Wiesław Cierlica, opracowanie i układ, autor tekstu i zdjęć współczesnych.

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Wiesław Cierlica, opracowanie i układ, autor tekstu i zdjęć współczesnych."

Miłosz Mucha
8 lat temu
Przeglądów:

Celem wystawy Dąbie - Altdamm (1260-2010) - 750 lat historii miasta jest upamiętnienie i pokazanie, utrwalonych na starych rycinach i fotografiach, pozostałości kultury materialnej dawnych i obecnych

1 Celem wystawy Dąbie - Altdamm ( ) lat historii miasta jest upamiętnienie i pokazanie, utrwalonych na starych rycinach i fotografiach, pozostałości kultury materialnej dawnych i obecnych mieszkańców Dąbia. Na pierwszych pięciu planszach przedstawiono: okres powstania osady i uzyskania praw miejskich, pochodzenie nazwy miasta i kształtowanie się herbu oraz wpływ Cystersów z Kołbacza na rozwój gospodarczy Dąbia w pierwszym okresie jego historii. Dalsze plansze pokazują istniejące i nieistniejące obiekty zabudowy i miejsca w ujęciu porównawczym ze współczesnością. Dopełnieniem wiedzy o Dąbiu mogą być informacje zawarte w pracy Zwięzła historia Dąbia od czasów najdawniejszych do 1945 r., której autor - Wiesław Cierlica zebrał wiadomości o mieście opublikowane w literaturze historycznej. Wiesław Cierlica, opracowanie i układ, autor tekstu i zdjęć współczesnych. BIBLIOGRAFIA Biranowska-Kurtz Alicja, Fortyfikacje średniowieczne i nowożytne Dąbia. Przegląd Zachodnio-Pomorski 1987, z. 3. Cierlica Wiesław, Zwięzła historia Dąbia od czasów najdawniejszych do 1945 r., Szczecin 2000, maszynopis. Portal Miłośników Prawobrzeża, Szczecin-Dąbie (Altdamm),

2 DĄBIE Altdamm lat historii miasta

3 W 1249 roku Dąbie z osady wiejskiej, prawnie należącej do cystersów z Kołbacza, z woli księcia Barnima I przekształciło się w osadę miejską, która otrzymała prawa targowe, a w 1260 roku magdeburskie prawo miejskie, zamienione w 1293 roku na prawo lubeckie, a od 1297 roku ponownie magdeburskie.

4 Można przypuszczać, że na miejscu dzisiejszego Dąbia w X wieku istniała osada słowiańska ludności pomorskiej. Osiedle powstało na małym wzniesieniu w rejonie dzisiejszych ulic: Oficerskiej i Lekarskiej, w pobliżu rzeki Płoni. Wykopaliska archeologiczne świadczą, że prawdopodobnie był tutaj gród obronny Vadam otoczony wałem ziemno-drewnianym, który został doszczętnie zniszczony podczas walk prowadzonych przez Pomorzan z wojskami Bolesława Krzywoustego w 1121 roku. Na gruzach tego osiedla słowiańskiego w 1176 roku założona została wieś, którą książę pomorski Warcisław podarował klasztorowi Cystersów w Kołbaczu. Nazwa osiedla jest pochodzenia słowiańskiego o czym świadczą zapisy źródłowe podające nazwę Vadam (1121 r.), Dam (1174 r.), Dambe (1157 i 1242 r.), Damba (1179 r.) i Dammis (XIV w.). Nazwa pochodzi od wyrazu "dąb", "dąbie" i oznacza las dębowy, dębinę. Istniejąca w późniejszym okresie forma zgermanizowana Damm lub ostatnia Altdamm wzięła się z fonetycznego podobieństwa z pierwotnej nazwy Damb z niemieckim słowem Damm (tama, grobla) i stąd powstało najpierw Damm, a później dodano przedrostek Alt (stary). Wyrazem tego jest użycie przetłumaczonej nazwy miasta Dąb Stary w 1945 r.

5 HERB MIASTA DĄBIE (Altdamm) Herb miasta wywodzi się z dwóch symboli występujących na pieczęciach miejskich. Na pieczęci z XIII w. widnieje hełm en face z klejnotem w formie kolistego pióropusza. W XIV w. pojawił się symbol gryfa pomorskiego, kroczącego po zamkowym murze z blankami, z półokrągłą zamkniętą bramą, pomiędzy dwukondygnacyjnymi basztami o stożkowych dachach, zwieńczonych kulą w formie kwiatu. Dalsze pieczęcie różnią się tylko szczegółami. Ponieważ wyobrażenie herbu w postaci zamku z gryfem występowało dłużej od symbolu szyszaka z pióropuszem, ten pierwszy uznano za właściwy herb dla Dąbia.

CYSTERSI z KOŁBACZA w rozwoju Dąbia. Cystersom z Kołbacza zawdzięcza osada (Dąbie) przekopanie kanału między brzegami rzeki Płoni o długości 750 m, który otaczał ją od południowego wschodu.

6 CYSTERSI z KOŁBACZA w rozwoju Dąbia. Cystersom z Kołbacza zawdzięcza osada (Dąbie) przekopanie kanału między brzegami rzeki Płoni o długości 750 m, który otaczał ją od południowego wschodu. Kanał umożliwiał budowę młynów, przystani przeładunkowej dla zboża i innych produktów rolnych oraz towarów spławianych Płonią. Spowodował jednak to, że wieś znalazła się w widłach rzeki ograniczających rozwój przestrzenny do terenów otoczonych wodą. W XIII wieku nastąpiły znaczne przemiany na Pomorzu Zachodnim, które warunkowały rozwój Dąbia. Najważniejszą z nich był rozwój osadnictwa na prawie niemieckim, ludności w dużej części pochodzenia niemieckiego oraz rozwój rolnictwa, handlu i rzemiosła. Osadnicy niemieccy rozpowszechnili przy uprawie ziemi znany już Słowianom pług, wprowadzili ulepszony warsztat tkacki, znali zasady użycia dźwigni przy budowie wież obronnych, kościołów i budowli miejskich. Niemały wpływ na te przemiany mieli cystersi kołbaccy, którzy zakładali wsie, wielkie grandia, tj. folwarki klasztorne obejmujące od 200 do 300 ha ziemi uprawnej i specjalizujące się w produkcji tych ziemiopłodów, którymi handlowano ze Szczecinem i w rywalizacji z nim na terenie całego Pomorza. W celu zaludnienia tych wielkich folwarków, cystersi kołbaccy zwrócili się do Barnima I, który w 1272 roku nadał klasztorowi szczególne uprawnienia, pozwalające słowiańskiej ludności wiejskiej zamieszkałej na terenie jego księstwa, przenosić się swobodnie do dóbr klasztornych. Wynikiem wzmożonej działalności gospodarczej i handlowej cystersów kołbackich był możliwy szybki rozwój Dąbia wyrażający się założeniem tu komory celnej, a w 1209 roku wybudowaniem dworu oraz kościoła.

7 RATUSZ Siedziba władz miejskich Dąbia mieszcząca się w centralnym punkcie miasta - Marktplatz, (dzisiaj w tym miejscu stoi pomnik "Poległym w walce o wyzwolenie Dąbia"). Widok Ratusza na ryc. z XVIII w., na fot. z 1910 i 1940 roku. Na dolnych zdjęciach widoczna lewa i prawa strona ul. Mianowskiego (Am Markt). Z inicjatywą nadania miastu prawa niemieckiego (magdeburskiego lub lubeckiego) występował książę. Reprezentantem interesów księcia w mieście stał się wójt, który otrzymał znaczną część uprawnień księcia, głównie władzę sądową wykonywaną wspólnie z ławą sądową. Obok władzy wójta z czasem wyłonił się organ samorządu miejskiego - rada miejska z burmistrzem na czele, powoływana na wzór Magdeburga (prawo magdeburskie), a obsadzona przez mieszczan.

8 KOŚCIÓŁ RZYMSKOKATOLICKI pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Dąbiu. Widok: przed rokiem 1863, po odbudowie po pożarze i obecnie.

9 Zbudowany w 1903 r. dla parafii rzymskokatolickiej ok. 300 wiernych, wg proj. Carla Luttke z Dąbia. Zniszczony podczas nalotów alianckich w 1944 r. Mieścił się przy obecnej ul. Racławickiej między Kanałem a Płonią, po lewej stronie, patrząc w kierunku dworca kolejowego. KOŚCIÓŁ RZYMSKOKATOLICKI

10 Ul. A. Krzywoń (Mühlentorstrasse) dawniej i obecnie.

11 Ul. Lekarska (Möncheustrasse), dawniej i obecnie.

12 Pałacyk Myśliwski (Książęcy), widok z 1915 r. i obecnie. Wiesław Ci erlica, 2009

13 Stadion sportowy przy ul. Szybowcowej (Kleinfelder Weg). Szkoła średnia obok parku przy kanale (Wilhelmsplatz). Szkoła podstawowa przy ul. Mierniczej (Plönestrasse). Poczta przy ul. Racławickiej (Holder Eger Strasse).

14 NIEISTNIEJĄCE MIEJSCA Ul. WETERANÓW (Kronmühlenstrasse), składała się z 2. części połączonych drewnianym mostem dla pieszych. Łączyła ul. Koszarową (Wallstrasse) z ul. Nurkową (Plöneufer).

15 DWORZEC B a h n h o f

16 STRAŻ POŻARNA Ul. Oficerska (Wollweberstrasse), dawniej i obecnie.

17 Ul. Oficerska (Wollweberstrasse), siedziba straży pożarnej dawniej i widok obecny.

18 Ul. Miernicza (Plönestrasse) - widok z mostu na Płoni, na ul. Pomorskiej (Stargarderstrasse), w kierunku ul. Racławickiej (Holder Eger Strasse). Na zdjęciu kolorowym obecny widok.

19 DĄBIE, KĄPIELISKO (Altdamm, Badeanstalt)

20 MIEJSCA ROZRYWKI MIESZKAŃCÓW DĄBIA Restauracja na plaży (Strandseebad Altdamm) - sala koncertowo-taneczna. Kawiarnia i kręgielnia przy ul. Gryfińskiej. >

21 Żeglarstwo na Jez. Dąbskim (Dammscher See), dawniej i obecnie w Harcerskim Ośrodku Morskim i Lidze Morskiej.

22 HOTELE I RESTAURACJE W DĄBIU Hotel Deutsches Haus mieścił się przy ul. Pomorskiej (Stargarderstrasse) w okolicach dzisiejszego Liceum Ogólnokształcącego.

23 HOTELE I RESTAURACJE W DĄBIU Restauracja ELISIUM, ul. Otwocka/Oficerska Restauracja PARKOWA - Stuthof (Trzebusz)

WODNO-LĄDOWY PORT LOTNICZY SZCZECIN-DĄBIE W dniach 23-30 czerwca 1932 r.

24 WODNO-LĄDOWY PORT LOTNICZY SZCZECIN-DĄBIE W dniach czerwca 1932 r. odwiedza Dąbie największy w tamtym czasie wodnopłat Dornier DO - X (na zdjęciu).

25 WODNO-LĄDOWY PORT LOTNICZY SZCZECIN-DĄBIE Lotnisko w Dąbiu zostało uroczyście otwarte roku. To wielkie cygaro to sterowiec "Graf Zeppelin", który gościł w Dąbiu w maju 1934 r.

26 OBIEKTY WOJSKOWE W DĄBIU Budynki koszar przy ul. Koszarowej (Wallstrasse), tzw. stare koszary.

27 OBIEKTY WOJSKOWE W DĄBIU Budynki koszar przy ul. Portowej (Hafenstrasse), tzw. nowe koszary, (dziś budynki Zespołu Szkół Nr 2).

28 Koszary przy ul. Portowej (Hafenstrasse), obecnie Zespół Szkół Nr 2.

29 OBÓZ JENIECKI Mieścił się przy ul. Miłej (Depotstrasse) w trakcie trwania I wojny światowej ( ). Przetrzymywano w nim jeńców wojennych różnych narodowości, w tym Polaków wcielonych do armii rosyjskiej. W pobliżu utworzono cmentarz wojskowy z prawosławną kaplicą (na zdjęciu z 1916 r.).

30 DĄBIE (Altdamm), panorama miasta z 1928.

31 DĄBIE (Altdamm), panorama miasta z lat

32 DĄBIE (Altdamm), panorama miasta z lat

33 DĄBIE (Altdamm), panorama miasta (widok na ul. Nurkową i Weteranów) z lat

34 DĄBIE, panorama miasta z widokiem na ul. E. Gierczak, 2004 r.

35 III Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Szczecinie-Dąbiu

Podobne dokumenty

Spis najważniejszych ulic Dąbia przed i po 1945 roku. Nazwy polskie Nazwy niemieckie

Spis najważniejszych ulic Dąbia przed i po 1945 roku Nazwy polskie Nazwy niemieckie Czarnogórska Bismarckstrasse Drukarska Ringstrasse Dziennikarska Fürstenstrasse Gierczak Langestrasse Glazurowa Barnimstrasse