryzacji Emisji aplikację do szacowania emisji ze środków transportu, która dostępna jest na stronach internetowych Ministerstwa Ochrony Środowiska. 87

88 Rysunek 4-21 Widok panelu głównego aplikacji do szacowania emisji ze środków transportu Źródło: Krajowe Centrum Inwentaryzacji Emisji Przyjęto także założenia co do natężenia ruchu na poszczególnych rodzajach dróg oraz procentowy udział typów pojazdów na drodze, jak to przedstawiono poniżej. Natomiast w celu wyznaczenia emisji CO 2 ze środków transportu wykorzystano wskaźniki emisji dwutlenku węgla z transportu, zamieszczone w materiałach sporządzonych przez KOBiZE Wartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji CO 2 (WE) w roku 2011 do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji za rok Wskaźnik emisji dla benzyny wynosi 68,61 kg/gj, dla oleju napędowego 73,33 kg/gj, natomiast gazu LPG 62,44 kg/gj. Przyjmując wartości opałowe wspomnianych paliw odpowiednio na poziomie 33,6 GJ/m 3, 36,0 GJ/m 3 i 24,6 GJ/m 3 oraz przy założeniu ilości spalanego paliwa dla różnych typów pojazdów, jak pokazano w poniższej, otrzymano całkowitą emisję dwutlenku węgla ze środków transportu. Wyznaczone powyżej wartości emisji rozproszonej, liniowej oraz emisja punktowa, składają się na całkowitą emisję zanieczyszczeń do atmosfery, powstałych przy spalaniu paliw na terenie miasta Grudziądz. Do wyznaczenia emisji z transportu przyjęto ponadto następujące dane: dane o długości dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych oraz gminnych udostępnione przez gminę-miasto Grudziądz, opracowanie dotyczące natężenia ruchu na drogach wojewódzkich i krajowych, dostępnie na stronie internetowej tzn. Pomiar ruchu na drogach wojewódzkich w 2010 roku, Generalny pomiar ruchu w 2010 roku oraz Prognoza ruchu dla Prognozy oddziaływania na środowisko skutków realizacji Programu Budowy Dróg Krajowych na lata (ZAŁĄCZNIK B15), Metodologia prognozowania zmian aktywności sektora transportu drogowego (w kontekście ustawy o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji) Zakład Badań Ekonomicznych Instytutu Transportu Samochodowego, na zlecenie Ministerstwa Infrastruktury. 88

89 Zgodnie z informacją Urzędu Miejskiego w Grudziądzu łączna długość dróg publicznych na terenie miasta wynosi 234,26 km w tym: drogi krajowe o długości 20,8 km, drogi wojewódzkie o długości 7,7 km, drogi powiatowe o długości około 63,9 km, drogi gminne o łącznej długości 141,9 km. Założono również średni roczny wskaźnik wzrostu ruchu pojazdów samochodowych ogółem na drogach w gminie-miasto Grudziądz dla lat , zgodnie z wytycznymi GDDKiA. Drogi krajowe Tabela 4-33 Założenia do wyznaczenia emisji liniowej długość 20,8 km średnie natężenie ruchu (szacowane) 6881 poj./dobę udział % poszczególnych typów pojazdów poj./h osobowe 72,0% 238,6 dostawcze 9,9% 29,9 ciężarowe 16,1% 51,2 autobusy 0,7% 2,1 motocykle 0,5% 1,5 drogi wojewódzkie długość 7,7 km średnie natężenie ruchu (szacowane) 4907 poj./dobę udział % poszczególnych typów pojazdów poj./h osobowe 82,5% 192,8 dostawcze 6,6% 14,2 ciężarowe 9,4% 21,4 autobusy 1,2% 2,5 motocykle 0,3% 0,6 drogi powiatowe długość 63,9 km średnie natężenie ruchu (szacowane) 2454 poj./dobę udział% poszczególnych typów pojazdów poj./h osobowe 81,5% 43,3 dostawcze 6,6% 2,7 ciężarowe 9,4% 1,7 autobusy 2,2% 2,7 motocykle 0,3% 0,3 drogi gminne długość 141,9 km średnie natężenie ruchu (szacowane) 1227 poj./dobę udział% poszczególnych typów pojazdów poj./h osobowe 81,5% 47,6 dostawcze 6,6% 3,5 ciężarowe 9,4% 5,4 autobusy 2,2% 1,1 motocykle 0,3% 0,2 Źródło: analizy własne FEWE 89

90 Tabela 4-34 Roczna emisja substancji szkodliwych do atmosfery ze środków transportu na terenie miasta Grudziądz [kg/rok] Rodzaj drogi krajowe wojewódzkie powiatowe gminne Rodzaj pojazdu Śr. prędkość [km/h] CO C 6 H 6 HC HCal HCar NOx TSP SO x Pb osobowe dostawcze ciężarowe autobusy motocykle osobowe dostawcze ciężarowe autokary motocykle osobowe dostawcze ciężarowe autobusy motocykle osobowe dostawcze ciężarowe autobusy motocykle RAZEM 37, Źródło: analizy własne FEWE 90

91 Tabela 4-35 Roczna emisja dwutlenku węgla ze środków transportu na terenie miasta Grudziądz [kg/rok] Rodzaj drogi krajowe wojewódzkie powiatowe gminne Rodzaj pojazdu Natężenie ruchu [poj./rok] Śr. ilość spalanego paliwa [l/100km] Dł. odcinka drogi [km] Śr. ilość spalonego paliwa na danym odcinku drogi [l] Śr. wskaźnik emisji [kgco 2 /m 3 ] Roczna emisja CO 2 [kg/rok] osobowe ,5 20,8 1, dostawcze ,0 20,8 1, ciężarowe ,0 20,8 6, autobusy ,0 20,8 5, motocykle ,5 20,8 0, osobowe ,5 7,7 0, dostawcze ,0 7,7 0, ciężarowe ,0 7,7 2, autokary ,0 7,7 1, motocykle ,8 7,7 0, osobowe ,0 63,9 4, dostawcze ,0 63,9 6, ciężarowe ,0 63,9 20, autobusy ,0 63,9 22, motocykle ,1 63,9 2, osobowe ,5 141,9 10, dostawcze ,0 141,9 15, ciężarowe ,0 141,9 49, autobusy ,0 141,9 56, motocykle ,4 141,9 6, RAZEM Źródło: analizy własne FEWE Ocena jakości powietrza na terenie miasta Grudziądz W dalszej części opracowania, wyznaczono dla poszczególnych źródeł emisje takich substancji szkodliwych jak: SO 2, NO 2, CO, pył, B(a)P oraz CO 2 wyrażoną w kg danej substancji na rok. Wyznaczono także emisję równoważną, czyli zastępczą. Emisja równoważna jest to wielkość ogólna emisji zanieczyszczeń pochodzących z określonego (ocenianego) źródła zanieczyszczeń, przeliczona na emisję dwutlenku siarki. Oblicza się ją poprzez sumowanie rzeczywistych emisji poszczególnych rodzajów zanieczyszczeń, emitowanych z danego źródła emisji i pomnożonych przez ich współczynniki toksyczności zgodnie ze wzorem: E r gdzie: n E t 1 t K t E r - emisja równoważna źródeł emisji, t - liczba różnych zanieczyszczeń emitowanych ze źródła emisji, E t - emisja rzeczywista zanieczyszczenia o indeksie t, 91

92 K t - współczynnik toksyczności zanieczyszczenia o indeksie t, który to współczynnik wyraża stosunek dopuszczalnej średniorocznej wartości stężenia dwutlenku siarki eso 2 do dopuszczalnej średniorocznej wartości stężenia danego zanieczyszczenia et co można określić wzorem: K t e SO e t 2 Współczynniki toksyczności zanieczyszczeń traktowane są jako stałe, gdyż są ilorazami wielkości określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U poz. 1031). Tabela 4-36 Współczynniki toksyczności zanieczyszczeń Nazwa substancji Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu [μg/m 3 ] Okres uśredniania wyników Współczynnik toksyczności zanieczyszczenia Kt Dwutlenek azotu 40 rok kalendarzowy 0,5 Dwutlenek siarki 20 rok kalendarzowy 1 Tlenek węgla Brak - 0 pył zawieszony PM10 40 rok kalendarzowy 0,5 Benzo( )piren 0,001 rok kalendarzowy Dwutlenek węgla Brak - 0 Źródło: analizy własne FEWE Emisja równoważna uwzględnia emisję różnego rodzaju zanieczyszczeń, o różnym stopniu toksyczności. Pozwala to na prowadzenie porównań stopnia uciążliwości poszczególnych źródeł emisji zanieczyszczeń emitujących różne związki. Umożliwia także w prosty, przejrzysty i przekonywujący sposób znalezienie wspólnej miary oceny szkodliwości różnych rodzajów zanieczyszczeń, a także wyliczenie efektywności wprowadzanych usprawnień. W celu oszacowania ogólnej emisji substancji szkodliwych do atmosfery ze spalania paliw w budownictwie mieszkaniowym, sektorze handlowo-usługowym i użyteczności publicznej w gminie-miasto Grudziądz, koniecznym było posłużenie się danymi pośrednimi. Punkt wyjściowy stanowiła w tym przypadku struktura zużycia paliw i energii miasta Grudziądz, dane o źródłach wysokiej emisji oraz dane Głównego Urzędu Statystycznego. 92

93 Tabela 4-37 Zestawienie zbiorcze emisji substancji do atmosfery z poszczególnych źródeł emisji na terenie miasta Grudziądz w 2014 roku Lp. Substancja Jednostka Rodzaj emisji Wysoka Niska Liniowa Razem 1 SO 2 Mg/rok 193, NO x Mg/rok 100, CO Mg/rok 41, pył Mg/rok 109, B(a)P kg/rok 25, CO 2 Mg/rok Er Mg/rok Źródło: analizy własne FEWE Udział punktowych, rozproszonych i liniowych źródeł w całkowitej emisji poszczególnych substancji do atmosfery przedstawia rysunek ,0% SO 2 24,9% NO x 12,8% 71,4% 15,8% 70,1% wysoka niska liniowa wysoka niska liniowa 24,4% CO 0,9% pył 2,9% 10,0% 74,7% wysoka niska liniowa 87,1% wysoka niska liniowa B(a)P 3,7% 28,2% 32,6% CO 2 39,2% 96,3% wysoka niska liniowa wysoka niska liniowa Rysunek 4-22 Udział rodzajów źródeł emisji w całkowitej emisji poszczególnych zanieczyszczeń do atmosfery w Grudziądzu w 2014 roku Źródło: analizy własne FEWE 93

94 Widoczny na powyższym zestawieniu największy udział niskiej emisji w emisji całkowitej, niemal wszystkich substancji szkodliwych, potwierdza także wyznaczona emisja równoważna (zastępcza, ekwiwalentna) dla omawianych rodzajów źródeł emisji, co przedstawia rysunek ,2% 8,4% 80,4% wysoka emisja niska emisja emisja liniowa Rysunek 4-23 Udział emisji zastępczej z poszczególnych źródeł emisji w całkowitej emisji substancji szkodliwych przeliczonych na emisję równoważną SO 2 w Grudziądzu w 2014 roku Źródło: analizy własne FEWE Tak duży udział emisji ze źródeł rozproszonych emitujących zanieczyszczenia w wyniku bezpośredniego spalania paliw na cele grzewcze i socjalno-bytowe w mieszkalnictwie oraz w sektorze handlowo-usługowym nie powinien być wielkim zaskoczeniem. Rodzaj i ilość stosowanych paliw, stan techniczny instalacji grzewczych oraz, co zrozumiałe, brak układów oczyszczania spalin, składają się w sumie na wspomniany efekt. Należy także pamiętać, że decydujący wpływ na wielkość emisji zastępczej ma ilość emitowanego do atmosfery benzo(α)pirenu, którego wskaźnik toksyczności jest kilka tysięcy razy większy od tego samego wskaźnika dla dwutlenku siarki. Wynika stąd, że wszelkie działania zmierzające do poprawy jakości powietrza w mieście Grudziądz powinny w pierwszej kolejności dotyczyć kontynuacji programów związanych z ograniczeniem niskiej emisji. W celu zmniejszenia emisji na terenie miasta Grudziądza proponuje się kontynuację dopłat do wymiany źródeł ciepła na proekologiczne. Tabela 4-38 Zmiana emisji substancji do atmosfery z poszczególnych źródeł emisji na terenie miasta Grudziądza w okresie roku (wg planu rozwoju business as usual) Substancja Jednostka Wielkość emisji wyjściowa Wielkość emisji prognozowanej 94 Zmiana emisji do 2020 r.* Bezwzględna Względna Pył Mg/a ,9% SO 2 Mg/a ,9% NO 2 Mg/a ,8% CO Mg/a ,2% B(a)P kg/a 653,31 472, ,7% CO 2 Mg/a ,9% *) wielkości ze znakiem (-) oznaczają wzrost emisji Źródło: analizy własne FEWE

95 4.7 Koszty energii Koszt wytworzenia 1 GJ energii cieplnej do ogrzewania przykładowego budynku jednorodzinnego przy uwzględnieniu średniego kosztu zakupu oraz sprawności urządzeń działających na poszczególne nośniki energii przedstawia rysunek Poniżej zestawiono założenia przyjęte do analizy. Dane o powierzchni budynku jednorodzinnego to średnia dla budynków istniejących na terenie miasta wynikająca z danych statystycznych. Tabela 4-39 Charakterystyka przykładowego obiektu jednorodzinnego Charakterystyka przykładowego obiektu jednorodzinnego Cecha Jednostka opis / wartość Dane techniczne budowlane Technologia budowy - tradycyjna Szerokość budynku m 11,0 Długość budynku m 9 Wysokość budynku m 6 Powierzchnia ogrzewana budynku m Kubatura ogrzewana budynku m Sumaryczna powierzchnia okien i drzwi zewnętrznych m2 20,7 Sumaryczna powierzchnia drzwi zewnętrznych m 2 4,0 Dane energetyczne Jednostkowy wskaźnik zapotrzebowania na ciepło GJ/m 2 0,63 Roczne zapotrzebowanie na ciepło budynku GJ/rok 94,5 Zapotrzebowanie na moc cieplną budynku kw 12 Typ kotła - węglowy Sprawność kotła % 65 Ponadto przyjęto poniższe ceny paliw i energii (cena z VAT i ewentualny transport): cena węgla do kotłów komorowych 800 zł/tonę; cena węgla do kotłów retortowych 850 zł/tonę; cena drewna opałowego 197 zł/m 3 ; cena słomy 62 zł/m 3 ; cena oleju opałowego 2,64 zł/litr; cena gazu płynnego LPG 1,93 zł/litr; koszt gazu ziemnego zgodnie z taryfą Polskiej Spółki Gazownictwa Sp. z o.o. (dla taryfy W-3.6) ceny energii elektrycznej zgodnie z taryfą ENERGA S.A. (dla taryfy G12 70% ogrzewania w taryfie nocnej oraz 30% w taryfie dziennej); ceny energii elektrycznej zgodnie z taryfą ENERGA OPERATOR S.A. (dla taryfy G11); pompa ciepła zasilana energią elektryczną w taryfie G11; ceny ciepła zgodne z Taryfą OPEC. 95

96 W niniejszej analizie nie uwzględnia się kosztów ewentualnej obsługi i remontów urządzeń oraz nakładów inwestycyjnych niezbędnych do poniesienia w przypadku zmiany nośnika energii. Przyjęto również sprawności wytwarzania w zależności od sposobu ogrzewania i rodzaju stosowanego paliwa. Przedstawiono również efekt energetyczny spowodowany zmianą kotła węglowego na inne alternatywne źródło ciepła (tabela 4-40). Tabela 4-40 Roczne zużycie paliw na ogrzanie budynku indywidualnego z uwzględnieniem sprawności energetycznej urządzeń grzewczych oraz potencjał redukcji zużycia energii w wyniku zastosowania technologii alternatywnej do kotła węglowego komorowego Roczne zużycie paliwa dla różnych źródeł ciepła Redukcja Sprawność Zużycie paliwa zużycia Rodzaj kotła urządzenia energii [%]* Ilość Jednostka paliwa Kocioł węglowy - tradycyjny 65 6,3 Mg/a - Kocioł węglowy - retortowy 85 4,5 Mg/a 23,5% Kocioł gazowy m 3 /a 27,8% Kocioł olejowy 88 2,9 m 3 /a 26,1% Kocioł LPG 90 4,4 m 3 /a 27,8% Kocioł na drewno 80 9,1 Mg/a 18,7% Kocioł na słomę 80 51,4 m 3 /a 18,8% Pompa ciepła zasilana en.elektr.** 350 8,9 MWh/rok 78,3% Ogrzewanie elektryczne ,3 MWh/rok 35,0% Ciepło sieciowe GJ/rok 18,7% * sprawność średnioroczna * dla pomp ciepła określa współczynnik COP, tu przyjęto COP=3,5 96

97 Jednostkowe koszty ciepła [zł/gj] Sposób ogrzewania Rysunek 4-24 Porównanie kosztów wytworzenia energii w odniesieniu do energii użytecznej dla różnych nośników Na podstawie powyższego rysunku można stwierdzić, że najniższy koszt wytworzenia ciepła w przeliczeniu na ilość ciepła użytecznego (potrzebnego do zachowania normatywnego komfortu cieplnego) występuje w przypadku kotłowni zasilanej paliwami stałymi na słomę, a w dalszej kolejności na drewno, węgiel do kotłów retortowych oraz komorowych. Konkurencyjne pod względem kosztów eksploatacyjnych jest ogrzewanie pompą ciepła, która ponad 2/3 energii potrzebnej do ogrzewania pobiera z gruntu (lub innego źródła), a mniej niż 1/3 w postaci energii konwencjonalnej jaką zazwyczaj jest energia elektryczna. Najwyższe koszty dla przykładowego budynku jednorodzinnego występują w przypadku zasilania w ciepło energią elektryczną, gazem płynnym oraz olejem opałowym. W przypadku rozważania zmiany źródła ciepła trzeba się liczyć z poniesieniem znacznych nakładów inwestycyjnych, których nie uwzględniono na omawianym rysunku. 97

98 Roczne koszty ogrzewania [zł/rok] Sposób ogrzewania Rysunek 4-25 Porównanie rocznych kosztów wytworzenia energii dla różnych nośników 4.8 Benchmarking miasta Grudziądza na tle 10 polskich miast o podobnej wielkości W niniejszym rozdziale porównano wskaźniki związane z gospodarką wybranych 10 miast Polski ze wskaźnikami charakterystycznymi dla gminy-miasto Grudziądz. Dane dotyczą roku Wybrane miasta charakteryzują zbliżoną liczbą mieszkańców. Wśród miast przyjętych do porównań wskaźników znalazły się: Chorzów, Jastrzębie-Zdrój, Jaworzno, Jelenia Góra, Kalisz, Koszalin, Legnica, Nowy Sącz, 98

99 Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy-miasto Grudziądz Tarnów, Słupsk. Na poniższych wykresach przedstawiono wyniki porównania podstawowych wskaźników charakterystycznych dla miast. Wskaźniki skonstruowano przy pomocy danych publicznie udostępnionych przez GUS. jednostkowe zużycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych, kwh/gospodarstwo Rysunek 4-26 Porównanie jednostkowego zużycia energii elektrycznej w gospodarstwach domowych w przeliczeniu na gospodarstwo 99

100 Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy-miasto Grudziądz jednostkowe zużycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych, kwh/mieszkańca Rysunek 4-27 Porównanie jednostkowego zużycia energii w gospodarstwach domowych w przeliczeniu na mieszkańca długość sieci gazowniczej w odniesieniu do powierzchni miasta, m/km Rysunek 4-28 Porównanie długości sieci gazowniczej zlokalizowanej na terenie miast w odniesieniu do ich powierzchni 100

101 Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy-miasto Grudziądz jednostkowe zużycie gazu ziemnego w gospodarstwach domowych, tys.m3/gospodarstwo Rysunek 4-29 Porównanie zużycia gazu ziemnego w gospodarstwach domowych 100% udział ludności korzystającej z sieci gazowej 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Rysunek 4-30 Porównanie udziałów liczby ludności korzystającej z sieci gazowej 101

102 Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy-miasto Grudziądz długość sieci cieplnej w odniesieniu do powierzchnii miasta, m/km Rysunek 4-31 Porównanie długości sieci ciepłowniczej w odniesieniu do powierzchni miasta jednostkowe zużycie ciepła sieciowego w odniesieniu do kubatury budynku, GJ/m3 0,12 0,10 0,08 0,06 0,04 0,02 0,00 Rysunek 4-32 Porównanie wskaźnika zużycia ciepła sieciowego w odniesieniu do kubatury budynków ogrzewanych 102

103 Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy-miasto Grudziądz jednostkowe zużycie ciepła sieciowego w odniesieniu do kubatury budynku - bud. mieszkalne, GJ/m3 0,35 0,30 0,25 0,20 0,15 0,10 0,05 0,00 Rysunek 4-33 Porównanie wskaźnika zużycia ciepła sieciowego w odniesieniu do kubatury budynków mieszkalnych ogrzewanych udział liczby mieszkań z ogrzewaniem piecowym 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Rysunek 4-34 Porównanie udziałów liczby mieszkań z ogrzewaniem piecowym w całkowitej liczbie mieszkań 103

104 Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy-miasto Grudziądz udział powierzchnii mieszkań z ogrzewaniem piecowym 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Rysunek 4-35 Porównanie udziałów powierzchni mieszkań z ogrzewaniem piecowym w całkowitej powierzchni mieszkań 5. Możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw, energii elektrycznej oraz ciepła Do energii wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii zalicza się, niezależnie od parametrów technicznych źródła, energię elektryczną lub ciepło pochodzące ze źródeł odnawialnych, w szczególności: z elektrowni wodnych, z elektrowni wiatrowych, ze źródeł wytwarzających energię z biomasy, ze źródeł wytwarzających energię z biogazu, ze słonecznych ogniw fotowoltaicznych, ze słonecznych kolektorów do produkcji ciepła, ze źródeł geotermicznych. Cechy odnawialnych źródeł energii w stosunku do technologii konwencjonalnych: zwykle wyższy koszt początkowy, generalnie niższe koszty eksploatacyjne, źródło przyjazne środowisku czysta technologia energetyczna, zwykle opłacalne ekonomicznie w oparciu o metodę obliczania kosztu w cyklu żywotności, 104

105 odnawialne źródła energii charakteryzuje duża zmienność ilości produkowanej energii w zależności od pory dnia i roku, warunków pogodowych czy lokalizacji geograficznej miejsca ich pozyskiwania. Aspekty związane ze stosowaniem technologii odnawialnych źródeł energii: środowiskowe każda oszczędność i zastąpienie energii i paliw konwencjonalnych (węgiel, ropa, gaz ziemny) energią odnawialną, prowadzi do redukcji emisji substancji szkodliwych do atmosfery, co wpływa na lokalne środowisko oraz przyczynia się do zmniejszenia globalnego efektu cieplarnianego, ekonomiczne technologie i urządzenia wykorzystujące odnawialne źródła energii, jak już wspomniano, nie należą do najtańszych, chociaż dzięki dużemu rozwojowi tego rynku, ich ceny sukcesywnie maleją. Ich przewagą nad źródłami tradycyjnymi jest natomiast znacznie tańsza eksploatacja. Z tego też powodu, patrząc w dłuższej perspektywie czasu, wiele z zastosowań OZE będzie opłacalne ekonomicznie. Nie bez znaczenia jest też możliwość ubiegania się o dofinansowanie takiego przedsięwzięcia z krajowych lub zagranicznych funduszy ekologicznych, które przede wszystkim preferują stosowanie OZE, społeczne rozwój rynku odnawialnych źródeł energii to praca dla wielu ludzi, zmniejszenie lokalnych wydatków na energię, prawne umowy międzynarodowe, zobowiązania niektórych krajów oraz Unii Europejskiej do ochrony klimatu Ziemi i produkcji części energii z energii odnawialnej, prawo krajowe narzucające obowiązki na wytwórców energii, projektantów budynków, deweloperów oraz właścicieli, wszystko to ma przyczynić się do wzrostu udziału OZE w produkcji energii na świecie. Obecnie udział niekonwencjonalnych źródeł energii w bilansie paliwowo-energetycznym krajów Unii Europejskiej przekroczył 10%, a ich znaczenie stale wzrasta. Cele w zakresie stosowania OZE zakładają osiągnięcie do 2020 roku 20% udziału energii odnawialnej w gospodarce UE. Główne cele Polityki energetycznej Polski do roku 2030 w tym obszarze obejmują: wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii w bilansie energii finalnej do 15% w roku 2020 i 20% w roku 2030, osiągnięcie w 2020 roku 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych oraz utrzymanie tego poziomu w latach następnych, ochronę lasów przed nadmiernym eksploatowaniem w celu pozyskiwania biomasy oraz zrównoważone wykorzystanie obszarów rolniczych na cele OZE, w tym biopaliw, tak aby nie doprowadzić do konkurencji pomiędzy energetyką odnawialną i rolnictwem. Działania na rzecz rozwoju wykorzystania OZE wymieniane w powyższym dokumencie to m.in.: utrzymanie mechanizmów wsparcia dla producentów energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych poprzez system świadectw pochodzenia (zielonych certyfikatów). Instrument ten zostanie skorygowany poprzez dostosowanie do mającego miejsce obecnie i przewidywanego wzrostu cen energii produkowanej z paliw kopalnych, 105

106 wprowadzenie dodatkowych instrumentów wsparcia o charakterze podatkowym, zachęcających do szerszego wytwarzania ciepła i chłodu z odnawialnych źródeł energii, ze szczególnym uwzględnieniem wykorzystania zasobów geotermalnych (w tym przy użyciu pomp ciepła) oraz energii słonecznej (przy zastosowaniu kolektorów słonecznych), wdrożenie programu budowy biogazowni rolniczych przy założeniu powstania do roku 2020 co najmniej jednej biogazowni w każdej gminie, utrzymanie zasady zwolnienia z akcyzy energii pochodzącej z OZE. Mówiąc o dostępności odnawialnych źródeł energii powinniśmy mieć na myśli takie ich zasoby, które nie są jedynie teoretycznie dostępnymi, ani nawet możliwymi do pozyskania i wykorzystania przy obecnym stanie techniki, ale takimi, których pozyskanie i wykorzystanie będzie opłacalne ekonomicznie. Takie podejście sprawia, że wykorzystywane zasoby energii odnawialnej są dużo mniejsze od zasobów teoretycznych, co obrazuje poniższy rysunek. POTENCJAŁ TEORETYCZNY POTENCJAŁ TECHNICZNY POTENCJAŁ EKONOMICZNY Rysunek 5-1 Różnica potencjałów dostępności zasobów odnawialnych źródeł energii Z tego powodu potencjał teoretyczny ma małe znaczenie praktyczne i w większości opracowań oraz prognoz wykorzystuje się potencjał techniczny. Określa on ilość energii, którą można pozyskać z zasobów krajowych za pomocą najlepszych technologii przetwarzania energii ze źródeł odnawialnych w jej formy końcowe (ciepło, energia elektryczna), ale przy uwzględnieniu ograniczeń przestrzennych i środowiskowych. Jednym z takich ograniczeń są obszary NATURA 2000, które wg informacji Ministerstwa Środowiska zajmą docelowo 18% powierzchni naszego kraju. Na terenie miasta nie występują obszary NATURA Obszary te zostały utworzone w celu ochrony zagrożonych wyginięciem siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt. Obszary NATURA 2000 często obejmują tereny rolne oraz doliny rzeczne, a więc wpływają na możliwości wykorzystania energii wiatru i wody, co oczywiście nie powinno stać się powodem ograniczania, czy likwidacji tychże obszarów. 106

107 Szacowany potencjał odnawialnych źródeł energii w Polsce jednoznacznie wskazuje, na najwyższy udział w tym zestawieniu energii wiatru oraz biomasy, przy czym wykorzystuje się obecnie około 20% tego potencjału. Zgodnie z przepisami unijnymi, udział energii pochodzącej z OZE w bilansie energii finalnej w 2020 r. ma wynieść dla Polski 15%. Udział ten wynosił na koniec 2010 roku około 7%, przy czym znaczna cześć tej energii produkowana była w elektrowniach wodnych oraz poprzez współspalanie biomasy z węglem w elektrowniach zawodowych i przemysłowych. Strukturę produkcji energii elektrycznej w polskim systemie elektroenergetycznym oraz udział poszczególnych technologii OZE w jej produkcji pokazano na kolejnych rysunkach. 50,79% 36,82% elektrownie zawodowe wodne elektrownie zawodowe cieplne na węglu kamiennym elektrownie zawodowe cieplne na węglu brunatnym elektrownie zawodowe cieplne gazowe elektrownie inne odnawialne elektrownie wiatrowe 1,04% 5,17% 5,10% 1,03% elektrownie przemysłowe 0,05% Rysunek 5-2 Struktura produkcji energii elektrycznej w polskim systemie elektroenergetycznym stan na lipiec 2015 Źródło: 107

108 Rysunek 5-3Udział poszczególnych technologii OZE w produkcji energii elektrycznej w Polsce w latach Źródło: Największą szansę we wzroście udziału OZE w produkcji energii w Polsce upatruje się w energii wiatru oraz biomasie. Odnawialne źródła energii w województwie kujawsko-pomorskim Wg mapy odnawialnych źródeł energii opracowanej przez Urząd Regulacji Energetyki ilość i moc większych instalacji tego typu jest następująca: 108

109 Rysunek 5-4 Ilość i moc instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii na terenie województwa kujawsko-pomorskiego Źródło: Rysunek 5-5 Ilość i moc instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii na terenie miasta Grudziądza Źródło: 109

110 Legenda do powyższych rysunków: Typ instalacji wytwarzające z biogazu z oczyszczalni ścieków wytwarzające z biogazu rolniczego wytwarzające z biogazu składowiskowego wywarzające z biomasy odpadów leśnych, rolniczych, ogrodowych wytwarzające z biomasy mieszanej wytwarzające w promieniowania słonecznego elektrownia wiatrowa na lądzie elektrownia wodna przepływowa do 0,3 MW elektrownia wodna przepływowa do 1 MW elektrownia wodna przepływowa powyżej 10 MW realizujące technologię współspalania (paliwa kopalne i biomasa) realizujące technologię współspalania (paliwa kopalne i biogaz) wytwarzające z biogazu mieszanego Rysunek 5-6Legenda do mapy odnawialnych źródeł energii Źródło: 110

111 5.1 Energia wiatru Na rysunku 5-7 przedstawiono zasoby energii wiatrowej na terenie Polski. Pokazano potencjał energii na wysokości 30 m n.p.t. Wysokość ta jest charakterystyczna dla masztów siłowni wiatrowych o małych mocach do kilkudziesięciu kilowatów. Rysunek 5-7 Strefy energii wiatru w Polsce wg H. Lorenc Źródło: Odnawialne źródła energii zasoby i możliwości wykorzystania na terenie województwa kujawsko-pomorskiego Z powyższego rysunku wynika, że miasto Grudziądz leży na obszarze o średnio korzystnych warunkach dla budowy siłowni wiatrowej. Potencjał ten określono w zakresie między 1000 a 1250 kwh/m 2 /rok. Obecnie na terenie miasta brak zlokalizowanych siłowni wiatrowych. 111

112 Przed podjęciem decyzji o budowie elektrowni wiatrowej w miejscu gdzie występuje duża wietrzność niezbędne jest przeprowadzenie badań: siły, kierunku i częstości występowania wiatrów. Na podstawie przeprowadzonych analiz budowa turbin wiatrowych o dużych mocach ma sens ekonomiczny tylko w rejonach o średniorocznej prędkości wiatru powyżej 4,0 m/s. Z produkcją energii elektrycznej w wykorzystaniu siły wiatru wiąże się szereg zalet, ale również szereg wad, z których należy zdawać sobie sprawę. Do podstawowych zalet energetyki wiatrowej należą: naturalna odnawialność zasobów energii wiatru bez ponoszenia kosztów, niskie koszty eksploatacyjne siłowni wiatrowych, duża dekoncentracja elektrowni pozwala to na zbliżenie miejsca wytwarzania energii elektrycznej do odbiorcy. Wadami elektrowni wiatrowych są: wysokie koszty inwestycyjne rzędu, niska przewidywalność produkcji, niskie wykorzystanie mocy zainstalowanej, trudności z podłączeniem do sieci elektroenergetycznej, trudności lokalizacyjne ze względu na ochronę krajobrazu oraz ochronę dróg przelotów ptaków, dość wysoki poziom hałasu - pochodzi on głównie z obracających się łopat wirnika; nie jest to dźwięk o dużym natężeniu, ale problemem jest jego monotonność i oddziaływanie na psychikę człowieka. Strefą ochronną powinien być objęty obszar w promieniu około 500 m wokół masztu elektrowni. Ponadto istniejące w Polsce uwarunkowania prawne nadal nie sprzyjają rozwojowi energetyki wiatrowej. Obowiązujące od 1997 roku Prawo energetyczne nakazuje uwzględnienie w planach zagospodarowania przestrzennego gmin niekonwencjonalnych źródeł energii. Aby taki obiekt mógł być wybudowany niezbędna jest pozytywna opinia Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska. Zakłady energetyczne z kolei przed wydaniem warunków przyłączenia wymagają pozytywnej ekspertyzy możliwości współpracy elektrowni wiatrowej z systemem energetycznym. Niestety występowanie dobrych warunków wiatrowych nie zawsze pokrywa się z dobrymi warunkami systemowymi, a istniejąca w polskim prawie luka prawna nie określa kto i w jakim zakresie ponosi odpowiedzialność finansową za rozbudowę infrastruktury energetycznej. Dodatkowo niska przewidywalność produkcji ponosi za sobą konieczność zapewnienia przez operatora systemu rezerwy mocy w postaci innych, zazwyczaj konwencjonalnych źródłach energii. Z tych powodów pod względem technicznym elektrownie wiatrowe traktowane są jako mało atrakcyjne rozwiązania. Z analiz ekonomicznych wynika, że energia elektryczna produkowana w elektrowni wiatrowej jest zdecydowanie (ok. 2 razy) droższa od produkowanej w elektrowni konwencjonalnej. Ponadto producenci energii wiatrowej oczekują, że cała produkcja bez względu na zapotrzebowanie, będzie 112

113 odbierana przez system elektroenergetyczny. Natomiast zawodowa energetyka pracuje w cyklu planowania dobowego i oczekuje od wytwórców energii zaplanowania energii na dobę naprzód. Ta sprzeczność oczekiwań jest dużym hamulcem w rozwoju energetyki wiatrowej. Reasumując zaleca się, aby wspierać przedsiębiorców, którzy będą wyrażać chęć budowy siłowni wiatrowych, zwłaszcza małej mocy, z których produkcja energii elektrycznej pokrywałaby przede wszystkim potrzeby własne przedsiębiorstwa. Programowe podejście do rozwoju energetyki odnawialnej powinno uwzględniać mechanizmy zachęcające do tworzenia małej energetyki rozproszonej, dzięki czemu rynek energii zostanie częściowo zamknięty w granicach miasta, czy regionu, a co za tym idzie również przepływ pieniędzy. W przypadku zainteresowania inwestorów budową turbin wiatrowych na terenie miasta muszą oni przeprowadzić pomiary siły i kierunków wiatru prowadzonych przez okres co najmniej 1 do 2 lat. 5.2 Energia geotermalna W Polsce wody geotermalne mają na ogół temperatury nieprzekraczające 100 C. Wynika to z tzw. stopnia geotermicznego, który w Polsce waha się od 10 do 110 m, a na przeważającym obszarze kraju mieści się w granicach od m. Wartość ta oznacza, że temperatura wzrasta o 1 C na każde m. W Polsce zasoby energii wód geotermalnych uznaje się za duże, ponadto występują na obszarze około 2/3 terytorium kraju. Nie oznacza to jednak, że na całym tym obszarze istnieją obecnie warunki techniczno-ekonomiczne uzasadniające budowę instalacji geotermalnych. Przy znanych technologiach pozyskiwania i wykorzystywania wody geotermalnej w obecnych warunkach ekonomicznych najefektywniej mogą być wykorzystane wody geotermalne o temperaturze większej od 60 C. W zależności od przeznaczenia i skali wykorzystania ciepła tych wód oraz warunków ich występowania, nie wyklucza się jednak przypadków budowy instalacji geotermalnych, nawet gdy temperatura wody jest niższa od 60 C. Lp. Tabela 5-1 Potencjalne zasoby energii geotermalnej w Polsce Nazwa okręgu Powierzchnia obszaru, km 2 Objętość wód geotermalnych, km 2 Zasoby energii cieplnej, mln tpu 1. grudziądzko warszawski szczecińsko łódzki przedsudecko północnoświętokrzyski pomorski lubelski przybałtycki podlaski przedkarpacki karpacki RAZEM

114 Łączne zasoby cieplne wód geotermalnych na terenie Polski oszacowane zostały na około 32,6 mld tpu (ton paliwa umownego). Wody zawarte w poziomach wodonośnych występujących na głębokościach m mogą być gospodarczo wykorzystywane jako źródła ciepła praktycznie na całym obszarze Polski. Pod względem technicznym stosowanie ich jest możliwe, wymaga to natomiast zróżnicowanych i wysokich nakładów finansowych. Wody geotermalne wypełniają wielopiętrowe i różnowiekowe piaszczyste i węglanowe zbiorniki skalne na Niżu Polskim i w Karpatach, a skumulowana w nich energia jest energią odnawialną i ekologiczną. Potencjały te są nieznaczne, a pozyskanie energii geotermalnej wiąże się z koniecznością poniesienia wysokich nakładów inwestycyjnych. Na terenie miasta Grudziądza potencjał energii geotermalnej obecnie nie jest w pełni wykorzystywany. Alternatywą dla dużych systemów energetyki geotermalnej mogą być inne rozwiązania wykorzystujące energię skumulowaną w gruncie, takie jak pompy ciepła czy układy wentylacji mechanicznej współpracujące z gruntowymi wymiennikami ciepła. Proponuje się zatem wspieranie przez gminę podmiotów i właścicieli budynków instalujących tego typu rozwiązania w pozyskiwaniu środków finansowych na tego typu przedsięwzięcia. Zastosowanie pomp ciepła Pompa ciepła jest urządzeniem, które odbiera ciepło z otoczenia gruntu, wody lub powietrza i przekazuje je do instalacji c.o. i c.w.u., ogrzewając w niej wodę (rysunek poniżej), albo do instalacji wentylacyjnej ogrzewając powietrze nawiewane do pomieszczeń. Przekazywanie ciepła z zimnego otoczenia do znacznie cieplejszych pomieszczeń jest możliwe dzięki zachodzącym w pompie ciepła procesom termodynamicznym. Do napędu pompy potrzebna jest energia elektryczna. Jednak ilość pobieranej przez nią energii jest około 3-krotnie mniejsza od ilości dostarczanego ciepła. Pompy ciepła najczęściej odbierają ciepło z gruntu. Niezbędny jest do tego wymiennik ciepła wykonany przeważnie z rur z tworzywa sztucznego układanych pod powierzchnią gruntu. Przepływający nimi czynnik ogrzewa się od gruntu, który na głębokości 2 m pod powierzchnią ma zawsze dodatnią temperaturę. Za pośrednictwem czynnika ciepło dostarczane jest do pompy. Najczęściej spotykanymi wymiennikami są wymienniki gruntowe i w zależności od sposobu ułożenia (jedna lub dwie płaszczyzny, spirala) trzeba na nie przeznaczyć powierzchnię od kilkudziesięciu do kilkuset metrów kwadratowych. Dwie spośród wielu wartości, które charakteryzują pompy ciepła to: moc grzewcza oraz pobór mocy elektrycznej. Stosunek tych wartości określany jest jako współczynnik efektywności pompy ciepła (COP). Aby uzyskać dobry efekt ekonomiczny i ekologiczny wartość COP nie powinna być mniejsza od 3,5. Poglądowy schemat instalacji pompy ciepła w domu jednorodzinnym pokazano poniżej. 114

115 1. Wymiennik gruntowy grunt woda gruntowa woda powierzchniowa 2. Pompa ciepła 3. Wewnętrzna instalacja grzewcza/chłodnicza przewody tradycyjne Rysunek 5-8Schemat instalacji pompy ciepła z wymiennikiem gruntowym Moc cieplna pompy jest podawana w ściśle określonym zakresie temperatur, który z kolei zależy od rodzaju dolnego i górnego źródła ciepła. Moc pompy ciepła dobiera się na podstawie uprzednio oszacowanego zapotrzebowania cieplnego budynku. Współczynnik efektywności w sprężarkowych pompach ciepła jest tym wyższy, im mniejsza jest różnica temperatur pomiędzy górnym a dolnym źródłem. Parametrami określającymi ilościowo dolne źródło ciepła są: zawartość ciepła, temperatura źródła i jej zmiany w czasie; natomiast od strony technicznej istotne są: możliwość ujęcia i pewność eksploatacji. Górne źródło ciepła stanowi instalacja grzewcza, jest ono więc tożsame z potrzebami cieplnymi odbiorcy. Parametry techniczne pomp ciepła ograniczają ich przydatność do następujących celów: ogrzewania podłogowego: C ogrzewania sufitowego: do 45 C ogrzewania grzejnikowego o obniżonych parametrach: np. 55/40 C podgrzewania ciepłej wody użytkowej: C niskotemperaturowych procesów technologicznych: C. Ze względów ekonomicznych oraz strat wynikających z przesyłu ciepła, pompy ciepła winno się montować w pobliżu źródeł ciepła, zarówno dolnego jak i górnego. Przystępując do oceny efektywności ekonomicznej zastosowania pomp ciepła warto pamiętać, że energia elektryczna stosowana do napędu sprężarki jest zdecydowanie najdroższa spośród dostępnych nośników, zatem o opłacalności decydować będzie przede wszystkim średnia efektywność energetyczna w rocznym okresie eksploatacji urządzenia, natomiast przy dobrze zaizolowanym budynku konkurencyjne pod względem kosztów eksploatacji są tylko paliwa stałe, a z nimi wiąże się już zdecydowanie większa lokalna emisja oraz mniejsza wygoda obsługi. Nie bez znaczenia są również stosunkowo duże koszty inwestycyjne, które dla domku jednorodzinnego wahają się w zależności od rodzaju technologii w granicach 30 do 50 tys. zł. 115

116 Podejmując decyzję o zastosowaniu pomp ciepła należy bardzo starannie przeanalizować celowość takiej inwestycji, a w szczególności porównać z innymi możliwymi do zastosowania źródłami ciepła. Zastosowanie gruntowego wymiennika ciepła Gruntowy wymiennik ciepła jest dobrym uzupełnieniem systemu wentylacyjno-grzewczego budynku gdy współpracuje z układem wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej. Może on być wykonany jako rurociąg zakopany w ziemi, którym przepływa powietrze wentylacyjne lub jako wymiennik ze złożem żwirowym. W gruncie panuje prawie stała temperatura około 4 C - czyli temperatura panująca na głębokości około 1,5 metra pod powierzchnią ziemi. Wprowadzone do wymiennika powietrze zewnętrzne ogrzewa się wstępnie zimą. Latem gruntowy wymiennik ciepła spełnia rolę najtańszego klimatyzatora obniża temperaturę powietrza wprowadzanego do budynku o kilka stopni. Konstrukcja żwirowego GWC zaprojektowana jest jako naturalne złoże czystego płukanego żwiru umieszczonego w gruncie. Przepływające powietrze przez żwir (w zależności od pory roku) jest latem ochładzane i osuszane, zimą podgrzewane i nawilżane, a przez cały rok filtrowane z pyłków roślin i bakterii. Bezpośredni kontakt złoża z otaczającym gruntem rodzimym ułatwia szybką regenerację temperatury złoża. Schemat budowy złoża pokazano na poniższym rysunku. 1. Czerpnia powietrza zewnętrznego 2. Kanał rozprowadzający powietrze w poziomie 3. Złoże rozprowadzające powietrze do dna GWC 4. Żwirowe złoże akumulacyjne 5. Złoże zbierające powietrze 6. Poziomy kanał zbierający-ujęcie powietrza do budynku 7. Humus-ziemia, trawa 8. Styropian 9. Grunt rodzimy 10. Instalacja zraszająca Rysunek 5-9 Schemat złoża gruntowego wymiennika ciepła źródło: Wg danych z wykonanych pomiarów na istniejącej instalacji tego typu w dużym budynku biurowym przy temperaturze zewnętrznej około C wymienniki podgrzewały powietrze do 0 0 C, w przypadku wyłączania ich na okres nocny. Przy pracy bez przerwy temperatura powietrza za wymiennikami spadła do -5 0 C. Podczas lata przy temperaturze zewnętrznej 24 0 C, za wymiennikami uzyskano temperaturę 14 0 C, co pozwala na poprawę mikroklimatu w budynku. 116

117 Przykład analizy techniczno-ekonomicznej dla zastosowania pompy ciepła na potrzeby ogrzewania pomieszczeń w domu jednorodzinnym w programie RETScreen International Założenia do analizy: Analizę techniczno-ekonomiczną dla zastosowania sprężarkowej pompy ciepła jako źródła ciepła do celów grzewczych przeprowadzono porównując to rozwiązanie techniczne jako alternatywne dla źródła węglowego i źródła ciepła na gaz ziemny dla budynku z zaprojektowaną instalacją wodną c.o., przystosowaną do parametrów niskotemperaturowych. Obliczenia przeprowadzono dla budynku mieszkalnego o następującej charakterystyce: budynek jednorodzinny o powierzchni użytkowej 150 m 2, jednostkowe zapotrzebowanie na ciepło wynosi 80 W/m 2, zapotrzebowanie na moc na potrzeby ogrzewania około 12 kw, jednostkowe zużycie ciepła wynosi 0,63 GJ/m 2, zużycie ciepła 94,5 GJ/rok. Dane techniczno-ekonomiczne dla źródeł ciepła: Ogrzewanie za pomocą pompy ciepła z wymiennikiem gruntowym poziomym: cena - energia elektryczna: ok. 0,60 zł/kwh, współczynnik efektywności systemu grzewczego (COP): 3.5, koszt instalacji źródła: zł (od kosztu pompy ciepła odjęto koszt kotła węglowego na ekoret zł, a w przypadku kotła gazowego zł), roczny koszt ogrzewania: zł/rok. Ogrzewanie za pomocą kotła węglowego niskotemperaturowego z automatycznym podajnikiem: cena - węgiel ekoret: 850 zł/mg z VAT i transportem, wartość opałowa paliwa 25 MJ/kg, sprawność systemu grzewczego: 80%, roczny koszt ogrzewania: zł/rok. 117

118 Skumulowane przepływy pieniężne (PLN) Wykres skumulowanych przepływów pieniężnych Rok Rysunek 5-10 Wykres skumulowanych przepływów pieniężnych c.o. z paliwa węglowego - bez dotacji Ogrzewanie za pomocą kotła gazowego, niskotemperaturowego: cena - gaz ziemny: 2,16 zł/m 3 z VAT, wartość opałowa paliwa 35,6 GJ/m 3, sprawność systemu grzewczego: 88%, roczny koszt ogrzewania: zł/rok. 118

119 Skumulowane przepływy pieniężne (PLN) Rysunek 5-11 Wykres skumulowanych przepływów pieniężnych c.o. z paliwa gazowego Na podstawie powyższych danych i założeń opłacalność zastosowania pomp ciepła występuje w przypadku stosowania droższego paliwa - gazu ziemnego. 5.3 Energia spadku wody Rozwój elektrowni wodnych jest ograniczony warunkami prawnymi, lokalizacyjnymi, wymogami terenowymi i geomorfologicznymi oraz potencjałem kapitałowym inwestora. Najwięcej funduszy pochłania budowa obiektów hydrotechnicznych piętrzących wodę (jaz, zapora). Charakterystyczne dla elektrowni wodnych są znikome koszty eksploatacji (wynoszące średnio około 0,5 1% łącznych nakładów inwestycyjnych rocznie) oraz wysoka sprawność energetyczna (90 95%). Polska leży na terenach o niewielkich zasobach wodnych, których wykorzystanie dla celów energetycznych jest poważnie ograniczone (w niektórych krajach jak np. w Norwegii elektrownie wodne pokrywają zapotrzebowanie na energię elektryczną prawie w 100%). Ze względu na deficyty wody (szczególnie w okresie niskich stanów) przy istniejącej i planowanej zabudowie rzek, priorytet mają zagadnienia gospodarki wodnej. W chwili obecnej na terenie Grudziądza funkcjonuje mała elektrownia wodna przy ujściu Trynki do Wisły. 119

120 5.4 Energia słoneczna Energię słoneczną można wykorzystać do produkcji energii elektrycznej i do produkcji ciepłej wody, bezpośrednio poprzez zastosowanie specjalnych systemów do jej pozyskiwania i akumulowania. Ze wszystkich źródeł energii, energia słoneczna jest najbezpieczniejsza. W Polsce generalnie istnieją dobre warunki do wykorzystania energii promieniowania słonecznego przy dostosowaniu typu systemów i właściwości urządzeń wykorzystujących tę energię do charakteru, struktury i rozkładu w czasie promieniowania słonecznego. Największe szanse rozwoju w krótkim okresie mają technologie konwersji termicznej energii promieniowania słonecznego, oparte na wykorzystaniu kolektorów słonecznych. Ze względu na wysoki udział promieniowania rozproszonego w całkowitym promieniowaniu słonecznym, praktycznego znaczenia w naszych warunkach nie mają słoneczne technologie wysokotemperaturowe oparte na koncentratorach promieniowania słonecznego. Roczna gęstość promieniowania słonecznego w Polsce na płaszczyznę poziomą waha się w granicach kwh/m 2, natomiast średnie usłonecznienie wynosi 1600 godzin na rok. Warunki meteorologiczne charakteryzują się bardzo nierównym rozkładem promieniowania słonecznego w cyklu rocznym. Około 80% całkowitej rocznej sumy nasłonecznienia przypada na sześć miesięcy sezonu wiosenno-letniego, od początku kwietnia do końca września, przy czym czas operacji słonecznej w lecie wydłuża się do 16 godz./dzień, natomiast w zimie skraca się do 8 godzin dziennie. Ze względu na fizykochemiczną naturę procesów przemian energetycznych promieniowania słonecznego na powierzchni Ziemi, wyróżnić można trzy podstawowe i pierwotne rodzaje konwersji: konwersję fotochemiczną energii promieniowania słonecznego prowadzącą dzięki fotosyntezie do tworzenia energii wiązań chemicznych w roślinach w procesach asymilacji, konwersję fototermiczną prowadzącą do przetworzenia energii promieniowania słonecznego na ciepło, konwersję fotowoltaiczną prowadzącą do przetworzenia energii promieniowania słonecznego w energię elektryczną. Potencjał techniczny wykorzystania energii słonecznej w procesie konwersji fototermicznej (instalacje z kolektorami słonecznymi) oraz fotowoltaicznej (układy ogniw fotowoltaicznych) pokazano na poniższym rysunku. Potencjał ten uwzględnia sprawność przetwarzania energii promieniowania słonecznego na ciepło i energię elektryczną. 120

121 Rysunek 5-12 Techniczne zasoby energii słonecznej na terenie województwa kujawskopomorskiego Źródło: Odnawialne źródła energii zasoby i możliwości wykorzystania na terenie województwa kujawskopomorskiego Nie istnieją środki prawne, które nakazywałyby montaż urządzeń typu kolektor słoneczny, ogniwo fotowoltaiczne, niemniej jednak zaleca się promowanie tego typu rozwiązań, jako korzystnych głównie pod względem ekologicznym. Kolektory jako urządzenia o dość niskich parametrach pracy znakomicie nadają się do ogrzewania wody w basenach kąpielowych. Często w takich przypadkach kolektory wspomagają nie tylko ogrzewanie wody basenu, ale także jak już wspomniano produkcję wody użytkowej, w mniejszym stopniu, wody w obiegu centralnego ogrzewania. Układy takie sprawdzają się w obiektach o dużym i równomiernym zapotrzebowaniu na c.w.u. Coraz bardziej interesujące jest stosowanie urządzeń wykorzystujących energię słoneczną do produkcji energii elektrycznej w układach fotowoltaicznych, hybrydowych i podobnych z uwagi na malejący koszt inwestycyjny tego typu instalacji. Koszt małych instalacji fotowoltaicznych kształtuje się na poziomie 6 zł/w mocy zainstalowanej (koszt ten spadł w stosunku do 2002 roku o ponad 2 razy). Jednostkowy koszt większych instalacji jest jeszcze niższy. Wraz z rozwojem tej technologii 121

122 Skumulowane przepływy pieniężne (PLN) rośnie również sprawność instalacji fotowoltaicznych (w chwili obecnej sprawność ogniw fotowoltaicznych waha się w granicach od 14-17%). Dlatego też preferuje się stosowanie tego typu urządzeń na terenie miasta Grudziądza. Przykład analizy techniczno-ekonomicznej dla zastosowania układu ogniw fotowoltaicznych w programie RETScreen International Założenia: cena sprzedaży energii elektrycznej: 180 zł/mwh, moc ogniw fotowoltaicznych 1000 kw, sprawność ogniw fotowoltaicznych 15%, stacja meteorologiczna: Bydgoszcz, cena ogniw fotowoltaicznych ok. 6 mln zł, stopa dyskonta inwestycji 6%, żywotność inwestycji 25 lat, opłata zastępcza wynikająca z posiadania zielonego certyfikatu: 200 zł/mwh. Wykres skumulowanych przepływów pieniężnych Rok Rysunek 5-13 Wykres skumulowanych przepływów pieniężnych budowa farmy fotowoltaicznej bez dotacji Instalacja kolektorów słonecznych musi być dostosowana do potrzeb odbiorcy oraz warunków związanych np. z usytuowaniem obiektu mieszkalnego oraz musi być również dostosowana do konwencjonalnego systemu grzewczego. 122

123 Kryterium klasyfikacji systemów tego typu jest na ogół charakter przepływu czynnika roboczego w układzie. Instalacje, w których ruch ma charakter naturalny wywołany konwekcją swobodną nazywamy termosyfonowymi (albo pasywnymi), gdy ruch wywołany jest pompą cyrkulacyjną, aktywnymi. Systemy aktywne pośrednie posiadają wymiennik ciepła oddzielający obieg kolektorowy (przepływa w nim czynnik odbierający ciepło w kolektorach słonecznych) od obiegu wody użytkowej. Niezamarzającymi czynnikami roboczymi przepływającymi przez kolektor mogą być roztwory glikolów etylenowych, węglowodorów, olejów silikonowych. Pośrednie systemy znajdują więc przede wszystkim zastosowanie w strefach klimatycznych, gdzie może nastąpić zamarzanie wody. W polskich warunkach klimatycznych ten rodzaj systemu jest szeroko rozpowszechniony. Ułatwia on eksploatację instalacji, gdyż nie powoduje konieczności spuszczania wody w okresie występowania ujemnych temperatur zewnętrznych, a również umożliwia korzystanie z instalacji w okresie wczesno wiosennym i późno jesiennym, gdy występują przymrozki, ale wartości gęstości strumienia energii promieniowania słonecznego mogą być duże i zachęcać do korzystania z systemu. Możliwa jest oczywiście i praca instalacji z niezamarzającym czynnikiem roboczym również zimą przy korzystnych warunkach nasłonecznienia. W układach pośrednich stosuje się najczęściej tzw. wymiennikowe zasobniki ciepłej wody użytkowej. Wymiennik ciepła może mieć formę spiralnej wężownicy umieszczonej wewnątrz zasobnika ciepłej wody użytkowej lub nawiniętej na obwodzie zbiornika akumulującego. Na poniższym rysunku zaprezentowano schemat funkcjonalny aktywnego, pośredniego systemu, z wydzielonym wymiennikiem ciepła. Układy takie powinny być systemami towarzyszącymi tradycyjnym instalacjom podgrzewania ciepłej wody użytkowej, gdyż same nie mogą zagwarantować pełnego pokrycia całorocznego zapotrzebowania, w tym również latem ze względu na możliwość sekwencyjnego występowania ciągu dni pochmurnych. Rysunek 5-14 Schemat funkcjonalny instalacji z obiegiem wymuszonym (system aktywny pośredni) 123

124 Koszty inwestycyjne dla układu solarnego na potrzeby c.w.u., dla czteroosobowej rodziny wynoszą w zależności od typu kolektorów słonecznych, a także producenta w granicach od zł do zł. Do produkcji ciepłej wody można zastosować z dużym powodzeniem kolektory płaskie. Dla czteroosobowej rodziny wystarczy od 4 do 6 m 2 powierzchni kolektora. Wymagana minimalna pojemność zbiornika ciepłej wody dla czteroosobowej rodziny powinna wynosić 200 l. Zazwyczaj zasobniki ciepłej wody wyposażone są w dodatkową grzałkę elektryczną lub podwójną wężownicę umożliwiającą zimą ogrzewanie wody za pomocą kotła centralnego ogrzewania. Opłacalność wykorzystania kolektorów słonecznych do produkcji ciepłej wody zależy od wielkości zapotrzebowania na ciepłą wodę oraz od sposobu jej przygotowywania w stanie istniejącym, z którym porównujemy instalację z kolektorami. Chodzi głównie o cenę energii, którą wykorzystujemy do podgrzewania wody. Przy dużym zapotrzebowaniu na ciepłą wodę czas zwrotu kosztów poniesionych na wykonanie instalacji kolektorów słonecznych jest krótszy. Inwestycja jest szczególnie opłacalna dla hoteli, pensjonatów, ośrodków wypoczynkowych, pól namiotowych, basenów i obiektów sportowych wykorzystywanych w lecie. Może być ona również z powodzeniem stosowana tam gdzie zużywa się duże ilości ciepłej wody. Korzystne efekty ekonomiczne uzyskuje się także w przypadku kolektorów słonecznych do podgrzewania powietrza np. do suszenia siana. Przykład analizy techniczno-ekonomicznej dla zastosowania układu solarnego podgrzewania wody w domu jednorodzinnym w programie RETScreen International Założenia do analizy: Analiza techniczno-ekonomiczna dla zastosowania układu solarnego jako dodatkowego źródła do celów przygotowania ciepłej wody użytkowej współpracującego z instalacją c.w.u. ze źródłem węglowym (kocioł dwufunkcyjny węglowy) i z instalacją c.w.u. z akumulacyjnym podgrzewaczem wody zasilanym energią elektryczną. Założenia: zapotrzebowanie ciepłej wody użytkowej dla 4-osobowej rodziny mieszkającej w domu jednorodzinnym określono na poziomie 240 l/dobę, stacja meteorologiczna: Bydgoszcz, woda jest podgrzewana do 55 o C, całkowita sprawność instalacji c.w.u. ze źródłem węglowym: 49%, całkowita sprawność instalacji c.w.u. ze źródłem na energię elektryczną: 96%, całkowita sprawność instalacji c.w.u. ze źródłem na gaz ziemny: 88%, koszt instalacji kolektorów słonecznych ok zł, cena - gaz ziemny 2,16 zł/m 3 z VAT, cena węgiel kamienny 900 zł/tonę z VAT, cena - energia elektryczna: 0,60 zł/kwh. 124

125 Skumulowane przepływy pieniężne (PLN) Skumulowane przepływy pieniężne (PLN) Wykres skumulowanych przepływów pieniężnych Rok Rysunek 5-15 Wykres skumulowanych przepływów pieniężnych c.w.u. z węgla kamiennego bez dotacji Wykres skumulowanych przepływów pieniężnych Rok Rysunek 5-16 Wykres skumulowanych przepływów pieniężnych c.w.u. z węgla kamiennego - z 45% dotacją 125

126 Skumulowane przepływy pieniężne (PLN) Skumulowane przepływy pieniężne (PLN) Wykres skumulowanych przepływów pieniężnych Rok Rysunek 5-17 Wykres skumulowanych przepływów pieniężnych c.w.u. z energii elektrycznej bez dotacji Wykres skumulowanych przepływów pieniężnych Rok Rysunek 5-18 Wykres skumulowanych przepływów pieniężnych c.w.u. z energii elektrycznej z dotacją 45% 126

127 Skumulowane przepływy pieniężne (PLN) Skumulowane przepływy pieniężne (PLN) Wykres skumulowanych przepływów pieniężnych Rok Rysunek 5-19 Wykres skumulowanych przepływów pieniężnych c.w.u. z gazu ziemnego bez dotacji Wykres skumulowanych przepływów pieniężnych Rok Rysunek 5-20 Wykres skumulowanych przepływów pieniężnych c.w.u. z gazu ziemnego z dotacją 45% 127

128 5.5 Energia z biomasy Biomasa to substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, które ulegają biodegradacji, pochodzące z produktów, odpadów i pozostałości z produkcji rolnej i leśnej oraz przemysłu przetwarzającego ich produkty, a także inne części odpadów, które ulegają biodegradacji. Biomasa jest źródłem energii odnawialnej w największym stopniu wykorzystywanym w Polsce. Podobnie sytuacja wygląda w województwie kujawsko-pomorskim. Na terenie Grudziądza biomasa, głównie w postaci drewna opałowego i odpadów drzewnych, poprodukcyjnych, jest wykorzystywana w mniejszym stopniu. Na potrzeby niniejszego opracowania oszacowano, że jej udział w bilansie paliwowym miasta może kształtować się na poziomie 1% (bez uwzględnienia spalania biomasy w systemie ciepłowniczym). W Polsce z 1 ha użytków rolnych zbiera się rocznie ok. 10 ton biomasy, co stanowi równowartość ok. 5 ton węgla kamiennego. Podczas jej spalania wydzielają się niewielkie ilości związków siarki i azotu. Powstający gaz cieplarniany - dwutlenek węgla jest asymilowany przez rośliny wzrastające na polach, czyli jego ilość w atmosferze nie zwiększa się. Zawartość popiołów przy spalaniu wynosi ok. 1% spalanej masy, podczas gdy przy spalaniu gorszych gatunków węgla sięga nawet 20%. Energię z biomasy można uzyskać poprzez: spalanie biomasy roślinnej (np. drewno, odpady drzewne z tartaków, zakładów meblarskich i innych, słoma, specjalne uprawy roślin energetycznych), wytwarzanie oleju opałowego z roślin oleistych (np. rzepak) specjalnie uprawianych dla celów energetycznych, fermentację alkoholową np. trzciny cukrowej, ziemniaków lub dowolnego materiału organicznego poddającego się takiej fermentacji, celem wytworzenia alkoholu etylowego do paliw silnikowych, beztlenową fermentację metanową odpadowej masy organicznej (np. odpady z produkcji rolnej lub przemysłu spożywczego). Obecnie w Polsce wykorzystywana w przemyśle energetycznym biomasa pochodzi z dwóch gałęzi gospodarki: rolnictwa i leśnictwa. Najpoważniejszym źródłem biomasy są odpady drzewne i słoma. Część odpadów drzewnych wykorzystuje się w miejscu ich powstawania (przemysł drzewny), głównie do produkcji ciepła lub pary użytkowanej w procesach technologicznych. W przypadku słomy, szczególnie cenne energetycznie, a zupełnie nieprzydatne w rolnictwie, są słomy rzepakowa, bobikowa i słonecznikowa. Rocznie polskie rolnictwo produkuje ok. 25 mln ton słomy. Od kilku lat obserwuje się w Polsce zainteresowanie uprawą roślin energetycznych takich jak np. wierzba energetyczna. Różnorodność materiału wyjściowego i konieczność dostosowania technologii oraz mocy powoduje, iż biopaliwa wykorzystywane są w rożnej postaci. Drewno w postaci kawałkowej, rozdrobnionej (zrębków, ścinków, wiórów, trocin, pyłu drzewnego) oraz skompaktowanej (brykietów, peletów). Słoma i pozostałe biopaliwa z roślin niezdrewniałych są wykorzystywane w postaci sprasowanych kostek i balotów, sieczki jak też brykietów i peletów. 128

129 Obecnie potencjał biomasy stałej związany jest z wykorzystaniem nadwyżek słomy oraz odpadów drzewnych, dlatego też wykorzystanie ich skoncentrowane jest na obszarach intensywnej produkcji rolnej i drzewnej. Jednak rozwój energetycznego wykorzystania biomasy powoduje wyczerpanie się potencjału biomasy odpadowej, a wówczas przewiduje się intensywny rozwój upraw szybko rosnących roślin na cele energetyczne. Aktualnie zakładane są plantacje roślin energetycznych (szybko rosnące uprawy drzew i traw). Potencjał energetyczny biomasy można podzielić na dwie grupy: plantacje roślin uprawnych z przeznaczeniem na cele energetyczne (np. kukurydza, rzepak, ziemniaki, wierzba krzewiasta, topinambur), organiczne pozostałości i odpady, a w tym pozostałości roślin uprawnych. Potencjał teoretyczny jest to inaczej potencjał surowcowy, dotyczy oszacowania ilości biomasy, którą teoretycznie można by na danym terenie wykorzystać energetycznie. Przy obliczaniu potencjału teoretycznego biomasy należy kierować się również doświadczeniem eksperckim, które umożliwi oszacowanie tej wielkości z mniejszym błędem. Do oszacowania potencjału biomasy na obszarze miasta Grudziądza przyjęto, że pochodzić ona będzie z produkcji roślinnej; w tym słomy, upraw energetycznych, sadów, przecinki corocznej drzew przydrożnych, a także produkcji leśnej, łąk nie użytkowanych jako pastwisk i innych źródeł. Potencjał biomasy rolniczej możliwej do wykorzystania na cele energetyczne w postaci stałej zależny jest od areału i plonowania zbóż i rzepaku. Z roślin możliwych do wykorzystania i przetworzenia na paliwa płynne, na etanol i biodiesel uprawiane są odpowiednio ziemniaki i rzepak. Do obliczenia potencjału surowcowego lub inaczej teoretycznego przyjęto podane niżej założenia: Zasobność drzewa na pniu Nadleśnictwa Jamy wynosi średnio 264m 3 /ha. Wskaźniki przeliczeniowe do oszacowania potencjału słomy zależne są od rodzaju zboża, plonowania i sposobu zbioru. Dlatego też przyjęto potencjał na podstawie danych GUS z 2002r. Zastosowano średni wskaźnik wynoszący 1 t/ha gruntów ornych pod zasiewami. Potencjał teoretyczny dla siana obliczono przez pomnożenie powierzchni łąk i średniego plonu wynoszącego 5 t/ha. Dla sadów przyjmuje się, że zakres możliwego do pozyskania drewna z rocznych cięć wynosi średnio 2,5 t/ha, przy możliwości uzyskania drewna w granicach 2,0-3,0 t/ha. Potencjał teoretyczny równy technicznemu w zakresie przecinania drzew przydrożnych przyjęto na poziomie 1,5 t/km drogi na rok. Potencjał teoretyczny wynikający z uprawy roślin energetycznych na wszystkich obszarach ugorów i odłogów. Potencjał techniczny stanowi tę ilość potencjału surowcowego, która może być przeznaczona na cele energetyczne po uwzględnieniu technicznych możliwości jego pozyskania, a także uwzględniając inne aktualne uwarunkowania dla jego wykorzystania. Przy obliczeniu potencjału technicznego uwzględniono następujące założenia: Z jednego drzewa w wieku rębnym uzyskać można 54 kg drobnicy gałęziowej, 59 kg chrustu oraz 166 kg drewna pniakowego z korzeniami. Przyjmując średnio liczbę 400 drzew 129

130 na 1 hektarze, daje to 111 t/ha drewna. Przyjęto, że z 1ha można pozyskać 50 t drewna, ilość tę przyjmuje się dla 5% powierzchni lasów rosnących na obszarze miasta. Ponadto w lasach stosowane są cięcia przedrębne i pielęgnacyjne. Przyjęto, że z cięć przedrębnych i pielęgnacyjnych uzyskuje się 12t/ha drewna i wielkość ta dotyczy 10% powierzchni lasów. Opierając się na danych literaturowych przyjęto 30% potencjału słomy zebranej jako możliwej do przeznaczenia na cele energetyczne, stanowi to bezpieczny próg. Z uwagi na wykorzystywanie siana w produkcji zwierzęcej założono, że jedynie 5% siana z łąk może być wykorzystane do celów energetycznych. Całość teoretycznego potencjału pozyskiwania drewna z pielęgnacji sadów oraz przycinania drzew przydrożnych jest równa potencjałowi technicznemu. Ponadto przyjęto na podstawie analiz własnych, że 1 MW mocy odpowiada produkcji ciepła wynoszącej GJ. Zakładając procesy bezpośredniego spalania, sprawność urządzeń kotłowych przyjęto na poziomie 80%. W zakresie drewna opałowego i zrębków drzewnych proponuje się pełne wykorzystanie potencjału tego paliwa. Biomasę można użytkować w małych i średnich kotłowniach, z których zasilane mogą być obiekty mieszkalne, użyteczności publicznej lub produkcyjne. W przypadku występowania w gospodarstwach rolnych niewykorzystanego potencjału słomy proponuje się jej użytkowanie lokalne do celów grzewczych poprzez spalanie w kotłach na słomę. Uprawy energetyczne W Polsce można uprawiać następujące gatunki roślin energetycznych: wierzba z rodzaju Salix viminalis, ślazowiec pensylwański, róża wielokwiatowa, słonecznik bulwiasty (topinambur), topole, robinia akacjowa, trawy energetyczne z rodzaju Miscanthus. Spośród wymienionych gatunków tylko: wierzba, ślazowiec pensylwański i w niewielkim stopniu słonecznik bulwiasty są szerzej uprawiane na gruntach rolnych. Obecnie, najpopularniejszą rośliną uprawianą w Polsce do celów energetycznych jest wierzba krzewiasta w różnych odmianach. Dlatego też w dalszych rozważaniach przyjęto określenie możliwości i ograniczenia produkcji biomasy na użytkach rolnych właśnie w odniesieniu do wierzby. Wierzbę z rodzaju Salix viminalis można uprawiać na wielu rodzajach gleb, od bielicowych gleb piaszczystych do gleb organicznych. Ważnym przy tym jest, aby plantacje wierzby zakładane były na użytkach rolnych dobrze uwodnionych. Optymalny poziom wód gruntowych przeznaczonych pod uprawę wierzby energetycznej to: cm dla gleb piaszczystych, cm dla gleb gliniastych. 130

131 Możliwości produkcyjne z 1 ha uprawianej wierzby krzewiastej zależą głównie od: stanowiska uprawowego (rodzaj gleby, poziom wód gruntowych, przygotowanie agrotechniczne, ph gleb, itp.) rodzaju i odmiany sadzonek w konkretnych warunkach uprawy, sposobu i ilości rozmieszczania karp na powierzchni uprawy. Według danych literaturowych z 1 hektara można otrzymać około 30 ton przyrostu suchej masy rocznie. W opracowaniach pojawiają się również mniej optymistyczne dane, które mówią o 15 tonach suchej masy. Oczywiście dane te podawane są przy różnych określonych warunkach, lecz można liczyć, że bezpieczna wielkość rocznego zbioru suchej masy wierzby z 1 hektara to 20 ton. Dla określonej wartości opałowej przyjętej na poziomie 18 GJ/t suchej masy (wartość opałowa drastycznie się zmienia w zależności od zawartości wilgoci w biomasie, od 6,5 GJ/t przy wilgotności 60% do ok. 18 GJ/t przy wilgotności 10% masy całkowitej). Przy takich założeniach można przyjąć, że z 1 ha upraw wierzby krzewiastej można otrzymać ok. 360 GJ energii paliwa na rok. Tabela 5-2 Potencjał teoretyczny i techniczny energii zawartej w biomasie na terenie miasta Grudziądza Potencjał teoretyczny Potencjał techniczny Rodzaj paliwa Drewno z gospodarki leśnej Ilość masowa [Mg/rok] Ilość energii [GJ/rok] Moc [MW] Ilość masowa [Mg/rok] Ilość energii [GJ/rok] , ,28 Drewno z sadów , ,15 Drewno z przycinki przydrożnej , ,39 Słoma , ,31 Siano , ,10 Uprawy energetyczne , ,56 SUMA , ,8 Moc [MW] 131

132 5.6 Energia z biogazu We wszelkich odpadach organicznych lub odchodach zawierających węglowodany, a w szczególności celulozę i cukry, w określonych warunkach zachodzą procesy biochemiczne nazywane fermentacją. Fermentację wywołują należące do różnych gatunków bakterie, których działanie i znaczenie w tym procesie jest bardzo zróżnicowane, a nawet przeciwstawne. Teoretycznie w wyniku fermentacji 162 g celulozy otrzymuje się 135 dm 3 gazu zawierającego 50% palnego metanu. Proces, w skutek którego wytwarzany jest biogaz, polega na fermentacji beztlenowej wywoływanej dzięki obecności tzw. bakterii metanogennych, które w sprzyjających warunkach: temperatura rzędu C (fermentacja mezofilna) lub C (fermentacja termofilna), odczyn obojętny lub lekko zasadowy (ph 7 7,5), czas retencji (przetrzymania substratu) wynoszący dni dla fermentacji mezofilnej oraz dni dla fermentacji termofilnej, brak obecności tlenu i światła, zamieniają związki pochodzenia organicznego w biogaz oraz substancje nieorganiczne. Głównymi składnikami tak powstającego biogazu są metan, którego zawartość w zależności od technologii jego wytwarzania oraz rodzaju fermentowanych substancji może zmieniać się w szerokim zakresie od 40 do 85% (przeważnie 55 65%), pozostałą część stanowi dwutlenek węgla oraz inne składniki w ilościach śladowych. Dzięki tak wysokiej zawartości metanu w biogazie, jest on cennym paliwem z energetycznego punktu widzenia, które pozwala zaspokoić lokalne potrzeby związane m.in. z jego wytwarzaniem. Wartość opałowa biogazu najczęściej waha się w przedziale 19,8 23,4 MJ/m 3, a przy separacji dwutlenku węgla z biogazu jego wartość opałowa może wzrosnąć nawet do wartości porównywalnej z sieciowym gazem ziemnym typu E (dawniej GZ-50). Należy tu zaznaczyć, że produkcja biogazu jest często efektem ubocznym wynikającym z konieczności utylizacji odpadów w sposób możliwie nieszkodliwy dla środowiska. Jedynie w przypadku wysypisk odpadów fermentacja beztlenowa jest procesem samoistnym i niekontrolowanym. Biogaz ze ścieków Oczyszczalnia ścieków eksploatowana przez Miejskie Wodociągi i Oczyszczalnię sp. z o.o., przyjmująca ścieki kolektorem dosyłowym i ścieki dowożone samochodami asenizacyjnymi, zlokalizowana jest w Nowej Wsi k/ Grudziądza. Jej uruchomienie nastąpiło w październiku 2002 r. Przystosowana jest do przyjęcia m 3 ścieków na dobę. Jest to oczyszczalnia mechaniczno biologiczna ze stabilizacją osadu w procesie fermentacji beztlenowej. Obecnie do produkcji energii elektrycznej wykorzystywany jest biogaz. Wytwarzanie energii elektrycznej w kogeneracji odbywa się na oczyszczalni ścieków przy użyciu dwóch silników spalinowych, wykorzystujących w procesie spalania jako paliwo gaz ziemny. Wytwarzana jest też energia cieplna. Energia wykorzystywana jest do procesów technologicznych suszenia osadu. 132

133 5.7 Możliwości zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych Na podstawie zebranych ankiet z zakładów przemysłowych nie stwierdzono możliwości zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji odpadowych. Zagospodarowanie ciepła odpadowego oraz poprawa efektywności wykorzystania tego ciepła w zakładach przemysłowych leży w gestii przedsiębiorców. 5.8 Możliwości wytwarzania energii elektrycznej i ciepła użytkowego w kogeneracji W chwili obecnej ciepło i energia elektryczna wytwarzane są w źródłach kogeneracyjnych należących do Miejskich Wodociągów i Oczyszczalni Sp. z o.o. oraz OPEC GRUDZIĄDZ Sp. z o.o. Obecnie przedsiębiorstwo OPEC planuje następujące inwestycje w zakresie wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu : - wybudowanie dodatkowego kotła biomasowego o mocy 15 MWt na terenie EC Łąkowa, dostarczającą parę technologiczną i energię elektryczną odbiorcom przemysłowym oraz ciepła na potrzeby ogrzewania i podgrzewania ciepłej wody użytkowej odbiorcom w północnej części miasta i oś. Lotnisko, - wybudowanie elektrociepłowni biomasowej na terenie będącym własnością OPEC przy ul. Rataja w Grudziądzu, o mocy docelowej 50 MWt pracującego w kogeneracji z turbozespołem o mocy 2,5 MWe, jako źródła szczytowego zastępującego szczytowe kotły wodne węglowe z EC Łąkowa, zasilającego podłudniową część miasta: etap I zasilanie os. Mniszek i Rządz, etap II zasilanie oś. Strzemięcin etap zależny od rozwoju u stabilizacji podaży biomasy. 6. Zakres współpracy między gminami Na terenie gminy-miasto Grudziądz w chwili obecnej występują trzy sieciowe nośniki energii - energia elektryczna, gaz ziemny i ciepło sieciowe. Grudziądz sąsiaduje z następującymi gminami: gminą wiejską Dragacz, gminą wiejską Grudziądz, gminą wiejską Rogóźno. Poniżej dokonano opisu powiązań systemów energetycznych na podstawie otrzymanych odpowiedzi na pisma skierowane do sąsiednich gmin, jak również informacji uzyskanych od przedsiębiorstw energetycznych. Gmina Dragacz 133

134 Gmina Dragacz ma powiązania sieciowe z Miastem Grudziądz w zakresie systemu elektroenergetycznego linią wysokiego napięcia 110 kv Żur Strzemięcin Polskich Sieci Elektroenergetycznych Oddział w Bydgoszczy. Gmina Dragacz informuje, iż nie przewiduje możliwości współpracy z Miastem Grudziądz w zakresie rozbudowy systemów energetycznych i inwestycji z zakresu ochrony środowiska, m. in. ze względu na fakt, iż administracyjna granica między gminami przebiega w środku koryta rzeki Wisły, co wpływa niekorzystnie na współpracę pomiędzy gminami (nie istnieją techniczne uwarunkowania dla ew. lokalizacji infrastruktury związanej z systemami energetycznymi). Gmina Dragacz posiada uchwalone Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, w którym zawarto powyższe informacje. Gmina Grudziądz Gmina Grudziądz ma powiązania z Miastem Grudziądz w zakresie systemów gazowego i elektroenergetycznego. Dla systemu gazowniczego istnieją powiązania poprzez sieci rurociągów średniego oraz wysokiego ciśnienia Polskiej Spółki Gazownictwa Sp. z o. o. Oddział w Gdańsku. Dla systemu elektroenergetycznego istnieją powiązania poprzez sieci wysokich i średnich napięć Polskich Sieci Elektroenergetycznych S. A (linie 110 kv Grudziądz Rządz, Chełmno, Lisewo, Świerkocin). Ponadto gminy powiązane są poprzez linie napowietrzne 15 kv, linie napowietrzne 220 kv, linie kablowe 15 kv czy linie napowietrzne 400 kv. Gmina nie wyklucza możliwości współpracy z Miastem Grudziądz w zakresie rozbudowy systemów energetycznych lub innych wspólnych inwestycji z zakresu ochrony środowiska. Gmina Grudziądz posiada uchwalone Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Gmina Rogóźno Dla systemu gazowniczego istnieją powiązania poprzez sieci rurociągów wysokiego ciśnienia Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Oddział w Gdańsku. Gmina Rogóźno nie wykluczyła ani nie potwierdziła możliwości współpracy z Miastem Grudziądz w zakresie wspólnych systemów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe lub innych wspólnych inwestycji z zakresu ochrony środowiska. 134

135 Gmina Rogóźno posiada uchwalone Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. 7. Przewidywane zmiany zapotrzebowania na ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe do roku 2030 zgodnie z przyjętymi założeniami rozwoju 7.1 Wyjściowe założenia rozwoju społeczno-gospodarczego miasta do roku 2030 Podstawą do projektu aktualizacji założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla miasta Grudziądza są założenia rozwoju społeczno-gospodarczego, bowiem przyjęcie tych założeń spowoduje określoną potrzebę rozwoju infrastruktury energetycznej miasta. Założenia rozwoju społeczno-gospodarczego wyznaczają również kierunki zagospodarowania przestrzennego w Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego oraz Planach Miejscowych. Na potrzeby aktualizacji założeń do planu zaopatrzenia w energię opracowano własne scenariusze wychodząc z dostępnych informacji oraz ogólnych prognoz i strategii społeczno-gospodarczego rozwoju kraju dostosowanych do specyfiki miasta Grudziądza. Do dalszych analiz przyjęto założenie, że rozwój miasta w zakresie społecznym oraz handlu i usług będzie się odbywał zgodnie z Polityką Energetyczną Polski do 2030 roku przyjętą przez Radę Ministrów uchwałą z dnia 10 listopada 2009 roku. Na podstawie danych zawartych w ogólnej charakterystyce trendów społeczno-gospodarczych miasta zawartych w rozdziale 1 przedstawiono trzy scenariusze rozwoju społeczno-gospodarczego miasta Grudziądza do 2030 roku tzn. pasywny, umiarkowany oraz aktywny. Poniżej opisano założenia jakie przyjęto w poszczególnych scenariuszach. Scenariusz A Pasywny zakłada się w nim, że nowe obszary przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową, usługową oraz zabudowę usługowo-produkcyjną zostaną zagospodarowane w 30%. W zakresie zagospodarowania obszarów posłużono się wytycznymi Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego oraz Planami Miejscowymi. W mieście udaje się wygenerować trwałe podstawy rozwojowe w niewielkim zakresie (brak czynników napędzających rozwój); pojawią się negatywne trendy w gospodarce tj. zwiększenie bezrobocia; spowolnienie wzrostu liczby podmiotów gospodarczych; małe zainteresowanie inwestorów terenami pod handel, usługi oraz produkcję. Wszystkie te elementy wpływają na nieznaczne podnoszenie się poziomu życia. Scenariusz ten charakteryzuje się wprowadzaniem przedsięwzięć racjonalizujących zużycie nośników energii przez 135

136 odbiorców komunalnych: do celów grzewczych w niewielkim stopniu oraz niewielkim spadkiem zużycia energii elektrycznej o około 0,5%. Budynki użyteczności publicznej administrowane głównie przez gminę zostaną zmodernizowane w niewielkim stopniu. Zaobserwuje się także zwiększone wykorzystanie paliw węglowych do ogrzewania i wytwarzania c.w.u. Racjonalizacja zużycia energii w budynkach użyteczności publicznej na poziomie ok. 8%. Racjonalizacja zużycia energii w sektorze usług, handlu, rzemiosła i przemysłu na niskim poziomie, ok. 4%. W tabeli 7-1 zestawiono obszary, które w scenariuszu A zostają w pełni zagospodarowane zgodnie z ww. założeniami. Tabela 7-1 Zestawienie obszarów przyjętych w scenariuszu A do zagospodarowania do 2030 Powierzchnia obszarów Razem Mieszkalnictwo Usługi Przemysł [ha] [ha] [ha] [ha] 489,69 184,95 251,94 52,80 Szacunkowa powierzchnia użytkowa budynków Razem Mieszkalnictwo Usługi Przemysł [m2] [m2] [m2] [m2] Tabela 7-2 Zestawienie potrzeb energetycznych obszarów ujętych w scenariuszu A do 2030 Rodzaj inwestycji Zapotrzebowanie na ciepło (ogrzewanie) Zapotrzebowanie na energię elektryczną [MW] [GJ/rok] [MW] [MWh/rok] Strefy mieszkaniowe 10, ,6 2, ,0 Strefy usługowe 16, ,7 7, ,6 Strefy produkcyjne 27, ,1 13, ,6 SUMA 54, ,5 22, ,2 Scenariusz B Umiarkowany zakłada się w nim, że wszystkie obszary przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową, usługową oraz zabudowę usługowo-produkcyjną zostaną zagospodarowane w 40%. W zakresie zagospodarowania obszarów posłużono się wytycznymi Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego oraz Planami Miejscowymi. W niniejszym scenariuszu rozwój miasta jest dynamiczny i systematyczny; planowane inwestycje zostaną zrealizowane, utrzyma się zainteresowanie inwestorów wyznaczonymi terenami pod handel, usługi oraz przemysł. Scenariusz ten charakteryzuje się wprowadzaniem przedsięwzięć racjonalizujących zużycie nośników energii przez odbiorców komunalnych do celów grzewczych w stopniu średnim oraz 136

137 wzrostem zużycia energii elektrycznej o około 3%, co spowodowane jest większym przyrostem nowych obiektów, zgodnie z przyjętym stopniem realizacji zagospodarowania terenów. Budynki użyteczności publicznej administrowane przez gminę zostaną zmodernizowane w średnim stopniu, a pozostałe zgodnie z potrzebami, inwestycje będą wynikały z racjonalnej polityki energetycznej. Racjonalizacja zużycia energii w budynkach użyteczności publicznej na poziomie ok. 15%. Racjonalizacja zużycia energii w sektorze usług, handlu, rzemiosła i przemysłu na poziomie ok. 8%. W większym stopniu będą wykorzystywane odnawialne źródła energii, głównie po stronie układów solarnych. Ponadto nastąpi niewielki rozwój przemysłu na terenie miasta, co skutkuje zwiększonym zapotrzebowaniem energii w tej grupie odbiorców. W tabeli 7-3 zestawiono obszary, które w scenariuszu B zostają w pełni zagospodarowane zgodnie z istniejącymi planami miejscowymi oraz nowymi obszarami i uzupełnieniem zabudowy istniejącej. Tabela 7-3 Zestawienie obszarów przyjętych w scenariuszu B do zagospodarowania do 2030 Powierzchnia obszarów Razem Mieszkalnictwo Usługi Przemysł [ha] [ha] [ha] [ha] 652,9 246,6 335,9 70,4 Szacunkowa powierzchnia użytkowa budynków Razem Mieszkalnictwo Usługi Przemysł [m2] [m2] [m2] [m2] Tabela 7-4 Zestawienie potrzeb energetycznych obszarów ujętych w scenariuszu B do 2030 Rodzaj inwestycji Zapotrzebowanie na ciepło (ogrzewanie) Zapotrzebowanie na energię elektryczną [MW] [GJ/rok] [MW] [MWh/rok] Strefy mieszkaniowe 13, ,1 3, ,7 Strefy usługowe 21, ,7 9, ,4 Strefy produkcyjne 37, ,5 17, ,5 SUMA 72, ,3 30, ,6 Scenariusz C Aktywny urzeczywistniany przy założeniu aktywnej, skutecznej polityki Rządu oraz lokalnej polityki miasta, kreującej pożądane zachowania wszystkich odbiorców energii. Zakłada się w nim, że obszary objęte Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego: mieszkaniowe, usługowe oraz przemysłowe, zostaną zagospodarowane w 50%. Planowane inwestycje będą dynamicznie realizowane i będą dodatkowo generować inne inwestycje na terenie miasta, co stymulować będzie jego stabilny rozwój. 137

138 W scenariuszu tym zakłada się również wzrost zużycia energii podyktowany dynamicznym rozwojem we wszystkich dziedzinach gospodarki (przemysł, mieszkalnictwo, usługi, handel, itp.) z jednoczesnym wprowadzaniem w dużym zakresie przez odbiorców przedsięwzięć racjonalizujących zużycie nośników energii oraz rozwojem wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Następuje wzrost zużycia energii elektrycznej o około 8% w stosunku do stanu obecnego, co spowodowane jest zwiększonym przyrostem nowych odbiorców. Budynki użyteczności publicznej administrowane przez gminę zostaną w pełni zmodernizowane zgodnie z potrzebami, a inwestycje będą wynikały z racjonalnej polityki energetycznej. Racjonalizacja zużycia energii w budynkach użyteczności publicznej na poziomie ok. 25%. Racjonalizacja zużycia energii w sektorze usług, handlu, rzemiosła i małego przemysłu na wysokim poziomie, ok. 16%. W znacznym stopniu będą wykorzystywane odnawialne źródła energii, głównie po stronie układów solarnych, pomp ciepła itp. W tabeli 7-5 zestawiono obszary, które w scenariuszu C zostają w pełni zagospodarowane zgodnie z istniejącymi planami miejscowymi oraz nowymi obszarami i uzupełnieniem zabudowy istniejącej. W tabeli 7-6 zestawiono łączne potrzeby energetyczne po stronie energii elektrycznej oraz ciepła w scenariuszu C. Tabela 7-5 Zestawienie obszarów przyjętych w scenariuszu C do zagospodarowania do 2030 Powierzchnia obszarów Razem Mieszkalnictwo Usługi Przemysł [ha] [ha] [ha] [ha] 816,2 308,3 419,9 88,0 Szacunkowa powierzchnia użytkowa budynków Razem Mieszkalnictwo Usługi Przemysł [m 2 ] [m 2 ] [m 2 ] [m 2 ]

139 Tabela 7-6 Zestawienie potrzeb energetycznych obszarów ujętych w scenariuszu C do 2030 Rodzaj inwestycji Zapotrzebowanie na ciepło (ogrzewanie) Zapotrzebowanie na energię elektryczną [MW] [GJ/rok] [MW] [MWh/rok] Strefy mieszkaniowe 17, ,6 4, ,4 Strefy usługowe 27, ,6 11, ,3 Strefy produkcyjne 46, ,9 22, ,3 SUMA 91, ,1 38, ,0 Tabela 7-7 Zestawienie zmian wskaźników zapotrzebowania na ciepło budynków mieszkalnych istniejących i nowo wznoszonych w poszczególnych scenariuszach do roku 2030 Lp. Wyszczególnienie I Nowe budynki wielorodzinne [GJ/m 2 ] 0,40 0,38 0,36 0,34 0,33 1 Budynki wielorodzinne [GJ/m 2 ] "A" 0,53 0,522 0,515 0,507 0,499 2 Budynki wielorodzinne [GJ/m 2 ] "B" 0,53 0,509 0,489 0,469 0,450 3 Budynki wielorodzinne [GJ/m 2 ] "C" 0,53 0,488 0,449 0,413 0,380 Lp. Wyszczególnienie I Nowe budynki jednorodzinne [GJ/m 2 ] 0,33 0,323 0,317 0,311 0,304 1 Budynki jednorodzinne [GJ/m 2 ] "A" 0,49 0,486 0,479 0,472 0,465 2 Budynki jednorodzinne [GJ/m 2 ] "B" 0,49 0,477 0,457 0,439 0,422 3 Budynki jednorodzinne [GJ/m 2 ] "C" 0,49 0,454 0,418 0,385 0,354 Powyższe scenariusze rozwoju społeczno gospodarczego miasta posłużą jako baza do sporządzenia prognoz energetycznych. 139

140 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe dla gminy - m iasto Grud z iądz Tabela 7-8 Wskaźniki rozwoju nowobudowanego mieszkalnictwa w mieście Grudziądz dla poszczególnych scenariuszy Wskaźniki rozwoju społecznego - scenariusz A - "Pasywny" Lp. Wyszczególnienie Jednostka W 2015 roku W latach W latach W latach Liczba ludności osób Ilość oddawanych mieszkań Powierzchnia oddawanych mieszkań Ilość mieszkań ogółem Powierzchnia użytkowa mieszkań ogółem szt./rok m 2 /rok szt m , , , , Wskaźniki rozwoju społecznego - scenariusz B - "Umiarkowany" Lp. Wyszczególnienie Jednostka W 2015 roku W latach W latach W latach Liczba ludności osób Ilość oddawanych mieszkań Powierzchnia oddawanych mieszkań Ilość mieszkań ogółem Powierzchnia użytkowa mieszkań ogółem szt./rok m 2 /rok szt m

141 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe dla gminy - m iasto Grud z iądz Wskaźniki rozwoju społecznego - scenariusz C - "Aktywny" Lp. Wyszczególnienie Jednostka W 2015 roku W latach W latach W latach Liczba ludności osób Ilość oddawanych mieszkań Powierzchnia oddawanych mieszkań Ilość mieszkań ogółem Powierzchnia użytkowa mieszkań ogółem szt./rok m 2 /rok szt m

142 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe Na terenie miasta Grudziądz występują obecnie trzy sieciowe nośniki energii wykorzystywane lokalnie przez społeczeństwo oraz podmioty działające na terenie miasta: ciepło sieciowe, gaz ziemny i energia elektryczna. Wielkość zapotrzebowania na poszczególne nośniki wyznaczają następujące czynniki: cena jednostkowa za dany nośnik energii, aktywność gospodarcza (wielkość produkcji i usług) lub społeczna (liczba mieszkańców korzystających z usług energetycznych i pochodne komfortu życia jak np. wielkość powierzchni mieszkalnej, wyposażenie gospodarstw domowych) oraz energochłonność produkcji i usług lub energochłonność usługi energetycznej w gospodarstwach domowych (np. jednostkowe zużycie ciepła na ogrzewanie mieszkań, jednostkowe zużycie energii elektrycznej do przygotowania posiłków i c.w.u., jednostkowe zużycie energii elektrycznej na oświetlenie i napędy sprzętu gospodarstwa domowego itp.). Przyjęto następujący podział grup odbiorców dla sieciowego nośnika energii oraz paliw: gospodarstwa domowe mieszkalnictwo, handel, usługi, przedsiębiorstwa użyteczność publiczna, przemysł oświetlenie ulic. Zmiany energochłonności przyjęto kierując się następującymi uwarunkowaniami i opracowaniami: Istniejącym potencjałem racjonalizacji zużycia sieciowych nośników energii, Polityką Energetyczną Polski do 2030 roku, Miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego, Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego miasta Grudziądz. Scenariusze zapotrzebowania na sieciowe nośniki energii sporządzono z wykorzystaniem założeń opisanych w rozdziale 7.2. Ogólne kierunki rozwoju i modernizacji systemów zaopatrzenia w energię. Zbiorczą prognozę zużycia nośników energii przedstawiono tabelarycznie dla poszczególnych scenariuszy rozwoju (tabele 7-9 do 7-11) oraz zilustrowano graficznie na rysunkach 7-1 do 7-3 (prognoza dla przyszłego zużycia sieciowych nośników energii energii elektrycznej, ciepła sieciowego oraz gazu). 142

143 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe Tabela 7-9 Zestawienie prognoz zużycia nośników energii na obszarze miasta Grudziądz - scenariusz A Pasywny Handel, usługi, przedsiebiorstwa Scenariusz A "Pasywny" LPG Mg/rok 10, ,9 węgiel Mg/rok drewno Mg/rok olej opałowy m 3 /rok OZE GJ/rok energia el. MWh/rok ciepło sieciowe GJ/rok gaz sieciowy m 3 /rok Użyteczność publiczna LPG Mg/rok węgiel Mg/rok drewno Mg/rok olej opałowy m 3 /rok OZE GJ/rok energia el. MWh/rok ciepło sieciowe GJ/rok gaz sieciowy m 3 /rok Oświetlenie ulic energia el. MWh/rok Gospodarstwa domowe Przemysł OGÓŁEM LPG Mg/rok 165, ,6 węgiel Mg/rok drewno Mg/rok olej opałowy m 3 /rok 2 120, OZE GJ/rok energia el. MWh/rok ciepło sieciowe GJ/rok gaz sieciowy m 3 /rok LPG Mg/rok 0, ,7 węgiel Mg/rok drewno Mg/rok olej opałowy m 3 /rok 0, ,7 OZE GJ/rok energia el. MWh/rok ciepło sieciowe GJ/rok gaz sieciowy m 3 /rok LPG Mg/rok 175,2 201,4 332,7 463,9 595,1 węgiel Mg/rok drewno Mg/rok olej opałowy m 3 /rok 2 436, , , ,2 736 OZE GJ/rok energia el. MWh/rok ciepło sieciowe GJ/rok gaz sieciowy m 3 /rok

144 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe Tabela 7-10 Zestawienie prognoz zużycia nośników energii na obszarze miasta Grudziądz scenariusz B Umiarkowany Scenariusz B "Umiarkowany" Handel, usługi, przedsiebiorstwa LPG Mg/rok 10, ,1 węgiel Mg/rok drewno Mg/rok olej opałowy m 3 /rok OZE GJ/rok energia el. MWh/rok ciepło sieciowe GJ/rok gaz sieciowy m 3 /rok Użyteczność publiczna LPG Mg/rok węgiel Mg/rok drewno Mg/rok olej opałowy m 3 /rok OZE GJ/rok energia el. MWh/rok ciepło sieciowe GJ/rok gaz sieciowy m 3 /rok Oświetlenie ulic energia el. MWh/rok Gospodarstwa domowe Przemysł OGÓŁEM LPG Mg/rok 165, ,0 węgiel Mg/rok drewno Mg/rok olej opałowy m 3 /rok 2 120, OZE GJ/rok energia el. MWh/rok ciepło sieciowe GJ/rok gaz sieciowy m 3 /rok LPG Mg/rok 0, ,2 węgiel Mg/rok drewno Mg/rok olej opałowy m 3 /rok 0, ,7 OZE GJ/rok energia el. MWh/rok ciepło sieciowe GJ/rok gaz sieciowy m 3 /rok LPG Mg/rok 175,2 238,5 554,8 871, ,4 węgiel Mg/rok drewno Mg/rok olej opałowy m 3 /rok 2 436, , , , OZE GJ/rok energia el. MWh/rok ciepło sieciowe GJ/rok gaz sieciowy m 3 /rok

145 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe Tabela 7-11 Zestawienie prognoz zużycia nośników energii na obszarze miasta Grudziądz scenariusz C Aktywny Handel, usługi, przedsiebiorstwa Scenariusz C "Aktywny" LPG Mg/rok 10, ,3 węgiel Mg/rok drewno Mg/rok olej opałowy m 3 /rok OZE GJ/rok energia el. MWh/rok ciepło sieciowe GJ/rok gaz sieciowy m 3 /rok Użyteczność publiczna LPG Mg/rok węgiel Mg/rok drewno Mg/rok olej opałowy m 3 /rok OZE GJ/rok energia el. MWh/rok ciepło sieciowe GJ/rok gaz sieciowy m 3 /rok Oświetlenie ulic energia el. MWh/rok Gospodarstwa domowe Przemysł OGÓŁEM LPG Mg/rok 165, ,4 węgiel Mg/rok drewno Mg/rok olej opałowy m 3 /rok 2 120, OZE GJ/rok energia el. MWh/rok ciepło sieciowe GJ/rok gaz sieciowy m 3 /rok LPG Mg/rok 0, ,0 węgiel Mg/rok drewno Mg/rok olej opałowy m 3 /rok 0, ,7 OZE GJ/rok energia el. MWh/rok ciepło sieciowe GJ/rok gaz sieciowy m 3 /rok LPG Mg/rok 175,2 218,7 436,4 654,1 871,8 węgiel Mg/rok drewno Mg/rok olej opałowy m 3 /rok 2 436, , , , OZE GJ/rok energia el. MWh/rok ciepło sieciowe GJ/rok gaz sieciowy m 3 /rok

146 Roczne zużycie energii elektrycznej [MWh/rok] Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy-miasto Grudziądz Lata Scenariusz A Scenariusz B Scenariusz C Roczne zużycie gazu ziemnego [tys. m3/rok] Rysunek 7-1 Prognozowane zmiany zużycia energii elektrycznej do roku Lata Scenariusz A Scenariusz B Scenariusz C Rysunek 7-2 Prognozowane zmiany zużycia gazu ziemnego do roku

147 Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy-miasto Grudziądz Roczne zużycie ciepła sieciowego [GJ/rok] Lata Scenariusz A Scenariusz B Scenariusz C Rysunek 7-3 Prognozowane zmiany zużycia ciepła sieciowego do roku Ogólne kierunki rozwoju i modernizacji systemów zaopatrzenia w energię, w tym ocena warunków działania miasta Grudziądza W oparciu o informacje zawarte w Planach Miejscowych oraz Studium Zagospodarowania Przestrzennego miasta Grudziądz dokonano analizy chłonności terenów planowanych do zagospodarowania na terenie miasta na potrzeby: mieszkalnictwa, usług-handlu oraz przemysłu. Dla wyznaczonych terenów wskaźnikowo obliczono zapotrzebowanie na moc i zużycie energii elektrycznej oraz energii cieplnej. Najmniej pewnymi wskaźnikami są naturalnie wskaźniki dotyczące przemysłu, ze względu na bardzo szeroki wachlarz dziedzin przemysłu cechujących się skrajnie różnymi potrzebami energetycznymi. Przyjmując jednak założenia miasta o preferowaniu nowych inwestycji o niskim oddziaływaniu na środowisko przyrodnicze i mieszkańców, należy się spodziewać, że rozwój infrastruktury budowlanej, produkcyjnej związany będzie z realizacją systemów energetycznych opartych o paliwa bardziej przyjazne środowisku niż węgiel i energię elektryczną. Nie można w tej chwili z całkowitą pewnością stwierdzić, jakie i z jakim nasileniem dziedziny wytwórstwa będą się w mieście Grudziądzu rozwijały w przyszłości. Ponadto struktura bilansu energetycznego miasta w dużym stopniu zależy od działalności największych przedsiębiorstw przemysłowych na terenie miasta. W oparciu o dane statystyczne (ilość oddawanych mieszkań w latach ) i informacje zawarte w Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego miasta Grudziądz wyspecyfikowano planowane do zagospodarowania obszary na terenie miasta. Daje to wielkości terenów pod zabudowę przedstawione w poniższej tabeli. 147

148 Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy-miasto Grudziądz Tabela 7-12 Zestawienie terenów przeznaczonych pod inwestycje (wg Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego) Powierzchnia obszarów Razem Mieszkalnictwo Usługi Przemysł [ha] [ha] [ha] [ha] 652,9 246,6 335,9 70,4 Szacunkowa powierzchnia użytkowa budynków Razem Mieszkalnictwo Usługi Przemysł [m2] [m2] [m2] [m2] Obszary te przeanalizowano pod kątem potrzeb energetycznych, a wyniki dla rekomendowanego scenariusza B przedstawiono w tabeli Tabela 7-13 Sumaryczne zestawienie potrzeb energetycznych dla terenów przeznaczonych do zagospodarowania na terenie miasta Grudziądza - dla scenariusza B Rodzaj inwestycji Zapotrzebowanie na ciepło (ogrzewanie) Zapotrzebowanie na energię elektryczną [MW] [GJ/rok] [MW] [MWh/rok] Strefy mieszkaniowe 13, ,1 3, ,7 Strefy usługowe 21, ,7 9, ,4 Strefy produkcyjne 37, ,5 17, ,5 72, ,3 30, ,6 SUMA Wielkość prognozowanego zapotrzebowania na nośniki energii oparto o: najnowsze rozporządzenia i normy dotyczące izolacyjności przegród i jednostkowego zapotrzebowania ciepła, aktualne i prognozowane trendy użytkowania energii. Sposób zasilania rozpatrywanych terenów planuje się następująco: I. W zakresie system zaopatrzenia w energię cieplną: 1. ustala się zaopatrzenia z sieci ciepłowniczej centralnej; 2. w przypadku braku technicznych możliwości dopuszcza się: a) stosowanie odnawialnych źródeł energii o mocy nieprzekraczającej 100kW: pompy ciepła, kolektory słoneczne, systemy fotowoltaiczne, b) stosowanie indywidualnych instalacji centralnego ogrzewania typu: ogrzewanie elektryczne, kotłowanie gazowe lub olejowe z wyłączeniem nagrzewnic powietrznych olejowych, c) stosowanie indywidualnych instalacji centralnego ogrzewania na paliwa stałe (w tym biomasy) o sprawności co najmniej 80% i wskaźnikach emisji (ilość zanieczyszczeń w suchych gazach 148

149 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe odlotowych w warunkach normalnych, przy zawartości tlenu 10%): tlenku węgla nie większym niż 1000 mg/m 3 oraz pyłu nie większym niż 60 mg/m 3 ; 3. jako dodatkowe źródło ogrzewania do ogrzewania podstawowego - dopuszczone są do stosowania kominki na drewno z dotrzymaniem wskaźników emisji jak dla instalacji centralnego ogrzewania na paliwa stałe. II. W zakresie systemu pokrycia potrzeb bytowych: Wszystkie potrzeby bytowe będą pokrywane przy użyciu gazu ziemnego, płynnego oraz energii elektrycznej. III. W zakresie systemu zaopatrzenia w energię elektryczną: Ustala się obowiązek rozbudowy sieci elektroenergetycznej w sposób zapewniający obsługę wszystkich istniejących i projektowanych obszarów zabudowy w sytuacji pojawienia się takiej potrzeby. Pozostałe wytyczne dotyczące stosowania opisów w opracowanych lub aktualizowanych miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego w zakresie "Zasad ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego"(ochrona powietrza) oraz "Zasad modernizacji, rozbudowy i budowy systemów infrastruktury technicznej" w zakresie zaopatrzenia w energie elektryczną są następujące: 1) Wszelkie zmiany zagospodarowania przestrzennego terenu pod liniami 110 kv oraz w odległościach poziomych mniejszych niż 15 m od skrajnych przewodów tych linii, należy projektować w oparciu o normę PN-EN oraz PN-EN (lub ich aktualizacje), Ustawę Prawo ochrony środowiska z dnia (Dz.U. Nr 62 poz. 627) oraz Rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska z dnia (Dz.U. Nr 192 poz. 1883) i uzgodnić każdorazowo z właścicielem sieci. 2) Należy uwzględnić strefy ochronne wolne od zagospodarowania i zadrzewienia wzdłuż linii napowietrznych i kablowych (strefy techniczne umożliwiające eksploatację sieci, w tym przy liniach napowietrznych należy uwzględnić dojazd do stanowisk słupowych) o następujących szerokościach: a) 15 m od skrajnych przewodów linii napowietrznych WN, b) 10 m od skrajnych przewodów linii napowietrznych SN, c) 5 m od skrajnych przewodów linii napowietrznych nn, d) w pobliżu linii kablowych WN, SN, nn szerokość strefy ochronnej bezwzględnie podlega każdorazowemu uzgodnieniu z właścicielem sieci, i powinna być zgodna z zapisami aktualnych norm PN-EN , EN :2007, PN :1998, SEP-003 i SEP-004 oraz standardami przyjętymi do stosowania przez właściciela sieci. Szerokości stref ochronnych o odległościach mniejszych niż opisanych w pkt. a c należy każdorazowo uzgodnić z właścicielem sieci. 149

150 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe 8. Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie paliw i energii 8.1 Propozycja przedsięwzięć w grupie użyteczność publiczna - możliwości stosowania środków poprawy efektywności energetycznej w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej Zgodnie z Art. 10 Ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej jednostka sektora publicznego, realizując swoje zadania, stosuje co najmniej dwa ze środków poprawy efektywności energetycznej z wymienionych poniżej: 1) umowa, której przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej; 2) nabycie nowego urządzenia, instalacji lub pojazdu, charakteryzujących się niskim zużyciem energii oraz niskimi kosztami eksploatacji; 3) wymiana eksploatowanego urządzenia, instalacji lub pojazdu na urządzenie, instalację lub pojazd, o których mowa w pkt. 2, albo ich modernizacja; 4) nabycie lub wynajęcie efektywnych energetycznie budynków lub ich części albo przebudowa lub remont użytkowanych budynków, w tym realizacja przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów (Dz. U. Nr 223, poz. 1459, z 2009 r. Nr 157, poz oraz z 2010 r. Nr 76, poz. 493); 5) sporządzenie audytu energetycznego w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów eksploatowanych budynków w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz oraz z 2011 r. Nr 32, poz. 159 i Nr 45, poz. 235), o powierzchni użytkowej powyżej 500 m 2, których jednostka sektora publicznego jest właścicielem lub zarządcą. Ponadto zgodnie z Art. 10 ust. 3 jednostka sektora publicznego informuje o stosowanych środkach poprawy efektywności energetycznej na swojej stronie internetowej lub w inny sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości. W celu określenia potencjału racjonalizacji zużycia energii niezbędne było wyznaczenie stanu aktualnego w zakresie zużycia mediów energetycznych oraz wody. Udział grupy użyteczność publiczna w całkowitym zużyciu poszczególnych nośników sieciowych w mieście jest następujący: ciepło sieciowe 7,9%, gaz ziemny 1,0%, energia elektryczna 2,0%. 150

151 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe 8.2 Analizowany okres Opracowanie wykonano w oparciu o dostępne informacje roczne o zużyciu oraz kosztach energii, dlatego forma analizy dotyczy przedziałów rocznych. Dane uzyskane z inwentaryzacji obejmują ostatnie 3 lata tj. 2012, 2013, Analizy zostały przeprowadzone dla danych za rok Zakres analizowanych obiektów Tabela 8-1 Aktualny stan danych o obiektach użyteczności publicznej Charakterystyka stanu danych dla obiektów Obiekty wszystkie 70 Obiekty z pełną informacją 64 Obiekty objęte analizą kosztów 64 Obiekty objęte analizą zużycia 64 Oceny stanu istniejącego budynków miejskich dokonano na podstawie informacji zebranych z 64 obiektów użyteczności publicznej. W skład analizowanych budynków wchodzą: - 45 budynków w grupie Edukacja, - 5 budynków w grupie Kultura, - 4 budynki w grupie Zdrowie, - 4 budynki w grupie Inne, - 3 budynki w grupie Sport, - 2 budynki w grupie Administracja. Na poniższych rysunkach przedstawiono udział poszczególnych typów obiektów w całkowitej liczbie obiektów oraz udział powierzchni poszczególnych typów obiektów w całkowitej powierzchni użytkowej obiektów użyteczności publicznej. 151

152 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe edukacja 70% pomoc społeczna 2% inne 6% sport 5% kultura 8% administracja 3% Rysunek 8-1 Udział typów analizowanych obiektów zdrowie 6% kultura 6% zdrowie 8% pomoc społeczna 2% sport 1% inne 2% administracja 1% edukacja 80% Rysunek 8-2 Udział powierzchni analizowanych obiektów Pełną informację dotyczącą zarówno parametrów przestrzennych oraz technicznych charakteryzujących budynek a także pełne dane o zużyciach i kosztach energii oraz wody uzyskano dla 64 inwentaryzowanych obiektów w latach Listę wszystkich obiektów wraz z przynależnością do odpowiedniej grupy przedstawiono w poniższej tabeli: 152

153 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe Tabela 8-2 Lista obiektów wybranych do analizy Lp. Identyfikator Powierzchnia ogrzewana Przeznaczenie obiektu Nazwa 1 OPP 1 040,00 kultura Ognisko Pracy Pozaszkolnej 2 DDP 1681 inne Dom Dziennego Pobytu 3 4 ZSO ,03 edukacja ZSBiP 2 889,62 edukacja Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 1 im. Jana Heweliusza w Grudziądzu Zespół Szkół Budowlanych i Plastycznych im. M.Kopernika w Grudziądzu 5 PSrod 3 295,10 edukacja Przedszkole Miejskie "Śródmieście" w Grudziądzu 6 MSP ,96 edukacja Medyczna Szkoła Policealna Nr 1 7 G edukacja Gimnazjum nr 9 8 G ,45 edukacja Gimnazjum nr 4 im. Mikołaja Kopernika w Grudziądzu 9 PTarpD 60,91 edukacja Przedszkole Miejskie "Tarpno" - Dąbrówki 6 10 PTarpL 73,14 edukacja Przedszkole Miejskie "Tarpno" - Legionów ZMPBur 624,00 edukacja SOSW2 80,00 edukacja Zespół Placówek Młodzieżowych "BURSA" w Grudziądzu Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy Nr 2 im. Kazimierza Kirejczyka w Grudziądzu 13 PRzaLeg 2 619,00 edukacja Przedszkole Miejskie 'RZĄDZ" - ul. Łęgi PRzaMas 233,00 edukacja Przedszkole Miejskie 'RZĄDZ" - ul. Mastalerza 6 15 UMWod 6399,01 administracja Urząd Miejski w Grudziądzu - Wodna 7 16 UMMic 35,00 administracja Urząd Miejski w Grudziądzu - Mickiewicza 28/30 17 PMni 300,40 edukacja Przedszkole Miejskie "Mniszek" w Grudziądzu 18 CPDiPR inne Centrum Pomocy Dziecku i Poradnictwa Rodzinnego w Grudziądzu 19 PLotKus 255 edukacja Przedszkole Miejskie "Lotnisko" - Kustronia 6 20 PLotIka 369,90 edukacja Przedszkole Miejskie "Lotnisko" - Ikara 8 21 CKP 609 edukacja Centrum Kształcenia Praktycznego 22 PStrz 363 edukacja Przedszkole Miejskie "Strzemięcin" G edukacja SP edukacja ZST edukacja ZSE 950 edukacja ZSO3_PPP edukacja Gimnazjum nr 7 im. gen. Tadeusza "Bora" Komorowskiego w Grudziądzu Szkoła Podstawowa nr 5 im. płk Stanisława Sitka w Grudziądzu Zespół Szkół Technicznych im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Grudziadzu Zespół Szkół Ekonomicznych im. prof. Oskara Langego w Grudziądzu Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 3 im. Bronisława Malinowskiego oraz Poradnia Psychologiczno - Pedagogiczna 28 ZSO edukacja Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 4 29 ZSO2 841 edukacja Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 2 im. 18 Pułku Ułanów Pomorskich w Grudziądzu 153

154 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe Lp. Identyfikator Powierzchnia ogrzewana Przeznaczenie obiektu Nazwa 30 LO2 547 edukacja II Liceum Ogólnokształcące im. Króla Jana III Sobieskiego 31 SP edukacja Szkoła Podstawowa nr 16 im. I Armii Wojska Polskiego ZSRglow pomoc społeczna ZSRprak edukacja Zespół Szkół Rolniczych im. Władysława Grabskiego w Grudziądzu (budynek główny) Zespół Szkół Rolniczych im. Władysława Grabskiego w Grudziądzu (budynek do zajęć praktycznych) 34 DPSPark zdrowie Dom Pomocy Społecznej - Parkowa DPSArm zdrowie Dom Pomocy Społecznej - Armii Krajowej DPSNadg 200 zdrowie Dom Pomocy Społecznej - Nadgórna 30/32 37 DPSDyw zdrowie Dom Pomocy Społecznej - Dywizjonów CKU 282 edukacja ZSGH edukacja SP edukacja Centrum Kształcenia Ustawicznego im. ks. Stanisława Staszica Zespół Szkół Gastronomiczno - Hotelarskich im. Marii Skłodowskiej-Curie Szkoła Podstawowa nr 4 im. por. Zbigniewa Kruszelnickiego ps "Wilk" 41 ZSM 744 edukacja Zespół Szkół Mechanicznych 42 SP edukacja Szkoła Podstawowa nr 3 im. Janusza Korczaka w Grudziądzu 43 SP edukacja Szkoła Podstawowa Nr 9 44 MUZ kultura Muzeum im. ks. dr. Wł. Łegi w Grudziądzu ZSS edukacja PKopDwor edukacja PKopKal edukacja PKopKon edukacja Zespół Szkół Specjalnych im. Marii Grzegorzewskiej w Grudziądzu Przedszkole Miejskie "Kopernik" w Grudziądzu - Dworcowa 35 Przedszkole Miejskie "Kopernik" w Grudziądzu - Kalinkowa 46 Przedszkole Miejskie "Kopernik" w Grudziądzu - Konarskiego G edukacja Gimnazjum nr 6 im. Sybiraków w Grudziądzu 50 SOSW edukacja Specjalny Ośrodek Szkolno - Wychowawczy nr 1 51 Akc kultura Klub Akcent w Grudziądzu 52 CKT kultura Centrum Kultury Teatr 53 PKunt edukacja Przedszkole Miejskie KUNTERSZTYN 54 SP edukacja Szkoła Podstawowa Nr 15 w Grudziądzu 55 ZSO edukacja Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 5 im. rtm. W. Pileckiego 56 SP edukacja Szkoła Podstawowa nr 18 im. Boh. Westerplatte 57 LO edukacja I Liceum Ogólnokształcące 58 BM kultura Biblioteka Miejska im. W. Kulerskiego 59 MORiW_basadm sport Miejski Ośrodek Rekreacji i Wypoczynku - Basen bud. administracji 154

155 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe Lp. Identyfikator Powierzchnia ogrzewana Przeznaczenie obiektu Nazwa 60 GKMhot sport Grudziądzki Klub Motocyklowy - Hotel 61 KSWis sport MORiW - budynek KS Wisła 62 MAR_budA inne MORiW Marina - budynek A 63 MAR_budE inne MORiW Marina - budynek E 64 SP edukacja Szkoła Podstawowa nr 12 im. Synów Pułku 8.4 Analiza sumarycznego kosztu oraz zużycia energii i wody w grupie Łączne koszty mediów energetycznych i wody w całej populacji obiektów Grudziądza w 2014 roku wyniosły ,5 tys. zł. Najwyższy koszt związany był ze zużyciem ciepła sieciowego 7 912,8 tys. zł/rok (ok. 70%) oraz energii elektrycznej 2 424,5 tys. zł/rok (ok. 22%) i wody 837,3 tys. zł/rok (ok. 7%). Strukturę kosztów dla całej populacji obiektów przedstawiono na poniższym rysunku. Energia elektryczna 20% Inne 0,02% Woda 8% Gaz 1% Ciepło sieciowe 71% Rysunek 8-3 Struktura kosztów w populacji obiektów 155

156 [tys.zł/rok] [tys.zł/rok] [tys.zł/rok] [tys.zł/rok] [tys.zł/rok] [tys.zł/rok] A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe Tabela 8-3 Struktura kosztów w populacji Struktura kosztów w populacji [zł/rok] Woda ,56 Gaz ,92 Ciepło sieciowe ,27 Energia elektryczna ,69 Inne 2 583, Koszty łączne Rok 2012 Rok 2013 Rok Koszty mediów energetycznych Rok 2012 Rok 2013 Rok Koszty wody 150 Koszty gazu ziemnego Rok 2012 Rok 2013 Rok Rok 2012 Rok 2013 Rok Koszty ciepła sieciowego Koszty energii elektrycznej Rok 2012 Rok 2013 Rok Rok 2012 Rok 2013 Rok

157 Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy-miasto Grudziądz Grupa - Koszty paliw stałych [zł/m2/rok] [tys.zł/rok] Rok 2012 Rok 2014 Koszty jednostkowe mediów energetycznych Rok 2012 Rok 2013 Sumaryczne koszty jednostkowe Rok 2012 [tys.zł/rok] [zł/m2/rok] 60 Rok Rok 2014 Grupa - Koszty inne 2,8 2,4 2,0 1,6 1,2 0,8 0,4 0,0 Rok 2012 Rok 2014 Rok 2013 Rok 2013 Rok 2014 Rysunek 8-4 Koszty poszczególnych mediów energetycznych w analizowanej populacji obiektów w latach Łączne zużycie w 2014 roku energii w analizowanej populacji obiektów Miasta Grudziądz wyniosło ,05 GJ. Strukturę zużycia energii i paliw dla całej populacji obiektów przedstawiono na poniższym rysunku. Ciepło sieciowe 87% Energia elektryczna 10% Gaz 3% Rysunek 8-5 Struktura zużycia paliw i energii w analizowanej populacji obiektów Tabela 8-4 Struktura zużycia paliw i energii w analizowanej populacji obiektów Struktura zużycia w populacji [GJ/rok] Gaz 2 739,58 Ciepło sieciowe ,25 Energia elektryczna ,22 157

158 [ton/rok] [tys.gj/rok] [MWh/rok] [tys.m3/rok] [tys.m3/rok] [GJ/rok] [GJ/m2/rok] A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe Zużycie energii łączne 0,8 Jednostkowe zużycie energii , , ,2 0 Rok 2012 Rok 2013 Rok ,0 Rok 2012 Rok 2013 Rok Zużycie wody Zużycie gazu ziemnego Rok 2012 Rok 2013 Rok Rok 2012 Rok 2013 Rok Zużycie ciepła sieciowego Zużycie energii elektrycznej Rok 2012 Rok 2013 Rok Rok 2012 Rok 2013 Rok Grupa - Zużycie paliw stałych Rok 2012 Rok 2013 Rok 2014 Rysunek 8-6 Zużycie paliw i energii w populacji analizowanych obiektów w latach

159 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe 8.5 Zużycie i koszty energii elektrycznej W niniejszej części opracowania przedstawiono wyniki analizy zużycia energii elektrycznej w analizowanej grupie obiektów w roku Tabela 8-5 Zużycie i koszty energii elektrycznej w analizowanej grupie obiektów w roku 2014 Ilość obiektów: 64 Zużycie energii [kwh] Min 1 035,00 Średnia ,63 Max ,00 Suma ,40 Jednostkowe zużycie energii [kwh/m2] Min 3,67 Średnia 16,82 Max 56,05 Koszty energii [zł] Min 2 470,20 Średnia ,59 Max ,56 Suma ,69 Jednostkowa cena energii/paliw [zł/kwh] Min 0,33 Średnia 0,75 Max 2,39 Na poniższych wykresach przedstawiono jednostkowe wartości kosztów, zużycia energii oraz emisji ekwiwalentnej CO 2 związanej z wykorzystaniem energii elektrycznej. 159

160 Jednostkowe zużycie energii elektrycznej [kwh/m2/rok] Koszty jednostkowe [zł/m2/rok] A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe 70 Wskaźniki poszczególnych obiektów Wartość średnia Powierzchnia ogrzewana (narastająco) [m2] Rysunek 8-7 Jednostkowe koszty energii elektrycznej 60 Wskaźniki poszczególnych obiektów Wartość średnia Powierzchnia ogrzewana (narastająco) [m2] Rysunek 8-8 Jednostkowe zużycie energii elektrycznej 160

161 MAR_budE UMMic UMWod ZSO4 PKopKal PTarpL PTarpD ZSO2 PKunt ZSO3_PPP ZSGH ZSRglow DPSPark CKP CKT DPSNadg OPP CPDiPR ZSO5 PLotIka SP12 SP9 SOSW1 PMni ZST PLotKus DPSDyw GKMhot DPSArm Akc SP16 ZSRprak G7 LO1 PKopDwor DDP BM ZSM ZMPBur SP15 SP5 PKopKon CKU KSWis MORiW_basa G9 G6 G4 MAR_budA PRzaMas SP18 MUZ ZSBiP ZSO1 ZSE SP4 SP3 PSrod MSP1 LO2 ZSS PRzaLeg PStrz SOSW2 Koszty jednostkowe [zł/m2/rok] Jednostkowa emisja ekwiwalentna CO2[kgCO2ekw/m2/rok] A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe 60 Wskaźniki poszczególnych obiektów Wartość średnia Powierzchnia ogrzewana (narastająco) [m2] Rysunek 8-9 Emisja jednostkowa ekwiwalentna CO 2 związana z wykorzystaniem energii elektrycznej Obiekty Wartość średnia Rysunek 8-10 Porównanie kosztów jednostkowych energii elektrycznej w poszczególnych obiektach użyteczności publicznej 161

162 UMMic UMWod DPSNadg DPSPark ZSO4 PKopKal PKunt DPSArm DPSDyw MAR_budE PTarpL PTarpD ZSGH CPDiPR ZSO3_PPP PKopKon PKopDwor ZSO2 SP5 CKT PLotIka PMni ZSRglow SP16 OPP PLotKus SP12 ZSM DDP ZSO5 SOSW1 GKMhot ZMPBur ZST SP9 LO1 BM Akc CKP SP3 G7 SP18 G9 G4 G6 MUZ CKU SP15 LO2 KSWis MORiW_basadm PRzaMas PStrz SP4 ZSS ZSBiP ZSE MSP1 PSrod ZSO1 SOSW2 ZSRprak PRzaLeg MAR_budA Jednostkowa emisja ekwiwalentna CO2 [kgco2ekw/m2/rok] UMMic UMWod DPSNadg DPSPark ZSO4 PKopKal PKunt DPSArm DPSDyw MAR_budE PTarpL PTarpD ZSGH CPDiPR ZSO3_PPP PKopKon PKopDwor ZSO2 SP5 CKT PLotIka PMni ZSRglow SP16 OPP PLotKus SP12 ZSM DDP ZSO5 SOSW1 GKMhot ZMPBur ZST SP9 LO1 BM Akc CKP SP3 G7 SP18 G9 G4 G6 MUZ CKU SP15 LO2 KSWis MORiW_bas PRzaMas PStrz SP4 ZSS ZSBiP ZSE MSP1 PSrod ZSO1 SOSW2 ZSRprak PRzaLeg MAR_budA Jednostkowe zużycie energii elektrycznej [kwh/m2/rok] A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe 60 Obiekty Wartość średnia Rysunek 8-11 Porównanie jednostkowego zużycia energii elektrycznej w poszczególnych obiektach użyteczności publicznej 60 Obiekty Wartość średnia Rysunek 8-12 Porównanie jednostkowej emisji ekwiwalentnej CO 2 związanej z wykorzystaniem energii elektrycznej w poszczególnych obiektach 162

163 MAR_budE MAR_budA ZSRprak CKP SP9 G7 ZSO5 PRzaLeg SP15 ZSO2 Akc ZSRglow SOSW1 KSWis MORiW_bas OPP ZSO1 ZST SP12 CKT CKU LO1 ZSO3_PPP PTarpD PTarpL PSrod BM ZSO4 UMWod UMMic ZSE GKMhot SOSW2 ZSGH ZSBiP PLotIka MSP1 PRzaMas SP4 CPDiPR PMni PLotKus ZSS G6 G9 ZMPBur PStrz MUZ G4 DDP LO2 PKopKal SP16 ZSM SP18 PKunt PKopDwor SP3 SP5 DPSPark DPSDyw PKopKon DPSArm DPSNadg Cena jednostkowe [zł/kwh] A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe 2,5 Obiekty Wartość średnia 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 Rysunek 8-13 Porównanie ceny energii elektrycznej dla poszczególnych obiektów 163

164 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe 8.6 Zużycie i koszty ciepła sieciowego Tabela 8-6 Zużycie i koszty ciepła sieciowego w analizowanej grupie obiektów w roku 2014 Ilość obiektów: 58 Zużycie ciepła [GJ] Min 198,00 Średnia 1 593,37 Max 7 914,00 Suma ,25 Jednostkowe zużycie ciepła [GJ/m2] Min 0,26 Średnia 0,53 Max 1,42 Koszty ciepła [zł] Min ,00 Średnia ,66 Max ,03 Suma ,27 Jednostkowa cena ciepła [zł/gj] Min 65,58 Średnia 85,62 Max 131,44 Na potrzeby opracowania przeanalizowano zużycie ciepła sieciowego w 58 obiektach w 2014r. Na poniższych wykresach przedstawiono jednostkowe wartości kosztów, zużycia ciepła sieciowego oraz emisji ekwiwalentnej CO 2 związanej z wykorzystaniem ciepła sieciowego: 164

165 Jednostkowe zużycie ciepła[gj/m2/rok] Koszty jednostkowe [zł/m2/rok] A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe 120 Wskaźniki poszczególnych obiektów Wartość średnia Powierzchnia ogrzewana (narastająco) [m2] Rysunek 8-14 Koszty jednostkowe ciepła sieciowego 1,5 Wskaźniki poszczególnych obiektów Wartość średnia 1,0 0,5 0, Powierzchnia ogrzewana (narastająco) [ m2] Rysunek 8-15 Jednostkowe zużycie ciepła sieciowego 165

166 ZSO3_ PKopD PMni DPSNa DPSArm ZSRprak OPP PKopKal DPSPark PKunt MSP1 SP4 PRzaM UMMic ZSGH CPDiPR ZSM PKopK DDP PLotIka Akc SOSW2 DPSDyw CKT ZST G7 ZSRgl ZSO2 ZSO5 ZSBiP ZSO1 G9 SP5 G6 ZSE PStrz PRzaLeg CKP ZSO4 PSrod MUZ SP12 LO1 LO2 SOSW1 ZSS ZMPBur CKU G4 SP16 SP18 PLotKus BM SP3 SP9 SP15 PTarpD MORi Koszty jednostkowe [zł/m2/rok] Jednostkowe emisja ekwiwalentna CO2[kgCO2ekw/m2/rok] A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe Wskaźniki poszczególnych obiektów Wartość średnia Powierzchnia ogrzewana (narastająco) [m2] Rysunek 8-16 Jednostkowa emisja ekwiwalentna CO 2 związana ze zużyciem ciepła sieciowego 120 Obiekty Wartość średnia Rysunek 8-17 Porównanie jednostkowych kosztów ciepła sieciowego w poszczególnych obiektach 166

167 ZSO3_ OPP PKopKal DPSNa PKopD PMni PKunt CPDiPR DPSArm ZSRprak ZSM DPSDyw PLotIka UMMic ZSGH PRzaMas SOSW2 CKT DPSPark DDP ZST ZSO2 MSP1 ZSO5 G7 LO1 ZSBiP SP12 G6 SP5 CKP ZMPBur ZSE G9 ZSO1 ZSO4 PStrz SP4 LO2 G4 Akc SOSW1 PKopKon PLotKus PRzaLeg ZSS CKU MUZ SP18 SP16 SP3 SP9 BM ZSRglow PTarpD SP15 PSrod MORi Jednostkowa emisja ekwiwalentna CO2 [kgco2ekw/m2/rok] ZSO3_P OPP PKopKal DPSNadg PKopD PMni PKunt CPDiPR DPSArm ZSRprak ZSM DPSDyw PLotIka UMMic ZSGH PRzaMas SOSW2 CKT DPSPark DDP ZST ZSO2 MSP1 ZSO5 G7 LO1 ZSBiP SP12 G6 SP5 CKP ZMPBur ZSE G9 ZSO1 ZSO4 PStrz SP4 LO2 G4 Akc SOSW1 PKopKon PLotKus PRzaLeg ZSS CKU MUZ SP18 SP16 SP3 SP9 BM ZSRglow PTarpD SP15 PSrod MORiW Jednostkowe zużycie ciepła [GJ/m2/rok] A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe 1,5 Obiekty Wartość średnia 1,0 0,5 0,0 Rysunek 8-18 Porównanie jednostkowego zużycia ciepła sieciowego w poszczególnych obiektach Obiekty Wartość średnia Rysunek 8-19 Porównanie jednostkowej emisji ekwiwalentnej CO2 związanej z wytwarzaniem ciepła sieciowego dla poszczególnych obiektów 167

168 Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy-miasto Grudziądz 140 Obiekty Wartość średnia 120 Cena jednostkowa [zł/gj] PSrod ZSRglow DPSArm DPSPark SP4 PKopKon ZSRprak PMni PKopDwor Akc MSP1 DPSNadg PRzaLeg MUZ DDP SP15 PStrz PKunt PRzaMas G7 ZSO1 ZSBiP ZSS ZSGH ZST ZSO5 BM ZSO2 UMMic SP16 G9 CKU CKT LO2 SP5 ZSO3_PPP PTarpD SOSW1 ZSE SP9 SP18 ZSO4 MORiW_basadm SP3 SOSW2 G6 ZSM PKopKal PLotIka CKP DPSDyw PLotKus CPDiPR G4 OPP SP12 LO1 ZMPBur 0 Rysunek 8-20 Porównanie ceny ciepła sieciowego dla poszczególnych obiektów 8.7 Zużycie i koszty gazu Tabela 8-7 Zużycie i koszty gazu w analizowanej grupie obiektów w roku 2014 Ilość obiektów: 39 Zużycie gazu 3 [m ] Min Średnia Max Suma 46, , , ,67 Jednostkowe zużycie gazu 3 2 [m /m ] Min Średnia Max 0,01 0,66 54,83 Koszty gazu [zł] Min Średnia Max Suma 108, , , ,92 168

169 Koszty jednostkowe [zł/m2/rok] A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe Jednostkowa cena gazu [zł/m 3 ] Min 0,47 Średnia 1,77 Max 6,38 Na potrzeby opracowania przeanalizowano zużycie gazu na potrzeby ogrzewania w 39 obiektach w 2014r. Na poniższych wykresach przedstawiono jednostkowe wartości kosztów, zużycia gazu oraz emisji ekwiwalentnej CO 2 związanej z wykorzystaniem gazu. 60 Wskaźniki poszczególnych obiektów Wartość średnia Powierzchnia ogrzewana (narastająco) [m2] Rysunek 8-21 Koszty jednostkowe gazu 169

170 Jednostkowe emisja ekwiwalentna CO2[kgCO2ekw/m2/rok] Jednostkowe zużycie gazu [m3/m2/rok] A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe Wskaźniki poszczególnych obiektów Wartość średnia Powierzchnia ogrzewana (narastająco) [m2] Rysunek 8-22 Zużycie jednostkowe gazu 120 Wskaźniki poszczególnych obiektów Wartość średnia Powierzchnia ogrzewana (narastająco) [m2] Rysunek 8-23 Jednostkowa emisja ekwiwalentna CO 2 związana ze zużyciem gazu 170

171 MAR_budE KSWis PTarpL MAR_budA PKopKal DDP PLotIka UMWod PLotKus DPSArm PKunt PMni PStrz CPDiPR Akc PSrod SP9 ZSO3_PPP DPSNadg SP18 SP3 G7 SP15 SP12 SP5 G4 SOSW2 ZSS ZSO4 SP16 ZSO2 G6 ZSO5 DPSPark LO1 ZMPBur ZST LO2 ZSO1 Jednostkowe zużycie gazu [m3/m2/rok] KSWis PTarpL MAR_budE PKopKal DDP UMWod MAR_budA DPSArm PKunt PMni PLotIka CPDiPR Akc PStrz PLotKus PSrod SP9 ZSO3_PPP SP18 DPSNadg G7 SP3 SP12 SP5 SP15 G4 ZSO4 SOSW2 ZSS SP16 DPSPark ZSO2 G6 ZSO5 LO1 ZST ZMPBur ZSO1 LO2 Koszty jednostkowe [zł/m2/rok] A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe Obiekty Wartość średnia 0 Rysunek 8-24 Koszty jednostkowe gazu w analizowanych budynkach Obiekty Wartość średnia 0 Rysunek 8-25 Zużycie jednostkowe gazu w analizowanych budynkach 171

172 ZSO1 ZST DPSPark LO1 ZSO4 G7 ZMPBur SP16 SP12 ZSS G6 ZSO5 SP5 ZSO2 DPSArm PKunt SP18 PSrod ZSO3_PPP PTarpL SP3 DDP G4 SOSW2 SP9 CPDiPR KSWis DPSNadg PMni LO2 Akc UMWod SP15 PKopKal PStrz MAR_budE PLotKus PLotIka MAR_budA Cena jednostkowa [zł/m3] MAR_budE KSWis PTarpL MAR_budA PKopKal DDP PLotIka UMWod PLotKus DPSArm PKunt PMni PStrz CPDiPR Akc PSrod SP9 ZSO3_PPP DPSNadg SP18 SP3 G7 SP15 SP12 SP5 G4 SOSW2 ZSS ZSO4 SP16 ZSO2 G6 ZSO5 DPSPark LO1 ZMPBur ZST LO2 ZSO1 Jednostkowa emisja ekwiwalentna CO2 [kgco2ekw/m2/rok] A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe Obiekty Wartość średnia Rysunek 8-26 Porównanie jednostkowej emisji ekwiwalentnej CO 2 związanej ze zużyciem gazu dla poszczególnych obiektów 6,5 6,0 5,5 5,0 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 Obiekty Wartość średnia 0,0 Rysunek 8-27 Ceny gazu w analizowanych budynkach 172

173 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe 8.8 Zużycie i koszty wody Tabela 8-8 Zużycie i koszty wody w analizowanej grupie obiektów w roku 2014 Ilość obiektów: 64 Zużycie wody [m 3 ] Min 60,00 Średnia 1 938,70 Max ,00 Suma ,05 Jednostkowe zużycie wody [m 3 /m 2 ] Min 0,07 Średnia 0,69 Max 2,99 Koszty wody [zł] Min 119,13 Średnia ,07 Max ,24 Suma ,37 Jednostkowa cena wody [zł/m 3 ] Min 1,10 Średnia 6,69 Max 9,09 Na poniższych wykresach przedstawiono jednostkowe wartości kosztów oraz zużycia wody: 173

174 Zużycie jednostkowe [m3/m2/rok] Koszty jednostkowe [zł/m2/rok] A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe 25 Wskaźniki poszczególnych obiektów Wartość średnia Powierzchnia ogrzewana (narastająco) [m2] Rysunek 8-28 Koszty jednostkowe wody 3,0 2,5 Wskaźniki poszczególnych obiektów Wartość średnia 2,0 1,5 1,0 0,5 0, Powierzchnia ogrzewana (narastająco) [m2] Rysunek 8-29 Zużycie jednostkowe wody 174

175 DPSPark PKopKal DPSNadg GKMhot DPSArm DPSDyw MAR_budE CPDiPR DDP PMni PTarpL PKunt ZSO5 PLotIka PKopDwor PStrz ZSO2 PRzaMas PLotKus UMWod ZMPBur UMMic ZSO3_PPP PKopKon SOSW2 PRzaLeg PTarpD ZSM ZSO1 G7 MORiW_basa SOSW1 Akc ZSRprak SP5 ZSGH SP12 LO2 ZSO4 SP15 SP16 PSrod SP3 ZSS OPP G6 SP4 ZSRglow SP18 SP9 LO1 BM G9 CKT ZSE ZSBiP ZST KSWis MSP1 MAR_budA G4 CKU MUZ CKP Zużycie jednostkowe wody [m3/m2/rok] DPSPark PKopKal DPSNadg DPSArm DPSDyw PKunt DDP CPDiPR PMni PTarpL ZSO5 PLotIka PKopDwor PStrz PRzaMas PLotKus ZMPBur GKMhot SOSW2 PKopKon ZSO3_PPP UMWod UMMic PRzaLeg ZSM PTarpD ZSO1 MAR_budE SOSW1 G7 ZSGH SP5 SP12 LO2 ZSO4 SP15 PSrod SP16 SP3 ZSS ZSO2 BM SP4 SP18 ZSRprak SP9 G9 ZSBiP ZSRglow ZSE ZST MSP1 MORiW_bas Akc CKU G6 OPP MUZ LO1 CKT CKP MAR_budA G4 KSWis Koszty jednostkowe [zł/m2/rok] A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe 25 Obiekty Wartość średnia Rysunek 8-30 Koszty jednostkowe wody w analizowanych budynkach 3,0 Obiekty Wartość średnia 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 Rysunek 8-31 Zużycie jednostkowe wody w analizowanych budynkach 175

176 DPSPark PKopKal DPSNadg GKMhot DPSArm DPSDyw MAR_budE CPDiPR DDP PMni PTarpL PKunt ZSO5 PLotIka PKopDwor PStrz ZSO2 PRzaMas PLotKus UMWod ZMPBur UMMic ZSO3_PPP PKopKon SOSW2 PRzaLeg PTarpD ZSM ZSO1 G7 MORiW_basa SOSW1 Akc ZSRprak SP5 ZSGH SP12 LO2 ZSO4 SP15 SP16 PSrod SP3 ZSS OPP G6 SP4 ZSRglow SP18 SP9 LO1 BM G9 CKT ZSE ZSBiP ZST KSWis MSP1 MAR_budA G4 CKU MUZ CKP Cena jednostkowa wody [zł/m2/rok] A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe 10,0 Obiekty Wartość średnia 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 Rysunek 8-32 Ceny wody w analizowanych budynkach 8.9 Klasyfikacja obiektów Priorytet działań w zakresie modernizacji obiektów, a także zmniejszania kosztów energii na ogrzewanie oraz obciążenia środowiska ustalono na podstawie klasyfikacji do grup G1 G4. Granicę podziału stanowi średni koszt mediów energetycznych wykorzystywanych do ogrzewania (średnia arytmetyczna kosztów poszczególnych obiektów) oraz założony poziom jednostkowego zużycia energii w wysokości 0,45 GJ/m 2 /rok możliwego do osiągnięcia w wyniku modernizacji. Ten poziom wskaźnika zużycia energii na potrzeby cieplne dla przeciętnego obiektu edukacyjnego można uzyskać w wyniku prowadzenia działań termomodernizacyjnych. Generalna klasyfikacja obiektów do grup G1, G2, G3 oraz G4 została przedstawiona w tabeli Do grupy G1 o najwyższym priorytecie działań, według kryteriów najwyższego kosztu rocznego za media energetyczne oraz jednostkowego zużycia wszystkich paliw i energii, zaliczono obiekty, które są lub powinny zostać objęte postępowaniem przedinwestycyjnym: przeglądy wstępne, audyty energetyczne, projekty techniczne i po potwierdzeniu efektywności ekonomicznej i wykonalności finansowej winny być zrealizowane programowe inwestycje. Grupa G2, charakteryzująca się wysokim jednostkowym zużyciem paliw i energii oraz umiarkowanymi kosztami rocznymi również wymaga działań diagnostycznych oraz inwestycyjnych. W grupach G3 i G4 uzasadnione są jedynie działania bezinwestycyjne, polegające np. na bieżącym zarządzaniu energią, rozwiązaniu problemu optymalnego doboru taryf, zmiany głównego nośnika zasilania (optymalizacja kosztów jednostkowych mediów). Analizie poddano 63 obiekty, GKMhot nie podał zużyć i kosztów na cele ogrzewania za rok

177 Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy-miasto Grudziądz Tabela 8-9 Zużycie i koszty mediów energetycznych Koszty energii [zł] Min 32,41 Średnia 1 312,05 Max 5 737,55 Suma ,90 Jednostkowe zużycie energii 2 [GJ/m ] 0,16 Średnia 0,46 Max 1,54 Poziom użytkownika 0,45 Wskaźniki średnie 1,6 Wskaźnik zużycia energii [GJ/m2/rok] Min Wskaźniki poszczególnych obiektów Poziom odniesienia 1,4 G2 G1 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 G3 0,2 G4 0, Koszt roczny [zł/rok] Rysunek 8-33 Klasyfikacja obiektów do poszczególnych grup priorytetowych 177

178 Lp. Identyfikator Analizowany ROK Powierzchnia ogrzewana Koszty mediów energetycznych [zł] Jednostkowe zużycie energii [GJ/m2] GRUPA A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe Do poszczególnych Grup zakwalifikowano następującą liczbę obiektów: Grupa G ,9% Grupa G ,3% Grupa G ,9% Grupa G ,9% Obiekty z grupy G2 stanowią drugą co do wielkości grupę obiektów w ogólnej liczbie analizowanych obiektów. Są to jednostki o dużym jednostkowym zużyciu energii oraz stosunkowo niskich kosztach rocznych. W grupie G1 znalazło się 10 obiektów, co stanowi 15,9% wszystkich obiektów w analizowanej grupie. To w tych grupach działania modernizacyjne mogą przynieść największe efekty energetyczne, finansowe i ekologiczne. Zestawienie wszystkich analizowanych obiektów wraz z klasyfikacją do poszczególnych grup znajduje się w poniższej tabeli. Tabela 8-10 Klasyfikacja obiektów do poszczególnych gryp priorytetowych 1 MAR_budE ,54 G2 2 ZSO3_PPP ,14 G1 3 DPSNadg ,92 G1 4 OPP ,88 G2 5 PKopKal ,79 G2 6 PMni ,71 G2 7 DPSArm ,68 G2 8 ZSRprak ,67 G2 9 KSWis ,65 G2 10 SOSW ,64 G1 11 DPSDyw ,64 G1 12 UMMic ,63 G2 13 PKunt ,63 G2 14 PTarpL ,61 G2 15 CPDiPR ,60 G2 16 PKopDwor ,59 G2 17 CKT ,58 G1 18 ZMPBur ,55 G1 19 DDP ,55 G2 20 MSP ,53 G2 21 LO ,52 G1 22 ZSM ,51 G2 23 PLotIka ,51 G2 24 SP ,50 G2 178

179 Lp. Identyfikator Analizowany ROK Powierzchnia ogrzewana Koszty mediów energetycznych [zł] Jednostkowe zużycie energii [GJ/m2] GRUPA A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe 25 ZSGH ,50 G1 26 PRzaMas ,49 G2 27 G ,49 G2 28 ZST ,48 G1 29 ZSO ,46 G2 30 DPSPark ,46 G1 31 SP ,46 G2 32 CKP ,45 G3 33 SP ,44 G4 34 G ,43 G4 35 ZSO ,43 G3 36 G ,42 G4 37 ZSBiP ,41 G3 38 G ,40 G4 39 MAR_budA ,40 G4 40 ZSE ,39 G3 41 MUZ ,38 G3 42 SP ,38 G4 43 ZSO ,38 G3 44 SP ,37 G4 45 ZSO ,37 G3 46 PTarpD ,36 G4 47 SP ,36 G4 48 SP ,36 G4 49 PStrz ,35 G4 50 BM ,35 G4 51 CKU ,35 G3 52 LO ,35 G4 53 Akc ,35 G4 54 ZSRglow ,35 G3 55 SOSW ,33 G3 56 PRzaLeg ,32 G4 57 ZSS ,31 G4 58 PLotKus ,30 G4 59 PKopKon ,28 G4 60 PSrod ,22 G4 61 MORiW_basadm ,21 G4 62 SP ,19 G4 63 UMWod ,16 G4 179

180 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe Zarządzanie energią w budynkach użyteczności publicznej Niezależnie od realizacji działań termomodernizacyjnych w mieście Grudziądz proponuje się realizację programu Zarządzania energią w budynkach użyteczności publicznej. Zarządzanie budynkami odbywa się na dwóch poziomach: zarządzania pojedynczym budynkiem, zarządzania zespołem budynków (związane z długoterminowymi decyzjami, często o charakterze strategicznym). Zarządzanie budynkiem z punktu widzenia energii to m. in.: - określenie zużycia poszczególnych nośników energii, - określenie sezonowych zmian zużycia energii, - określenie sposobów zmniejszenia zużycia energii (audyt), - hierarchizacja przedsięwzięć mających na celu oszczędność energii, - wprowadzanie w życie poszczególnych metod racjonalnej gospodarki energią, - dokumentowanie podejmowanych działań, - raportowanie. Poprzez szkolenia zarządców oraz zbieranie i analizę danych dotyczących budynków istnieje możliwość wykorzystania wszystkich opłacalnych (bezinwestycyjnych lub niskonakładowych) możliwości zmniejszenia kosztów eksploatacji budynków. Taka baza danych jest również niezastąpionym narzędziem ułatwiającym przygotowanie gminnych, powiatowych planów modernizacji budynków użyteczności publicznej (określenie zadań priorytetowych oraz źródeł finansowania i harmonogramu działań). Co można osiągnąć poprzez odpowiednie zarządzanie infrastrukturą? - zmniejszenie kosztów eksploatacyjnych budynków, - zmniejszenie zużycia energii od 3 do 15% w sposób bezinwestycyjny lub niskonakładowy oraz nawet do 60% poprzez działania inwestycyjne, - kontrolę nad zarządzanymi budynkami, - poprawę stanu technicznego budynków, - zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska wynikającego z eksploatacji budynków, - uporządkowanie i skatalogowanie wszystkich zasobów, - ujednolicenie formy informacji o zasobach, - wiedzę na temat stanu technicznego posiadanych budynków, - wiedzę o zużyciu i kosztach mediów w zarządzanych budynkach, - pomoc w przygotowywaniu różnego rodzaju raportów, - pomoc w zaplanowaniu i hierarchizacji inwestycji (przede wszystkim wybór budynków, w których w pierwszej kolejności powinien zostać wykonany audyt i przeprowadzone prace termomodernizacyjne), - pomoc w realizacji polityki zrównoważonego rozwoju w gminach, - pomoc w opracowywaniu planów termomodernizacyjnych dla gmin i powiatów. 180

181 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe Odpowiednie zarządzanie energetyczne w budynkach daje więc szereg korzyści, ale i wymaga od zarządcy, administratora oraz użytkowników podjęcia szerokiej gamy działań, współpracy i zaangażowania. Działania w ramach zarządzania energetycznego przedstawiono na poniższym schemacie: Kontrola zużycia energii rejestracja uwzględnianie warunków pogodowych ocena zużycia Analiza budynku rejestracja danych budynku diagnoza przybliżona diagnoza szczegółowa ustalenie wskaźników energetycznych Stworzenie i uzupełnianie energetycznej bazy danych obiektu Planowanie i koordynacja przedsięwzięć na rzecz oszczędzania energii Przedsięwzięcia nieinwestycyjne i niskonakładowe optymalizacja czasu przebywania użytkowników w budynku, optymalizacja wykorzystania instalacji (np.: regulacja temperatury) stała kontrola techniczna instalacji okresowa weryfikacja umów o dostarczanie energii uświadomienie i umotywowanie użytkowników - podnoszenie kwalifikacji szkolenie i motywowanie personelu Przedsięwzięcia inwestycyjne technologie budowlane, instalacyjne, technologie oświetleniowe ustalenie list priorytetów planowanie renowacji planowanie finansowania realizacja przedsięwzięć budowlanych, instalacyjnych i elektrotechnicznych doradztwo w zakresie projektowania Rysunek 8-34 Schemat działań w ramach zarządzania energią 181

182 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe Opis możliwości stosowania środków poprawy efektywności energetycznej Do działań inwestycyjnych związanych z poprawą efektywności energetycznej w obiektach użyteczności publicznej zalicza się działania: Dodatkowe zaizolowanie stropu nad najwyższą kondygnacją - zmniejszenie strat ciepła przez ten element konstrukcji budynku poprzez wykonanie dodatkowej izolacji cieplnej. Jeżeli wykonanie wspomnianej izolacji nie jest możliwe bez naruszania pokrycia dachu, należy to przedsięwzięcie połączyć z remontem pokrycia. Dodatkowe zaizolowanie stropu nad piwnicami - zmniejszenie strat ciepła przez ten element konstrukcji budynku poprzez wykonanie dodatkowej izolacji cieplnej od strony piwnic. Przedsięwzięcie to z reguły nie wymaga dodatkowych prac remontowych. Dodatkowe zaizolowanie ścian zewnętrznych - zmniejszenie strat ciepła przez ten element konstrukcji budynku poprzez wykonanie dodatkowej izolacji cieplnej wraz z zewnętrzną warstwą elewacyjną. Rozważanie tego przedsięwzięcia jest szczególnie wskazane w przypadkach kiedy konieczne jest wykonanie remontu elewacji zewnętrznych. Wymiana okien na nowe o lepszych własnościach termoizolacyjnych - zmniejszenie strat ciepła przez ten element konstrukcji budynku poprzez zastąpienie okien istniejących, oknami o niższym współczynniku przenikania ciepła U. Rozważanie tego przedsięwzięcia jest szczególnie wskazane w przypadkach kiedy okna istniejące są w bardzo złym stanie technicznym i konieczna jest ich wymiana na nowe. Zamurowanie części okien - zmniejszenie strat ciepła poprzez likwidację części otworów okiennych w obiekcie. Przedsięwzięcie to powinno być wykonane w taki sposób, aby spełnione były wymagania norm i przepisów dotyczące naturalnego oświetlenia pomieszczeń. Uszczelnienie okien i ram okiennych - zmniejszenie strat ciepła spowodowanych nadmierną infiltracją powietrza zewnętrznego. Przedsięwzięcie to powinno się rozważać jeżeli okna istniejące są w dobrym stanie technicznym lub wymagają niewielkich prac remontowych. Uszczelnienia powinny być wykonane w taki sposób aby zapewnić wymagane normą lub odrębnymi przepisami wielkości strumieni powietrza wentylacyjnego w pomieszczeniach. Montaż okiennic lub zewnętrznych rolet zasłaniających okna - przedsięwzięcie to może być rozpatrywane jako alternatywa dla wymiany okien w przypadku, kiedy ich stan techniczny jest zadowalający, a współczynnik przenikania ciepła U stosunkowo wysoki 3.0 W/(m 2 K). Montaż tzw. "wiatrołapów" (otwartych lub zamkniętych dodatkowymi drzwiami). Montaż zagrzejnikowych ekranów refleksyjnych - zmniejszenie strat ciepła przez fragmenty ścian zewnętrznych, na których zainstalowane są grzejniki i skierowanie ciepła do 182

183 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe pomieszczenia. Przedsięwzięcie szczególnie polecane dla budynków, w których nie przewiduje się dodatkowej izolacji termicznej na ścianach zewnętrznych. zastosowanie odzysku ciepła z powietrza wentylacyjnego - zmniejszenie zużycia ciepła do podgrzewania powietrza wentylacyjnego. Wprowadzenie przedsięwzięcia powinno się rozważać w odniesieniu do obiektów/pomieszczeń wymagających mechanicznych układów wentylacji. Działania dotyczące poprawy sprawności źródeł ciepła grzewczego (w tym również węzłów cieplnych) i/lub wewnętrznych instalacji grzewczych: montaż lub wymiana wewnętrznej instalacji c.o. - zastosowanie instalacji o małej pojemności wodnej wyposażonej w nowoczesne grzejniki o rozwiniętej powierzchni lub konwekcyjne, montaż systemu sterowania ogrzewaniem - system sterowania powinien umożliwiać co najmniej regulację temperatury wewnętrznej w zależności od temperatury zewnętrznej oraz realizację tzw.»obniżeń nocnych«i»obniżeń weekendowych«, montaż przygrzejnikowych zaworów termostatycznych wraz z podpionowymi zaworami regulacyjnymi, zapewniającymi stabilność hydrauliczną wewnętrznej instalacji grzewczej, kompletna wymiana istniejącego źródła ciepła opalanego paliwem stałym (węgiel, koks) na nowoczesne opalane paliwami przyjaznymi dla środowiska (gaz ziemny, gaz płynny, olej opałowy, odpady drzewne, węgiel typu Ekogroszek, itp.). Działania dotyczące ciepłej wody użytkowej: montaż izolacji termicznej na elementach instalacji c.w.u. - zaizolowanie wymienników, zasobników, instalacji rozprowadzającej i przewodów cyrkulacyjnych c.w.u., montaż zaworów regulacyjnych na rozprowadzeniach c.w.u. zapewniających regulację hydrauliczną systemu c.w.u., montaż układu automatycznej regulacji c.w.u., układ powinien zapewniać regulację temperatury c.w.u. w zasobniku oraz przydzielać priorytet grzania c.w.u. - umożliwia to uniknięcie zamówienia mocy do celów c.w.u., sterować w trybie»start/stop«pracą pompy cyrkulacyjnej c.w.u. w zależności od temperatury wody na powrocie cyrkulacji do zasobnika, zmiana systemu przygotowania c.w.u. w obiektach z centralnie przygotowywaną c.w.u., a niewielkim jej zużyciem, uzasadnione może być przejście z systemu centralnego na lokalne urządzenia do przygotowania c.w.u.. Działania dotyczące urządzeń technologicznych w kuchniach i pralniach: Wymiana urządzeń wyposażenia technologicznego na bardziej efektywne, efektywność powinna być oceniona energetycznie i ekonomicznie, bowiem nie zawsze sprawniejsze urządzenie zapewnia zmniejszenie kosztów uzyskania efektu końcowego (np. przygotowania posiłku czy też wyprania 183

184 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe określonej ilości bielizny). W rachunku ekonomicznym należy uwzględnić koszty kapitałowe (koszty zakupu nowych, sprawniejszych urządzeń). Dla wiarygodnego rozliczenia efektów wprowadzonych przedsięwzięć proponuje się monitorowanie zużycia zgodnie z przyjętymi zasadami (ewidencjonowanie danych w funkcjonującej bazie danych). Dane wprowadzone do bazy, przed i po wprowadzeniu przedsięwzięć, stanowić będą podstawę rozliczeń. Poniżej omówiono czynniki korygujące zużycie. Stopniodni Stopniodni to miara zewnętrznych warunków temperaturowych występujących w danym okresie (tygodnia, miesiąca, roku). Wykorzystuje się je do standaryzowania zużycia energii do celów grzewczych, dla umożliwienia porównań pomiędzy kolejnymi sezonami grzewczymi. Stopniodni dla dłuższego przedziału czasu (tydzień, miesiąc, rok) oblicza się poprzez sumowanie dziennych wartości stopniodni. Temperatury wewnętrzne w obiekcie Proponuje się wyznaczenie 3 punktów w obiekcie, w których mierzona będzie temperatura wewnętrzna. Jeden punkt na korytarzu, kolejny w pomieszczeniu o największej kubaturze ogrzewanej i ostatni w przeciętnym pomieszczeniu użytkowym obiektu. Jako temperaturę wewnętrzną do celów rozliczeniowych przyjmuje się średnią arytmetyczną ze wspomnianych trzech punktów. Odczytów należy dokonywać codziennie o stałej porze lub zainstalować urządzenia rejestrujące. Stopień wykorzystania obiektu Stopień wykorzystania obiektu to liczba godzin faktycznego użytkowania obiektu w stosunku do czasu kalendarzowego wyrażonego w godzinach w kolejnych miesiącach roku. Możliwe są dwa sposoby określenia godzin użytkowania obiektu: codzienne ewidencjonowanie godzin rozpoczęcia i zakończenia użytkowania obiektu, zdefiniowanie powtarzalnego (np. tygodniowego) harmonogramu użytkowania obiektu w poszczególnych miesiącach roku bazowego i roku rozliczeniowego. Rozliczenie efektów wprowadzenia przedsięwzięć dokonuje się poprzez porównanie standaryzowanych, skorygowanych zużyć energii. Zużycie standaryzowane to zużycie odniesione do znormalizowanej ilości stopniodni (dlatego konieczna jest znajomość temperatur zewnętrznych i wewnętrznych na podstawie których wyznacza się faktyczną ilość stopniodni w sezonie grzewczym aby taka standaryzacja była możliwa). Zużycie skorygowane, to zużycie standaryzowane, w którym uwzględniono również zmienność stopnia wykorzystania obiektu. 184

185 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe Jeżeli możliwości techniczne są niewystarczające dla wiarygodnego określenia zużycia skorygowanego, poprzestaje się na określeniu zużycia standaryzowanego. Po przeprowadzeniu inwentaryzacji, uzyskaniu podstawowych informacji o stanie obiektów i po wprowadzeniu pierwszych przedsięwzięć należy ocenić skuteczność zrealizowanych działań. To jest pierwszy krok do wprowadzenia nowego procesu monitoringu sytuacji energetycznej budynku. Jeżeli informacje o zużyciu nośników energii i zmianie sytuacji energetycznej aktualizowane są okresowo, możliwie często, to pojawiają się nowe możliwości w zakresie identyfikacji przedsięwzięć racjonalizujących zużycie energii. Monitoring to proces, którego celem jest gromadzenie informacji, głównie o zużyciu i kosztach mediów, w odstępach np.: miesięcznych, które będą pomocne w bieżącym zarządzaniu tymi obiektami. Innymi słowy, obserwując na bieżąco zmiany wielkości zużywanych mediów oraz ponoszone koszty będzie można oceniać stan wykorzystania energii oraz budżetu, wykrywać wszelkie nieprawidłowości w funkcjonowaniu obiektu i bezzwłocznie reagować, minimalizując straty. W szczegółach korzyści z prowadzonego monitoringu to: - ocena bieżącego zużycia nośników energetycznych, - ocena bieżących kosztów zużycia nośników energetycznych i wody, - ocena stopnia wykorzystania budżetu, - wykrywanie stanów awaryjnych i nieprawidłowości w funkcjonowaniu obiektu, - bieżące określenie wpływu realizowanych przedsięwzięć i podejmowanych działań. Obrazowo schemat postępowania w trakcie prowadzenia monitoringu przedstawiono na poniższym diagramie (rys. 8-35). Docelowo, przy dużej ilości obiektów monitoring powinien być prowadzony przy pomocy systemów automatycznego zbierania danych bezpośrednio do systemów informatycznych. 185

186 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe Rysunek 8-35 Przykładowy algorytm monitoringu Racjonalizacja w zakresie użytkowania energii elektrycznej w budynkach użyteczności publicznej Istnieje również możliwość uzyskania wymiernych oszczędności w zakresie energii elektrycznej. Jak wspomniano wcześniej udział użyteczności publicznej w całkowitym zużyciu energii elektrycznej w gminie wynosi zaledwie 1%. Potencjał techniczny racjonalizacji zużycia energii elektrycznej zawiera się w granicach od 15% do 70%. Wyższe wartości dotyczą tych budynków, gdzie do oświetlenia stosuje się jeszcze tradycyjne oświetlenie żarowe i potencjał redukcji zużycia na tle innych inwestycji energetycznych jest bardzo opłacalny, ponieważ okres zwrotu waha się zazwyczaj w granicach 3-6 lat. Sytuacja taka ma miejsce, gdy jest spełniony wymagany komfort oświetleniowy, ale niestety doświadczenie pokazuje, że bardzo często występuje niedoświetlenie pomieszczeń zwłaszcza w obiektach edukacyjnych, które nierzadko sięga 50% wymaganego natężenia światła. Oszczędność kosztów w budynkach użyteczności publicznej to płaszczyzna, na której gmina może osiągnąć najwięcej efektów, ponieważ są to obiekty utrzymywane właśnie z budżetu miasta. Zaleca się, aby przy planach modernizacji już na etapie audytu energetycznego wymagać od audytorów rozszerzenia zakresu audytu o część oświetleniową. Jest to działanie ponad 186

187 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe standardowy zakres audytu (może stanowić załącznik), natomiast w bardzo dokładny sposób pokazuje możliwości osiągnięcia korzyści w zakresie modernizacji źródeł światła. w wyniku racjonalizacji zużycia energii właśnie Ponadto poprawa jakości światła to nie tylko efekt w postaci mniejszych rachunków za energię elektryczną lecz również bardzo trudna do zmierzenia korzyść społeczna, wynikająca z poprawy pracy czy nauki wpływająca na zdrowie osób przebywających w takich pomieszczeniach nierzadko przez wiele godzin w ciągu dnia. Przedsięwzięcia racjonalizacji zużycia energii elektrycznej podejmowane będą przez gospodarzy budynków w aspekcie zmniejszania kosztów energii elektrycznej bądź często w ramach poprawy niedostatecznego oświetlenia. Ponadto istnieje olbrzymi potencjał oszczędzania energii w urządzeniach biurowych, natomiast nadal użytkownicy tych urządzeń przy ich zakupie nie kierują się ich parametrami energetycznymi. Zaleca się, aby wprowadzić procedurę zakupów urządzeń zasilanych energią elektryczną na zasadach tzw. zielonych zamówień, przy wyborze których efektywność energetyczna jest podstawowym poza parametrami użytkowymi elementem decydującym o wyborze danego urządzenia. Dotyczy to przede wszystkim urządzeń biurowych używanych w szkołach i Urzędzie Miejskim, jak i urządzeniach AGD stosowanych w szkolnych kuchniach. Finansowanie podobne jak w przypadku racjonalizacji zużycia ciepła musi być realizowane przy udziale przede wszystkim środków miasta, czasami korzysta się z finansowania przez tzw. "trzecią stroną" Propozycja przedsięwzięć w grupie mieszkalnictwo Gospodarstwa domowe są na pierwszym miejscu, co do wielkości użytkownikiem gazu ziemnego. Udział gospodarstw domowych w całkowitym zapotrzebowaniu na poszczególne nośniki sieciowe jest następujący: ciepło sieciowe 43,2%, gaz ziemny 49,7%, energia elektryczna 33,6%. Średnie jednostkowe zapotrzebowanie na ciepło w budynkach mieszkalnych na cele grzewcze na terenie miasta Grudziądza wynosi ok. 0,49 GJ/m 2 /rok dla budynków mieszkalnych jednorodzinnych oraz ok. 0,53 GJ/m 2 /rok dla budynków mieszkalnych wielorodzinnych. Wskaźniki te są zatem ok. 1,5 razy wyższe niż w obecnie wznoszonych budynkach mieszkalnych. Budynki mieszkalne posiadają łączną powierzchnię 2 175,3tys.m 2 (w tym budynki wielorodzinne 1 618,4 tys. m 2 oraz budynki jednorodzinne 556,8 tys. m 2 ). Zużycie energii do celów grzewczych w budynkach mieszkalnych zależy od różnych czynników, na niektóre z nich mieszkańcy nie mają wpływu, jak np. położenie geograficzne domu. Polska podzielona jest na 5 stref klimatycznych z uwagi na temperatury zewnętrzne w okresie zimowym. 187

188 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe Najzimniej jest w V strefie, tj. na południu w Zakopanem i na północnym-wschodzie (Ełk, Suwałki), natomiast najcieplej jest w strefie I na północnym-zachodzie w pasie od Gdańska do Myśliborza, który leży pomiędzy Szczecinem a Gorzowem Wielkopolskim. Rejon województwa, w którym znajduje się miasto Grudziądz leży w II strefie klimatycznej, dla której zewnętrzna temperatura obliczeniowa wynosi 20 o C poniżej zera. Kolejną sprawą jest usytuowanie budynku. Budynek w centrum miasta zużyje mniej energii niż taki sam budynek usytuowany na otwartej przestrzeni lub wzniesieniu. Wiele budynków nie posiada dostatecznej izolacji termicznej, a więc straty ciepła przez przegrody są duże. W uproszczeniu można przyjąć, że ochrona cieplna budynków wybudowanych przed 1981 r. jest słaba, przeciętna w budynkach z lat , dobra w budynkach powstałych w latach i w końcu bardzo dobra w budynkach zbudowanych po 1995 r. Energochłonność wynika zatem z niskiej izolacyjności cieplnej przegród zewnętrznych, a więc ścian, dachów i podłóg. Duże straty ciepła powodują także okna, które nierzadko są nieszczelne i niskiej jakości technicznej. Drugą ważną przyczyną dużego zużycia paliw i energii, a tym samym wysokich kosztów za ogrzewanie jest niska sprawność układu grzewczego. Wynika to przede wszystkim z niskiej sprawności samego źródła ciepła (kotła), ale także ze złego stanu technicznego instalacji wewnętrznej, która zwykle jest rozregulowana, a rury źle izolowane i podobnie jak grzejniki zarośnięte osadami stałymi. Ponadto brak jest możliwości łatwej regulacji i dostosowania zapotrzebowania ciepła do zmieniających się warunków pogodowych (automatyka kotła) i potrzeb cieplnych w poszczególnych pomieszczeniach (przygrzejnikowe zawory termostatyczne). Sprawność domowej instalacji grzewczej można podzielić na 4 główne składniki. Pierwszym jest sprawność samego źródła ciepła (kotła, pieca). Można przyjąć, że im starszy kocioł tym jego sprawność jest mniejsza, natomiast sprawność np. pieców ceramicznych (kaflowe) jest o około połowę mniejsza niż dla kotłów. Dalej jest sprawność przesyłania wytworzonego w źródle (kotle) ciepła do odbiorników (grzejniki). Jeżeli pomieszczenie ogrzewamy np. piecem ceramicznym strat przesyłu nie ma, gdyż źródło ciepła znajduje się w ogrzewanym pomieszczeniu. Brak izolacji rur oraz wieloletnia eksploatacja instalacji bez jej płukania z pewnością powodują obniżenie jej sprawności. Trzecim składnikiem jest sprawność wykorzystania ciepła, która związana jest m.in. z usytuowaniem grzejników w pomieszczeniu. Ostatnim elementem mocno wpływającym na całkowitą sprawność instalacji jest możliwość regulacji systemu grzewczego. Takie elementy jak przygrzejnikowe zawory termostatyczne w połączeniu z nowoczesnymi grzejnikami o małej bezwładności (szybko się wychładzają oraz szybko nagrzewają) oraz automatyka kotła (np. pogodowa) pozwalają nawet trzykrotnie zmniejszyć stratę regulacji w stosunku do instalacji starej. 188

189 Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy-miasto Grudziądz Strata paliwa 300 kg Strata paliwa 70 kg Strata paliwa 95 kg Strata paliwa 107 kg WĘGIEL 1000 kg Stary niskosprawny kocioł 700 kg Stara zanieszyszczona instalacja c.o. 630 kg Grzejniki nieprawidłowo usytuowane 535 kg Brak automatyki i zaworów termostatycznych WYKORZYSTANE PALIWO 428 kg 43% STARY NISKOSPRAWNY UKŁAD GRZEWCZY Strata paliwa 150 kg Strata paliwa 42 kg WĘGIEL 1000 kg Kocioł retortowy 850 kg Nowa instalacja c.o. 808 kg Strata paliwa 40 kg Nowoczesne grzejniki prawidłowo usytuowane Strata paliwa 38 kg 768 kg Układ z automatyką i zaworami termostatycznymi WYKORZYSTANE PALIWO 730 kg 73% NOWOCZESNY UKŁAD GRZEWCZY Rysunek 8-36 Przykładowe porównanie, starej i nowej instalacji grzewczej Na powyższym rysunku przedstawiono przykładowe porównanie, starej i nowej instalacji grzewczej pokazujące stopień wykorzystania paliwa rokrocznie wkładanego do kotła. Widać stąd, że np. użytkowanie niskosprawnego kotła powoduje 30% stratę paliwa. Jest to wartość typowa dla kotłów około dwudziestoletnich, opalanych paliwem stałym. Natomiast dla nowoczesnych kotłów strata ta wynosi od 10 do 20%. Wszystko to przekłada się oczywiście na zmniejszenie ilości zużytego paliwa, a więc na koszty eksploatacji, ale także na ilość wyemitowanych do powietrza spalin. Tabela 8-11 Zestawienie możliwych do osiągnięcia oszczędności zużycia ciepła w stosunku do stanu przed termomodernizacją dla różnych przedsięwzięć termomodernizacyjnych Sposób uzyskania oszczędności Ocieplenie zewnętrznych przegród budowlanych (ścian, dachu, stropodachu) Wymiana okien na okna szczelne o mniejszym współczynniku przenikania ciepła Wyprowadzenie usprawnień w źródle ciepła, w tym automatyki pogodowej oraz urządzeń regulacyjnych Kompleksowa modernizacja wewnętrznej instalacji c.o. wraz z montażem zaworów termostatycznych we wszystkich pomieszczeniach Obniżenie zużycia ciepła w stosunku do stanu sprzed termomodernizacji 15-25% 10-15% 5-15% 10-25% Zmiany w systemie ogrzewania oraz w skorupie budynku (ściany zewnętrzne, stropy, dach) umożliwiają zmniejszenie zużycia energii cieplnej i obniżenie kosztów. Efekty realizacji poszczególnych przedsięwzięć termomodernizacyjnych są różne w przypadku poszczególnych budynków. 189

190 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe Jednak na podstawie danych z wielu realizacji tego typu przedsięwzięć można określić pewne przeciętne wartości efektów, które przedstawiono w tabeli obok. W tym miejscu należy zwrócić uwagę na fakt, że efekty z poszczególnych przedsięwzięć nie sumują się wprost. Np. jeżeli usprawnienie X daje oszczędność 20% a usprawnienie Y - 30% oszczędności, to nie można wspólnego efektu wyliczyć jako X+Y, a więc 50%. Wynika to z faktu, że efekt jaki niesie usprawnienie Y odnosi się do zużycia już zmniejszonego przez usprawnienie X. W budynkach jednorodzinnych oraz wielorodzinnych na terenie miasta techniczny potencjał racjonalizacji zużycia ciepła przez termomodernizację (w przypadku budynków gdzie nie przeprowadzono termomodernizacji) sięga 50%. Siła i możliwości oddziaływania miasta Grudziądz na decyzje mieszkańców są znacznie ograniczone, a więc można powiedzieć, że jedynym sposobem do podjęcia przez właściciela budynku decyzji o sposobie zaopatrywania budynku w energię jest zachęta właściciela tego budynku do takich działań. Jednym ze sposobów zachęcania jest możliwość wprowadzenia ulg podatkowych. Działania tego typu nie są precedensowymi, ponieważ są w Polsce miasta, które w ten sposób kształtują swoją politykę lokalną. Przykładem takiej gminy w województwie dolnośląskim jest np. gmina Szklarska Poręba. Ulga podatkowa może polegać na tym, że dla budynków mieszkalnych, w których jako główne źródło ciepła stosowane jest wyłącznie źródło proekologiczne, np. paliwo gazowe, olej opałowy, energia elektryczna, wiatrowa i słoneczna, pompa ciepła, a także ekologiczne kotły opalane biomasą; Urząd Miejski w drodze uchwały o wielkości stawek podatkowych może wprowadzić wspomniane ulgi zgodnie z treścią art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 roku o podatkach i opłatach lokalnych Przy określaniu wysokości stawek, o których mowa w ust. 1 pkt. 2, Rada Miasta może różnicować ich wysokość dla poszczególnych rodzajów przedmiotów opodatkowania, uwzględniając w szczególności lokalizację, sposób wykorzystywania, rodzaj zabudowy, stan techniczny oraz wiek budynków Program ograniczenia niskiej emisji na obszarze miasta Miasto Grudziądz zobligowane jest Programem Ochrony Powietrza do sporządzenia Programu Ograniczenia Niskiej Emisji. Gminy realizujące PONE decydują się na częściowe dofinansowanie następujących przedsięwzięć: - montaż kotłów i źródeł proekologicznych, - montaż odnawialnych źródeł energii. W chwili obecnej funkcjonuje w Grudziądzu program dofinansowań gminy do wymiany źródeł ciepła na proekologiczne. Zaleca się przygotowanie kompleksowego Programu Ograniczenia Niskiej Emisji którego zadania mogą być dofinansowane ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu. 190

191 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe Racjonalizacja w zakresie użytkowania energii elektrycznej w budynkach mieszkalnych Potencjał ekonomiczny racjonalizacji zużycia energii elektrycznej w gospodarstwach domowych różni się znacznie w zależności od sposobów użytkowania, a także od stopnia zamożności użytkowników. Jego wielkość szacuje się następująco: - od 50% do 75% w oświetleniu, napędach artykułów gospodarstwa domowego, pralkach, chłodziarkach i zamrażarkach, kuchniach elektrycznych itp., - od 25% do 40% dodatkowo dla zużycia energii elektrycznej do ogrzewania pomieszczeń i przygotowywania ciepłej wody użytkowej. Główne kierunki racjonalizacji to powszechna edukacja i dostęp do informacji o energooszczędnych urządzeniach elektroenergetycznych. W przypadku ogrzewania pomieszczeń potencjał tkwi w termomodernizacji budynków. Możliwości oszczędzania energii w sektorze mieszkaniowym są w polskich gospodarstwach domowych bardzo duże, natomiast świadomość i wiedza użytkowników jest nadal bardzo mała. Możliwości miasta w zakresie działań na tej grupie w sferze inwestycyjnej praktycznie nie występują, natomiast istnieje szeroki zakres możliwości promocji i zwiększania efektywności w gospodarstwach domowych, tym bardziej, iż rachunki za energię w budżetach polskich domostw nadal stanowią ważny i niemały udział. Należy się również spodziewać, że ceny energii, niezależnie od jej postaci, nadal będą rosnąć. Plan zaopatrzenia w energię może oddziaływać w tym zakresie przez stworzenie platformy komunikacji ze społeczeństwem, bądź też nawet do utworzenia gminnego punktu doradczego w zakresie przyjaznych środowisku i energooszczędnych technologii użytkowania energii w budynkach, w tym również energii elektrycznej, który mógłby być razem finansowany przez przedsiębiorstwa energetyczne, producentów urządzeń i gminę w zakresie np. dystrybucji materiałów informacyjnych, ulotek i innych dostarczanych wraz z rachunkami za energię. Zmniejszenie zużycia energii elektrycznej w gospodarstwach może również następować przez wybór przy zakupie i zastosowanie najbardziej efektywnych energetycznie produktów (wybór najbardziej efektywnych urządzeń AGD mogą np. ułatwiać informacje zawarte na stronie internetowej projektu TOPTEN Na podstawie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy-miasto Grudziądz przewiduje się modernizację oświetlenia w częściach wspólnych budynków wielorodzinnych. 191

192 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe 8.11 Propozycja przedsięwzięć w grupie handel i usługi, przedsiębiorstwa oraz grupie przemysł Udział grupy handel, usługi, przedsiębiorstwa w całkowitym zapotrzebowaniu na poszczególne nośniki sieciowe jest następujący: ciepło sieciowe 11,2%, gaz ziemny 20,6%, energia elektryczna 16,5%. Udział grupy przemysł w całkowitym zapotrzebowaniu na poszczególne nośniki sieciowe jest następujący: ciepło sieciowe 37,7%, gaz ziemny 28,7%, energia elektryczna 45,2%. W handlu, usługach oraz przemyśle zużycie energii elektrycznej i cieplnej jest zróżnicowane i łączą je cechy typowe zarówno dla mieszkalnictwa, użyteczności publicznej jak i obszarów produkcyjnych. Z tego względu ekonomiczny potencjał racjonalizacji użytkowania energii elektrycznej w powtarzalnych technologiach energetycznych podobnie jak w przemyśle szacuje się w zakresie od 15% do 28%, natomiast w oświetleniu nawet do 75%. Nie przewiduje się, aby gmina w tej grupie odbiorców realizowała jakiekolwiek inwestycje, siła oddziaływania miasta na użytkowników i właścicieli podmiotów gospodarczych może się sprowadzić jedynie do wzrostu ich świadomości i przedstawienia korzyści, jakie wiążą się z energooszczędnymi działaniami, ponieważ możliwy do osiągnięcia efekt ekonomiczny wydaje się być najsilniejszym argumentem przekonującym. Działania możliwe do realizacji: Pozyskiwanie informacji od przedsiębiorstw energetycznych działających na terenie miasta w zakresie liczby odbiorców oraz zużycia energii w sektorze handlowo-usługowym, a także w zakresie przedsiębiorstw. Porównywanie wskaźników zużycia energii w kolejnych latach: zużycie energii elektrycznej na odbiorcę, zużycie gazu na odbiorcę, zużycie ciepła sieciowego na odbiorcę (jeśli pojawi się taki typ odbiorców). Pozyskiwanie informacji z Urzędu Marszałkowskiego na temat opłat środowiskowych oraz emisji zanieczyszczeń dotyczących terenu Miasta. Przeprowadzenie cyklu szkoleń dla zainteresowanych firm, przedsiębiorstw, uwzględniając w zakresie: sposoby racjonalnego wykorzystania energii w firmie, energooszczędne technologie, zachowania, instalacje, zastosowanie odnawialnych źródeł energii 192

193 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe w budynkach, a także zagadnienia finansowe. Projekcja możliwych do osiągnięcia korzyści. Proponuje się próbę organizacji działań tego typu z wykorzystaniem środków WFOŚiGW lub NFOŚiGW Propozycja przedsięwzięć w grupie oświetlenie Udział zużycia energii elektrycznej na cele oświetlenia ulic w całkowitym zużyciu energii elektrycznej wynosi 2,7%. Na terenie miasta Grudziądz zainstalowanych jest łącznie punktów świetlnych, o łącznej mocy 1 166,92 kw. Właścicielami infrastruktury oświetleniowej są gmina-miasto Grudziądz (3 394 oprawy) oraz spółka ENERGA-Oświetlenie Sp. z o. o. (3 832 oprawy). Wśród wszystkich opraw znajdują się oprawy sodowe oraz 773 oprawy rtęciowe. Energooszczędne systemy oświetlenia pozwalają na obniżenie zużycia energii elektrycznej nawet o 80% (w przypadku lamp sodowych można uzyskać do 50% oszczędności, a w przypadku lamp typu LED nawet do 80% oszczędności). Oprócz modernizacji źródła światła wraz z oprawą, warto rozważyć również wdrożenie automatycznego systemu sterowania pracą oświetlenia ulicznego oraz w przypadku dobudowywania nowych punktów świetlnych montować oprawy energooszczędne. 193

194 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe 9. System monitoringu 9.1 Cel monitorowania Uchwalone przez Radę Miejską Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy-miasto Grudziądz zgodnie z aktualnym brzmieniem Ustawy Prawo energetyczne obowiązują przez okres 15 lat od momentu ich uchwalenia i wymagają aktualizacji co najmniej raz na 3 lata. Potrzeba okresowej oceny stanu realizacji działań oraz aktualizacji i weryfikacji założeń do planu wymaga wdrożenia systemu monitorowania stanu zaopatrzenia miasta w paliwa i energię. Do najważniejszych zadań monitorowania można zaliczyć: możliwość dokonywania okresowych ocen stanu zaopatrzenia miasta pod względem bezpieczeństwa energetycznego, kosztów paliw energii i obciążenia środowiska oraz realizacji założeń do planu miasta w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, śledzenia zmian zapotrzebowania na sieciowe nośniki energii, szczególnie na dynamicznie zmieniającym się rynku ciepła, gromadzenie danych i wykonywanie okresowych diagnoz i kroczącej prognozy dla weryfikacji aktualności przyjętych założeń do przedsięwzięć planów wykonawczych. Celem tego przedsięwzięcia jest: stworzenie systemu monitoringu dla zadań jak wyżej, przygotowanie okresowych ocen i raportów dla głównych podmiotów lokalnych systemów energetycznych oraz dla władz miasta. 9.2 Zakres monitorowania Jako wskaźniki ocen dotyczących zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe proponuje się przyjąć: zmianę (wzrost, spadek) zamówionej mocy w wielkościach bezwzględnych MW i względnie w % do roku poprzedzającego - ogółem i w grupach odbiorców lub taryfowych, zmianę (wzrost, spadek) zużycia w wielkościach bezwzględnych GJ/rok i względnie w % do roku poprzedniego - ogółem i w grupach odbiorców lub taryfowych, 194

195 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe udziały (%) pokrycia zapotrzebowania na ciepło ze skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej, zmiana (wzrost, spadek) strat ciepła od źródeł do odbiorców w wielkościach bezwzględnych GJ/rok i względnie w % do sprzedanego ciepła odbiorcom, krocząca prognoza trendu z ostatnich 5 lat, dotycząca zużycia energii elektrycznej, gazu i ciepła sieciowego, odchylenie prognozy zapotrzebowania na moc i zużycia ciepła wg poszczególnych scenariuszy - ogółem i w grupach odbiorców, zmiana udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie. Dla oceny utrzymania bezpieczeństwa energetycznego: bezpieczną i uzasadnioną ekonomicznie nadwyżkę zainstalowanej mocy w źródłach i urządzeniach w stosunku do zamówionej mocy przez odbiorców i zamówionej mocy w źródłach przez przedsiębiorstwa dystrybucyjne, poziom rentowności przedsiębiorstw energetycznych pozwalający na spłatę inwestycji energetycznych i pokrycie kosztów operacyjnych, ważniejsze jakościowe zagrożenia. Dla oceny racjonalizacji kosztów usług energetycznych: zmiana (wzrost, spadek) średniej ceny sprzedaży ciepła przez źródła ciepła w wielkościach bezwzględnych zł/gj i względnych w % do ceny roku poprzedzającego, w tym również na tle wskaźnika inflacji, zmiana (wzrost, spadek) jednostkowego kosztu ogrzewania u wybranych największych odbiorców ciepła w zł/m 2 rok i względnie do roku poprzedniego, w tym również w warunkach przeliczonych na rok standardowy (umowne stopniodni), porównanie średnich cen wytwarzania ciepła na tle 5-10 wybranych producentów ciepła o zbliżonej mocy zainstalowanej i wielkości produkcji ciepła, porównanie średnich cen zakupu ciepła przez odbiorcę mieszkaniowego dla najbardziej powszechnej taryfy w Grudziądzu i umownych warunków (stosunek mocy do zużycia ciepła) na tle 10 wybranych miast o podobnej liczbie mieszkańców i wielkości systemu ciepłowniczego, porównanie średnich cen sprzedaży energii elektrycznej i gazu ziemnego (w przypadku terytorialnego różnicowania taryf) w wybranych grupach taryfowych na tle innych przedsiębiorstw energetycznych. 195

196 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe Dla oceny postępu w ograniczaniu obciążenia środowiska przez systemy energetyczne: wielkości i ich zmiany (spadek, wzrost) stężeń zanieczyszczeń powietrza w stale monitorowanych jak: opad pyłu, pył zawieszony M10, dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, benzo(a)piren na tle wielkości dopuszczalnych, zmiana (spadek, wzrost) udziału odnawialnych źródeł energii w produkcji i wykorzystaniu ciepła i energii elektrycznej, postęp (narastająca liczba) w wymianie nieefektywnych i zanieczyszczających środowisko małych i średnich kotłów węglowych (o mocy do 1 MW) na wysokosprawne i niskoemisyjne źródła ciepła. Dla oceny realizacji przedsięwzięć założeń do planu: stopień realizacji przedsięwzięć, istotne zagrożenia realizacji i ich skutki na stan zaopatrzenia w paliwa i energię, skoordynowane lub nieskoordynowane plany rozwojowe przedsiębiorstw energetycznych i użytkowników energii w stosunku do założeń. 196

197 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe 10. Podsumowanie/streszczenie w języku niespecjalistycznym 1. Zawartość opracowania Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy-miasto Grudziądz odpowiada pod względem redakcyjnym i merytorycznym wymogom Ustawy - Prawo Energetyczne oraz zleceniu gminy-miasta Grudziądza dla Fundacji na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii w Katowicach. 2. Liczba ludności miasta Grudziądz wynosi około 97 tysięcy mieszkańców. Przewiduje się, że liczba mieszkańców w perspektywie do 2030: - pozostanie na stałym poziomie 2014 roku- wg scenariusza C aktywnego, - zmniejszy się o około 5% (4 730 osób) wg scenariusza B umiarkowanego, - zmniejszy się o około 14% ( osób) wg scenariusza A pasywnego zgodnie z prognozą GUS. 3. Na podstawie danych przedstawiających stan społeczny i gospodarczy miasta Grudziądz można stwierdzić, że nadal występuje szereg negatywnych zjawisk (spadający przyrost naturalny, starzejące się społeczeństwo, itp.). Pozytywne trendy rozwoju to głównie: wyższy od średniej w kraju i w województwie odsetek ludności w wieku produkcyjnym, wysoki i wciąż rosnący udział osób pracujących w stosunku do ogólnej liczby mieszkańców). Określona polityka miasta w zakresie planowania energetycznego powinna niwelować zjawiska negatywne i wpływać korzystnie na rozwój. 4. Trendy społeczno-gospodarcze miasta stanowiły podstawę do wyznaczenia trzech scenariuszy rozwoju społeczno gospodarczego miasta Grudziądza do 2030 roku: pasywnego, umiarkowanego oraz aktywnego. Najbardziej prawdopodobny w rozwoju wydaje się być scenariusz B Umiarkowany. 5. Na podstawie diagnozy stanu istniejącego zapotrzebowanie energetyczne miasta Grudziądza charakteryzują następujące parametry: - całkowite zapotrzebowanie mocy energetycznej wszystkich nośników 654,9 MW, - całkowite roczne zużycie energii w postaci wszystkich nośników 3 628,98 TJ/rok, - zapotrzebowanie mocy cieplnej na cele: ogrzewania pomieszczeń, przygotowanie ciepłej wody użytkowej, bytowe i technologiczne 490,6 MW, w tym głównie grupa: mieszkalnictwa 235,8 MW (44%), - roczne zapotrzebowanie energii cieplnej na cele: ogrzewania pomieszczeń, przygotowanie ciepłej wody użytkowej, bytowe i technologiczne 2 747,3 TJ/rok, w tym głównie w grupie mieszkalnictwa: 1 696,0 TJ/rok (62%). 197

198 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe 6. W związku z przewidywanym rozwojem podmiotów gospodarczych oraz mieszkalnictwa następuje wzrost zapotrzebowania na nośniki energetyczne na terenie miasta Grudziądz. W scenariuszach rozwoju zakłada się, że obszary przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową, usługową oraz zabudowę usługowo-produkcyjną zostaną zagospodarowane do 2014 roku w następującym stopniu: - Scenariusz A 30%, - Scenariusz B 40%, - Scenariusz C 50%. Przyrost zapotrzebowania na nośniki energetyczne wynikający z chłonności terenów wyznaczonych w istniejących i planowanych do opracowania planach miejscowych (scenariusz B) oszacowano na poziomie: - potrzeby grzewcze dla nowych terenów wyniosą 206 TJ, - zapotrzebowanie na moc grzewczą dla nowych terenów wyniesie 72 MW, - zapotrzebowanie na energię elektryczną 17,2 GWh, - zapotrzebowanie mocy energii elektrycznej 30,6 MW. 7. Odbiorcami energii w mieście Grudziądzu są gospodarstwa domowa (52%) oraz obiekty przemysłowe (30%), w następnej kolejności obiekty w grupie handel, usługi, przedsiębiorstwa (13% udziału w rynku energii) oraz obiekty użyteczności publicznej (4%) i oświetlenie uliczne (1%). 8. W zaopatrzeniu w ciepło ogółem w mieście Grudziądz przeważający udział ma ciepło sieciowe (35,5%). Udział pozostałych paliw w bilansie energetycznym miasta jest następujący: węgiel (22,3%), gaz ziemny (17,2%), energia elektryczna (17,1%), drewno (6,6%), olej opałowy (1,1%), propan butan (0,2%). 9. Stan powietrza atmosferycznego w mieście Grudziądzu przedstawia się jako dostateczny. Głównym problemem z zakresu emisji zanieczyszczeń do atmosfery ze źródeł zlokalizowanych w gminie jest niska emisja zanieczyszczeń z palenisk przydomowych, która wyraża się w podwyższonym stężeniu pyłu zawieszonego (na podstawie danych WIOŚ w Bydgoszczy na terenie miasta Grudziądza stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej wielkości stężeń 24-godz. - powyżej 35 w ciągu roku) oraz benzo[a]pirenu zwłaszcza w sezonie grzewczym. 10. Z analizy kosztów ciepła wynika, że najtańszymi nośnikami energii w chwili obecnej są słoma, biomasa oraz węgiel. Umiarkowane koszty wiążą się z ogrzewaniem budynków gazem ziemnym i ciepłem sieciowym. Najdroższymi nośnikami energii jest energia elektryczna oraz gaz płynny (LPG). 198

199 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe 11. W mieście Grudziądz scentralizowany system ciepłowniczy zlokalizowany jest na terenie miejskim. Miejski system ciepłowniczy zaopatrywany jest w ciepło ze źródeł spółki OPEC sp. z o. o., której poszczególne spółki posiadają koncesję na wytwarzanie, przesyłanie, dystrybucję oraz obrót ciepłem. OPEC-INEKO posiada źródło ciepła oraz energii elektrycznej: ul. Budowlanych 7 o mocy nominalnej 200,3 MWt (K1-K3 kotły parowe OR-32, K4 i K5 kotły wodne WR-25, K7 kocioł wodny WR-10). Ponadto na terenie miasta Grudziądz działalność prowadzi także spółka OPEC-TERMO Sp. z o. o., zajmująca się wytwarzaniem ciepła w kotłowniach lokalnych. Na terenie miasta Grudziądz ciepło sieciowe dostarczane jest do odbiorców przez przedsiębiorstwo OPEC-SYSTEM. Na podstawie informacji uzyskanych z Grupy OPEC, przedsiębiorstwo planuje do 2020 r. prowadzenie inwestycji dotyczących wytwarzania ciepła i energii elektrycznej w skojarzeniu, przesyłania i dystrybucji ciepła, czy wytwarzania ciepła w kotłowniach lokalnych. Planowane inwestycje przedstawiono poniżej: wybudowanie dodatkowego kotła biomasowego o mocy 15 MWt na terenie EC Łąkowa, dostarczającą parę technologiczną i energię elektryczną odbiorcom przemysłowym oraz ciepła na potrzeby ogrzewania i podgrzewania ciepłej wody użytkowej odbiorcom w północnej części miasta i oś. Lotnisko wybudowanie elektrociepłowni biomasowej na terenie będącym własnością OPEC przy ul. Rataja w Grudziądzu, o mocy docelowej 50 MWt pracującego w kogeneracji z turbozespołem o mocy 2,5 MWe, jako źródła szczytowego zastępującego szczytowe kotły wodne węglowe z EC Łąkowa, zasilającego południową część miasta: etap I zasilanie os. Mniszek i Rządz, etap II zasilanie oś. Strzemięcin etap zależny od rozwoju i stabilizacji podaży biomasy. Ponadto przedsiębiorstwo planuje szereg innych działań: Budowa instalacji oczyszczania spalin dla CŁ II (kotły K1 do K5) celem zadania jest określenie najkorzystniejszego systemu oczyszczania spalin dla pracujących kotłów w Elektrociepłowni. Modernizacja układu odpylania dla kotła WR-10 zadanie polega na wymianie istniejącego układu odpylania dla kotła WR-10 w CŁ I na nowy celem dostosowania do standardów emisyjnych spalin i hałasu wymaganych prawem i obejmuje wykonanie projektu oraz demontaż istniejącego układu odpylania i montaż nowego układu odpylania. 199

200 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe Poprawa jakości ścieków technologicznych i deszczowych wprowadzanych do Rowu Hermana zadanie polega na modernizacji instalacji oczyszczającej ścieki. Celem zadania jest dotrzymanie wskaźników zanieczyszczeń w ściekach i uzyskanie poziomu niższego o 10% od dopuszczalnych. Poprawa sprawności wytwarzania ciepła. Poprawa efektywności energetycznej. Zwiększenie efektywności przesyłania i dystrybucji ciepła. 12. Operatorem oraz właścicielem infrastruktury gazowej średniego, podwyższonego średniego oraz wysokiego ciśnienia na terenie miasta Grudziądz jest Polska Spółka Gazownictwa sp. z o.o. Oddział w Gdańsku (PSG). Część infrastruktury wysokiego ciśnienia należy do Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Oddział w Świerklanach. Na terenie miasta Grudziądz znajduje się sieć gazowa średniego i wysokiego ciśnienia oraz stacje redukcyjno-pomiarowe będące własnością PSG Oddział w Gdańsku. Ponadto na omawianym terenie działalność prowadzi Operator Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S. A. Oddział w Gdańsku. Spółka eksploatuje następujące obiekty: gazociąg wysokiego ciśnienia DN 500; MOP 8,4 MPa relacji Gustorzyn Reszki, gazociąg wysokiego ciśnienia DN 400; MOP 5,5 MPa relacji Gustorzyn Pruszcz Gdański, gazociąg wysokiego ciśnienia DN 250; MOP 5,5 MPa relacji Turznice Grudziądz, węzeł gazowy wysokiego ciśnienia Mniszek o przepustowości Qn= m3/h. Jak wynika z informacji GAZ-SYSTEM S. A. Oddział w Gdańsku, węzeł gazowy Mniszek posiada znaczne rezerwy przepustowości. Obrotem gazu ziemnego zajmuje się spółka Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S. A. Pomorski Oddział Handlowy w Gdańsku. Według informacji Polskiej Spółki Gazownictwa Sp. z o. o. Oddział w Gdańsku, przedsiębiorstwo planuje budowę gazociągu wysokiego ciśnienia na potrzeby przedsiębiorstwa Schumacher Packaging Zakład Grudziądz Sp. z o. o. PSG zamierza wykorzystać ww. gazociąg do zmiany kierunku zasilania paliwem gazowym miasta Grudziądz poprzez wybudowanie nowej stacji gazowej dla miasta Grudziądz w pobliżu stacji przewidzianej dla Schumacher Packaging Zakład Grudziądz Sp. z o. o. Na podstawie informacji GAZ-SYSTEM S. A. Oddział w Gdańsku, przedsiębiorstwo nie posiada zamierzeń inwestycyjnych na potrzeby gminy miejskiej Grudziądz. 200

201 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe 13. Właścicielem poszczególnych elementów systemu elektroenergetycznego na obszarze miasta Grudziądza jest spółka ENERGA-OPERATOR S. A. Oddział w Toruniu, zwana dalej ENERGA Operator. Na podstawie informacji ENERGA Operator na terenie miasta Grudziądza usytuowane są następujące elementy sieci elektroenergetycznej: a) Stacje elektroenergetyczne 110/15 kv: GPZ Grudziądz Strzemięcin, który jest zasilany przez dwa transformatory o mocy 10 MVA oraz 6,3 MVA (typ TORc-10000/110 oraz TJDCU-6300/115). Średni stopień obciążenia dla T1 oraz T2 wynosi odpowiednio 2,3 MW oraz 1,58 MW, GPZ Grudziądz Śródmieście, który jest zasilany przez dwa transformatory o mocy 16 MVA każdy (typ TORb-16000/110). Średni stopień obciążenia dla T1 oraz T2 wynosi odpowiednio 4,27 MW oraz 4,52 MW, GPZ Grudziądz Rządz, który jest zasilany przez dwa transformatory o mocy 16 MVA oraz 10 MVA (typ TNORCA 16000/110 PNP oraz TORb-10000/110). Średni stopień obciążenia dla T1 oraz T2 wynosi odpowiednio 1,44 MW oraz 1,22 MW, GPZ Grudziądz Świerkocin, który jest zasilany przez jeden transformator o mocy 10 MVA (typ TORb-10000/115). Średni stopień obciążenia wynosi 4,72 MW, GPZ Grudziądz Łąkowa, który jest zasilany przez dwa transformatory o mocy 25 MVA każdy (typ TDN-25000/110-76U1 oraz TORc-25000/110). Średni stopień obciążenia dla T1 oraz T2 wynosi odpowiednio 4,37 MW oraz 6,05 MW, GPZ Grudziądz Mniszek, który nie jest własnością ENERGA Operator. b) Napowietrzne i kablowe linie elektroenergetyczne 110 kv relacji: GPZ Grudziądz Śródmieście GPZ Grudziądz Łąkowa, GPZ Grudziądz Strzemięcin GPZ Grudziądz Śródmieście, GPZ Grudziądz Strzemięcin kierunek Warlubie, GPZ Grudziądz Strzemięcin kierunek Żur, GPZ Grudziądz Węgrowo GPZ Grudziądz Strzemięcin, GPZ Grudziądz GPZ Świerkocin, GPZ Grudziądz Strzemięcin GPZ Grudziądz Mniszek, GPZ Grudziądz Węgrowo GPZ Grudziądz Rządz, GPZ Grudziądz Węgrowo GPZ Chełmno, GPZ Grudziądz Węgrowo GPZ Radzyń, GPZ Grudziądz Węgrowo GPZ Kwidzyn Celuloza, GPZ Grudziądz Węgrowo GPZ Łasin, GPZ Lisewo GPZ Grudziądz Węgrowo, 201

202 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe GPZ Świerkocin Grudziądz Łąkowa. c) Napowietrzne i kablowe linie elektroenergetyczne 15 kv oraz stacje transformatorowe 15/0,4 kv służące do zasilania w energię elektryczną odbiorców na terenie miasta. d) Napowietrzne i kablowe linie elektroenergetyczne 0,4 kv stanowiące elektroenergetyczną sieć rozdzielczą dla zasilania odbiorców na terenie miasta. Ponadto na terenie miasta Grudziądz znajduje się stacja elektroenergetyczna 400/220/110 kv Grudziądz Węgrowo. Jest to stacja dzielona, w której ENERGA Operator jest właścicielem rozdzielni 110 kv, natomiast rozdzielnia 400 kv i 220 kv należy do PSE S. A. Na podstawie informacji Polskich Sieci Elektroenergetycznych S. A. Oddział w Bydgoszczy, stacja elektroenergetyczna Grudziądz Węgrowo połączona jest liniami 400 kv ze stacją elektroenergetyczną 400/110 kv Gdańsk Błonia i stacją elektroenergetyczną 400/110 kv Płock. Ponadto stacja elektroenergetyczna Grudziądz Węgrowo połączona jest liniami 220 kv ze stacją elektroenergetyczną 220/110 kv Jasiniec i stacją elektroenergetyczną 220/110 kv Toruń Elana. Moc transformatorów stacji Grudziądz Węgrowo to: AT1 220/110 kv 160 MVA, AT2 220/110 kv 160 MVA, ATR3 400/220 kv 500 MVA, AT5 400/110 kv 330 MVA. Stacja elektroenergetyczna 400/220/110 kv Grudziądz Węgrowo znajduje się w dobrym stanie technicznym. 14. W zakresie zaopatrzenia w ciepło budownictwa przyjmuje się realizację następujących zadań: - poprawa jakości powietrza, ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza ze źródeł niskiej emisji poprzez eliminowanie tych źródeł oraz realizację przedsięwzięć termomodernizacyjnych (realizacja Programu Ograniczenia Niskiej Emisji na lata ; termomodernizacja budynków użyteczności publicznej; termomodernizacja budynków mieszkalnych); - poprawa sposobu komunikowania się ze społeczeństwem, zmierzające do uzyskania większej akceptowalności zagadnień związanych z systemami zaopatrzenia miasta w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, - promocja ekologicznych nośników energii (wspólnie z przedsiębiorstwami energetycznymi, dystrybutorami ekologicznych paliw oraz producentami niskoemisyjnych technologii) oraz technologii termomodernizacji budynków, - wspólne występowanie (lub firmowanie programów przez gminę) o środki preferencyjne z właścicielami lub administratorami budynków, np. w ramach programów ograniczenia niskiej emisji (NFOŚiGW w Warszawie, krajowe, pomocowe Unia Europejska i inne) w zakresie termomodernizacji tych budynków gmina w ramach swojej działalności może wspierać merytorycznie wnioskodawców. 202

203 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe 15. W zakresie działań, związanych z racjonalizacją użytkowania ciepła oraz energii elektrycznej w obiektach należących do miasta, budynkach mieszkalnych i innych budynkach należących do podmiotów gospodarczych przewiduje się: - realizację działań wynikających z Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy-miasto Grudziądz, - popularyzowanie wśród indywidualnych mieszkańców działań mających na celu ograniczenie zużycia energii w budynkach mieszkalnych, - zaleca się termomodernizację w budynkach należących do miasta tj. ocieplenie przegród zewnętrznych, montaż zaworów termostatycznych, montaż automatyki w kotłowniach zasilających budynki użyteczności publicznej oraz modernizacja źródeł ciepła, z wykorzystaniem zewnętrznych środków finansowych oferowanych w ramach oferty krajowych funduszy ochrony środowiska, - należy wprowadzić monitoring zużycia energii, paliw (również wody) oraz kosztów w budynkach użyteczności publicznej (np. poprzez wdrożenie Programu Zarządzania Energią w Budynkach Użyteczności Publicznej), - organizację, planowanie i finansowanie działań związanych z modernizacją źródeł ciepła i działań termomodernizacyjnych. 16. W zakresie rozwoju energetyki odnawialnej na terenie miasta proponuje się: - zastosowanie kolektorów słonecznych w części budynków zarządzanych przez Urząd Miejski (szkoły, obiekty sportowe) oraz popularyzację tego typu urządzeń wśród właścicieli budynków jednorodzinnych oraz podmiotów gospodarczych, - ulgi podatkowe dla mieszkańców, którzy zastępują konwencjonalne ogrzewanie (węglowe) na systemy oparte o źródła odnawialne - Rada Miejska przy uchwalaniu stawek podatkowych może wprowadzić również ulgi podatkowe wspierając działania proekologiczne, - wymiana oświetlenia wewnętrznego budynków użyteczności publicznej na efektywne ekologicznie ze wspomaganiem fotowoltaicznym, - zastosowanie pomp ciepła czy układów wentylacji mechanicznej współpracujących z gruntowymi wymiennikami ciepła (np. w budynkach mieszkalnych, budynkach użyteczności publicznej i budynkach handlowo usługowych), - wykorzystanie istniejącego energetycznego potencjału biomasy (drewno, słoma) na miejscu (np. w gospodarstwach rolnych), - możliwość budowy farm fotowoltaicznych oraz montażu ogniw fotowoltaicznych na dachach budynków użyteczności publicznej, budynków mieszkalnych, usługowych, handlowych i innych. 17. Niniejszy projekt aktualizacji założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy-miasto Grudziądz stanowi dla Prezydenta Miasta Grudziądza podstawę do przeprowadzenia procesu legislacyjnego zgodnie z art. 19. Ustawy - Prawo energetyczne, który 203

204 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe zakończy się uchwaleniem Aktualizacji założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy-miasto Grudziądz. 18. Plany rozwoju przedsiębiorstw energetycznych są zbieżne z niniejszymi założeniami, dlatego też zgodnie z Ustawą - Prawo energetyczne w chwili obecnej nie ma potrzeby realizacji Projektu planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy-miasto Grudziądz. 19. Wytyczne dotyczące stosowania opisów w opracowywanych lub aktualizowanych miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego w zakresie zasad ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego (ochrona powietrza) oraz zasad modernizacji, rozbudowy i budowy systemów infrastruktury technicznej : - system zaopatrzenia w ciepło przewiduje się stosowanie proekologicznych źródeł indywidualnych (źródła na olej opałowy, biomasę, niskoemisyjne kotły węglowe, źródła na gaz ziemny), ciepła sieciowego oraz źródeł odnawialnych, - system pokrycia potrzeb bytowych wszystkie potrzeby bytowe będą pokrywane przy użyciu gazu ziemnego, płynnego oraz energii elektrycznej, - system zaopatrzenia w energię elektryczną ustala się obowiązek rozbudowy sieci elektroenergetycznej w sposób zapewniający obsługę wszystkich istniejących i projektowanych obszarów zabudowy w sytuacji pojawienia się takiej potrzeby. 20. Prezydent sprawujący nadzór nad bezpieczeństwem energetycznym miasta w ramach współpracy z przedsiębiorstwami energetycznymi zorganizuje system monitorowania: - aktualizacji planów i rozwoju systemów energetycznych na terenie miasta Grudziądza, uwzględniającej potrzeby wynikające z obecnych i przygotowywanych planów miejscowych, - realizacji ustaleń planów miasta i planów rozwojowych przedsiębiorstw energetycznych na terenie miasta Grudziądza, - zgodności realizacji planów rozwojowych przedsiębiorstw energetycznych z ustaleniami Założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy-miasta Grudziądza, - zakresu, standardu i kosztów usług energetycznych, w tym wdrażania programów i współfinansowania przez przedsiębiorstwa energetyczne przedsięwzięć i usług zmierzających do zmniejszenia zużycia paliw i zużycia energii u odbiorców, - aktualnego i prognozowanego zapotrzebowania w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. 21. Uchwalona przez Radę Miejską Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy-miasto Grudziądz zgodnie z aktualnym brzmieniem Ustawy - Prawo energetyczne obowiązuje przez okres 15 lat od momentu ich uchwalenia i wymaga aktualizacji co najmniej raz na 3 lata. 204

205 A k tualizacja z a łożeń do pla n u z a op a trzenia w ciepło energię elektryczną i paliw a gazowe Załączniki Załącznik 1 - Lista miejskich budynków użyteczności publicznej. Załącznik 2 - Odpowiedzi gmin dotyczące współpracy między gminami. 205

206 Załącznik 1 Wykaz miejskich obiektów użyteczności publicznej Lp. Nazwa obiektu Liczba budynków Adres 1. Klub Akcent w Grudziądzu 1 Wybickiego 38/40 2. Biblioteka Miejska im. W. Kulerskiego 1 Legionów Centrum Kształcenia Praktycznego 2 Czarnieckiego 5/7 4. Centrum Kultury Teatr 1 Teatralna Centrum Kształcenia Ustawicznego im. ks. Stanisława Staszica Centrum Pomocy Dziecku i Poradnictwa Rodzinnego w Grudziądzu 3 Legionów 2 3 Mikołaja z Ryńska 8 7. Dom Dziennego Pobytu 1 Piłsudskiego Dom Pomocy Społecznej 11 Armii Krajowej 39, Dywizjonów 303 4, Nadgórna 30/32, Parkowa Gimnazjum nr 4 im. Mikołaja Kopernika w Grudziądzu 2 Konarskiego Gimnazjum nr 6 im. Sybiraków w Grudziądzu 1 23 Stycznia Gimnazjum nr 7 im. gen. Tadeusza "Bora" Komorowskiego w Grudziądzu 1 Mikołaja z Ryńska Gimnazjum nr 9 2 Paderewskiego Grudziądzki Klub Motocyklowy - Hotel 1 Hallera GKS OLIMPIA 4 Piłsudskiego Klub Sportowy STAL 1 Sportowców Liceum Ogólnokształcące Nr 1 3 Sienkiewicza Liceum Ogólnokształcące nr 2 im. Króla Jana III Sobieskiego 18. Miejski Ośrodek Rekreacji i Wypoczynku 6 3 Marcinkowskiego 10 Portowa 8, Za Basenem 2, Zaleśna Medyczna Szkoła Policealna Nr 1 1 Kosynierów Gdyńskich Muzeum im. ks. dr. Wł. Łęgi w Grudziądzu 3 Wodna 3/5, Spichrzowa 9-17, Klasztorna Ognisko Pracy Pozaszkolnej 1 Chełmińska Przedszkole Miejskie "Kopernik" w Grudziądzu 3 Dworcowa 35, Kalinkowa 46, Konarskiego Przedszkole Miejskie KUNTERSZTYN 1 Piłsudskiego Przedszkole Miejskie "Lotnisko" 2 Ikara 8, Kustronia Przedszkole Miejskie "Mniszek" w Grudziądzu 1 Korczaka 5/ Przedszkole Miejskie 'RZĄDZ 2 Łęgi 17, Mastalerza Przedszkole Miejskie "Śródmieście" w Grudziądzu 1 Groblowa Przedszkole Miejskie "Strzemięcin" 1 Korczaka Przedszkole Miejskie "Tarpno" 2 Dąbrówki 6, Legionów Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie / Zarząd Dróg Miejskich 1 Waryńskiego 34a 31. Specjalny Ośrodek Szkolno - Wychowawczy nr 1 3 Parkowa Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy Nr 2 im. Kazimierza Kirejczyka w Grudziądzu 5 Kasprowicza Szkoła Podstawowa Nr 12 2 Moniuszki Szkoła Podstawowa Nr 15 w Grudziądzu 1 Bydgoska 24 1

207 Lp. Nazwa obiektu Liczba budynków Adres 35. Szkoła Podstawowa nr 16 im. I Armii Wojska Polskiego 1 Kochanowskiego Szkoła Podstawowa nr 18 im. Boh. Westerplatte 1 Dąbrówki Szkoła Podstawowa nr 3 im. Janusza Korczaka w Grudziądzu Szkoła Podstawowa nr 4 im. por. Zbigniewa Kruszelnickiego ps. "Wilk" Szkoła Podstawowa nr 5 im. płk Stanisława Sitka w Grudziądzu 2 Narutowicza 6 2 Jaśminowa 2 2 Sienkiewicza Szkoła Podstawowa Nr 9 2 Forteczna Urząd Miejski w Grudziądzu Zespół Placówek Młodzieżowych "BURSA" w Grudziądzu 2 Hallera Zespół Szkół Budowlanych i Plastycznych im. M. Kopernika w Grudziądzu Zespół Szkół Ekonomicznych im. prof. Oskara Langego w Grudziądzu Zespół Szkół Gastronomiczno-Hotelarskich im. Marii Skłodowskiej-Curie Mickiewicza 28/30, Ratuszowa 1, Wodna 7, Piłsudskiego 51 2 Czarnieckiego 9 1 Konarskiego 39 6 Curie-Skłodowskiej 22/ Zespół Szkół Mechanicznych 3 Hallera Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 1 im. Jana Heweliusza w Grudziądzu Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 2 im. 18 Pułku Ułanów Pomorskich w Grudziądzu Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 3 im. Bronisława Malinowskiego oraz Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna 2 Droga Mazurska 2 8 Sobieskiego 12 7 Korczaka Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 4 2 Żeromskiego Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 5 im. rtm. W. Pileckiego Zespół Szkół Rolniczych im. Władysława Grabskiego w Grudziądzu Zespół Szkół Specjalnych im. Marii Grzegorzewskiej w Grudziądzu Zespół Szkół Technicznych im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Grudziądzu 1 Nauczycielska 19 2 Lipowa 33 1 Sikorskiego 42 1 Hoffmana 1-7 2

208